GENVER l930

BLOAVEZ MAT ! Diwar dreujou _ar bloaz nevez, Aelig Doue d'eomp a lavar : (( Heuilhit -el:vat 1:oÛdou Frdtl-.sez,­Hag lw ploauez a· uo dispar.

W}. Digemerit al levenez A skuillz Doue w_ar· an doUdl.-., _.

Meulit. a/ao e vadelez, Hag lw ploavez a vo dispar ..

* Evfit douju• gwil) an enlaez. E1na gant an blaz ·al' C'haloar ;

Dougit lw kroaz. gant km·antez, Hag ho ploavez a vo dispar.

* Lm·it bepred en ho puhez : (( O- va Doue, na 1ne fw kc;œ 1 n

Gl'it -kalonek e voloil.tez-, , -Hag lw ploGvez a vO dispar. ))

Wf ' War. sao ! /~ta ; taol~mp evez : Arahat d'eonip heza !douar ; Redomp war hent ar santelez, Hag• hor bio avez a vo dis par.

1·'•··\·î·',·,---i~-t:

BAST!.I';\'1,, J>\'\

. .-.-;

AN -2-·

OFERENN

Ar C'hrist eo a vez kinniget en oferenn; ni, hag a zo eus ar O'hrist, a vez ela kin­nigel en ?ferenn as amblez g.ant ·Jezuz.

·· ;, " « Ho pedi a ran start, va breu-deur, da ginnig da Zoue ho Korfou evel eun hos'tiv beo, sante!, plljus da Zoue.'

(S. Pao!.- Rom. 12 1)

Aes eo an dra-man da intent d'an hini en deus gwelet sklêr er pennadou diaraok.

Piou eo a zo kinniget en oferenn ? Piou eo ar viktim ?

N'eo ket Jezuz nemèt ken, met ar C'hrist en e bez goant ar penn hag an izili; ni et a, hàg a zo eus ar C'hrlst mar demaomp er stad a c'hras, ni ivez, asam- . biez gant Jezuz, a vez· kinniget.

Pebez enor evldomp beza galvet da veza vikti­mou er Sakrifis-meur! (( Pebez gwirionez, a lavare J. de Maistre a zo er c'hredennou pagan ! ' Mat ! gwechaU er broiou pagan, e vezet kavet tud hag en

em ginnige eus 'o fenn o-unan evit beza !azet war aoteriou an ,J:oueed ha distrei dre se diwar o bro kounnar an doueed. Sakrifl­sou didalvez e oa koulskoude ar .sakriflsou-se, e-lec'h sakrifis an

· .Aoter ma vez kinniget dreizan eun Doue, eo ar sakrifls glan dreist pep glanded, plijus da Zoue ha frouezus dreist pep-hini; a1: ezan ez eus eur v:ammen a c'hrasou a bep se urt; hen a .zigor ar baradoz, a ,skuilh pardon war- ar pe·c'Ifer, nerz war ar re wan, ;klerij enn war ar re verr-welet, lal<aat a ra en hon erre hadenn a eternite .... Hag ez omp g·alvet da veza viktimou er sakrifis-se !

Daoust ha n'edo ke.t ar wirionez-se e spered S. Pao!, pa skrive da gristenien Kolas :

«Breman e kemeran laouenedigez gant •w poaniou -am eus di-1/Jasket evidoo'h hag e o'houzanvan em o'hot•f va unan end­eeun ar pez a ra diouer,evit ma vezo bar muzul poaniou hag an­kel'iUou ar C'hrist evita gorf, an lliz. " (Kol 24).

B~~a viktim e salnifls-meur ar Groaz has her cham hizio

·:i'

3 -·

c'hoaz, setu la~our ar C'hrist, nemet breman Hor Salver n'eman n1-ul ·e-unan, lodennerien ez omp en e labou~, ni i~ili ar C'hrisi ~na 'z eo- Hor Salver er penn anezan.

Evit ma vo brao ar c'horf e l'ank an eil lodenn hag eben anezan korda etrezo; ni, izili ar C'hrist, a dle dont da veza bepred twnve;loc'h ouz ar penn; Hor Salver, hag evel-se ·e teuy ar C'~~~st da veza << peurc'hraet ennan ar viktim.

Eur ga.rg· a boan eo karg· ar viktim. jN'eo an den v1ktim _ncmet ma ve--z gwasket e giz pè c'hiz-, ma vez zoken distrujet! ],evezet; ha-;:;entet en deus ouz allezenn-Se Jezuz, penn ar C~hrist.

<< Ask.ouez ,, eus ar ·C'hriSt,· e tle an Iliz beva e:us ~uhe'~ ar G'hrist ha kemerout he lod. en e boaniou, en e·labouriou. M'~n deus eta ar penn gouzanvet eve~ ~ik'Lim ha rria teu d'e_zan- en Bl:ll ~.dnnig bemd-ez- en-dro evlt rei dteomp tro· da gemerm.~_t hol lod f'l lid...:kinniB·, da B·emerouf..per~ er g·arg a viktim, e, tle an izili, 1·vit korda gant ar· penn, go uzan v a:.~nan gan tan, _eul lodenn eus ar poaniou. Anez ec'h en em zispar_tifent dioutan~ o cham hep. keffierout o 1àd er sakrifls. ·

" An hini en ··deus o'hoant da ve•za va'"diskibl [beza eus ar G'hristJ em~ Jezuz, kemerout.e groaz bemdez ha don.t.d'am heul.,

Enor bras, l<àrg poanius.

" N'eus forz pio'u ne c'hell ket beza mat da·a-berz (< Gliin e ranker beza_hag eur gwaz leun a ne~z. ))

Penaos .e kredfemp-ni digas diouz ar mfntin d'an iliz eur ga­lon hag· eur c'horf saotret ·evit o c'hinnig da Zoue e-kichen Hor

Salver J ezuz-Krist ? Peseur·~ degemer a vo 'graet d'hor sakrifis, ma ne gin11igorr;p

da Zàue nemet traou dizaour ha divlas. Bep tro ma klevomlp an oferenn, lakeomp war ar bladenn a!D'ur

a. zo etr_e daouarn ar beleg_, tostik tostik d'ar bara a ·vo hepdale korf sakr Hor Salver, ·iakeomp lu~ment tra 'yat a !iD èn hor buhez, kement tra plijus da Zoue : hor pedennou, ho poaniou, hor

sakrifi~ou, hor c'horf en e_· bez, hon ene, .kement 1na 'z !9illp ha Y..emenl hon eus. Kinniget e vo l<emenl~se hall as:tmblez ha ne vo war ar bladenn aour. nemet eur viktim, Jezuz ·ha ni unanet er O'hrisl. Evil bihannaat bemdez ar pez a ra. diouer d'eomp evit ~-·e.za din· eus eur seurt enar, evit peurober bemdez muioc'h-mui­"'-llnomp' ar viktim m'eo ar C'hrlSt, santelaomp bmildez hor' c'~?rf _-, hag· hon erre ha e vczomp " ev el eun hQstiv beo, san tel ha pllJU$

da ZOUIIo ;,

4-

Ar goiDID.union

, Yvonig a zo bet oc'h aber e rcLred gand ar vugale all eus ar barrez. AI' beleg, o prezeg en dciz diweza war ar goinunion. a ·J~vare « Va bugaligou, en em garit. Gouro'hemenn an Aotrou eo he,nnez, an diWeza' a roas d'e ebestel. En eur zevel sakramant an Aoter, en deus lezet ganto sakram,ant ar garantez. A~aok, (,n doa bemdez diskouezet e garantez o parea ar re glanv, o tiskouez truez ouz ar re boaniet, ar re baour, ar bec'herien, o ven­niga ar vugale. Met sakramant en Aoter eo ar mark brasa eus· e garantez. D'ar re en deus karget da zerc'hel e bias en deus la­varet : << En em garit; grit -vad d'ar re ali. >> Ha daoust d'ar ga­Jantez en deus diskouezet, marteze <ibalan1our d'ar garantez-ze, eo bet kpundaonet d'ar maro gand an dud fall;

.I\1ar deo maro war ar B·roaZ, evid hor pec'hejou ~o. Mestr eo bel d'ar maro, ha ganeomp.em'an e sakramant e garantez, vVar­o)hoaz c'houi Hen digemero en ho kaion, hag ·a· zalc'ho mat d'an -1 enzor-ze; ha pegwir oc'h karet kement gand ho Toüe, c'houi. f'n em garo. etrezoc'h hag a garo an _dud all evit.:Doue. Va bug·a-1lgou, gouzout a rit, kalz war an douar ne zelaouont -ker ar c'honl­r:ou-ze a garantez. Evel- m'eus bet gv-vechall tud oc'h aber brezel -d'ar C'hriSt, ez· eus breman iv:e tud oc'h aber- brezel d'an Iliz, oc'h oher brezel _an eil d'egile, o deus kasoni cvid o breudeu:r:, a ra d'ezo droug muia ma c'hellqnt:., Ha g·onlskoude Jezus en deus lavaret : <( En ·am .garit. " Wa.rc'hoaz -c'houi a zonjo er ger-7.8. Goud'e beza digemeret Jezus, roet.d'ezan ho kalon, -c'houi a hvaro d'ezan : " Me ho kar hag ho karo da vlke.n. Deoo'h e feil d'in beza ato. Me a zalc'ho kaer va c'halon, naet a bec'hed, _evit ma vezo evel eun acter el lec'h ma c'helloo'h ohom bepred. Me ho karo hag a garo ive va nesa, me am bezo truez ouz ar re a zo er boan hag a raio vad d'ezo gwella ma c'hellin. ,

" Bugale, ma teufe an dud holl d'en em vaga eus .ar bara-ze, da reseo, ével m'eo dleet, sakramant an Aoter, ne vije mui war an douar-ma trubuilh, na kasoni, na breze!, ne vije na paour na pin­\ idik, an dud ho li a vije evel breudeur. "

Yvonig a z.elaoue, digor e zaoulagad hag e ziskouarn. (( Va, f'mezan, me a raio Svelses Pa vezo Jezu.s warc'hoaz am c'halon, me lien dalo'ho mat. Me a vezo fur, sentus, mat e pep giz; me a _veil ho hag a en em ziouallo diouz ar poo'he<l, enebour Doue. Me a garo ar re .ali, a beclo evit distro ar bec'lleo•ien. ,

Ail trop_ oz, an he al___ a oa ~ugernus, ha~·· eN QUr zont, d'an iliz.

. ;;<.

-5-

Yvonig en doa plijadur. o welet ar bleuniou oc'h en em zispaka, u !devet allaboused o lwna, Eun dudi oa. « Me, emezan, gwelloc'h o'hoaz eg~t ar bleuniou hag al laboused-ze a die meu li Doue o kinnig d'ezan va o'he.lon, va spered, kement àm eus. "

D'.an abardaez, an aotrou persan -a welas Yvo.:riig .... Laouen ()ut, va _faotrr ~ürus out hirio ? ... )) .- <c Oh ya, aotrou perso_n; e'-ln dervez kaer eo _an hi ni hi rio, eun dervez n'ankounac'hain bi ken. ;, - " 'Ha petra ec1h eus prometet da Jezus er mintin-lllan 7 » c..:_ "- l'rometet am eus e garet ato, ha goulennet am eus evid ar re'au ar c'hras d'E garet eveldon. " - " Mat eo. Met penaos e karint Doue, ma n'Hen anavezont ket ? Penaos o dezo ar zaJ<raltlan- , ~liou, ma n'eus ket a veleien d'o rei d'ezo ? Goulennet ec'h eus digant Doue rei bl'leien d'e lliz ? » - " Goulenn a rin, aotro.u !>erson. " - « Va, goulenn; ha mar plij gant Doue da c'hervel: evit beza e veleg, mont a raf.e~ ? )) - .« Va, ·aotr~u pers,on. » ·

J.U.

Pedit evit ar misionou hag ar retrejou prezeget gant hon Tadou.

ESKOPTI KEMPER

Poullan. - 12-19 a viz genver, retred gant 'an Tad Barnabe.­Pon.t-'n-Abad. - 20-26, adorasion gant an Tadou Yvon hag

Eujen. Kerbeneat. - 26-2 a viz c'honevrer retred gant an Tad Yvon.

ESKOPTI GWENED

iivillac.,- 19-22 Retred gant an T-ad Korantin. ·

1 :·_

Gant pi ou eo bet krivefan A viel ? f(alz tud o veza en e1n laket da sk1·iva al]. traou a zo c' haar~

vezot en hon 'touez hervez in' a deus diskleriet d'"e01nP ar re o deus­o gwelet adalek al' 'penn-lcenta lwg o deus pl'"ezeget komzou Doue, me ivez mn eus sonjel, Teofil mat meurbet, gaude beza poaniet da anaozzt an hall draou· gant evez, o skriva d'if gant zu·z, evit ma anavezi ez eo gwir m· p_ez a z.o be1: desket d'if.

KBNTBL Ar e'homzou-man a zo bet tennet eus Aviel sant Lukaz hag

a oa skrivet d'eun a -renk uhel eus .kêr Antioch, e ano Teofil. Diskouez a reont d'emnp gant peseurt evez- eo bet skrivet

fuuhez Hor Salver. An Ebestel en em lakas gonde ar Pantekost da brezcg an Aviel d'ar Juzevien o doa anavezet Jezuz. Eul lodenn vras eus ·ar re-n1an a zeuas ·da veza kristenien ; n1et mervel a rejont nebeut ha nebeut ha war o Ierc'h e teuas re-aU ha n'o doa ket ana vezet Hor Sa! ver. Ouspenn-se, an Ebestel a yae eus ar Jude da brezeg d'ar baganed, hag ar re-man kennebeut n'o doa ket anavezet Mab Doue.

Evit n1irout eta ouz e oberon hag ouz e_ gelennadurez da vezà ankounac'haef pe chanjet gant ar gristeiüen a-l;ted an amzeriou, e .oa· ret-mat Ina vi je skrivet e vuhez dioustu gànt ar re Q doa hen <</

anavezet. Evel-se e voe savet pevar leor : an Aviel hervez sant ·,} V aze, an A viel hervez sant Mark, an A viel hervéz sant ·Luliaz hag ~~, an A viel hervez sant Yann_, Bez'ez eus· eta pevar skrivagner auvet Avieler, 1net n'eus nen1et eun A viel, rak ar pevar Avieler, daoust d'ezo da veza skrivet pep-lüni en e ç'hiz, n'o deus dispieget d'eon1p nemet ar memes tra, da lavarout eo : buhez ha kele:p.na-_

-durez Hor Salver Jezuz~Krist. .-.( Ar c'henta Aviel eo hini sant Vaze. Skrivet eo bet etre ar

bloaz 50 hag ar bloaz 60, el' Bale•tin, evit ar Juzevien a oa dent da ve~a kristenien. Sant Vaze a voe da genta publikan, da lavaret eo, I(arget da zastun1 an tailhou evit ar gouarnamant. Da-c'houde e voe gal v et gant J ezuz da veza e abostol hag e kuitaas e vicher evit 1nmü gantan. En aramean, ar yez k'@mzet neuze gant ar Juzevien, e :skrivas e Aviel, met diwezatoc'h e_ voe trôet e ~Jeor e gregach, hag e gregach eo dent betek ennomp.

An eil Aviel a zo bet sldvet gant sant Mark, e gregach hag e kêr'Rom, a greder. Sant Mark ne oa ket eus an daouzek abostol met kalz an1Zer a dremena~s gant sant Per, hag e •kol sant Per eo e teskas istor J ezuz. '

An trede Aviel eo hini sant Lukaz, skrivet ivez e gregach,

J-·

7-Haol~-a-;:-bloaz 63. Sant Lukaz a oa medisin ha desket \>ras. 0 veza na oa ket genidik eus ar Jude, ne anavezas ket Jezuz ; setu peiak, evel ma lavar e-unan, ez eas, a-raok skrivà, da ganut

'

e ebestel hag an dud o doa bevet gantan, evit gouzout mat penaos e oa tremenet an traou. Ouspenn-se e-pad pell-amzer e vevas gant sant Pao! ha gantan e ·teskas ivez ar pez en doa graet ha

lavaret Hor Salver. Ar pevare A viel a zo bet skrivet e gcregach -gant saut Ya~ll

war-dro ar bloaz 90, e kêr Efez. Sant Yann eo an Abostol.ar mma-, karet gant Jezuz. E-pad tri bloaz en deus bevet gant e Vestr, o welout keme.nt tra e rae, o klevout kement tra a la\'al'e, hag' e A viel en deus skrivet evit diskouez e oa J ezuz Mab Doue en em

c'hr::tet den.

i 1 ,

-8

Evel-se kement tra -a gavon1p en A viel, a zo bet skrivet gant tud hag a anaveze mat buhez Hor Salver.

N'o deus skrivet ·divar e benn nemet ar 'virionez hag ar· vdrionez-se o deus dif{mnet betel<. ar Inaro, rak o gwad o deus. · skuilhet hoU evit rei testeni d'ezi. Evel 1n'en deus lavaret ar sl<-_rivagner bras Paskal, _testou evel~se ·hag a ro o buhez evit dbkouez f:lO gwi:r;· _ar pez a· lav~roilt, a c'hell beza -kredet, war an tao!.

SonJU. erv~t:

Di~ar-benn ar c' hom:r.ou-man bet lavaret gant Hor Salver Je:r.u:r. · :

. <( Na vapnit ket ha ne viol ket beP net)>

I. - Sonjit ~rvat. - Mab Doue a zifenn ouzomp bam oberou; ur re. ali, ' veza ma ranker anaout eun dra araokhe barn. ·Dirak ar pez a ra hon nesa ez omp alïes eve! tud dall, abalamiour ma ne welomp ket arpez a dpemen en e galon:hogen eus ar mena-· ~iou a zo o ren hon oberon eo e. t~u o madelez pe o fallagriez;. Anavezit ctre eno pegen foH ez oc'h .o varn evelse ar re al! hag o c'houzou_t oc'h en·'-em faZiet' ken alïes,- ne vezit mui hiviziken ken~ disldant evit barn war àn distera doare, pe war eun tammig doue.-· tans.

II. - Sonjit ervat : .Z.oken goude ma anavesfoc'h mat kenan •mn dra, n'ho peus ket 'evid an dra-ze ar gwir da varn ho preur,. · cire ma n'ho peus ket ar garg d'en ob er, ho pre ur a zo savet ke11 uhel ha c'houi, n'ho peus ket dà welet warnan. Ar garg hag ar> c'halloud da varn an dud a zo bet roet, g·ant Doue an Tad, da J ezuz-. Krist ha d'ezan hepken. Anzavit dirak Jezuz-Krist hoc'h eus bar­net re alïe,s hag hep gwir ho nesa ha goulennit pardon digantan. da veza aet en tu al! d'ar roudenn a kenver ar poent-se.

Ill. -· Sonjit ervat : Mab Doùe a c'hourdr.ouz ho kaztiza ma. V< "it re vuan da varn ar re al!. An hini a vezo bet eur barner,· re zeHus eus oberou e nesa en dezo poan o kaout trugarez e.vid e oberou e-unan da zeiz ar varn, ar zetans a vezo douget en ec enep a vezo ive rus!.

Eur zell ennoc'h hoc'h unan evit gwelet pegem:ent a ezomm ho.. reus e teufe Doue d'ho pardoni. Siouaz ! petra e teuoc'h da. ~eza, ma leu Doue. d'ho parn hervez e. justis. Evit m'a vezo roet. d' eoc'h .da glevet, eun deiz, eur zetans Jeun a drugarez, barnit: breman ho pl'eur g~nt trugarez.

Bleuniou sant Frausez ·

XXIV et PENNAD

Soultan kêr B.abiliJn, gounezet d'ar Wlr Feiz, D1·e ne1·z-.kalon Fran se: ken bitv-idik n ··~ · flteiz. - (( Aotrou, erne Fransez, ez an 'ta da bellaat Dia'uz ho lez, diouz ha pro .; Doue d'ho simtelaat ?

l\fet graet ganin va zro, P '-erruin 'n e1n gwir vro, P'em bo en_ palez an Nenvou, '-lec.'h n'eus na glac' har na lenvou,

Gant sikour va Doue, Va mestr ha va roue, Gallet kana eur poz, Gwenvidik, deiz-ha-lloz,

E ka sin 'n ho petek da ou vreur, d'ho p-adezi, Ha kerent hoc'h · ene, eun itroil anezi !

Hag e viot neuze salvet. Doue hor mestr 'n deus va galvet. Hag en deus roet d'in e c'her,' War ·.ho tiv.out, ô, va breur ker.

Met da c'hortoz, bastit, it d'ezi berr-ha"berr,

,,

-10-

Ha pa zeuy gras Doue, da ziskenn en ho kreîz, E tegemerot n1at sklerijenn ar wir F~iz. )) -

Ar Soultan a lavaras : « Y a J ·}) -

Ha ·den d'e c'her, na petr3. 'ta ! Echu e oa d'ar gaoz. Kenavo 'ta d'ar vro, 0 doa graet holl enni, o prezeg, eun tamm tro. Eun nebe'l;lt bloaveziou gonde, graet _gantai:t aman e reuz, Kuitae Fransez ar bed-man, knit a c'hlac'har hag a geuz. Er c'heit-se, ar Soultan, gwall-seizet ha klanv kaer, A c'hortoze bemdez, hep pellaat diouz ar gèr,

Pron1esa. Sanf Fransez. Hed-ha.:.hed e c'harzou, Kaset du-Inan du-hont, gantari kalz a wa_rdou, E tlee ar re-man ambroug betek al lez, An daou vreur a welj ent gwisket 'v el ar pa our kaez. Ne renkas ket gortoz gwall-bell, Daoust ma oa evit kaout kalz weil.

Da zaou eus e vreudeur beuzet el levenez, En en1 ziskouezas 'ta Saint . Fransez, eun , d~vez ;

~ (( Alo, va breudeur- ker, treuzit buan ar mor. lt da lez Babilon, ha skoit war an nor. Doue, dre ho taouarn, d'ar Soultan a fen· rei Ar c'hras kaer e lakay .ouz e lezenn da drei.

Ouz _he e'hortoz eman ; It dioustu, a-vreman. , An daon vreur kaez a sent, " . Hag iut raktal en hent.

Treuzet ganto ar mor, ha graet eun tamm baie, Gant ar wardou, war 'ged, 'n em gavant dizale, Hag iut da Vabilon. Pa errujont el lez, Ar Soultan a zeuas d'o saludi gant prez ; Ha laouen e galon : (( Y a, ya, an dra 'zo sklèr ; ~~berz Doll:·e. aman e teuit,. breudeur ker, Ma kèrzin a-vreman, ganeoc'h war an hent mat, Da selve! va eue betek-hen e gwall stad. Pa ·roe d'in war~se, ho tad Fraùsez e c'her, E pare heol Doue em spered kaer-kaer. ,

Desket gantan neuze gwirîoneziou ar Feiz, . E ene, gant an. ha'st, o tridal en e greiz, E voe gant ar Vreudeur ar Soultan badezet, En Iliz .J ezuz-Krist gant lorc'h bras resevet.

-~

....._ .H -·

Sed • ar Soultan Kristen. Padal ar bed a dro, Hag el ie.Z Bah~l~n a; 1naro kriz e s~o. · Ar Soultan gwall gaset gant klenved e gorf paour, Ne zaleas. ket peU da vont be tek e Iaour. Met gras da Sant Fransez, vo.e salvet -e ene, Ha kurunet en Nenv ~ c'hloar, a Ievene.

PAOTR JULUEN,

Menez Laouénq.il, qr 4 a viz He"re, gouel

Sant Fl'imsez a Asiz.

Kelennadur diwar .. benn an Drede .. urz (Eizvet Pennad)

- (Kendalc'h) ,,

ltla 'z oc'h ~ervijer pe servijèrez.

Ho· tever eo rei skoaer vat dre ho sentidigez, dre ho labour ha dre ho lealded. Sentit ouz ho mistri eve! ma sentit ouz Doue, a lavar sant Pao!. Dre ho stad izel, ez oc'h muioc'h henvel ouz Hor Salver Jezuz-Krist diskennet war an douar da .servija ar re-ali ha · nanu evit bez a servij et.

Karit ho mistri pe vestrezed; ho pet Ieuri a zoujans evita .. La­];ourit gant kalon kerkoulz p'en em gavit hoc'h unan ha pa vez­oc'h dirazo, N' it ket da !aeras, ho kobr pe da virant evidoc'h eu! lodenn eus an arc'hant graet er mar'hajou.

Ma 'z oc'h obll!' kenwerz

Hon Tad sant Fransez a voe da genta marc'hadour. Gouzout a rae an tu da denna an dud d'·e stal, met biskoaz ne reas gaou da brener ebet. Gellout a rit eta aber kenwerz ha kreski dre ena ho · tanvez. Met, eve! hon Tact, bezit leal, direbec'h,ha rôït dà bêp­hini ar pez a zo dleet d'ezan. Breman · e we]er e-leiz a varc'ha­drmrien o tant pinvidik en eun tao!, pe o kuitaat ar vro gant an arc'hant Iaeret ganto. Gwellt:JC'h eo c'hoaz cham paour eget das­.lum madon dre droiou-kamm. Laeras an nes·a, erne Pers on sante! Arz, ha !abourat da sul, setu daou zoare da vont. abret da baour .

N'it.ket da zispenn brud vat an dud o deus ar memes ken.werz hag hoc'h hini. Labourit kement a c'hellot; an hini na labour ket

-12-

ne die ket debri. An diegi eo mammenn an ho li d8chou fa!!. Met Jnbourit g·ant eur spered kristen; èn eur-bellaat diouz an· dieg·i, na Yougit ketspered a bedenn hag a zevosion a die, hervez sant l!'ran­sez, kaout atao ar plas kenta.

Sonjit mat cr c'homzou-man lavaret gant Bo.suet, an eskob bru­,Jet : -r< -Doue a-ra eul leor eus hm· buhez; .ennan a skriv.ar:.pez a· reomp hag ar paz n'hon eus ket graet dre leziregez; skriva a ra hon istar a vo dizoloet eun dervez; klaskomp ober an istor-se eus. ar c'haera ».

Prezeuennou war an A viel Al labour-man a zo bet graet gant eur beleg speredet-kaer e

ano an Aotrou Le Clanche, bet rener e diou skol Sant Fransez­Xavier e Gwened ha Sant-Loeiz en Oriant, ha marvet e Ardewen d'an 23 a vii Here 1917. Hol lenerien a gavo en nan kanteliou tal­voudus war buhez Hor Salver .Jezuz"Krist displeget dirazo penn­da-benn adalek e o'hinivelez e Bethleem betek e Asansion war ar menez an Olived. Selaou a raent gant dudi.ha gant doujans eur beleg a oa evelto eus Trede-U rz sant Fransez.

Kenta prezegenn

RET EO, EVIT BEZA SALVET, ANAOUT JEZUZ-KRIST. << Haeo est Vita aeterna ut cogno.scant te, solum DeUm verum, et.

quem misisti, Jesum Christum. " « Gounit a raer ar vuhez eternel en eur anaout ac'hanoc'h­

c'houi ar gwir Doue, hàg im hini hoc'h eus digaset war an douar,. Jezuz-Kris.t, (.S. Yann, 17),

Va Breudeur,

Bez' ez eus war an douar tud g·ouiziék, selle! ha prizet dreïst ar-re al! abalamourd'o deskadurez. Komz a raer anezo hag ana a vezo anezo pel! gaude o maro, dre m'o deus kavet a daoliou-spe­red,. traou nevez da greski e mil doare aezamant ha plijaduriou an dud. An darn-vrasa eus an dud-se, gaude d'ezo kaout kement a spered, n'anavezont ket ar pez a ranker gouzout dreist pep tra. N'anavezont ket Doue. Bez' ez eus en o zouez hag a Javar na ·, eus Doue ebet. Eu! labourer, eur paour-kaez buge! hag a oar e.ur ger katekiz bennak, en deus, e gwirionez, muioc'h a zeskadurez egeto.

'E·touez au dud gouiziek-se, ez eu~ hiniennou hag a gred a­walc'h ez eus eun Doue. Rak, skriva a reont en ·O levriou : t( Doue

-13 _.

a zo eur spered, netra nemet spered, holl-c'halloude.k, parfet e pep tra, krouer an Nenv hag an douar. Ret eo e enori· e-giz ar Mestr dreist an ho li vistri hag an hi ni a zo an holl"vad. » Ne fel! Ket cJ'ezo avat klevout ana eus rrüster an Dreind~d sa~-tel, mfster an lnkai~nasion na muioc'h eus an Iliz n&g ar sakramanchou. Ne

' i ' ' - •

fel! ket d'ezo kredi eman Doue, Tad, Mab ha Spered Sante!, tri Jeroon en eun Doue. Ne g-red~nt !;et kennebeul eman Jez1rz·

. Krist Mab Doue deuet da veza den, ha marvet èvit silvidigez an .ciud. Rak ne gomprenont ket ar gwirionezioucse, ne feil ket .fl'ezo soubla o spered dirâk Doue hag en, qeus o diskleriet.

NaB'_ ar re-man, nag ar re am .eu~ komzet .. .anezo da _geilta 1~-e­

vo sal'vet. Komzou _an,AViel a zo spla.nn : cc Gounit a-ra~r ar vuhe:z ·eternel en eur anaout ac•hanoc'h-c'houi ar gwir Doue h.l!9 an hini hoc'h eus digaset war an douar, Jezuz-Krist. , Ar gwir Dou~,-ha ~le deus mui Doue nemetan, eo Doue an Dre.indedS'antel. 1\ 'eus silvidiB·.ez cbet nemet e:vit' ar re a gred en Doue-se .. l'f-eus ivez silvidigez nemet evit ar re a gred e Jezuz-Krist, .Mab Doue .deuet da veza den ha marvet evidomp.

Pa saver eun ti nevez, evit ma chomo hep beza <jiskaret g·ant an nvel hagar barradou glao, e toull er an douar betek ma vo• kavet ar roc'h, ar ma8n-diazez. Evel-se ivez, \evit silvidigez m_~b~dcn\ ·t~o ret kaout ar mae.n-diazez. Ar rrtaen-.se eo Jezuz-Kr1st .. _.Am­.abostol sant Per hel lavare d'ar Juzevien da zeiz ar Pantekost. Ha JeZus hel lav8x ivez an A viel : (( Me eo an· herit a gas betek_ an Tad~ )) Hep_ Jezus,-Kdst et-a, hep .pleg?- d'e·Jeze_rin, .hep- .senti o.\~~-~~­lliz, hep resèv ar sakramanchou en deus savet, ne deus tt silvi:­drg·ez evit den, Klask beza salvet hepzan a zo dreist galloud mab­·den, _kerkoulz e vefe klas~t sevel. eun ti· en aer, .ke.rkouz gortoz .eosti hep hada.

.Her g\velout a: rit,-~1va Breud·eur, ret eo d'eoc'h· anaout Jezuz­.. rist gouzout piou eo, gouzout petra en deus lavaret, gouzout petr: en deus graet evidoc'h, petra a feil d'ezan ma rafec'h c'houi ivez eus ho tu; a-hend-all ne dafec'h ket d'ar baradoz. Mat .eo · d'eoc'h deski Ienn, skriva ha konta; met n'eo ket ret evit beza ealyet. Mat &rit ha n'eokel difennet, dastum danvez evidoü'h hag evit ho pugale, ha Jakat ho traou da dalvout; met n'eo ket. rét "'ement-se evit ar silvidigez. Kaout a raer kalz. tud, paour, gwws· ket g·a:nt al labour hag ar pnaniou, kement-se ne vira ket auto, m'o deus c'hoant, da vont d'ar bare;doz. ·

Met eun dra a zo sur : n'eus forz pi ou e vezoc'h bet,. n'eus forz petra hoc'h eus graet, ma n'hoo'h eus ket anavezet .Jezuz-Krist,

·n'hellit ket gortoz beza salvet.

:l4-

Me a lavare d'eoc,h bremaïk, ez eus tudchentil, tud · g·ouiziel< hervez ar bed, hag a chom er-maez eus hent ar silvidigez dre ma n'anavezont ket Hor Salve.r Jè:zuz-Krist. Kaout a raer ivez, siouaz ! t•rd evel-se e-me'Sk ar bob! ha war ar maeziou. Ouspenn unau e :Vaver ha p.'ouzont mui petra eo Doue, ar g·wir Doue hag an Dreinded sant el, na petra eo · J ezuz-Krist. Deuet int d'ben ankou­Hac'h~at evit mat, o pellaat diouz an Hizou ha -dinuz ar preze~ Bennou, o cham hep lavarout o Pater, o selaou an dud difeiz ha cllzuj. 0 c'hlevout a raer a-wechou o lavarout : (( Me,. me a gr·ed ez eus eun .Doue, ha ne gredan ket hi roc'h. Me, me a zo eun den a zoare, ha ne ran na poan na gaou da zen. A-walc'h eo d'in evit chom hep krena d irak ar maro. "

Amail, va Breudeur, ret eo hel lavarout, tud ev~l-se, golide. ha :na vefent bet eus ar wolla, ha m'a defe ·en em ziwall~t diouz nep· fa.llagriez, n'emaint ket en hent a gas d'an Nenv; en hent J. gas d'an ifern, ne lavaran kcL. Selaouit ar pez a lavar Jezu'?i­Krist : « An neb a gredo va c'homzou, HENNEZ a vo salvet. An neb na ,gredo ket, 'HENNEZ a vo kondaonet. - Ma feil d'eoc'li, f:n1ezan Ô'hoaz, mont d'ar vuhez eternel, mi rit va gourc'hemen­nou. , 'l'udchentil pe labourerien, tud pinvidik pe tud paour, lud desket pe tud dizesk, n'eus hini hag a erruo er baradoz, ·ma:. n'en deus anavezet Jezus-Krist, ma n'en deus m.lret lez-enn Jezuz-Krist. ,

ALUZBNOU da Genteliou Sant Pransez

Rloudivy, eiz te al.

s. Teg·o"neg, , Pl,ouza:ne, , Pedernek, , Redene, , J{ileder, " Pont-'n-Abad, , -G~Her, ,

106 L, eFlt œr misionou,

GoudeJin, c'houezek reul.

Mol-an,

GWcngad,

, ,

P,louider, l)

Landi·evm·z,eg,

S. Hern ·: s"eiz L.

Plouezek. 10 L.

Ploudaniel, 10 L.

Bodüiz, 11 L.

.\

-~

- :l5-. .. ï

PEDO~P

1

Ar B.edenn 'zo. _ev,eil diÛuaskeU D'ar baradàz a ra d'-eomp sev:eŒ. Pedomp ~eta,. pedomp ato, · Ha d'an nenvou ni a nijo. Ar Bedenn ':Zo evel di·ouask·e~ll.

2

J.ezuz, ho~ Mest:r, ala.r d'·eomp pedi, Pedi dale' hrrwt hep fallgJatoni. Etm den n',eO·mui·eur gwilr gristen, Pia na zaoulin 'vit ar bedenn : Jczuz, hor Mest;r, a.la.r d'·eomp pedi.

3

Diouz ar rnintin, rakt.al omp savet, 'Trezek Doue kasomp hor sp-er.ed-; \\~ar. hon daou:rin greo.mp h.@.p dale Hor pedennou gant karante, Di-ouz a.r m:intin, r.akta!l omp savHt.

4

Pa son an enr da vont da gonsket, Ni ·a.darre 'dle he21a. bodet, Daoulinet~holl war leur an ti, Di·r-ak ar groiaz, e'Vilt.. [}edi, Pa son -an 'eur da vont da go~~sket.

5

En oferenn 'biarz an ilizou Bez-omp sul-vo_uel hep digareziou Eun dever· eo da be·p hini P.edi Doue ha.g e veulli, En o!fe.renn 'barz an Bizou.

6

Pa ,sonH:r c'h!loc'h taol 1a.n Anjelus, Teir gWech bemdez, s~lintin ha ""'lT 1 · . • [J' oaiiT:ts il·l&" 1 ' .' , .La.r.o'mp .bep Lro teir· g·wech Ave. Da s.a.ludi Mamm hon Do:ue, P.!l sop ar c'hloc'h tao>! an A11jelus.

Pa ·gas ar c'hlloc'h kelou ar mm·o, GanL hirvoudotlklemmlus ha ga,ro, Pedomp ·evit an Anlaon liêz Aren do Doue outa.n -truez, Pa gas ar ·c'hlloc'l~ ke-~~ou ar maro.

8

E kr.eiz ar boan, e kreiz al labou1', GTeomp eur bedètm -'vit gm.i..lerùr . [.sikOIUJ' Jczuz iveZ· en deus po-agriet Hag a ro 'skor, pa ve.z. pedèt, E kr·eiz ar boa.n, e ki'·eiz ai illabollr.

9

p,a verv ar joa. ·ebarz thou .ene, Lm·.o-mp bua:n h~nnoz .da Zoue; Doue 'vidomp a zo k·er m·a.t ! Ha ni a dl·e trug-arekaiat,-P,'a verv ar joa_ .eba-rz hon ene.

10

P•a deu Sal'an ·da glMk hon taga, Evel eul Ieon 'n e gonnar vrasa, Sonjo.mp hon eus, 'vit hon difenn, Ar c'hleze krenv hanvet pedenn, Pa deu Satan da golask hon tas'"·

11 -

E kement 1'euz a nec'h O.c'hanornzl, Gant gwir fizia.ns he:p dale p-edomp.: · Doue buan hor se.l,aouo, Hag a bep droug hon diwaHo, E kement r·euz a nec'h a.c'hanomp.

12

Pa vo d-e.mdost an deiz a ganvou Ma vimp sammet gant dor.n an

[Arrkou, P.edomp lM1ari, ho;r Ma:mm ·uener, \Va:r he barlenn d'hon digemer, Pa vq demldost an deiz" a gan vou.

BASTIJ1JN.

-16 ~

HOR MISIONOU

Nebeut a dud} meme8 -e-touez- ar re a zo en Drede-Urz, a >~ar o deus ar- p-apusined ruisionou er broio.u estren. Ha kou1s­·1{_oude, hor .rnisionerien a zalc'h mi dreQe renk ; don( a ra:rit -diou~tu gonde ar Fransiskaned hag ar Jezuisted.

1206 Kapusin a lü o prezeg an Aviel da 106.000.000 bagau ,pe eretig.

Se tu mn an penaus ez int. lodenn~t

en1aint 84 miSioner en Elll'Ojl. )) 242 )) en Azi. )) 150 )) en Afl'ig. )) 734 )) en Amel'ig. )) 176 )) en Oseani.

Kapusined eus Frans o deus' o rnrswnou e Radjpoutana ·(Indez), en Abisi_ni, e .Jibouti, e Konstantinopl, e Smirn, e Siri, -e Mezopotami, e Brezii hag· en enezennou Seychelles.

Eun dever eo d'eomp rci skoazell ù'hor misionerien dre hor pedennou, dre hon aluzenou hag o klask tud yaouank kalonek a yelo, d'o zro, evel-be_leien pe F.1'e1·ed, da c'hounit eneou da Zoue.

Pedomp '"'VI' h:m anaon,

Plabenneg. -- rraned Tiil: U.l!JR, maro d'an oad 77 blo•az goude 18 bloaz profesion.

-s !

:1

MIZ C'HOUEVRER ~1930

SONJIT ERV AT

Diwar-benn ar c'homzou-man bet · lavaret gant Hor Salver Jezuz.

" Lamit da genta .an treuet a zo en ho lagad ha goudè-se c'houi a lamo ar goloe!ln a zo e lagad ho

prelH's ''

1. -- Sonjit e••vat : Mab Doue evit . inil·-at ·auzümp da ·varn an nesa a ro œeomp da :anaout pegen bras pec'he-f'ien omp ho'n-unan. Ha pa 'z eo·iwir

rz omp -prc'heric.n v ras dirak Doue, ne c'h'ellomp·;, e-giz ebat, barn a re-all, avit al 'labour-se e · ran­ke1r beza vertuzus, ha ni ne domip ket

Bez' ez eus e diabarz ennoc'h ke.ment a draoll ha n' int ket mat, m'ho peus eur gwir youl da­aber brezcl d'ar pec'hed, .perak n' en em gemer­·foc'h ket ouzoc'h hoc'h unan d-a genta.

II. - So•njit ervat : Bet ez eus ennoc'h eun treust hag ez eo ho p_e.c'hejou hoc'h un-an; ·en o c'hichen pec'hejou ar re-ali, n'int k'èt muioc'h eget eur goloenn, peurliesa kaÜut abeg c oberou an ne-sa a zo ob er eur pec'hecl bras : rak ar pec'he.d-se. a ya enep_ ar justiz hag· enep ar garantez, an diou vertuz pouczusa eus bor relijion.

Petra zo kiriek d'eoc'h da gaont abeg e,r re-ail ? Hana ve ket ::t.r warizi, pc c'hoa.z. a.r gasoni rak ho preur ? Gwelit ha n'eo ket b1asoc'h ho pec'hed eged an hini a abeglt, a rehechit d'ho preur;

~J.s~

HI.- Sonjit ervat ~ Ln gael an den a wel an ~faou he l'vez ar pl fig; en deus kemeret o-u nan. Evel-se mar dea vertuzus an den, ne gavu lwf pcurliesa a ·draou da lavaret ouz rur r'e-all, e-skoaz an hini a zo doug,-et d'eun tech fall bennak a zn buan da wclet an tec''h .. se er rc-all. Pü gava ll'eoc'h gwelet eun dra p.o zra da rebech, da clamall d'ho preur, krediL e c'hell an dra-se peza cnnoc'h ivoz 'ha neuzc e-~lec'h e g'oundaoni, c'houi en em goundaono hoc'h un~n da geùla.

Kelmmadur diwar .. benn an Drede.-Ul'Z ( Eizvet Pen nad)

AR SKO.UER VAT (Kendrulc'h)

Ar sul.

Sant. Fransez en deu·S saveL an Drede-Urz evit· ma vije miret goùrc'hemennou Doue ha re an Iliz; elever ar re a zo en Urz-sc eo lieulia hed-ha-hed "ofisou ar sul, ha bez a war ar· ·poent-s~'~ c'hoaz eur skouer vat evit ar barrez.

Hô _Reolcnn, Breudeur hu C'hoarczcd ker, a zo evel euf cha­denn aour hag ho ,sf.ag ouz ho parrez. Dcut d'an ofcrcnn-br1d bep suL distroït d'an iliz evit ar Roz~ra hag· a,r Gousperon le,ze1 a--gos[ez, siouaz ! gant kemcnt n. duel ev.it an distera diga.rez. P::t zeu Miz Iviari, pa vez graet prezegonnou en Azvent pe goraiz, · eman aclwne ho plas en iliz, na pa rankfec'h chanj ·e.ur ho pred

Ar veleien.

" Neb ho selaou, va selaou me va-u nan; neb ho tispriz, va dispri~ me _va-u nan l); ar gomz-ze, hag ar- ga.lloud rôe~ d'a.r beleg \Var Gorf Hor Salver, a ·rao da sarÙ Fransez kaoul ar brasa res­peel evH ministr an Aotrou Doue. Doujans ha scntidiig·ez, setll Hze ar pez a düeit. cP ho pc.leien. Na glaskit ket o m,ignonaj met bezit atao prest d'ober ar vad a c'honlennint diganeoc'h: E piou e c'hell ar beleg lakaJ e fizians ma n'eo bet en dud o. d,eus prometet heulia eur Reolenn sante! ? E"omm ebet evitan, a dra­sur,evit kaout eur servij bennak diganeoc'h, mont dre gaer, evel ma rank ober gant tud a nebeut a feiz hag a zevosion. Na gredil: · ket ivez en clevo n1anket. en ho kenver, 1na ne uo ket d'eoc'h ar· c1hargon uhela en oberon ~at ar_ barrez. Pedit kalz evit an Iliz, evH .an AoLrou 'n E:skob, evit an Aokou Perso.a hag ar vele.ien all.

Prezeuenn war an Aviel

II

An Aviel a ra d'eomp anaout lHor Salver Jezuz-Krlst

' Va Breucteur,

c( In. om.ni gente pr-imum oportet << prtwdiicare Evangelium.

(< Da gern.ent pobl eo ret 'mat pre-­" zey an Aviel, (St MlDirl<, 3), ·

Ar ger-se " Aviel , a dalv ar gomz-man : Nevezintl vat. Donedigez ar Salver J eznz-Krist war an d>Ouar a zo bet eun ne· vezinti vat; bi·skoaz tra kaeroc'h na brasoc'h n'en bet klevet gant an dud. Henvel a raer -ivez (( Aviel J) al lenr a zo bet disple­get ennan i·stor ha buhez Jezuz-Krisl.

Ar Salve,r JeZnz, · o lont w.ar an doua.1>, en deus c'hoanta.et beza anevezet g'ant an holl : n'eo ket hepken grunt ar r,e o deus e welet hag e glevet pa voe wa.r an ·douar, met ivez gant an hoU o dij e bevel be tek fin ar bed, En abeg· ela-se eman bet skrivet an aviel pe al !eor a zispleg e vuhez. Dibabet en deus evit al labour-se pevar den e-mesk e ebestel pe e ziskibien : Sant Vaze, Sant Mark, Sant Lukaz ha Sant Yann. Pe]i-hini anezo en abeg da-se, a vez hanvet. avieler.

Me't arabat sonja! eo bel gTaet .Jeor en Aviel evel ma vez gr!let a] leorion aiL Eun den, desket a-walc'h evit ober eu! leor, a okriv dionz ar pez en deus kavet en e spered e-unan, pe diouz hr pez m'en deus gwelet pe klevet digant ar re-ali. ID,vel-se e lenr a zo lC.or cun den, netra neme.t leor e_un dien . .ID,rr pen, ne ve.rn pegen gouiek e vefe, a c'hell en em fazia ha lakat ar re-al! .da fazia. Setu perak ez ens kalz leoriou ha ne. vez ket .<;r wirionez enno hag a ktka ar re o lenn da fazia pe da drei gant ll'aou fall, Netra evel-se diwar bouez an AvieL Ar re o deus her ·skrivet a oa tud eveldomp-ni, gwir eo. Met eve! ma: faàveze da

-· 20 -'" Jezuz-Krisl Iakat an hoH dre al leür-se d'ben anaout hen hag' ar gwirione,zio.u en doa desket d'ar be.d, .sikouret· en deus peb avieler, e-pad ina oa o skr'iva, ha mire! outo da fazia. Ar Spe1~ed· · Santel, hag a zo Spere.d _JeZuz-'Krist, en deus o douget da sk:r;>iva kement -~ra o deus skrivet, en doar·e ma .ne deus en o leor nemet ar wirionez de_uet ·a-berz boue. 1

El! !eor an Aviel-se ez a an Iliz da glask he c'·homzou evit rei· d'eomp d'anaout Jezuz-Ki"ist hag· he Iezenn. Evel ma '2' eo, .an Iliz Lag hi hepken, hag he deus rese\Cet ar garg d•a gelenn an dud

. . . /

a-berz Doue, an Iliz hag hi hepken ivez, a c'hell l·a.varout d'eomp petr:a a zo e gwirionez merket ·en A vieL En eur .selaou he m:Ouez, n'helier beza t.amm ebet en arvar. Marteze, Va -Breudeur, c'hou1 H gavo enr wech bennak tud (hugenoded a raer anezo) · hng a glasko g'wcrza pe mcmez .rei d'eoc'h_ evit netra leor an Aviel, pe leoriou ali eus ar Skritur-Sakr; •Int a lavaro d'eoc'h : « Lennit al ieor-man, ha war-.Jerc'h gril hervez m'ho pezo komprenet annan, hep selaou ar Veleien )) . Diwallit, Va Vreudeu1r, OllZ ar 8EIO!uerien-se.

Gaouerien int hag eretiked, er-maez eus a.n hen,t mat. Gwir co, !eor an Aviel, bJag· ar SkritUTiou-Sakr al-bez 11e deus enna nemet komzou Doue hag ar wirionez. Met d'an Hiz hepken, en r-beg mS: n'heU ket faûa, _d'an Il:i.z eo da zeski œeo?1p-ni petra._ J zn e gwirionez ·morket el leoriou-se. Sant Aogustin, ar gouieka dokLor· a zo bet mo;rse,_ a lavar:e : << N'em bije kct kredet d'a~1

Aviel, panevet eo deut an Iliz da lava;rout d'in eo. !eor a.n Aotrou Doue ha _petra a zo merket enna.n. >> Grit, va Breudeur, evel Sant Aogustin, selaouit bepred mouez an Iliz : sur e vezoc'h r:euze da gompren an Aviel.

Ken alies tro, V.B., ma klevit dig'fl.nt ho ipeleien eur poz bennak eus an Avie,l, lakit doun en ho penn hag en ho kalon eo Jezuz e-unan a1~ hini a glevit. "<< _Komzou Ho.r Salver en Aviel, a lavar Sant Aoguslin, a c'houlcnn ken bras doujans hag· e Gorf sakr. )) E gwirionez, ma ne rit van ebet eu.s -eun os-tl konsakrct, ma tiskouezit dispriza anezi en -eun d-o_are bennak, c'houi a santfe v:arnoc'h pouez eur; pec'hed bra-s. Evel-se e c'hoarvez, hag e welit aze eur pe-c'hed, pa ze·uit da zispriza komzou Hor Sa.~lver J ezuz:...Klf'ist. Pec'hi a rit en doa:re-se, en eùr aber goap ouz ar preze~rennou, en e.ur vont eneb, ar prezegour : rak komzo,u Jezuz-Krist a zo en e c'henou, hag Hor Salver a geme'r evitan e-nnan an dispriz hag ar c'hoapadenn-se. Da bep beleg o prezeg .e llano an Iliz, ·en deus Lavaret, evel d'e ebestel, ar c'hmuzou_ man : .« ~ement ~ten a selaou ao'hanoc'h, a selaou ac'hanoun m,e va-un_an; kem_ent den ho tispriz, va zlsp.riz-me. "

- 21

E peb oferenn ar~ be·leg a lcnn eul lod·enn eus an Aviel. Hel lellll ·a ra. en e ,gap. A-raok h_el .le1~n; ·e ra sin ·ar groaz war: e dal,­e vuzellou hag_ e s'a.lon. N'em ,lakit en ho sao, c'houi ivez-, Va Breude"ur, d-re zoujans e_vit komzou .Tezuz-Krist emaoc'h o vont da selaou-. GrH, evel ar beleg, -sin ar gro-az war ho tal, war ho muzelloll, war ho kalon, ha goulennit ma chomo at-.ao. komzou Jczuz-Krist en ho spered, en ho lmlon, dre g·arantez, h-a war ln muzellou .evit o anz[lv hep mez faU. nag a on rag an dud ..

Ha neuze, pa ~'ez graeV·ton bras an oferenn; ar beleg a daol ezan_s a-raok lenn an Aviel. Eur mork -sklaor, Va Breudeur, e -ranker dongen da :s·otnzou Jezuz on Av-iel ken1ent a eno1· ha da Gor! Hor Salver e sal\ramant an aoter.

Labour 1

Hor Misionerien

Pedit evit ar misionou hag ar retrejou prezeget gant hon TadoU

ESKOP'PI KEMPER

Komana. -· 9-15 a viz C'houevrer, retrejou B·ant an T·adm,l ·:·utj ans hag Euj en.

ESKOPTI SAN'l'-BRIEG

Hengoat. - 0-16 a viz C'houevrer, reLrejou g·ant an ':P.ad Bar­

nabe.

ESKOPTI GWENEJD

Plumeleg. - 26 a viz Gonver d'an 2 a viz C'houevrer, rctred ~·ant an 1'ad Mari-Bernez.

Penestin.- 2-6 a viz C'houevrer, retred g·a1ü an 'l'ad Korantin.

Augan. ----, 2-7 a viz C'houevrer, adomsion gant an 'l'ad Loeiz­

J\f a.ri.

Billiers. - 27 a viz C'houevrer d'an 2 a viz Meurz, adorasion

pant an Ta<.! M«ri-Bernez.

-22

i

An Aotrou Doue krouer ar bed

Ar Skritur-Sakr, o tisplega istor ar bed, ne lavar kJJt pcvare eo bel krouet. Ar bed a zo koz, sur-tre, met peg·en koz eo, ke­ment-s·e n'ouzer ket. Ar pez a ouzomp a\"at, co an drarffiaù : a:r !Je•d ha ke'ment Ira a zo elinan, a zo bel !<'rouet 's·ant Doue e seiz dm·vez, pe marteze, a lava.r lod, e s_eiz pennad amzcr; hag abaoe 8;0 .r•annet an amzer e sunveziou a sciz de~·vez pep-hini hag hon eus an deviw, goude béza labo-uret e-pall c.'houec'h de:rvcz, da 1mplija ar seizvet o servija Doue. Gant {~t' Ju'zevien, a:r seizvet dervez e oa ar sadorn pc a~· sabad; gant ar gristenien ez co ar sul, rbalamour d'an deiz-mail e savas Hor Srulvcl' eus a var>a. da veo.

An dud, _'e· pep 1amzer hag· e pep bro, o de1(s atao kredet e Doue, Krouer ar bed hoU ha Mestr war g·ement tœa a zo. Ma ne welomp ket anezan g·ant daoulag·ad ar c'horf, an t.raou a zo bet krouet gantan, hen diskouez mat da zaoulagad bor spered. Pa sellomp ouzomp hon-unan, e rankomp Javarout 11 10ffi·P ket en .en: C1hract hon-unau, rak evit ober eun d.ra bennak, e ranker beza da g-enta. Hon tadou koz a-hect an amzeriou. a rank !twarout ar memes Ira.; ll'int ket en em c'hraet o-unan; ret eo eta klask uheloc'h egeto.

An traou a zo en-drod'eomp kcnnebeut, n'int ket en c.m c'hraet o-unan, ha ne dalv ket lavarout e teuont, en eun doare bennal\., eus ar re à zo bel araozo, eve! ma leu ar vi eus a:r yar hag ar yar ·eus ar vi, rak an traou a zo bet penn-kaoz d'ar re-all, a-hed a!· t~'hantvejou, n'il~t ket kennebeut en cm c'hraet o-unan; ret co klask uheloc'h egeto unau bennak ha n'eo .bet graet gant den ebet hag en deus graet pep tra : hennez eo Doue.

Ma s.ellomp c'hoaz ouz an traou a zo en-dra d'eo·mp, e welonyp emaint atao o vont hag -a tont hag ez -eus enna eun u~rz dispa.r. Kement:-se a verk d'eomp ivez ez eus eun Doue ..

Pa weiomp eun 'Lrên o trcmen bemdez war al linenn-houarn d'an euriou merket d'ezan, ec'h ouzomp -mat na gerz ke-~ drcza.n e-una:n hag ez eus unan bennak ouz e vleina. Ken1ent-se a en­tentomp mat, memes ma ne welomp ket an den. E.vit an douar, al Ioar, ar stered hag an heol eman an traou evel-se ivez; a tao emaint o vont hag o tout d'an euriou merket d'ezo. Ne· we­lomp den ouz o vleina, met sklaer eo ez eus unau bennak ; hennez eo Doue.

Pa welomp eun ti savel mat pe eur montr renket ka er, e kom­prenomp mat ez iut be,t graet s·ant eur micherour bennak. F.ns a ~rement-se e~ omp sur, memes ma n'<HHWe~omp kel ar mi,

'

23

An Aolrou Doue krouer ar: bed

cherour. Ha kouls.koudo, an urz a zo en cun ti pe en eür tnmJ.Lr, petra co e-kichen an hini a welomp e kement tra a zo en-dro d'eomp, hag a lak an dud desket da clwrn · s.ouezet-bras ? Se, welomp kct ar micherour a zo bet wrur o zro, n1et B:?uzout a. remnp ez eus anezan, hag ez eo gouiziek bras. Ar micherou~r-so

eo an Aotrou Doue. Ar re a Iavar : n'eus Doue ebet, a zo ela pe tud dadl pe lw!

fall. 'l'ud !ali iut peudicsa, ha ma nac'hont Doue, co abalamour m'o deus aon rak e justiz.

Lennit Mat

Pedet start eo koumananterien KENTELiOU•SANT FRANSEZ

da gas priz o c•houmanant. Ar re n'o devo ket paeet 'benn 15 a viz

c'houevrer e vo kaset d'ezo eur paper da baea dre ar post, gant

~r mizou post e tu-h«nt.

24

Evit Klevout mat an oferenn • i

Petra eo an oferenn ? An oferenn eu ar sakriflz eus Korf lHt

Ciwad Hor Salver Jezuz-Kri~t. kînnlgeL da Zoue dindan spc,sou a vara hag a .. win.

An ofere:nn a zigas sonj cu::; sakri.flz ar groaz hag hel laka di­rak hon daoulagad. Pa s·lever a.r beleg o lavarou~ én hano Jczuz­J{ri:St : (( An dr~a-mari eo va .C'·horf )) , ha war-ler,c'h : (( An dra"' man eo va Gwad l>·, e teu sonj d'ar re a glcv hag a vvcll ar ftJez a zo war. an Anter, eus ~ar gwir di~ parti a zo. bd g\Veclla.ll war ar gToaz etre Km·f ha Gwad Hor Salvor. Ar pcz a lavar hag; a ra Hl'

beleg· en o.ferenn, J'8zuz-Kr·is.t et~ dew; hel lavartr~ ha gT&et d'a:~

Y.a.ou-Gambli!d, ha gouzout a ra.c. e ua n1Eü an ofercnn ,d'obe1r d'un dud envo.ri ar maro en d€us gouzanvet \Var a.r groaz evit hm' Silvidigez . .Set:u perak e lmrm•as cl'e E:bestel go'ucle bcza o c'l~o­

muniet : " G•·it kement-man, grit ar pe:z m'oun o tont d'ober, Javarit an oferenn, evit kaout sonj ac'hanoun, hag eus ar garantez am eus di,skouezet d'eoc'h hizio hag a ziskouezin d'eoo'h arc'hoaz o verve! evidoc'h war ar• groaz.

