Demir Kucukaydin - Tersinden Kemalizm - Almanya Baskisi.pdf

7/29/2019 Demir Kucukaydin - Tersinden Kemalizm - Almanya Baskisi.pdf

1/347

1

Demir

Kkaydn

Tersinden

Kemalizm(Beikinin Eletirisi

Alevilik, Din, Ulus, bilim ve Politika zerine

Yaynlar


2/347

2

TTeerrssiinnddeenn KKeemmaalliizzmm

BBeeiikkiinniinn EElliittiirriissiiAAlleevviilliikk,, DDiinn,, UUlluuss,, bbiilliimm vvee PPoolliittiikkaazzeerriinnee

DDeemmiirr KKkkaayyddnnkkiinnccii SSrrmm

OOccaakk 22000055 -- BBeerrlliinn

DDiijjiittaall YYaayynnllaarr

nnddiirrOOkkuuOOkkuutt --ooaallttDDaatt

Bu kitap Kxz sitesinin dijital yayndr.

Kar amac olmadan, okumak ve okutmak iin, indirmek, dijital olarakbasmak ve datmak serbesttir.

Alntlarda kaynak gsterilmesi dilenir.

YYaayynnllaarr


3/347

3

Tersinden Kemalizm(smail Beikinin Eletirisi)

Alevilik, Din, Ulus, Bilim vePolitika zerine

Demir Kkaydn


4/347

4

DEMR KKAYDIN

10 Haziran 1949da, Balkesirin Savatepe ilesinde dodu.ki yandayken ailesi Bakray vadisindeki Linyit yataklarylanl Soma ilesine tanr. Babas, Garp Linyitleri letmesindeii, anne ev kadndr. lk ve Ortaokulu Somada okur. Yaz

tatillerinde her trl ite alr. (Gazete bayii, Tuhafiyeci,Fotografc, Helvac vs.)

1960, 27 Maysla birlikte ilk politik deneylerini yaar. Babasonu etin Altann yazlar ile tantrr.

Balkesir Lisesinde yatl olarak okur. Yaz tatillerinde GarpLinyitleri letmesinde eitli ilerde alr. etin Altanaraclyla sosyalist olur. iir, edebiyatla ilgilenir. Sonradan

Nazm'n olduunu rendii iirleri okuyunca yazlacak btn

iirler yazlm diyerek iiri brakr.Lise son snfta Ana dilinizi niin seversiniz? balklKompozisyon devine, ana dilimi sevmek zorunda deilimcevab nedeniyle atlmamak iin tasdikname alr ve KaryakaErkek Lisesine geer. Garp Linyitleri ve ark Sanayi MensucatFabrikasnda iilik. Trkiye i Partisi Karyaka lesindekialmalara katlr.

1967, stanbul niversitesi Sosyoloji (gece) blmnekaydolur. Gndzleri bir muhasebecinin yannda boaztokluuna ite alr, geceleri niversiteye gider. 1968,niversite galleri ve renci hareketlerine katlr. DenizGezmiin lideri olduu Devrimci renci Birlii evresiyletanr.

1968 29 Ekim-10 Kasm aras Samsun-Ankara Yrynekatlr. Sadece bo zamanlarn deil, tm zamanlarnve mrnsosyalizm uruna mcadeleye ayrma karar verir. Devrimcirenci Birliinde boylu boyunca devrimci mcadeleye girer.


5/347

5

Mitingler, yryler, igaller, grevler, kyl hareketleri. KanlPazar, Ttn Mitingleri.

Ayn dnemde, Devrimci renci Birlii'ne Yap ileriSendikasnda (YS)yer veren smet Demir ile tanrve birlikteii hareket ve rgtlenmelerine katlr. Ambarl Termik, Nuhimento, zmit Rafinerisi, Taksim Opera naat ve daha bir ynirili ufakl ii rgtlenme ve direnilerinde Yap ileriSendikas (YS) bakan smet Demire yardm eder.

10 Haziran 1969 olaylarndan sonra zmir Aliaa Rafineriinaatnda rgtlenmek zere smet Demir ile zmire gider. Yaz

boyu zmirde inaat ve mensucat ikollarnda ve Aliaadargtlenme almalarnda bulunur.

