DIN Program - Vijak, Navrtka i Podloska

DIN PROGRAM VIJAK - NAVRTKA - PODLOKA

krbovi Predrag

Wrth Group, 2

TA SU MAINSKI (DIN) ELEMENTI ?

Svaka maina je sastavljena od delova

Delove maina nazivamo mainskim elementima

Svaki deo maine vri neku ulogu

Od odgovornosti i uloge mainskog dela zavisi i oblik i veliina mainskog elementa

Wrth Group, 3

TA SU TO STANDARDNI MAINSKI ELEMENTI ?

Svi mainski delovi izloeni su dejstvu nekog optereenja Svako optereenje izaziva naprezanje u materijalu Kao posledica naprezanja javlja se deformacija materijala

Wrth Group, 4

TA JE TO STANDARD ?

Mnogi mainski delovi mogu se upotrebljavati na velikom broju razliiih maina

Zbog toga je neophodno veliki broj unifikacija mainskih elemenata

Svi jednobrazni propisi unifikacije, sainjavaju standarde

Wrth Group, 5

OZNAKE STANDARDA

JUS je bila oznaka za Jugoslovenski Standard

SRPS je oznaka za Srpski Standard

DIN je oznaka za Nemaki Institut za Standarde

ISO je Internacionalna Organizacija za Standardizaciju

Wrth Group, 6

TABELA SRPS (JUS) - DIN

Slika Oznaka Wurth DIN SRPS - JUS

0 053 ... 931 051

0 057 ... 933 053

0 082 ... 912 120

0 089 ... 7991 126

0 223 ... 603 171

0 317 ... 934 601

0 407 ... 125 011

0 441 ... 127 110

0 116 ... 7982 465

0 115 ... 7981 466

Wrth Group, 7

PRELAZ DIN U JUS

Wrth Group, 8

FeC DIJAGRAM

Wrth Group, 9

VRSTOA MATERIJALA

VRSTOA predstavlja otpornost materijala na neko optereenje

Optereenja zatezanje,sabijanje, savijanje,

uvijanje smicanje,izvijanje

Wrth Group, 10

VRSTE OPTEREENJA

Wrth Group, 11

GRANICA PLASTINE DEFORMACIJE MATERIJALA

Granica plastine deformacije predstavlja granicu izmeu elastine i plastine deformacije materijala

Velina optereenja kada nastupa plastino izduenje materijala

Wrth Group, 12

ZATEZNA VRSTOA MATERIJALA

Zatezna vrstoa pokazuje kada nastupa trajna defpormacija materijala

Veliina optereenja kada nastupa kidanje materijala

Wrth Group, 13

KOLIKE SU VELIINE NAPREZANJA ?

Veliina naprezanja koju materijal moe izdrati zavisi od samog kvaliteta materijala

Kako se mainski elementi izrauju od elika tako i u veini sluajevima znamo do koje veliine moemo napregnuti opteretiti mainski element

Wrth Group, 14

OZNAAVANJE KONSTRUKCIONIH ELIKA SKRAENE OZNAKE

Wrth Group, 15

MATERIJALI ZA IZRADU DIN ELEMENATA

Wrth Group, 16

MATERIJALI ZA IZRADU DIN ELEMENATA

Iz oznaka elika koje su date po DIN-u, pronalazimo odgovarajue elike sa oznakom - ........

Tako moemo lake definisati razliku u kvalitetu izraenog vijka .

elik DIN SRPS

6.8 Cq22

-1331

6.8 Cq35

-1431

8.8 41Cr4 -4131

8.8 38Cr2 -4132

10.9 34Cr4 -4130

10.9 37Cr4 -4134

Wrth Group, 17

A SADA: POJEDINANI MAINSKI ELEMENTI

VIJAK

Wrth Group, 19

VIJAK

Vijak je mainski element koji slui za obezbeivanje spajanja delova maina

Vijak se dobija izradom navoja na elinom profilu valjkastog obika

Osnovna karakteristika vijka je navoj na telu vijka

Wrth Group, 20

VIJAK TEORIJA NAVOJA

Ako jednu pravu liniju koja je nagnuta prema horizontu pod uglom (alfa), obavijamo oko jednog vertikalnog valjka,dobiemo na valjku krivu liniju, koja se zove zavojnica

Wrth Group, 21

VIJCI I NAVRTKE- STRMA RAVAN

Wrth Group, 22

IZGLED NAVOJA Spoljanji navoj Unutranji navoj

Wrth Group, 23

OBLICI NAVOJA

TROUGLASTI NAVOJ

KVADRATNI NAVOJ

TRAPEZNI NAVOJ

KOSI NAVOJ

OBLI NAVOJ

Wrth Group, 24

TROUGLASTI NAVOJ METRIKI NAVOJ

Metriki navoj predstavlja navoj trouglastog oblika.

Profil trougla je jednakostranini.

Ugao pri vrhu navoja je 60

Vrh navoja je skraen za 1/8 teorijske dubine navoja.

Dno navoja je zaobljeno.

Wrth Group, 25

VRSTE METRIKOG NAVOJA

Metriki navoj moe biti:

Sa normalnim korakom Sa sitnom sitnim

Razlika je u visini hoda (koraka)

navoja

Sitni navoji se upotrebljavaju na mestima gde mainski deo ne sme da bude, zbog rezanja navoja, mnogo oslabljen

Wrth Group, 26

POVRINA POPRENOG PRESEKA VIJKA

Ovo je povrina koja se optereuje prilikom zatezanja vijka.

Wrth Group, 27

POVRINA POPRENOG PRESEKA VIJKA

Wrth Group, 28

SILA KOJOM SMEMO DA OPTERETIMO VIJAK

Sila kojom se

moe opteretiti

popreni presek

vijka.