Daoust ha ne vez lavaret an oferenn nemet evit degas sonj d'eoinp eus ar pez a zo bet trem'enet gwecball hrcman 'zo 1900 \ loaz ?

Neket eur sl<eudcnn hepken eus sa.kriflz ar C'halva1· ez eo an oferenn, met ar sakrifiz-se graet a-nevez. An hevelep beleg, J ezuz­J{rist, a ginnig da Zoue un Ta.d an hevelep osti, da lavarout eu, Hen e-unan, ev~l m'en deus gr·aet war ar C'halvar; go.\üenn a ra ·c:igant e Dad derc'hel sonj a:tao, evit pa.r!doni d'an ·dud, eus e Gorf b.lonset ha staget ouz ar groaz hag eus e Wad skuilhAt war ar C'halvar. Ne weler kat -Hor Salver gant daoulagad ar c'horf; ne weler k·et e wad o redek eve1 wa,r ar groaz; ha koulskoude, en ofet1enn, e.man I-Ior Salver e gwirlonoz war an Aoler; aber a ra ::_t­

novez ar sakrifiz g,raet da wener ar groaz 1 hag ar m'ernes tal·­voudegez he deus an of~renn h~a·s· e vara wa.r ar C'halvar.

Da be~.ta euT 1sakrifiz nevez, m''en deus ]\1ab Doue ·paeet dija, kalz muioc'h eget na oa Tel ober, dle pec'hejou an holl duel ? Th~l~t evit rei tlu .cta' bep-unan da ga:'out lod eus ar 1nadou gounezet. r1:an hoU erre saluiflz ar groaz. Ne oamp. na c'houi, na me war menez Kalvar. Pm»aos e teuy. betek cl'eomp-ni meritou Hor Sai­ver ? Dre an oferenn ha dre ar sakramanchou.

En ofel~e:qn, Jczuz a lavar d'c Da:cl : (( Va .Zad, kinnig_ a ran

d'eoo'h Vil Gwil~ skuilhet gwech!liH war !Ir grea:~; ha!J a ;.;o amM

~-··

-25-

a c'halir avit kement hinl a vev em c'harantez, dreist pep tra evit ar gristcnien a zo aman e-tal an Acter, hag ivez evi.t an holl dud beo pe· varo. )) .

Sakr.iflz an oferenn no la1p netra gant sakriiilz a1r groaz ; eur skeudenn co a.nezan ha gwh~ ·sakrifiz cvelt.an; digas a ra da bep­unau a.r frouez a l:lilvidigcz en doa ar sakrifiz ar groaz .morHet evit an halL

F,

Du-man ha. du-hont

Eun eskob nevez. - An rrad Loejz, ka.put:>in Hwlirun ha misio­lJ cr e bro Brezil, a zo bet an v et da eskob er vro-se.

Daou Çapusin enoret gant ar gouarnamant. - E miz du diweza, Lü bet auvet (( Officier de la Légion d'honneur l) : an rrad Dn.ni.cl, kuitaet ganian an arme eun nebeut 'zo evit bèza misioner en hon Urz;

ha <c Cheva~ier de la Légion d'honneur )) : an .rrad Loeiz-Anton. An hini ken ta a oa (( Chef de bataillon >>, hag an eil (( Càpitaine )>-,

Tadou Fransiskaned Jazet. - E bro Chin, cr miziou tremenet, tri visioner -Fransi·skan,. eun eskob ha daou aH, a zo bet lazet gant forbaned,.

En Albani, 'an rrad Stefan- eus o..r lll8ID8'S Urz, eur mi,sioner deskel bras ha sante! rneurbet, a zo bet !azet ivez hep digarez cbet gant baleerien-vro,

ALUZBNOU da Genteliou Sant Fransez

1-'..'iz re:al Pont-e-Kroaz, !J?louneom<L\hmez, T.-~ancste.r, Kenüliz, Mel-Pislien, Traegad., Lanedern, S. Hern, S. Kado, Poul:daud, Hoc'lvMorvrr·n, Kaen, Komhrid, ·Pœris, Ros.pez, Kemper, Brelevenez.

C'hut{czck real : ·Piloan, KerfeunLeun, Laniliz, Landivizio, Beurzeg-ar­C'bab.

Tr·edarzeg : uqenl real.

Komana : daoü skocd.

Ploudane-1-G\vipavaz : 10 l.

S. Bricg, Pleheneg : 4 slwccl.

Plouie ; 13 1.

-26-

Evit an digemer en Drede-Urz \Var don ; Jczu.z Jleyer Ù'l'as ce.

:!

0 ua Salve!' Jezuz .. Na me a zo eiirus [)ta .zesk1~ gant Fro.usei. Skiant lw !wmntcz !

Gantan 1ne a yerzo Kalrmek ha diUo 1.Va1' à.n hent l.Jenniget 'Zo bet ganeoc'h heuUet.

3

Gtviskwn(ànl m·e.zm· paiQUl', N'ho trokin kel 'vit aour; ~l'le ho tonga beuulez Gant !.:atz a tevenez.

C'hou.i 'la·uw· d'hl. a-gl'enn : cc Kw·U ar binije.nn, Do'll(!it diglemm a_r y1·ou,z Bemdez war ho twuslwaz. ))

5

C'houi, kordennig skou:Ime.t., Ganeoc'h me 'zo slagct, Staget ouz va Jezuz; Pebez nask dïtdi'liJS !

6

Mù·it o tudJ ll'ireiz 1 Ho JJ~rlez hay ho se-iz; N'em eus ezom.m eûet A vra.oïgou ar · bed.

7

Goulaouen 1'cnniycf, Am eus eni dm·n don!fet, C'honi 'làvar d'in beza Enr skuucr 'vit ·nu ursa.

.8

Kt'•Oazi.g va Mesh· Jeznz, Benvey l1'tUJUI'ezus, ·· C' hmti a vo cl1'eist 1JC1J tra Va f1'ezegeP gwella.

9

En. e'ttr ùolwl_ d'ho t-rcid .i\1/c 'oat betek JteyeU Ho pens, o va Sal:vcl' ! ]{aret an den lJec'hcr.

:10

Va ger 'zo lavœl'el. Ha na vo lœt. nac·hct .: Me 'hculio penn-da-benn Ar c'hoÙez:ek gourc'ilmrnenn.

!li . . llfe 'heuUo hed-ha-heû

Va Heo1lnnlfi bepred; Mc 'va betek me1'vcl Da J?ranscz gwir vuycl.

12

Brcudeur ha c'hoa.rezetl Gant Doue IW1'U1Wt, Grü ma v'in .da vi/wn Eü.rus en ho /âchen !

BASTIEN.

Aonik oun · bet betek-hen dirak an dud ha fait da servioha va Mestr; malt eo d'in implija va· [lerz evit lavarout kenavo d'ar bed

11a9 ober 111 l!lbO~r a ç'houlenn Doue diganin.

(Sant. Fransez),

' ' -. 27-

Chapeled ar vamm

Euu deu ~·aouank war ar sLudi, troeL gwechall da bedi, met . kollet gan tan e fciz, a oa o pourmen- epad an ehan-skol, ha war

t h~nt e kavas eur chapeled. Da gent-a c aonjas ti·emer~·, rak ·ar chrpèlec]. a ou ,Jeun a boultrenn, mel, eve! pa vije deue\ sonj d'ezan et~s e amzer gwechall, e kemcras ar chapeled hel' gwal­c'has en eur lavaret\: << Ma n'hellan ket c rei d'an hini Qu deus e g·oileL, me c la:kaio en iliz genta a gavin. n Ha:s·- o welet eun iliz eu.r P-?nuadig· gaude, ez eus enni. l\tlont a reas war eQu etre­~eg· aoter ar Wcrc'hez hag edo o vont drt lakat eno ar chapeled a iEpilh, evit ma vefc kavet .gand an hini en doa e goUet. Met enn dra benn~k a Iavaras d'ezan e oa mat aber eur beùenn araok kui­taa\ an Hiz,ha setu hen d'an daoulin dirak skeudenn ar Werc'hez, ·ha lavaret enr chapeled penn da benn ... E Vamm vat eus an Nenv he deus bet !ruez autan, ha setu ben da ouela, da c'houlcnn pardon eùs e hec'hejou. N'co mui ar memes den. Derc'hel a ra ar chapelEid -: << Pa gavin, emezan, an hini en deus e golle~, me hen roio d'ezan. n

Mont a ra er macz -eus an il'iz, distrei a ra d'ar gca;r, hag c lavar d'e vamm : << Bezit laoucn. Ho mab a oa maro, ha set,u ben distroet d'ar vuhez; keuz am eus da veza g>·aet poan. da Zoue ha .poan ·d'eoc'h. Va f.ardonit; l\!Iar pli} gant Doue, me s, vezo beleg, rak n'eus netra ken ~aer.- Ho c'hoant eo va gwe1et o vont da veleg. Pedit, .pedit mat, hag· ho c'hoant a vezo sevenet. ,

An den yaouank a g·endalc'has da lavaret bemdez c Rozera. Mont a reas d'ar c'hloerdi, hag· abenn eun nebeut bloaveziou e voe beleget.

K_arget eus eun ospital, e kavas ennan eur wech eun don klan-v a en cm lake.as da grial kerkent ha m'her gwelas : << Ne gomzH ket d'in eus re.lijion. Ne gre-dan e netra. »

Ar beleg e wele alïes, a gmnze d' ezan gant madelez, a bede evitan, met n'belle gounit 11etra warnan. Eun deiz e lavaras : " Me a la~·aro eur chapeled cvidoc'h, hag ar Wcrc'hez ho sikouro. >l

- « NR gomzit ket eus chapeled. 11 -· - « Ar bedenn-ze n'hell ob er nemet vad. >l - << D'in-me, nann; rak ar chapeled a zcl pei1n-kaos eus va gwatl euriou. !' - << Penao-s an dra-ze, va rriignon ? n

An den klanv neuze a güri\as e is\or ... Peg·wir c tiskouez:t Jiagu\ truc~ ouzin, mat, se!aouit, El~ vBum, me ,., voe boa~e\ gant

•

-28-

m mamrn da lavaret vü chapelod bcmdez. Met deuet da veza bras, kas eL e kear da zeski va' mieher, e voen ·kolle~ gant kE«Jna~ raded faU. A-neb.eudo:u am. e_us dilezct pep }lodcnn, h'U,g our woch, kollet va fcnn gan en, a:m eus· taülct· dre goul1nar War ail ho nt va chapeled, eur chapeled rnct 'd'Ill. garit v;a· 1namm war he zre-:­rnen-van, hag am oa pron1etet d'ezi derc'hell mat betek~va maro.

A ! paeet ern eus· an tao! fall~se. Abaoe n' em eus bel tarnm ehm1s. Kaer am eus bet labourat, n'em eus ket gellet en. cm ~evcl._ Deuet co ar c'hlmnred, ha setu tost ar maro d'in. E gwirjo­nez, poan an1 eus bet war an douar, ar vuhez a _zo bët kaJot. cvi­doi1. 'Met n'am eu,s 'da damall nemedon. >)

Ar beleg a c'houlcnnas : << E pc le-c'h, e· pc vloaz,. pe viz ho poa taolet war an hon\ ho. chapolcd ? " Hag o !devet ar res.­pc)nt, e lavaras d'ar .c'hlanvour, o tenna eur chape.led eus, e c'hodcll : << A1uwut. a raJcc'h hcman '! )) Ar c'hlanvour a grlas. (( Chape-led va mamm ! Hcnnez co !. Hen ana.out mat a ran. Hen roït d'in._ >> - (< Het' c'hemerit, erne ar beleg·, ha wa.rn!an lavar'H u~1 Ave Maria. l)

Ar c'hlanvour a grogas gant joa ar chapeled, a bokas. d'ezan a skuilhas daelou, o sonjn.I en e valllm B'aTeL Senti <1 r-eas ouz a.t· bHleg, pccli. a reas an ltroun Varia, distrcl a reas ouz Doue ha$ a reas eur maro sautel.

KONTADENN

1.;

E-touez peskctae.rien ni verus Arj anton, eur por2'ig-m'Dr wa~·

aocho-~1 Breiz-Izel, n'oa hini ebet lum gouizick na ken leal ha Per. Den -ebct gwelloè'h egetan ne ouie stegny.. eur ·gouel; derc'hel CUl'

S!ur, dibab cul lec'h da ·deurel eur roued, hag adober ar beske- j \aerez bnrzudus.

Made'lezus e oa g·an t a·n dra~se, eve! eur (gwk gristen ha kristen e oa evel eur g;wir Vreizad. ,

Da noz a.r Pe1lgent, e wiskas Per e jupenn-eured. << Maouer., 0mezan d'e bried, Doue a skuHh c vennoz war an dud: kei; ; mat eo bet bloaz evi!; ar beskelaerez.; n'eus. bet na goueliou n·a ro-ue· jou freuzct. Bez' a;n1 eus c'hoaz ·cm c'hode1l al ·loeiz aour a viren e-giz gwerz-butun. Setu ail Nedeleg ! Qwe!loç'h eo d'in pren~

k<>hmna d'ar vus·a!e.

l

-.29 __ -Ar pesketaer a skôaB rakt.al war-du a;r vourc'h. An ave! goànV

a glemme hag an er_c'h a c'hournije diwa.r an hent bras .. Er vo_urc'h, P~r a glevas e'hoarz ha kana.ouenn en eur osla.leri. -- c< _Hep -la ! Per, a c'hopa.s eur vouez raouliet, plijadur ac'h

c:ns ,o cho~ aze da bmpa.sat e~r-c 1 h - Deus da clomma, da gana, da c hoa.rzn1 ganeomp en eur eva eur chopinad chi·str. ))

A)l hini a g:omze evel~·se a oa ivez eur pesketaer, Jakez. Re vig,non d'ar chistr ha -d'an o.sf.aleriou, Ja.kez a oa gwa.sa

h:tmboc?er Arjanton ... e leonclo_uecl a sponte ar vugcde, hiskoaz: n'oa bot gwelet nag o daoulina war lcurenn w~nn an iliz, nag o \enna e dog po, dremene dirak ar groaz.

<< Her -gouzout a rez, em·e. Per, dibaot a wech ec'h eva; met Jno·rse da noz ar Pellgent ne lukan va zreid en eur ostaJeri. ))

,J-Ia Per da ge.ndalc'h g·ant c. hcnt hep obcr van ebet ouz ar !:'horŒz goapaüs nag ouz ar soboniou clifeiz a sa.va.s war-ler-e'h 8

gom7iou.

NO el ! No el !-.Se tu an espera.~1s hag ar vuhez, ar pardon da bep pec:hed, al Iouzou da bep klenved. E barr skedus an Nenvou, e lugerll steredenn ar baradoz ! An. ae<lez a gan en oabl : Gloa:r da Zoue war an douar ! Pircihirined an ofererin hanter~noz a vale "·ar va.ntell erc'h an hent bras.

, Ka! et eo buhez an dud keiz; met en dud keiz o deu;s en 0 c'halon tri dra kaeroc'h eg·ot tenzoda"u ·an .Ol'iant F · :- ar, e1z, an l,J-spE)ran-s hag ar GafU:ntez, drcinded skedus hug en em unan er bedenn.

P'en -~e.us krouet an douar e stOu~momp' w'i:rnai1·, Dn~e, evit

b~evi __ hon .o.u.-rgot!ill} ha gwe,naa.t ac_'llanom;p d1~_e ar boan, a l.ezas an drÙbu:ilh da .gqu_~z.a warno-mp h_ag ·an. anken- da. re.dek-:war ho,r seqliou.

'-M-"' Lochertrt ar pèsketaer a zo bremau heiive.i ouz èur. êhapeL

Dirak diou c'houlaouenn goar, ar vug·ale war o daoulin, o daou­arn kroaziet, ·a gas o fedennou glan war-du an Nenv, ha Doue 11.

110usc'ho'arz; rak an ezans a blij ar muia d'ez.an eo ped_enn ar vu gale. EJ ti soul, ar -goulou a daol sklerijenn -W·ar ar Mabig· .Jezuz koar ha war ar familh bodel dirazan.

Eur c'hraouig· d'ar Mabig· Jezuz, setu kalanna Per d'e vugale . . E--pad an amzer-se, e kleved · er-m,aez ·mauez ar m.ezvier J'akez o tout eus ar vourc'h, re le un e gof evit gallout pedi.

Betek ar mintin, e skedas ar goulou dirak ar c'hraouig bag­e chomas daoulinct familh Per. Dent an deiz, hoU duel art ti " yon,s bc~ek an iliz da ofisou gouet an Nedeleg.

,.. **

'., Antronoz, ken ta bannou an heol a led eur sklerij enn wenn

wn,r ar mor siouL N'eus tamm koumoul en oabl dons ha digatar; brao eo an amzer; maL e vo" ar be-sketaerez evit doare.

Pr:est e'o ar bagou, steg·net ganta o goueliou skanv, hen\,el ouz eskel eur mel! Jabous. Mont ha dont a ra ar besketaerien evit rei eun diweza taoHagad eveziek war ar rouejou ha.g ar c'herdin.

Hep-dale, an eil gonde eben, ar bagou a bella diouz an au.fl has· a riskl, goustaJdik, luskellet gant ar gwagennou o vouskana.

Jakez a zo pel! a-benn-vreman; Per a gui ta d'e dro ar por­zig gant .e zaou vab, pesketaerien eveltan : (( Mat, em',e ar nütr-­tolod, ne c'hellfemp ket goulenn digant Doue bJ'aoc'h devez da deurel ar rouejou en dour. ,, Eman hep-dale ar vagig en doun vor, sioul ha ,sede.r e.o ata.o an am,zer.

Siouaz ! n'eus netra diarvar e bullez an den; hon esperane ~

l<O\leZ buan, \orret he diouaskel; hon hunvreou a dro e moged; tremen a reomp .e berr amzer eus ar flzians d'an anken.

Se tu ar. pez. a c'hoarvezas gant Per. A.r mol', ken sioul n'eus ket pel!, a c'houez dindan an ave.!

gwalarn ; an oàbl a denvala ~·ant ar c'houmoul; lam met a ra buan &r gwagennou an eil wa.r eben dindan ar gorventenn, hag al' vagig a venn goueledi e-kreiz an tarziou spontus. · Per ·a oa boazet eus ar walh•mzer; morse koulskoude n'en doa gwelet ken gwaz; kregi a reas aon en nan ha seve! a rea;s e zaoulagad warcctu an N env : « 0 va Doue, emezan, ho polontez heza g-raet. Met, da vihana, saveteit va bugale !

Trouz ar mor o krozal a voug e vouez; an noz euzus a gonez warrtan; erna o vont da faUgaloni, ar pesketaer paour.

Ouz s.ked eu! luc'hedenn, e wel eur vag e-kichten e hini, bag

iLl-

J'akei. An den fallakr en enn diweza malloz a zo sebeliet en is· lunk. Pe•r a gouez d'an daoulin : « Salver .lezuz, emczan, par­d'onit d'eomp. 1

'

N euze e c'hoarvezas eur burzud hag ·a . zo bet kontet alios abaoe e nozvezwu beilh ar Pellgent.

Eur buge!, henvei ouz Mabig· J ezuz kraou an Nedeleg, a gerz war ar mor hag· a dosta ouz ar vàg war-nes mont d'ar· strad. Lakat a ra e_ zournig wnr ar stur, ha krenv eve! an Holl-C'hal­loudek, se der eve! an Holl-Vadelez, e li gas e dri vignon betek ar porz a-clrcm an -tarziou kounnaret.

Gwelet em eus, bre.man 'zo eun ne­·beuL bloaveziou, ar c'hraou bUtrzu.dns c, iliz Arja.nton. Da J10Z ar Pellgent, ar beskelaerien a ya da zaoulina dtrazan evit goulenn digant Doue o bennig·a

l'· ag· o skoazella eve! m'en doa gwechall skoazellet ha benniget bag Per ar pes­ketaer.

Trôet diwa;r Henri CAILLAUD.

Lennit mat

Klaskit, me ho ped, lennerien nevez na pe vefent ,ket eus an ~rede-Urz, ha kasit d'in hep-dale an hanoiou, War-raok bepred !

Mision ar Gapusined e Smyrn (Azi·lzela)

Smy~n, pol'z-mor brndet ha kiir a 225.000 a duel, a zo bet dis· rnantrct a-bez,· er bloa.z iQ22, gant an tan-gwall laket grmt n'.l

rrurkod, ha gonde gant a:~, c'hren-douar. Rouent hon rra'dou- ô.

zo bet deve[; hag an Hiz bra.ns·,ellet a zalc'h a-boan en he sao, E,n eur c'hart-leo tro-drn d'a.n iliz, n'eus ket eun ti ha ne vole ket bel eilpennet ha diskaret.

Nag an Tadou nag ar ba.rrezianiz n'o clous kolle-t kalon. Ema.1nt krog, da sevel a-nevez ar gouent llag an iliz. Bez·' o devo goucle da ,lakat e stad em' chapelig· a vcrk al lec'h ma voe bet merzcriet Sant Polikarp, diskibl an abostol sant Yann ha Patmm kèr Smym.

Evi~ an dispignou-se, ne zeuio kei eur g\venneg eus godell -o..n .Turked; n'.e1.1S nemct Pransizien Smyrn hag a ~rôio Sikour d'an ~radon. Kris-lenien mali co ar Fransizicn-se; dont a reont bep &.ul d1an ofisou ha savet e'l. eus bet en o zouez eUr Vreuriez ellis an Drede-Urz hag a ya eus ar gwella.

Pedomp evit hon anaon

• Plouzane. - Mal'i LANNUZEL ( c'hoar Mari ar Galon Zakt•.),

marvet. gouda bloaz pr•ofesion, d'an 21 a bir: kerzu, oajet da 55 . .vfœz.

Poulgoazeg. -. Mari ANDRO (c'hoar Tereza), marvct d.a 31, vloaz goude 9 vloaz prnfesion.

1

1

MIZ MEURZ 1930

AR SIL VIDIGEZ Dall eo en den a laosk acgoster:

labour e silvidiger:.

Ar poaniou en deus diwasketMab Dque evit hor silyidigez, al labouriou .· o deus graet ar-'Sent evit en em save.-_ tei, 8,' dlefe digeri hon daoulagad ha de ski d' eomp eo silvidigez hon ene cul labour a-bouez, eul labour d·a ve" za g'raet a-raok pep tra hag_ en .des­P''d da bep tra. Eun den fur hag avize! mat ne gay plijadur na irealzi-

digez nemet 0 )abourat d'en em eavetei ; an den diskiant avat, a lavarfed, en deus plijadur oc'h en ;em goll. Ha siouaz pegen stank an duel-man ?

Hag en deufe. ar bed holl da c'hounit, fol!' a1,1 hini a laka e ene en argol!. Ha koulskoude, nag a :bet a werz o ene evit eun tàmmig .plijadu~, \mn nebeudig arc,hant, .e\1n tam\m. enor ?

M'hon dij e da vihan a ker bras aked gant hon ene ev el gant an traou ali ? Nann ! Dal1et ,o[)J)p, hag· ar plas kenta en hor c'ha~ lon a zo d'ar bed. Piou a ;ra ,evit e sllvidige.z ar pez ~·ra evit e · yec'hecl pe evit e vadou ? N a.g a i>Dan a vez kemeret gant an ct;;n­:Vez ! petra ne rafer ket evit astennar vuhez. ? Gant an <\ne P,:.e:tîs pe>an ebet da gem.erout. Ha kou1skoude m'&dou ha buh,ez .a rankipi'p

àilezel, e-lee'h an ene ne vaTVo ket. · .,

-34-

•S'tskretour ·mir roue war e drénienvan a anz,aVe_ kemEmt-11Yaii' __ :: -«. Beva -a;m eus gra.et ·evel eun disküù1t ; Ouspenn ugutült leo1• am· e:us -skrivet evit se1~vija va mestr, ha n' em eus ·ke·t skrivet eut

linen'n zoken ·evit servija va Doue ! '1

ESKOPTI KEMPER

Lanneanou. - 2-23 a viz Jneurz, mision gau L an T·adou Bar.:. nabe, Fulj ans .

. Taulé. - 2--4 a viz meurz gant an rraQ. EuJ_·en.

ESIWPTI GWENED

Quelne-uc. - 2-4 a viz n1eurz gant an Tad Korantin.

Kerantrec'h (an Oriant) -prezegennoU ar C'horaiz garit ·a:m~

Tad Yvon.

Ploërmèl.- 3:L a viz 1111eurz d'an 20 a vJ.z ebrel, mision àari:t ap. Ta-dou Ange, Salvator, :Mari-Bernez, Yann,.- Jer'i~ais.

ESKOPTI SANT-eRIEG

Mei-Kel~aez. -'31 a v~z 1neurz d'an 20 a viz_ ebrel, mision gant; i>n ·Tadou Barnabe, Fu!Jans, Euj en.

BAEURIEZOU GWELET

_ Douarnenez, Gwidel, Lokmikelig, Inzinzac, S. Jili, Langedig-~· ;Ria}lteg, Planour, Plouhineg, Porh-Loei7.i, Pcne:stin, Plumelek­:(20 gwaz e Drede-Urz), S. Albin.

•. .Lilo!n xil.l en des skrivet da Esllikièn ar bell oll = " K~mèl'lt poan da re.i d1anaout pegén kaér ha pegèn tàlvoùi:hi$ JlO Tf<èide. .Urz s. Fransez. 'taolft evez, evit inà t:éuio àr rè ô deus ènéou dl! ren, da ziskleria mat petra eo, pë!Jèmeiit a :-.atfoll a ijinnig !l'a:ft ~legeziou ha d'ar vro. "

.. ,

(

Kantig an oferèrin .·

\Var don : Ni ho salud, Rouariez an .Aelez •..

À.=:RAOK AR GORltEÔtr

i. 0 Kristenien, cleut omp d'an ofr::renn, Da gemer perz er' santela pedenn,· Jla da ginn~g·, d'an Doue. galloud~1s, Ar bleuniou puilh eus Pasio~' ~ e'zu~.--

2. En oferenn bezmnp le un a eve~,_, . Leun a zoujans, a feiz, a g~~ântez, Evel 1\1ari kag ar -lnerc'hed santel Dirak J ezuz er C'halvar o v·erveL _ .

3. VVar an aoter, ktnilz ha w8..r ar C'h8Jvàr,, J ezuz d' e Da cl a gilinig e c' hlac_'11m', E gorf roget gant skourjezou flemmus, E benn gant spern kurunet trnezus.

4. Kinnig a rà·- e clreicl hag e zaouarü Treuzet skrijus gant ibilien houarn, E·'galon baour flastret -gant an a.nken, E vuhez holl e_vi:L ar bec'herien.

5. An ofi3renn eo eta l\1ab Doùe, Gant e boaniou diskoüezet adarre Roll dNwu ar bed e-skoilz edli ofereliii 'Zo nebeutoc'h eget eur vogedeùQ..

6. Eli of'eren11 adororiîp ali Di'einded ~ An Tàtl, ar ~1ab, ai' Spei·ed a C'i!la'licieil. NeLl-a, l~erkouls ha I'as16il Jeiuz,

,N'hell cn6ri an tri Ferson eürus:

' '·

1 '

- 30

7. En oferenn .trugarekaomp Doue Eus ar grasou a. skuilh '\Varnomp ben1d.e

.Hep hor Salver omp paour ha reuzeudik, Met gant Jézuz_ omp krenv ha pinvidik.

8. En oferenn goulènnomp rna.t pardon Eus ar vouilhenn a vasta.r bor c'.halon Gant Gwad Jezuz omp bet gwechall prenet, Gant G\viid Jezhz. e ven1p atao gwe1c'het..

9. En olerenn goulennomp hirvoudus Grasou nevez evit bale nerzus, Bale nerzüs, harpet war bor Salver RS:k, d.re na:tur, ni 'zo bresk ha dister.

iO. En oferenn pedomp 'vit an Iliz, 'Vit an Anaon a c'houzanv poaniou- kriz .... Pedom'p 'vit Breiz,_ evit_ an holl vroiou Ma vo Jezuz Mesh' an holl g·a!onou.

(da heulia). Bastien. ~·

Prezeoenn! war an lviel III

Jezuz-Krist a zo Doue ha den

Verbwn caro_ factum, est. .Jltiab Dou_e a zo en _en1- c'hr:aet den._

Va breuder ker, n'eus oc'h anaout Jezuz-Krist nemet an dud a g·red ez eo Doue ha den. Ma lavarit ha ma kredit n'eo Jezuz 'nemet Doue, ne vezoc'h ket salvet. .Ma lavarit ha m'a kredit n'eo nemet den, ne ve.zoc'h ket salvet kennebeut. Evit bez a sa! v et, ez eo ret kredi ez eo Jezuz-Krist Doue ha den war-eun-dro, gwir Doue evel e Dada zo en Nenv, gwir den gant èur c'horf haB· eün ene :evel m'hon eus-ni.

(

37 -·.

An abostol sant Yann a ro d'eomp ela anaout e penn e··Àviel ez eo Jezuz-Krist gwir Doüe. " A bep-aim.zer edo ar Gom.z·hag ar Gom~ a oa gant Doue hag ar Gomz a oa Doue. , Ar ger " Kom.z '' a .verk « Mab Doue ".

Gaude he•a lavaret ez eo clre ar Gomz pe dre e Vah en deus Doue krouet pep tra, gaude heza lavaret ez eo ar Gom~ a ro sklerijenn da spered kement den a zeu er bed, an Avieler sant Yann a lavar ar c'homzou-man : " Ar Gomz a zo deuet da vezà den; bevet. he deus.en hon touez, he gwelet hon eus le un a c'hras · hag a wirio1nez. )) N'a a ket ~vit diskouez en eun doare sklaeroc'_h -eZ eo Jezuz-Krist Doue ha den. Ar geriou-n1an <<Ar Go1nz a zo -deuel­da veza den l), re_t e v,efe, erne sant Aogustin; o. skriva e lizeren-\ nou aour e pep iliz. N'eus ger al! ehet hag a ziskouez gant muioc'h a sklerij enn, galloüél, furnez ha karantez Doüe. -

!{ement-se, va Brendeur, a ro d'eom,'p da gom,pren arfeiz hag' ar fizians o d-eus--be,t ata,.o ar ·gristenien e vertuz ar c'hom'zou n. Jenner e penn Aviel sant Yann hag a vez lennet c'hoaz, gant ar heleg war beün ar vugale. Gwechall an dud o klask sikour D.oue en o ezommou hag en o {oaniou a c'houlenne alies beza laket. evel--s~ dindan an A viel, ar 'pez a rôe.kalz.-làbot~r d~.ar veleien.

Kement-se a ro · d'eomp da gompren he ·deus ho~ .. Mamm: Sante! an Iliz laket ar c'homzou-se e fin an olerenn. Bep sul ha hep go~uel-herz an holl gristenien ha bemdez an clud a, g'lev 0.11'

oferenn a .zo laket dindan an A viel. · · An dra.-:-_se a zo eur -c'hras kaer, va· Breudellr ker, ha ret. :e_o

kompren he zalvoudegez eve! talvoudeg·ez an holl c'hrasou .ali. Ch omit eta en ho sao eve! ar heleg, pa lenn an A viel diweza, hag eveltan, plegit ho klin, pa lavar ar c'homzoù~man : '' Et ve1•bum caro factum est, hag ar Gomz a zo eü em c'hraet den-,, ha lava­rit benn oz da Zoue da veza diskennet ken izel drè garantez ev\, tloc'h,

. Gwelet e vez tud dizeblant ha na ch omont ket en iliz e-par! an Aviel diweza, mal! ganto mont er maez. !{emeut-se a zo man­kou\ a respecl da Vah Doue en em e'hrae\ den. hag ober eur" gaou bras onz o ene. -·

;Lennet em eus an istor-man en eul levr : eun dervez, en em· gouent, mintin mat, e kinniged sakrifiz sante! an oferenn. Edo ar beleg o lenn an A viel diweza. Unan eus ar venec'h, lammet ar

· c'housked warnan, n'oa ket savel da heul ar ,re-a;ll hag a chome ~zezet. Ha· .setu, pa oa ar beleg o ·lavarout ar G'houmzou-man ·: • Et Vèrbum caro factum est ;, , an diaoul o tont hag o tistaga . eur skoarnad gant ar manac'h'kous~et. " Pel1'a, emezan, kousl{et

\_--- ,_

-38-

. a rez, pa lavarer :;tr --geriou << Ar _Gomz a po en em c'hraet den ? l>

.M'en dije j\1ab Doue kemeret hon natur evH en em 0ber a~l, an r çliaoulou ma 'z omp· a vij e ch01net stouet evi,t e ad6ii hag .e druga-. ~ ' ' - . - - -· .

rekaat. ll

E gwir_ionez, va ]3re.udeur k_er, ne sonjomp k,et a-:wal_c'h en enor en deus gr.act d'eomp l\~ab Dm,re, p'cn çleus ke_m,~l~et an :çt~..­

tur de,n, Kalz izeloc'h ez eo natur an d<lr! eget natur ah aeL )Ia' , kou1skoude ez eo falve,zet da V ab {Joue bez a den ha nann eun ael.

Hervez meur a z.oktor eu.s an Iliz,. an dra-se 'a zo hel kaoz" jla bec'h,ed Lusifer hag an aelez f.a:lL pa rô.\tS Doue da anaout d'an a:-elez e kermerfe e Vab, eun devez;, an natur d~p, ha pa g_e.llle_n­nas d~eZo ·-adori eVel o Rot~e-· eun p_O~e en è~ -~'hraet den, da·l~­vq,rout eo Jezuz-Krist, kalz anezo, da heu! Lusifer ar e'haera eus an Aelez, a .Û-honi_~-s hep senti, hag e-n, ém savas e~~ep o .C'hrouer. Stlapet e voept r.aktal en ifern. Met dalc'het o de!,ès ata0 abaoc ~-r m-eine·s a vi hag-ar -m_e·m-'es kas·ani au.z Jpzu,z-Krist haS· ouz an dud ; ne glàskant nemet aber cPeump ar· mui9- ma c'hellant a zrou~· . . . \- . o -clia:cha ac'har;wn1p ganta d'an ifern krouet evita ..

Evidomp-ni, va Br·eudeur ker, ne gomprenimp. mat, nemet Bl'

barado~, an enar dispar en de-us graet Ni~}) -Doue d'eorpp 'en eur gem.eront h9n natur. Morse ne c'hellimp e drug·arekaat · a-walc'h. Dre ma· 'z ea den, J ezuz-Krist a zo. deuet da veza. hor Breur ... Dre e Basion hag e vara, en deus torre_t buanegez poue, me-ritet hor pardon, ha gounezet evido-m-p ar vuhez eterneL q:antan ez/ omp deuet da veza eretourien rouantelez an Nenv. - {{ Gwelit eta:, erne ar Pab Sant Leon, pegen uhel ez oc'h bet savel ! Deuet dre Jezuz-Krist da gaout perz' e natur Doue, diwallil mat da goueza er

pe_~'hed. ))

•!'

''1

~u~ .~tl!l! à vuhe;; ~vet g11nt ~· Fr!!hS\lii• ,evit:r.ei ar il'hr~~j!!.ar ..• !l.~is,te~,ti~p a ii.O .~r ~e", .d'en e)ll sa!l,~ei~~t ~~~- d'Q~!I.r. 1!\eS\lP'h, o

§ilvidig(lz, . . . ., ..

......

Sant Fransez. a Asi,_~

Bleuniou sant Fransez · . ,__,,.-

-----.-XXV·vet Penna<!

Sant Fran se~ a. WE!!Ja. e.u 1 lq~~. ~orf, hao, '111!', ~W! aluzen dispar. 11::-.k~:ei;::. a,lle,VI)f1e1 ·

Al lovr o ~"nt ~:an l',!, env a z<m, 11ant ~peJ!If"i ~~~f Da selout ar ll)anac~h bet '·n e genver kef. mat. .

, .. ',.. -··' f), •• - ' - : ,._, :1_;, ''·: .. -:_,·.·. ,,:- ...

Pransez, gwü~- sêrvij_èr da Zoue a,i' C'ha.lvar·, · : ~,. •r Hed-ha-hed e vuh~z ·,~~ di'ao-~üenli-rriail a e-'hla:C'hfù.' ... l Ne glask2v~ niet eun drâ,:ha it{üt a _zi·ga~e, War seuliou Hor Salv~1· ker~out .da bep ma!'e. ·

,Ne golla~ Üt e boan. Douegwecb ha gweèh !ilL, Pa 'roe,ar)(ecèi;~i{ F~ansez, d'"e1,1n den'klailv" faU,· P.a.weÜB.~.t'"e ·~n'e, 'e zêü~ war:.:é·tln.:.drü;· · . • ' " '·">"'' . .. ' ... - . ' ' .

;_ ..

-· 40-

0 rei 'vel-se d'ar Sant peadra da g·aout ~m Da vez·a he·nveloc'h c'hoaz ouz e va}? J ezus. Fransez evid an holl hepred madelezus, .Ne rae ket e-unan \Var-dro al lovrentez; . Gourc'hemenn a reas d'e re~ gant larg·entez, (Ob er c'hardiz, heb aün ha dizamant d'ar bec'h, ,War dro an holl dud làvr, dalc'hmat hag· en pep leè'h .•

; Ha ze dre garantez· 'vit' Hor Salver J ezuz, ·. Kemeret .e unaü 'v~d e_ul lovr truezus, : 'Vei ma··fellas d'ezan, da.-·'Ziskouez d'hnp an hent :Da selve\ hon ene,da veza en Nenv sent. ·

Damdost d'al leandi Ma _?a neuze ar Sant, ElZ oa 'ta -~ur C

1hlanvdf; Breudeur laouen ha drant, Karantez Doue en o c'hreiz, A I-ae--:e:üo,.- ha noz da cteiz,

War-dro eup bern tud klanv, eun ·den lovr en .o zouez~.

Eur paotrig ker chalus, ken diaes ha ken drouk, Ma seblante heza (ha dà betra kaout souez ?)

_J!)ao Paolig, an diaoul k"am·m, o ter.c'hel 111~t d'e choug\ Satan 'oa mestr d'ezan, ya, ya, ne oa ket gaou Ker mestr, ma ne raent nemet unan o daou. 'V id an p.istera tra e veze gan tan tr_ouz; Bez 'en doa eur g·~nou, e·deod hud11r ha louz. Sevel a rae e ·zourn 'vel-se en eun taol krenn, War ar paonrkaez Breudeur, pa ·droe en e benn.· Hag ar malloziou 'ta hag al leou-doue.t, A-enep da Jezus ha d'ar Werc'hez Vari,. Noz ha deiz ha bemdez, an ho!! ganto tougnet, Ma ne gaved den ken, e-kreiz eur seur\ c'hoari, Na dre gaer na dre beg, da ober war e dro. E:;treged er o'hlanvdi c'halled kaout gopr er vro. Ar Vreudeur ken habask a c'houzanve aezet E bol! gunujennou, daoust int ganto faezet, Jllürus o tremen dindan eur seurt koue. l'Ja veza erru well gant an Aotrou ·Doue. Met oant ket 'vit gonzanv, ha ne servije ket, E glevout o sakri hag · o toui hep ret, A-enep da Jezus ha d'ar Werc'hez e vamm. Ne chomjent ket pelloc'h o cho'ug dindan ar samm. " Ma ga v se mat hon tad, ni 'ray eùl labour all, " Bleâimp ken gand enn den en bor c'henver ker falt ..

~-

-41-

Oa ket ar Sant a-bell; Mont·kent d'e gaout '.oawell.

.Hag int da ziskleria da Fransez o menoz, A-zivout allovr-diaoul, ha petra ha penôs ... Ar Sant hen e-unn.n mont neuze d'al~ c'hlanvdi, J?a· c'houll o:lZ ar· paourka_ez penaos c ·'z ae gan ti.

FRANSEZ '' A--:berz_ Doue 'degasan d'eoc~h, 0 va breur kel\ laouen, ar peo.c'h ))

AL LOVR (( Ar peoc'h,_ la-varan-m.e ? Ha petra ganti C1hoaz, · C'hallf8 Doue rci d'in, pa 'z oun-me war. anfnoaz

'Vel eun den pennfollet, Pep mad g(lnin kollet ? N'oun ken met eur :-goulf.

Gani-n ez eUs c'houez ar 1narn; N'oun ·nemet eur pez divalo, Eun euz d'an hall, kel lous, ker brein,­A:--hed a.n amzer ,var "\1a c:hein ))

FRANSEZ Flzians, na -fallgalonit ket, Rak ma teu Mestr ar bed,

War bor c'horf da !Joueza g·antklenve.d pe glenved, Eur c'horf a vo eon deiz debret .gant ar prenved, Ez eo-, Va mignon ker, ez eo dre vade_lez, . Ha ma, zay hon .ene gand ar sent an aelez. ··· Y a, ya, dre ar pikou ·an den a r·enk treme.n, Jezus 'n e Avieh1 zo deut d'ben kemenn, Evit gallout kaout'perz er madon talvoudUs, A bourvez d'imp bemdez an Tad Holl-c'halloudus. - « An nep morse na ou el war an douar, va Feig,­« 'N devo bee'h o c'hoarzin ('l' Baradoz, eun. deiz. "

AL LOVR _ « Gouzanv va holl boaniou hep klemm, hell hirvoudi .•

Ha me, ha dei~ ha noz, dévet gant va gouli ? Ha n'eo ket e'hoaz va foan; Ar pez a gresk va doan,

Eo ar Vreudeur-.se a 'n em gav war va zro; A vez o kl8JSk dalc'hmat ha digarez bà ~ro.

Da dremen hep va serviji. E zever, nan!), ne ra hinÏ: ,

'(da heulia). PAOTR JULT.)'l1JN.

'.\

-4.2-

Prezegenn an· Tad Ans~lm a Goursy, Provinsial evit gouel Hanter-1\ant vloaz buhez le.andi. Kapusine,d an .... Oriant.

- - _- " - . - . ,. .. "''" / . '. -

( 1;: bl"r•· gom't~u ).

Kl)mz vat d'an Aotrou 'n Eskob

Aotrou ·l-n Eskoh, Va. Breudeur ker,

Aotrou 'n Eskob, bel hoc'h eus, hm·vez hor m!enrioz, ar vadelez da zolauu hor pedenn ha da. rei d'emnp an enar hag 'r levenez 'd'ho kweiout o kinnig sakrifiz sautel an ofe~ renn.

Ar leandi

D'àr 4 a viz here i878, an i\otrou 'n Eskob Besel, ha né vezo biken ankouaet e eskop­

-ti G\v_enecl, a zeue da vennig·a ko~a kD'ste_zenn al leandi ha kenta n1aen ar cha.pel. Hag _hirio gant ho tourn a bas tor c'houi a laka ho siel hag a daol hu pennoz war al labour g-raet gant hon rra.dou e-pacl eun hanter-kantved.

Ar vennoz a dad_ a rôit d'.em;n_p en. eur zont en eskopti, pa 'zo dirazoc'h kement a labour d_'ober, a la.ka en hnr c'})alonou san­t.imanchou padus a drugarez. Dre ho kelenn.adurez sklaer hag ho­karantez birvidik c'houi a zo he1~vel ouz an Eskob-se a As:iz hag­.a c!hobdore :sant ·Frfmsez dindq.n e va.ntéll.

Perak an Oriant. ?

Dige1neT vat an Aottou 'n Esl~ob Besel a zig-ore d'eomp d'ü­riouan Oriant. Er bloav0rz 1.871, Rann-Vro (Province) Pariz a oa. Devez savet. Ret e_ oa kreski niver .hor c'houench~u evif Q'ellolit ·

.. ,- ' . : . • ' . 0

labourat endro d'an eneou war eun. da_che:nn vras.oc'h. Ara6k. dis-·pp_.c'h fin_ an driouac'hv~(k~pty.ed ___ Ur,z. ?-~- T~~ou }\.apusin a vleunle en e g·am·a e Breiz ; e peb kêr e kave.d~~eul leai)di. ha ni verus int

" •" r'" ''" -•\ ', • " C ,.·. •

c'lwaz en devez hiriÇJ, q'OUde ~eiz-n~?,er,t,t. Vlo.az a~~ .. ~m1d0)1 _i(hOmet war zouar Arvor eus bul:tez hon Tado,u. Daou~t !:ta bugale an dud 0 doa ~difennet 0 feiz alies~ be tek a~· verz~~è~ti .Ù'oant ket prest da ziifc.~I;ne,r~qut l;>ug·~I,e Sant Fra.n~e~ i · ..

,r 1lÎ\ \

I\e_rkent ha n1a teuas an Tacl- Loeiz, Rener Rann-Vro Pariz, .- ' ',• ' ' ,· _.,-.- , ' • - f ·,.-

da doulla kao.z eus .eulleandi da seyel el) Oriant., en Aotrou '\1 es-

kob Be sel a la var rus : « Q,. va, l;a~,, e11n lira, va,~ ~.~ a,, v,lffiO, d,,ÏJW),I~~ 9.1!nt. Doue, e, v !If.~ Q)l"~iz;iennl! 1!<!(!'1) Urz e~. vro-ma,n !. " Koll)z,. D,9,ue. a,, oa k?.u~z_et dio_U~,genou .a~: E.skob :'an Acitrou oi:-~,rry, ar'Qihb,,~(~g Sar,tt Loeiz., g·o)!.de beza kle.vet ar pre.Ze!)'8J?.noug.ra~t gant a,n ":i,d Tpeiz er l;>loavez i872 e-pad ar c'qoraiz, ne vaM'h.~tas m,ui,. S~~g:,a '~eas dioustu. d'al lail;>our ! Va bre1,1,de.ur, n.e an.Fyz,en,t ket"lri!it ~0 kèr, al lean,ed, n'o doa \et priz.e\ dont f)l}l)i fJ.a chor;r,ti cts.e. IT1,a kavent anezi re baon~ ! Né anavezen.t I)al?' ho fei~ ha!)' hp ~~";1,9;~ ~,a ll!~rte.ze ne ouiel)t ke~, kenkoulz ha hl,W~le Sant )!'r~'l.s~z; n eu,s ~rwir beorien nemet ar re n'eu_s ka:r:~nte,z ebet_ en 1? c'ha,lon:

Ar vadoberourien

Ar ga,rantez virvidik-se, hag a dleomp trngarekaat an Done Loir gwech sante! da ~e~a laket 'anezi ~ kalon hri· tud koz, eo a oa o vont da bourchas d'eomp eun douar hag eur.gôudor ejlS an di~ bab.

Kapusined ·en Oriant ! Pion. a resevo anezo ? E pelec'h e savint o zi ? Ni eus kaoz nemet eus an dra-se e-touez an dn,çl fiq~l ;~~

, àn holl, pinvidik ha paour, sentus o-l-{z niouez ~ arc'hbe!leg. à- 'fe'll œ ezo. sikour s·evel an tî;-- an .aluzen a z·eu a bep Ju- ; an' üitronezed en eur lak da. gesta) anez.l? o-unan ; kazetennou · men::te_s evel al « Loriefit8is )) hag· ar << ·M_orbih~.li )) a zig-as _dour d'àr v~lin dre ü

skridou helavar. Koulskotlde e,-touez ar madOberou'rien· dini:ver,­diwar an eur genta, ez eue- eun neubeut, ar re 0 deus~kinn"iget an dachenn da seve! ar g·ouent, hag eman o hano war !\Il holl vuzel1011 hag· e goueled an holl galonoù. Ra vezint bennig·et gant Dou.(l ha .ganeom.l]). holl, ar f.amilhou Le Pantois, Dehroise ha. G)otin, fapi,L hou hag en em glev da rei evel aluzen ar park, ar prad hag· .ar spil­hennad douar a vezo klozet en eun dachenn evit ~>r Gapusineg !.

Perak ne g·ontf.en ket eun istor diwar-beÎm ar prof-se, bet. ' /

skl'ivet en hor paperon ? Meritant e ra beza klevyt· An Tad" J,oejz · a oa warnes echui e brezegennou Koraïz. An aotrou Eujen L.e Pantois a asped.e e vatnm ·da hasta he frof a-raok khn:iad an Tad. An Itron a rae van d'aber ar skouarn youzat' ouz gou\enn.ou }w

l' "'çï,~ dl!-. an~<~;ut d'a,r r\l_ !:"' én'i~int ~~t !f'hq~ !)n, qr!!~~~.l:f,Jib. !1 ".~fe nt. mat .~e,i, o 11ano.iou, .. er bV;!az;;l)'l~n zok~•,1· '\

(Pi XI, 1,1)~5).,,: .,

·-"

-44

mab. lVlet., koulskoude, skriva 'rae ·ke1nent-1nan d'an Tad Loeiz :. " Va zad, dont a ran hi rio da lavarout d'eoc'h e tilezan tachenn ar F'euteun-Vrao (Belle Fontaine): Abaoe ho· Koraïz e c'hellan lavarout ez oun gwalgaset gant va mab ha va merc'h­kaer. Stourm a ran kement ha ma c'hellan. Hep gouzout dare d'eze eo e skrivan d'eoc'h. Dimero'her va mab a yelo d'ho kwelout. Ne lavarin ket d'ezan am eus rôet va f.rof. Mezek e vezo eta o vont d'ho kaout ha ne ouezo kat penao.s trei e gomz. An dra-se a lakeo ac'hanoo'h da c•hoarzin, ha pa .ne ouezo mui .penaos en em denn,. diskouezit d'ezan ar paper-man ... " Ar re o deus darem'preclet anezi kalz a· Velo am'a.n madelez ari hini a· zo bet leshanvet « Mamm_ goz '' gant .Kapilsined an Oriant.

D'ar Yaou Gamblid, 28 a viz meurz 1872, eo c o-a- s_inet., dirak an Aotrou Deschien, noter, kontrad ar prof gant hor n1adoberou­rien. D'an 10 a viz du 1:'872; an Aotrotf 'n E-skob Be sel a ze.uas a-­benn ela gaout e Rom aotre hon rrad Santel ar -Pab.

( L9d ali war·lerc'h).

Penaos e vez preparet heleien

A-.we-chou, ev'el a lavarer, e vez kavet perlez e-touez an teiL Hag a JtO gwir ~vit an dud ivez. Kavet e vez a-wechou bugale lem1' a galon vat e-kreiz familhou na dalvezont ket kalz a dra.

Met \emeut-se ne c'hoarvez kel alïes. E1• familhou sante!,. \rôet gant ar relijion, eo e kaver danvez beleien.

Gwellomp evit person san tel Ars, Yann·Mari Viannez. E dud, petra a oant ? D'a zi e teue kalz p~orien da c'houlenn aluzen ; rôet e veze d'ezo -ar pez a veze : soubenn clomlm d'o c'hoan ha; plouz evit tremen an noz. Yann-Mari, ez-vihan, a gave plijadur· o servicha ar beorien, o rei d'ezo e. vo_ued, o tiskouez d'.e_ vam·m a dilhad roget, evit ma vijent kempennet ganti.

E ti e dud Yann-Mari a zeskas abred pedi ha karet an Aotrou Doue. En e gozni, unan bennak e veùl!l da veza bet abred douge% da hedi : « Gant vamamm; emezan, eo am eus desket pedi ; kef' sautel oa ! » -Ar furnez, emezan c'hoaz, a ziskenn buan eus ka· lon ar varum e kalon ar vu gale. Ar re.-mah a.ra ar pez welont obe~. endro d'ezo. •

--45-

Yann-}.-fari a oa_ oaj et -a 7 vldaz da vare ali dis·pac'h bras i 793. Gwellout a reas serra an ilizou, kas k\:lit ·ar ve!efen. Evelat.o kalz beleien a chamas e-kuz er vro. Etre Dardilly ha Lyon, e oa.pevar bel~g hag· a veze t.ro-wai'-dro o reî ar ·sakramtanchou,~ pa v~,ze ezo1nm anezo. Eun -dervez Yann...:Mari a yeas garit e vainm da gle­vout. an ofercnn laVaret gant unau eus· -ar veleien-se. Go:ude---an oferenn, ar -bele_g· a go1nzas outa:n hag a c'houlennas : cc -AbaJe ' pevare n'out ket bel o kofez ? -' N'oun ket bet o kofez c'hoa.z. " ·

- << Ha c'hoant .ec'h eus da gofez dioustu ? )). ·-;_ <<' Oh ! ~a, laouen e vij en. >>

Unnek vloaz en doa neu.ze. E bask kenta a reas daou pe dri · ':Yloaz gaude, en eur man er eus ar :vro.

E ti e dac!, Yann-Mari a voe ·lake\ da ge_nta da ziwall an den" ved. Deuet da veza brasoc'h, e sikôuras labourât an douar, bada, ·medi g·winiz, troc'ha -mel,clÙ~nn, inaïz,_ foenri, ke·mpenn ar gwi~ .niennou, kutuilh a frouez. Laboura\ a.rae.kalonek, ba seve! a rae .alies e galon etrezeg an nenv.

Edo krog en e 17 v!oaz. E vamm he doa bet c'hoant ato· ez ·· .a.fe da veleg·, hag ar vugale a veze o c'hoari gan tan, p'oa bihan, a .lavare ivez e vij e eun deiz beleg·, ker sa1)te.l oa.

Goude beza g·oulennet kuzul digant ar.beleg o veze o kofez :gantan, e sonjas kregi er studi da vont da Veleg. B vamm hag e. :voereb, laouen holl, a la v aras L!' ezan komz gant e ·ct ad. Met an tad a lavar&-s en doa re -d'ober. (( Eur verc'h cta zii.niezi,· :emezaii_, eu.·n · den da baea evit mont da soudard ·e lec'h và mab kosa ; n'am eus ket arc'hftnt a-walc'hcda baea ar c'hloerdi bihan evit Yann-Mari. »

Daou vloaz goude, Yann-Mari a voe kaset gant e vamm! da .saoul. pers on Ekulli : " Oh ! ya, eme ar beleg ker kent ha m'her _ gwelas, evit hen).i.ez a g·emerin, b_ezit dine-c'h. >>

Meuleudi d'an Aotrou pe~son Ekully ! Ra,k hen eo èn deus poaniet ar muia da g·as an aotrou Vianney beteg ar velegiaj. .

·Met meuleudi ivez d'ar vamm ! Ne ehan da veilha war he m.ab, da glask an tu d'e lakaat war an hent da yont da veleg·, ha n'e·o ·eürüs nem'et p'e_o deuet a-benn eus" he zaol.

J.:u.

N'EUS NETRA GWELOC'H EGET SEVEL BREURIEZOU

EUS AN DREiDE-URZ E-TOUEiZ AR POBLOU KRISTEN.

(Leon XIU);

-46-

OFERENN'~}

Penaos kJ'tski hal lod e sa.Jo•ij'is san{el an o(e1·ercn.

ar de1naomp ·er stad a c'hras hon cleveZo, her gwe­let hon eus, perz e .saktîfis sautel Éul oferenn. îHa'r clem-ciomp eus ar C'hrist hon de;vezo hol lod, ne lavaran ket en- deSPed d'eo1np In'e~ hep gouzCnlt

d'eom,p · alï'eS, ha gaude 11~à ne dafem:p ket da selaou an oferenn, h·a·.goude n1a ne sonjfemp _ke't .. ' er pez a dre'men war an Aoter~--

·e·eza ùnanet ·gant -H'Or ·saiVe·r, beZa clis ar C'hrist, sclu a:n ùor digor d'.eomp e\rit beza lodennel( e'r sakrifis. Ae;; eo intent clre-se, e vo bras pe -vra-:: soc'h ho! lod dre ar frank pe frankoë'h ma vé cl-igor an 110r, da Iainlrot~t eo dre ar Start p-e star­toc'h ma vezimiJ tùianet g·a.nt Hor Sa:lver.'

Seul vui ma \rezimp uno.net gant 'Hor Salvel~' penn ar Ghrlst, penn ar beles· hag al' "'>iktin1 e J

sakrifis an oferenn, ha seul vui ma vezimp lo.:., denneien er sakrifis-se.

Dnanet- e c'heller beza g·ant tror Salver da genL·a en eur zonti_ da glevoüt àn Ofereùn d'an iliz an alïesa ar gwella ; d'·ail eil e1i eur lakaat hor spered. hi1g hor ,c'halon da garda gant re Hol' Salver en ofere_nn; d'an dredé en eur: lakaa-t -bor huhez p,enn-da­benn da gorda gant e hini dre ga!s war gresk ennon1p buhe·z ai.~

c'hras, ar garant-ez. Setu aze eta an doare"ou da greski, ar garan­tez. Setu aze eta an doareou da greski h'ol ldd e s<ikrifl:s santel ai'l ofei:'enn.