1969 Sonbahar, Deniz, Cihan, Taylanlarla Trkiyede yenibir Vietnam iin gerilla savan balatma hazrlklarna katlr.Ancak Taylann ldrl ve Denizin tutuklan ilegereklemez.

FKFnin Dev-Gen olduu kongrede stanbul BlgeYrtmeye ve Genel Ynetime seilir.

Gerilla Savan renmek zere Filistine gider. Drt buuk

ay sonra Trkiyede i Snf iinde uzun vadeli almak iindnerken arkadalaryla Cerablus ve Kargam arasnda huduttayakalanr. Lin tehlikesi ve ikence ile tanr. Nizip ve AntepCezaevlerinde iki buuk aykalr. Tahliyeden sonra zmire gidipAliaadaki almalara katlr. Bunlarn yan sra HikmetKvlcmlnn kard Sosyalist gazetesinin rgtlenmesindealr. Bu gazetede ilk yazlarn yazar.

Kvlcmly ve Trkiyeyi anlamak iin Tarihe ynelir, bir

yandan Boaz Kprs naatnda smet Demir ile rgtlenmealmalarna katlr, dier yandan vekaynameler,ftvvetnameler, bni Bibi, Urfal Matyos, Taberi tarihlerinedalar.

1971 12 Martndan sonra TSPi kuracaklarn hi bir eyyapmama izgisine eletirilerde bulunurve rgtlenme giriimlerinedeniyle disiplinsizlik sulamalarna urar. Fabrikalarda soukdemirci olarak iilik yapar ve rgtlenme almalarna katlr.Dev Gen stanbul davasndan tutuklanr. Davutpaa Klasnda


6/347

6

be ay hapis yatar. Tahliye olduktan sonra tekrar iilik vergtlenme almalarna devam eder.

12 Mart dnemi biterken Kvlcm gazetesini karr.Arkadalaryla birlikte tutuklanr. stanbul DGMde gazetedekiyazlardan, nce 100 zerinden 36 sonra da 17 yla mahkumiyet.Topta (1,5 yl), Nide (7 yl), toplu olarak 50 metrelik tnelkaza katlr.

12 Eyll. damlar protestoya katlr, Devlet bakannahakaretten dava alr. Malatya E Tipi zel Cezaevinde 15 aymahade Hcresinde kalr. Tahliye olunca ve mevcutlu olarakSarkama Askerlie gtrlr. (1983 sonu ve 84 ba).

Cezaevi yllarnda Kvlcm dergisinin saysnn veSosyalist gazetesinin son on saysnn btn belli bal yazlarnyazar. Faizm, nc Enternasyonalin lav, Sovyet devletininsnf karakteri sorunlarn aratrrken Mandel, Troki veDrdnc Enternasyonalle karlar ve bu gelenee katlr. 12Eyllden sonra, Almanyada kan Yol dergisinin btn temelyazlarn yazar.

1984 Martnda, askerden tebdil hava alarak stanbula gelir

ve Fransaya kaar. Fransada iltica alr. LCRdeki almalarakatlr.Almanyaya geer. Almanyada GMde alr. Devrimci

Marksist Tartma Defterlerinin karlna katlr. Bir gmenhareketi iinde sosyalist ve devrimci bir kanat iin almalarakatlr ve Ne Yapmal dergisini karr. Trkiye Solundatartmalarn balamasyla Sosyalist Forumlara katlr.

Kurueme tartmalar ve birlik giriimlerinin Avrupadakiparaleline katlr. Birlik mi Rekompozisyon mu kitapndayaynlanan bildirileri sunar. SoZ Magazin adl Almanca teorikderginin yaz kurulunda alr.

Kvlcml arivinin Amsterdamdaki arive veriliindeevraklar veri bankasna geirir. Taksi fr olarak almaya

balar. Yabanclar hareketinde younlar. Trkiyede kanzgr Gndeme haftalk yazlaryazar. (1992-93).

Sosyalizmin Sorunlar teorik dergisini karanlar iinde yeralr. lerlemeci ve iyimser tarih anlay ile kopuur. Ulus


7/347

7

teorisinden hareketle ulus konusunda sosyalist programnformlasyonu ve baka bir uygarln programlatrlmas gerei

zerinde younlar.Kxz dergisini destekler. nce mailboxlar araclyla politikfaaliyet denemelerinde bulunur; sonra nternetin yaygnlamasile nternetteki forumlara yazlar yazmaya ve at sayfasndayazlarn yaynlamaya balar.