PRIMER M8

Sila u vijku = Dozvoljena sila x Poprena povrina vijka

Sila u vijku = 640 N/mm2 x 36,6 mm2

Sila u vijku = 23424 N

Wrth Group, 29

PREPORUENE SILA PRI IZBORU VIJKA

Preporuena sila od 21200 N je manja od sile kada se vijak istee koja je 23424 N

Wrth Group, 30

VIJAK SA NAVOJEM NA CELOM STABLU

Vijak sa celim navojem

SRPS - JUS - M.B1.053 DIN - 933 WURTH - 0 057 ... Klasa vrst. - 8.8

Wrth Group, 31

OBELEAVANJE VIJAKA

Kvalitet (klasa vrstoe) se kod vijka oznaava sa dve brojane oznake.

Vijak klase vrstoe 8.8

Prvi broj Pomnoiti sa 100 i dobija se zatezna vrstoa vijka 8 x 100 = 800 N/mm2

Veliina optereenja kada nastupa kidanje materijala

Wrth Group, 32

OBELEAVANJE VIJAKA

Drugi broj prestavlja informaciju sa kojom dobijamo veliinu granice teenja vijka.

Visina granice teenja se rauna na sledei nain:

8x8x10 = 640 N/mm2.

Velina optereenja kada nastupa plastino izduenje materijala

Wrth Group, 33

SILE I MOMENTI PRITEZANJA NORMALNI NAVOJ

Wrth Group, 34

SILE I MOMENTI PRITEZANJA FINI NAVOJ

Wrth Group, 35

TVRDOA MATERIJALA

TVRDOA JE Otpor materijala od koga je

izgraen element u odnosu na prodiranje nekog drugog materijala.

Wrth Group, 36

UPOREDNA TABELA ZATEZNE VRSTOE I TVRDOE MATERIJALA

Orjentaciona uslovna tabela uporeivanja ilavosti i tvrdoe materijala.

Na primer :

800 N/mm2 odgovara 22 HRC

Wrth Group, 37

KLASA VRSTOE VIJKA I TABELA TVRDOE VIJKA

Wrth Group, 38

OBLICI ZAVRTNJEVA

Svi zavrtnjevi se mogu svesti na sledee tipove:

Zavrtnji sa navrtkom.

Zavrtnji bez navrtke.

Zavrtnji bez navrtke i glave (goli zavrtnji).

Wrth Group, 39

ZAVRTNJI SA NAVRTKOM

Zavrtanj sa navtkom na nenarezanom delu tela ima isti prenik kao i prenik rupe kroz koji prolazi.

Ovakvi zavrtnji se upotrebljavaju na mestima gde postoje poprene sile.

Wrth Group, 40

VIJCI SA 6-UGAONOM GLAVOM SA DELIMINIM NAVOJEM PREMA DIN 931 (ISO 4014)

elik 8.8 nezatien elik 8.8 pocinkovan, plavo

pasiviziran elik 8.8 pocinkovan, uto

pasiviziran elik 10.9 nezatien A2 A4

Wrth Group, 41

VIJAK SA DELIMINIM NAVOJEM DIMENZIJE

Wrth Group, 42

VIJAK SA DELIMINIM NAVOJEM DIMENZIJE

Wrth Group, 43

ZAVRTNJI BEZ NAVRTKE

Kao navrtka kod ovih vijaka javlja se mainski deo u kome se urezuje navoj

Mogua su oteenja dela u koji se vijci uvru

Tada se vri narezivanje novog navoja

Wrth Group, 44

VIJCI SA 6-UGAONOM GLAVOM SA NAVOJEM DU CELOG STABLA PREMA DIN 933 (ISO 4017)

elik 8.8 nezatien elik 8.8 pocinkovan, plavo

pasiviziran elik 8.8 pocinkovan, uto

pasiviziran elik 10.9 nezatien A2 A4

Wrth Group, 45

VIJAK SA CELIM NAVOJEM

Wrth Group, 46

VIJAK SA CELIM NAVOJEM

Wrth Group, 47

ZAVRTNJI BEZ GLAVE (GOLI ZAVRTNJI)

Goli zavrtnji imaju samo stablo Kod njih je navoj narezan sa

obe strane. Sa jedne strane se uviju u

mainski deo, a sa druge se uvija navrtka

Veoma je pogodan u sluajevima kada treba sauvati navoj u mainskom delu

Ustaljen naziv za ovaj zavrtanj je BREZON

Wrth Group, 48

BREZON DIN 939

elik 5.8 nezatien

elik 8.8 nezatien

A2

A4

Wrth Group, 49

BREZON

Wrth Group, 50

BREZON

NAVRTKA

Wrth Group, 52

NAVRTKA

Standardni oblik navrtke je estougaona navrtka

Gornja i donja povrina navrtke su zaseene pod uglom od 30 st., kako ne bi navrtka habala povrinu drugog mainskog dela

Unutranjost navoja je zaseena pod uglom od 120 st.

Wrth Group, 53

MATERIJAL ZA NAVRTKE

Navrtke se oznaavaju oznakama M8 ili M6 ili M10 ....

Primer : Navrtka M8 napon ispitivanja

je 800 N/mm2

Wrth Group, 54

ESTOUGAONE NAVRTKE DIN 934 (ISO 4032)

elik 8 nezatien elik 8 pocinkovan, plavo

pasiviziran elik 8 pocinkovan, uto

pasiviziran elik 10 nezatien elik 10 pocinkovan, plavo

pasiviziran A2 A4 Mesing

Wrth Group, 55

NAVRTKA

Wrth Group, 56

NAVRTKA

Wrth Group, 57

UPARIVANJE VIJKA I NAVRTKE

Ko