• "* Bezomp unanet gant Hor Salver en eur glevout alïe.s an ofe­

ren_tî. Difazi d'eoc'h, pep tra lez et· a-gostez -a-hend-all, e1nan tas-~

toc'h cl'Hor Salver an hini a .zo aze en e gichen e-harz an aoter evel gwechall sant Yann hag· ar merc'hed santel e-tal ar groaz, ha- g·Oude :m~a rie ___ rafe nemet sellout g·ant' doujans ouz ar 3nist~l:• bras ha santel dis.pleget -clirazan ;- sen plijus da Zoue evel n1a .plijè_- Cl"èZài1- devcision an dé-n ·sahtel eüs Ai's-a zeuè· :bemdeZ dlan iliz hag a C'home eun, nebeud amzer e zaoulagad o para war Hor Salyer. S~ll plijus da Zoue peo-gwir) en oferenn 1 e vez_ graet eur :ffiénéB· disparti eus ar re a zo en iliz 0 selaoli an oferenn.

-47-

·rnténtet en doa. priz bras an oferenn Maze Talbot, an '(!l)u~,

gèr~saÎnrhou, ha bemdez ez ae ela g'levout ~n oferenn, P~?e~1nou an ii_lni a glev an oferenn a vez klnniS'e,ta~_uhàil g~nl

re Hor Sa! ver hag a zen d'ezo ·t.alvoudegei re H'o'r Sa! ver 'e-u'IÜ\n. Deomp d'àn oferelln kel l'les .~wecl\ hà mâ v'êzo aës iéeomp , ;

bêiomp prest zoken d'lm ém ziaeza evit kleiiout an ol'ërenn b'&ihd&Z.

--,:,,.·,:_,-·;

Liter an Tad Simon, misione~ J

An. Tad Simon; rhisioner 8 ftadjpütima (Inde~) i\ ~o' karèet da c'hounit da Zoue' ar ruirimacl tud eus ar vro-se: Kali,, Bilh .'ha Mher, setu aze an teir poblad-tùd hag, a zalc:h ar r·enk ize!a e' touez an Indeziz,

Ret eo gouzout e_man rannet an dud eu_s ar vro-se ·e meU:r *'· hüllilladou. Pe-p rum:m!a,d a vev en e-unan, hep en em_ véSka .e doare ebet gant ar rummadou uheloc'h pe izelo•c'h. Ar .gri&tenieny pinvidlk ha piwùi', en em ·sel! dre-holl eve! breudeur ha bhg'a!e. â'an Tàd eus an Neh\i; gellout ara eur c'hristen paoui' komz,gwit

. 'unah pinvidik, ha gwellaat •e stad evit beza d'e dro perc'henn eù~. îfiàdou bras; Met en Indcz biken ar pagan pinvidik ne sel!o ar­pabur eve! e vrèur ; difennet eo da hcr11an seve! uhirloc'h e!5'et a stad reuzeudik, hà difennet eo d'ezan zàken komz ou~ m~ :p-Jn··~: vidig';

Met deuomp da iiier an T.ad Simon :

<< 'Aet ê otth, éhiezah, da gê·r Jaipu~, g8..1rt d'aou-grï-.s·ten ·gatùi&--· ,~et ganin d'ar wir feiz. En-dro d'ar gêr-9e, ez e\18 Îfbli e-lèii"b.: 'klàsk g6unit h bara. } , · . ·.·· ; , .· ,. .

Jafpur, hènve! bùz kèr Versailh, a·zo bel savêt, a èrl;il'l!l';''g~lti

'' > .. ':

-48-

·eur- m8str-1nichet'OUP eus Frans. Bez' ez eus enni tiez ka.e_z, pla.-:_ --sennou bras, henchou lecla.n, kirri-dre-d-a.n,_ etc .. .'.' Met, e-J.ec'k u1ia chonJ} va n1ignonecl Koli 1 na hen~, rià we:nodenn. Emaint :a· .:lbja, e_-kreiz ar- hrousl$_oad, e lochennou tenval, lot~s hag ln.~_dur, a;~:­-vugale en noaz hag o c'herent ·dmndost ar 1nemés tra. . d d' '1 1 Gwelet eim, eus eno 1nerc'hed o tastu1n, re:spe eoc 1 _ .... -.;. ar ,p~z a· gonez war-lerc'h .ar c'hezeg hag an C?lifante_d, evit klask

•ein g·reunenn heiz bennak dazebrL Ken ezommek e oant ha kement naon o ·do a ma c'houlennen~

diganin rei œ ezo y eul louzou evit mer~ el >).

An Tard Simon

Perak eo eta ken paour an dud-,se ? Setu aman : gwiaderien eo ar Goli eus o micher, ha neira nemet gwiaderien. Met en Inde~, eve! brem:an ,en holl vroiou, . e vez ka v et gwiaderezed hDJg a gerf.i · dre " elektrisité , , hag a ra labour founnusoc'h, Nf\ ohom netra {l'oher gant ar baour-keiz Koli .. A-hend-all omaint dilezet a-gr~nn ·gant ar :vistri eus ar vro. Evit beva, e rar~_kont neuze mont dan {( usiniou )), -hag eno, evel kalz a vi·cherourien, e_ teu_ont _da veza

·boulinerien ( oommunisle·s). Nag e karl en g'\Vellaat da genta o stad evit o go unit aesoo'h

gonde da Zoue ! N'em eus ket g:raet koulskoude. eur dro goullo, . pak bet em ·eus. an eurvad da rei. ar vadeziant da 25 krouadur

. prest do, verve!. ,

. P,ebez rtùm~galon evit ar misioner, pa n'hell ket, dre m'eg ··• ,ptwm·,~~unan, renta d'ar bagancd an holl servijou en deu.s c'hoant.! ·

· Kelaouenn a · gelennadurez kristen

EBREL 1930

D'BOL LENNERIEN

Lenne1'ien-ge1',

~t Kentelîou Sa11t Fransez ,, ri'o d~us c'hoaz neme·t eun nébeuclîk .ibloaveziàu, ha dija int skignet e kement pa1Tez a zo en eskoptiou Kernper ha Sant-,Brieg lwnlz_lav~ret. ·Trrugarez ha rnil bennoz a la.va1'ornp a-g1•eiz

.kalon cl'w• -re a s!criv 'enna· pennadou .ken düdiif,~ _da lenn 1 T1·ugœrez ha rnil bennoz ivez da gcnwnt hini, .- ha pegen niverus n'-int ket· 1-.­

o deus poaniet da skigna w· gelaot,W?~n en-drro,d'ezo. Met n'co ket a,....wal'c'h c'hoaz, pell alese. M'a deu§. <' K~enteliou Sant

_Fxansez n kalz lennerien dija, f!, fell d'ezo kaou.t ka~z muioc'Ji_, c'hoQ%. Ma -·z· int kaer da lenn, :e. feU d'ezo beza lweroc'h c'hoaz. M'a _deus. breman

u.gent pajenn, e fell d'ezo lwout 1nui.oc:h c'hoaz ha mont :atao tvar gr,ak. M'a dett.s graet va·t d'an eneau· betelc-he.n, e. felt. -d'f}ZO obe1~- muioc'h c'hoaz ..• ~Ha se tu pe_1'ak e feU d'ezo bezçz lennet . .,.

e kement ti kristen a zo.

Rak Henteliou swnt F'ranse~ eo kelaouenn

ar familhou kristen.

E-v·it ar {amilhou kristen ez -int skrivet . .. , Tva setu perak' e _vez /w,vet­

·enno bep miz k_ement tra a c'hell ober vad ha. pli}adu1~ d'eun .liege_z kris-·

.ten _: kente.liou diwa1•-6enn ar relîjiop,, tennet Œteist-holl .eu~· an Avie-Z:.,

.ke_leier eus b_uhez an Iliz hag eus ar misionou," kontadennou kaer, ke­:bennadurez dîwaP-benn T1•etf,e- Ur~ .Sa'Y!~ Fransez, fœn me~lc.t ga?tt a:r

.Babed, slœudennou· ·_·niverus . ... ,afP. nivet•usq, ~m.a. .c'h-eUomp .

Evit a1· .fcpnilhott f!,1•iste1~ ez·· int skriveL ... 1ta ~etu perafl; ne _feU ,·ke.t .d'eomp e· ve{e }~av·et enno pen?J,ad-.skrf:d .ebet }l(t_ ria ·.vefe· lœt_ kom..,

.P?'enet mat gant an hal!.

!

'·

-50-

Roll d'a.l labou._r, lennerien ge1·, evit lcres/d ha kam·aat atao m~ûoc'h­m_ui cc .·Kenteliou Sant F.ran~ez •i.

Ma 1•esevit diia ar gelaouenn, kendalc'hit d'he reseo ha klaskit d'ez{"7 lennerien nevez e_-touez h'o kerent hag. hoc'h amezeien .. . An. neb a glask,.

a gav ! Ma n'he resevit ke{ c'h'9az, rait dieomp ho hano hep daUi muioc'h,.

hag e vo kaset d'eoc'h bep miz. Roll eta d'al labour, ha ra va lennet e kernent ti k1·isten a zo (( Kmt-,

Leliou Sant F;ransez n, lwlaouBnn ar fami_lhou kristen !

Priz ar gelaouenn evit eur bloaz : 8 lur

ReJ an hano d'an Tadou M.isione-rien, '}Je sk,riva d'an rrad Etienne CATHERINE,.

28, Avenue .de· la M.ar!J-e, LORlffiNT (lVlorbi-hanY. C.-e. ··2.15.15 N:ant;s,

SANT FRANSEZ HAG AL LOENED A-raok ar pe·c'hed ne oa ket a loene.d gonez, pe, gentoc'h, al·

loened, gonez breman, a oaholl dônv d'an amzer-se ha doujeco. d'an den. MeL dre ar pec'hed e voe 'Lorret an urz kaer-se : o ti-~ .senti ouz Doue, hon tud kcnta., evit o c'hastiz, a wela:s ivez a1 loened o tisenti outo hag o seve! enep .d'ezo.

Eur santelez vras·, eur c'horf hag eun ene dinamm,- a ra eta d'an den galloud war ar g-rouadurien ha zoken wa.r al loened'. g·ouesa. Setu perak o deus meur a Sant hag a Sautez graet gamt ar loened e-g-iz ma karent. Sant Fransez dreist-holl a zo bet unan eus ar re-se. Nag a draou burzudus en e vuhez war ar poent-se t. Nag a zoujans dudius diskouezet-d'ezan g·ant al loened !

Eun deiz, e-kichen Bevagna, e welas eun niver bras a labou­sed a bep ment hag· a bep lion, hag· e lavarws d'ezo : « Labou" scd, va Breudeur, selaouit komz Doue. Lec'h hoc'h eus da veuH ho Krouer; rak gwisket tomm ha brao oc'h bel gantan; roet en deus d'eoc'h diouaskell skanv da nijal en oabl seder, ha bemde"' e ro d'eoc'h ho magadurez. » E-pwd ma prezege ar Sant, e oa troet. al laboused war-du ennan ; ar re a c'hlude war ar skourrou uhel, a stone o fenn, ·eve! evit e glevout gwelloc'h; ken bnas e oa. oc· flijadur, ma tig-orent o diouaskell hag· o beg ha ma sellent gant~ evez ouz ar prezeger, hep aon ebet razan, pa dremene en o zouez · ha ·p·a douch~ outo~ Ne dejont kuit ncmet gaude beza resevet e~:

vennoz.

51-

Eun deiz al! ma prezeg·e Fransez e bourc'hadenn Alviano:, trouz ar gwennilied a vire ouz e gomzou da veza klevet gant an• dud. Evit kaout ar peoc'h, ar Sant a lavaras d'al laboused-se : « Gwennilied~ '"a C'hoarezed, pell-zo acwalc'h e klakennit aze. D'in-me co brcman da gom.z. Selaouit 'La va c'hentel, ha chomit'· sioul keit ha ma prezegin. » Raktal, eve! p'o dije komprenet, e lavj ont, hag e chomd ont en o fias belek fin ar brezegenn.

Ar burzud-se a reas d'a.n. dud selaou mat komzou sant Fran­s.ez ha beva muioc'h hervez Doue.

c< Laboused, va Breudeur, lec'h -hoc'h -e,u-s da veuli ho K?·o-ue·P. ·,)

Loen ebet n'belle chom hep douja ct:ar Sant. Piou n'anave< ket istor bleiz Gubbio ? E kêr jearinola, F·ransez a zonvaas ivez eu! louarn hag· en doa debret kalz yer diwar goust eur vaouez paom koz-koz. War urz Paourig· Asiz, al lo1;1aru-se a vevas e· K~.­rinola da-,c'houde, eve! eur c'hi mat, hep ob~r droug· da loen alt

ebet. 0 na bras eo galloud an dud a vev dibec'h hag· 0 deus e!l

Aotron Doue euP fh:ians divrsJl ! SEB.

Jezuz tentet gant an diaoul

Jezuz, Doue ha elen, en deus c.'hoantaet rei creomt) skouer e pep tra.

A-raok en. ·en1· Iakat da hrezeg e A Viel, en ·cm dennas eù cle­.zert da yuntt-ha d'.ob.er pinijenn e-pa,cl daou ugent dervez. An drouk,. ~pered a g~recla's tostaat out-a~1 ·ena, hag a glaskas hen touella. << Ma 'z out J\!lab' da Zoue, Crh'czai)., ro ùrz .œar vein-,se da drei e bara. n

Jezuz a Tes_p~ontas- d.'ezan : (( Skrivet eo : n'e.o ket gan~ bara hep­ken e vev an den, rr{el gant kement ger a gouez eus genou Doue. ))

rr======""'""'=""'""'·""'="ii Ne~ze' e 'kasas an diaoul unezan da Jeruzal~'m,, 11·1, éroudc beza e save·t war c'horre an- Tem_p1, e ·1ayaras d'ezan : << -M.a 'z out l\1ab da Zoue, ·en e'in IClaol d'.an +-raon, rak skri­vei eci .: gourc'hemc·nnet · en d~.us. d'e aelez diwa:ll ac'ha­nout, hag e vezi dong-et ganto en o daouarn, g·ant aon ll:t stokfe da dreid ouz ar vein. ') J ezuz ~..:re-s:pontaS : '' Skrivet eo jvez : ne dentï ket an Ao-

Jez1tz tentet gant an diaoul · e deze1~t Jeriko

·.tr'o'q da Zoue._:~' - · .An di~oul her c'ha;sas

adarro war eur menez uhel, hag, o tiskouez d'ozan hall rouanteleziou ar bed hag· o finvidig~z, e lavaras cl'ezan : (( Me a roio d'it an hall .draou­s_e, ma stouez œan douar evtt va adori. '' N ~uze e l~v_a,rfl.S

.Jezuz d'ozan : '' Kerz pell diouzin, Satan, skrivet eo .: A'dori a ri Poue da Aotrou ha ne serviji nemetan. __ '' An diaoul e lezas neuze, :hag an Aelez a dostaas evit e ser:vija.

.An den ivez n'en deus peoc'h clJet diouz an dcntasion_war an

53

douar-iiian~ ·N'oo ket èur p8c'hed ·be.Za tentét. Ha Zoken an denta­sioii a'ro tro d'camp d'aber bem'de.z our· gounid- benüak.

Bezomp wm' evez a tao; !Jeïlhomp ha pedomp, hervez ma hi­var d'e-OIII11P Jezuz, hor Nlestr.

Er penn konta e_ c'hellor buan a-waic'h beZa trec'h d'an den::... tasion ; 1net_, pa vez lezet da gre.ski er galon, eo ·~e:nn-meurtret harpa outi.

H·arpom-p eta dioustu ouz an enebour; p'rennonip outm1 dar hor c'halon ; magoinp hor spered g·ant sonjezonou s·antel. Gal­vqmp d'hor sikour Hor S_alver Jezuz-Krist hag ar "\!Verc'hez Vari. Lavarom-p d'ezo a-greiz kalon ; (( 0 Jezuz, ho pet trucz ouz;omp-~ Gwerc'hez Vari, hor Nian1m, hon diciua.llit ! 11

HLt gant sikour gras Doue-, evel .Jezu.i, lÜ a vo troc'h ive.z d'an droukcspcrcd.

« Gwelloc'h eo ganin chom dall ! >)

Pebez ankcn e ti ar Moudcg, pa lavaras ar meclisin cnuan e oa kollet daoulagad an tad. l ...

Daoulagad an îad ! An daoulag·ad a c' ho un èze bara g:wre~;· ha bugale ! ... An daoulagad a =eoe kem.ent a lorc'h d'a.r gwJ:-ader seiz, a c'helle, hep o skuiza, tremen an deiZ hag cul lodenn vat eus an noz claoubleget \va.r o stern, o kas hag o tigas a~ vulzun dre aœ ·steuertn, evit ob er eur wiacl djn da sl\edi e palez eur roue hag e goueliou an Aotrou Doue.

Hag eun dervez en doa ar Meucleg gwelet ev-el_ eur g-e1ienenii o C1hournijal clirak _c zaoulag-ad .... E zourn_ a sa:va,,s meu:r a .wc-ch

·.d'he_ diC'ha-bÜu:cha ... ar geUenO:nn a cbom·as .. _. ar·- @;eliencnn a oa en e zaoulagad. . . hag ar Meucleg a wefe anezi hepred, ha. pa laboure_ war e Stern,. ha pa lenne. e gazeteiln .. An enkrez a gro-gas ennan, ennan hag en e wreg. Ma. kouezfe da-Il l

N-euze, 8vit gouzout, en eur grena, e oa klasket ·ar meçlisin~

Ha bre~1.an, p'en deus 'lavaret ar In.-edisin eo kollet ·an daou­lâgad, piou a vago a.i' fal):lilh ?

•

-·54-

Jozef, ar c'hosa eus ar vÛgale, n'en deus c'hoaz nemet un­nek vloaz ... Da betra eo mat ? Ken brao e tesk er SKOL GRIS-TEN, ma vefe pec'hed derc'hel anezan er gêr ... Ar wreg a c'hellfe mont war zervc_z. ; . Met petra 'ç'hounezfe ? ... A-boan eur be-gad bara ... Ha g·ouel-Mikael da baea ! ... Hag an di1had da

brena 1 .•• An tad, àr paourkaez daU, n'eo mat nemet da astenn e zour.n

d'an dremenidi .. , Met, a:r Meudeg o vont da c'houlenn aluzen ! ...

Ah ! nann, bikeri • ••

Jozef, ar c'h:osa -eus ar vuga.le, n'en deus c'hoaz nemel umÎck vloaz ...

p_a koulskoude dont a reas eun dervoz hag e voe ret dcbri meur a sonj. A-benn eun nebeud m.iziou e oa an dïene_z ar v;rasa en ti-se s·wechall ken laüuen, teuzet ennan breman ar gweneien la_ket a-gostez d'an_. derveziou gounidigez, tavet c'hoarz ar vuga·-

!igou ! Hag, eun dervez, ar vé"re8< o vop_t d'he labour, a chamas da

ganta kaoz gant Emn amezegez : {( Penaos emaer du-se ? - Atao ar memes tra ... - Met perak n~. dit ket. da gaout eur medisin hag a oar

ouz an daoulaga:d ?

-·- Mont a-walc'h a raf&mp, ma ve,femp pinvidik ! .• · Hag

"f!.1' baourkaez maouez da ou ela. - Arabat eo d'eoc'h en em ch1ila kement 1 N'eus ket

,pel! e· kleven an aotrou Mer o Iavarout : " Perak. ~~ deont kat .da gef rur beorien ? Arc'hant ar c'hef-se a vez votet evit klan­·vourien evcltan ... Ennan e kavfent peadra .da vont da Bariz hag

'ar Meudeg- a vefe pareet. - Gwir ?

- Pa lavaran d'eoc'h

RENSEIGNEMENTS

Ha setu hi 'ltla-r eün d'ar c'hc.f ...

* ** E-lec'h mont d'he labour, gwreg· an daU a zistroas d'an ti,

maU ganti digas eun elfenn a e·spera,ns d'he. fried : « Kaout a c'heUez ar par·e, emezi ... War am eus klevet

·n'eus ket peU, n'hon eus nemet mont da g·ef ar. beorien ... Re­ment a wir hon eus waœnan hag ar re-all ... Da. bion e raio muioc' h .a vad eget d'ar !llicherour leal.ha kalonek !ma 'z out-te·?

- Selaou, emezan, biskoaz n'em eus goulenne~. netra· ...

· Kalet e.kavan ar wech kenta ... - Lez ac'hanoun, emezi, d'en em emellout ouz pep tra;

l<redi a ran teuin a-benn eus va c'hefridi ...

-56-·

·'Ha· s_et~ .hi Wat~--~Ün d'ai~ cthei .... :,. ha.g ffilo~ g·ouct'e- beza. JJet~ Jçaset da hen-hont da digaset da hi3man~. 8 I{avaS erfür e.un ta~Jm, brao o baotr !art !mg a brizas kerner he· hano, he lesl\ano hag he· goul_enri, a-raok lavarout d'ezi dichek : ~~ Deuit ·da ger.c'hat ar-res-­pont a-b8nn ciz deiz.

* **

E-pad ar sizun, ar :.Meudeg a reas meur a Ilunvre: .. Daoulagad e g·orf a oa ma.ro, met. gant lagad e- en.e; ar' paom.'-­

-kaez _den a heulie e brie cl ka.lonelc ha kril,sten e-n he· c'hefridi, le un. a> fizi?-llS ér C'helou à siJvicligez a zig·asfc_ crezan hep,-clale;

0 kaerat espermlS ! , , , Gwelout ! . , . g·welout ! , , . da la­va.rout eo dist·rei e-touez an duel, sellout Ouz. an he·.-ol hag ouz a.n~

~oll draou kaer krouet gant Doue, lezel e zaoulagad da bara war e vugale, ha, dre_ist-holl, kerner en-dra e vieher, labaura't a.dm"re­da c'hounit boued ...

Em:~·chans, n'eb ket eun hunvre goullo a ra.e ... Daoust ha~r e c'.haulenn ne cllee ket beza selaouet ? ... Daoust ha nac'h o.L

C'.helle_d' autan 8..r. pez a roed ken brokus d'ar re-all ? . , .

IGevo~t a ra e wreg o seve:! an dercziou ... o lon-t er g·ambr .... <1 Ac'hanta ? .- ... Petra 'zo ? .. -. - Feiz, eme.zi, nec'het., troet 1na.-t eo bet au cnklask ovi-­

domp •.. Lavarout a ra ez ami) labmirerien leal, -fur ha sioül.- .... Met ...

Met, petra ? Jozef. .. Petra. en deus graet ? Petra en deus graet ? Mont a ra d'ar skol g·risten, hag Aotrou ar c'hef en deus

lavaret d'in hor bije hor goulenn dioustu, gant ma kasfemp ane-· zan d'aT skol!aïk.

Ha ma ne fel! kct d'eomp ? ;...._ Neuze n'bor -ho netra. Gortoz i1 ra a:r r.es,pont ... An dall a chamas eur pennad da sonja!, e benn etre e zaou­

arn .... Eun emgann spontus a- oa · e~1 e ene. . . Gwelout a reas e vu gel. , : e Joze!. . , ken karet .. , sa v et hep Doue, , , Seve! a reas e benn, ha gant eur vouez dichek :

« Kerz dioustu, e-mezan, da lavarout œan den-.se 0 kava.lli swelloc'h chom dall

F. G.

-57-

Penaos e tremen Pi Xl e · amzer Pi Xl a· sav abred diouz at mintin hag a zigor e breriestr-'­

Ober â ra e vara e:...unan, cla9üst ma 'z eus unan karget d'aber e vato cl'ezan. Ne_uze e1r em bre'par ervat da lavarout an ôferenn en e chapel. Beza aotreet da glevout. an ·of8renn-s-e a zo e·ur.- d'bras ha: na· vez_ ket roet ali es. Gaude e oferenn, an rracl San lei a cham pel! da bedi, da hir-sonjal e Doue.

Gaude beza cle~)ret œe loin ha_ra hag amann gant eur banne kafe-Iaez,. ar Pab a grog gaùt e labour. ReSeo a ra da genta e sekretourien, ha, ela 9 eU-I\ ar C'hardinal SekreLour- Meur. Gaude e vez clig'oret an nor d'an dud o devez c'hoant da welout an ozan. Ar Gardtnaled · a zeu da B·enta, an eskibien ha mis­trl-yras an Urziou menec'h a vez dige_mere-L war-le1;c'h. Holl eskibien a.r·bed, m,ilierou anezo, a .elle, bep pemp bloaz, 1nont da welout ar Pab ha clisplcga cPezan stad an encou en o es­kopli, En eur erruot;t' e Rom hag a-raok di·strei d'ar gêr, e vezont ,digemeret gant an Tad Sanfel, ha soueze:t-bras è ve­zant o welout pegen m-at-o talc'h sonj eus traou hag eus lud pep eskopti ·

Da..:.c'houde e vez digeme­ret an dÙd a zeu a-strol!adou. Ar Pab a dremen dre ar SEtJion e-lec'h ma vez bodet loristenien deut eus pevar c'horn ar berL

Pi XI, Pap

Pokat da walenn Vikel Jezuz-Krist a vez gDaet ha klevou\ digan-. ,· tan a-wechou eun nebeut geriou. .

Eun dervez e teuas eun nebeut. kristenien 'eus eur gêr vihan da welout ar Pab. Pemp plac'hig· gwisket e gwenn a g·innigas cl'e­zan a bep •seurt traou. An hini vihana a oa ganti eur gaiotcnn seiz. 0 kinnig ar galotenl::t d'ar Pab, ar plac'hig a.zisplegas e:un ta·m,mi·g::.

- 1)8-

-:t~w-erz. Goulenn a rae rn-ri. teurvezfe ar Pab dig·e·mer ar galotéln'--se l}a rei d'ezi an hini a oa g_antan- war e: benn:,. evit 'kaout sonj -.anezan. P-l ~I a re. a-s, en e-ur V ouse 'ho"arzin,_ ai:- pez ·a- o-a- g~oulmm.e.t-

{\igantan, hag· ar plae'hig· a yeas kuit. laouen-bras, vVar-dro 2 eur gomle kreisteiz, e vez echu gant ar Pah reseo

an dueL Neuze ez a da hreja. E-unan e vez atao o tebri. Bemdez, .na pa rafe g·lao, e ra eun dro dre liorzou ar Vatikan. EzO!m'm en -dèus, emezan, da gemer an aer ha d~ gerzout. Adalek e yaouankiz, e plije d'ezan kalz pignat war ar. meneziou uheL Ar re a vez gan­tan o vale .- hag i yaouank kou!skoude - o devez bec'h o he.ulia ;_a..nezan, ken buan e k8fz~

A-wechou ez a e g·wetur betek taehenn Itron-Varia-Lourd .. Eur c'heo, henvel ouz hini Lourd, a zo bet graet eno, hag an Tad Sante!, bet diou wceh e Lourd ( e 1893 hag e 1921), a blij cl'ezan stoui d'an daoulin ha pedi dirak skeudenn ar. Werc'hez vat evit

_hall ezommou an Iliz. Gr.aet gantan e .. bourmenadenn, ar Pab a gemer eur banne

kafe. A-hend-al! ne gemer netra etre e hrejou. Neuze e krog· rndarre gant e labour, ha ne vez ket abred oc'h echui. N'ouzer kel peur e c'hello debri e goan, rak n'ouzer ket peur e vo echu e labour gantan. Da 8 éur, hag a!ies da 9 pe da 10 eur, ez a d'e. gambr da lavamut e chapeled. Gonde-se e lebr e goan. E-pad ~ma ve.z_ ouz .taol, e c'houlenli dig·ant e sekretourien displega d'ezan \1evezintiàu an dervez_ ha lenn d'ezan pennadou eus ar c'hazeten- ' .'nOU ..

W_ar-dro 10 pe ii eur,. ez a d'e g·ambr e-unall, hag e sonj er· 'vat er pez a vez tremenet a-hed an deiz. A-raok mont da g·ousket, <e. chom pell c'hoaz da bedi Doue.

Da 4 ·eur, bep gwener, e vez o kÜfes. E gofesour e_o an Tad Alisardi, eur .Jezuist eus ar Piemont. E chapet ar Sakramant, ·en -Uiz Sant-Pel\ e ra e gof8sion. Pa vez echu, e stou e gofesour ù'an -ictaoul.in dirazan eV~t. reseo e vennoz.

Pedomp alies evil Hon Tad Sante! ar Pab evit ma teurvezo Doue mirout anezan pell amzer c'hoaz e penn an Iliz-~ evit m·3.

Jeurvezo e vennig0 ha benniga gantan an hol-1 gristenien a sent c.u.z e vouez. ·

E. R.

« KENTELIOU SÀNT FRANSEZ , a zo eur gelaouenn a ge­

Jennadurez kristen. He fias a zo eta e kement ti kristen· a zo.

•

-59-

ITRON-VARIA-LOURD

Lou1·d, eur vourc'ig _n'e·us .Jwt c'hoaz pell~ D1·e-holl brmnan warn-i ar sel_l, N'eus ket kaeroc'h kê1· egeti, 'Vel ettr steredenn o sk~di.

Da betra nac'h, na mu.i kaout barn ? E Lourd dreist-holl· 'man ti hor Mamm 'Eno neuze emaomp er gêr : Pelec'h ne vefe fret 'ta /-caer ?

.-Rouanez ar P-ireneou, Choui eo balzam an eneou; .Ha ne vezit morse nec'het "'Vit rei d'ar c'horfou ar yec'hed.

E L~urd, Barad'OZ an Doum·, . An dall, ar mut, ha.g m· bouzar,

.Allo1·, m· siet, an ·nam met_. Dre zou1'J1 o Mamrn, 'vez dizammet.

E Lourd, dud'i ha levcncz Saludi Gwerc'hez ar Menez. Ar Fe'iz, ena, divrall ha krenv,

"Y a iur, ken tost--all onz an Nenv. · P.J. ClOUR-NA-GIL.

'':. ·Menez Laouenan 15-1-1930.

. . ----c~·-·--~-·~-'----:>'<'<o""""',;;;•"' ;_•:"':f <,_-~-, c-•_•-è:='-""·:U:Y,r'' ""~"'""""'-~'*"'-"'-"tf

i' !

•

An eost a zo bras,·· met ...

Jczuz a oa eun dervez -O prezeg· an _\viel d'ar hobl. An clud a oa di-ra.zan, -· niveru~ e oa.nt, - a oa henvel ouz denYcd hep­

-pas tor; n'a doa den eh et d'a blenia. I-I or Sa;lver en doe tnrez auto hag a lavartts cl'e ebestel : << .:\n east a zo bras, met an eosterien a zo nebeut anezo. Pedit eta an Aoh·ou evit ma kasÜ m·ectericn d'e

east. )) Nia tremenfe Hor Salver en hon touez hir-io, evel n1a 'Lre­

mene gwccha.ll c-touez ar Juzevien, e rofe cremnp adarre sur-t.re ar memes 'gourc'hemenn. Rak hirio ivez, siouaz ! na bras eo an_ east ha na rouez· eo an eosterien ! E\;it. kelenn an niver bras a eneou o deus kollet pc ha.uter-gollet o feiz en hor bro, n'eus pl'llÎ beleien a-wa.lc'h. _Evit skleJ>~ijenna dreis'l-holl ar miliarcl a dud n'a deus ket c'hoaz ·kle:Vet hano eus ar gwir Doue,-n'eus ket ken­nebeut misionerien a-walc'h. pel! alese. 1.000.000.000 a eneou. diwar 1. 700.000.000 o v eva . dindan gallo nd an diaoul. ... 20.00 vloaz gaude maro Hor Sa.lver ! ... X a spon~us co kemen{­se ! ... Hag evit sklerijenna kemend-all a eneou, n'eus nemeî

8.000 misioner beleg ! Pe~omp an Aotrou Doue da gaout truez ouzomp ha da rei

œeomp bcleien ha nlisionerien nh;erns ha. santel. Eur beleg muioc'h ... eur ·misione-r muioc'h ... , ha sc tu- e­

pad 10, 20, 30, 4.0, 50 vloaz an Aviel prezeg·et hag eneou skle­

rijennet. Eur beleg· mui.oc'h ... , eur misioner n1tüoc'h ... , ha se tu e-­

e-.pad 10, 20, 30, 40, 50 vloaz ar sakra.1na.nchou roet hag eneou_

santelaet. Eur beleg muioc'h ... , eur m[sioner niuioc'h ... , ha setu e­

pad 10, 20, 30, 40, 50 vloaz an oferenn lavar.et bemdez ha peden­nou ·ni.vérus o sè'''el War-du an Aotrou Doue evit e adori, e dru-­garcl\.a.at, goulenn digantan sikour ha pardon ev iL ar hec'herien ..

i

Gl

1 . - . . ' . •

EuJ: b:~i-è8·;.';_J11'lÜDcft\·~::~-~_:";;.}~~~ut --lrüs.L6her n-luiop':h-._' .. :-,. ha setu e·pad JO. ·;~o, ao, "40, 5d:,croaz .Hm' ·salver .. J:e.zùzcKrist anavezet

.-:ha ka.ret_-~g:ant ':é,ù'n fiiveT _-ht;_.~$: ar. elu d--t: an ctiao~i~ dilezet Jiag eneou _·nivcnis --·s_-a,r:t~tee:c· · · ·

:Y~.' ·_gonlcmwn1p bemclez cli'gant _8.ù ,·A-9.~t·o.u -nou:e 1~él d'eomp helcic:n ha-n1_isim)'eri.en, h-a, dre -h_àr pedmino'ti·;·}lor_pinij_ennou. hon

' - ' . ' . - ... , . aluzm~on hag hor bL1hez sRntel, g·re.oriJ.p ataq kei;rreli.~·-a"ZO en hor

AN TAD DANIEL A $':AMOZA'l!, misioner kapusin, paket · gantail al lorgnez o louzaoui an dli\i

e- lor ha. taget . e baou~·kaez korf, dreist-ho11· e' Zààulagad, ·e IVU­zellou, -e . dreid. hag· e .zaouarn, gant ar c'hlenve.d spontus. Bre­:rùan'· z· eus 'eun nebeut ·bloave­zi,ou, ez eas da Lourd da c'hou­

'1enn ar ·yeC'hed,· met, e-]ec'h ]{aout ar :pare, e klevas eur vouez o lavarout d'ezan: « Gou­zanv c'hoaz ·gant pasiRnted; da­c~houde e vi eürus asarnblez g·a­·nin. » Aet eo n'eus ket pen· da l'eseo ,èT ba1'adOZ ar gUll'l,lnenn a 09.: bet pl,'ometet d'ez~n gant ar ·werchez.

E mision .au Tadou Kapusi­ned, ER RADJPUTANA (!NDEZ), e kouez an dud alies er vrasa die­nez, ha bep taol e varY eun ni­ver bras anezo. Ar. visionerien a ra ne~ze..... kement a zo en: p ganoud, evit reseo ar muia ar gwella eus an dUd paour-se ha rel d'ezo bmÎed da Zebri. Setu · aman daou, eun tad hag_ . e vab, hag a oa hanter-vara gant an

naori, pa errujont e ti an Tadou. 0-daou int deut da veza kris~ tenien abaoe. .

:gaUcwcl evit o- sikouP.- da skJerij enna an eneou, d'o- santelaat ha

<œo· ;c'-has d'ar ba,radoz. Ma rafe an holl gristenien o elever war ar poent-s·e, n,ag a

. "l;_~cl 1 <1,)~p~e 6T_9oCt. t Nag a. e~~co~n a .-vefe, savc~_,e.~}_

A1' Vdtikan, e-l.ec'h- m.'eman Hon Tad;_$ante-_l m· Pab o ch01h.

Pr pemu Pab diweza nag an orene-Urz {( Nè,..fell ket d'in e_ ve:fe den kollet. __ )_~- Setu aze unan eus al ...

~}hün1zou ar muia karantezus en defe lavaret Hor ·salver Jezuz­Krist. Sant Fransez a Asiz, e servijer bras, en deus lavaret d'e dro : (( Me am eus c'homit da gas an hall d'ar baradoz. '' Ha.g e gwi­nonez, n'eus ket kalz a sent hag o de fe labo_uret kement' h_ag heH­

cla s,avetei an eneou. Evit ar wazed hag ar mer·c'hed a fell d'czo kuitaat ar lJe.d evit

kerzout strisoc'h war ·roudou a.r Mes'Lr, en deus savet dio-u Urz a zo hirio c'hoaz, gonde 700 vloa.z, ken bea ha biskoaz.

Evit ar gristenien a rank cham· d~ veva e-kreiz ar bed, en deus­savel eun Urz ali, an Drede-Urz, evit o sikour d'en em sa:ntelae.t hep kuitaat na ti, na kerent, na mad ou.

Pell diouzin ar sonj da izelaat pe da zisteraat ar ]Jreuriezmx niverus a ·gaver hirio er parreziou, m..et, ret eo hen diskler.ia, n'eus. hini ebet anezo hag he defe roet d'an Iliz kement a Sent hag a Sentê~~d \\'a 'rrede-Urz Sant Frans oz ; n'eus hini cbet hag a vefe• kavet enni:kement a c'hrasou; ha sctu pe;ra]\. n'eus hinŒ: chet anezo. kennebeut hag a vefe bel ken meule! gant ar Babéd.

Abaoe seiz kant vloaz m'eo savet an Drede-Urz, o deus al" Brubed .skrivet war-dro 200 Jizer da alia ar gristenien, ha dreist­holl ar re_ yaouank, da rei d'ezi o hano, ha· :l6 anezo, en o zonez ar-5 diweza, o deus o-.unan heuliet he Reolenn.

N ag a gomzou kaer a zo kou ezet. diwar o muzellou evit meu li ar Reolenn-se ! Setu aman lod a<11ezo, het lavaret gant ar· pemp

Pab diweza :

" se'rvijer kalonek da sant Fransez, nag eürus oun ouz .,.

-63-

welout muioc'h-mui anavezet ! Kredi a ra'll n'eus ket gwelloc'lt Jouzou evit parea an droug· a welomp en hon amzer-ni eget e· skoueriou hag e gelennadurez. , (Pi IX d'an Aotrou ;1' Eskob '" Segur, 10 Gwengolo 1877).

" Ar c'haera eus ar Sent eo sant Fransez. " (Leon XIII, ii Mae 1886).

Pi IX Leon XIII

" N'helier ket ober d'in brasoc'h plijadur ege•t rei da anaout.. Trede-Urz sant Fransez. " (Leon Xlii, 28· Here 1882).

« Lavarit e pep lec'h e feil d'in sevel ar Frans a-nevez dre a~ Drede-Urz. , (Leon XIII, Mae 1886).

,

Pi X Benead X\!'

" Labourit gant nerz-kalon da sevel Breuriezou eus an Drede'-· Urz; he Reolenn a die rei eur vuhez nevez d'ar bed., (Leon XIII,' 5 Here i89i).

« An Drede-Urz ! Nag a vad hi'J hije graet d'ar Frans, ma. vije bet selaouet ar Pab Leon Xlii. " (Pi X, Genver :1.908).

' -64-

" Goulenn. a reomp 111a vo graet prezegennou en ilizou hag :er chapeliou evit kelenn an dud war an Drede-Urz.

" IHa pa n'en defe Sant Fransez s.avet nemet an Drede-Urz, e vefe ret c'hoaz e lakat a-touez ar re o deus ar muia labouret evit an lliz ... Grit ar pez a zo en ho kalloud evit tenna e-leiz a dud en Urz-se., (Pi X, 25 Ebrel 1000).

" An Drede-Urz he deus eun dalvoudegez vras evit sante­

laat an du(!, harpet ma 'z eo wàr an A viel. " (Benead XV, 6 Geu­ver 1021).

" Breman e kaver e pep lec'h breuriezou niverus a dud

yaouank; .a vero•hed, a vicherourien. Perak ne rofent ket holl .o hano d'an Dreda-Urz 7 An Urz-man .1;1 •a kristenien .santel eus

.an dud a rank beva e-kreiz ar bed." (Beneacl XV, 6 Gcnver 1921).

ic Ma n'hoc'h eus" ket roet o'hoaz ho hano d'an Drede­

Urz, .roit-hen d'ezi hep dale muioc'h. " (Pi XI, 19.26). " Kredi a reomp n'eus bet sant ali ebet henveloc'h ouz Hor

.Salver Jezuz"Krist egat sant Fransez. " Leon Xlii ha Benead XV a lavare sevel e pep lec'h Breu­

:riezou eus an [)red!'-Urz; me a c'houlenn diganeoc'h ar memes Jra. _, (Lizer-Meur Pi XI, 30 Ebrel 1926).

Se tu aze ar poZJ a lavar d'eo.mp,_ a.r re a zalc'h war an douar.­·man plas· l-Tor Sal.ver Jezuz-Krjst hag o deus bet dig·,antan ar gal­

. laud hag aT garg cPhor ble ina war 'he:nt ar baradoz. Na chomolnp ket eta da varc'hata. Sentomp outo war an tao!', ha roomp hon :hano d'an--'Drede--.Urz; enni em1an ar silVldigez evit hon eneou !

(( lCE"fYTE_Ll(JU SANT lFRANSJEZ ,, eo 1relaouenn .tÙ'· fqm.ilhou k'ris­

.ten.· 1lia .-1:'i:se'v'it ane~i d.ijq, klaslcit d'ezi lenner:îen rtàve:z'-e-tmtez ho lœ­

_J•ent harr~lwc'h_ -_mh~:z;elcn. Ma n'-loe resevit 1tet c•Jioaz, 1·oit ho ana D'AN

TADOU M.ISIONERIJtN ar c'henta 'r gwella, pe 8ktivit d'a!' Tad ETIENNE

{'A'lJHERINE, 28, AVENUE DB LA MARNB, LORŒNT (Morbil<an).

{~.c. 215.15. NaiJI,r,;;:, hag e vo lraset' d'eoc'h bep miz.

Priz evit. ·e'U>' bloaz : 8 LUR

Imprimerie ((ll "-Nouvelliste >>., 1~, Plac,e Bisson, Lori~Jlt .

~

Kelaouenn a kristen

MIZ MAE 1930

SONJIT ERVAT 'Diwar-benn ar c'homzou-man bet lavaret gant Hor Sahrer Jezuz

" Goulennit hag e vezo roet d'eoc'h, klaskit hag e kavot, sko'iC ·war an _nor hag e '(e.zo di goret d'eoc'h _n.

I. - Sonjit ervat : Jezuz-Krist · hor Mestr o· vez.a lavare.! ·d'eom1J e na1nkomlp goule-nn, .a zesk d'eo-m1J ive penruos e Ue beza .-grae1t hor goùlennou, evit bez:a selaouet. P-a· c'houlenner eun dr•a -pe dra diga.ncl unan bennak e tiskouezer kaout :fi'zîans ·ennan; an .Aotrou"Doue 0 lav-a:i'et cl'eomp pecli Bvel eur mab-·hag a zo ·a c'hoù--: lenn digand e dad a verk ·iV~ .sklear e rankmnp kaout ar brasa

·'-flziai1s ennan. E hall vaclou hag e .c'hrasou, -D~Ue o c·'hinnig d'eo<h,_ <Bvit priz eur goulenn, rak ma c'houlennit, g-aJnd eur fizians leun ·a garantez, oc'h sur da veza selamiet.

IL - Sonjit ervat : Mab Doue a la var ouspenn, -eo ret -klask, ·evit diskouez d'eomp ar furnez hag- ar skiant a dleomp da lakaat

'.·.en hor goulennou. Etouez ail niver bras a d·r&ou a c'hellomp da .-c'houlenn, evit g·wir, e rankomp gouzou't- aber eun· dibab ··-eus ar ~pez hon eus ar mi'?ia ezomm hag· a c'hell ober ar mui'a vad d'eomp· : hep doue tans ebet ne uze Doue a roio d'eomp.

Ne garfec'h ket g-oulcnn dig-ant Doue an holl draou a dra­.:mcn dre ho spered o veza ma z' eus kalz anezo hag· a, zo fall pe .Jdiclah~ez, o go.ulenn a· ve ober dismeg-ans da Zoue- ne. C-'hell rl?i -d'eoc'h nemet ar pez a zo mat ha talvoudus.

)

III. - Sonjit ervat :·en bor pedennou e rankomp skei war :an nor, da lavaret eo, e ranker derc'hel da hedi. Ma teufe eur -paour da doull ho tor ha ma kendalc'hfe da skei, daoust ha' na ,.denfec'h ket da zig-eri d'ezan, evit kaout ar. peoc'h ha pa na ve -ken, ? Mat, Doue ken-nebeut ne c'hell ket ober skouarn VO\lZal] .~dirak tar goulennou a zalc'ho·mp da g·as .be.teg ennan ga,nt karaii-t:ez.

-Ne ·skui.zit, ket o e'hOu~elŒIT h1.rog o• c·'ho·uienrr E,'ari'~ ka:ra:nte·~r · Unüe h·j .. üe ro netra nemet dre gairantez, :rie c'hell ke-t cham he'P:: ho sèlaou Ilia kendalc'hft d'e bed1 g·ant karantezc. . · ·

Jeznz-Krist, ~alver a-rank beza ~eni war an ~ouarl (Pedervet Prezegenn)

;, Jesus-Christus, heri et hodie et in sœcula • " Jezuz-Krist a oa dec'h, a zo Mrio hag a vo da viken. >

(Rebr. p)

Va 'b\·eudelir k_ül\ .Iczuz-Krist n'eo en Cm C'hraet den, nemet' .. méùJ• a vil Vloaz g·oude peC'h.ecl Adam n~·g E"v·<l. Sah7 er eo koUl"s­

kotide abaoe ar ptnm kentà eus ar beq, Sa;lver· evit en dud o deus bevet eil e raok .war an douar·, evel eVit ar re o deus bevet hag a

. vevd War e lerc'h betek fiÙ an an1zériou. Ar penn k'enta eus istar ·an dén a zo eta iv'ez ar l)enit 'keüta ens istérr Jé"ztrz-Krist.

Gaude m'o .doa Adam hag Eva, toueUet g·ant an diaoul, de­br'et eüs· a·r fr6uezenn difei.inet Oül'O gant o 'C'hfo\.wl\ ·Ddü'e a la­vwras d'an dr'6Uk-sper·ed kuzct diùdan funn', eun naer : 1< 'M8 a lÏF~ kaio enebiez . etre ar vaoùez ha te, hag elin dè~éz, .e f!âst':o ar vtiouez da benn 'd'ind'an he zr'eid. " Ar. vaouez bennigct-se hag' a dte'\3, (3U'n devez, flilstra p~nn an d'iaoul, a oa ar VVerc'hez yaN konsevet hep pec'hed. Al\ diàoul n'en deus bel biskoaz galland ebet warni hag· hi eo he deus Jaket er bed Hor Salver Jezuz-Krist.

Doue eta, dre ar -c'homzou-se, a rô_e da Adam, da. Eva~· lhl

d'·o ·bugale ;pro mesa eur S'al ver. ,Hon tud ken ta hag o bug~le a zal-' c'has· sonJ· eus ar bromesa:-se. Met, dre ina kreSke niver an duel, e kreske ivez o fallagriez. Ankounac'haet a rej"Ont hep-,dale où' gwir Do.ue evlt ·actori an .traou k1·ouet .. Ar ~onj ruS p'romesé!-· eur

.Salver a .oa warnes beza kollet :ga.nto.

-67

.Bez' .e oa koul,sko.ude, e bro Kalde, · eun den hag. a· vire Rl Jezenn, Albraham e hano. Doue a zibabas an den-se evit beza Lad ar bob! a dlee derc'hel ar wirionez e-touez ar baganed betek ma vij e ct eut w\'r an douar ar Mesiaz pe ar Salver prometet " Dilez: da dud, eme Doue d'ezan,. ha deus da 'chom da Ganaan. , &na e lavà.J'a,s DOue d'e servijer : (( 1Vi6 a rôio ·ar. vr·o-maÎl d'az pugale, ar re-man a gresko o niver evel stered an oabl pe evel traez an aochou. En unan anezo e vo benniget an holl boblou. "

Ar c'homzou-se,. Doue o. lavaras diwezatoc'h. da lzaak, mab A:braham, ha. da Jakob~ 1n.ab Izaak. Daonz.ek •n1a.b en doè Jra.k.Ob, unan a~1ezo a voe hanvet Juda. A-raok mervel, ·e vodas 'Ja:kdb e. vuga1e en-dro d'eza.n ha.g e teskas d'ezo, e hano Doue, eus a belec'h e teuje S~a:lver ar he-d : (( Ar Mesiaz a zeuy, emezan d'ezo; c'hoantaet e vo gant an hQII; diouz familh Juda e vo. »

:·---- ·········---·-··· ............. ,

1

Jczuz-Krist Salve?' ar bcd

Pep-hini eus daouzek mab Jakob a voe e; pelül eur rouantele.Zp-" An daouzek roi.mtlt'elez-se a .voe p6bl Doue evit re~ d.'ar hed Hdr Salvet Jezuz~Kl'ist. l{anvet eo bel pobl Isl'ael, dre ma oa " l~raèl "· "tuJan eus hanoinu J;akob. Betek an amz:e1r merket eyit gi•nîvelez Hor Salver', e save hep chail, e pobl Istael, profeted hag a zigase sonj d'eza.n elis ae Mesîaz a d1ee don~. Moï.z:ez, ar roue sarttël David, lzaïaz, J ef\e'l'niai, Ez·el~:iel ha Datliel a ZÜ'. Hti~ latr' re vrUJdie"ta a!\ezo. Goüde unau e teue .eun aiL Komz a raent hall diwar-benn ar· MCsiaz p·e ar s~alver. :Qiskleria a l"l;tCI}t pev.mr:e e t~euje, e, pe­Jec'h e vije g:anet,. petrn! a c'ha,al'vezj,e g;a.Iüan; komz a rwent· èus e vu hez hag e~s e vato; lavarout a ra.ent an hall drS:ov-se en eun doare ken sklâer ma vefe lavaret o doa gwelet Hor Salver dirak ô

daoulag&d. · Ouspenn-se, Doue a zig·asa.s wm~ an douar peofet:~d ha tud

all hag e oa. en o buhcz hcnvel ouz ar C"lwist e-,giz ma Vijent be·t.

- 68

e skeudenn-. Pbbl Israel a oa eta atao war c'hed eus :ar i\llesiaz. -Gortozet e na ivez gaiit an holl boblou eus an douar gant ar m_emes mall, met n'oant ke~ ken ISUI' anezan. Er bed hall, e voe skign0t ·ar sonj hag ar c'hoant eus ar Salvcr hag a dlee di?oania an duel.

Sotu aze, va breudenr kee, ar pcz a reas Doue e-·pad uus­penn meur a -vil vJ.oa.z a-raok rci d'ar hed Hül' Salver JezuZ-Kr·ist. Evit bezaJaket e stad œe peseo gant frouez, ez eo bet l'et d'an dud B'welout miraklou a bep seurt ha klevout profesiou-. Ar fe)z hag Un esperans er Salver a dlee dont, o deus sikouret kalz tud d'~~m em savetei mem.es a-raok e zonëdigez war an douar. lvlemes a-­raok beza· skuilhet e wad war ar. C'halvar, Doue. a rôas œ.ezan ar éralloucl da w_ale'hi an duel a grecle er M'esiaz-çla-zont ha d'a ne­taat diouz stlabez ar pee'hed orijinel. Ar vugale a varve a-raoi"­kaout skiant, a veze salvot dro_ feiz o c'heront. Dre ar mem·JS feiz, an -duel déut d'ozo o skiant a reseve ar pardon eus o fec'he­jou mar;vel r)e_ veniel, m'o doa_ gwir- c.'hlac'-har d'ezo. Ar re a varve e stad ar c'hras, -e-lec'h koue-za _en ifern evel a.r re a varve e stad a bec'hed marve~_, .. a yàe da .genta; œar pur ka tor e~it peurbaea elle o fec'hejou; ha- .(Ia::..c'houde .d'an iferrY-iOU e kompagnunez ar ~sent. Eno 8 c'hartozent. ma vijé d_igoret .d_'ez·a, dre vara Jezuz-Krist, - r baradoz ch omet -.sarret ab~~e- pec'he9 Adam. Evel-se", eo bet Jezuz­Krist gwir .Sab/er a_d't-il8k -ar penn .ken ta eu~S ar bed.

Ni, va brcudeur ker,· a zd kalz :oürusb~-;_'ff:=~<~'-:g_et an duel a veve a-:-raok Jczu7.-Kri.st, n'h011 eus lzct d<i-'c'had.bi'-~~'Îlolr Salver. Dent eo abaoe auspenn naantek kant vlo.a~ '~m. Mar·vet eo evidomp ha n1-eritau e vara a zo etre daouarn an Iliz en deus savet, er sakra­m.anchou a c'hellomp reseo ken alies ha ma karolll\p.

D'eomp:-ni co mil gwech aesÜ'c'h en c.m savetei, rak mil gwech _muioc'h a c'hrasou a resevorrip. Me.t arwbat 8a d'eomp Clisonjal H vo goulennet dig·a.neamp eur gant striz eus a.r gra:sou-se. Ma.llaz d'eomp, ma lez.omp anezo da vont da goll dre hor fallagTiez l Done a c'houlenna muioc'h digant an duel o deus·resevet m.uiac'h. N'hoc'h eus ket gwelloc'h respont d'aber da Zone, evit lakat da dalvezout clanezanou kaee Jezuz-Krist, egct studia.e vuhcz, e gom'­zàu, e oberau·, ke·ment tra en deus .lavaret ha· graet evit ho silvi­digez. Seul-vui ec'h anavezoc'h Jezuz"""KriSt, seul-vui e karoc'h .aneza.n. Eun dra. vat e vo et a, _va Br~udeur ker, selaou gant èvez ar prezegennou a rin d'eoc'h diwa.r-benn e vuhez.

" KENTELIOU SANT FRANSEZ , a zo eur gelaouenn a ge­

lennadurez kristen. He fias a zo eta e kement ti kristen a zo. '

!"''"'"''" .......................... , .. ..

. .................... i:

Kantig, an oferenn (Kendalc'h)

vVne don : Ni ho salud; Roùanez an Aelez.

GO\JDE AR GORREOU

11. \Var a.u. aotm\ e-lec'h gwin ha b·ara', N'eus: dirazornp nemet Jezuz bren1a. J ezuz· 'n e bez, gwir den ha gwir Doue_. Pebez bu1"zud ! ha pebez -ka.rante !

12. 0 va Salver, w·a.r hon da.oulin s~louet, Ni hoc'h ·actar g·ant mil ha mU respect, Ha ni a. gan gant a~lez _an den vou : G'houi 'zo Sante'l, Sautel, Sa.nte1 ·Aotœou

13. Ni hoc'h ador dindan spesou dis ter; An1.an ouzmn 1J o .s:u:-:.~L ho S}Jlannder, Me~ er bed al!, ma heulioinj} ho lezenn

' , ' Ni ho kwelü e-kreiz ar sklerijenn.

GOUDE AR GOMUNIO~;

i4. An oferenn 1 na.g hi 'zo t~lvoudus ! Nag hi 'zo m'at, h!l kâer, ha dudius

c • ~ :

1

il !,

li ·1· v

il

-70-

:Cvla komprenfemp ~he hoJ:l-finvidjgez, E tir.edîemp d1he c'hlev_ou-t alïeS.

15. Trl!g-arez d'eoc'h, o SaJve.r bennig·et An ofere.nn he deus ho.r C:'hcnnerzet. Ni ':ya. breman, 1aouen Bor c'halonou, Da sto urm ervat enep hor gwall-dechou.

(A/ f.orl lwnta p. 35). Bastien.

Nerz-kaion Yann-Mari Viannez

Ar vugaJe- hag an duel ·yaoUJank a zo wra,r ar fjtudi c·vit mont \da veleicn a dle ka:out ·nerz­kalon. Ma fall-g-alonont o veza m'eo tenn o labour, ma z' eus traou dies da z.eski, emaint kollet h~ n'en em gavint 'ket e penn o beac'h.

Yann-1\tlari Viannez, cleuet er-_becl en eun amzer a _freuz, amzer an Dispac'h, ne C'hel­las ·ket beza sküliet ez viham; _19-vlo·az en doa ·pa z' eas da greg·i er studi· e prcsbÙal an aot. BwHey, persan Ekully. Gouzout a rae kon\la, len!ll, skriVJa, rn.:ct ki&1lz pnaii e.n tdoa o teski din'" dan env.or, rak n'ua ket bet boazet. Ar spere.c. a zo 'henv-erho.uz eur b0nveg. Lezit e_ur benveg da ehana pel! amzer. Dont a r,\1 da verg-la. Evel-.se ive ar spered a deu· d'a y,eza pout, pa ne vez ke\. abred lake\ da zeski.

Ar skolaer yaouank a bede an ao\rou Doue da ~igeri d'ezan e spered, _met kaer ~n doa

·ohe.r, n'ez a,e tam.m· wa,r a,raok. Eun drervez e f1ru1l-ga'lonas

hag c so1n}as dist1rei d'a1r _ ge1;1r da di e dud. ·Met pa z' -eas d.a. gaou~ an aot. Balley, heman a lavaras d'ezan : << Hag ar_ velcgiaj neuze, ha silvidigez an eneou ? )) Trec'het evoe gant ar c'ho:rr:l&wu­_ze, kompren a reas edo o vont d'aber eun tao-l-'penn, ha-g e cih:o­m-as. Mont a reas. da bardona War bez sant Fl'iansez Re]iz, war e droad, 0 c'houlenn an aluz,enn hed an hent, ha da c'hÛude e teske kalz aesoc'h ha' buanoc'h. .

