2
SPIS TREŒCI Od Wydawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Wstêp do wydania polskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Wstêp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Wykaz skrótów autorów i tytu³ów Ÿróde³ staro¿ytnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 1. Demokracja bezpoœrednia w perspektywie historycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 2. Œwiadectwa Ÿród³owe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 ród³a i problemy badawcze .............................................. 22 Klasyfikacja Ÿróde³ wed³ug treœci ........................................... 27 Klasyfikacja Ÿróde³ wed³ug ich przekazu...................................... 27 Klasyfikacja Ÿróde³ wed³ug gatunku ......................................... 28 Chronologia Ÿróde³ ..................................................... 36 3. Zarys dziejów ustroju Aten do 403 r .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Okres archaiczny ....................................................... 43 Kylon, Drakon, Solon .................................................... 45 Pizystrat i Hippiasz ...................................................... 48 Isagoras .............................................................. 49 Klejstenes ............................................................. 50 Efialtes ............................................................... 52 Perykles .............................................................. 53 Nastêpcy Peryklesa ...................................................... 54 Przewroty oligarchiczne .................................................. 55 Aneks 1: Klasy maj¹tkowe Solona .......................................... 58 Aneks 2: Reforma terytorialna Klejstenesa .................................... 61 Aneks 3: Losowanie urzêdników ........................................... 64 Aneks 4: Prawo Peryklesa o obywatelstwie .................................... 66 4. Ateny jako miasto–pañstwo i pañstwo demokratyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 Ateny jako miasto–pañstwo ................................................ 69 Ateny jako pañstwo demokratyczne ......................................... 78 Demokracja jako ideologia ................................................. 85 5. Ateñczycy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 Ludnoœæ Aten .......................................................... 98 Obywatele, ich prawa i obowi¹zki .......................................... 105 Podzia³ administracyjny Attyki ............................................ 112 Klasy maj¹tkowe ...................................................... 118 Zró¿nicowanie ekonomiczne obywateli ..................................... 120 Metojkowie i niewolnicy ................................................. 127 6. Zgromadzenie Ludowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136 Organizacja .......................................................... 136

Demokracja ateńska w okresie Demostenesa. Struktura, zasady i

  • Upload
    dokhue

  • View
    227

  • Download
    1

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Demokracja ateńska w okresie Demostenesa. Struktura, zasady i

SPIS TREŒCI

Spis treœci

Od Wydawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Wstêp do wydania polskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Wstêp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Wykaz skrótów autorów i tytu³ów Ÿróde³ staro¿ytnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

1. Demokracja bezpoœrednia w perspektywie historycznej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

2. Œwiadectwa Ÿród³owe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22�ród³a i problemy badawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22Klasyfikacja Ÿróde³ wed³ug treœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27Klasyfikacja Ÿróde³ wed³ug ich przekazu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27Klasyfikacja Ÿróde³ wed³ug gatunku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28Chronologia Ÿróde³ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

3. Zarys dziejów ustroju Aten do 403 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43Okres archaiczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43Kylon, Drakon, Solon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45Pizystrat i Hippiasz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48Isagoras . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49Klejstenes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50Efialtes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52Perykles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53Nastêpcy Peryklesa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54Przewroty oligarchiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55Aneks 1: Klasy maj¹tkowe Solona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58Aneks 2: Reforma terytorialna Klejstenesa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61Aneks 3: Losowanie urzêdników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64Aneks 4: Prawo Peryklesa o obywatelstwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

4. Ateny jako miasto–pañstwo i pañstwo demokratyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69Ateny jako miasto–pañstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69Ateny jako pañstwo demokratyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78Demokracja jako ideologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85

5. Ateñczycy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98Ludnoœæ Aten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98Obywatele, ich prawa i obowi¹zki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105Podzia³ administracyjny Attyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112Klasy maj¹tkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118Zró¿nicowanie ekonomiczne obywateli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120Metojkowie i niewolnicy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127

6. Zgromadzenie Ludowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136Organizacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136

Page 2: Demokracja ateńska w okresie Demostenesa. Struktura, zasady i

Debata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152Uprawnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161

7. Prawa i nomothetai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171Rewizja praw (410–399 r.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172Ustawodawstwo IV w. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175Stabilnoœæ praw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183

8. S¹d Ludowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186Struktura s¹dów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188Przebieg procesu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202Znaczenie polityczne S¹du Ludowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209Graphe paranomon i graphe nomon me epitedeion theinai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211Eisangelia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217Dokimasia, euthynai i inne procedury kontrolne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222

9. Urzêdnicy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229Wymogi formalne i funkcje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231Jak wybierano urzêdników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233Kolegialnoœæ, liczba urzêdników i ich wynagrodzenie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240Zadania administracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245Ni¿si urzêdnicy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247

10. Rada Piêciuset. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249Struktura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250Posiedzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253Znaczenie w procesie podejmowania decyzji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257Znaczenie Rady w systemie wymiaru sprawiedliwoœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260Znaczenie w administracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261

11. Przywódcy polityczni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268Inicjatywy polityczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268Mówcy i dowódcy wojskowi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270Dochody przywódców politycznych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275Partie polityczne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278Grupy przywódców politycznych? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281

12. Rada Areopagu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288Sk³ad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288Uprawnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290Znaczenie Rady w IV w. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294

13. Ogólna charakterystyka demokracji ateñskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296Demokracja z³otego wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296Demokracja IV w.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300Cechy podstawowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303Podstawy ekonomiczne demokracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314Instytucje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318

Mapa i plany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320

Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325

S³ownik wa¿niejszych pojêæ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349

Indeks Ÿród³owy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 378

Indeks wa¿niejszych terminów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398

6 Spis treœci