Me\ g·alvet e voe da vont da zoudard, rak e amzer Napoleon ken\a edod, ha Napoleon en doa ezomm da gaou\ kalz soudar­ded, rak breze! en doa d'aber en hoU vroiou, kouls lavaret. Ne

-,n-

'Co~ ke\ peU oo'h aber ar vieh.er ar zoudard. Evelato e koll&s eun · famm bras a amzer, pel! di0uz pr<>sbital an aot', Halley; . .

ID i8i2, evoe ka'se\ ganta1~ aot, Hall!lY da gloerdi bihan Ver­l'ieres; 26 vl<>az ~il doa, hag edo eno e mesk paot_red kalz yao~a,;­

·Jtac''h eg.efJall1., k-ailz ~ie.mm1nc'h o sp~r.e.d, a· ze?ke PVI~P:!J.'~'h~~ ~~lz

_poan en -devoe ena, m·et kïnnig- a·. rae· e boaniou. da- ZoU~, Q.~g--.-· ~ur

-skouer oa -evit an holl .dre e vuhe·z sautel. Dont a reas ar mario da drem~n aq ekzamin e_vit beza dig-e­

meret er c'hl'O•endi br·as. Yann-M"'ri,.l'ent, •spo.nte\holl o wele:l iliN>­"'an ar c'hardinal Fesch, arc'heskob Lyon, n'hellas respqnt netra

·yat, ha ne voe ket kavet mat da vont d'ar c'hloerdi bras. · . An aot Halley a c'houlennas. dig-ant ar Vikel vras e lezer g-[j.n­

-tan eun nebeu\ miziou da studia evi\ mont eur wech ali d'an ek­za.min. Po-a.nia a rajont o daou, ha d'an e.il tàol Y~nn-M~~{ a ~o• . ' ' ' ' . . ' resevet ..

~ ~

'~ !IJ'I!;;;;;j//jll/1!;;, ~1 ,• ~

/·(! ;§ Ha(/ ar ·vcleg·iaj ? IPaj 70

Er ·c'hloerdi bras e voe · adarre eur skouer evit an hall, eur --zant. Traou dies da zeski en doa ena adarre-, met en e-m lakaa.t a. -reas a galon va-~, ha pa vo~ g··a.lvet d'an el,{.Zamin araok be~a. graet abostoler, e 'respontas brao awalc'h d'ar goulennou, Ar re a o·a

"karg_ct d'aber enklask war ar gloareged a c'houlennas digant J;>e­nerien .ar chloerdi : <c An aot._ Vianney ha mat eo da bedi, ha de­vot eo d'ar Wer_ç'hez ? ') - {( Evit an ·dra-ze, emezo, n'eus ket gwellac 'h evitan. Eur skouer eo evit an hall. n - « Mat, neu.ze _ e vezo graet abostoler; g-ras Doue a beurc'hrai,o al labour. ,

N ebeut amzer gaude e vile g-rae\ avieler, hag eve! m'oa · ezomm kalz beleien, dizale ive e voe .beleg-e\, d'an oad a 29. vloaz.

Epad 12 vloaz en doa poaniet, ha dre gemeret poan, dre z.e.r~ e'hel mat, oa aet da benn e veac'h.

' ' ''!

-72.-

Ar: vugale, an dùd yaouank war arostudi da von-t da veleg H!

dl-e aber eveldan, heza lctu~ a n?-rz_-ka1on dm~c'h_el m_at o. sonja:r en en-eau- a c'hellin-L d1a; zave·Lei diwezatoC'h. J.U.

Kehmnadur diwar~benn an Drede,.Urz Oberou mat ar barrez.

En amzer-vremé.Lp, nnüoc'h. eget gwecha11, e ranker e pep, parre_z pleclal g~mt n1eur a oberon mat' : ar· skoliou kristen, o.k

lennadurez ya.c'~lU~, breuylczou tud yaouank pe verc'hed yaouank,

l'reuriez ar Feiz, etc ... , etc., .. mnnt ·war gycski ? D'np·

a elle be~m. Breudeur ln Da_ ))iou eo d'ob er d'ar vreuriezou-se

11c~cg ha d'an hoÜ gristeuien vat, eve-1 C'hoarez.ed Tr1ede-Urz Sant Pransez. (( Dei adjUtOI~es sumus, nb a die holl labourat gant Doue,.. emc Sant Paal, evit savetei an

. eneou. >) I\1a. teu eta ar beleg cl~ c'houlenn ho tpnlon-LCz va:L, rôit lw Po.lon-tez vat. l\lla. c'houlm1n·hoc'h a.n1zer, rôït hoc'h a.mzer. MO;. c.~houlenn ivez· ho'c'h aluzen, roït--hi a ga-lon vat. Sklaer eo, cleve­_r~ou ar stad da gen·ta, me-t- pa vez kàrantez Deue· e-barz ar galon, tl tleer ivez ob·er da nesa an hall vaù a zo en ho.r c'halloucl.

:ffi un nebeucl 'zo, eur bcleg eus sav-heol eus Frans. a gante. ap·· sikour bras en doa kavet e BreurleZ rrredc-Urz evit oberon nutt

~;\ barrez. (( E Trede-Urz Sant Fransez, ernezan, e-man ar re vvella. Btts

:va farrezianiz. Ne heuilhont ket herkcn gourc'hemennou DoU~, m·et kerzat a reont war hent a1r santelez. Ne g·laskotnt ket_ar p1a-

. ~ou kenta, met an enar d~ labourat evit ar re-all. Setu ari:wn lod eus ar vad graet em , farrez gant Breudeur ha C'hoarezed 'l'rede-Urz. Unan a zo rener ar Vreüriez graeE ·anezi (< Prépara­_t.ion rililitaire·. )) Eun all a zalc'h an ograou· hep goulenn p-a-e. ebet. Eun aH a zo rriestr war -ar c'han; eur vaouez a g·empenn Br sekretiri ha diou aoter evlt ne~ra. :mun all a werz ar c'haze­tennou mat; hag eun all c'hoaz n. za.lc'h kan1br al labour (ou .. vroir). Va hoU Ten,sier·ed a zen d'an oferenn hep mJintin, hag ouspenJ.?-· a reont eun hanter eur a be.denn a galon (oraison). l);zomm ebet ~vi~oun da gla.sk kul'usted; unan eus an Drede Urz en em garg' eus kement--se hag er m'ernes a,mz·er eus lienaJ an iliz~ E·_ma.int er penn kenta dre-holl~ evit paeroneziou a.r yaou­ankiziou, evit Hn Abos.t.o'lcaj a.r· Be-de.nn, .evit ar c'hatekiz. Bez' o deus

ar speréd kristen. l)

Nag a vacl a c'hcU ob cr ar re. a zo en Drcclc-Urz :

. '

Bleuniou Sant Frànsez

, XXVvet Pennacl

Doüe rnas d'ar Sant da c'houZout be!i'T-ha-herr Ez oa ar paourkaez lovr en·tu-hont gwasket kacr

Dindan g·alloud an droukspered Ouz e naska, korf ha spered. Ha Fransez, goustadik, Tec'hout eur iJenna-dig,

Evit pcdi Doue da gaou-t eun l.amm truez Ouz al lovr rcuzeudik ha poanius e vuhez.

E bedenn echuet,.. ' Raktal eo erruet.

Fransez

u Ac'hanta ya, va mab, -a.-vreman rait peoc'h, Ma n'eo ket va breucleur vit renta servij d'eoc'h ..

Me a zeuio' ct:am zro Da ob~r war ho tro.

-74-

Al. Lo,,r

:i\'lat eo d'in ho s.ervij; ho ~nnoz n',eo ket faJl. J\fot petra reot d'in en t.u-hont d'ar re all ?

F:r<~,nse.,,

La.vari.t cl:in, m'ho. ped, Ha s.ur ne gollot kel.

Al Lovr

Ac'hanta, va den mat, Dre druez ouz va stad,_

Gwalç'hi't 'ta d'i,n va e'horf. Gantan na peibez c'houez Hag eur c'houez ker flaerius, ha ker sammus he fouez,

Ma kollan va zamm; penil, B1'hel lavar œcoc'h, a-grenn.

l'\''eo ket houmill1 ·our vuhcz; Ouzin 'ta bezit truez.' ))

Ha dour a zo ker.c'het, lakaet war an tan, Ha da virvi ennan louzou mat a bep zan. Al lovr' war e \Vele a zo e go rf e lloaz; Ha da welout breman ez eo euzusoc'h c'hoaz. Gvvalc'hi a, rà ar Sant e c'houliou ·brein-,pour, E-p~d ma skuilh_ eur Breur a-dakenn~u an dour. 0, burzud ar c'haera, ma 'n cm gav dizale, Dindan galloud an dour, korf ar c'hlanvour pare.

Ha yac'h evel ar b'e,uz, Kem.ent ezel en deus. Met n'eo ket awalc'h se Rag, gwir, pa larin-me, · Da heul e g·orf ha war-eun-dro, E ene g·wellaet a zo; Mla! ko'll prestik ha l•amm-ha-tamm, Gant pep neuz fall, pep .si, pep namm.

Ha daoubennct a;l lovr, ha;g· ar paotrig nec'het 0 welout ker buan o tistrei e yec'hed.

Ma cham krak eve! dilavar, Hag e skuilh daerou a c'hlac'har. Ar c'heuz g"Wiriqn da.bep pec'hed A ro d'an ene ar yec'hed.

An dour a walc'h e gor! argas e lovrentez, 'N e Zlaerou: e ehe a gall he faourentez. P'en em·we}a.s ytac'h-pesk a-grenn ko,rf hag ~e, E galon o tridal gand eur ba;rrlevene,

Da veza fur hivizike;n E o'houllas pardon, pinijenn. Hag an daerou 'n e zaoulagad, E lavaras d'an hall ana\ :

(( Gwa me ! Gand. \Ta·-c''hoinzQu hudur, h:a v~ ll:o.,~t gurt·lllje.n~ou, trag· o stlepe1 gand ar Vreudeur kement a.zroul,pedennou, Da belec'h n' ·a.! en ken, ma. n' eo ket d'·an ifern, Da leski - 'kreiz an tan, kig ha mel hag· eskern. ,

(Da genderc'hel).

Prezegenn an Tad Anselm a Goursy, Provinsial evit gouel Hanter-kant vloaz .buhez /eandi Kabusined an Oriant.

(E berr gomzou Ar fin).

Ar ~voge,r savet da _ g·loza an dachen n'oa ket evel hiri'o e-kreiz kèr. E­çiiavaez ti an Aotrou Glo­tin, en tu-ma,n da vogeri.ou kêr, adalek dar Planwour ha doureier fank goueled ar porz deuet breman da

've:za eur gaer a bla·senn n'oa nem.et parkeier frank ha gwa.rennou. Diouz ar i'archn line111net ha pill1n\.et

Chapet al leandi

gant .aJr joardiner brudet eus Naoned e c'heUed g"Welet ar bagou o ·vont hag o ton\ dre ar porz a gemwerz.

An Aotrou 'n Eskob Besel da genta en doa digoret e zivrec'h d'ar Gapuslned, sur da veza heuilhet gant an eski1bien a deuje war e lerc'h. Eun neui?eut bloaveziou a dre:m1ena;S :c'hoaz a-raqk ma teuas Aolrou 'n Eskoll Gwened da venniga ar gouent ne-vez ·savet ha m·aen ken la ar chape! ( 4 a viz here i878) Kouent a; Ga:pusin_ed a oa. savet, en he fenn· evel .superior ha g-ardian, an rract Ya.nn-Jozef. Euz e genvreudeur kenta ne cham m.ui m.et an

den kaz ha d·aill, an Tad Leonard. Ar wall amzer a c'houezas : lezennou Jul Ferr~ a harluas

ar ·vencc'h evit bra;sa plij a dur al lamponidi. Kerkent ha taolet er-

- 7.6· -.-

maez eus o leancli, tri rclijlus, e_n-dro cl'o superlor, a gendalc'he gant o buhez a hinij_enn h~g .a bedei1n. ::vruioc2h eget a,n dero:­

muioc'h .eget ar vein benerez, a.l lean ccl. a bad.

Dindan skoa.zell eur Brovidans bepred war evez ou~ 1nad. bugalc' SanL Franscz, buhcz ar gouent' a red e-pad -~gent vloaz, e-kréîz ar sioulder hag· ar; bedenn. An rraclou a zo goulenliet e pep lec'h ha n'eus: korn ehet' e tri _eskopti Gwened, Ke-mper ha· Sa!nt Brieg ha ne vefe ket he:t hor m-isionerien enan à p~'ezeg· komzou

Doue.

Superïorecl ar gouént a zo deuet an eil war-lerc'h egile ada­lek an Tad Yann-Jozef, a zo an Ta,dou Norbert, Beneat-Jozef, LeoiJüld, lVlaœk, Flurant, Erwan hag en deus toullet hent œar c'he­.laouenno1.1 brezonek ha skignet an Drede-Urz m~ :MüPbihan.

An Tad Leonard

D'a,r D a viz elu 1890, &n Ta.cl_· Prosper, rener ar Gapu;sirJ.ed, a" zeuas. ela venniga :ar cha pel.

Lezenn fa,llakr 1901 , hw deus graet d'al leane.cl kuita.at o manaU. lVIet, bag an Iliz hen­chet gant Doue a c'hell beza ka­set ha digaset gant ar wall-am­zer, ne c'hell ket gouelecli.

Ha setu ni adarre el leandL

Eu.s cu' gouen{-man,- eur strollad en deus, a.-benn-vrem,an,". kemeret plas er vered. Eiz Tad ha p8mp B1;;eur a. zo aet d'hor gottoz d'ar baradoz. AI 'Jabour· graet e-pad hanter-kant vloaz. g-ant rradou al .Ieanclï-man n'eo. &et bet ken bras hag hon dij e karet; talvezout a ra koulskoude :

' ouspenn 600 mision -a zo bet

rôet, ouspenn 1200 rctred, ouspe_,nn· 100 kor:aïz a zo bet pre­zeg.et gant hon Tadou, hep kcnta a;r p•rezegenou- di111iver graet. a-hend-all; 143 breuriez eus an Drede-Urz a zo bet savet ; diou gelaouenn vrezonek a zo bet diazezet ha.g a zo skoaze[let gaht skridou beleien Kem'·per, Gwened ha Sant-Brieg, unanet gant

hon Tadou war dachenn .sant Fransez. 1

Met, petra eo al l·abour graet e-skoaz an hini a cham d'aber ?-Slouaz ! al labourerien a. vank e-park Doue. lla.g, evit la.bourat ..

' '

7-7 -

douar an eneou breiza~, ez. ·e·o ret ·kaout soc'h eur yez cliaes ha n'a deus ket n-vva.le'h eus hor · 1nisionerien. Ra zeuy davedomP eta, ·eus e.skoptiou Kemper, ..Sant-:-Brieg, evel eus hini Gwened,

' . paotrecl yaouank a galon, entanet.·a garante~ evel sa:n-t Franse.z ! Ni a zesko d'.ezo en cn1 gista.ga diouz traou ·ar bc.d ha laboura~ war-.(_lr.o ~mn ·encou ha ni a daolo cwezo war zouar kalet Breiz __

evit ben santelaat.

Eur· burzud a~berz ar Werc'hez Yari An T1:1,d Garnier, misioner e M2..clur")_. (I.ndez), a gavas elln

<dervez war e hent· eur vaouez eus eul lignez vat, mef deut doJ -veza ken paour· Ii1'a rankaS, evit beva, en em lakat da skuba ar

:ruiou. <( Rait d'in, emezi, ar vadeziant ! -··Ni a welo kem··ent-se ar wech ken ta, a respontas a:ri Tad;

ü:la c'hortoz,.desk n1at da bedennou. 1> r"

Eun nebeut gaude, e teuas oun den dja lavarout d'an rrad :_ << Ar bag·anez hoc'h eus gwelêt, a Iavar eman o vont da ver­

·cvel; va fedet he deus da zont d'ho kervel. " Hag an 1rad en hent._ Kaout a reas ar vaoliez o ·skuba ar rü.

<c Hag· e ~akez ae'h-anoun da zont amall, en:-ezan, ha te war

.--ar ru gant <da valaenn ! - N'am gourdrouzit ket, Tact; hirio e tlean mervel. - E tleez mervel ? ... Ha desket ec'h ~us da gatekiz ?

- Desket cm eus sin aT g-roaz ha << Me ho salud, Mar'i )) Met

:r.'onzoun ket eœvo..t << Me a gre4 e Doue. "

d'in.

·_ 78-

Hen deski a ri, ha me, neuze, a roi-o d'it ar vadeziant. 0 Tact ! roit anezi. d'in dioustu, rak hirio é-. tlean merV eL Ha piou ela a lavar d'it e tleez mervel hirio ? Ar Werc'hez Vari, Tad. Ar Wer.c'hez VaTi a gomz ouzH-te ? Mel penao.~ '!

N'.ouzoun kcL, met ~ard.out a l'aill cnl c'hnlou a1r pez a lavall'

Ha petra a lavar d'il ? Reseo buan ar vadeziant, a lavar-hi d'in, rak emaout ~o·

:vont, da vervel; pa vi ·badez,et. e teui galiin ha gant va Mab. Ha ·gouzout a rez pion co Mab ar ·vve,rc'he

1z ?

Mab Doue, deut war an dormr evit savetei an eneou. Petra a ·raro ar \Cadeziant d'il ? ' Daoust œam falla·griez, c lama diganin va fec'hcjou dre

c·'hras i\1ab m~ \Verc'hcz. ~ Ha pCnaos e c'hoantacz bcza hanvet ? - 0 l evel a.r VV~rc'hez Vari. >>

An T.ad a roas neuze ar vadezîant d'ezi. (( Karout a rafen, eniezi _c'hoaz, beza kofesaet. - N'eus ezomm ebet, pegwir eo gwal·c'het da bec'hejou

dre c'hras Jezuz. - Y a, 1_fad,·· met karout a rafen c'hoaz re seo eur ,6akramant.

ouspenn. Diga.set hoc'h. tms peadra da lavarout an oferei).n ? - N'em eus ket. · - 0 ! neuze- n'helliu ket aber va b~ask kenta ... Gwir co,

en Nenv, e-kichen Jezuz hagar 'Verc'hez, evo atao eve! ar Pas.k ken ta ! ....

- Ha kredi a rez c'hoaz e varvi dioustu ? - Ya, Tad, nouit ac;hanoun, mar .plij, evit n'la 'z in d'a.

di ar \Verc'hez Vari. " Gaude he·za ·roet d'ezï s.alu~am:ant au Xoue.nn, en Tad ·a c''hrou­

lennas onti : (< Ha hren1an~ c'hoant ac'h eus c'ho-az da gaàut eun dl'a ben­

nak ? - Breman, emezi, e kal'fen beza va-unan cvit komz gant ar_·

VVerc'hez, vq.l\ll1amm. Gonde-se-ez in gant_i -d'ar barBJdoz. Ne vo ket.. bir a-walc'h an eternite rl'-in evit. he 1neuli hag adori he l\·1-ab~ · Hol' Sa.lver. ))

An T.ad a lavaras neuze kenavo œezi. A-boan ma oa a_et kuit · diouti, ma teuaS unau bennak ela lavarou-t d'ezan : (( rrad, 8U1.an.

1 o paouez mèi'vel ! n

AR YEODET.

AN

-79-

'0FEJREJNN

Penaos krr:ski hol lod e sakr·ifù~­

santel an oferenn (Kem.dal-c'h).

Bezomp unanet gant Hor Salver dre hon spered hag hon c'ha­lon. Pa 'z eon1p d'an oferenn, arabat eo d'eom~p iezel ··ho~ ene er-mae.z, ~tagomp hor s-pered ha.g hor c'halon ouz ar pez a, dre .... men wri.r an aoter, ·e-lec'h o Iezel da redek am-an hag a-hont, 'h·eu~ liomp an oferenn.

Evit heuli~ an oferenn gant evez, en eun-doare skia.nt_ek, .. studiomp nuit lidOu an O'ferenil ha poan-iomp ma vezo hon elle­eve! cur n1elezour o sk~di ennaù "kè'tnent a dremen e kalon h-ag e­spered Hor 'Salver belee· ha viktim, poaniomp ma kano hon ene eur c'han-tig kaer evel eun ekleo doujus eus mouez Hur -Sahrer.'

·Pa veznmp ·O klevm.1t an ofeeenn, heurliOJm!p E~~n ofe,renn, ke.rrl'e­rom-p perz en ofe~enn, khuligomp- ni hon-una.r;t an ofer~nn, en. em. gi1nnigomp en ôfe-renn.

• .. ·Bezomp · urianet gant iH6r Sai lier dre 'hor bu hez. Izili on1p ·eus

ar C'hrisc, izili to.st pe dostoc'l1 dre ma 'z eo krenv pe g-renvoc'h, birvitlik pe birvîkoc'h enncimp 'bi.ihez ar pEùlll, buh"z Hor Salver, buhez Doue e-unan, huhez ai' c'hras.

Ra petra eo buhez Doue ·ennomp neme~ ar g1a,rant1ez << Doue­a zo karant.ez )) a lavare sant 'Paol. Seul brasoc'h e vo hm~ c'h-ara.n­tez· evit Doue rna vo -bihanoc'h .kor c'hai'antez, èvidmn;p hon. unan .. Setu perak e welùmp e penn reolenn hon Tad sant Fransez an tri -J.e: bras a ria d'c.nmp en em zi-stag1a diouzomp hnn-uruan : p~oÛ.­rentez, g·landed, se!Itidigez. Petra eo ar pec'hed nem.et eui' sa­krlfis graet war aoter an doue cd a. zo- o klask hon difram-m-a -diouz.-. Hor Salver, ha !aerez dig·ant Doue rouant.elez hon ene.

EVit ma teuy hor buhez da ·garda. muioC1h:-mui -gant hini Hor Sa:lVer, evit ma.teufemp da veza e.g·wirionez kei1 alïes' a<< Grist ne­veze-t )) evit ma teufiCillliP da veza clin da gem'cr-Out Derz e- sa.kr.i:fiS . . . sa:ntel an of,ereùn, gw.askomp hep paouez an doueed· fil_.ill-s_e eve} m'a. vez gwasket ha trouc'het kuit eus ellr wczenn ar 1skourrou brein pe -zi.dal'-:'"ez, kasomp er-n1aez eus hon izili af lin-gwad, lin-gwad._

-80-

;ar pec'he:cl, .a zo o he.rzel ou gwa..d prizius H1o1r· E)alver hor ma.ga ]]a,g hor ~saritel,aat ·pe a· tifne}i:œ l,d.JJoulfl Doue ·ch'~ mra vez Erra.et. Diskarom.p an doueed-se : ourgouilh, luksur, aVaristed hag o me­velien, bepred evel eur skoilh etre Hor Salver ha ni, torromp hor _-.chaclennou ... Buhèz Doue ne uze a zeuy da·zoura hon ene, d'heu chanj evel cun all en e·lec'h, d'aber ac'h~nomp beleien ha vikti­Jl10U d~n d'tm em unani gant ,Hor Salver e l·abour b:ras dasprena an den ha dig·ol! Doue,

Ma ve intente! evel-se ganeomp hon hano e gristen (eus ar -C'hrist) pebez vad ne .clennfem-p-nï ket eus ·an oferenn !

Pedontp evU hon Anaon

Plobanaleg. Mari-Anna KERNEIS

(C'hoar S. Bernez), mrurvet' d'an oa:d ·73 . Vl10aZ, _gaude 18 vloaz prorfesion.

Gwipavas. - Fi!o!lljen SALAUN (C'hoar Felis) marvet cPan oacl 55 vlnaz, goud_e 2 vloaz profesion.

'lVIari-Ivonn LEAL (C'hoar Jozef). miar­vet d'an nad 86 vloaz, gnude, 5 :vloa~ p.r:ofe­sion.

MaœiAn1nà BER THOU (C'hoar Yann), marvet d'1a,n oa;d ·42 --vlo.S.z, gonde 5 hloaz prof.esion.

0 VA DOUE, ROIT D'EZO EURUSTED AR BARAI>OZ

Kelaouenn a gelennadurez kristen

MEZEVEN 1930

SOl\IJIT· ERVAT .:niwar-benn ar c'homzou-man bet lavaret gant Hor Salver Jezuz

" Grit d'ar re aH ar pez a garfec'h a ve graet d'eoc'h ganto ,

L - Sonjit ervat : gai!11 kalz lealdecl eo e c'houlenn Mab Doue diga.neo·mp beza evid ar re all ar }Jez -hon eus Ü'hoant e

'Vefen"G evidomp hon unan, pegwir eo gourc'hemennet d'eomp ka,­-ret hon nesa evelclmn.p hon unan. Ret eo. d'8q_mp, evit ~senti ·ouz .ar gourc'hemenn-z·e., rei d'an duel al:l ar pez hon defe c'hoant da gao ut -.ma vefomp en o flas. Aman grit eur sell warnoc'h,· gwelit petra -c'hortozit ·digand ar re an, ha pa ho pezo ben anaveze-t, la­·v?-rit : << Setu ive ar pez a dlea1n rei d'·ezo. ''

li. - Sonjit erva-t ':_ar c'humzou-ze à zo- aes da g<nn::t;pren :S'aude ar pez m'en doa lavare.! dial"aok Mab Doue· diwar-benn ar "bede·nn -: ar ga~antez evit an nesa, a denn warno-mp ato t.rug'arez an Aotrou·Doue, hag ail1 drugarez-se a zo eun digoll ha.g eur gopr ha na vezo morse nac'het onzomp. Pel'l a zo marteze, .fia c'hou­Iennit digant Doue traou ha n'ho peus ket bel c'hoaz, daoust h•a

::m.'eo ket ho kalon griz evit ho nesa eo a zo o sar118. ouzoc'h kal-on· Ea.delezus an Aotroù DoUe.

III. - Sonjit ervat : ar c'h?mzou-ze a zo enna al 1.eze:nn- .h'ag· · car brofeded a~bez, d>a lavaret eo, kemend a zo bel gourc'hemenn·et gant Doue ha prom.etet gan tan, Oc'h ob er d'ar re al! ar pez a gar­femp e ve graet d'eomrp hon unan, e virom.p ar gwei.Ja ar garan­·tez evid aJll nesa hag e. virom'p en hevelep a1mzer, an ho[l gotir­.-c'hem.~nnou hag e tennomp wa.rnomp, en dorure ar .sura, bennoz .ml Aotrou Doue.

Petra c'hel!fe ho toug-en nlltioc'h da garet ho nesa eg·et' ar ,_e,''h~omzou-ze, i eo a ro tro d'eomp da viret ar vertuZiou diesa hag· :.a zo dre eno a'r ma en -diazez eus ho ri es·perans ar vrasa..

~ 1

[· '1

i 1,

1

1

1

! 1

,, l'

Prezeuenn war an A viel (Pempet Prezegenn)

Ginivelez Sant Yann Vadezour An Arc'hel Gabriel digaset. wardu ar Werc'hez Vari evit he,

fedi da veza mamm da Zoue

Va Breudeur,

Araok ma tlee Hor Salver J'ezuz-Krlsl en em ziskouez d'am dtid, Doüe a zo falvezet gantan digas- eur prezeg·er en e raok evit lakat ar bob! e stad d'e reseo. Sant Ym~n Vadezour a zo bet a\1'

. profed-se. Anezan e oa bel lavare.t gwechall gant eur prü'fed hatr en doa bevel araozan : " Heman a valeo dirak ar Mesi evit kom-·

peza an hent dirazan. " 'l'ad ha mamm Sant Yann a oa o 'llano Zakari h•ag Elizwbed.

Houman a oa kiniterv ar Wel'C'hez VaPi. Peus oajet o da.ou, ne· c'horlozent buge! ebet. Zakari a oa beleg ~ pobl Israel. Eun dervcz: ma oa -e tem:pl Jeruza:iem nc 1h ob er e lidou, eun ael en em ziij-. kouezas d'ezan en tu deou d'an aoter. Evel ma krené Zakari ouz .;­welet : " N'o pezit aon ebet, eme d'ezan an ael, ho· pedenn a zll' bet selaouet hag ho pried E.lizabed ac'hanod'eoc'h eur mab. C'houi a rolo d'ezan an hano a Yann. E c'hinivelez a vezo eur: joa vraS' evit an holl. Bras e vezo dirak Doue ; santelaet e vezo en e. vamm• gant ar Spered-Gian ha baie e raio dirak air Mesi evit pour'ohas• an hent dirazan ha lakat an dud e stad d'e reseo, •• , - " Penaos, erne Zakarl, e c'hoarvezo keme.nt-se, pa '-z· oun me koz ha va: fried deuet war an oad ? " An a.el a res pontas :· :·Me eo Gabriel,. unan eus 'an Aeled a zo di.rak Doue; digaset oun bet da rei d'eoc'h ar chelou-se, met dre ma n'hoc'h eus ket kredet ac'hanoun c'houï · a chomo mut betek an dervez ma teuo ar bugel er bed. "

Pep Ira a oa d'igouezel eve! m'en doa lavaret an ael. Kendale" e weled sklaer he dije Elizabed eur c'h'rouadur ha pa voe deuet: he zermen e c'hanas ,œezi eur mab. He c'herent bodet en-dr'o d'ezi,_ o do a klasket rel d'ar mab-se, hervez kiz ar vro, ha:no e dad Za.karL Met, eve! m'he doa gouezet digant ar Sperecl-Santel komzou arro

-- 83-

ael œhc fl'ied : (( Nann, en1ezî_, e hano a vezo Yann. Ha setu soue.­zet "an hall. Graet e voe sin ela: Zakari - rak mut e oa -· - ela c'houlenn digantan pet hano e felle d'ezan rei d'e vab. Evel m·a ne c'heHe ket komz, Zakari a skrivas war eun daol.enn : (( Yann eo e hano ? Ar gerent n voe sonezet muioc'h-n1ui clre:ist-holl pa zis­tagella,s- en· eun taol tcocl Zakari chamet di1avar be-tek neuze ha pa g'levjont anezan o kanE!' ar c'hantig laket g-ant ar Spered-Santei war e vuzellou : (( Benedictus Dominus Deus Israel ... ! )) l\II~uli

ha tœugarekat a ra.e dre ar c'hantig-se m.adeliez Doue. hag en doa bet truez ouz c bob! o p(;j Hor Salver a dlee dont hep dale. Hag en eur ·ct-rei \vardu e vabig : (( Ha c'houi, bugel bihan, han:vet e viot profed an H.ini a zo e barr an nenvou dre ma valeot dirazan evlt toulla hent d'ezan. ,

C'honec'h mlz gaude 1111811 doa Elizabecl kon;;;evct sant Yann,

e oa deuei an an1zer merket a-holl-viskoaz gant Doue, ma oa e Vab, cil berson an Dreü1de.d en em c'hraet den warnes dont e·r bed. Bez' e oa er mare-se, er Galile, en eur gèr hanvet Nazàred. eur plac'h yaouank dilnèzet d'eun den a ~ignez David hanvet Jo?ef, hano ar plac'h yaonank a oa ~dari. Jozef ha :Mari a oa __ eureujet 1

111et beva rarnt ev el .breur ha c'hoar, rak gr a et o doa veu da cl10ITl

gwer.c'h.

Eun defvcz ma pecle nr '\\-:er't~'hez Vari en he zi, an Arc'hael Gabriel a dcuas d'he c'haottt a-berz Doue ha da lavaret {Pez,i.: << Me ho salud, o Ieun a c'hras; an .\oli'ou Doue a zo ganeoc'h. ben_iget oc'h dreist an holl gwragez. " 0 !devet er c'homzou-se hag· o \velet an ael clirazi 8 oa hi s·pontet. :Yiet a·I~ ae1 a lava.r cl'ezi

~c'hoaz : (( N'ho pezit ket aon, o Mari, rak kavet hoc'h eus· gras dirak Doue. C'houi o gonsevo hag a lakaio er bed leur ~ab, ha c'houi o roio d'e­;zan an haho a Jezuz. Brudet bras e vezo hag hanvet e ve-1zo Mab en Hïni a zo dreist an .,HoU; Doue a roio d'ezan rou­

!antelez David e dad. Ren a !1raio da yirviken war vug-ale 'rsraël-hag: e rouantelez a ba­do ata.o.l> Neuze Mari a lava­ras d'an a.el r< Penaos e

c'hello an dra-se digouezout pa ne anavezan goaz ebet ·? " An ael a 'respont cl'ezi : <~ Ar ,Spered-Santel a ziskenno warnoc'h ha nerz an Aotrou Doue a · c'holoio ac'hanoc'h Rak-se

1

1

lj

ar frouez sante! a lakot er bed a vezo galvet Mab Doue. Ho kiniterv Elizabed, setu hi doug11rez, daoust d'ezi da veza koz.; dongen a ra o'houec'h miz' zo, rak Doue a c'hell ober pep tra. " Raktal Mari a lavar ar c'homzou-mau : r< Me 'zo servijerez DOue, l"a vezo graet d'in, hervez ho komzôu ! )) Kerkent ha m'he doa. ar Werc'h-ez Vari lavaret a~r c'homzou-se : << Me 'zo Servijerez Doue evoe k.onsevot Jezuz-Krist I~Ior Salvell'. Gan_-l. our berad ellis s:wad g-lan ar Wer.c'hez, ar Spered-Santel a reas cur c'horf ;, guude e krouas eun en0 •Ja lakat ennan, ha ~1ab Doue, eH hersoiJ an Dreinde·d, a gem·eras kerkent ar c'ho-rf hatr an eno-~e. Setu et·a deuet er bed .&r Mesf, ar Salver. Doue eo, r1ak ne c'hell ket.G dic'han da veza ,Map da Zoue; den eo ivez, eun deu henvel ou­

omp. Doue• ha den war eun dro. Kement-se, va breudeur ker, a zo eur mliste,r, da ·lavaJ'et eo,

eur wirionez drol.st spered an ele-n. Eun dra 'zo koulskonde hag a .ra d'eomp kompren eun tR1nmig ar wirione·z-se. Gwelit an den. Petra eo ? Be' en deus eur ~'hor.f hag ·8Üll elllP, ha kod hag enè he reont o daou nemet eun den. Evelse, e Jezuz-Krist ez eus ivez daou .zra pe. diou natilr· : natùr Doue ha nat ur den;· hag an diou natur-se ne reonl nemet eur Jezuz-I\rist hag a zo, Wall' eun

dro, Doue ha den. Netra; va breudeur-ker, ne zi.skouez gvvelroc'h galloucl DOue

hag e garantez evit an duel. Brasoc'h burz.ud· eo m'en den~ l\!Iab Doue en eÎn ·C'hraet den eget an hilü rn deus gra.et p

1en deus

krouct an ne1nv hS:g an douar. N 1oa keL evit cliskouez brasoc'h

ka•rantez œan dud eget cliskenn betek enna ela gem.eroLÜ o na:.. tur. Aze eman brasa merk e vadelez evit an elen, ar merk a chmno an aelez hag ar sent souezet clirazan ela virvikeü. Pa 'z om,p be"t ken ka.ret gantan, petra œoher, va hreucleur ker, nemr.t karout

Doue, ni ivez, eus a greiz hor c'halon ? ...

1 - Ho Kalon, va Jezuz 'Zo 'vidoun ·eun rt-enz'or, Eun tensor talvoudus A jo:m bepr,e.d ,digor.

Diskan

Me o ped ... t'a Salvel', Da J'ci d'-in ho kalon M'am bo, en ho kenv~1', En1' ga1'antez qwù'ion.

2 -,Ar be.a a oa ·.'3kornet .Gant aezenn yen Satan C'houi a zo diskennet D'e ·domma garlt ho tan.

3 Ho Kalon, va Doue, A zo ·eu.r forn c'horet. Evi.donn ,e ,~,erve A-raok ma oac'h ganoL.

4 Evildoun -B verv-e. 0 tant waJ·· an· doua.r .-

. Evidüun e lamme •· \Var gei'n menez Ka.Jvar.

5 Kouls ha \Var ar .ljlfenez Ho Kalon, va Salver ' Evidoun-1ne bemdez ' A ·verv \var an aoter.

6 - ·Dinclnn He.mm ar fouetoü Hag ar spern ,cJi,cJruez Ho KaJon, va Aot.rou,' N'o.a nemerl lwranlez.

Kalon Sa kr

Jezuz

\Var .don : l}'iwar lein an tow·iou.~ (e kanl1gou Sant-Brieg).

7 - P~. vo.e :J.nket ar groaz D1rak ho taoulagacl, Ho Kalon a dridas H~g a bokas d'ar '"'hoad.

8 - Pa voe, gant üwhou bras,. Hoc'h izili t.reuzet Ho Kalon a !aras : (( tO tach.ou .bennlg:et 1 ,}

9 - Enni •Pa d.remenas Houarn eur goaf garü Ho Kalon a davas... " Ho KaJon 'oa ma.ro.

10 - Met ho KwJ.on J ezuz A z.o be.o acta{Te ' ''~arni eun nor 'skedus­Digor ·e· pc1p mare.

11· - Di~kiant eO an .elen A JO.Jn ·hep obcr van Gant eur galon yell~ven Hep mont betek an ta"n. "'

12 - Evidoun-me Jezuz B , , reman me a yeJ.o

En ·~o Kallon c'hroezus. Da .Jorn evirt ato. ·

-13 - Devilt va zechou fall E tan ho karantez · Grit ma kerzin div11:au \Var hent ar santelez.

-80-.

Person Ars, skouer ar V eleien ·

n Aotrnu Vianney en doa 32 ,~loaz, lya, \WC hanYet: da berson e Ar:s, e miz c'houevrer 1818. Tri bloaz a: OQ,

'2J~lf\)~ wbaoe m'oa beleg. Parrez At•s he: doa d'ar ffilfiJ.'e­

'se "\Vardro 200 den. ·Nevez distaget ena. cllouz es­kopt.i Lyon ha etag·et ouz eskopti Belley.

N'oa ket krenv a:r fe:iz, e Ars, p'en e:m g~vas enni ar persan ·nevez. Ar wazed a drerm·ene kalz . amzer e~1 ostale:riou, mez a doa n vont d'an iliz, dans e .veze ali es, ha "\varJ.er.c'h an dans e teu 1ato clizÎ1-rziou, evel n1a aar an hall.

An. Aotrou _Vianney a stagas d'aJ labou~, a welas e bar:resioniz, a brezegas. d'i?-il' re vtras, a rerus ·katekiz d'ar re vihan, hag a.-rbenn eun nebeut bloaveziou e oa chenchet hall .ar barrez. Ail hall a rae o fask, n'oa mui a zans, a zizurziou, ar :zul a veze dalc:het mat,.n'oa 1ntü henvel Ars ouz kentoc'h. A1: dud

a. zeua.s da veza eus ar ee wella. Ha penaos ne vijent ket bet ? E·ur zcitnt a oa digaset d'eza,

hag auz ar beleg-se, den an Aatrou Doue, e \yelent -en~t e oa ret -senti. Pa gan1ze cl'ezo, e komprenent diac'h-tu ne gmnze ket en 8

bian a e-unan, met en hano Doue, -e hrezege~nnou a oa ganta blaz .an

Nenv, hag an hoiU a veze gounezet g·antan.

Ar zanl-ze a voe buan anavezet dre wr Frans •a.-bez. Eus a bep lec'h e. tir~de tud ·da A.rs; a vilerou e teuent, pec'herien~ tu'd en­krezet, tuc! paour, tud disler, tud vrrus, tud pilllvidik, tud d"sket. Sous-prefed Trevou-. -· a zisk!e.rie e teue bep bloaz da Ar.s· ugent mil den d'an nebe·uta. Da beura e ftiredent da Ars ? Da; weJel ar :zant, œe glevet: da gavez gantan, ela. C'ha:ulenn kuzul, slderijenn.

Penaos e c'helle perso1n Ars Wlevet kemtml all ·a dud ? 0 1a:bourat heb ehan : i6 eur be:m'dez a dlremcne er _g1ador-go;vez, ne gouske nemet eun eur ·pe ziou, ne zebre nemet boued dister, ava­

lon-douar peurliesa. Hirio -weler -c'haaz e Ars ar clh'aodour·on a zervije d'ezan

da boaz·at avalou-dmw.r. Eur chaodoturGnad a boaze, l>a gant an <l·r:a-ze e tremen~ mèur a zervez. Pa ne veze ,mui, e poaze eur chao­

douronad all. Pedi, ober vB.Jd, aber piniJjenn, gouzanv.~evit ar- re 'all, evit sH~

-;YJj_tligez an cneou, set.u petra . .a wea$ bmndez e:pad e vuhez.

-87-

D_en n'beHe niveri -ar- beo'he1rien kaz a zistroas ouz Doue. E glevet, e welle\ a. oa a-walc'h evit kredi a oa den an Aotrou Doue, ·edo 'gantatt1 ar wirio-nez, a.œ c'homzou a vuhez, ev'it kaou~ fizians ·-ennan ha digerî d'-ezan ar :2;alon.

Eve! ar zen\ all, an aokou Vianney en devoe kalz da c'hou­?.anv a berz an dud, ct~re·ist hnll Pr bloa.vez:ûou. ke'Ilta. Lavaret e -veze ·oa so·t, ne ouie ket petra a rae, an clud a-benn ar fin a roas peoc'h, hag e leua.s eun amzer ma ne veze mui klevel nemct an holl o ·veuli ar pe"son sante!.

An diaoul· kennebeut ne leias ket e peoc'h an aolrou Vian­.ney. E kounnar ez ae,pa wele pec'herien oe'h en em rei da Zone, 'hag .ec'h en em gemere ·0\}Z ar persan sante], 0 klà.Sk e sponta ; .a-wechou, ePad an noz~ ne ehane d'aber trouz, da heja dor e gambr, da youc'hal, da vlejal, da harzaL An l·ronz e veze kalz gwa., soc'h P'~ zigase Doue •eur pec'her kaledet bennak da AJrs· : " Droug ;a, zo en dia;onl, a lavare an Aotrou Via1nney. M1at eo. Eun ene dian­_bet bennak a zeuio davedoun, pe eun tan1mig- ;a,r.c'hant a vezo di­_gaset d'in evit va feorie~. ))

Nag· an duel na.g an diaoul ne c'heljont lakaat an A.otrou Vianey da fall-galoni. Epwd 4i vloaz e voe· p.erson e Ars, ha ne :chanas dervez ebet da entent ouz ar beorien,- da. g·elenn an eneou, -da hedi, da g·ovez ha d'en em g·asti'za didruez ha dizamant. Hag eürus e oa~ e.mezan, rak Doue a roe d'ezan keme.nt a ·c'hoant&e.

A--benn ar fin, evelato, e teuas ar maro d'e skei. D'an 29 a viz .gouere i859, gaude bez-a bel i6 pe i 7 euro kovez en iliz, lrec'het _g'a:nt ar •Skuizder hag ive gant an do mmd er a oa spontus en dervez­ze, e kouezas oc'h en em gaout en e gSJm!br.

Antronoz e klaskas mont d'an iliz, met n'heUas ket. Goulenn .a ~reas neuze e z,akramanchou dïweza, ha d'ar yaou, 4 a, viz eost~_ ':il varv.as, 'da ziù eur eus. aœ, min tin, d'an a ad· a 73 vla.az.

Laket w~r 1roll an dud eü,rus en Nenv d'an 8 a·viz g·enver 1905, eo bet, abao.e, ~aket war roll ar zent ha roe\ da batron da. ve1le~en Frans.

J.U.

« ;KENTELIOU SANT FRANSEZ » a zo eur gel.aouenn a ge•

'.lenn.adurez kristen. He fias a zo eta e kement ti kristen .a zo.

-88-.

Bleuniou Sant Fransez

XXVvet PENNAD

( !{endalc'h)

Epad pemzek deiz dioustu, padas an abadenn, Hag e rea,s al lovr- ouspenn eur ouel~adenn. Eur-beleg d'ar c'_hlanvdi a zeuas da ziskenn, Hag e roas d'ezç,n pardon :ti a p~inij cnn : Pardon a-berz Doue, en doa kement pedet Da g1aout truez autan, da \valc'hi c bec'hed.

Ar burzud a oa sklaer. Fransez a hastd.ls k~er

Diskouez e anaoucdeg vat D'eun Doue, 'n c genver ken mat. Hag e kuitaas ar c'h)anvdi, Gant aoun da ·)"àükout damanti, Ma kreskje c'hoaz- e-touez an dud

Eus e .santelez vras ar vrud. Gloar an Ao.trou Doue, Fransez né glaske ken, Gantl e rouelez aren-us da bep den. Pemzek -'cteiZ, eun net.ra, buan-kaer a dremen, Daoust da binijenn vras ha 'n em r4;3i d'ar bedenJ?.. Ha S'etu c'hoaz al lnvr, bet gantan ar yec'hed, . .

E g·orf d'eur c'h'lenved ·an hen adarre pleget ..

Eur c'hlenved dibare. . 'Vit mont d'ar Baradoz, -evel mta varv ar sen~, An N ouenn ciirazan digoret brao an hent. Etrezeg an Nenvou, e ene hen se.der, A save en eur gana, evel eun alc'houede-r. Sant Fransez o pedi en dounder eur c'hoad bras, En doe ar c'hra.s dispar d'heu gwelout eur wech c'hoa.z,

AN ENE

Fransez n' em anavezit ket l Mc hel lavarn d'eoc'h, dious ret.

- 80

FRANSEZ

Ha piou oc'h-hu gwisket ker kaer, 0 voiJ,t· d'àn Nenv, 'vel-se en aer ?

AN ENE

Ene al lovr, en deus Jezus Dre ho taouarn madelezus' , Roet d'e g'orf.paour ar yec'ged, Hag· hen gwalc'het a bep pec'hed

M' . , a -zan brem-an, va zad, d'ar gw1r rouantelez,

Elec'h vin eüi'us pact ar Beurbadelez , Dre vadelez Doue, Dre ho slko.-ur goüd.c.

,Ha pa 'z oun cl eut ·d'ho saludi E lavaran gwir dudi : ., ' (( Gant hoc'h ene- ra vo ill',_peoc'h

Trugarez, bennoz Doue d'eo.c'h. Ra deuy Jezus eus lein an Nenv D'eoc'it da cham bepred serz ha' kren-v,

· Da skuilha warnoe'h e -vennoz Dre e c'hrasou }Jemdez, bemn~z.

Henvel ouz eur benveg ker kalet hag houarn, Ez oc'h, e gwirionez Fransez 'i.re e zaouarn,

Evit karga a eneou Grigna lou ec'hon an N e-n vou. Ken alies ha bemdez lasson er Baradoz En hoc'h enar Sant Fransez, n'oc'h ket eur gwir haroz M,ouez aT sent an aeleZ gand o c'hanaouennou ·

_Ha son an trompilhou, ha son an telennou ' Lintrusoc'h 'ged an heol, ar stered hag al loaœ, 0 kan a trug'iJ.rez ha m euledi ha gloar : ~~u.leudi d'eo!C'h, Fransez, ivez d'ho pugale, V1:d a,r vad a rit hoU, dalc'hmat, da bep mare,

E pevai' c'horn ar be-cl. Ho par ne gaver ket.

Na gollit ket kalon. Trugartlz da Zoue, Deg_emeret bennoz Jezuz-Krist ho Roue. )) ,Trezeg· an Nenv, neuze, e ,savas an ene Ha Fra11sez, e g·alon frealzet a-neve.

POTR JULUEN.

'

il ,:i

r~l ':1

IIi ''l" l'''' ill:' Iii! llil ill! ~ '!

llji '-

l'l'' ~ !~ ,j,, il.l:

IH !~i 1

th ,, f ~ ~! l' f

1

1~ ! ~ .,,

li,j 1 1 1

1 it ,,

!:

-90 -·

SANTEZ HIASINTA A V ARISKOTI

Gwero'hez ez an Drede-Urz (1585 + 1640)

.Santez Hiasinta, h0g a oa da g·e,nta kloucy,r ouz an Aof.rou Doue, a zeuas da v·eza eur 'Santez

vra.s. I

BUHEZ KLOUAR-:KENVER AN AOTROU DOUE

" Gras Doue en eneou klouar a goll he holl nerz., ,, em:e ,sant Bonaven'tura. Aze an Aotrou Doue E-unan n'hall! net.ra. Abaoe ma oa wa.r an douar koulz léliva.rout, Hiasinta a oa troët. kaer

gant ar hed.

Evit he sev,el heTvez gourc'he.mennou Doue, tud H>asinta he c'hasas d'wr skol· da Viterb, da gouent SJaŒlt Bernardin, elec'h ma oa eur c'hoar œezi leanez. Met evcl mta oa pemn-skanv ha di-. rolle\, n'hal'las ket allean:ezed he mirout pell g•an­

to. He c'hoat' yaouanka a c'houlenner da zime­

zi. Droug bras en Hiasint.a, o veza ma oa leze't a gostez. Fandet a:n d·ristidigez war he d>remm. N'ha.lle·r ket dont -a-benn anezi. Elllr samm eo evit_ he zud hag· eviti hec'h-una.n.

Dre ma ne oar ,ken da be du t.rei, setu hi o vont ~n dro d'ar gouent, d'an_ hini e'lec'~1 m'eman he c'hoar. Met he sonj a zo bepred gant ar bed : kinkla 'ra he c'hambr eus ar c'haera. En

,em stala .ra ena aesa ma c'haJll.

He fedennou a l1avar evel ma r~er eun dra dreist ar penn biz. He deveriou e stad a ra ne vern penaos. Ne g1ask ket kuz pegen diaes e kav mirout lezenn ar g·ouent. Pa vez klouar an ene, e ve­zer dlnerzet, ar gmlon en em ''stf>rd, ar spered a -denvala, klask a reer ar blijadwr, ne danvaër levenez ebet. Er stad truezus-se e

choma.s Hiaénta dek vloaz.

Hag :hi o koueza klafiv. He c'hovezour a lavar d'ezi rust : " Ne deo ket evit ar re glouar eo graet ar baradoz. » Empenne! gan~

-<tr c'homzou-.se, Hia;sinta a zeu da vezn, eur skouer a binijenn.

91

Il

BUHEZ SANTEL HA G,REDUS

Hiasinta a gas kuit an traou kaer a: oa ên he c'hambr.

Er baoorantcz \Tasa e fell d'ezi btwa e,n amzer da zont.

_ He c'halon, de ut splann eu.s kreiz an deîivalijenn_, ne· glask -ne~et pinijenn. Eur maen dindan he fenn, war eun tammig keu~ neud, e tre,m:en he nozveziou. ·War hec'h hiviz re un e: touè dilhtald

.Paour. Ha breman yun bemdez. Ar boued a zebr a zo mesket gant -al louzou chouerva. Evit aber hent ar groaz e sa1nnl war ·he di·s­_\koa.z eur vra.s a g1roa.z koad. Divera a ra a1' gw.ad diouz he fenn ki­. g·net gant eur gurunenn spern. G~mt al hnad, la!ll tan, 'an 8['lC'b,

an dour skournet, e kaV an tù da g·astiza he c'horf.

He bu'hez klonar, eve! ma Iava;r d'imp sant Bonav.entura a oZO bet eur f&nkigellious. Sammet e oa bele 'v,reman gant eur bern . pec'hedqu. Met diwar hizio e venn -ren:bi da Zoue an enor he deus lamet digantan. Eosti a ra an daouzek froueze1~n a go~Z anezo sant Fransez.

<< Skarza, a ra an diaoul, dis penn a r·a e rou:3..ntelez, disina:ntra 'ra prizon an ifern. Hec'h ene, maro er pec'hed, a sav da veo. Tor­ret eo he liammon ; dig·ailharet eo eus he loustoni. ElEl{l'h beza divalo eve! a-.raok ez eo kaer meurbet. Elec'h beZ1a klouar ez èo gredus. N'eo' ken dal!; gwelout a ra splann. Dis tan et eo ar 'sec'hed he deus eus Doue. Plijout a ra da Zone ; ddrazi e tigor dorejou an .Nenv. Ar bar&doz a zo d'ezi. )) ~

Ar pez a laka santez Hiasinta da. veza dishenvel dio,uz ar re .al!, enr wech m'he deus en em roët a-grenn da Zoue eo an dis-

. . ' pnzans vra.s he deus eviti hec'h-unan. Ne gtask nemet tenna mez

·wrurni.' En em sellout a ra eve! an diweza e-touez hi~ c'honso,r'­tezed, ev el ar vras1a. pec'herez a zo. bet. N'en em ga v ket miat da veza e-touez ru! le,anezed. vVar bennou )1e daoulin 'e ped he c'hoa­-rezed cl'h·e. lezel da re~ çlourn d'ezo en 0 l'aibouriou ka!leta, ar re ar muia rukunus. Maro mik eo ouz ar bed h:ag e. vev kuzet g.ant -Jezuz-Krist e Doue -hag ela var-: (( War an douar, evidoun-·me, a.r J)'Was"c tra .a vij e eo· chàm hep Ho ka;rout, va Doue. ,

Evit klevout mat an oferenn Gwalc'hi ha :licha an ene a-raok ar- sakrifis

PEDEIIINOU TRAON AN AOTER

Gou'cte-,beza intentet_ ·eun ta1nmig lalvoudegez eston au ofe­renn, 8 c''hoantay aliener gouzout mat e peseurt tu trei evit heulia,

rnat ar sakrifis.

GweUa 'za da ob er eo, eus eur penn d'egile d'an _oferennr lakaat sonjou bor spered ha sa.ntima1nchou hor c'halon a-unan gant re Hor Salver, Beleg Bras ar sakrifi,s kristen. Nemet ez e~ re~ evit k:Hm·ent-se anaout mat lidon an oferenn hag o zalvoude.oez '· se tu ar pez hon eus sonj displega aman tarn rn ha ta, mm ev~t ma· vo evidnc'h an oferenn henvel ouz t;:ul· lev: digor bra1s, atao traou venez da gavout onan ka er a vez e lenn ha.g e aslenn.

Teir Jodenn a h.eller do, aber eus an oferenn

Da genta : ped'ennou traon a.n aoter lava;ret evit gwaJ.c'hi ha

ficha an ene a-raok aœ sakrifis.

-93 ~

D'an eil : euri nebeud pedennou ha-lennadennou. Oferenn ae :re a zo o c'hortoz beza hadezet a vez graet eus al lodenn-man mont a ra betek ar Prof.

.. 'Dan trede : an oferenn end-eeun: ar .sakrifis.

LODEN GENTA

N'hell ket an den hep beza g1"aet eun tan1n1 ken1penil d'e .ene ,dont da gemerout perz en eut labour ker bras ha ken enorus ,ha sakrifis sante! an oferenn. Evit kemen\-se ez eo bet savet pe­-dennou traon an aoter.

Ho spered, n'oun ket nec'het, a -vez bemdez treéaset gant, ·traou a.r bed-man, g.ant ar c'hemwerz, al labour, ar vug·ale, g·a;nt :ar c'·hèmw!3rz, al. labour, ar vugale, gant ar bern traou-se a stlej _ganta a-r vuhez o redck hag ar bed o trel. Dig&s peoc'h ha sioulder er spered setu al.labour kenta. Lïes mouez a sav, a bep tu, eus ar bed, evit teurel soursi ha nec'h en ho s:.pered, evit e gas da redek am-an hag a-hont ; ma na rit ket d'ar moueziou-se tevel, ~ne glevot ket mouez Doue o koniz ouzoc'h ; chom a OC'eot dirak lidon an oferenn evel eUJl den estren dirak liclou-ill'z dianav evitan. Skarzit ho sperecl eus aferiou ar becl ha lezit --tro gant _•a.Seriou ar bed al!.

Hag- ho kafon ! Ho kalon ivez a dle beza sante!. Pegemen.t a lia.m:mou e teu an drouk-spercd da skoulm.a en-dro d'eoc'h ! Hen­vel ouz eur gwiader bras fa.1lakr c. 1et1 d'ho .mailhura gant. e l.u­-rennou .spegus, lurennou ho pec'hejou koz pardonet pell 'zo marteze met chamet war o lerc'h gou:lïou cligor, naskou ho pe:c'hejou ·nevez, bras pe vihan. Penaos, a .ired d'eoc'-h, luget ·evel m'erilan-hi", e teüfc neuze hon kalon, -a greiz p·ep kreiz, hep lusk eus nep tu, da nijal a-us da vre(nBJdurez ar bed, evit en -l.":rri unaini g·ant an Aotrou Doue ? Aman c'hoaz eo -~et skarza, cskuba, terri al liammou.

Ya, ret eo an tan1n1 kempenn d'an ene a.,.raok ker:1erout perz ~cr ·sakrifis.

Arahat krecli avat e ve a-walc'h d'eo-c'h ,e'homlta.at kao-ut . . ~

-sïo.ulder ha peoc'h en hoc'h cne, c'hoantaat m;a ',c'h chano da virvi ha da eonenni. c'ho8Jn'tou fa!! ho kalon, evit ma leuy ho c'hoant da wir; nann ret eo kemerout tro 'bell.

Da genta ; livirit mat·ho pedennou diou .a.r mintin, gant evez bras, war benn ho t~aoulin.

vVar-levc'h ar bedenn, lakit en ho spered eur sonj sante! ben­nak ha chomit da gom p.ren en ni : un an pe un an eus gwirioneziou

-94-

ar feiz, unan pe unan eus plegou mat pc blegou fa.ll an den, unaiL pe unan eus komzou pe oberon Hor Salver en A viel ... hag aU ... Kemerout a hellH cul leor sautel pe an A viel ,evit kavout danvez: ho med'itasion. Ar sonjou sautel-sc a garg'O ho spered hag a s.ka,r-

zo run eza.n ar sonj ou all. Di-war ar sonjou-se e kmlot tro .da re·i lusk d'ho. ka:lon, cl'ec'h_

entana, hag a'n aldou a feiz·, a esperans, a garante, a geun a sh'iil­

ko anezo o-un ail eus ho kalon.

SETU AR BELEG E TRAON AN AOTER

En em unanit gantan, lennit ar pedennou en ho !eor hag e tremeno en hoc'h ene ar santimanchou displeget an1an berr-berr.

<< Va Doue, ll!:an an eus da gcmerout perz e_ ::;akrifis a.n ofe--

renn. Deuit .d'ain sikou_r, rak aon am eus ; en-dr6 d'in, evel chas·

kounnaret, ez eus k.d lïes euebour îallakr, mevelie;1 em drouk--

spered. Deui-t d'am sikour, va-unan ez oun ker gwa.n, ker buan da

drei, da go!! kalon pe benn, deuit d'am skoàzella. Ganenc'h ez vyzin dienkrez, dinec'h, c'houi a:m cliwallo.

Daoust d'in beza bet ker fall en ho kenver, digalon alies, dis-~ kiant alïesoc'h c'hoaz em feic'hejou clinlver, c'houi am fardono,_ c'houi am harpa; hasti~l afa, va Doue hag e teuy peoc'h em c'ha--

lon. Anzao a ran ez oun pec'her, pe;c'her b.ras, h\8;n anzao a ra-n_

dirak tri ferson an Dreinded Sakr, dirak an .Itron Varia, dirak holL Sent ar bara,doz, dirak an dud hall a zo en-dr'o d'in. Pardon va Doue, skarzit va ene eus ·pep lorgnez, eus pep breinadurez, tennit diwarni bet'ek an huchenn, a1r gwiad-kevnid, evit ma vn va ene­plijus d'eoc'h hag evlt ma kc:merin perz er Sakrifis gant eun cne·

g·lan ha s.antel. Kasit kuit eus va sperecl pep sanj diavac.z evit n'a.n1 bo. ken

preder, koo soursi nemet gant ar mister bras chspleget ha neve­

zet dirazoun. Evel-se bezet graet ! l)

-95-

Pedomp evit hon. anaon

lndor ~(Ra''' t ) .c'Upu ana · - An Aotrou CAU?viONT (Tacl . .. _ . eskob Atjmet~ marvet cl' al' ·4 a . 'Eb Fortunat, kapusm) ·-

, < VlZ ' reJ, /0 '·0-Hcle beza tr8' \ 3 c'hounit eneou d'Hor Salver ei' ,,

1,0

'El' ol · · . mene - 3 bloaz o· -·se ·un cra ha 11 1 k . vreul\ ·e zi_ou -o'hoat• hag. e - · a we e.r et a1Ies : e za'ou ... vamm o ·cloa en em l'Ô t d . . . gantan er memes mision - e a Zo~e elt laboUirat

.. Plouneour~ Menez. - Ao,gu~tina SEITE. ' ~,"I'.V.et

oaJet da 23 b~oaz. ~w• d'ar 4 a viz C'houev·rer;"

Ar C'hoal'-<man a oa skouer ar me1'1 'h e oa -gant an h-olll eve1 eur santezi~· A c e-cl. 'Ya-ouank en he farrez _; se_-}Jet ~;Na o-uelit ket 1 • • • • -rao.k merve.l e 1-ava.re d'he mamm! :-

En& S.- ' mamm ' an .clelz ma varvin a vo ·ar -c'hae_.ra e_us va b:ulhe-z ,,

: z- lzun. - M'ari' ·Ko ant· PO · r Jll ' RIS-MDü.EIR (1c'hoar Tereza g-aude 3 vloaz profesion, dt' an. 2 a viz meurz. ) mal'Vet

Tredarzeg. - Theo.dora HELrlüüiN ( ltron a G ) n!ltllfes· d' 1 r ac ' marvet goulde 5 b1-oa:a;. l' . I-on, . -ar. 7 a viz Ebre·I, ()&jet da 87 vloaz.

Eut vamm fur, savet ganti 7 a vugale ha rôet d'e . d . ar wella ·Eur mab cl'

1 ° eun eska-clurez eus­

e. Radjp~tana. r ez-' an Tacl HippülJ't, a z-o misione.r kapusin 30 vloaz 'zo·

·Eur gristene-z -e-us an ·dibab. Kenta m'he deus manket. da v•ont bemde_Z, d'.an oferenn :ha -ela zaoulîna

Aet eo dirak Doue leu!Jl a veritou.

ALI

ge1lff~ . kee2iout, n'he. deu-s­ouz ail- -Dao). Sakr.

ŒUVRE SlRAPHIQUE DES MESSES

Adalek breman, evit ar. pez a sell

PHIQUE DES MESSES ", skriva da :

ouz ((

R.P. Etienne CATHERINE

L'ŒUVRE SÉRA-,

28, Avenue de la Marne, 28 -;- LORIENT

Chèques Postaux : c . 215.tS N . antes.,

'.l' i! '1,

i

'.''1 ,,

.·

'

Du.~man ha du-hont

-Ar Jeneral Gouraud a ya da welou-t _hor misionerien e bro

"Indez.- Ar Jenerrul-man, bet una.n eus hor gwella mistri er hr·e­

zel rj_jweza, ha breman Gouarnour kêr Ba,riz, en deus graet eun

dro a-nevez 'zo e bro Indez. A-raok kuitaat P,rans, en deus gou­

:lènnet pe-le-c'h a laboure hon T'aclou· er -~.n·o-se. _Gwelet en deus an.

Aotrou 'n -Eskob Radjputana ha gpa.et œezan an degemer eus :lr

g·wella. 0 veza kavet vvar e hent Leanezed Frans~skai1 a ro dorn

d'hon Tadou er mi.sion-~se, e reas d'ezO .mont gant'an da ·baleziou

~r Prinsed uhela eus an Indez, anvet (( Hactfa )) , ha kaout diganto

eur gacr a aluzen evit a1' vuga.le bü.Olif a ~avant. tt -;\1e, e1ne ar Je­

»er~all, a zo katolik, ha.g alleanezed-se a zo servijercze:d da Zone.))

Pebez enor evlt ar visionerien hag al Le.a.nezed o welout eun

den ken brudet o tiskouez d'ezo kemen-t a vadelez !

···················•······ ................................................................................ -

·BRAS EO AN EOST, MET RE NEBEUT EMAN AR VELEIEN

HAG AR VISIONER!EN

\

Kelaouenn a gelennadurez kristen

GOUERE 1930

c- Evit klevout mat an oferenn ' ,J

PEiliENNOU TRAON AN AOTER

1') Sin ar Groaz

Degoueze-t e traon an a.otûr, e pleg ae heleg e -c'hlin pe e .soubl e benn hag e ra sin ar groaz en our l"àvarout : ·t( Eri hano· an Tad, hag ar·, Mab, hag ar Sperad Sante!. Evel-se bezet graet ! \»

C'ho11i, kri-stenicn, daoulînet en Jlir,, griL ivez si-n ar groaz.

Sin ar gï'oaz co sin ar ·c'hristen; ev il ar· wc·ch o de.us ar grisLcnicn hen lakact warnezo o-unan, cvlL dis­koucz e oant diskibien .Tc,zuz· .staget ouz ar· groaz, -ha lïes an deiz ber graent.

(( 0 voilt e tu pe du, erne rrer­tullian (De coronà militi's, P. :3), o tont en ti pe o vont er-macz, o wiS­ka hon dilhacl, oc'h en e1n walc'hi, oc'h _azeza oüz Laol, oc'h enaoui ar goulou, o vont en hor gwele, e penn kent-a pep ·labour, mer ka H- ~eom··p

hon Lal gant sin ar groaz. )) Eus ·sin ar groaz, ee'.h en em se·fvi.j Hor Mamm Saùtel an

lliz evH rel he hoU sakraman·chou, evù an holl bedennou a lavar ria vonnig-a an dud pe an tr'aou. Pen/io:s neuz'e beza soueze.t o we'lout ar hcleg ouz heJ lakaat warne!Zia'll e-unan e p'enn ken·La

.1 :.:i . !i

!ll'i·i .. : 1 :j

1., .. :.1 ,, 1

r, ,1,1·

JI! '

-98-

ali dra san·tela a c'hellfe beza, sakTifis an ·aferenn, dreis-t-ho1i.l p~ 'z eo .an oferenn-se ar memes sakri!ris hag hini al' groaz ?

Ar belcg hag ar gristenicn ber gray gant r~eiz hi:t dcvosion·, gant. kal~antoz o-Uz Jezuz, ha fizians e merilou e Basion hag· e vara.

.A-walc'h e vo martezc d'mw hen aber evH pellaal an· diaoul a zou war o zro : rak sonj a zigas ar groaz da Satan ez e.o dr>eizi ez co bet.~rec'hct cvlL mat, hag e rouantelez disk·arct; kas en deus outi, ha p'he'r gwe1 .ez Çt ]zuH dionstu en eur yudal.

Gwechall a rae1 ar gristenicn sin ar groaz ouz her mei'ka war n ztd ganL · o tncud. Br eman hag ab aoc pclPzo, hOr graei o kas an donrn -dehou eus an La.l beLck ar galon, ha ela c'houde eus ar skoaz gleiz d'an hini çlehou en our I,avarout war eun dro : << En hano an Tad, hag ar Wlab, hag ar S.pered Sante!. Evel-se be­

zet graet I )) Evel-se e Lega1s da _sonj d'cnmp en 'Lrl mister a zo diazezet

war11o hor Ioiz .h!ag hor relijion : nüster cun Doue hepkcn n tei Persan (mi Drelnded), mistor Mab Doue clouet 'ela voza. den (lrt­karnaslon), m.ister Jezuz-krist, a-n Den-Doue, marve-L war ar groaz evit hnr 11rena hag hor savctci (Hede1npsion).

En hano an Dyeinded ~,autel, ez om'p bet ·badezet ha kon­

firme-L; En En

hano an Drelncled, é ro d'eomp ar [)oleg an absolvelln. ha~o an Dreinded e vo rôet d'emnp a-raok 1nervel, an ' ' . .

Nouenn hag· induljans ar maro ill a-L ; En ha;no an Dreinclecl e kinnig ar beleg da Zoue, da lavcirou[

eo, d'an Dreinded hi hec'h-unan, Korf ha Gwad J.ezuz-Krist en

oferenn. \ Ret eo d'eoc'h eta, pa rit. sin ar gTn<;:tz war eun dro gant ar

beleg, .ober eun akt a feiz e rnister·an.Dreinded hagen daon vis­ter bras ali, ha lakaal ho scmj mat gant sakrilis ar C'halvar.

2°) Ar Psalm Judica me (1)

A-raok kofes c ·hHc'.hejou ha goulenn pardon evita, e lavar ar beleg ar psaln1· .-12et, gant Ew antierr-,man tennet, anezan : (( ln .. troibo- al A.ltare Dei na :Mont a rin ouz an Aoter san tel,. be tek an DÜue a ra levenez -va yaouankiz. ))

Ar ,c'hurust (,1narsikoc]_), ·pe àr re_sponter-oferenn, a lav~r ar psalm war ·eun drag-antan, met a bep 'eil tro, pep-hini e boz. Laldt evez m·at na ra hennez ,ne met clerc'hel ho lec'h-.c'hou.i; mat e vo

:(1) Ar psalnz,-se a vez lqva1'et en holZ ofe1'ennou:, nemet en ofe1'ennou ar re varO, hag (~J' re a vez. lavaret en amzer ar Baswn, er pemzek de?'vez a-1'aok Pask.

-99

d'ooc'h· respont evo.ltan ar boleg· en our lavarout ah he'velép koiri­

zou. Ar roue David en doa s.aveL at bal'zoneg-se pa voe harlüet

poll diouz Jcruzalcm; m.all bras en .doa da crruont cn-dl'o er gêr sanlcl cvH mont ù'om ~rc1npl, c-harz aotor an· Ao!Tou Donc, da ginnig cl'ozaJJ eur s0..krif1s evi!. c drug.arekaat.

Se tu penaos e knmz d'nn Ao-Lrüu- Doue er barzoneg-:-.r. ; '' Deui !·, d'a1n 1Jnrn, o va Doue, bczit a-du, ga.nin ha va dispar­

Ue!. clinuz ar bobl d.ifeiz; dcuL cl'um zenna eus a-clre da.ouarn am

elen dislcal. hct. t·rubard . R.ak c'houi a zo va ncez ha va skoazell; perak eta e pella'it

{~:I1oni cliouzin hag an1 lezit-c'houi da veza gwallgruset ganL va

enebClltr ? llôi1 d'in sklcrijnnn n-r wirioneZJ cv'if; ·splannaat- \~a hent hag;

am' e'ha,S hel.rk ho /.l war ar menez sanLel. Mont a ein betek. an aoLer san!.el, betek .an Doue a t'a: revenez

va yaoua11kiz. Ncuze.a l~anin ho meulcudi, o va Doue. Pcra_k eLa pezà doa­

JÜet, o va one, ha perr~,k ka.oul. ncc'h. La.ko.. ·ela flzians e Doue, rak rne her meula c~hoaz, pa 'z eo

hen va SalvÜe ha. va Doue. )) Ar .c'ho{nzou-so a la.ka. an lliz wa1· vuzcllm_~-.:aP beleg e penn

keJl"i.a eus an ofcrenn. Hnn ivez, cvc'l ar roue _David, en deus c'ho~nL ha ma.ll da dosl.aaL ouz an Aohou Doue, ouz anter ar sa­krills, ha cln vonL ela. glask daveLan al levenez hag an nurz a ray

d'e erre beza bepred yaouank. Itoulskoude, evel hini David,. e.z eo daou-c'hanteret e g·alon

etre clouja.ns ha- trlsl.lclig_ez eus an tu, tlzians ha levenez eus ap tu

ali. Ar memes santimai1chou a elle beza. ivez -e kalonou ar gris-

tenien a zo cleuet. d'fm oferenn.

Labour bor Misionerie:n

Landudalo

Barnabe.

Ker~ntrec'h.

13-20 a i,riz Gouore, adorasion gant an Tad

ESKOPTH GWENED

27 a viz Gouere, preze~·~ni~ gant <;ln Tact

Yvon, cvit goüel sant Kristof.

Prezeuenn war an A viel

Ar Werc•hez Vari a ya da welout he ·c'hiniterv Elizabed

Va Breudeur,

ari he doa plegd d'ar liez a ·c'houlenno ,an ael dig·a.nti a-borz Done, ha kcrkenl he doa konsevet

clre veriuz a'r S·pered-Sa:ntol Hor Salver .Jezuz­Krist. A-boan m'en deus an Arc'hacl Gabriel he c'huitaet, m,a teu .sonj d'ezi eus ar pcz he don klevot digantan diwa.r-benn ho .é'hiniterv Eli­zabed. C'hoantaat a ra mont hep dale d'he· g·welou l, avit ke:mer perz en ho loveriez. ~auget e oa, ouspenn, d'hon obcr ganL ar Spored-San­tcl; maH en doa Jezuz-Krist ·da vont da sante­taat ene Yann-Vadezour lTICmes a-raok e c'hi­nivelez.

Setu eta wr Werc'hoz Vari en hent. J\1ont a ra, prèz warni, a lavar 'œcomp an Avlel, a-dJ•cuz ar rneneziol). betck sur gêr a

'vro .Juda a oa ennl Zakari hag Eli:wbecl o cham. En eur vo_nt en ti, ar VVerc'hez a salud he c'hinitcrv. · Elizabed, kerkent ha m'he deus klevct he mouoz, u f:lant hr c'hrouadur o tridal en he -c'hrei0 hiag· a lavar leuniel gant ar Spered-San·bel : (( Benniget oc9h drelst an holl wragez, ha benO'I·iget eo ivez ar r•·ouez a zougit. A-belec'h e teu d'in-me a.n enor da welout Mamm Doue o tont betek ennoun. Flak kerkent am eus klevet ho mouaz o saludi ac'hanoun·, va bugel en deus lammet gant joa em c'hreiz. Nag eürus oc'h-hu da veza kredet ! Rai< ar peza zo bet lavaret d'eoc'h a-berz Doue a z:euio da wira n

Neuze, ar VVerc'hez, evit Lruga-rekât an Aotrou Doue ons al'

grasou a oa plijet gantan sktti]h warni, ar ·vverc'hez a gan ar

- iüi -.

<r Magnificat )) : re Va ~ne a veui madelez an Aotrou Doue, ha va c'halon ne bad ket· gant al levenez am eus e Doue va Salver : dre m'en deus tao let eur self a garantez wao• izelded e se•·vijerez ••• , Kana a reas ·c'hoaz a,r ·c'hmnzou kaer1 all a zo wa:r-lerc'h. Bep sul, B. K., e klovit ,ar c'han-so ar Gousperou.

AN ANJELUS

pe sal..n'd ur g1'"istcnùm, d'ap "\VC1'c'hez Vari, liiam·ni:·. çla Zoue

D'ar m'at··e m'he cl~a salucleL Eliza.bcd, scüit Yann-Vaclezour a oa bel, santelacL en, c va.rrnn. Bete neuze e oa lauzet g·a.nt ar poc'hecl oriji.nel, ovel holl vugnlc Adnrn. ivi,et, al lous"Loni-se a oa beL lmnot diwar o or.t.o p'he doa. komzet ar Werc'hoz'Vari dirak e vam·m hn. clira~an. Jezuz en doa c'hoantaet en em servjja eus mouez e Vamm santcl cv.lL -ober a·r n1iP"akl-se, kem;Cnt a vall en. doa d'en cm ziskouez Salver m'ernes a-raok bez.a ga.net. EVOl m'e-n~ cloa, ar woch-,se, en -em ~ervije·G eus ar )Verc'hez. e Va.mm o:vi.t oher ,e "la:hour 8alvc.r, Jezuz ber· graio dhvczatoc'h, a-hed .e .vuhez penibda-benn ha d'an eur ·euS o vara : Mari a zo ga11'G~n bepred

.o labourat e.viL silvidigez an duel. Brcmîan c'hoaz, g;r-as cbeL eviL an ene, cldriez·on obel e-yil, ar c'hnrf ne zeu d'camp a-berz .. Doue .nemet clre vorilou Jezuz-Krist ·ha drc zaouarn ar Werc'hcz Vari. Ken~ent tra, va B. K., a fell d'co-c'h da gaout digant an Aotrou Doue, gollîlennit anezo dlle veriLou Hor Salver, 1net g·oulennit ivez f1nezo -dre_ bedonn :Mari : rak cul lezeiin eo, eul lezenn do·ug·et g-ant DouEl, ez eo Th!Jari korzenn an hall c'hrasou a zisk-enn eus an eienenn e"z eo Doue.

(( Benniget eo ar frQuez eus ho korf. )) Ar seriou-se, lavaret' gant sautez Elizahed, an Ili'z he deus o l.akaet e pedenn an (( Ave

- i02

l\Œaria n war-Jerc'h re an Arc'hael : <( ·Me ho salud~ Mari, leun a c'hras, an_ Aotrou Doue a zo ganeoc~h; bennige.t· oc5h dre-ist a11 holl wragez. l) Bennig'e~ co Mari dreist an holl wragez : rrak piou bisko.az e-ioucz an holl \Vt'agez·, I},c clous be~. di g-ant Doue an'· enar hag :ar c'hras da veza. Ma.m1.n da Zoi.te, Mmnm Salve t' a1· boel ? Bennigd eo i.vez, ha muioc'h c'huaz, ar -l'rouez eus he ·c'horf.Fronez k:orf l\tlari a ;;;o Jezuz. FJvcl n1a oa, war eun·dro, Doue ha elen, qn Doue a oa ennan n, la.l..:.ne e ene a zen da veza leun ·a c'hra~ou dis­par. I-lag ouspenn, Jlen eo en deus, clro voritou e ba::;ion het::;· :~' varo, ~çrae-[; d'an duel bcza ivez bcnni"get gaiiL an A.oLrou Doue ha kaou·l

digantan e-lelz a c'hrq,sou. Seln ar -pez a feUe cl'Elizalwd lavaroul elne ar c'hmnzou : (( Benniget eo ar frouez eus ho kor·f._ )) Va B. E , ' pa..livîrit ar -geriou-sc eus an Ave 1\llaria., liviril cUIPzo ganL resped, gant karanLez, ganL ·ana.oudcgcz vaL, o-kcnvor JVIari eviL beza ben­nigeL lvez gant IJoue ha k;·u·geL eus k c'hrasou.

".A-bèlac'h e teu d'in an enor da welout llllamm Doue o tont davedoun ? n Ar Spered Sa.nLel, va Br. le, ep do a, en enn laol, sklerljenneL Elizabucl diwar-benu n1islet' elm Do~1e en em c'lwaet den. GouCzot he doa, hep boza~ het.' C

1hlcvel digant- cu· \Verc'h8z, e oa Jezuz ·Mab Doue konsevet c :Mari, hag e oa honnuu1, e gwl­rioncz, l\!Ia~mm da Zoue. Ha k·em·enL-se eo en doa lalcaeL anczi d'en ·etn izoHU clirak he c'hinilerv ha da ü-tvaroLiL : (( A=belet>~h e teu dJ~n an enor da reseo bizid Mamm va Sialver ha va Doue '? D

KSJ·mzou J1J,Jiza1Jed_~ maL- a railnp .. ive7.i o lava-Pout ha igant ar memes ize)clecl a galon, keJlies_ gwe,ch ffi'a t·esevimp, er gomu­n]on, Korf Hor Salver Jozuz. Eliza:becl\ a clra~sut', n'he cloa ket m.eritet, daoust cl'ezi da voza eur vaouez eus ar re s<:ml:ela, rcsoo bizid l\'Iari ha JeZuz. Kalz nebeuLoc'h e veri!omp-ni, pec'herien ken loun a cledwu fa.l1 h_a. ken clouget cl'uu clrouk, reseo e-n hor

c'halùn an .Doue a zo an Holl-Santclez.

(( Eürus oc~h, a :lavare ·c'ho,az Ji]liza.bcd ela Vari, da veza kre~

det komzou an ael ! Rak k,ement tra en· deus lavaret d'eoc'h a zeuio da wir. >> BezH" fciz, c'houi ivoz, va B. K., e kmnzou an Ao­tJ~'Ou Doue. N'co- kcl eun all co a zouio ,ela. gomz cl'e-oe'h-.hn. Gwel-1oc'h og,el eun ael tl. zeuio, rak sant Pao1 en deu:o; lGvarl'L nn dra­man ouz sklcrijenn ar Spet·.ecl-SanLcl : t< Nag e t1.mfe eun ael da gomz d'eoc.'h emep ar _pe~· am eus de.s!...:et d~eoo'h ~~bm·z IJJ·ol:-le, e ·vef~ ret d~eoc'h chom he.p e se!a.ou hag hep 0 gr-adl. •) );'l"l

1\e!. cl'c:n ael:ez, va B. K., eu en clctu Douu rôd- knrg dn lwn;:'.:t'g· d':1n

rlu-cl. Al' 1-j·a:rg-He, l·w rôeL en clew.; d'nu Lliz. T\rerli[. Glu \u•mt\.ill ·::t.

~avv.r œeoe'h ·Hur 1\iia.t~m-SanLel au J!iz: rak.Duue eu a gomz ùeu

{03

he_ genou." Sur oc'h da veza ganti er wirionez ha war an hen~ mat : hag, evel ar \Ve.f'lc'hez Vad, eürus e viot da vez·a. kredet,

eürus er bed-m•an hag eiiruS er becl a;ll.

ALI

ŒUVRE SÉRAPHIQUE DElS MESSES

Adalek breman, avit ar pez a sel! ouz " L'ŒUVRE SÉRA­

PHIQUE DES MESSES ,, skriva da :

R.P. Etienne CATHERIN,E

28, Avenue de la Marne, 28 -:- LORIENT

Clîèques Postaux : C • 215.15 Nantes.

.:,] ''~ !

'1

,j

:;1' . .

'i. ·l'

Komzou an Aotrou Besson, eskob F••ibourg, d'e velèien, d'ar 24 a viz Gouere 1929

(( Daou dra drei·st-holl a fell d'in ho ·pe<cli ela aber : chom 8tag Inat ou~ rrrede-Urz Sant Franscz ha laboural kals da sevcl brouriczou novez ha ela grcski ar re a zo savet dlj a.

Pouezit a:r ~gcriou dib abot ganin : chomi.L stag mat OllZ rrrede­Urz Sant Fra.nsoz, ka.riL an Urz-se. Perak ? - Abnlamour eu hun amz.et' e karer kals am traou nevez. lVLeur a vcleg a zu re dt'twl. da scvcl bt·curiezou a --zevosion nevez en o fo.rrcziuu 1 brcuril~ZllU · m·at a clra sur, met breuriezoü ha n'cm1aint kuL rtl.ao hervez uzmü­rnou ar bobl. E brolou 'aH brcul'iczou cvch::e a c'hell bez a tn.lvundu~ hrr-Is; am,an zol<;cn c ·c'hellfcnL aber cttl' vad lJenilak, rnn n'.hor bije ne~ra ·abot- ken. _îviel ni .hon eus en hon e~kup:Li breuriczou kri~­Lon savct a b81l-zo, bye'~riczou meulcL ha kenneeznt gcnü a1: Ta­clou santol ar Pabccl, hag er renk ken ta ·Trr:de-Urz SanL Frn;-:(:>UZ.

Lakomp a.r re-ze da zot~gen frouez pli ilh. Sevc1 breüriozou all

an o c'h'i·chen ne dalvez netra ebet. Arabat d'in, a dra .sur,. kondaoni an hall oberon nevez; md

cliwaJ1onTp, hep eun ezomm gvvirion, da laknab eln' vrE~tuiez lH'Vez o plaf' nn Drede-Urz. BJ'Curicz. an Drede-Urz <a zo karel Rhaoe peN­amzer gant krist'm1ion hor parrezion ~bag. hn -deJI.S graeL gwriziou

doun en o zouez; nliromp an Urz-so ken talvuudus. Komz a ran da, gcnvroudeur bl1gale cveldoun da Baour Asîz.

Ac'hanta, evel izili eus an Dredo-Urz, labouron1p ela aslenn he breuriezou, ken barrek ela santelaat an encou. Breul'iez an DJ'ede­Urz ne elle keL buza evidomp evcl our samm. skuizu_::, m_el evel our bokocl kaor, c]atitumet ennan g~ella luistenien ur lJülTL'Z. 0 la­bow~at eviti, ni a. dcnno warnomp e-leiz .a c'hra.sou ha.g a freal-

zndig-cz. ~vil rei ù'hu parncziou •ha cPho t.icgcziun ~pn~-.. Pcl 8rl.ll!. Pra.u_~:ez,

da lavaret eu, 1:>percd Jczuz-KrisL, 'll'CIL's ket par cl'_a-u Urecle-Ul'Z. A1ïes a wech em· eus hoc'h -ali ct du sovel ha dLt vrasaaL a bep scul'L obel·ou hcrvez ezom1mou an amzer vrcman. Met, h('rt la.v0'rou-L a ran c'hoaz, ha nerzus, eLouez..-a.n holl obcr:ou gr:aeL eviL J.:;J~hLenaat ar parrczinu, rrrecle-Urz Sant Pransc_z eo, a-gals, ar gvvella. Poa­rplit cta da vOcla ho kristenien dinclan b-ani el ct.n Drede-Urz ha da cvesaat ·t:velse ouz ezmn-mOu -o ene : n'eus kct eut' benveg -tal-

voudusoc'h. 0 roi d'ouc'h ar· c'hente1iou-ze, ne ran ken ncmet aber va

elever a eskob hag a vugcl da Sant Fransez. >)

1

........ , ......................................................................................................................................... ..

Pirc'hirinaj

T rede - Urz sant Fransez

e Santez Anna W ened (19-20 Gouere)

URZ AR PIRC'HiNAJ

D'AR SIUJORN ·19 GOUERE :

Da 9 eur hanter diouz an n·oz -: ProsesiOn. ar goulou.

Da 10 eur hanter : Prezegcnn e .brozuneg·.

Da 11 eur : Prez,egcJU1 c galleg·.

!;).a 11 eur henter : Rent ar Gro-az, prezeget e gaHeg·.

D'AR ::mL 20 GOUERlE '

Da h"'nter noz hanter : lient ar- Groaz, p'rezege.t e b1'rzoneg.

Da 1 eur hanter ~ Prc-:zegenn e galleg e teat.r NU{olazig.

1

1

Da 3G~i.:::~~io~~r 45i, 7 eur ha 9 eur : Ofe,rennou ,'".1 .··' Da 10 eur hanter, (~ LeaLr Nîkolazig : Prezegenn ;

galleg. · :

Da 1 c-ur goude !{Teb:dei:z : e vo lzlozeL ar pir~'hirinaj.

N.-B.- Ar

* "

])l'cmiezou a zo pedeL ùa zi.ga,_,, ganlo o bannicluu. ·1 KanLikou ha 'Jne-dalennou an Dr_e-de.-Ur:t a \-'0 kaveL da. brcna e sLal San Lez-Anna. A-r gof•esourien a~"gofe__. salO e hr-ezone.g, en mn zall•c''ho or -c',hado-riou a zo a­drcnv ar ga-dor-brezeg.

...................................................................................................

l'

',

1

'11

,j:

'.1' ; '

''l' !! ''

(l) Pedenn. da ober, goude an oferenn Tennet eus an " IEURIOIJ !llRIS "

ha skl'ivet e bre;wneg reisoc'h

1. - J\!l'ho trugareka, o va Sa.l:ver l\tJ'ho 1neul, va J ezu7,; bennig_et, D'ani; beza, me, hag a zo pec'her, 'Pad an oferenn gouza.nvcL; Ma n'em eus ke-1. klevet anezi, Gan,~ ka.Pa.ntez ha feiz gwirlon, Mc ho peel breman d'an1 rardoni., Dre boaniou ,kriz ho Pa.sion.

2. - Me 'bed ho m-a.n1111, ar \Vcrc'hez Vari, ·An ôlez hag ar sent eürus, Da renLa d'eoc'h g)ual' lut. n1_euleucli,

Evldoun ato, va Jezuz; Ra vioL mculct clq. vi t'vi ken, Evid ar gTatJuu hep niver, A giuniHit d'ho .SCJ'vkherion, En ufet'euu, war cul ao·Lér.

3. - Drc zürn a.r beleg, o va Salver, . Ho peus hennig eL ho pu gel, lVIa kavn nerz cl'obér c zcvc-:r. 'Nt-'ui· vont eus an iliz :-ilnÜd Ha.k-~e, 1ne 'ya Jaotn'n 11ù barrck, ]ii 11'-l:'h an~ g•tlv lll) polun!c:!., Hag a bon.nio bcprnd ·kaJoJtek, Da {tre~kl uu ho kan_taLoz.

b

- i07

L1. - A-hecl an dei21, 'lïes me 's_onjo 0 kae.ra gras ho ·peus rôet, Jezuz, d'ln-1ne krlsten divalo, Pa 'm eus an ()ferenn klevet ! i\Ie 'zlwallo r!iouz ar. c'hoari,ou JTag .ar plijadul'lou noazus, Gand aon na gollfen frouez ho poaniou Hag ho penuoz vadeJ,ezus.

5. - Eur bedenn c'ho-az, araok kimiadi, A .ran ouzoc'h, Sfdver karet : GriL ma stourmin, h_ep fallgalonl, Ouz va hall clechou 1nilliget, !\la c'hellin stürla, B·anL h1o pennoz, Va bag, a-clreuz an tarziou gwenn, Betck porz eürtL~s ar baradoz, E lec'h m'ho moUlin da viken.

SEB.

(1) Ar c'hantig ,man a_ vez kadet, en Enez-Sun, -!lep ·sul, warlerc'h an oi:erenn-lwed.

Keiou 111at

An Den-eno1·us·-Konrad a sa:zhran, kapustn eus bro Davier,

m81rvet e:r bloaz 18911, a zo bet laket war roll' an Dud-eürus 'da . 15 a viz Mezeven diweza. A-••aok pell amze••, e vo displeget aman

buhez kaer ar sant nevez:n

- i08-

GW AD PRIZIUS HO SALVER (1 a viz Gouere)

Hnr ma1n,m santel an llïz a r.a ·goueliou .e-.leiz en enar da Basion ha da Var.o Hon Aolrou, C'iH laltaat ar g!'isLcnLen da ::-;oiijal alies e claspren.ccligez an hoU duel ganl gwacl prlzius lVIab Doue. Bez' -ez eus -daou z_cvcz, unan er goaüv, rfa:r peva.re g\vener ar -c'horaiz·, oun all en hÈnîv, d'ar ~ul ken-La a viz goucre, gwoStld

cl'enori o·wacl a1· C'hri:st 'skuilheL ev.iL silvidigcz an duel. b •

(( N'eo ket gant aour ha gant a~·v'hant, a la/var d~imp .sant

Per, n'eo ket gant traou hag a vergl hag a deuz e:z oc'h bet das­prenet, me,t gant gwad prizius nor Salver .Je.zuz"!{rist, s1n oan di-,

gailhar, disi ha dinamm. " Dcuit, hag azeulomp ·or Ghris-t, NI-ab Do un Nl deus hot-' pt'e-

net g.ant e wacl. GoulieL eo bot en ab cg d'hot' pec'hejou, Inac'hagnct en abeg .cPhon torfejou. rrrugaréz cl'eoc'h va Doue ! Na pebez ku­

ranLcz hnc'h eus diskouczet e k.e:fiver an elen paour !

JEZUZ Cl SKI.lilH E lfi.IAD

Bra,~oc'h na kaeTnc'h tesleni eus e garantez 1lc' c'b'e.llc Jezuz r-ci cPilnp : sku.ilhe-L on deus e vvad r.vidomp holl. Ha ctlivuzul ou talvoudegez ar gwsd-,se, rak B'wad eun Doue co, J8ZU~ o vc~o,

1()9 -···

Doue ha ~den war eun dro. Ha g"\vad ~eun Doue a zo kinniget gant eun Doue-beleg' ! ...

Burzudus eo g·wacl hor Sal-ver. Tetri a ra kounnar Doue en­-lanet gan-t hür.pec'hejou. Bez ·'ez eo priz. hon Daspren·cdigez.ha siell ar ·pe_oc'h eire an douar hag ·en Ne:fiv.

G\:valc'hi a ra hon enc a be:p pcc'hed; gan-bal} eo digor-et an N rn v ha klozet dar an Hern. Kas-tiz a c'houlenne gwechall gwad _-'\,hd; [-ruez a c'houlenn gwad Jezuz... .

N'co ket hepken eun dakenn eus e wacl a ro Jezuz !_ Eun clakenn dot~r hepken, kouez0t diouz e zaou]agad, a oa a-walc'h evit gwa'lc'hi hall bec'hejoü ar bed, hag eo e wad, be tek an diweza berad en deus c'hoantaet skuilh !

Eiz de:vez gaude e c'hanidigez, ez a él'an Let:nWl evit senti ouz al1czenn; ha set.u skullhet evit ar v~cch ken ta gwa.d an Doue-:-den ... Eur ,c'houezenn a wad ,a goucz eus e gorf wa.r dÜuar_liorz an Ûlived. Gwad Jezuz a J;ed düi.dan an· taoliou skourjez ; be-ra 'r"a diouz ar gouliou graet en e benn gant drei.n ar guruncnn spern, di6uz an tou1Uou graet en e _zaouarn hag en e ctr~eid ga.nt· aÛ· tOJchou, diouz ft'r. gouli bras di goret en e gostez g;ant goaf ar soudard ...

Bemclez e vez kinniget ar· g\vad prizius war' aoteriou niveTus hon ilizou binniget ... Gwad Jezuz azeulet war--Çtp ao-le1' ha keme­re~ clre_ ar gomunion a zega.s da bep unan ar froiiez a silvicligoz en do a sakri nz ar Groaz mc.rite-l ev ii· an hall ...

0 pohez anaouclegez vat a dleomp-I?-i d'bor Salve,r trugare-

zus

TRIDAL iHA KRENA !

0 va Sa.lver binnig;et. ar gwel eus ar gwad h'b,c'h eus skuilhet evl-doun a ra d'mn -c'halon -Lridal ha krena !

Obet a ra d'am c'halon tridal, ra.k anaout a r'an, dre eno, ho karantez em ·c'hefiver. über a. ra d'am c'ha,lou krena, rak. gou­.)enpet e vo konL anzin eus ho kwad, o va Jezuz .! Gouzanvet hoc'h eus ke'n1ent dre g·arantez evicloun, ha mc ne garan gouzanv netra evidoc'lT ... Ha koul~koude, daoust ha ne dlefen kel bcza d'eoc'h korf hag ene, o va c'houer ha va Salver !

Fellout a ra d'in enori ho kwad dre glevout alies an· oferenn, dre zarempredi n:lles ar sakramanchou ha dre .üikaat da dalve­zout grasou an Aotrou Doue, froueZ ho kwad pPiziùs. Hag e testeni eus va anaoudegez, e ki ml igan va c'halon ha va oberon,

ke-ment a rin hag a lavar.in. Ar· gwel eus ho kw ad. skuilhet a ra d'am c'ha:lon. triel al. Biken

ne gollin flzia:fis, rak gouzouL a Tan hoc'h eus le:Zet ganin an

:, ',, i" !::

'! !,', 1

Ho-

1 t 1 kwacl l'ao· e c'hel1o.n •J hon dellidou (mérite) O'QUllüZD ~ gan' }Ü C· J H b

b _ 1 _ d _ n 1 ·u saluama.nchou lakaat da dalvezout evi [, va cne d-re ar JO 0 1 ' ~- · 1

•

o.fercnn -kaerat teîizor ovlL .pep kl'tsl-cn : ha.. sakfiflz an k ad ·rJcog·-

l<"·''','I'o.ut. ez oun dichunetll CtJS n w, ' Ne -c'hellan ke~ ,~ L

. ir· ne cloun nom e-l; eur pcc'her paour. w ~ant karantr.z e lavarin ar c'bomzou a 1avarn.s meur a Yuzleo

. ho J~wad warnoun ~ Ra gouczo lü gau-L droulnâîi~ : Ra gouezo .._ . . ~ l e\•I'[, i1er bo·,vale'hi ha lakaat ar san-Lelez da v eu­kwrucl war va en e -

nia ennaîi l G\v&d J ezuz, g\Valc'hit va ene

KR. GOURNADEC'H) ·

Pedomp evit bon anaon

Plouvorn. - Fra.ilseza QUERE (C'hoar S~ fransez.) m:arvet é Plou\rorn da GQ vloaz,

govde 6 vloaz profesion.

Plougin. - b'ilomen Pei'rot (C'hoar

Mari-Filomen) m~:rveL œan 18 a viz I\1ae gau­

de 29 bloaz. profesiou.

Ar C'hoar-man a oa fur, mat evit an hall ha douget d'an oberon a zevosion. Gw~­let· e veze alies en ofere)lll .hag o komunia

war ar pemdez.

-Hi-

FEIZ KRENV EUR V AOUEZ KABIL

An 'dra-man a :zo bot kontef, gant eur m-i1sioner eus Tadou­Gw\venn ali Aolrou Lavijcri o labourat ei1. A.frlk.

cr N'.ous kot poll, unan ems hür c'hl'is(cnion vihan a s·oueze klanv. Ar bug·el-se a oa cu.s ar fmnilh vat a ;.:o kouezeL wa·rni karlz poan iou al~ aoc daon vloaz. An tact a zo marvct, ha graet eur m1aro sanLel; daou eus o vugale a !I.IO .bol. skôeL d'o zrs. Ar vwmm a.chO'~n hec'h-unan gaut ITI'em··a vugel.

Unan anozo, an eil ziweza, <1 oa ivez gyvn1l rouzeudik e stad. Sem·pl, livet fR.ll, koe.nvct r gorf, ne rae van ,obet mui g·ant an 1raau a ·~JJlij ù'·ar vugnle eu~ e ·oad. Ka er _he do a e vamin, sikoure~ g·ant unan eus hal leanezod, ·aber d'ezan ·gwolla ma c'helle, n'oa kct evit rci yec'hccl d'a~· bugel kaez.

Galvet c voe FU' mcdi,c.;in. Don[; a reas eur we·Ch',·. diou. wech; poania a rea~ g·anll, ar prwl.rig, met koll ·a rea,s e boan : (( Hennez; em·ezan, a zo clinerzet hall ganl i.cr~icnn i:tr paludennÜu, ha.,klen­vejou all a zo s-tage~ aulan. Ma deze gan(·- hir -DJilzer ha gant rei d'ezan a:r pez a zo ezOmm, e !.ruy da wellaat. ))

Ar c'hlenvcd a grndrt.l,c'lw, clicll'uo;;j, da waska ar paotr. Ar c'hael'J bihan a voe rel cl'ezan clizalc. d1ari1 noz-cleiz en e wele, ha ne rae mui van na gant, h:_omzùu e vamm na gant netra. Fallaat a rae ai.ao c liou, an clerzienn a g·rcske hep ehan, hag a-we.chou ar buge'l en doa clare da veza ma.ro. Evela[;o, klevet e vèze. eur

•,

g:lemmaclenn bennag bep an mnzer, ha hep an amzer ivez, e \-czé gwelet o skrija en c wele.

Ar vmnm a cbom,e noz-,cle_i_:;; wu.r c d1'o. Skuiz maro, ne c'hou­!L:anve keL cvclatn gwelo.ut eun, all en he lec'h. Ankeniel ho1l, e la­vare : (( Dao-ust hag an Aotrou _.Doue a den no ivez he man diganin ?

Ha ret e vo taulla eur bez muiüoc'h e-kichen ar heziou all nevez klozet ?

Maauez a feiz ktenv, n'ho don. ke[; ge clet e vije he bagel war. dreuzou ar ma:ra eviL en e1n, erbercl_i_ ouz an Nenv. Gant ar fizians a ~iskouezas e .Tezuz ar vnoue.z eus Jüi.naan, o pe-do hag ec'h as­

·pecle Mestr a.r vuhez; goulaouennou a veze atao war elum dirak skeudennou ar \Verc'hOz, san-Loz Tereza ar Mabig Jezuz, ha s·ant Yann-Vianney, persan, Arz. Ka or ·he doa pecli, ne zeue tamm gwel­laenn er bugel, n'en cloa mui ütm1.n. bu!h:ez, konlz lavarout.

Eun abardaez, Tacl Rener ar visionerien ,. o tistrei eus ti ar c'hlanvour, a lavaras -n'en doa mul fizi-sms ebet. (( A-benn war-

' '

:1' '

il

-·· H2 -· ··

. - '' . . - _- marvet hor c.:hfls"Len bihai1. ll c'hoaZ Inintin, emezan, e klevimp co . .. 1 eiinebeut a

. . 1 . r vro baa a zn enn1 ~ Hall a oamp poanlCt, ra.\. en eu <ë:~

. . · k Il a zo o·lac'hwrus. gTJstenwn, o unan b · , t · · Goude an AnLronoz, eur ·snlvez, a oa bea c hoaz ar pao _r_lg.

l , hoH cr-maez eus an lhz, e vamln a Oferenn-bred, pa voe ae · an , l. . 11 ebet nerneti oz ea~s da

hapel Pa welas n mt lllll a: ' chamas er ·c · . 1 touas· ganti d'ar gôr, skeudenn Persan Arz, e krog&s enm, Iag e .

'h ll o· lt aon da veza gwelet. buana ma c e e, bai . . skeudenn a-us da benn ar

En em· gavet en he Zl, e sav ar . ' okat da . . Toaz warnan hag e lavar d ezan 1J

c'hlanvour, e r.a sin ar g d ,. laka ar ,skeudenn or gwf(le -dreid Pe·rson san tel Arz; gou e-._,c e c

e-ki·chen ar c'hrouadur. n l eun derzwnn vras. Vv ar gou-T-leman d'ar mare-se, en f oa. t l Arz va

' o c1'wn-mrLn . (( Pers on sa.n e ~, ' 1 C \ ramm e lavm~ ar o cnn r ' ' li· da ZOue. n ·

f . L Me a vezo beleg eveldoc h, ma p J . arei .... - . , . Ar c'hrouadur a zo astenuet e-luchen ar

Sonet eo eu:_ etn. o· d a zivor fil en cm sevel a ra skeudenn. En eun taol, e z.aou\ah,a 1 boued da zebri. Da. zek

. ele hao· c c ou enn œoustad1g war 8 w 0 · . , ,d c'heU debri, c h ·t mat an derzJonn. Dar pnJ aez e eur, ec'-.h e an ev1 · ar ez n'en doa ket graet pell a oa. .. o· 't L

p -- e 0'"\Velct o ~sovel eus e wele, o vont hao o -on- _-Antronoz, e vo o _ ., 11 . o·ant 0 gnmaraded, hag

d~e an ti. Diza.le ez cas er-maez da c oan o .

an holl a oa souczet. f' . c Doue hag he rcdenn a oa Ar vamm. he doa lal::et he tztans

bet selaouet. 1 . ? PediL a-un an o·aneomip, Ar paotrig-sc, ha beleg e vo cui: cCl~- . - . tcui~ mab ar

. . ·t a c'boarvezo kement-se, ev.Lt ma l.enerien, evl mc 1. . . - ,. ar visionerien en eur vro hag

r ·rn .oTist·en-se da gres \.1 l1lVCl . · \am ok ·L ez'o,ffi'ffi da g1evout kelou mat an Avwl. he deus e1nen a

J. u. •

Kelaouenn a gelennadurez kristen

MIZ ~EOST 1930

SO:NJIT ERVAT lliwar-benn ar c'homzou-man bet lavaret gant Hor Salver Jezuz

Mont dre an· hent striz ... a gas d'ar vu hez·

Sonjit ervat. - M6nt d·re an nor vihan ha striz a zo heulia penn da benn holl c'hourc'hem·ennou an A viel, evel ma 'z eo beza

· modest ha sioul, karet en e zioueret hag en e-m zi.aesa, digenî:~­

ret gant kalon vat kroaz Hor ZaJver Jezuz-Krisi. Na pegement ez a m'. g·e!ennadurez-se enèp, ho natur faU,

c'houi a zibah ato ar pez a g·avit aesa, ne g·laskit peurvuia ha ne garit ober nemet hervez ho faltazi, sonjit n'eo ket evelse eo e tleit baie gant hent ar baradoz.

Sonjit èrwat. - Hervez m·a lavar Mab Doue e-unan, nc­beud a zo oc''h. anavezout hag· o karout an . hent striz. En em zioueret, en em ziaesa be:pred, setu eun dra ha ne c'hell ket ko·m­pren bugale Adam kén dizuj ha· ken froet gant. plijaduriou ar .è'hig, ne è'heH beza desket neinet e skol H'or Salver Jezuz-Krist.

Ha n'oc'h c'houi ket' diskiblien da eun Doue sta.g· ouz .ar groaz, na pegen nebeut e lakit da dalvezout e genteliou hag e skoueriou. Ho Tact kenta en deus en em. gallet à vont dre (l.n hen't ledan, ·evid en emJ savetei, kemerit c'houi an hjni moan hag eur wech rn 'ho peus e gemeret san kit do un ho roudou ennaU.

Sonjit ervat.- Er gomz en deus lavaret Jezuz-Krist, poanit, ·en e-m lakit diaes emezan, evit diskouez d'eoc'h eo ret labourat · start, brezelekaat evit mont dr.e an nnr striz. War ar poent-man eo, ez eus bre.zel etre ar spered hag ar •c'hig, etre buhez ar c'hras ha buhez ar skianchou, n'en em Iezit ket da veza trec'het er stourc mad a die digeri d'eoc'h dor ar bll!radoz, krerinit, tro.c'hit ken­toc'h ha pave an hanter ac'hanoc'h evit mla ve;o aesoc'h d'eoc'h lfem.en d'eun nor ken ·striz.

i·i 'i

iJ i i' :.:1 . ,

Prezegenn war an A viel (Seizvet Prezegenn)

Poan spered sant Jozef. - Gwerc'hted Mari' e bried. Perak ez eo d imezet ar w.erc'hez da sant Jozef

Va Breu_deur 1

W;ar-lea'l'c~h gi-nive!lez sant Yanl1-Vaclezour, cÙ' \V\ei'è''h8z Vari he daR kuiüiet he -c-'hiniterv hag a oa· di6'trôet d'he zi e Na­za~ecl. E.no, pell dlouz tram~ ha s·afar ar bed, n·e ra nemè_t sonjal e mister eun Doue kuzet enni. Izel a galon evel ma oa, ne rene ket d'ezi dizoloï ar burzucl d'he fried. Ar Spered-Santel kenne­beut ne feTle ket d'ezan en dije sant Jozef anavezet dioustu ar

mister kaer-se. Kmilskoude, eun dervez, Jozef en doa gwelet e na dougerez _

ar w:erc'·h'ez Vari ha setu hell gwallnec'het. Rak eus eun tu, eve! ma anaveze, hep clouetans ebet; sanlelez e. ]}l'ied, e ouie mat na c'helle ket beza kablus a bec'hed. Ens eun tu ali, Moizez a gemenne d'eun den dimezet mont da gaout mestr ar bob! evit diskulia e vaouez pa seblante bournan beza gr.aet eur- se urt iJB­

c'hed hag he c'huitaat kerkent. Buhez sante! Mari a lavare da Jo.zef e oa hi dibec'h ha. didamall, met ar pez a we1e a-ziaveaz a gomze enep d'ezi. Eve! ne c'belle ket dont a-benn da ziwestla e gudenn, e >Sonja·s, e-lec'h m·,ont d'he cliskulia ePar m;estr ha d'he clizenor( en eur gas aneû diwar e_ dro ~irak an hall, en em zlspartia diouti dre guz.

E-pad ma oa mi'el-se etre-daou ha nec'_het. bras, eun ael a zeuas d'en èm ziskouez ·œezan dre e gousk : (( N'ho p.et ket aon, Jozef, eme d'eztln an ael, dalc'hit ganeoc'h Mari ho pried : rak he c'hrouadur a zo bet konsevet dre vertuz ar Spered-Santel. iHi a lakaio er bed eur mab ha cihoui a ro'io d'ezan an hano a Jezuz, rak Hen a denno e bobl eus e stad a bec'hed » Jozef, etü' wech dihunet, a zalc'has gantm1 ar vVere'hez Vari e bried hag a welas enni diwar neuze Mamm S"lver ar hed. -

''1 , .

~~-------------

-.115 - ..

An ael en doa ouspenn lavaret ar c'homzou-man qa .s.an$ Jozef. : " An holl draou-man a zo digouezet evit ma teUY da wi1r ar pez en doa Doue lavaret gwechall dre ar p~ofed : " Ar Werc'hez a gonsevo hag a ·lakaio er bed 13ur mab hag ar mab~ se ~ vo hanvet Emmanuel, da lavarout eo~ Doue. g_aneomp._ Jl

Va br. k., m:at eo· gouzout perak co falvezet gmü Dou-e e vijH eur Wer-c'hez Mamm da Jezuz-Kri8t, hag ivez perak eo -fal­vezet gant ar memes Doue e vije dimezet da sant Jozef kenkent ha ma oa dleet cl'ezi chom atao g·werc'hez. Ret eo gouzout an traou-!Se, evit ananl}t, evet m'eo dleet, ar relijion gristen.

En e_ur vervel war ar Groaz, eo e tlee J ezuz-Krist .savetei ar bed. Met evit merve'l, e oa ret d'ezan beza elen evel-dom.p~

Setu perak eo falvezet gantan kaout eur vamm eveldom.p. Met, ne zeree ket ouz _eun -Doue a .santelez bezà ·kansev-et 'e-giz;_ a:d. . .dud a:~l, dre .heulia penn-da benn lezenn an natur saotre·~.· gant a:r pecrhed. Rak-se c'hoazet en deus gencl eus eur ·vaoue,z hep·-1<en dre vertuz ar Spered-Santel. EVel-se ne oa nemef sant:lell ha glancled e konsepsion ·hag e ginivelez Hor Salver.

Eus eun tu all, ne fel'le ket d'an Aotrou Dou_e e vij'e- :a.nave­.zet gant an diao-ul mister eun Doue en .em c'hra.et_ d~·q. -~fe'~1 dij_e g-ouezet e oa Jezuz gwir Doue ha SalveP ar bed_, e-lec.'h · dougen ar Juz-evien d'e ·lakat d'ar maro, en dije_·:o dizaliet-·cl'tJ.e'it aber. Ha·g·, evel ma oa e volontez, a-viskoaz, e v~je salve-t ·ar bed dre ma-ro .Jezuz-Krist, Doue. a ~alvczas ganlan kuza.t oüz ah diaoul miSter burzudus e gonsepsian. Setu perak ivez, e falvezas g~nt Doue her c'hnzat onz ar Juzevien .. Diwezatoc'h hepken, g·oude maro Hor s~a:lver wall'' ar groaz, e tlee beza desket d',an hall .e oa ganet Jezuz éus eur Werc'hez Vari. 1\llet, da c'horto-z an am-/ er-se, e oa ret da Vari beza e stad a briedelez. Rak petra 'vijè bet sonjet ha lavaret diouz Jezuz hag diouz e va,mm. m'a _ne Vïje ket dimezet ? Eur m8ll dizenor -a vije ket kouezet wa1~no o daou. Sant Jozef eta a zo bet lakaet e-kichen Màri ha Jezuz evit o diwall "diou'z an dizenor. Dre ma. oa dimézet da Vari, seblan­tout a rae dirak a.n dhd beza lad Jezuz, pa n'oa ket, e- gwirionez nemet e dad mager. Lalmct eo bel e-kicben Ma;ri ha Jeznz evit be_z~ test ha mirout gwerc'hted e bri_ed, evit o maga o-daou dre e labour, eve! evit o difenn hag· n sikour en o holl oberon. Her gwelout a rit eta, va br. k., Jez.uz n'en doa tad a!ll ebet nem·et an hini -en deus evel Doue a-holl-viskoaz en Nenv.

Jozef, hag a seblant beza tact. d'ezan evel- den, n.'oa, e gwi­rionez, nemet e c·'houarner hag e vager.

1

Mar-i1 ·ha Jozef a oa. eta, v. b. k., e stad a briedelez ha gwif.

~ ii6 -.

ltried a,n eil d'egile. Mel, beva a raent er. stad-se eve! daon ael elis an Nenv. Jozef a g·are Mari evel m'èo ret œeun den kRroüt e bried, bepred mat en he c.'henver, akeins atao d''he ·sikour, d'he diWall diouz pep drouk; met· he c'har6ut a rae hervez Driue._M-ari-l. eus _he zu,- a gare Jozef, evel ma lle eur vaouez karout, hi ivez, he fried hi a enorc anezan·evel he mestr, a _sente ou tan bepred, ha,dre he do_uster, a rae œezan, kement ha. ma c'helle, ankounac'haat e. holl boanion. Ne vevent o daon nemet evit J ezuz, eveziek da veilha warnan gant an denera karantez.

Tud dimezet, kemerit skoner diwmno ha bevit sante! evelto er stad a briedelez. Gras ar sakramant hoc'h eus resevet eun ' dervez"ma 'z oc'h bel eureujet a dle en em astenn war ho puliez penn-da-benn. Arabat e vefe ho ·sonj hag· ho soursi e traou ar bed-man hepken, eve! ar baganed hag an düd difeiz. Klaskit, dreist pep Ira, ober kement a c'houlenn an Aotrou Doue dlg·a­neoc'li. Bezit dous ha pa•siant an eil, e-kenver egile. Poaniit da .skanvat ar garg a bouez warnoç'h ho taou, ha karit ho pugale hervez Doue, eve! ma kare Mari ha Jozef ar Mabig Jezuz. Gwelit.

· e_.'.pe·p-hïni anezo eur c'hrouadur da ZÔue hag eur breur: da Jezuz­·rrrist. Diwallit dreist-'lroll da lavarout pe d'ober kerrient a c'he•Hfe b distrei diouz ·ar rriad, ha bihannaat doujans Doue en o c'ha­aonou. IEvel-se e tougot anezo, betek 1Doue. Elvel-se 'B'CÏh en en e1m gàvot ganta e ti an Aotrou Doue~ er: baradoz.

''i'

Bleuniou Sant Fransez

XXXI Pennad

]~,ransez laka tri forban d'en em rei. da Z.oue . . Mont a re ont da Venec'h our pennadig gonde. Da gao ut eur weledigez· un.an en O. eus en eur · Adaleg an deiz-se, Voe ket" santeloD'h Breur. '

Sant Fra.nsez e g_alon lcun-barr a levenez, JiJtrezek kêr Bez-Bakr a gerze eun devez, A-dreuz gouelec'h Borgo, d'ezan eun tammio· ment "' ' _Dibreder, 'n eur bedi, ar Sant a rae hertt.

Dre g·astell Menez-Kazale, E trén1enas 'ta diZale,

Pa zlredas œe gaout eun den yaouâ.nkik c'hoaz . '

A lignez an noblans, savel pel! diouz pep kroaz, Ha diouz eur selladenn, Eun 'Lammig kolladenn.

1: 1 i! ; jl

·.-··.HS-

AN DIJENTlL

- (( 0; va digarezit, me hoc'lt asped,' va zad, _Met m.onet en hoC''h ur:z·, -e\ridolirt, pebez -'g.rad

S. FRANSEZ

Va m·ab, ·eun dijentil ·'veldoc'h',- ·yaoua.nkik, tener ha gwak, Vefe marteze evitan hor soubenn eun tamm re flak.

Pouezit 'ta .pep tra gant evèz Ar baourentez, an dien.ez, E pe~ amzer, ouz ar· vu hez Ar beza ki ha didruez.

AN DIJ·ENTIL

Petra ! Jezuz, va- Doue; Met n'eo ket se .eo ze ; Ne :vefec'h ket 'ta neuze c'houi, tud kBnouenn d'in-me Mar gallit c'houi ren braD buh.ez ken truezus, Ha ne· rafe'n ket me_ gaüt sikour: Va Jezuz ? Sede kalon Fransez gand eur _respont ker kaer, Eun dudi e glevout, frealzet berr-ha b~rr. D'an den yao~_ank raktal e roas e vennoz, 'V el eun arrez d'ozan da_ ren be:rnidez bemnoz, Eur vuheZ eürus., dousoC'h eget ar mel, Dindan eur sae-rilanac'lhl, hag an ano a ael. Ar manac'hlg yaouank war hent ar sa.ntelez, A. iërze ken divrall, ·m·a vo·e gant levenez,

Auvet . da rener hep dale En kouent Menez-Kazale.

D'ar mare-ze, tri forban a re'de dre ·ar vro ; Ha d'o heu!; d~ailh ha dismanl);_ ha gwall enzus tro-dro

\VIa teuj ont eun devez beteg ar 'mlanati, 'Vit gwelout ar Rimer, kuit a c'hoant lubani. Breur Ael en o c'henver ne voe ket gwell dener rrreut-kaer oa ar soubenn graet 'vid 0 degemer.

<< Petr1a, muntrerien fall, ha n'hnc'h eus ket a vez, Oc'h aber fa.ll war fa.ll evel-se· d'an dud k.a.ez !

Ret mat vefe ganeüc'b, y a,. tremenet al laer, Evit flaupa bemdez bara ar paourkaez kouer, E fell d'eoc'h e lakaat, didruez, war an noaz, Hag e teuit aman da glask aluzenn c'hoaz. Re ,sautel an douar 'vit gouza.nv Bou8d-ar-groug, Noz-ha-deiz ha bemdez sac''h al laer war e choug. A-eriep d'o preude.ur, henvel-beo ouz bleizi, E c'hrigonsit ho lent, prest dalc'hmat da gregi.

- H9-

N'hoc'h eus doujan~s ebet 'vid ail· Aotrou Doue; E l.ezenn war he ·c'.hed,._ g-~:nti·e. rit::ktme. Al'o, koz lamponed,·."-:bttah. ·bila_n -er~111rk:e_.~ ·,·!

'lt raktal g·ant hoc'h ir'è)1t ; ganeOc''h oun tremen faez. · Ha n'atm ket o farsaL rir'escselà.ouit mat,

Diwallit da lakaL ert ti rrian ken ho troa•i. Tris! genou an tri laer. 0 lip war o lapenn. Hag int, toutek, er·-maez, bel teusk o abadenn.

(11a heuilha). PAOTR .JULUEN.

· Evit .labour at gant bor .misionerien . . ,

eus ar broiou=pell 1

Bez' ez elis meur a zaore da labourat gant ho.r misioneden

..

hep kuitaat hor bro.

Gellout a reer ober eun aluzen pe aber t_raou a bep seu;t : lienajou evit ilizou ar. misionou, pe lienajou evÜ bugaie ha main­

mou, tud klanv ha tud .pao ur.

Ao'hanta da viz Kerzy. e vo graet e Pari.z ar pez a vez hanvet e galleg " VENTE DE CHARITÉ " evit hor misionoù eus ~ lndez, Konstantinopl ha :Smyrn, enno 60 mlisione'l' eus llo~ o'horn-bro, Bretoned kalz anezo, .

HJa gouzout a rit pet pag,an o deus da· c'hounit d 1an Iliz hor Mamm ? Ouspenn i3.000.00'o lemüt mat : · trizek ni.ilion.

C'hoarezecl Trede-Urz .sa.ni Fransez,' kompren a, fil pege­ment ezomm o deus ar visionerien da vez,a Siknuret.

Setu aman eun tu da zi.skouez ez oc''h dournet mat. Gou­zout a··I'il hall gwriat, aber stamm ha brouda. Bec'h ela d'al 'la­

hour ! An ho!! Vreuriezou a c'hell gant eun tammig bolontez vat

ober eur pakad lienaj kempennet bràü evi,t beza diskouezet e Pariz p'he devo lec'h ai:' «.Vente de Charité ».

Kas ho labour pe ho prof da :

. R.P. ARCHANGE, i4, rue Boissonnade, Paris (XIV')

Mademoiselle GOSSE, 10, rue de:s Fontaines, Lorient.

-120-

·1··· !:

Mari a sav d'ap nenv

Sa vit, Gwerc'hez Vari Tarzet eü evidoc'h, · Gw-errc'hêz, an d'eiz a c'hlo&r Savit, ko<nf hag ene, diouz ho kwele.' douar. Savit d'ar baradoz e kreiz ar vcl.ileudi; Kuitalt' bro an anken cvit bro àn du di. Ho korf ken digailhar, hag· a zougas J ezuz, N'bell ket cham hir amzer ebarz eur bez euzus, 'Ve! km·fou an dud ail, korfou, siouaz ! louze\, War he!1ehou pri a.r bed, gant mil 'ha mil pec'hed. C'houi, Gwerc'hez venniget,- c'houi, ~erc'·h sautez Anna,_

· N''oc'h bet morse, morse, saotret an di.stera. C'hÜui 'zo dinamm, korf hag cne, C'houi eo labour kaera Doue.

Savit, savit, Itron : èlcut eo Jezuz, ho'. Niab,, Da rci d'eoc'h digen1'er, unan eus an dibab; Deut eo, gant an aelez ha sent an amzer güz, Da denna di\Vlarnoc'h manlell ·ganvus an Iloz, Ha lakaat, en he fias, eur vanlell a sklaerdcr. Selabuit e go1mzou ken ~~mourus, ken tener : «· 0 va.· Mignonez vat l o va l\1amln ken k'aret !

N'belli\ ket dhom pelloe'h e bro ·yen ar vered. _. Pena.os e ~c'hellfen-me beza 'biken ,eürus,

Hep kaout, tost. d'am c'ha1lon, va Mamm garantezus ? . Savit 'ta, deuit buan, emaoun ouz ho kortoz; Nijomp a denn-askell d.a lein ar baradoz. Ha c'houi 'vo kurunet, ha c'houi 'va Rouanez. 0 deiz a sklerijenn ! o deïz a levenez !

Kerkent Mamm Doue 'Zo beo adarre ...

0 presesion gaer ! Eve! eur goulmig flour A nij skanv ha seder diwar riblenn an dour, Mari, leun a c'hened, koant evel goulou-deiz, Skedus eve! an heol, pa bok da zouar Breiz; Mari a .sav d'.an nenv harpet war vrec'b J ezuz. Djouz he dilhad e strink eur c'houez vat dudius. An ae:Iez ha_g ar sent a skuüh, en dra d 'e-zi, E-leiz a vleuniou roz hag a. vleuniou lili. Dre:holl n;eus nemet kan, eur ~'·h.an ken btao, ké.n douS, Ma rank -cham, war e skour, dilavar pep labous ... Setu 'ma digouezet ar Vaffiffi vat en nenvou; Setu 'ma kurunet gant ar c!haera lidou. Rotianez eo brema.n,. Rouanez da vikell ... 6 ·1 na ni 'vo eJirus, pa vimp en he. c~hichen BASTIEN.

'1

- 122 -·

Evit klevout mat an oferenn

DOU.JANS, IZEiL.EGEZ-KALON. TRI,STID11GEZ

,; Va Doue, a hell hag a dle lavarout .wr g·ristenien, krena a reomp; rak bez' ez ens encdTO d'eomp lud fallakr hag 8. glask dre o c'homzou ha ·dre .. o skoue:riou hon distrei diouz ho lezenn,

.deuit d'hon difenn enep d' ezo. E goueled hor c'halon h'o~1 eus ouspenn eun ene,bour all :

_pep-hini a sani mat ez eus daou zen ennafi : unan mat, a.n hini hoc'h eüs krouet, o va Doue, ha santelaet dre ar vi1dez~ant, ,hag an den fallakr·, frouez ar .pec'hed, hag am doug dalc'hmat d'ar pec'hed : difennit hep ehan, va Doue, . ar c'henta enep egile .. ))

· " Allas ! kaer em bo aber, bepred e vczo fallagTiez en-dro d'in ha fallagriez ivez em dia.bwrz; bepred e vezin toue!let ha tfegaset gant va Bl!ebourien. C'houi he~ken eo va hall nerz ha 1toulskoude da gredi e ve e pellaït diôuzin, dre ma rit an neuz d'am'. leze! hep sikour. Setu perak e teu tristidigez em ene hag e teu d'in gou1enn o,utan, : perak ez oc'h-·c'houi. ken daoniet· ha

ken trubuilhet ? Fizians ha levenez ... ~

Fizialls am eus, koulskoude, va Doue, ra.k ho pedi a rin ha c'houi a ray d'in \ra goulcnn Goulenn a ran ouzoc'h va barn ber­vez ·ar justis, h·ep teurel re a evez. ouz va fec'hejou. Choui eo va holl nerz ha va hall vad. Roït d'in ho kras ha splannder ar wi­riÜnze : ganta e kredin riTcint betek ennoc'h, evit ho rmeull, c'Îloui va .Salver ha va Doue,, ha pignat ouz an Aoter sant el;

1h,ep­

dale e vo an Aoter-se eve! eur menez Kalvar all pa vo nevezet warnaii sakrifis ar groaz. Ouz an aoter, en oferenn, er _gomu­nion, me a gavo Jezuz-Krist; Heii a gresko hag a greiivay en1 ene ar vuhez-· a c'hras, œr feiz, ar gar:=tntez hag al levenez a r~,y d'in. beza bepred yaouank a spcred hag a galon daoust d'ar g·oz­ni a deuy pe a zo de ut da gromm:,a va 'c'horf war-du- an douar. lntroibo ad al,tare. D'ei, ad Deum qui laetificat an imam mieam.

••••••••••••••••• :- • ••••• '- •••• : •• ' •••••••••• '. ~ •••• :-· 1 •••••

Gloria Patri ....

Pa 'z eo echu o·antafi ar psalm_, e lava,r ar beleg, en eu:· 1:tiega e benn : << Gl~ar- d'an .Tai, ha d'ar ·Mab·, ha d'ar Spered­Santel. )) Hag :-:tr bobl. a re-spont d'ezaii dre c'hfnou ar c'hurust

123 -·

({ Evel a-viskmv ha brerr,ail. llag en amze,'r-cla-zont da viœvi-

!;: en ! » Pep tra, er bed-maiï a zo evü gloar an Dreinded Sante!.

N'en deus Doue krouet nemet evit beza anavezet, ki:1ret ha ser­vijet gËtnt an~ aelez hag an -duel m'eo- .plijet ,gantan kroui : e ke­ment-se eman g·loar. an Aotrou Doue. ::;etu p'étàk' an hall spere­jou ~ürus hag· a-r Sent â zo er barBJct6\~ tl~:·'g)a~~f:-d'ezafi hep eh'an ar Gloria Patri, war eun dra galit ar .Sanctus. War an -dou.à.r­mafi ne g·an an Iliz -~J'mn na psalrn ebet hep lavarout en eur .echui : Ra vo gfoar ha meuleudi 'd'ali Tad, h<l d'ar Mab ha, ·d'ar Spered-Santel

Pa livi-rit ai:' GlorJa Patri gant ar beleg, sonjit emaoc'h o

vont, dre an oferenn _ hag ar gom:union, da renta. gloar vra,s · d'an dri fer.son an Dreinded hag e tleit, war-lerc'h, e-pad an dervez, rénta an hevelep ·gloar, da Zoue,· -dre hoc'h oberou hag ho poaiüou pcmdeziek. <r Omnia · ad majorem Dei gloriam,- a lare Sant lgnas Loyola ; pep tr:a evit brasa gloar an Aotrüu Doue.

Gaude beza lavaret eun clrede :gvvech an tien, ar psaln1 42 : 1 ntroi­.bo... e ra ar . beleg act·arre sin ar groaz, en eur lavarout : v). Adju­torium nostrum in· no-mine Doml­ni. - r). Qui fecit orelum et ter­ram. F'izjans ebet ken n'hon eus na sikonr nenl\et -en hano an Aotron Doue, an hini en. deus krouet an nefiv hag· an douar. )) HBr gwe­lout a .rit, evitan e-unan .-h0g· mrit an holl gristenien eo e ped aman .ar beleg : cr Va Doue', emezan, hor ,Sonj eo lTIOilt da.vedoc'h en vfe­renn-man, ha. ·Iabourat war-ler'c~'h

,evit ho "prasa gloar. N'hon eus ket evit-se kemend-a.ll fizians ennomp hon unan, pa na dmnp netra ·hepdoc'h, pa na domp nemet pe­c'he.ct ha,. fa:llagTie_z; ennoc'h-c'houi hepken, hor C'hrolier gal­loudus ha madelezus, e lakon1p hor fizià11s hag· e m'erito'u Hor Salver rriarvet evidomp war ar- ~:rroaz.

« >KENTELIOU SANT FRANSEZ » a .zo eur gelaouenn a ge­.lennadurez kristen. He fias a zo eta e kement ti kristen a zo.

124·--·-

INDULJANS AR 'BORSIONKUL

I. - He .c'hounit en Amzer merket. - An amzer-se a bad, · adalek kreizteiz d'ar c'henta a viz East, be tek hanternoz an deiz

war-lerc'h." IL _ Kovez. - Ar gofesio~ ~ c'hell heza 'graet, en eiz d·eiz

araok ·an 2 a viz East, pe en e-iz war-lerc'h. Ar re a ya da gofez bep .pe_mzek cte-iz, ha.g ar re a gomuni·

bemdez pe t.ostik be,mdez, a c'hell gounit an lnd~uljansou, mar

er.o.-aint e stad ar -c'hras, bep ITIOili da gofez.

III. - Komunia. - Gcllout a re.er· komunia, rt'eus for!Z e

peseurt -i:liz,.- en unan eus an I?-ao devez kenta a viz East.

IV. - Pedi. - E p~p vizit a reer en iliz jlc chwpel, lavarout da nebeuta 6 Pater, 6 Ave, ô Gloria Patri, e latin, e gaHeg, pe e brezoneg, hervez intansionou an Tad santel ar Pab.

v. -. Breudeur ha C'hoarezed Trede-Urz sant FrS:nsez a c'hell g·ounit an indulja.nsou en o chapel, p~ ·en o· iliz-parrez.

VI. -. Ar g-riste-nien all n'hellont. g-onnit an Induljansou ar. Bor.slonkul neml_et en eun iliz. stag ouLi da vlrviken an Indul­jansou-se, a-raok ·an 31 <:t yiz Kerzn 1924, pe· en eun _jllz pe en eur chapel 0 deus bet an lnduljansou-s_e, a.baoe an de1z kenta. a viz Génver i925 pe en eur cha.pel b~nna,g eus una.n- Urziou sant

Fransez; VIL -· Kaoüt sonj a: c'heÜer gounit eun Indulja.ns leun

e pep ,vizit; go unit .. a rit unan evidoc'h ha.g ar re-~U evit en eau ar purkator. N'ellit ket gounit Induljans ebet. evJt ho tud pe

ho mignoned beo.

.

- i25-

Kelennadur diwar .. benn an Drede.-Urz Eizvet Pennad

( Kendalc'h r '

.A!r re a zo en Drede-Urz en em rôio 'd'an obero~u a zevosionl .e 'lennomp er ·pennad-man. " Talvoudus bras a;n devosion·, erne .sant Pao!, 'rak ganti .eman ar promesaou eus ar vuhez~man ,hag ·,elis ar vuhez da zont. )) Anez ar vertuz-se, e .vo diaes-tre 'hèuli'a !Jini ail ebet. Diskouezet e vez an çlevo,sion dreist-holl dre ar pedennou. "·Ret eo pedi ha pedi atao ", a lrware Hor Sa:lver. Eve! ma fell da Vugale sant Fransez beza kristenien bar-fet, netra souezus m:a ve g·oulennet- .digantÛ' karout ·ar -'bedenn hag

ar spered a bedenn. . Evit kement-se, Brcudeur ha C''hoàreed Trede-Urz, e ve-

. " l'e mat d'eoc'h merka bem'dez an amzer da labourat hag an_ am-.zer da pedi. Her gouzout a ran, .n1eo ket · a.es atao heulia a-r teolenn-se, dreist-holl d'ar mammon ha d'ar re a z9- o servija. Gril hall koulsko"ude ar pez a zo en ho kalloud evit beza bemdez .e-ur pennadig· hoc'h-unan. ct Fl'a c'hoant hori'h eus da bedi, emle Hor Sahre,r, kit en hokambr a~bel1 diouz an drouz; hag eno pedit

ho Tad eus an Nenv. >>

Ezom.m ebet da lavarout e. tle an dcVeriou a stad tremen

a-raok ar pedeni1oli a zevosion. . Peseur\ pedennou lava.roüt ? .Da genta, ar re a zo gour­·c'hemennet gant an Iliz, · h~ B'ant ar Heolenn 1 evel ar Rozera, an ofis, .an hent ar groaz, ar pedennou a-raok 1ha gaude ar pred. Lav~ret ganeo·c'h èJl ~o.fis, ·e ·c'hellit, her\rez p.oc'h amzer, dibab ar pedennou a blij ar l.Iiuia. d'eoc}h.

D'ar minUn. - (( Adalek m'eo sa.vet an, heoil, erne an Iliz,-.. pedomp Doue g·ant eur· galon izel ct:hon di~all a-hed an d~iz. >)

Kerkent m.'oc'h- dihunet, kinniget da· Zoue ho k~:>f hag hoc'h ene; hag a-rank pep labour, grit ho pç~dennou gant respect ha karantez .. Mar gellit, kit d:an oferenn evit komunia i

1h1a lava­

raut eur pei:n:!.J.Ù eus hoc'h ofis.

E-kreiz an deiz. - Savit gwech pe w"ch ho kalon war-du Doue. 0 vont hag o tant, hep en em zirenka, lavarit ar peden,­nou birvidik-man : " Va Doue ha va ho'll Vad ! - Va Doue, me ho kar ! -·.-Va Jezus~ pardonit va .. f~c'hejoù f ))

Da noz. - Evit kloza an dervez, ·lenn eul !eor mat bennak, an Aviel, Imita;sioa Jezuz-Krist, pe eun ail. Ober ar pe!dennou

1

ii ,',1

'

. '[·

1 1· il

r ..

.1'

'1 1

i 1

:1

1 1

lill

!1

1

- i26-

gant ar tiegez, lenn buhez eur sant, klask ar pec'hejou, ha ped1 evit an anaoun. A-raok en en1 astenn \\iar ho kwele, ken1er dour bei1nige_t. Eur bedenn diweza d'ar VVer-c'hez, d'ho sant· patroni

-ha d'lhoc'h ael mat;_ ha lavarout cPan Aotrou Doue : <( Va Doue, e-pad va c'housk, e feil d'in ho karout atao. Ego dormio et eor meu1n vigilat )) (Gant : Canticorum. V. 2).

T ud Y aouank, lennit ! ' ·. )

Bez' ez eus tud y~ouank hag a zo galvet d'en en1 re_i da Zàue--

·evel belèien pe visione.rien. :Met, evel ma c'hortozont re,_ emaint ;

e riskl da gall o stad a 'Ouhez. Bez' ez eus tud yaouank bag a zo eürus da rei o buhez dd

Zoue ·hag a dastum: eun ten~or a veritou evït ar bed ali.

Bugale, hag. o defe c'hoarit d'aber o stucji evit beza . .rrüsio-. ---

nerien kapusin, gaude ali skriva d'ar : R.P, Dir~cteur, Ecole

Séraph~que, Dinard, 'L'a 'Vicomté \((Ille-et-Vila-ine). 1 ·- '

Tud yaouank graet ganta o studi, pe, tud Yaouank ha na fel!

ket d'ezo .s-tudia, hag o.defe c'hoant d,a zont :en Urz san_t' .F-rai~~ez·~ ·

gaude ~li skriva d'ar : R-.P. Maître, ,4,~, rue Prém.artine, L~ :rvlans

(Sarthe).

1

1 !

·DA ZO.NT E1R-MAEZ EN DERVEZIOU

EUS 'MIZ EOST

EUL .· LEOR KAER :

KENT A

700 pajenn, 120 taolenn, .10 kartenn, golo k~let

EMBANNErr GANT

1 eh;,. ''"

. KENTELIOU SANT FRANSEZ' c;:•,

E GWERZ

ER C'HLOERDI-BRAS, KEMPE,~.

1 '!

Priz

M. l'Econox;r:tjl du Grand Sé'minaire 14, rue VBI·Ide'let, :ourMPEiR

·C.e. 177-25, Nantes

25 20

., *'

-~~ _ ~rt· fur ar pez, 22 fur pa .gemer daouzek fur pa gemerer oÙ;pe~n daouzek• '

·······················. ····;• ············ ................. ·····························--·--············: ..

\

1

j ,

1

1

J -~

1

. ; .

- - ~- ·--,.

:-:

1'

-. i28-...

Pedomp evit hon anaon

Reims. -. AN TAD AlM.E a Gaotaskorn, m)J.rvct e .Reims, d'an 2- a viz Mezeven~

. Prezeget en. deus meur a._ vision hag a re.ll·ed. Met ar pez el!' deus lake\ AN TAD AIME da veza brudet, ez eo ar· pennadou-skrid en deus save\ diwar-benn Trede-Urz sant Fran­•sez.'Klasket en deus rei da- anaout muioc'h-mui ar Vreuriez-se bel meule\ ken lies gwech gant an Iliz .. Abaoe a.r brezel, e rene eur ge­

]aouenn anavezet mat e _{!.,rans hag eT broiou all : La Revue Sacer­

dotale du Tiers-Ordre. Roll bugale sant Fransez a elle rei eur bedenn d'ar relijiuz­

se en deus labouret kement da astenn an Drede-Urz e-touez ar

gristenien hag ar velei.en.

Plo11eve-ar-Faou. - Juluana JAMBRIN, marvet d'an 24 a · viz Mae da 84 vloaz, gaude 45 :rloaz profesion.

Gouezeg. - Katell KERGOAT. Ar c'hoar·cman skouer gaer evit he breul'iez hag he farrez.

Gw;ipavas. - iKlara QUÉFELÉANT, marvet

guode 5 vloaz profesiou.

a zo bet eur

da 64 vloaz,

LabouJ." bOJ." Misionerien

Pedit evit ar J;llisionou ha rctrejou prezeget gant hon Ta~

dou.

En Oriant 2-i 0 a viz eost, retr·ed (Bon Secours) gant an

''l'ad !von.

•

Kelaouenn a kristen

MIZ GWENGOLO 1930

Evit klevout mat an oferenn Kendalc'h

Ar C'honfiteor

Evit kreski o fizians ha skarza piz o ene eus pep spont lta pep nec'h l1

10 deùs mui, beleg ha kristenien,.::-ne_met eun dra

da ober : g·oulenn dig·ant Doue pardon eus o hoU fec'hejou. Hak gout a reont, dre ar Skritur-Sakr,e \eu an Aotrou-Dvue da an­kounac'haat ar pec'hejou p'en deus o fardonet; ar profed Izaïas a la var zoke_n << o zaol a-dreiiv e gein')) evit n'a gwelo ket mui. . Pa vo aet o fec'hejou kuit, n'o devo ket abeg ebet ken da grena dirak justis an Aotrou Doue, n'o devo mui da obel' nemet en em deurel g·ant ar vrasa fizians etre. daouarn e vadelez hep harz.

D'ar beleg eo lavaront ar c'honfiteor ar c'henta. Stoni a ra izel dirak Doue, ha, pleget war-du an douar e tiskleir kement­man :

« Me a gofes » da lavarout eo : me a anzao ha me a lavar a voue~ uhel dirak an an holl... " em; eus pec'het kalz dre son,j, dre goniz ha dre ober .... "

Me a gofes kement-se da g·enta-penn, « diouz. an Doue am eus graet gaou outt1n; "

" ... ouz an lt~on Varia bepred Gwerc'hez ", hag a zo bet. bepred glan, dre m'eo bel konsevet hep ar pec'he,d orijinel, ha n'he deus graet, e-pad he bullez, pec'hed ebet, an distera zoken.

« .... ouz an Aotrou Sant Mikael arc'hael ». Mestr bras an holl aelez a zo en Nenv, an hini en deus, a-berz Doue, kastizet ar pec'hed kenta en eur ziskar en ifern Lusifer hag an Aelez fall ;

1

-·· 130 ~

<< ,.,out an Aotrou Sant Yann Vadezour », sante)aet gant J ezuz a-raok ma voe. ganè.t zoken, ha ken aketus e-pad e vu hez da hrezeg d'ar bob! ob er pinijenn, evit o fec'hejou;

« .••• ouz an Ebestel sant Per ha sant Paol, " pec'herien o­daou !lliet gouelet g·anto d'o fec'hejou ha rôet ganLo eun digoll kaer da Zone dre o finij ennou hag· o buhez sante!;

" ... ouz an• hoH Sent », ha n'int deuet da veza sent ne met

dre rei lamm d'ar pec'hed. Me -a anzao, me a ziskleir ez oun :pec'her « ouzoo'h-c'houi

ivez, va breudeur, '' da lavarout eo dirak an hall gristenien, a zo va breudeur dre ar feiz hag ar garantez, dre ma 'z ü~t, evel­doun .bugale da Zone; met m'ber c'hofesa dreist-hoH dirazoc'h­c'houi, krlste~üen, va breudeur, a zo amtan hizio en-.dro d'in

0 lavarout an oferenn asa.mblez ganen. E-kreiz e Gonfiteor e sko an beleg etre tcir gwech war

bou'll e galon. Mar em eus pec'het, ~mezan, << dre ·vâ fao.t '' an hini eo, ya « dre· v~ faot 11 ha (( dre. va bra~a f.aot ». Oc'h ob er hag o komz evel-se, e tiskouez gwelloc'h en deus gwir geuz ha gwir c'hlac'har da veza g·loazet Doue. Rak ar galon eo mam­menn an holl fallagriez a vez gwellet en diavaez ; hi eo eta a dle beza skoet ha bruzunet gant ar c'hla,c'har evit ma c'hello an Aotrou Doue (( kroui, en hon diabarz, eur galon nevez. )) (p.s: 50et), glanoc'h ha santeloc'h, cur galon a ray d'eomp plijout

n, Llioc'h d'e zaoulagad. " Rak-.se », erne aT beleg, p'eo gwir em eus pec'het e c'hou-

lennan digant ar Werc'hez, an holl Sent hag Aelez, hag an holl

gristenien, " pe.di evidoun ~n Aotrou Doue. , GO'ulenn a ran kement-se " digant ar Werc'he:r. Vari. , Enni

em eus ar fizians vrasa, pa 'z eo Mam~ro- da Zoue - hag evel-se holl-c'halloudek dirazan d're he ledenn - ha mamm d'eomp-ni ivez - hag evel-se trôet .. kenan d'bor sikour dre hedi evidomp. Sonj am eus ouspenn_ e ra an Iliz anezi (( repu ar beo'heri'en )) .

Her goulenn a ran ouspenn " digant an Aotrou Sant Mikael aro'hael ». Ennan ivez em ·eus fizians peogwir, en ~ ofis, e lar d'eomp an lliz ez eo bet lakaet gant Doue « da vestr war an holl eneou a dle mo.nt d'ar baradoz. » ( Gousperou ar gouel,

set an tien); " digant an Aotrou sant Yann Vadezou·r ». D.euet mat eo ar

sant-man gant Hor Salver Jezuz, en Nenv eve! war an douar,. p'eo plijet gwech·all gant ar Mestr e zibaba evit kompèza an hent. dirazan ha p'en deus lavaret diwar e benn ((n'eus ket bet e-toue'li

~n dud nikun brasoc'h egetan. ))

- i3i -·

Hirvoudou ha daelou

Va c'halon a zo en anken · Bruzunet gant va glac'ha~,

Ba n'eus ket eun den em c'hichen

Da larouL d'in : m-e ho kar.

Va da,o!UltJ;ga,d, ' v~l dio:u vammenn . ' . 1

A skuilh daelou hep pao:uez, '­

Ba no zeuio ket eur c'hri~ten Da gemeT ouzin truez.

Va dioujod a zo row:lennet Gant an dour a ruilh warno Em gwe le, pa ven astennet,

Petra 'ran ? - Me 'lenv ato.

' Alïes, evel badaoueL. -E vr:a.llan war an henchou -Va glac'har he deus va mezvet,

ICrena 'ran war va seulilou.

'N'eur c'horn-tro d,idrouz ha tenval

E chaman va unanik ·~ '

!Lep komz vat ebet da c'hedal N'.em eus ket 1..1r mi:gnonig.

Mouez drant al iabousedigou, 0 kana er skour.rou glas,

_E_,lec'h p:renna dar va daelou He. di:gor. ledanoc'-h c'hoaz. '

Bleuniou koant an nevez-amzer, Dour ar waz o vouskana :N'int ken nemet sammou panner

War va c'halon o vae'ha.

. ,.J

Beati qui lugent.

En dra d'in an holl 'zo eürus Hag a. c':hoa1:z gant lev·enez. M-e hepken a zo hirvoud,~s' Ma hepken a 9uel be.ffide~·:

0. ! perak eta, va boue

E.o ken ru.st 'vidoun be;·a ?

Dao-list ha n'em ·bo e va buhe Nemet daelou da eva ? ...

Nlet pa 'rn eus gwelet va J ezuz R;en fla:stret 'n e Basion, -Oun chamet ·mantr8t ha meZlHs

Da. veza ken d-igaJ-pn.

.l!eua eo va foaniouigou

T~-kichen ~·e va sa.Iver ?

Petra .eo va c'hroaziÛuigou

E-kic.hen e groaz punner ?

Hivizilk.en me a davo '

Ne rin mui eur g'lemmaden.u

Evit Jezuz me 'è'houzanvo Trubuilhou va flanedenn.

Koulskoude feunteun Va daelol!l

A redo c 'hoaz a-lïes. : Gouela 'rin war va fee'hejou, Keit ha ma vin ·8 buhez.

Met, eun deiz e I.~ein an nenvou, Dorn va Zad karan,tezus A sec'ho piz-piz va daelou, Ha me 'c 'hoarzo g'ant J ezut,

BASTIEN .

Prezegenn war an A viel ( Elizvet •prezegenn)

Tud koz Jezuz-Krist.

Va Breudeur,

a zigouez gant uncin bcnnak sevel d'eur renk u~el, neuze, e vez komzet euS e dud hag eus. e gerent ;

lavaret e vez pion a oa e dad; piou e vamm hag - a be ouenn eo deuet. N'eus ket uhiôloc'h savel e­touez an dud eg·e·t J eztiz-Krist, pegw~r e oa Doue eve! ma oa den, ha Salver ar bed. Rak se e komz d'eomp an Aviel eus e gerent adalek Abraham ha zoken adalek Adam.

Jezuz, erne an Avi~l, a oa mab David, ~ ... mab Abraham .... , hag' an A viel a la var hanoiou ar re a

llliilbe:L..J zo diskennet eus lig]lez Abraham ha David, betek Jozef, pried Mari, ha Mari, mamfm Jezuz. Abra­

ba!ll; a oa eur patriarch, mestr pobl Israël, eun den sante! dibabet gant an Aotrou Doue da veza eien ar gwad a dlee redeg· diwezato.c'h e gwazied S'alver ar bed. David a zo lb et ar brudeta hag ar· ·santela eus hoU rouaned Israel. N'eus ket bel ela war an douar bra­so-c'h noblans eg·et hini Jezuz-Krist. Gwad ar Batriarched, gwad ar Rouaned. a zo bel e penn pob( Doue, a zo deuet be tek J ezuz dre Vari e Vamm, hag en deus redet en e wazied.

Koulskoude, va breudeur ker, g·welit pegen izel a g·alon eo Jezuz. N'eus ket e-touez an dud brasoc'h noblans eget e hini. Mat, gortoz a ra, evit dont war an douar, ma vo- kouezet e gerent er baourentez. Josef ha Ma.ri a oa o da ou eus lignez ar roue Da.vid. Met d'an wmzer ma oant dimezet, bug·ale David ne oant m_ui e. penn, i'ouantelez ar Juzevien ; n~uze ar roue a na Herodez, eu.n divroad. Jozef ne oa nem:et eur micherour hag a c'houneze e v oued ouz wezenn e dal; ha Mari, e bried, a oa eve! tan. E pep !ec'h, v. b. k. war ar macz eve! e kêr, ez eus tud duuget da fou-

- i33-

g·ea,! ha da zispriza ar re~all. War zigarez m'odeus dastumet m&d~u ha danvez ha ma z' int marteze savel e karg, lavaret 0

ve n eo er re-ali, d1rak o daoulagad, nemet tudigou dister. Deskit, c'houi hag· a zo bet lakaet en enoriou, deskit, c'houi tud pinvi­dlk, en em 1zelât elec'h seve! eve! ma rit, dreist an dud al!l, ho preudeur. Ha ,c'houi hag a zo e renk izela er be.d-man, .c'houi mevel pe va'Lez, c'houi paoùrkaez micherpur, c'houi hag a zo- re_t d'eoc'h klask ho poued a zor da zor, na gleU1mit ket roui eus ho stad pa' z eo bet paouroc'h ha gwaso-c'h disprizet eg·edo-c'h, ho Salver hag· ho 'l'one, J ezuz, Mab mi Tad eternel, Mwb ar Batriar­ched hag· ar Rouaned.

Jez'Uz, mab ·Joze/

E-touez tud-k:oz Jezuz, v. b. k., an Aviel a verk, e-kichen hanoiou patriarched, rouaned, tud S<\IJil,e'l, hanoiou pe~

c'herien -ha pec'herezed. Davld ar santela roue a zo bet, a oa da g·enta· eur pec'her eus ar re vrasa; avoultrer ha mun­·trer ez eo bet. Gwir eo, graet en_ deus da c'houde pinijenn ken ka let ma' z eo deuet da vez a 'eun den sautel meurbet; met bel e oa koulskoude gwa!ll-bec'her a-raok. Diou vaouez hag eman 0

hano-iou war roH tud-koz Jezuz, Ta.mar mamm b-,arez ha Rahab ' m_am:m Booz, a oa merc'hed a vuhez fall. Eun all, Rut, .mmnm

Obed, a oa paganez. Hag e-touez ar roueed hanvet en Aviel eve! :ud-koz Hor Salver, ouspenn unau o deus en em stlabe~et g·ant tep seurt torfejuu.

Martezo ho pefe c'hoant da c'houlenn : perak kement-se ? Perak Jezuz-Krist an Doue a holl-santelez, Jezuz hag· a brezeg· kement en e A viel beva saillie!, en deus gouzanvet en e gerentiez lud fa~! ha pec'herien ar seurt-se ? Aes eo. d'in respont d'eoc'h, v.b.k., Jezuz a zo deuet war au douar evit savetei ar bec'herien.

1

~l1· i

·-· i34 -·

Evitatl e-unan n1 en deus ket anavezet ar pè~'hed. Me-t-, evel miU.- oa deuet da veza. unan · ac.'hanomp, n'en deus ket bet mez o kerner · warnan .e-unan bor mez-ni hag hon q_izenor-ni. Ele~c'h tenna lorc'h eus e nohlans, e plij gantan kaout en e gerentie·z, pec'herien,

- tud da veZa disprizet, ha dis.rprizel e gwirionez. Evel-sc ivez, e felle d'ezan rei kalon d'ar bec'herien ha dïskouez d'ezo e tleont 'kaout

fizians e.n e vadelez. D'an duchentil, d'an. noblans d'ar re a zo savet e ka.rg en

·eur vro, en eur barrez, Jezuz a brezeg e.ta, e pep giz, cham ize} a galon, hep disprizout tamm ebet ar re a zo disteroc'h o stad. Diskouez a ra ivez d'ai' re ez eo kouezet an dizenor war o ziegez, e doare pe zoare, cham hep kerner re a boan. Eve! ma n'eo ket dleet en em veuli na tenna gloar eus obe.rou kaer unan bennak eus ho kercnt, n'eo kct dleet kennebeut fallgaloni, ma' z eus c'hoarvezet eun dra ve·zus en ho tiegez. Ken techet d'an droug eo an den, ken risklus hent ar pec'hed, mia Wele.r_ ali es, siouaz ! an dizenor o koueza evel-se war eun tie-gez pè eun all. Ma n'eo ket t

war hnc'h hini, diwallit mat ha pedi Doue na zigouez6 kct ar

boan-se ga.neoc'h. Mont a .riri velloc'h, v. b. k., ha lavaret ·a rin d'eoc'h : n'eus

forz piou a zo'kablus, n'eus forz pegen vil eo ar pez en deus gTaet, na zisprizi-t ket anezan. Ar pec'her pe ar bec'herez vras-se a c'hell distrei war anhent mat ha marteze beza samteloc'h eun deiz, dirak Doue, eget ma 'z oc'h- ho-c'h unan. Ne din kct kouls­koude betek lavaret d'coc'h enori eve! a-raok tud dirdll ha di­vergont a zo deuet da veza hag a chom skouer fall ar 'barrez. Ne veritont ket e rofec'li d'ezo ho respect nemet po eleva diskoue­zet o deus mez ha keilz d'a gwall vuhez, nemet po devo keme- · ret adarre an hent mat. Ret eo d'in komz d'eoc'h evel-se : rak: o tiskouez evel ma raer alie.s, re a vadelez da bec'herien pe- da bec'herezed ar sewt-se, a lakaer da greski o fallentez. Keit e chamant tud a skouer fa.ll, gwelloc'h eo diskouez d'ezo n'o ena­rer ket. Met arabat dic'han da bedi Doue evita. Nag a vefent ar re vuia aheurtet er pec'hed, dre ho pedenn, c'houi a c'hcll o dis-·

trei d'ar mad.

Il 1 i • « KENTELIOU SANT FRANSEZ » a zo eur gelaouenn a ge• , 1 lennadurez kristen. He fias a zo eta e kement ti kristen a :z:o,

ul...__ _______ _

·. Lizer d'am breur, misioner e Turki

Gouzout a rez em boa gra.et pr~fèsion e Trede-Urz Sant b'"'~ransez er penn kenta eus ar bloaz-man. Er miz diweza, e voe rôet d'eomp keJou eus eur :pirc'hirinaj Q- Santez __ Anna Wened savel evit ho!! Breudeur ha C'hoarezed Trede-Urz eus eskoptiou Breiz. Ne voen ket pell oc'h ober va sonj ; pegw.ir am eus an enar da veza brem~an bugel da sant Fransez, me a yelo d'ar pir-c'hirinaj-.se g·raet d'an 20 a viz Goue:re. .

Per:ak, e larez, n'em bije c'houec'h dervez g-aude ?

ket gortozet ar Pardoo bras a ;z;eu c

Setu aman : d'ar 26, am bije gwelet ar C'hardinal Charost; 5 pe 6 Eskob, belcien drc ganchou, kristenien dre vïlierou. Gwir eo. :Met, da zeiz ar Par:don bras, ne vez ket graet ar prezegennou evit eu! lodenn dud be,pken ; leun-.chonk e vez an lliz-Veur ken an ,deiz ken ân noz ; diae,s e vez_ to'staat ouz skeudenn Vlinn.ig-et sautez Anna ; mil ha mil boan e vez o vont hag- o tant en iliz, w&r ar plasennou hag· er ruiou, hep konta. an drouz-ifern g·raet gant ~rn ar C'hirri--dre-dan.

D'an 20, deiz merket evit- hor pirc'hirinaj, n'oa e S~ntez­Anna neJmet Breudeur ha C'hoarezed Trede-Urz. Evidomp-ni hepken,· e oa graet ar .prezegénnou, ar prosesionou, ha~ e oa. lavaret an oferennou. An Iliz-veur a oa œeom1:P-ni ha d'~om,p-ni hon-unan. Pep-hini en deus gallet aber e zevosionou hep diae­sa.mant ebet : kofes, komunia, pedi dirak ar Sakram;ant hag ouz aoter sautez Anna. Pet e oamp, 800, iOOO pirc'hirin pe ouspenn ? N'ouzoun ket da vat. Eun dra. a c'he!Ian lavarout ; n'em boa g-wellet biskoaz pardon na pirc'hirinaj ken didrouz na ken devoL.

Petra am eus gwellet ? Gwelet em eus dre ar munut kaera iliz savet en enor da sautez Anna ; taolet em eus pied eur wech­man ouz meur a dra hag· ar<L eus. an iliz-·se eun iliz. disrpar, '

,, !ii !i!

- 136-

Gwelet em eus eur chape! nevez a vezer o seve! en envor

da soudarded Breiz marvet er breze!. Gv/,elet em eus Breudeur ha C'hoarezed a bep kom eus hor

bro :· eus G-;ened, Lëon, Treger ha Kerne. Eürus e oan o welout . eo ken karet sant Fransez gant Qr Vretoned.

Gwelet em eus Leanczed eus an Drcde-Urz hag a dremen o bullez oc'h aber war-dro ar vicherourien baour pe glanv.

Gwelet em eus hon 'radou eus ar genta Urz : eus Tad fran­siskan eus Sant-Brieg ha seitek Tad kapusin deuet eus ar c'hou­enchou tosta ; unan eus _an Tadou, gantan eur groaz enar, a oa

.bet gwechal ofiser brudet war var. . . Petra a:m eus klevet '1 Klevet em eus prezegennou b1rv1~

dik graet gant Tadou pe gant Aotronez beleien evit krenvaat ennomp karantez an Aotrou Doue. Bet eo displeget d1razomp tao­lennon ar Basion. Goulennet a zo bet diganeomp heuha mat hOJ' Reolenn rei skouer vat d'an hoH, sevel mat hor b~1gale, lenn hag abe~ Jenn en-dra d'camp kazetennou katolik, en eur ger, ove! sant Fransez, kaout atao dira.k daoulagad ar spered ko~­teliou sante1 Hor Salver Jezuz-Krist, klask eve! hon 'l'ad goumt eneou d'ar Mestr, hag eveltan c'hoaz en em zistaga tamm ha trumm eus ar bed-man ha seve! bemdez dre ar vuhez fur war-du

hor Wir bro, ar bara,doz. Pedet em eus evit va bugale, evit va hall g·erent. GouJon­

net em· eus evidout, va breur ker, eur c'hras da c'houuit da Zone e-leiz eus an ctud div·adeZ-sc a zo en az mision. 0 ya, bennoz

Bantez AÎ\na war da !SJbour ! Kredi aran em, eus bet va m)ennad. En eur diskei d'ar gêr,

Erwanig, -cteuet ganin gant e c'hoar Loeiza, a lavaras d'in en eun taol : (( l\1amm, me 'am eus c'hoant ivez da veza beleg ~a, misioner ; me a feH d'in mont d'aber va studi da L ... '' Ha g·wu·

80 8 vefen eun deiz mamm d_'g,r beleg ha d'ar misioner ? 0 ,.a' Doue, kaer.at enar evidonn ! Ra blijo gant Doue ha gant Santez Anna kas da benn menoz va faotrig ! .

N'em eus ket keuz eus an dispign nag ar boan be~ cm beaJ prom·eti a ran distrei adarre da vlo.az a_ zeu.

Da c'hoar Wennola eus an Drede-Ur".

- 13'7 -.

Beilhit war ho pugale

Ezommi a zo e·us soudarded evH difcnn ·ar Vrn, ezom.m a zo eus beleien, leaned ha leanezed evit servija an Iliz. An Aotrou Doue ne ehan da veilha war e Iliz, ha g·ervel a ra kristenien da zan t' d'e heu!, eve! ma c'halvas Per hag Andre hag an ebestel ali. Romz a ra ouz kalon eun den yao uank en deus c'hoant da gaout evit servijer, hag· e lavar d'ezan : " Ha plijout a rafe d'it dilezel da dad, da vamm, da !hall gerent ha dont ganen, evit beza va beleg ha labourat evit va glna~, evit silvidigez an ~neon ? 1> Ar hngel, an den yaouank a lavar : Ya, Aotrou-, gant joa ez in g·a­neoc'h, ha-n'em eus ken c'hoant ne·met ho servîja. 11

Met selaouit mat. An den a zo sompl, da sLourm en deus bcmdcz ouz pep seurt danjeriou, ha ma n'eman ket atao war cvez, ec'h en e-m go-llo.

Gwelit eur blenenn goloet a cd kaer da viz gouere. Laouen éo allabourerien, rak fizians o deus e vezo leun .o grig·noliou, Met ~iouaz ! Dont a ra eur barr arne, glao, avel, kazare'h ; hag en fHJr hanter-eur, eun droug spountus a zo graet œàr pal~keier. An ed a zo Hastret, ar penn ou a zo distaget diouz -ar blouzenn, rivi­ne! eo al labourerien. Kollet o deus o foan hag o labour.

Bez' ez eus barrou-amzer hag a sko nann war ar parkeicr, -met w.ar an dud, W}ar an eneou. Youlou fall ai' galon .a zeu da

virvi a-we·chou, hag an den yaonank a sent auto, a selaou o mouez, a zo kollet. Plija.duri1ou ar be-d, an dansou, a zeu ivez da strobineiia ar yaouankiz, da laza ar santeloz ha karantez Doue er o'halonou, ha pet gwech ne vez ket da Ienva war enn den yaouank denet, e berr amzer, da dec'hout diwar an hent mat ha da stla­beza kaerder e ene !

Enr weeh_ e oa en enr barrez enr paotrig koant meurbet, mat da senti er gêr, mat da hedi en iliz. Deski a rae ar pez a gare er ·s-kol, rak eur spered lem,m en do.a. E gerent a oa laouen, eürus, o sonja! e c'hellfe eun deiz o faot.r beza beleg, rak an Aotrou Persan en doa lavaret, e tlie her c'has d'ar skoütj gonde bézH desket latin d'ezan. D'ar sul, e veze aP paotr er c'heur an iliz,· gouzout a rae respont .an oferelln, ha da· g.ana e oa eur me-str ivez. Kreski a rae en oad, e- furnez, e _santelez.

Perak ne voe ket bel beilhet warnan muioo'h eget na voe '! Ar g'erent, diZOursi-, a leze o faotr, da sul gonde ar gousperou, ela vont da c'hoari, d'al lec'h ma kare. I-Iag e welas, sklaer eo,

- 138 ~

~raou n'in~ ke~ ma;t da we.lout 1 hag e klevas komzou ha kanaouen­nou lous. Da genta, --en doe mez, e c'houlennas pardon digant Doue ·; ~et distrei a reas, ar paourkaez paotr, hag a ~e1beudou e teuas da gaou\ plijadur o klevout traou fall ; deski a reas ka­naouennou lOus, hag e kanas anczo, e kailharas e vuzellou boa­ze·~ gwechall da gana meuleudi an Aolrou Doue en iliz. Fallaat a reas da bedi ; a-.benn eur pennad, ec 1h elbanas da vont er C

1

heur da sul, ha daou pe dri ibloaz gaude, e tilezas zoken e zeveriou a gristen. D'ar sul, e-lec'h mont d'an iliz, d'an a.staleriou ha d'an dansou eo ez ae. E dad hag· e vamm, a .lenvas o welout petra e oa deuet da veza,ha le-c'h o do a da lenva. Mar karfent beza bel m:uioc' h war evez, beza digoret gwello.C'h O· daoulaga.d, o. m'a.b n'en dije

ket en em gallet. Ar re a zo brein o c'halon a glask atao koll ar re-al>!. Pe 'z

a eur paotr bennak da zeski e vicher en eun ti ha.g a zo ennan tud yaouank, gwazed zoken war an oad, ar re-man o deus plija­dur diaoulek o lavarout komzou lous dirak ar paotr nevez deuet, o teski d'ezan pep seurt traou fall. War ar maez. eo henvel. Stank int an dud a zo o klask koll ar re-ali, ha mar gw'e\lont eur paotr c'hoant d'ezan mont da veleg, e klaskint ben distrei o kailhara e ene, o lavarout dirazan pep seur\ traou divalo. An diaoul eo a zo

oc'h o foulza. Ret eo ela beilha, \ha beilha mat war ar vugale. Fall eo ar

bed, h8Jg e tleer en em gernerout evit beza trec'h d'ezan. Ar vu­gale a vezo rôet d'ezo hep ehan kenteliou hag aliou mat. Lavaret e vo d'ezo teurel evez ouz an droug. N'eo !<el a-w'-alc'h. N'in! ket gouest alies da harpa ma vezorit lezet o-unan, hag e ranker be­za war o zro, ·a derc'hel tost d'ar gêr, el lec'h ne vez·o riskl ebet

evita. J. u.

ALEZENOU DA GENTELIOU SANT FRANSEZ

Sanlez-Anna : 270 l.

Evit bor c'hloerdi bihan.

100 ]. - 50 l. Trugarez 1

An Den Eürus Jakez a Stepar ArQ'heskob - eus an Urz kenta

Anavezet mat eo gant an hall ar bcdcnn gaer a reas Hor Sa! ver : " Ut omlnes unum sint. Ra vint hoU un.anet. Ra vint holl unan, evel m'eo unan va Zad ha me. '

C'hoant bras Hor Salver eo ela gwelout hall izili an Iliz una-net start etrezo ha gant ar Pab. ·

Eur bras a dorfed o deus graet ar re o deus lakaet Ilizou ar S.av-Heol d'en em zistaga diouz Roma ...

Setu aman eun den sante!, an Dien Eürus· Jakez a Strepar hag en deus larbouret da adunani an eneou, pa ùe oa c'hoaz ne­met ,Breur bihan ha pa zeuas da veza Arc'heskob.

I

" Ne e'haMer ket, erne Sant Aostin, kaout Doue eve! Tad mar ne ·C'houller ket eus an Iliz eyel Mamm. , Ne c'hellomp kc; d1sparl!a ar senl!dtgez dleet da Zone diouz ar sentid\gez dleet d'an Iliz. o· An Eürus !akez en deus strivet, e-pad ar misionou prezeget ::?antan, da. zerc hel an eneou en unvaniez.

Hen eo a oa e penn ar visionE)rien er c'horn se a Rusia. 'Ke­ment a c'hred a lakaas er prezegennou a rôas e-pad dek bloaz. ken kaer ~ oa ar .Gkoueriou a ginnlge d'ar vroiz, 'ma adteg:asa~ davet an Ihz katohk eun niver bras a gristenien dianket.

E skoazell a rôas da " .Gevredigez baleerien ar C'hrist , . B.ez' e oa er gevredigez-se misionerien. Sant Fransez- ha Sant Dam·inig, hag a yae, gant bennoz o Mistri, dre an hoU vroiou da ga.s sklerijenn an Aviel betek kornadou pella ar bed. , '

Bennoz ha skoazell a rôe ar Babed d'ar visionerien-se ha o deus savel kalz a ilizou ha· pourchaset distro e-leiz a eneo~ d'ar wir Iliz.

i40 -

II

. Sa!,re.t arc'heskob, e voe an Eürus Jakez skouer ar pastor mat. Gouzout a rae e teu ·pep treuzkredenn eus an diouiziege~. Evez bras a daolas ouz an deskadurez relijiel. Gwelet. en doa, p'edo m'isioner, ne oa ket ni verus a-walc'h an il-izou. Ilizou stank. a savas evit n'en dije kristen ebet digarez da chon:i. hep oflsou.

Ar preder ar brasa a gemeras gant santelez ar. veleien. 'l'iez

m·enec'h a ziazezas ha klafivdiou e-leiz. Pledi a reas ivez gant ar bob!. Devot bras d'ar Were'hez, e

Jaiaas e gristenien da gaout muioc'h a garantez ouz Mamm Je­zuz. Bep noz e feUe d'ezan gwelout ar gristenien o teredèk d'an Jlizou evit pedi ar Werc'hez ha klevout prezegennou diwar he

fenn. Atiza a reas an devosion e kenver sakramant_ an Aoter, lu·ci-

zenn ar rellji.on gristen. Induljansou a rôas d'an dud a deùje d'a~ zeuli Jezuz en ilizou. Krenvoc'h ez eas feiz ar gristenien ha san­

teloc'h o buhez. Daoust d'ezan da veza Arc'heskob e chamas an E-ürus J'akez

ar paoura. ha.g an izela a. galon ellS bugale sant Fra:nsez. W.ar droad ez ae ·dalc'hmat, eur gwiskamant pao ur gantan; dre-holl e-!lec'h ma tremi:m, e hade kom·zou Doue.

Eus eun tiegez a renk uhel e oa hag e c'hallas 1~ei barp d'ar gouarnamant da arg-as an enebourien ar vro. Dre-se e voe hanV~t Diwaller ar vro, mirer ar rouantelez.

Gaude e va~o e teuas tud a-vil-vern da zaoulina war e \ICZ.

Daou c'hant bloaz gonde è varo e voe kavet e g·orf hep a!lberz

ebet a vreinadur. Eve! an Eürus Jakez a Slrepar, bezomp devot bras da. Sa-

kramant an Aoter 'ha d'ar Werc'hez Vari. Karornip ar Pab ha sen­

tornip autan.

E. H. Gournadec'h.

· Evit labour at gant bor misionerien. eus ar broiou=pell

Bez' ez eus meur a zao re da labourat ganf hor misionerien hep kuitaat hor bro. .

Gellout a reer aber eun aluzen pe aber tr.aou a bep seurt : liena.jon evi~ ilizou ar m:isionou, pe lienajou evit bu gale ha' m;am­mon, tud klanv ha lud paour.

Ac' hanta da viz IKerzu, e vo graet e Pariz ar· pez a vez hanvet e galleg « VENTE DE CHARITÉ " evit hor misionou eus an lndez, KonstanHnopl ha Smyrne, enno GO misioner eus hor o'horn-bro, Breto1ned kalz anezo.

,Ha gouzout a rit pet pagan o deus da c'honnit d'an Iliz hor Mamm ? Ouspenn. 13.000.000 lenit mat : trizek milion.

C'hoarezed Trede-Urz sant Fransez, kompren a rit peg·e ment e-zom.m o deus ar visionerien da veza sikouret.

Setu an1an eun tl) da ziskouez ez o.c'h dournet mat. Gou~­zout a rit hofl g-wriat, ober stamm ha brouda. Be·c'h eta d'al ·la­bour !.

An hall Vreuriezou a c'hell gant eun tamrnJig bolontez vat ober eur pakad lienaj kem'pennet brao evit beza diskouèzet e Pariz p'he devo lec'h ar " Vente de Charité "·

Kas ho labour pe ho prof da : R.P. ARCHANGE, i4, rue Boissonnade, Paris (XIV'), Mademoiselle GOSSE, iO, rue des Foptaines, Lorient.

142-.

Perak pedi sant Antan evit an traou kollet ? A,.r bloaz a zeu, emaer e sel! d'aber gouehou kaer diwar­

benn ar 700et bloavez g·oude maro sant Anton a Badou, unan eus brudeta diskibien sant Fransez. Sant Anton a zo bel hanvet " Morzo'l an eretig-ed. » Gounezet en deus da Zoue milierou ha

milierou tud. En bon amzer e peder anezan dreist-holl evit a!dkaout an

traou kollet. Perak an dra-se ? Selaouit : El-pact ma rene .sant Anton kourent Limoj., CUfl' manac'h

yaoliank, deut keuz d'ezan da vez-a en em rôet da Zoue, a geine­ras an tec'h hag a zistrô.as d'er bed, o kas gantan ar Skrilur Sakr ket skrivet gant an dourn bag a oa d'ar ~an\.

Anton n'en dij e ket rôet al levr-,se evit an hall ·ctenzoriou; rak ousPenn ma oa ennan komz Doue, en doa c'hoaz merket warnan meur a sonj mat deut en e spered. Abred e sautas an dlenez eus e levr; ·pedi hag aspedi a rae Hor Salver da lakaL anezan da ·gaout a-nevez an tensor-se a gare_ -muioc'1h1 eget an

arc'hant hag an aour. Al laer, aval, o vont g·ant an hent, a welas a-greiz-holl, eur

pez loen spontus o tant davetan, hag o rci d'ezan an urz da g·as e levr da sant Anton, ma ne [elle ket d'ezari beza .stlapet ,dioustu an ifern. Liou ar maro en e gerc'henn ha keuz .en e g.alon, ar ma­nac'h yaouank a zeuas war e giz. En em deureal a reas .ouz treid ar sant; rei a reas d'ezan e levr ken karet -en .eur ·c'houlenn par­don. mui dre zaerou eget dre gomzou, hag ivez ar ü'hr:as da veza

adkemeret er gouent. Selaouet en doa Hor Salve·r pedenn Anton. Ouspenn-'se, evit

paea ha paea mat e bedenn graet gant kement a fizians, e TÔUS

d'ezan ar gllilloud, anavezct gant an holl, d'ober burzudou evit

kaout an traou kollet.

1

. ............................................................................... ; .................................................................... .

BU HEZ H. S. JEZUZ- KRIST

hervez ar pevar aviel laket en unan GANT

an aotrou UGUEN, chaloni a enar, Persan Ploug·astel-Daoulaz

HA DA HEUL KENTELIOU GANT

an Tad EUGÉNE, misioner kapusin

. EUL LEOR KAE:R 1

700 p~jenn, 120 taolenn, 10 kartenn, golo kalet

EMBANNErr GANT

KENTEiLIOU SANT FRANSE2.

E GWERZ ER C'HLOERDI-BRAS, K.EMPE,R

• ••

·,,··'i'. Skriva da M. l'Econome du Grand Séminaire 14, rue Ve~de,et, ,QUIMPEiR

C.e. 177-25, Nantes .. ••

Priz 25 lur ar pez, 22 lur pa gemer daouzek, 20 lur pa gemerer u: hag ouspenn·,

........................................................................................................................................................

1

1

1 ! 1

1

- 144

Pedomp evit hon anaon

Sant Eva1rzeg. - An 'Aotirou 'n Ab.:ccl ar Maout, 1na.rvet d'ar 7 a viz East d'an oacl a 50 vloaz.

Belcget \cr ~loaZ 190-4, an Aotrou ar Maout a oa, d'an diwezan kure e parez Gouez­nou. Pa savas ar brezel, e rankas·· m·nnt d:1 soüdard evel ar re-all. Met a-benn eun nP...,

beud amzer, e voe kaset d'ar gêr. ha rôet cl'1> zan kant evit kant a bansîon. Skôet e oa. ·gan(; klenved a skevent.

Distrôet da Sanl-Evarzeg, e klaskas, keit m'en doe. eun -tammig ncrz, sikour eus e wella an Aotrou Persan e ba1~rez. Kinnig a rae e boan e_vit ma chomfe e genvroiz kristenien vaL Dioue hepken a oar pegen talvoudus eo bel e glenved eviL ar be.c'herien. Le·zel a ra war e lerc'h ar skoüer a basiantecl en e boaniou hag ar skouer ar vuhez santel.

Giglan.- Janed AMIRY (c'hoar Mari Jojeb), marvet d'an 2 a viz east, d'an oad a 84 yloaz, gaude 20 bloa.z profesion.

BUHEZ

Sant Fransez a Asiz SAVET GANT AN AO. MADEC Aluzener e Kermou-Lambezelleg

Reizet, evit an doarecskriva, diouz aliou Breuriez-Veur ar brezoneg,

GANT EUN TAO EUS URZ SANT FRANSEZ 45 skeudeun gaer. - 294 pajenin.

Goulenn al !eor-man dig·ant an Tad E. CATHERINE

28, Avenue de la Marne, LORIENT (Morhiha.n) Chèques Poslaux : Nantes 215.15

Priz : S lur (dre ar post)

Kelaouenn a gelennadurez kristen

MIZ HERE 1930

SONJIT ERVAT

Diwar-benn ar c'homzou-man bet lavaret gant Hor Salver Jezuz :

En em ziwallit diouz ar. fal~ pr~feted a,. zeu davedoc•h gwisket gant kroc'hen denved

Sonjit ervat. - Er hed n'eo ket diouz eur gwel eo bar11 an dud, kalz a zo hag a aar en em c'holo dindan mante!! an de-: :va sion hag a;r vertuz, "e_ riskl emae·r da veza pakJ,: .dre .ina n,e ·zon--­j er ket en em ziwal diouto. Gwelit ha ne glaskit ket hoc'h un an kuzat ar pez ma z' oc'h. Ma n'oc'h ket e gwiribnez en 4o tiabar·z «r pez ma tiskouezit beza, e lakit ar re al!' da fazia hag e c'he!lit~ über droug bras.

Sonjit e~vat. - Fals profeted int ar ;e a glask h6 poulza en €un afer fa!! bennak war zigarez devosion. Buan hag hep sonja! ~ec'h asanter ober an dra-man, mont da heuilh hennont, abalamour· ma kav d'eomlp eo mat. Arabat kredi re vuan, an daoulagad ne welont nemet an 'dianva~z· : na rit morse ne_tra:, araol). beza pleu,s­trél mat, da anaout, ha Doue eo, a zo e gwirionez ouz ho poulza: pe eur froudenn doue!lus bennak.

Sohjit ervat. - Hervez kelennadurez J czuz-Krisf ec'h apa-. vezer ar fals profeted, eve! ar gW'ez diouz ar frouez, eve! •màc'h anavezer an oberon dre ar pez a zeu d'o heu!. Kement tra a zigas en ho spered d'eoc'h, pe ~ s_pered ar re all : skanvacturez, oi1r­gouilh, karantez re vras evid ar grouadurien, donj er ouz .traou an nenv, a dle rei difizians d'eo,c'h hag ho lakaat prim da drei kein.

Deuit pelloc'h da veza. tud fur, gaude m'ho peus' g:welet keri

- i46 -.

(Llies a hini hag a zo bet tou el! et. gonde ma z' oc'h bel paket. hoc'h unan,- Ouspenn eur wech. Hiviziken be_zit evesiant, n'_e,z it ·~et ré :vuan war araok, gand aon na ve· eun ,digarez fall bennak a.

zevo$ion ouz ho poulza.

Kelou eus mision Konstantinopl

Abt'.Oe eur bloaz 'zo, 57 Tad kapusin o deus Jmitaet o bro.

evit mont da brezeg d'ar baganed relijion .sante! H.S.J.K.

Met siouaz ! bez' ez eus broiou evel- ar Rusi h:1g ali Durki.

hag a zo serret ouz ar visionerien. E kêr Konstantinopl, ar Gapuûned a za.lc'he eur mision.

abaoe ouspenn 300 vloaz. Savel o doa ena eur c'hloerdi bihan

hag eur .c'hloerdi bt;as evit rei belei.en d'an eskoptiou· eusbro· Sav­

Heol. Meur a hini eus ar veleien-se a zo bet !azet gant an

Durked e-pad •ar breze! diweza. Ha setu breman, mestr ar vro-•se,.

Kemel-Pacha·e h;mo, d'en em gemer ouz ar .skoliou kristen.

Difennet en deus kaout eur C'hrist e~barz ar saliou-stùdi. Ret

eo diskleria, encp pep gwir, eo bel da viskoaz an Durked ar gen­

ta hag ar w.ella eus an holl boblou. Lake\ en deus war ar skoliorr

katolik tailhou ken·pounner ma n'helier mui dont a-benn d'o faea.

Setu perak, ar miz Eo:st diweza, an .hanter eus ar vi!sione­

-rien- a oa e Konstantinopl 0 deus. ranket, ar glac'ha.r en o c'ha­

lon, distrei da Frans da c'hortoz ma teuy evita eun am'zer gwel-·

loc'h. An Durked ne reont nemct heulia ar skouer vi!Liget rôet d'ezo.

gant Franmansoned hor bro ha na feil ket d'ezo ivez gwelout ar·

rè!ijiuzed oc'h ober skol nag o teski d'ar vuga.le ar wir relijion ..

Stourmad etre Jezuz ha Fransez 1. -- Jezuz, eun deiz, a lavare da Fransez :

" << Denig bihan, . Arabat d'eoc'h :n .em gastiza didr.uez, ·

'Hep tamm ehan : ' Eur muzul a d,le beza mire.t

E?'. binijenn. 0 F~·ansez 1 c'houi 'dre{Jas re galet

Ho rpreur Azenn (1). Perak 'n ho kalon ez eus youlo.w

Ken sot gant ar poaniou. ? >>

2. - Perak, J ez·u.z, tan}all d'in va fùiijenn, ~ Evel ~re ?''l.tSt ?

Perak gourd1·ouz, en abeg ma tremenfen Ar muzul just ? . ·-:-

Daoust hag en e ·vez d'ar garan~ez Merket eur pal ?

Daoust ·ha c.'houi, Doue· ar saritelez 'Zo didamall ? .... - '

Piou, da ·g_enta, ·-eo a zibabas Ar rnaro war. eur groaz ?·

3. - C' houi 'peus -laret' : << E1wr 'vez grêt 'd'ar. mevel, Enar anat, ·

Pa vez, a-grenn, _laket dri veza henvf!.l Ou·z e vestr mat. >>

Hagen, c' houi, va Mestr m'adelezus, 0

-.

Ho petts saouret At• pQaniou ar muia strafuilhus

'C'hellfer gwelet. Penaos e kr edit larout . gaude

· B fell d'in aber re. ?

4. - Pebez anken 1 p' edoc'h 'n eur mor a c'lilac'har Dirak ho Tad, ·

0 pedi c'houek, ho kor:f .a-stok an doU'ar, Beuzet 'n ho kwad! !· .

0 sonfal er c'halir ken c' houera 'Poa çta eva,

E santec'h eur samm panner-garo . Ouz ho flastra. .

(1) :Breur .A!ze_nn han1_o; roet gant Sant Fil''Qnsez od'e gorf,._ •

IPenaos

- i48-

€da, penaos e chon~rfen Hep tan: va hoc' h anken ?

5. _ Pebez ariken f p'en em gavec'h ·chadennetl C'Jwu,i Mab Datte,

Chadennet start,- gwall-gaset, dismeganset, E pep doare !

Pebez meZ 1 pa oa paotred euzus, Kriz evel chas,

0 tuf{at loustoni donjerus · E kreiz ho Fas . ...

Piou c'hoaz, piou a vezo glac'-haret · Da veza 'disp1'izet ?

6. - Pebez anken e_vidoc'h, o va Satver 1 P'Bd!oc'h en noaz,

_stag ouz- eUr peul, dispennet" 'giz eur muntrer, - Ha gwasoc' h c' hoaz ! Pa rede, dindan ar skourr_jezou,

fia kwad prener 1 Pa strinke diouz ho Jwrf, a dammou,

- Ho /dg tener I Piou c'hoaz na vago ket breur Azehn.

Gant kerc' h m~ binijenn ?

7. _ Pebez anke-n 1 pa zeuas tJJ,d dizaJ?wnt, Gant S([Jern garo,

1])' ho .kuruni 'v el eur roJJ,è diskiant ·Ha divalo !

Pa sankent an drein hir ha flemmu~ . J)oun en ho penn, '

'Giz ina vez plantet spûhou broudus En ew· bellenn !

Piou c'hoaz a 'gredo 'n em gu . .1·uni - Gant ''oz ha gant lili ?

_ Pebez -anken /. p'edoc'h o vont ·'d'ar_ C'halvar 8. Dindan ho kroaz,

Ettr groaz portner taolet gant d~or.n ar gonnar War ho tiouskoaz 1

Pa gouezec' h dindan ho pêc' h mezus, Dinerzet hoTI 1

!Pa glevec'h maUoziou st?'çrfttilhus Eut· bob! dirol! !

Penaos eta e kredit laret E vefen re sammet ?

.9. - Pebez anken! p'en. em gavec'h astennet, ·Ho korf en noaz, .. _

War e_ur gwele, - eu?' g:wele .§..triz ha kalet, Gwe.le ar groaz ·!

Pa voe- 'Cl/ eoc' h treuzet treid ha daouarn Gant tachou teo l

Pa Santec'h tremen d'eoc'h a'!1 houarn '[)re ar c'hig beo 1

Pe.naos e c'hellfen sellout ouzoc'h Hep gouzanv· -evidoc' h ?

t

\· \.

'

-149-

10. ---:- Pebez" anken ! p' en em gaveC' h i#r.i.bilh Ouz koad ar groaz,

Treid ha daouam toullet gant bep a ibilh 0 pebez gloaz ! -

Cham teir eur, dre c'houliou l.edan, Pouget en ~,. !

Piou 'c'hellfe kompren hO tremenvan, O. va Salver !

Penaos ne ?'afen brezer nerzus D'am zee hou çlis"entus ? ·

11. - Ev et ho peus ar c' ha_lïr trenk hit c' houera rf3etek al li : -

Witr ho korf paour ez eus~ o les ki bero 'Spenn mil gaul.i. ·

En ho kreiz ho Kalon 'zo r.annet Gant an anken :

Dar an nenv, siouaz 1 a zo prennet Ouz ho pedenn.

Piou c'hoaz a gredo 'n em luskellat, Ma sell ouzoc'h ervat ?

12. 0 va Jezuz 1 p'ho kwelan uhel savet E lein ar groaz,

BeuZet er boan, ar boan ar muia kalet 'Zo bet biskoaz,

N'hellan mui tanva tamm plijarhu1· Wa1· an douar :

Va c' halon n' eo nemet frailhadur Gant ar glac' har .

Va c'hoant a vezo hiviziken :­Mervel en ho kichen·

13. 0 va Jezuz! perak oc'h en em vezvet Gant gwin ar Boan ?

0 karantez 1 perak ho peus va stla.pet . En ew· fm•n dan ?

N'hel.lan kin, 'dal ma sellan ouzoc'h, En em reiza :

10Uz ar groaz me 'fell d'in eveldoc'h En em staga 1

Ar gr.oaz hepke~ a glaskin ato, Betek eur va ma1·o. n ·

14. - 1Var an Alvern JezUz a bedas Fransez Da fest ar Groaz,

HafJ a doullas daou.arn ha treid ha kostez E vignon bras.

0 Fransez, na c' houl a oa eilrus Gant ho tenzor !

Wa~ ho korf kao,u.t pemp gouli J ezuz, Pebez enar 1

Bennigit ho pngale garet Gant ho taouarn tachet.

'· .. ·: j

BASTIEN.

i

! :1· '. ,.!; 1

Prezegenn war an A viel IXet Prezegenn

Ginivelez Jezuz-.K:rist

Va BreudBur,

eue'L e oa evii Jezus-KrlsL, konsevet er VVerc'h'ez Vari an amzer da zont er bed. Konsevet dre vertuz

a; Spered-Santel, Jezuz a zo deuet er bed dt'e virakl, rak ganet eo eus eur vamm chamet gwer­c'hez. Ha koulskoude ez eo ganet krouadurig bi­han eveldomp-ni. Perak kement-se ? Perak n'en deus ket c'hoantaet beza, diwar an de·iz k.rnta, eun den deuet, ev el Adam ? Gallet en dij e her bez", m'en dije karet ;, met, ti'e_o ket falvezet ganton. Perak ?_ Choazet en deus beza eur c'houadurig·

k.lister eve! pep-hini ac'hanomp evit dliskon'ez

splann e oa gwir den eveldomp-ni. Rak diwezatoc'h e tlee dont heretiged da lavarout en doo

Jezuz-Kris·t seblantet a ziava.ez beza den, he·p beza, e gwi~~ionez, eun den ev el ar re-all. N' eo ket maro~ emezo, e gwirionez war ar Groaz, r_ak n'e.n doa ket, e gwirionez, kemeret an natur den, ha; n'eus ket eta a .silvidigez evit ar bed pa n'eo ket bet paet da. Zoue dre e vara dle ar pec'hed. - Eve! ma 'z eo diazezet ar relijion ar_isten war vis ter Mab Doue m\aro war ar groaz, J ezuz n

1

eo ke_t b falvezet gan·~an lezel .an distera dou'c'tans eus ar wirionez-se e spered an dud. Maro eo, e gwirionez, dre ma oa den, e gwirionez, o-anet eve! an dud aU krouadurig da genta evelto ha gaude den ~ ' ' . .

yaouank ha den en oad. Ouspenn, c'hoantaet en deus gene!, tremen dre ar vugaleach

ha Me ar yaouankiz evit ma vij e dre e vuhez a-bez skouer ar vu­gale, eve! skouer ar re yaouank ka skouer an dud :en oad.

Unan eus ar bro.feted, Miche e hano, en doa diskleriet dre gomzou eus ar re .splanria, e tlee Salver ar bed gene! e Betleem,

- 151-

·our gêr a vro Juda. Mari ha Jozef a oa koulskoude o chom e Na" zared; __ eur gêr a C'halile, pel! diouz Betleem. Penaos 'ta e teui da wir· komzou ar profed-,se ? Doue, v."b.k., a- ra ar pez a gar. Ha pa fell œezan e c'hoarvezfe eun dra-bennak, an dra-se a c'ho8..r­·vez ovel n1'en deus mcrket. Mont a ran da ziskouez d'o6'h penaos en doa graet an Ao~rou Doue evit ma vijc dcuct Mari ha Jozef da Vetleem, eun hag· eun en amzer ma oa en em gavet termen ar vVerc'hez da lakat J ezuz er bed.

Bro ar Jude, loc'h ma oa Nazared hâ Betleem, ne qa mui d'ar Juzevien ; bez' e oa dindan galloud impalaer Rom. Heman,

_·rr1ber e hano, deuet d'ozan eur sonj, a glaske gouzout pegement

Betleem

a dud a o1L dindanan, en e holl rouantelez er Jude koulz hag er broiou all. Gourc'heniennet en do a e vij e, aet pep-hini da lakat ·e hano, n'eo ket œal lec'h ma oa o chom, met d'al léc'h ma oa kavell e familh.

Jozef ha Mari, dre ma oant o-daou a 'lignez David. a oa bet r:t d'ezo eta kuitaat Nazared er Galile evit mont da Vetleem, eur ger a Juda hag a oa lec'h ginivelez ar roue David. ·

Digouezout a re ont er gêrig-se war-dro sarr-noz, Deuet ·a oa, ·en derveziou-se, kement a dud da Vetleem, ma oa Jeun an os­taleriou, hag an daou bried sante!, kaer o doa bet klask n'o .doa

. kavet lojeiz ebet e kêr. Ret e oa bet d'ezo, evit treme·~ an noz, ~ont er maez a gêr h_ag en em d~nn en _eur c'heo hag a s.~r_vije dar chatal pa veze gwall-amzer. Eur pennad gaude me oant <mo"

. ·' J

- i52-

. . h Jezuz a zeuas er bed e-kreiz an: ter-men Marl en em gavas a

. . M . oa. gwerc'hez p'he do a e gonsevet, gwerc'hez atao en: noz. an a 'h d h g· e peb

e ,c'hinivelez ·ha gwerc'hez ez e_o. chamet da c ou ~ . a - . . h . J bed n'he doa ket bel da hlrvoudl er amzer. E';'Jl lak:a.t ezuz er , m'he di. e sante\ boan hag an daelou eve! ar mammou all. Hep ! J

Ar bastored a zèu da adori ar Mabig J ezuz

. t 1 d' k he daoula~ droug ebet Jezuz en em ziskouezas en eun ao Jra h l d

' ' f 1 ma teu eur bann- eo a' ad deuet er-maez eus he c hor eve . ~. ' h l terri Er memes do are burzudus, dreuzi eun tamm g·wer . ep len . . F k e

d'wezatoc'h dont er-maez eus ar bez. D'ar sul as ' . :r!~::zg::t ~ gorf a-dreuz ar ·ma en kalet a stanke ·ar bez heb her

- i53-

fin val nag· hen terri. Kerk.ent ha ma oa gan et J ezuz, Mari he do a e vailhuret gant lienach dister hag e c'hourvezet en eun neo wal'C eun dornad plouz : rak n'he doa da rei d'ezan na gwele na kavilll.

Bez' ~ oa, en nozvez-se, war ar maeziou tro-w.ar-dro. · me­saerien o tiwall o loened. En eun taol, dont eun ael eus an neny­d'en em ziskouez d'ezo. Spontet in\ gant ar sklerijen~ a darz !ter­kent en-dra d'ezo. - << N'ho pezit ket aon,. erne d'ezo ?-ll ael,. rak digas .a ran d'oc'h eur. c'he:lou hag a raio plijadu~ v:ras d'an' hall. Gan et 'zo d'eoc'h eur Salver ; henoz ez eo gan et e Betleem,. · kêr ar roue David. Ha .setu aman penaos e c'heHoc'h anavezout anezan : c'houi a g·avo eur c'hrouadur mailhuret gant lienac'h _dis­ter ha lake\ en eullaouer , . Ha kerkent eur vanden aeled al! a zeu cfa gao ut an hini ken ta evit meuli Doue .. Kana '·re ont : (( Gloar­da Zoue e barr an nenvou ha peoc'h war an douar d'an dud a NO-·

Iontez vat ! » Pa oa aet an aeled ktilt, a·r vesaerien. a lavare an eil d'egile :.

" Deomp betek Betleem· ha gwelomp petra 'zo "· Mont a reont ela, tiz warno, betek ena ha kaout a reont, eve! ma oa bel lavaret d'ezo, Mari ha Jozef gant eur ·c'houadprig kousket en eun neo.

Gwelout a rean\ dioustu e oa gwir ar pez a oa bet lfivaret d'ezo. Koueza 'reont k.erkent. d'an daoulin evil· adori ar buge!. Redek a reont da c'honde da ganta d'ar re-al! aJ'. pez o doa gwe­let ha klevet, hag, ouz o selaou, an dud a chome boeme\.

Setu ela ganet Mab Doue hag a zo er memes amzer Mab Ma-o

ri ! Setu he!;) krouadurig- ! Ar c'houadurig·-man a zo Doue evel ma 'z eo den ha ·n'eo ket henvel ouz ar vugaligou al! nevez gan et ha n'a deus ket c'hoaz o skiant. En dervez ma oa ganet ~vel en • dervez ma oa konsevet, ar bugel-se a anavez hag. a g-ompren ke­ment ha pa vo deuet en oad.

Go)lzout a ra ez eo en em c'hraet den evit digoll an Ao­·trou Doue e Dad diouz of ans ar pec'hed. E adori a .ra dioustu, en em ginnig- a ra d'an Tad eternel·eyel an bos ti a zistan6· e gounnar· hag· a baeo dle ar. bec'herien e-kenver · e justis. Hag-; e-kenver an dud, en em zi.Skouez a ra ivez gwir Salver oc'h aber d'ezo e genta prez.eg-enn.

Bez' e c'heller, va Breudeur. prezeg hep lavarout ger ebet. J ezuz her g-ra, ha ma karit teurel eur sel! hepken war ar c'hroua- ' durig-se astennet en e gavell, e klevot gantan ar gaera eus ar· prezegennou. Hep komz a c'henou petra a lavar d'eoc'h ?.

(( ·~e:Uit, emezan, n~'eus ket gane.t :paouroc'h eg·edoun M·e 'zo krouer an nenv· hag an douar, _ha va fale;z a zo eur c'hraon-; · kousket oun war ar plouz, e-kichen al loened.

- 154 -··

l-Ia _:koul:skoude, dre ma .'z oun Doue, gouzout a ran gwelloc'h­=e.get n'e1.1s forz piou petra 'zo mat. Ma vije bet an danvez ar gwir ·vadou me am bij-e her choazet; m'.ailhuret e vijen bet er seiz, va c'havell a vije bet alaouret~ kant servijer a vije bet war va zro mn falez. Choazet am eus beza paour evit deski d'eoc'h n'co ket -eun droug beza paour, e·z eo kentoc'h eun droug beza pinvidig. Beza paour n'co ket eun droug : rak aesoc'h co, pa ve.zcr paour, distaga ar gall>ll diouz traou ar bed ha karo>;l an Aotrou Doue. Beza pinvidik, evit al lodenn vrasa eus an dud a zo eun droug : rak er c'hoant kaout danvez, er gwall-implij a reont anezo ez eus

eur vàmmenn veo a bec'hejou. « Sellit c'hoaz, erne Jezuz, n'eus en-dra d'in, oc'h enori ac'ha­

noun ev el o Dotie hag o Salver, nemet mesaerien. Diana veze~ oun ha lezet a-gost,cz gant an duchenti.L gant pennou bras ai' vro ha gant an dud a zo e karg. N'co kot eta ·eun droug beza a renk izel, beza tud dis-ter h1a .disprizet, rak kalz aesoc'h eo en em savetei en eur stad izel eget e-kreiz enoriou ar bed. ))

Selaouit c'hoaz Hor Salv8r nevez ganet ü lavarout d'e_oo'h : (( Deuet oun er bed e-kreiz an noz, en eun amzer yen ha kalet, en. eur. c'heo digor d'ar pevar ave_l, ha n'cm eus, evit tomma va c'horfig, ncmet alan eun aneval. An droug a gouez war ar vu­galigou neve\ ganet am laka da ouela eve! ma reont. Adalek an (lrœvez kenta e_us va buhez w.ar an douar, e fell d·'in deski d'eoc'h ez co ret aber pinijenn ha distaga ar ga:lon diàuz joaiou bresi\.. ar bed. Deski a ran d'coc'h disprizout ar plijaduriou faos ha fail a ra d'eoc'h koll karantez DOue, kem'er hent an ifern. ))

Setu prezegenn Jezuz en e gave!\. Ne lavaro kalz muioc'h en -e vuhez : rak en hini verr-man errian an Aviel penn-da-be-';)-n.

ALUZENOU DA GE,NTELIOU S. FRANSEZ

_ {hVenac'h. 32 l -Trugarez !

Sakramant an aoter, nerz ar c'hristen An cne, evel ar c'horf, a dle beza maget. Magndurez an cne

eo gras Doue. ha, dreist pep Ira, sakramant an Aoter, feunteun .an hol1 c'hr.asou. Rak-se an Iliz ne ehan da alia ar g.ristenien ·da :gomun1a aües ha bem'dcz zoken, evel ma Lavare (Ln Tad ..Sautel Pi X n'eus ket pel!. ·

Ar gristenien va{ o deus sente\ ouz mouez an Iliz, hag e we­Jer en hon 1hzou tud a bep oad, a bep stad o taoulina ouz an dao! •sante! hag o tigemer gant feiz lja karantez ar bara-se diskennet eus" an Nenv hag a ro ar vuhez d'a~ cne.

:pirc'hirincd niv.e_rus a vez_ o pardona e Lourd e Lisieux h1a elec'h al!. Pedi a :reont ar Werc'hez Vari, sante;c~hereza ,ar Ma~ b1g Jezus ha sent ali, met ne g·av ket d'ezo o dije graet awalc'h ma n'o deus ket komunic.t. Pedi ar Werc'h.ez . ' a zo mat, kornu-nia _gant _karantez a zo gwelloc'h c'hoaz.

Ouspenn komunia, ar c'hi'isten mat a gar c'hoaz m'ont alies -d'an iliz da adori ar Sakramant, da zigeri da Jezus e g·alon, dala­v~ro~t- d'.~za.n : (< Me ho kar, o va noue, me a fell d'in beza hall', c; eoc h epad v,a buhez penn-da-benn. Va bennig·it, va sikourit, 'a dl wall!\ dwuz pep droug-, diouz pep péc'hed. , ·

Tud a zo bel e vilierou è Karthaj, e Sydney, e Qhikago, e Montreal, e -Madrid, e Vienn, e Lond:r;>e_s, e Kologn, evit gouelioa bras ar Sakramant. Meuleudi a zo bel kanet e pep yez da Jezuz k.uzet d1ndan spesou ar Sakramant. Pa vez, er parreziou, prose­·Slon. ar Sakramant, eo eun dudi gwelout pegen kaer. e vez fichet un bez, pegement a aked a laka an bol! d'aber eun digemer de­real da Vestr an Nenv hag· an douar a zeu er-maez eus an iliz ·8Vll benmga an holl. Eve! gwechall ar Juze·vien o teurel skourrou 'gwez ha pallennou war e hent hag o kana : " Meuleudi da Vab . D~v1d, .d'~n Hinï -a zeu en hano an Aotrou ! \1, evel-se ivez a::r gnstemen a zav o mouez hag a ra gwella ma c'hèllont evit dis-kouez o doujans hag o {)'harantez e-kenver o Doue. .

'

-156-

t t E n Doue a cham ganeomp e sakramant Kemen -~se a zo re . u · . an Aoter. N'helier ket diskouez d'ezan re a garantez, re a zouJans. Er parrezi~·u a vo enna kristenien leun a zoujan~ evit Sakranlant an Aoter, kristenie:n a gomunio alies, eno ez aw mat an traou,.

e vezo 'urz· vat ha santelcz.

~evelien Satan a ~navez an dra-se, hag a-dreuz ar c'hant-e ·ou 0 .deus klasket distrei an dud diouz sakramant an Aoter.

v J · · t · ber A-wechou all ez aent dre ne·rz, e tifennent ouz ar gns en1en o prosesionou er-mâez eus an iliz. Met gwasa tra. ~ deu: gr a et,. eo klask mirout ouz an Iliz kaout beleien. Ma ne V!Je mm a vele1en

8 eur vro buan ar vro-se a gouezfe dindan galloud Satan. Ma ne n · ' d d d' f 1 · vije mui ·sakramant an Aoter da g·ennerza an u , o rea Zl e-

kreiz 0 foaniou, d'a harpa pa vezont warnes koueza, buan e teu­fent ad arre. da veza golo et gant tenvalij enn ar maro.

Beleien eta d'an Lliz, belcien san tel-, da rei. da anaout d'an d.ud karantez Hor Salver, d'a .sklerijenna gant gwirioneziou an Aviel, d'o mag-a gant ar Sakramanchou.

Pedit Mestr an east da zigas ~osterien ~n e barie Goulen-· nit bemdez digant Doue kaout truez ouz e bob!, ha labourit en­dro d'eoc'h heb ehana, hadit e kalonou ar vugale a zo o. veva, e_n ho kichen ar c'hoant santel da veza beleien Jezuz-Kdst, servr­

j erien ar bob! kristen .. J. u.

<< Hep va sikour,

n'hellit ober nitra n. J ezuz-KrisL

-~57-

Evit klevout mat an. oferenn Kendalc'h

" An· Ebe,te'l sant Per ha sant Paal », dibabet gant. Jezuz; unan evit beza penn an Iliz, egile evit beza ar brasa éus an ebes­tel ·ha prezeg an A viel d~.ar baganed, maro Q-daou, e Rom:, er me­mes dervez eve! evit siella gant o gw&d diazez an Iliz Romen, gwir Iliz .Hor Salver.

" ... a,n HoiiSent ", hüll mignoned Doue, hall selaouet gan­tan p'her pedant hastummet kenan d'her pedi evidomp dre in'o · d~u.s karantez o.utan ha soursi eus hor sïlvidigez ;

<< ••• ha ü'houi.ivez )) kristenien, << va br.eudeur )) ·; em,aoc'h o pB.ouez va .c'hlevout o kovesaat ouzoc'h ez oun pea'he.r; goulenn <' ran eta diganeoc'h breman pedi an AotroucJ:Ioue evidoun:

Deùet tener o c'halon o klevout ar beleg o komz evèl-se, e respont ar 8·rlstenien -d'ezan' evel-h~n, qre -c'henOlJ ar marsikÜd :

" Plijet gant lljoue kemerout truez· ouzoc'h, rei d'eoc'h an· diskarg e4s ho pe.o'hejou hag ho kas d'ar vuhez e~ernel ! "

" Amen (ev el-se bezet graet. ) " a respont ar beleg. Y a, plijet gant Doue ho selaou ha rei d'in ar pez .a c'houlennit evi­doun.

D'-ar gTistenien eo aber brem-an d'o. zro ,ar pez. eman ar beleg o paouez aber : Kovesaat o· fec'hejou. Sonj a zeu d'ezo emaint o vont da lavarout an oferen, da· ginnig ar sakrifi.s da Zone war eun dro gant ar beleg, hag· ez int koulskoude pec'he­rien. Skouer a gemeront eta diwar ar beleg hag e 1avaront evel­dan ar C'honfi,teor evit gwalc'hi o ene dirak Doue :

" Me a goves ouz Doue Holl-c'halloudek, ouz ar. Werc'hez glo•ius Vari ... hag ouzoc'h, va Zad, em .eus pec'hed· bras dre sonj, ·dre gomz, ·ctre obef : dre va faot, d!'e \'" faot, dre va bral!ll faot; rak-se -e pedan ar We.rc1hez Glorius Vari, .... _ ha c'b,oui va Zad, da bedi Doue evldoun. ,

Kerkent e ra ar beleg, gant karantez auto, ar pez .o deus jJ"raet o-unan g·ant ·karantez ou tan ; pedi a ra evita : " Plijet gant. ·

! 1

1

1

1

1

1

1

-158-

Doue, emezan, kemerout truez ouzoc'h, rei d'eoc'h an diskarg · ·

eus ho pec'hejou hag ho kas d'ar vuhez eternel. >>

« Evel-se bezet graet l >> a. respont ar bob!.

Hag e ped ne uze ~r beleg evitan e-unan .·hag evita war eun

dro " Plijet gant an Aotrou Doue holl-c'halloudek ha lcun a

dr.uez rei d'eompcholl induljans, ~bsolvenn ha pardon eus. hon ..

holl bec'hejou ! ,

R) " Evel-se bezet graet ! " Kaeraat tra gwelout ha klevout beleg ha kristenien o jis­

kleria eve1-se, a bep eil, dirak an Nenv hag an douar, e_z int. pe­, c'h

1e_rien, o c'houlenn pardon digant Doue an eil- gaude egile liag·

o pcdi an eil evit egile ! Daoust ha ne gav d'eoc'h ez eo ka.'lz gw.elloc'h d'eoc-'h lakaat ..

neu?'e ho sbnj gant an dra-se ha lava.rout ho .Kdnfiteor, kerüoc'h ·eget !avarout eur pennad cl1apeled pe eur bcdenn ali bennak ?

i:(onfiteor nn oferenn a zo eur gour-sakrs·.mant hag e_n deus muioc'h a n.erz eg· .. el. n'eus :·'orz pe-s~~urt pedenn ah evit tenna war­no<h 't_ruez ha _jJGrdon an Aotrou Doue hag e·\·ïl gw·alc_'hi. hoc'h

ene lo"uzet dre ho pe.c'hejou pemldeziek. 4'ê Pedtlnnou diweza ar be-leg e-,harz an aoter pe o pignat

ouz an Aoter.

Breman p'eo gwa1e'het e galon ha kalonou ar gristenien a zo en-dra d'ezan, en deus ar beleg fizians ha hardisegez a-walc'h evit mont ouz an Aoter. E benn eun tammig stouet gantan e la var an Ii~beud pedennou-IDan evitan e-uiian hag· evit ar griste-

nien o lavar war ·eun dro gantan : « Va ])_oue roït bubez. d'hon eneou.

R) Hag· hoC'h hall vu gale a vo laouen. Dakorit d'èomp ho karailtez

R) Ha roït d' eomp bo skoazell. Va Doue selaouil va fedenn;

R) Ma savo va mouez -betek ennoc'h. Douè ra vo ganeoc'b (kristenien).

R) Hiag ivez gant ho spered (o beleg karet). »

Pignat a ra neuze oüz an aàter én eur zibuna diou bedenn

al!., atao evit g·oulenn glanded : « Pedomp, emezan. Goulenn a reomp diganeoc'h, o va Doue,

. leme! hor pec'hejou diwarnomp ( diwajrnoun-me ha d(iw)ar rer

'·

i59

gristenien) evit ma hellfe,;,p (int ha Sante]

mel tostaat ouz an Aoter · -man gant eur galo 1 Hor Salver. >> • c- n gan e_us pep loustoni. Dre Jez_uz-Krist

. Ua c'boude, en eur bokat d'an aoter . . . . . sent o deus o relegou am h·. d .. " NI ho ped, dre ar· l" . . an a re holl sent ar B ad .·

p lJO ganeoc'h pardoni hor holl bec'h . . ar oz,. ma. E •t . ' . 8JOU. » · VI lllv.ont 1nat ar bedenn-man . 't _ . ·

aoter. E kreiz an daol hl'r a· 't gn eun tamm kompren d'alle · vez grae aoter · .

bihanoc'h bet sakret gant . 1 . anezi,. ez _eus. eur maen 'ar maen bihan-se eo ar o eo-sakr gant an Aotrou 'n. Eskob :

gw1r ao-te~. Merkef eo bet gant pemp kroaz 8Vll deg·as sonj eus pemp gouli Hor Saliver Jezuv-K:rist. :· War an tu­gorre _anezan, etre ar groaz kreiz bag ar vevenn (bord) a zi--araok ez eus bel toullel eu~ bez ha la~ kaet ennan. relegou daou sant .d'an nebeuta, merzer unan _anezo pe o­daou. D'a.t lec'h-se eo e pok ar be­leg· pa lavar ar bedenn ama6c'h o paouez o lenn.

Setu aman perak e vez l'akaet e pe.J1 aoter relegou merzerien ha sent al!. En amzer ken ta· iliz Rom pa veze·heskinet ar gristenien ha p~ n'helled lavarout an oferenn-n•emet . . . . .. ·. . -war bez ar verzerien eo e veze d' atr bereJOl.l dinqan an douar,.

E 1 mzeze an dao! a se . . d.. .

.ve -se, war relegou ar re d . . _rVIJB a aoter~-. K . t . . . o evoe skmlhet o g . d . 't J · rl's , eo e 'kinniget da z ~ . . - w-a ev1 ezuz--' aue s . nfis korf ha gwad J ezuz"Kris't. •.

- 160-

Pedomp evit hon anaon

Ar Mans. _ An Tad JORJ (Fransez Mari Ray), marvet e

.kouent ar Mans d'ar 6 a viz Gwimgolo d'an oad a 81 bloa,z.

Ganet e Gwillag (eskopti G-wened), an Tad Jorj a gemeras

perz er breze! 1870 eve! « zouave pontifical "·

A-raok beza degemeret en Urz ar Gapusined, an Tad a voe kure e parrez Peaule ha kelenner e kloerdi bihan Ploarm~l. E­pad ar 46. vloàz m'eO bel kapusin, en deus rentet m!l •serv!J eve!

kelenner, prezeger ha dreist-holl kofesour. · Eve! m'en em gave e Beljia da vare ar breze! diweza, teir

gwe-ch e voe bet Jaket e-tal ar voger evit beza fuzuilhet gant an

A!amaned . . An Tad J orj a: zo bet a tao eur manac'h sautel ha pinij ennus.

* ' *

Plouvien. - Franseza SIMON (C'hoar Umlilian), mar:'éet

ar 14 a viz Eost d'a·n oad a 54 vloaz.

Ar C'hoar-~an he deus graet profesion e-pad he c'l!lenved -.dhve~a. Tri. miz a-raok mervel, he deus gouzanve_t poaniou bras hep klemm ~bet, met cioujus-tre da volontez sautel an Aolrou.

·.noue.

Kelaouenn a gelennadurez kristen

MIZ DU 1930

Evit klevout mat an oferenn

IVvet PEDENNOl[

Diweza ar beleg e-barz an aoter pe o pignat ouz an aoter

An oferenn, evel hon eus hel lavaret, a ze"gas •sonj d'eomp eus pasion ha maro Hor .Salver. Ar beleg·, e-hari. an Aoter a zo skeudenn Jezuz-Krist stouet izel dirak e dad el !ïorz Olived:

.Jezuz neuzC, en-- em· wele golôet eus _pec'hejou' an hoir duél Tak daoust ma oa dinÈtm·m-kaer, e oa ·bet _kablus. t.Vit p~ea ar pez a oa dleet evito da jushs Doue e Dad. Hag a-benn neùze e wele sklaer, kement en dije da c'houzanv hepdale en abeg· da-se ..

Gant ar gwel-se e voe beuzet e ene en 1dristidigez g,r vra­sa ; donjer en doe ouz ar pec'hejou-se, stage! outan eve! al lor-_ ,gnez ouz korf eur paour kaez lovr ; aon en doe ivez ·auz poaniou ar maro à dlee g·ouzanv. Dre deir gwech, ec'h en em da.oT d'an douar da c'houlenh B'alll e dad pellaat dioutan ar c'halir poanius a voe kinnigd d'ezan 1 ha dre deir g-wech e lavar ez eo koulskoude !Prest d'heu eva evit ob er bolontez e Dad eus an Nenv, seve! g-loar -d'ezan d'heu dig·o!l eus pec'hejou an dud ha •savetei an dud kablus. ·

Eve! J ezuz, ar beleg· a zo ankeniet e g-alon pa ze'B·ouez evitan .ar poent da g'innig ar sakrifis. Ne zouge Jezuz nemet samm an dud e vreudeur, ar beleg a zoug da genta ar pec'hejou en deus

_ graet e-unan hag ouspenn e- toug wàr eun .dro re ar ·gris.teni.en e vreudeur. Eve! Hor Salver, ez eo ar beleg en oferenn, lti'ed .évit

:an hoU bec'herien hag en deus karg da baea evita gant gwad .J ezuz-Krist.

- i62-

C'hoant en deus ivez ar beleg da lavarout da Zoue kas pell dioutan kalir ar gw.ad santel-se.; rak n'en em gav ket glan a-walc'h da vont ouz an aoter -d'her c'hemerout ha d'hen eva. Izel e stan da c'houlenn digan~ Doue· ka out truez ou tan ha pardoni d'ezan

.ha d'e Vreudeur o fec'hejou. Koulsknude e te:u sonj d'ezan eo bolontez Donc ma lavarn

an ofererln evit gloar an. Aotrou Doue h~ n1ad an hall dud; ha dro deir gwe:!Cll. e 1laim.r ez ay ouz an Aoter evil kinnig sak1~ifis an ofe- · renn, evel ma voe aet Jezuz war-du menez Kalvar eVit kinnig sa-

krifis ar groaz.

Ar .pedennou ha lidou ouz an aoter betek ar prof.

Klasket em eus rei d'eoc'h da intent gwelloc'h ar pedennou a lavar ar beleg e traon an aoter. Bepred e vez ar pedennàu-se­nn bevelep ·re, e pep oferenn, hed-ha-hed ar bloaz ha ne vez la­h1et gwech ebet re al! en o lec'h; a-wechou hepken e vezm)t ber­

raet evel en oferennou ar re vara Bretnan e stagomp gapt eullodenn a.ll eus an oferenn, adalek

pederrnou traon.an aoler betek ar Prof (Ofertouer). Kaout a-reer ellodenn-man pedennou ha kenteliou dishenvel an eil diouz ebeE hervez· ar mare ma vez er eus ar bloaz, ar gouel a reer _pe ar ulis-

ter a !ider.

-l o) An lntroit.

Gaude ')eza poket d'an Aoi.cr en eur hedi Doue hag ar Sent a zo o relegou ena, ez a ar boleg en tu kleiz, tu an abostol, da lenn

an Introit. << lntroit )) a· zeu eus ar ger latin << introire l) (n1ont pe dont ·

e-barz). Gwechall ne veze lavaret' pedenn ebet e \raon an aoter. E-pad ma yeze an eskob pe ar be)eg o tant eus ar sakreteri d'an iliz evit oferenna, e veze kanet eur psalm penn-da-benn, gant. eun antien pe disken tennet eus ar psa.lm-se. En hon amzer ne vez lavaret na kanet mui nemet an antien (dion wech) hag~ar kenta eus er_ psalm gant ar Gloria Patri~

En;moun o paouez ]avarout ez eo eus ar psalm· a vez ten·­net an diskan. Peur1ïesa e vez an traou evel-se, meur a wech koulskoude · e vez tennet an cliskan eus !eor pe !eor al! bennak; eus ar Shriiur-Sakr;, a\-wechou all an Iiiz hec'h-una~1 eo deus her savet eve! ar Gaudeamus, da c'houel Maria Hanter-Eo

pe da e'houel an Hall-Sent. Dibabet ez e.o bel an Int-roit - evit an antienou a vez

Graduel, Prof, ha Komnnion anezo ez eo an hevele'p traou ma tere ouz ar mare ma vezcr Cus ar bloaz (Azvent, Kora:iz,

i63 --'--

li ou goud~ ar Pantekost ... ) pe ouz ar gouet a reer ( nnan pe nnan eu_s gouehou Hor Salver pe ar Werc'hez Var_· 1 . 1 . . - 1 ' goue eür m·erzer. goue eur werc'hez ... ))

En amzer an Azvent e•ç'h embann an Int;•oit ar wall ]1ag al levcne7.i a die beza er c_'halonou o ·c'horto'z ma. · t J vo gane ezuz En amzer ar C'horaiz ne dea ar Intro·it, dalc'hmat pe dost nemej huana~ennou ar pec'her ankeniét gant ar sonj eus e bec',hejou ... ~er sul: ou gonde ar Pantekost e kan an in trait esperans ar .c'hris-

n oc h ober hent er bed-man a zaerou trôetg· ·. t ·1 · d . · . ' an an e zaou ~gad .wa.r- ~l an Nenv.

. D'ar goueliou, dreist-hoU d'ar goueliou bras ne deo an In---. trort nemet eur c'houvi d'ar veuleud1' ha d' 1.1 - ·

1

a_ eve nez : (( Gaudea• mus, a lavar da c'houel an Roll-Sent : bezomplaouen e Doue 0

hda ar gouel-man en enar d'an hall sent . A. 1· . · . . . , an- e .ez o~unan a zo h1z10 le un a levenez hao· a' B"ln meul d' M b. .. . . _ · n ' e.u 1 a Doue ~ Ps Tud· sante!, meulit Doue gant ar vr&sa levenez · d'' ··ct ct· · t. ~-·. . · , -an u -san- e eo meuh Doue. --:- G!oar d'an Tad ... , . . .

Inti_·oit ofere_ n ar: re vara : Requi'em œternam · J · , . _ · ... a zo eur 18-· {\enn. Da g.enta-:penn pedenn _an lliz a zo war an douar hag'----a. c houlenn digant an Aotrou Doue rei d'ar re a zo aet da anaon· (( ~r peoc'h hag an diskuiz peurbadus, hag flr sklerijenn a splann da Vll'VIken. Kent a paz a.r psalm 64, war-lerc'h, eo_. pedenn, en-eau ~l' pukator Ocnnan : mal! o deus da vont d'ar baradoz da veulï lia aa drUB'~rekaat_ an Aotr_ou Doue ; (( Selaouit eta, emezo_,· hor pe_­denn, o va Doue, peogw1r hoc'h eus krouet mab-den evit m'ont da, vcdoc'h d'an Nenv )) (D · . · a g·endale'b:).

Prezegenn war an A viel Xet Prezeg·enn

Sirkonsizion Jezuz-Krist

Va Breudeur,

-touez ar gristenien, kerkent ha ma vez ga.net eur ,_,.~~ c'hrouadur, e vez kaset d'an iliz evit beza badeze~.

Ar vadeziant a la mm diwar e ene ar -pec'hed on­jinel hag e ra bugel 'cta. Zoue ha d'an Iliz. Kent ma voe cte_.uet H'or Salver Jezuz-Krist war an douar ne oa ket a v-adezialit ; rak, hen eo en deus rôet d'e~mp ar sakramant-s~ evel hall sakram·anchou al lezenn nevez. Bez' e oa 'koulskoude e pobl Is­rael, eul -lid evit lem-el a zlwa:r an ene ar pec'hed orijinel. Rak, evel m' am eus J:el lavaret d'eoc'h, Doue en e vadelez en doa lake\ meritou Hor Salver Jezuz, pell a-raok e varo war ar groaz, _da

santelat eneou an dud. Evit ar Juzev"ien, al lid a gempenne an ene diouz ar pec'hed, ne oa ket ar memes iüni e:vit ar baotred hag cvil ar merc'hed. Evit ar baolred e oa ar Sirkonsizion. Tad a.r paotrig, eiz deiz gaude c c'hlnivelez,. a rac· gant eur gan-tell eur n1erk war e gorf en eun heve1ep d~are ma, re de eur beradlg gwad. Graet e oa bel ela evel-se da Jezuz eiz deiz gaude ma voe ganet. Ha, war eun· dro, e oa. bet rôet d'ezan e hano : Jezuz, hBl'vez ma oa. bet gourc'hemennet da Vari ha da Jozef g·ant eun ael deuel a

berz Doue.

Abraham hag a zo bet penn ken\a ar bob! Juzeo, a zo bel ivoz ar e'henta o reseo ar Sirkonsizion, hervez gourc'hem\enn. an Ao­trou Doue. E. hall vugale, m.a oant paotred, e oa ret d'ezo, hervez

, - 105 _·.

ar memes gourc'hem·enn, re seO ev el tan ·ar .sirkonsizion. Kement-se a oa merk _an eri1gleo a rae Doue gant e ·bobl evit lakat kem·m etrè ar bob! Juzeo ha.g ar bob lou all. Evit Hor Salver Jezuz"Krist ne , oa lezenn ebet hag· a c'helle e liamma ·p'eo gwir e oa Me~tr al lezenn. Ouspenn, dre n1a 'z eo Doue an hall santelez, ne o_a:. ket cUee~ d'ezail kerner eur merk ha na o-a nemet evit ar bec'héi"ieu. Met deuet e oa er bed, evel m'hel lavaras diw\8zatnc'h, n'co ket

:,,8vit terri al lezenn, met evit senti outi penn-da-benn. A-hend-all, fel! out a rae d'ezan diskonez. d'an holl e. oa ens lig·nez Abraham. Hag, evel m'en doa kemeret warnan é-unan pe.c'hejou an holl, e c'hoantaas senti ouz al lezenn a lakae anezan da veza henvel outo e pep tra.

Eun dra all c'hoaz : mall en doa Jezuz da skuilh évidomp e \Vad prizinS. N'sn deus kct gortozet beza deuet, en oad, na b~za vvar Venez Kalvar evil deski d'eomp aber plnijenn ha di-sW.aska poan . .l-Ier graet en deus adalek an oad an tenera, gant ar soursi en doa a c'hloar e Dad hag a silvidigez an dnd.;

Sonjit, va breudeur, er boan en doa bel ar Mabig Jezuz da c'houza-nv, p'en doa laket sant Jozef e gontell da vont e'n e gorf ken tener. Gouela 'réas evel ma ra eur ·c'll_r.ouadür. Ha., piüu a c'hellfe kredi e oa chamel eur vamm eve! Mari hep truez en he c'halon, hep daelou en he daoulagad, o welout. Jezuz o ouela ? Goueiomp ni ivez gant truez ouz ar Mabig Jezuz. Hirio· e_ skuilh ar beradou ken ta eus e Wad. -Djweza.toc'h e skuilho aneza:ri -c'hoaz en e angoni er jardin Olived, pa va dispennet e gorf a daqliüu skourjez,pa vo plantet en e benn ar gurunenn spern, pa, vo ta.~het e zaouarn hag e dreid ouz ar groaz hag e-pad an te ir eur ma· chomo sta_get ouz ar groaz a-rok mervel. Ha, ma vo chamet eux: berad gwad bennak en e gorf war-lercjh ·ar mraro, an diWeza be­rad-se a va skuilhet pa Zeuio eur soudard gant e lans. da. doulla e­-gorf sakr- 0 karantez heb he ·far, va ·salver, na nebeu-t ez oc'h anavezet gant an dud ! 0 pec'herien aheurtet, peg·en kriz ha k.alet eo llo kalonou, pa chomit hep truez ebet ouz ho Sa1ver ! Rak, kement pec'hed a rit a zo evit lakat a-nevez e wad da rèdek. Sir­konsizion Hor Salver, và breudeur, a ra d'eomp kaout brasnc'h kasoni ouz ar pe-c'hed. Deski a ra d'eomp diwar vreman _pegement ez eo koustet da Jezuz paea dle ar pec'hed-se. Deski a ra d'eomp ouspenn ez eo ret d'eomp aber gwir bin~jenn : rak, a-hend-all ... n'eus ket a silvidigez evidomp. 'Keme1~omp et-a, ni ivez, kouteill ar Sirk~nsizion. Ne drouc'himpket ganti mempr ebet eus hor c'horf. Met, ret eo trec'hi follent~ziou hor buhez, trouc'hi ar gwall-son-

-166-

jou hag a gwall-youlou, trouc 1hi ken1ent a ra d'eomp ruzia gant ar vez pe beza m,eulet gant an duel. Trouc'hit, va breude_ur, a-zi­war ho teod al leoudoued, ar geriou louz, ar gwall-gomzou enep ,d'ho nesa; ha memes ar c'homzou didalvez pe gwir, hor _bezo da

respont outo direk Doue.

Troue'homp, en eur gér, l~emonL tra a ra d'eomp nlont enep Jezenn an Aotrou Doue. Sl'-tu aze ar wella 1::linijenn. Setu ar bi­

nijenn a blij da Zoue muioc'h eget, ar yun ha memes an hira pe­dennou. N'eo ket gwad bor c'horf eo ar starta da skuilh, met gwad an ene. Ha petra eo gwad an ene ? Gvvad hon erre eo an dae­lou a skuilhomp war hor pec'hejou; gwad hon ene eo ar boan a la­kaomp d'en en1 zizober diouz hon techou faU. Ma reon1p evel­se, e vo wa.rnomp merk Jezuz Hor Salve_r ; Jezuz neuze a ana­vezo ac'hanom-p evel e w.ie ziskibien. Ha gaude beza bet henvel autan o kerner hO'llod eus e binijenn war an douar, hor bezo perz

ivez, e_un deiz, en e eürusted ha S'laar ar bara.doz.

Pedomp gant bor Mamm santel an Iliz

E-pa:d ar miz-nwn, bezomp wa.r-cvez da b&di ha da enori, unaDeL­holl ,gant ho.r: Mamm san tel an Iliz, an holl Sent eus ar baradoz.

Sonjom.p ervat, va Breudeur ha va c'hoarezed ker, ez eu:3 kalz o deus renet bor huez, a zo bet ar pez ma 'z om'p. Ni ivez, rrna karomp, .a vezo ar ·pez ma 'z int hirio, rmet gant ma serviljfemp hon Tad karan­te:zus a zo en Nenv gant e_ur wi.r ga:rantez.

(( Ar 'P'BZ o deu~ graet, gant lev.enez, ;perak n'her . .grafemp-ni ket., a Iavar d'eomp sant Aogus.tin ; an Aotr.ou Doue ne c'houlenn diga.neomp neh'a a ·\rcfe dreist h'on nerz, e hol1 c'hra.&ou hon eu& evit Cll em san­telaat ha gounit ar baradoz. ''

Labouromp eta _evelto gant nerz kalon ha laouenedigez.

Met goude bez~ pedet hag enoret an hoU Sent, arabat d'eomp an­kounac'haat an eneou kei_z dalc'het -c'hoaz gant justis Doüe e tan 'ar

purkator. Kloevit., va Breudeur ha va C'hoarez.e_d! kEir, o .c,'hlemmou, s.elaouit o

hirvoudou, na za.leit két eta da c'hounit d'ezo_ e_un diboan bennak. Eur bed'enn virvidiik a ·c'houlennont diganeoc'h. Roit d'ezo eta an ·aiuzen-'513, rak ·e-kreiz pomüou ken bras, ez -eus sur-Lre unan bennak eus ho kerent.

...:.... 167-

Pedenn d'ar werc'hez evu an Rnaon Trôet e brezoneg diwar LANGUENTIBI.JS, (1)

\Var an ton latin, P!? Ni ho salud, Rott.anez an aelez,

1. - \Var an Anaon er purg·ator dalc'het, Evit paea dle panner ar pec'hed, · Hag a c'houzanv flemmou eun tan skrijus, Taolit hirio eur sel! karantezus, - 0 Maria

2. - C'houi 'zo eun dour da .walc'hi pep bouilhenn D'an nep ho ped c'houi a ro e c'houlenn : Astennit 1ta ho torn d'ar re vara 'Zo hep paouez e-kreiz po.aniou garo, - 0 MM'ia

3. - Betek ennoc'h e kwsont o c'hlemmou, Mali bras o deus da guitaat o foaniou, Ha da saouri, en nenv, en ho ki·chen, An eürusted a bado da viken, - 0 Maria

~. Klevit buan o fedenn hirvoudus ; Grit ma san tint ho -kalon druezus : Grit ma teuio J ezuz, 'v el e.ur m'ignan, D'o farea gant gwad e Basjon, - 0 Maria

5. - C'houï eo be.pred gwir fizians ar paourkêz Rak-se aman ni 'bed ho madelez ; Ni 'bed ho Mab, Salvèr an eneon, Da rei d'hon tud levenez an nenvou; - 0 Maria

·6. - Daelon c'houero a skuilhomp, Mamm. den er, A skuilhomp druz e-harz treid ar Barner : Ra vo drezo tan ar gastiz monget, Hag an Anaon d'ar baradoz g·alvet ! - 0 Maria

7. - Ha pa 'z aimp-ni dirak lez-varn Doue En eur grena da renta kont ive, Evidomp- holl pedit ho Mab Barn er E renk ar sent da rei d'eomp digemer,- 0 Maria ! .

BASTIEN.

:(1) Gwerz .&ave-t e latin- gant Yann Langoueznou, Aba:d Lançle_venneg, -e.ur ipennadig .gonde ;maro Salaün ar foll, er. bevarzB;kve:t. kan,tved. Kan!3~ e vez :alïe.s. ~ oferenn ·a.n · Anami. ...

e

ûouel sant Fransez kouent T ad ou Kapusined an Orient

an

D'ar 4 a vi~ Herc dlweza,. Tad Stefan, Rener ar

<( C'hen~eliou )) e_n em ouestln da Zone Gvit mat en Urz ar Ga­

pusined. Er chape! kempennet eus

ar c'haera, 8 weled e vamm hag e viO'noned dir-edet eus parrez

0

Kerien, Breudeur ha C'hoareze.d Trede-RJ)rz a;n Oriant hag ar

bob! tud al!. En-dro d'an aoter, an Tad

Dominig, Rener Abati brudet Timadeug; an Aotrou Chaloni Pouezat, person Sant-Loeiz an Orian·t; an Aotrou Korrig, per-

son Santez .Anna ha 15 beleg all eus an Oriant pe eus eskopti

Kemper.

An oferenn-bred a voe kanet gant an Ao\rou Messager, Vi­kel-vras ha Rener Klocrdi-bras 'l{cmper,. An Aotrou Le Grand, kelenner er lTiemes klocrdi, a ziskouezas go..n.t kon1zou fraez ha birvidik ar vertuziou a dle heulia an hini a zo galvet d~ gerzout

do eur Sail\ ken bras ha sant Fransez. Eur reliJmS a dle war rou u · kaout atao dirak e zaoulaga.d an teir brome-sa graet e-tal an ao­teriou, da lav.arout eo da veza, a-hed e vuhez, sentus, paour a

galon ha alan dirak Doue. 0 d' D'ar gousperou, an Tact Domn11g a reas .e.

o·enn d&lvoudus war g·arantez sant Fransez a As1z c

Jezuz-Krist.

dro eur breze­evit Hor Salve{

Da-c'houde 8 vcnnigas eur sal nev_ez savet evi1

t an D.rcd8-~rz. Diouz ar min tin. ha diouz an abardaez, mere hed ?Ihan Lea­

nezed ar Brovidans a gasas ar c'han en-dro en eun doare ke~ dudl. ouz 0 selaou Trugarez d'ezo a greiz ka.lon kaer ma voe eun · ·

d · th ll d'an Tad Dominia d'an Aotrou. Cha-Tru o·arez reiS - 0 0'

. o d Aotrou Persan Sant-Loeiz, da Aotrou Person lmu MessageP, a - · · 11 Santez-Anna,. d'an Aotrou Le Grand ha d'an hall .aotrou~ez at.

o cleus bet ar vadelez d'en· em unani ganeomp evü meull San

Fransez !

-169-

An Amzer vat evit beza beleo

D'an eil a viz east 1914 e sanas ar c'hleier dre ar Frans --a.­be~, evit gervel an duel da zifenn ar vro. Ne chamas war ar maez,_ da laboùrat ar parkeier, nemet ar re goz, ar m'erc'hed, ar vugale. Ha.g edo an east d'ober. An east a voe graet evelato, rak ar rp.er­c'hed hag ar vugale hag ar ·re gaz a boanias gw·ena ma c'hell­j ont hag· al labour a voe kas et da benn.

Ar re a guitaas o zi hag· o zud evrt mont d~ sav19tEii ar vro, a reas labour vat ivez. War ar Marn, er Champagn,- er Som·~, e ; Verdun, c pep lec'h. e taJc'hjont penn ouz an enebour kriz hag a-benn pova:r- bloaz stourmajou ha poa:q_iou a bep seurt, ê rajont d' ezan distrei d' e vro.

Evel ar Frans, an lliz he deus ezomm soudardecl, kalz sou~ darded. Ret e oa e-pad ar breze!, kaout souda:rded da ziwall pep. korn eus an da.lbenn, èvit mirout ouz an fmebourien da zont war~ araok. Ret eo ivez d'an lliz kaout kalz beleien &Vtt di wall ~-n eneou,, o c'helenn, o mag·a.

~Ah 1 pegen kaer eo micher ar beleg en d_e.iz -a hirio

Siouaz ! Ar breze! g-raet da Iliz Frans abaoe 50 vloaz gant ar · franmasoned, en deus ·bihan et niver ar vele~ en. pr,e ar_ skol di-. zoue, ar feiz a zo bet mouget e kalon _eur c'halz. eus ar vugale. _ Ouspenn-se, eire 1914 ha 1919, n'eus ket b~t graet a veleienne­vez, ha tost da bevar mil eus ar veleien youanka a zo kouezet

-170-

~war an dachenn o tifenn ar Frans. Abalamour da-se, e kalz le­c'hiou, n'eus ket a veleien a-walc'h, ha 1118Ul' "a, iliz bep bloaz i1

vez sarret. Ha pa eh an ar c'hleier da seni, pa chom goullo an tabernakl,

'pa. c'hcll ar geonidenn s-Ligna _he gwiadenn war ur bankcier ·a azeze w,arno bugale ar ü'hatekiz, ne uze er barrez-se, grasou mis ter .an Inkarnasion a eh an ivez da g·oueza war an douar, 'au N env a ehom sarret, an dud pao ur a. zo ev el dilezet gant Doue, ha petra a raint gant o ne·rz o-unan en. draonienn-man a zaelou ? ...

Ar beleg· eo an hini a zo laket etre. Doue hag an dud, etr·e an -~env hag an douar; dte e zaouaTn eo- e tremen grasou an N env, hen eo a sa v e vouez da rei da glevout ar wirionez, hag ar c'horn-d<Juar n'eus mui beleg ebet ennan, e zeu buan da veza gO~ loet g,ant ar pc·c'hed hag an denvalijenn.

Spontus eo klevout an Aotron 'n Eskob o lavarout : « N'hel­lan mui 'rei beleg ebet d'ar barrez-se. Be.leg eur barrez all a zeuio bep an amzer ct'ober eun dra, da. welout ar re glanv, çla va.dezi

.ar vugale, da an terri ar re varo )) .

Ne vezo m ui eta er barrez an hini a. zalc'h pl as an Aotrou Doue. An tabernakl a chomo goullo. Ar vugale ne_ vezo graet ka­tekiz d'eZo nemet eur wech an amzer; an dud k~am,;~ an duel er boa-11, ar re goz a ranko gedal pell Ét-raok klevout _mouez aT beleg 1

an duel yaouank n'o devezo mui en o c'hichen. an hini o c'hente-

lie hag· o c'harpe.

Ah ! bugale, tud yaouank, grit eur sel! a druez ouz an dnd keiz-se .a c'houlenn bara, a c'houlenn hàrp, sklerijenn, ha n'eus den ela ·rei d' ezo. Ah ·1 pegen ka er eo micher ar beleg en deiz a hirio ! Pegement a vad a c'hell ober ! Na dit ket da lavarout : (< Re all a vezo kavet. Me am e~s d'en em brepari d'am micher,

C'hoant am eus pignat uhel, gounit arc'hant. ,

Re all a vczo kavet. Met Doue en deus laket ivez d'e_oü'h en ho kreiz eur galon virvidik. K.ompren a rit pcgen kaer eo gounit en eon, o zrei_ ouz Doue. Rag· e lezit al labour gant ar re-al,l. Dilezel a rit al !odenn wella. Ho puhez, a lavarit, a vezo reizel mat; c'houi a garo hag a servijo Doue, a zento ouz e lezenn. Met kaeroc'h a zo kinniget d'eoc'h : en em ankonnac'haat hoc'h-unan evit bella

. holl d'ho preudeur, der.c'hel plas Jezuz-Krist war an douar, beza salver an eneot1 a vezo fiziet en·noc'h. Ara.ok lavarout nann, son-

jit ha pedit. J. u.

lliz ltron-Varia-an-Aelez

Kelennadur diwar,..benn an Drede..-Urz Eizvet Pennad (Kendalc'h)

Ar bedertn a galon (Oraison)

" Ar bedenn a g·a!on erne ,aut F . · · Il ' ~- . ransez, a zo eur c'hras ha--a c e beza klasket gant kement hini a fel! d' . . . . ' g D p ezan servi] a an Aotrou

aue. a ne vez ket a,r ü'hras-se . 1 , . , k' ·- er ga on, ez eo d1aes-bras kres-1 er sa.ntelez. Mar deo ar bara bevans ar c·~·h·· orf 1 ar bedenn a

ga on eo bevans an ene. Dre an doare-se da -~edi' grasou niv-erus. )) - ' e c'hounezer

Nag eo gwir kon1ZOU hon rrad sant Fransez t Ma ' b t savet ken uhel er santelez . z eo e ' arabaL eo klask pelloc'h; hon Tad a bede a galon, koulz lavaret noz-deiz. Trem,enet en den nozvez o !avarout hepken .ar g·er-man . 0 D s meur ~-Vad 1 , ~ · " va · oue ha va holl

N'eus sant ebe_t eus e deiT Urz ha n'el cl. 1 deus ket heuilhet e

rou ou evit ar pez a sel! ar beclenn-se.

Daoust ha diaes eo ober ar bedenn a o·alon ?

~em~nt-se da bep-hini. Meur a gristen vat "a ra a~ :ea:e~~a:s g·:~ on ep gouzou.t d'ezo. Ober .a .ra ar bedenn-se an h" . .

rak Doue an h. · b d • 1n1 a vev dl­ha . '. m~ a. e gant respect, an hini a h•euilh .an oferenn a g an ofi.sou oc h en em nnani a spered hag· a galon t JI oalver .. N'eus mui g·oude d' b . . gan or 8 l . o er nemet diskleria e g·al·antez .d'Hor

a ver ha kerner e~r :m'en oz mat hennak.

Penaos ober ar bedenn a galon ?

Bez' ez e_us meur a zoare. Setu aman daon, ae·s da heulia.

- 172 -·

a) Sonja! mat er wirionez bennak.

Lavarout da Zoue a -blij d'eom:p ar wirionez-se.

K.aout bolontez start da ,ct enna frouez eus ar wirionez-se, ha.g evit kemont-se, 8'0ulenn ar c'hras hoc'h eus e_zolnm.

Skoueriou.

Sonja! a rit er baradoz. - 0 va Doue pegen kaer eo ho palez.

- 0 va Doue, 1ne a .fell d'in koustet a gousto mont d'ar bar,âcloz.

- Biken mui ne dorri ho kourc'hemennou. -Va Doue, va sikou-

r·it da zerc'hel d'am g·er.

b) Sonj al a rit e Pasion Hor Sa! ver.

P . d g·ouzarl~r 1·e ?. Mab Doue en cm c'hraet den. - wu, en eus , L

- Piou en des gouzanvet ? M0b Doue en em c'hraet den. Jetsemani trub:~œderez Judaz, an taoliou skourje, a-r gurunenn

spern, ar groaz.

- Penaos en deus gouzanve_t ? Gant douster, pasianted,

karantez.

Evit piou ~n deus g·ouzanvet ? Evidoun-rrie pec'her 1ni1-

liget.

Pe-rak en deus gouzanvct ? Evit serri dindall va zreid ctodou an ifern ha digori d'am ene dor ar baradoz.

Setu aze e berr gomZou penàos aber ~ar bedenn a galon~ Nag a eneou saveteet dre an doare-se da hedi !

TALVOUDEGEZ AR BEDENN

Eun den dizesk a gavas eun dervez war e. hont ·an Den-~ürus Jourden a Sax, hag a c'houlennas dig·antan :

<< D_oktor, emezan, daoust hag ar bedenn, evel an Tad pehin± a zo en Nenv, lh'e deus .kemen·~ a da:lvoudegez w;ar hor muzellou­ni, paour-kelz tud diouiziek, ha war vuzellou an Aotronez beleien

· a aar pegen kaer eo ar bedenn-.se -? ))

. <' Ar maen prizius, a re,spontas an Den-eürus, daoust ha n'PU

dens .ket e do rn an den paour ar m.emes talvoudegez hag e dorn

an den pinvidik. ))

- 173-

Santez Roz a a Viterb Gwer.c'hez eus an Drede-Urz (1235+1252)

Azeulomp Doue a zibab binviou dister evit ober traou kaer. Azeulomp Hor Salver Jezuz-Krist a blij gantan rei d'ar re dister hervez ar be{l, nerz da drec'hi enebourien lo'rc'hus an Aotr'O.U Doue.

Setu aman eur we1~c'hez_ eus an Drede-Urz,_ santez Roza :"a

Viterb, hag· he deus savetéet he bro dre he santelez haw he. fre­zegennou.

l

Salverez he bro dre he santelez

Frederig Il, impalaer Germania, daoust œ·e c'halloud bras, a voe ·ret d'ezan kila ha plega dirak eur ve1;c'hig zister;· An nét·z trec'het gant ar gwander ....

A-vihanik edo Rosa eur burzud a santelez: N'he doa c'h0àz ncmet claoll vloaz hag he gweled o selaou g·ant plijadur al lezenn grislen clesket·d'ezi gant he zad. Ken sante! en em zalc'he en iliz 1na oa souezet ar bobl gan ti. EJrru er gêr, e lavare ar breze­S·enn he doa ldevet; ha gant kemeiJ.:t a nerz he displege, ma. veze leneraet ar c'halonou aheurteta .

. Eun dra na gaver ket stank gant ar vugale a vez gwelet ivez ganti : adalek an oad tenera ez eo trôet kaer d'aber pinijenn.' Kastiza a ra he c'horf daoust. peg:en g·lan eo. E-pad• eùr. gernez, e tremen hep boued evit rei d'ar beorien. En eur vont ef-maez eus eun ti clin devez, bara g-an-ti en· he zavanjer, e kavas he zad. C'hoant en deus hem:an da c'houzout petra a zo gant e verc'h; haè, hon o sellout :· e-lec'h bara e wel rozenn ou eus ar -re gaera ....

Evit lakaat he santelez da splannaat dirak an hall, Doue o had e buhez Roza burzud war vurzud. Galloud he deus. Vié'ar an evned; e-lec'h pellaat diouti, e teuont war he diskoaz. Galloud he deus war an traou. Eur v~g·nonez d'ezi a dor he fod, e-kichen _èur feunteun. Glac'haret ar plac'hig. Roza.a zastum an tarr{m(}u hag a ra g·anto enr ped koulz ha nevez ; n'eus anat faout eh et ·ennan, .

..

-· 174-

Gal.Joucl he deus war ar maro N'he. cloa c'hoaz n~met tri bloa:c pa savas da veü eur voered d'ezi hag· a lÊtkàed er bez.

Da zek vloa.z, Roza a wel ar Werch'ez grounnet' a ·splannder. l\1amm Doue a lavar cl'ezi : {( Kerner gwiska1nant an Drede-Urz ; kac, ha prezeg gant norz enep d'-ar plcgou fall a zo breman er bed. 11 Jezuz, d'e dra, a lavar d'ezi, pa 'z eo act en Drede-Urz : ((Me az kerner da brie'ci -d'.in, evit ma vi henvel-holl ouzin >l. E gWirio­nez, o welout ar gwad o tevera eus gouliou J ezuz, Roz a a gom­pren ervat eo ar pec'hed en deus groet kement-se. En em was­

. ka, ell _em gastiza a ra -mui ouz mui...

Pego'ulz en Bm lakaimp ni ivez d'aber a_-zevri pinijenn rvlt hor pec'hejou ?

II

Salverez he bro dre he frezegennou

War-dro an oaiCl a zek ·vloaz, santez Roza, kaset gant spla~1n­cler ha nerz ar Spered glan, ·a ya, gant eur groa.z en he dourn, da 1avarout d'ar gêe m'eo ganet e~1ni : grit pinijenn. Souezet e cham an duel, Pa. welont eur plaC'hig-se, cliarc'hen, gwisket paour, o prezeg eve.l _ma ra. Darn a zeu d'he selaou evit aber goap h.ag a ya endro en eur skei. war o c'halon.

Gan-t knmzou m'eo bamet ganta an dol_dor~d vrasa, c tamal1 ar sautez d'an imp&laer Frederig heza ke1nerei dre heg rouan­telez an Tad sante! ar P.ab.

He· hurzuclou niverus a ro eun nerz dispar d'he frezegen­nou, Kra pat a ra .war eur maen, evit beza _!devet gwelloc'h, hag ar maen (min) a uhela ... Pa 'z e_o echu ar brezegenn ec'h izela- a\" maen ... Ar burzud-.se ha reou-all a zigor o daoulagad d'an clud kollet en denvalij enn He santelez vras hag he c'homzou entanet a dro an dud O:heurteta

Freclerig, droug ennan oc'h en em welout Lrec'het gant em'. plac'hig, a gas Roza d'an harlu (exil), rak ne g·red ket he laza gant aon rak a1' bob!.

I-~arluet e Soriano, Roza a lavar e varvo Frederig a-raok pell. .Hag e ra. Ar Pab Inosant IV, hag a oa bet ret d'ezan en em denn e Lion, a zistro da Roma.

E Vitorchiano, Roza a ziskouez eo brasoc'h galloud an Aotrou Doue eget gallo nd an di aout -Eur sorserez a zo cno o lorba ( sé--

- 175

duire) an dud. Ar santez a bign war eur ber1l keuneud .hag a. zo o levi. Teir eur e chom e-kreiz an tan dirak ar bob! sebezeL Droug· ebeL ne c'hoarvez ganti. N'eus ket eur vlevenn laosket ...

0 welout kement a vvrzudou, an dud dianket a zeu .en hent­;nat, ar bec'herien ·gaez a zistro ouz. Doue, an duel santel a -zeu c'hoaz da veza santeloc'h.

Roza a varv d'he sei tek vloaz gant an enor da veza bet, eve! Ja~­necl Ark, skarzet an alouberien ha saveteet he bro.

Hon diwallit, o ma Doue, cliouz hon enebo,;rien ha dreist- . · hall, diouz enebourien an eneou. Ra ske.do ar Feiz en bor bro gant ar frankiz hag ar peoc'h.

Tràet.· gant Gournadec'h.

ill Ill Ill Il Ill Ill 1 Il Ill

1111 Il Ill Il Il Ill Ill

SANTIG DU

En Iliz-Vetn' Kemper, damclost d'an Aoter ar Sakramant, __ e~ vez gwelet ali es tud o pedi cl irak ·skeudenn eur sant .haÙvet g:ant an hall Sïintig D1,1, pe sant Yann Divotou. Evit lav8.rbut ar :wirio­nez, an den santel-se n'eo ket bet laket biskoaz gant 'an Iliz. war ail aoteriou; met, evel m'en d~us renet eur vuhez -pin.ljènil-us meurbet ha heuliet ar vertuziou uhela, emeur e Rom o labourat. evit rei d'ezan an eneriou dleet ,d'ar sent.

. Ganet e voe e parrez Sant-Nouga (Saint-Vougay) er bloaz 1279. Ug·ent vloaz gaude, e kavomp arrezan 6 studia e Roaz m; Belegct e' voe e 1303, hag hanvet da berson e parez Sant-üregor tostik-tost d'ar gêr-benn-se. E-pad an 13 vloaz ma renas Sant­Gregor, e -rôas ar skouer eus an hall vertuZiou. Kerzout a rae clivoJou, yun a rae teir gwech Çtr sizun gant bara ha dour, teun: e oa a garantez evit ar beorien hag ar glanvourien.

·Ne za:leas ket .da anaout menec'h sant Fransez Roazon; hag hen da c'houlenn digant an Aotrou 'n Eskob e le~el da vont en o­Urz. Kaset e voe g·anto da gouent Kemper war-dro ar bloaz l320.

Deuet da .veza manac'h,, an Ta:ct Yann .a greska,s c'hoaz- e· binij ennàu. über a rae eiz,koraiz er. bloaz ; tre_men a rea's c'houe--

i ., !

ii 'il' .'1

1.1

.~ 176-

zek vloaz hep eva. gvvin ha hep debri kig. Ne zebre -nemet eur­wec'h be1ndez, ha c'hoaz eun tam'mig bara héiz _pe_ ger;c'h. Lava­raut a rS:'C e-leiz a bedennou e tu-hont d'an ons gourc'hen1·ennet ganf an liiz. Evel pa oa persan, e galon a oa leun a de'neridig·ez n_vlt an dud n vije en .ezomm pe an dud taget gant ar c'hlcnved.

An Aotrou Doue a vinnigas e servij er 0 .rei d'ezan gras ou dispar, evel ar c'.h.ras da anaout an an1zer-da-zont pc ar c'hras

d'aber mira.ldou.

Da vloaz 1348, eur c'hlenved spountus, ar vosenn a goueas war al lodenn vra.sa eus ar broiou, evel an Afrika, an Itali, an Alamagn, ar Vro-Saoz hag ar Frans. Mervel a rae tud eve! kelien. Dont a reas .ar vosenn betek Kemper. Hep aon ebet, an. Tad Yann a yae d'aber war-dro ar glanvour,ien, d'a c'hofns ha: d'o c'hornunia. Siouàz ! ne voe Jtet espernct hen e-uüan; meJ'vcl .a. reas .gant ar c'hlenved e~zus-se. d'ar 14 a viz !l{erzu (1349)'

d'an o-ad a 65 vloaz.

Sebeliet e voe en iliz ai .. gouent, hag eno e chamas e relegou betek amzer an Dis-pac'h. Raset e voent neuze d'an iliz ~rge-Vihan e-ler·c'h eman c'hoaz eul .J.odenn vrasa anezo.

Abaoe tost da .c'houec'h kant vloaz m'eo marvet sant Yann Divotou pe Santi.g Du, Kemperiz ha kristenien tro-fro n'o deqs ket- ankounac'haet ar manac'h-se beL ken madclezlU~ evito. Pecli a re ont anezan evit an droug-penn, evit an traou kollet. hag evit

kaout amzer ·vat.

SIN AR GROAZ A-RAO'K DEBRI

Eur vaouez kristen a oa o vont da zebri e-barz eur banvez

bras, hag· hi ober sin ar groaz a-raok.

Eun Aotrou, g-antan eur g·roaz a enar, en em lakaas da

c'hoarzin : << Petra a rit aze, emezan ? ''

<< Aotrou, elrl'e ar gri~s.tenez, c'hÜui n'hoc'h eus ket a vez o toug_en ar groaz a enor, ha me, kristenez, a c'hellfe ruzia eus kroaz

va Salver ? » ·

An Aotrou ne lavaras grik mui.

Kelaouenn a gelennadurez kristen

MIZ KERZU 1930

D'bol lennerien

LENNERIEN GER,

A-benn eur miz aman e va echu 1930 hag 1931.

ec vezimp krog e

D'ar mare-man eus pep bloaz eman ar c'hiz da rei eun taol­lagad war an amzer dremenet hag unan all war an amzer-dazont. Creomp ni ivez kemend-all !

Da genta eun taol-lagad war an amzer dremenet.

P enaos eo aet ar bed en-dra gant << Kenteliou sant F ransez >l

a-hed 1930 ? Eus ar gwella. Er penn qenta eus ar bloaz hon eu• ranket qreski eun tammig priz ar gelaouenn, met kement"se n'en ,deus ket mirout outi da vont eün gant he hent ; o welout ane;;i o vont atao warc gaeraai ha war wellaat, hal lennerien gaz 0. deus dalc'het mat d'eZi hag eun niver 'bras a re nevez, eus esqopti Kemp er hag eus hini Sant-Brieg, o deus digaset d' ezi o hano.

· Tru garez ivez ha dreist-holl d'ar skrivagnerien a volontez vat o deus digaset d' eomp pennadou-s,krid ,ken kentelius ha ken plijddurus da lenn !

Ha br eman eun taol-lagad ali war an amz~r-da-zont.

Er bloaz-a-zeu hon eus c'hoant bras da wellaat ha da gaeraat « Kenteliou sant Fransez JJ, ha, ma c'hellomp zoken, d'a c'hreski

<eun tamm mat. Met kement-se, lennerien ger, n'hellomp ket aber Jrezomp hon-unan ; ezomm hon eus da veza. skoazellet ha skoa·

- 178-

zellet .mat. Ha piou a raio feement-se nemedoc'h-c'houi ? Si'kourit ela ac'hanomp hervez ho fealloud ; rait da anaout hor c'helaouenn en~dro d'eoc'h; e~touez ho feerent hag hoc'h amezeien ez eus meut a hini hag he lennfe moarvat, ma anavezfent anezi. Goulennit diganeomp niverennou da rei d' ezo, pe digaset d' eomp o hànoiou hag e leasimp d' ezo eun niverenn bennak evit neira. « Kenteliou Sant Fransez >> n'eo feet hepfeen eur gelaouenn a Drede-Urz, met ivez ha dreist-holl eur gelaouenn e gelennadurez kristen, hag he {las a zo e kement ti kristen ;a zo.

Ni a gant warnoc' h ela, lennerien ger, evit klask d' ezi eun niver bras a lennerien nevez, evit ma vo kaeraei, gwellaet ha brasaet ar c'henta ar gwella.

Ha br eman, evit ma c' hellimp /raout urz en hor stal, lezif ac'hanomt>. da rei d'eoc'h an nebeut aliou-man :

1" - Pa gaset arc'hant da << Genteliou sant I;ransez >>, lavarit atao evit petra eo ; pe evit priz ar gelaouenn~ ) pe e-giz aluzen, pe evit oferennou.

2' - Ma kasit arc'hant evit ar c'houmananchou a resevit en eur bagadenn, lavarit pet koumanant a baeit.

3" - Ma · kasit arc'hant evit ho koumanant, lavarit evit · peseurt koumanant eo : evit unan ,nevez pe evit unan kaz.

4" Lakit mat hoc'h adres eve! m' eo war an mverenn a resevit

5' - Digasit d' eomp ho koumanant. evit ar bloaz 1931 a-raok an Nedeleg. D' eoc'h ne goust ket muioc'h ober kemend-all,. ha d' eomp-ni eo kalz aesoc'h, pa resevomp ar c'houmananchou d'ar mare. En niverenn-man e kavoc'h eur << Mandat-carte )) ; Lakit warnan dioustu hoc'h adres hag hoh hini, gant priz ar gelaouenn, roit-hen d'ar « facteur >> gant dek gwenneg hag · emaoc'h kuit a bep tra.

6' -Ar re n'o devo ket paeet a-benn ar 15 eus miz Genver, a resevo eun notenn da baea dre ar post, gant ar m1zou ouspenn.

Ha breman trugarez eur wech c'hoaz d'an hall, ken skriva•' gnerien, ken lennerièn, hag hall d'al labour evit sfeigna, kaeraat,. ·. gwellaat ha brasaat muioc'h-mui. << Kenteliou sant Fransez JJ.

, N'helier ket servoJa daou vestr d'iaoul ( J ezuz-.Krist) .

An Aotrou Doue hag an .. ·.·

'Evit klevout mat an oferenn (Kendaic'h)

Ar <( C'hirie eleison >>.

Gonde an Introit, c leu adarre ar beleg e-kreiz an aoter hag e lavar : (( -Kyrie eleison : va Doue o true:z I ))

Tcir gwcch e lavar ar gmnz-se da Zoue an Tad, tcir gwech da Zoue ar Mab, H. S. Jozuz-Kris-l, ha teir gwc·ch all da Zoue ar Spend-Santel.

Lï~s tro- e ~eu d'ar beleg, e-pad an oferenn, sonjal na cteo n~tra d1rq,k Doue, na cleo nemet eur paourkaez pec'her ha rak-se e tet~ c'ho~nt d'ezan lies tro da fsevel e ,spered hag e galon war­du an Dre1~ded. Sant el, eYit goulenn diganti kemerout -truez ou­tan hag ouz an Iliz a~bez. ,Nao g'\:ve·ch dioustu.ec'h en em daol gant 1zelegez-ka.lon, hag lVez gant eur fizians vras, etre: divrec'h an Doue leun a druez hag a vadelez. Pena.os, e gwirione, ~ne vefe ket teneraet kalon an Aolrou Doue o klevout ar bedenn a strink evel­se eus kulon e vclcg ·?

Kristenien, hag a zo deuet d'an iliz evit an oferenn lavarit, ar c~hyri~ vVar eun dro gan{ ar beleg. « Treind~d Sant~l, gwir Do.ue e trr ferson, ho pet irnez OJlzomp. Doue un Ta.d, Tad Jezuz­Knst hag hon Tacl-ni ivez, bezit truez ouz ar re hoc'h eus krouet. Doue ar Mab, SalYer an holl dud bezit truez ouz ar r'e hoc'h eus pren~t g·ant priz ar gwad hoc'h eus skuilhet evita war menez Kalva:r hag a recto c'hoaz hepdale e kalir ar beleg. ·

Doue ar Sperecl-Santel, truez ouz an eneou hoc'h eus san-· telaet dre ar vadiziant hag a santelait c'hoaz bemde'z dre ar gra­sou a strevlt warnezo g·nnt kement. a largente'z.

-- 180 -

Ar "Gloria in excelsis "

h · 'h 0 deus ar be1eg ouz au- aoter hag· ar . Eur wec m uwc · t · n a zo en dra d'ezan tennet warno truez ha pardon_ an gr1s en1e ~: - - . 1 ·

A \ , D·ouc. Breman· 8 c'hellont lavarouL gant fe1z ha evenez 0 lOU · - • "b

kantig an aclez : Gloria in excelsio D·eo et in terra pax ho-mm1 us

bonae voluntatis !

Kantig a,n aelez 80 bet hanvet, rak ar c'homzou kentan ane

zan ar re emaer o paouez· lenn, a zo bet k~net gant an aelez

d. ' Nedeleg· a-zioc'h kavel Salver ar hed, g·a.net e kraou a noz ._ ' · · 1 'h ,

Betleem : <c Gloar, emezo, da Zoue e lein an Nenv, la peoc . war

an douar d'an dud a valonte vat ! ))

Gloar da Zoue e lein an Nei\v !

Rei o·loar da unan~bennak a zo e veuli 0 .

gant an hoU vad a wel\3r ennan, e ennr1

oherou eve! m'.eo dleet.

ev el

dl'e

m'hen anavezer,

gomzou ha dre

Ev el m' eo dleet ... Daoust hag en oret e veze an Aotrou Doue d' h beza a-raok ma voe gant an dud, evel ma teree ezan er , ,

ganet Jezuz-Krist ? Ne veze ket, pell ac'hano ! N oa ket anave­zet karet servichet ganta evel m.'eo der.eat d'ez-an beza anavezet, kal:et ha 'oervichet; dizanavct ha gloazet an hini' ez oa. kento.c'h

gant a:l lodenn vrasa, gant an hull pe dos-L.

Met se tu deuet Mah Doue da vez a den, -se tu g·anet J ezuz­Krist. Aeled an Ne:fiv, brcman ·e c'hellit kana gloar da Zoue: rak ar c'hrouadur bihan-.se, .a.stennet war ar plouz en eul laouer,.

h·ag ar C'hloar a zere ouz e Holl-Veurded a .ro da Zoue an enar hag e Holl-Santelez.

Eun Doue graet ct'en a anavez Doue e_vel m~a 'z eo e gwi­

rione cnrian e-unan;

Enn Doue a azeul eun Doue, a. ro meuleudi hag· enar d'eun

Doue ~ag· a zo er bed evit e c'hlorifia gwelloc'~ c'~oaz, oc'h ob~r bepred mat 8 vo:lonte, hag 0 kinnig d'ezan_ d1wezatoc h war ar

groaz eur sakrifis dispar.

Ha war-lerc'h Jezuz ha dre e veritou e talc'ho e zi.skibien,

ar !Yristenien, 8 Iliz Santel, da zaskori da Zoue an hevelep gl~ar : · " · 1 t. l t karet ha servwhet rak breman eo anavezet, azeu e , meu e , -

ar gwir Doue ev el m' eo dleet.

- 181-

SO.NJIT ERVAT

Diwar-benn ar c'homzou-man bet lavaret gant Hor Sa! ver Jezuz ..

<< N' eo ket ar re a lavar Aotrou, Aatrou, a ]!ela da rouantelez an Nenv. n

SONJIT ERVAT. - Ar c'homzon kaera hep an oberon ne zigorint ket d'eoc'h ar baradoz. Nebeut a dra eo diskleria da Vab Doue eo hon Aotrou hag hor Mestr, pegwir e chom atao, gonde ma ne lavarfed ket ; ober ar pez a c'hourc'hemenn, a zo renta d'ez.an kalz muioc'h ·a c'hloar.

Ma n' eo ket a-walc'h enori J eznz-Krist eus an hano a Aotron hepken, n'eo ket a-walc'h kennebeùt en em fongeal ens hon han<> a gristen pe a reiijiuz. Na lakit ket ar c'homzou e plas an oberon ; nebeutoc'h a lavariou ha muioc'h a labouriou, ma fel! d' eoc'h mont d'an Nenv.

SONJlT ERVAT. - Jezuz-Krist e-unan en dens displeget petra a zo ret intent dre ar c'homzou~s.e : m·eur a hini, emezan, o devezo diskleriet an amzer-da-zont, kaset kuit an drouk-spereiou, graet miraldou, ha ne vezint ket anavezet da ~zeiz ar varn hag a vezo lakaet e renk al labourerien fa!!.

Prizit muioc'h an oberon izel, an oberon a gazantez eget an holl ijin, ar c'hargou uhel hag ar c'halloud d' ober miraklou, rak, hep eur galon izel ha karantezus, an holl draou-se ne dalvezfent d' eoc'h da netra.

' SON]IT ERVA T. - Etouez an .dud daonet-se e vezo meur a hini hag o devezo graet kalz oberon mat, met o graet o devezo hervez o bolontez o-nnan ha lezet a-goztez ar re. gourc'he­mennet d' ezo gant Doue. Graet o devezo fall en enr aber traou ha na c'hortoze ket Doue diganto. Na dit mui d'en em fazia : ar pez a rit, n' eo mat nemet e kement ha m'eman hervez bolontez Doue. Na n'emaoc'h ket er plas merket d'eoc'h gant Doue ha ma ne rit ket ar pez a c'houlenn, penaos e c'hel!it-hu gortoz beza digollet gantan ?

Bezomp tud a feiz, n'eus netra furoo'h; an Aotrou Doue en deus roet d'eomp merkou splann eman ar wirionez er Skritur• Sakr hag en iliz katolik; kredomp enno gant hon holl nerz ha son­jomp ervat er <>'homzou-man lavaret gant lHor Salver da sant Tomaz : ·

Eürus ar re n'o deus lœl' qwelet hag o deu~. kredJet.

SALVEDlGEZ FRANSEZ A ASIZ

An nevez-amzer d'an d?uar A daole he fokou klouar ;

Ha F ransez a Asiz, a-vec' h hanter bare, A c'hoanta k'aout e lod eus an heol a bare.

Dre ruiou ker, A siz ez a, Paon. en dCus o cham en e za ;

Hag, '• 0 we!et Fransez, ken dies e vale, . Ar bob!, gant aon d' e gall, kevr-et· en em jale.

, Fransez eo he buge! tener, Eus he lidou eo ar rener,

Kaer ha kaloneg eo ; ha tridou e ene, , Evel gwagennou joa, warni a dremene.

Eur F ransez emberr a s.ono, · Krist diouz ar bed hen dizono,

Ha gant kantik'Ou brao, n' o do o far biken, A vo e vuzellou leuniet hiviziken.

Etrezck ar maeziou a gar, Fr~nsez a gerz, pounncr e c'har, , .

Plijus eo d' e lagad ar bleun tres!~ war ar c hae Ha c'houek d'e ziouskouarn sonwu laboused Mac.

W ar-raok ez a, gorrek e bas, E zorn harpe! war ·e benn-bas

Met moueziou flour ar bed ·Œ zo war-nes mervel, M ouez flouroc'h ar Salver a sao, 'vit e c'hervel.

Jersey, 17-10-1930. J. L'HELcouAc'H, o,M.L

Eur Vreuriez nevez evit ar • • • VISioner1en

An Tad sante! ar Pab Pi XI a zo bet han v et, ha n' eo ket hep gwir, pab ar visionerien. Klask a ra e pep doare astenn ar relijjon gristen e-touez ar baganed.

Penaos gounit ar baganed da Zoue ? Dre gomzou an Aviel ? Y a. Met ivez dre bedennou ha pinijennou.

An Tad sante/ ar Pab Pi Xl, hag en deus Kemend-all c'hoant da sikour hor misionel'ien.

E-pelec'h e vez pedet ha gr a et ar muia a binijenn, ha n' eo ket e kouenchou menec'h h'a leanezed ? Savel ez eus bet eta eur Vreuriez da unani pedennbu ha pinije'nnou an dud ouestlet da Zoue gant labouriou ha poaniou ar visioneri~n a brezeg er broiou estren. /

Pep kouent re!ijiuzed ha pep kouent leanezed a ginnig e oberou sante! evit, tenna benn oz Doue war ar mision dibabet gan ti. D'ar mar·e-man, en Iliz a-bez, war-dro 300 ab a ti pe vanati o deus lcemeret evit filhor eur mision bermuk. En o zouez, e kavomp, e

i84

. l h ginnig da Zoue, neket.· aour Frans, 83 eus an l!ez sante -se ag a

· d bJ'rvi· dik ha pini). ennou ka .. let ev1t ma nag arc'hant, met pe ennou S 1 . d d d' d d anaout ha da garout Hor a ver tenio an u 1va ez a

Jezuz-Krist. . b H pe ez grasou ne Pebez skoazell evil ar misJonou a

,gouezo ket warno en amzer-da-zont !

···~V> ~"'ui'riii~~ ·

Sant Teofil a Gort, iransiskan.

Ar sant..: man a zo bet laket e roll ar ,Sent œan 29 a vlz .Mezeven

diweza. !·, Kart en enezenn Korz er bloaz 1676: E Ganet e voe e 'l..er d'

. . d . ans Doue. daoust d'ar glac'har o doa en gerent a o~ tu. a ZOUJ b lezJ',ont anezan d'en em rei da servij em zispart1a dwuz o ma , e

Doue en Urz sant Fransez. d' 30 a viz Mae Ob er a reas e studi e N apl, hag e Rom, ha an

1700 e voe beleget. Sevel a reas meur a gouent hanvet (( Ritiro ))' hag ~nn~ _e miret striz ar Reolenn, dreist-holl ar pez a sell ouz ar,~Inl-

vlj e t E vu hez san tel a oa eur skouer evit an J. enn hag ar baouren .ez. 1 k t

. , . b' 'd'k ha dre e furnez, en deüs a e holl; dre e gomzou ken lfVl l .

niver bras a dud war hent an Nenv. . eun t da welout eur c'hlanvour dindan an

Eun dervez ma oa ae. R eas e sakra-· ~ fa.ll e voe skôet gant eun derzienn. eseo 8: r .

·:~:~ou. ~iweza. hag e varvas, leun a veritou, d'an oad a 60 vloaz~· E-leiz a. viraklou a c'hoarvezas war e vez; setu perak ez eo be

laket gant an Iliz war an aoteriou.

185-

Gou.enou ar Sak:ramanf

"Kaor inL atao war a.r maez goueliou ar Sakramant. Er parre­zî.ou bihan zoken, eo eun dudi gwelout an hall, bras ha bih~.n,.

o tired.ek cl' ar. vourc'h da glevout an oferenn ha., da c'houde, oc'h 1.1eulia gant -doujans ha karantez .Salver ar bed, douget drè ar ruiou hag an hentchou. Ouz an tiez ez eus laket · linseliou ha bleuniou, war an hent ivez ez eus skourrou ha deliou glas .ha bleuniou renket brao. An hall a gan a vouez-penn hag a greiz ka! on ha benn oz an N env a gouez puilh war hevelep l'arreziou.

Er c'herriou breman n'eo ket ken brao an traou evel ma oant gwechall. E meur éf lec'h co bet d.ifennct ouz ar Sakramant mont er maez eus an iliz. Hag er c'herriou ii'eo ket difenn ;t, ne weler mtd, evel gwechall, an hall o kemerout perz er goue­liou.

" Da ouel ar Sakramant, ~anomp nwuleudi da Jesuz, gou.len.nomp e vennoz warnomp. »

Betek ar bloaz 1880 pe wm'-dro, ar soudardecl pe ar var­loloded, gwisket ganta o dilhad kaera, o fuzuilhou war o skoaz, e :r.enk., e gerze hep lavarout ger, araok ar Sakl'amant.

- 186-

E Brest, o veza 1n'oa enni soudarded ha kalz martoloded,

.ar goucliou a veze_ kaer atao.

Epad an Dispac'h bras ( 1789 - 1801) e Frans, ar pro~e­sionou a oa bet a-nebéudou dilezet en holl barreziou. Met pa voe sinet an Emglco nevez etre an liz l!ag ar goua:rnamant ·_e 1S0i, an dud a voe laouen bms hag evoe grael adarre d'ar Sa-

. kramant goueliou !mer. E Lyon, e i802, an dud a dennas eus o armeliou an hall draou a briz o d·oa, linseliou, p·anennou. Ouz

an tiez e voe -staget garlanteziou; bolztou a en or a voe savet e

pep lec'h e kreiz ar -ruiou. ·

D'an eur· ma .tlie ar brosesion kuitaat an. iliz, e voe klevet

. eun tarz kano!. An. holl a c hede, mal! ganta gwelout ar pez n'o do~ ket gwelet pel! a oa ... Setu perak ar groaz kenta o tont, ._mdro d'ezi eur vandenn ganerien. An" dud a roe penc'h, a Zelle, a. zelle ... Eur groas all a dostae, ha da c'honde bannieliou ha bandennou kanerien. Pennou bras ker, evit plijout d'ar gouar­namant, a oa er broserion. Leanezed, leaned a bep urz, beleiea a. zeue en( elir ·gana. Dudius e oa, hag ar re goz, o welout o tist-rei .an amzeriou tremenet, ,a ouele dousek. Ar re yaouank a ouele ive_z, ha p' en em gave dirazo ar Sakramant, e stouent gant dou- · jans. Ar mammon', a gemere o bugàle etre o divrec'h hag o c'hili­

nige da J ezuz evit kaout e vennoz.

Ha ·gonde 1n'o_a tremènet ar Sakramant, e sellent. c'hoaz

outan hag e kendalc'hent da bedi.

Deiz kaer, deiz a levenez sautel. Fin a oa d'ar freuZ, d'ar ar memes bro. Ar Frans, gaude beza en ouz ar relijion, a zeue a-nevez da adori douàr ha da ginnig d'ezan an enar a zo

brezel etre an dud eus em gemeret ouz Doue, Mestr an N env hag an

dleet.

An dud a wele pcgernent a ezommou o deus eus ar beleg, rak e-pad an dck vloaz diweza, p'oa scrret :an ilil~OU, p'oa harluet ar veleien, e na trist m.eurbet beva e Frans, An den en deus ezomm eus a Zone, hag ar beleg eo a .ra grasou Doue cPan ene

dre ar Sakramanchou.

Karomp ·lidon an Iliz, kemeromp perz er prosesionou.

-~.igouez goueliou ar Sakra1nant, kasomp ivez hor bugale .d'an oferenn, ma resevint bennoz Jezuz, o mignon, an hini -deus lavaret : (( Lezit ar vugale vihan da zont davedoun. ))

-- i87-

Pa guita Jezuz an iliz, dougeL gant. ar b6leg, heuliét gant ar ~arr_ez, e s.ell gant karantez ·ouz an dud vat a bed h--... a g1nn

1o· enar d' _ _ · anezan _ag e ez.an. N euze eo gwu•wne.z a b.. . j

dourn d'e d ' ' r reur o rer an . - vreu eur; an t.a.d o s'tarda c vug-ale ~ar e galon t'

klerw d'ezo pegen .. · , o IS-eurus eo o veva en o zouez ar roue oc'h o cun dro-vale e-kreiz e bobl kl ·! , ' be-r . . , o as'- anaout ezommou pep h_. . ·üvlt Slkour ar re a zo er bo· . b Ini, an pe er aourentez-.

- . Digoromp bor c'haion d'Ezan, kanomp d'Ezan meuleudi gou Jennomp e vennoz warnomp, war hüll dud hon t' . ' -war ar bed . 1, WHr hor bro,

'. war an Ihz. Eman o tremen an H' · d d

c- 1111 en eus beve~ w;:tr an ouar oc'h aber vad ma ' . . ' U. .z ae, an Hm1 n helle ket seliwu ' emmou an dud gwalleürus hep kaout truez outo N' .

·O veva e-kreiz ar boan d . . . . l rvez a zo , . ' an nshdigez, drezomp hon unan n'hel-wmp netra, ezomm hon ,.'eus nerz Doue.·

Goulennomp hag 8 resovimp.

J. u..

FIES PIED lEV HT AN OFERIENN

Filip II roue ar s . ' pag-n, a oa o selaou an ofer_enn a . daou eus e ofiserien o kaozeal a-hed an f' . E , p. .welas o IS. n eur vont er lnaez, ar roue a lavaras d'ezo . << En d . -. f , . . . . · oare.,.se eo e vez klevet an ü erenn ? .Tee hit hivrziken dirak va daoulagad ! "

Eun tarz-kurun n'en .dije k0t ·a s;ontet -muïo-c'h. Unan anezo a varva;s daou zervez gaude, hag egile a gallas e spered mlit.

,Sonjit neuze er spont 0 devezo . an dud fa!!, pa !rlevint Roue ar Rouaned o lavarot1t d' v

d ezo : " It pell diouzin, tud millig·et,· it

' a dan an ifern ! »

1

'

!

il Il'

1

Prezegenn war an A viel (XIet)

HANO S·AN"II"EL JEZ!.!Z

Va breudenr ker,

Ncrkent ha rnn. vez ganet 'eur c'houardur, e·vez roet d'ezan

cun hano. Da Vab Doue en em c'hraet den, eiz deiz goude ma

oa gan et, e voe roet an hano J ezuz. Diouz an Nenv, evel m'am eüs hel lavaret deoc'h, eo e teuas

an hano-se; eun a-el en doa gourc'hemennet a-berz Doue da

Vari ha da· Josef e henvel J ezuz. Jezuz a zo ar meme·s ger ha Salver. Da Vab Doue en em

c!hi'aet den e tlee beza. roet an hano-se, rak hen eo en deu.s dre e varo paet dle ar pec'hed ha salvet an. dud. Netra ne ver1t beza o·welloc'h anavezet eg~,t ar wirionez-sc. Satu perak, va brcud~tlr ker ez eo ret deski d'ho pugaJigou lavaret an hano L\ Jezuz kerk~nt ha ma c'hellont komz. Kalz kcrcnt, o tiskouez d'

0 bugale, J ezuz stag ouz ar groaz, ne re on~ nemet lavaret_ :

<< .Sell, va c'houadur, an Aotrou·Doue_ ! )) Gw1r a lavaront, met ne 1avaront ket a-walc'h. Ret eo lavaret ouspenn : (( Jezuz eo, J ezuz Mab Doue de ut da vez a den ha maro evidomp. Ha Salver eo, hen eo a zo kaoz ma .c'hell breman an duel .mont d'ar ba.­

radoz ha n'eo ket d'an ifern. n 1-~a Javari-t ouspenn ez eo ar Werc'hez Varl e Vam. Ne vez

ket gra.et aljez a-walc'h evcl-se, ha setn perak, va. breudeur ,ker,.

8 kave.r bugale, c'houec'h, se_i)fj vloaz hag ouspenn, ha. n ~u­

zont ket respont, pa vez goulennet diganto : pl.ou eo Jezuz, plOU

eo Mari ? · Hano Jezuz eo a ro nerz da. gerpent tra a ra an lliZ evit san-

ielaat an eneou. Diouz an hano sa.ntel-se e te.nn. ivez o nerz an holl zRki'ama'nchou. E pe.p-unan anezo eman kuzet meritou maro ha gwad hor Salver. Rak-se e klever an Eskob pe ar veleien,,pa vezont

0 rei anezo d'an dud, o lavaret. hano Jezuz. Ha c'houi,.

- i89-

•va breudeur ker, pa vezit o rcseo, lava1'it ivez an hano-,se a unan {!anto en eur Sonjal ez eo gwad ~ezuz eo a ziver neuze war hoc'h eneou d'a u~taat, d'o c'henvaat ha d'o c'haeraat.

Kcment tra vat a c'houlenn an lliz digant an Aotrou Doue pe evit ar c'hol'I pe. evit an ene, an lliz her goulenn dre hano Jezuz. Sellit outi, selaouH anezi en oferenn, en he o.fisou, _ar pe­dennou a ra evit benniga eun dra bennLLk, bepred c wcliL oc'h aber sin ar groaz hag e klevit anezi o lavaret hano Santel. Jezuz. Ne baouez ket da ziskleria a vouez uhel ez eo Jezuz hor g:w.ir Salver, .ha na vei'itomp ha na resevomp netra digaùt an Aotrou Doue nemet dre veritou J ezuz.

N'eus hano ebet kaeroc'h na spontusoc'h kennebeut, eg·et. hano J ezuz. lien a laka (( keinent ilin a. zo da 'ble~:ra en N env, 'war an douar hag en ifern >>. En Nenv e ro muioc'h-mui a leve­nez hag a eürusted d'an Aclez [la d'ar Sent, war an douar e ro nerz ba fizianz d'ar gristeni,cn, en ifern spont hag enkrcz d'an ·diaoulou ha d'an dud daonet.

Ret eo eta, va breudeur ker, lavaret an haào sant.e.l-st: g·ant ar vrasa doujans ha gant ar vrasa _karantez. Bewech ma la­var ar beleg, e-pad an ofm·enn, an hano- a Jezuz, c'houi a wei gnezan o stoui e benn, rak gourc'hemennet eo d'·ezan hen obe-.:·. •Grit, ·Q'houi ivez, va breudeur ker, evel ar b;;-1!38' : st;ouit ho penn, ken lie1s gWech ma kl-evit an hano }JennJget:..,se,.

Eun hano eo a la var d'e~:rhp a:T Bkritur Sakr, hag a zo ctreist a.n hall hanolou all. Eun hano a silvidi.gez eo : our sklerijenn ·evit- an eue da lakaat anezan d'anavezout splann pett~a a c'hou­Jenn an Aotrou Doue digantan; eur vagadurez sant el hag a ra .ct'eomp kreski e karantez Doue; eul louzou da barea hoU glen­vejou an ene .. M'en em gavit trist ha dinerz, erne .sant Bernard, lavarit an hano a J ezuz. Hen eo a vo en ho kiniou ev el eun tamm _____!P_E}l). en ho tiskouarn evel eur velo di, ~evit, ho kalon eul levenez. M'emoc'h. e poan, ma 'z oc'h glac'haret, lavarit hano .. Jezuz : kerkent e teuio d'eoc'h pasianted, nerz-kalon ha fizians. Ma 'z a an diaoul war hq tro, ma kla.sk h~ tougen d'ar pec'hed : hopit dioustu : J'ezuz ; spontet e vo o klevout an hano en deus dismantret e ~ouantelez. Poan ebet, droug· ebet n;ho lakaio da grena, rila la.varit dioustu hano Jezuz, ·rak dioustu ivez Jezuz a :zeuio d 1ho sikour. -

Da eur ar maro drei.st-holl, e tle beza war bo muzellou llano ,sa.ntel J'ezuz. D'an eur-Se 1 muioc'h eget biskoaz, e tispak an diaoul e- ardou. Labollrat a ra neuze, en dra c'hell, evit hon dou­gen d'ar pec'hed, evit aber d'eomp koll ar feiz ha koU an espec

-190-

ranz, o tigas 'deomp sonjou fall ha .sonjou a zifizians. Met pa . vo war ho muzellou an hano a J ezuz ne c'hello netra · e!nep

d'eoc'h lavaret hano Jezuz, eve! eun han.o a esperans hag a silvidigez. Met, allaz ! ar beleg ne c'hell ket J,eza bepred e-ki­chen an hini a zo o vont da vervel. D'coc.'h-c'honi. eo kerner e blas, c'houi hag hoc'h eus da intent ouz ar c'hlanvour. Ha pa welit eman gante huanad diweza, grit ù'ezan lavaret : (( Jezuz ! )) ha ma n'bell ket komz, lavarit anezan evitan evit m'her c'hlevo ganeO:c'h : Je.Zuz ! ·Diskouezit d'ezan ar grusifi, lakit anezan da bokat da skeudenn J'ezuz stag ouz ar groaz. E'velse e sikouroc'h anezan da gaout eur maro san-tel. Taolit evez e kement-se, p' 3n

em gavit war-dro eur c'hlanvour en e drem· ~nvfin. Ne c'hellit aber netra gwe1loc'h evlt e erre kaez : an dra-se hepken a c'hell

gounlt d'ozan U:r bnra.doz.

(( Me eo ar Gonseption Dinamm )) --xx---

D'an 8 a viz Kerzu 1854, ar Pab Pi lX en deus disklerÎe! eve! eun ·artikl eus· hor feiz (( ez eo bet ar Werc'hez Vari diwallet diouz ar pee' hed orijinel, abaoe ar mare fcenta m' eo b.et Jronsevet. ll

Nebeutoc'h eget pevar bloaz goud:, ar. Werc'hez hec'h-m.an a lavare da Vernaded: ((Me eo ar Gonsepsion dinamm. >>

Y a, ar Werc'hez Vari eo ar. vaouez benniget-se a dlee fl:astra e benn d'ar sarpant milliget. Anezi e komze ar Spered-Santel er c'homzouman : (( Tata pulschra es ... Kaer meurbet ez oc'h, ha n'eus pec'hed ebet ennoc'h. >l - (( Me ho salud, leun a c'hras l>, a lavarre d' e dro an Arc'hael Gabriel. An Aotrou Doue a c'hell kreski an niver eus an Aelez hag eus ar stered ; gellout a ra kroui eun douar hag eun N env mil ha mil gwech brasoc'h ; met, daoust

·- 191 -.

d'e c'halloud, n'hel! ket rei ar vuhez d' d ·· k , · l l

'h eur groua urez aeroc h· 1a sante oc eget Mari.

« JJ1e eo ar Gonsepsion Dinmnrn »

d" J3é"rak h~ deus b~t ar Werc'hez ar c'hras da veza bet diwallet :ouz ar pee hed on] mel ? Setu aman : Doue an T ad a felle

d ezan kaout eur verc'h hag he dije e zigollet eus an droug graet gant Eva, ar grouadurez ken ta Doue ar Mab a fel! , d' k V h ,. · · ·e ezan aout eur amm a na VIJ e bet biskoaz dindan galloud an drouk-spered. Doue ar Spered-Santel a felle d' ezan rei da Vamm S l b d 'h h , · averare ar c ras ou u ela a c heH beza roet d' eun ene. An tri F erson eus an Dremded o deus ela laket o holl c'halloud hag l Il d' b W , 0 10 garantez

o er eus ar erc hez glorius Vari eur grouadurez hep he far na . war an douar nag .en N env ou.

Ezomm ebet da lavarout n'he deus ket merite! ar Werc'hez eun donezon ken kaer. Mar deo bet konsevet hep pec'hed, he deus da drugarekaat he Mab a dlee sav·etei an ho!! h d h" · V . eneou a a genta

ml e amm. Buhez Man a zo leun a c'hrasou, a vertuziou hag a vurzudou. Kenta burzud hag an hini kaera e h C'h · . o e onsepswn ..

DINAMM.

- 102-

Sikouromp ho:r Misionerien ---.:1:»---

Brcudeur ·ha C'hoarezed an Drodc-Urz-o deus -sur eur c'hoant bras.-da vezo. gwir vuga]e sant Fransez a Asl)fj. ·O Pedi a reomp eta

--da labourat eveltan. Sikouromp hor Misionerien. Holl gristenien an Iliz a c'hell, a elle ben aber. An Tad Sant el ar Pab Pi XI en deus· her goulennet ali es.

Arabat d'eomp aber skouarn vouzar. Pa welomp ar brotestanted o kas, er bloavez tremenet, en eur

miz hepken, 1 milliard evit o fastored a labour enep an 1-liz, daoust

-ha c'houi, kristenien a sarro ho taouarn.

Ilizou, Ospitaliou, Skoliou kristen, oberon a bep seurt u saver e broiou ar baganed, evit savetei· an ene-ou keiz dalc'het -c'hoaz pell diouz Doue, met, siouaz ! pe,gem·ent re nebeud ez

.iut c'hoaz. Pedit et.a bemdez eviLo, hag· o sikourit eus ho kwella.

Trugarez !

MIZ GENVER 1931 ·

BLOAVEZ MAT! llllllllillillll'l!llllililllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllililllllllllllllllllllllllllllllll

Ar Mablg-]ezuz koant a ro d'eoc'h, eus e graou, Eur gente/ dalvoudus, en eur ger.ig pe zaou

Petra 'peus da aber ;J - Selaou •c

2

Evit ka out bl~avez mat, c 'houi, kristenien san tel, Hag a vev gant fezuz en despet d'ho t~eve-l

Petra 'peus da aber ? - D.;rd'hel,'

3

Evit qaout bloavez mat,' tud a galon-izel,

Hag a saour alïes dismegans ha brezel Petra 'peus da obe.r ? - Tevel:

4

Evit k·aout bloavez mat, pec'her, pec'her marvel,

Kouezet doun er vouilhenn ha da Satan mevel, Petra 'peus da aber ? Sevel,

-. 2.

5

Evit kaout bloavez mat, c'houi, tud breil, skanv ho troad, Hag a vez d'an dizurz gwelet o c'haloupat,

Petra 'peus da ober ~ - Furaat.

6

Evit kaout bloavez mat, c'houi, tud hag a hirvoud Gant kalonou trenket, disasun, dic'halloud,

P.etra 'peus da ober ~ - Harout.

7

Evit k'aout bloavez mat, c'houi, !echet da bec'hi. Pa glask an drouk-spered an doare d'ho trec'hi,

Petra 'peus da ober ~ - Pedi.

8

Er boan koulz hag er joa bezit atao lirzin : Er baradoz eun deiz, gant ho Salver divin,

Petra 'po da ober ) - O'hoar111in.

TAOLIT EVEZ MAT !

SEB.

Ar re n'o devo ket paeet evit 1931 a-benn ar 15 a

1 viz Genver, a re·sevo eun notenn, da baea dre ar , post gant ar :mizou ouspenn, da lavarout eo : 11,50

. e•lec'h 8 lur. Bastit eta, lennerien ger, paea evit ar bloaz a

zeu ; d'eoc'h e vo gweU:oc'h marc'had, ha ni hor bezo nebeutoc'h a labour. Grit kem.ent-se evit sikour hor

d '' c'belaouenn da vont :mat en· ro .

-- 3-

KOMZOU A DOUEZ -----<J--

N'eus ket pel!, e voe digoret pont nevez Plougas.le!l. Dont a reas evit-se .eus Pariz an Ao. Doumerg, Prezidant ar Republig. Ha be tek ma oa, e reas eun dro-vale en hor Breiz. T re men a reas dre Gemper. An Ao. 'n Eskob, de heu! e vikel-vras, a ])eas d'an

_ An A·O. Duparc, eskob Kemper, e.n deus digem_,eret an Ao. poumr~g e hano ar gristenjen, pu 'z eo dloot da zigeri · pont Plougastel-Daoulas. '

ti-kèr d'e saludi, d'ob·er d'ez.dn e c'hour~'hemennow ha re e holl velein. E oant evel-se gant o c'haoi", pa lavaras an Ao: 'n Esk·ob