(http://www.comlnik.de/demir/)

calann Yaamn Savunmak in Trk Giriiminde alrve eitli toplantlarn hazrlannda yer alr. Krt zgrlkhareketinin Avrupa ve Trkiyedeki basnnda haftalk yazlaryazar.

2001 sonu, Dr. Hikmet Kvlcml Sempozyumununrgtlenmesine katlr.


8/347

8

NDEKLER

GR ............................................................................. 17YNTEMSEL SORUNLAR......................................... 22

Eletirinin Yntem Sorunlar...................................... 22Temel ve Gizli Varsaymlar....................................... 30

BTNSEL ANLAM ELETRLER ........................ 34Epistemolojik Eletiri ................................................. 34Teolojik Eletiri .......................................................... 39

Sosyolojik Deil, Teolojik Bir Tartma ................ 39Sosyolojik Deliller Getiren Bir Teolog .................. 43Teolog Olarak Birici Sonu:Tutarszla ar .... 45Teolog olarak ikinci sonu: Engizisyon Yargl46Teolog olarak nc sonu: Snni Teologlara Silah

................................................................................ 48Sonu ...................................................................... 49

Bilim zgrl Yerine Ahlak Zabtal.................. 50Gerek Laiklik Yerine Devletin Alevilii Tanmas .. 59

NAN OLARAK ALEVLK....................................... 71Giri ............................................................................ 71Sosyologluk ve Sosyoloji Nedir? ............................... 72


9/347

9

Dinler nan mdr? .................................................... 81Dinlere nan Demenin Anlam

................................. 85

zel (Politik Olmayan) Niin ve Nasl Vardr? ......... 89MARKSST DN, ULUS ve STYAPILAR TEORS 97

Marksist Bir Din Teorisi Yokluunun Dolayl tiraflar

.................................................................................... 97Marksizmin Doutan Gnah ................................ 112Marks Sonras Din Teorisi ....................................... 122Kvlcmlda Din teorisi .......................................... 132Frankfurt Okulu: Aklcln Akldl ................. 148Burjuvazinin Dininin (Ulusuluun) ki Aamas.... 157Luxemburg, Lenin, Troki: Marksizmin lm ...... 168Din, Ulus, styaplar Teorisi ve Programatik Sonular

.................................................................................. 177OTANTK YA DA TARHSEL OLARAK DN VE

ALEVLK................................................................... 201Giri .......................................................................... 201 Farkl Alevilik..................................................... 203Tarih, Toplumlar ve Dinler................................... 208Komnn styaps Olarak Alevilik........................ 210Dersim Ayaklanmas: Aleviliin Bir nan

Olmaynn Kant ................................................... 214


10/347

10

Diktatrlk Kavramnn Anlam .............................. 217slam ve Dier Uygarlk Dinleri Bir nan mdr?

... 220

Burjuva Uygarlnn Devrimci ve Gerici Biimi .... 223Alevilik, slam ve Dier Dinler................................ 226Bir Politik Parti Olarak Alevilik ............................... 229Komnn Kendini Savunma Arac Olarak Alevilik238slamn Yaylmasnn Bir Arac Olarak Alevlik..... 243Alevilik ve iilik, Snnilik, afilik, Hanefilik......... 247

MODERN SOSYAL HAREKET OLARAK ALEVLK

...................................................................................... 255Giri .......................................................................... 255Bir Yeni Sosyal Hareket Olarak Alevilik Nedir? ..... 258Yeni Sosyal Hareketler ve Marksizm ....................... 265Sermayenin Gerek Tarihsel Hareketi ve Yeni SosyalHareketler ................................................................. 269Yeni Sosyal Hareketlerin Sorunlar ve Dersleri ... 274Beikinin Grlerinin Alevi Hareketi indeki

Anlam ...................................................................... 287BEKNN TRAJEDS ......................................... 297

Beikinin Dayand Ulus Teorisi ......................... 297Beiki ve calan ..................................................... 300Dostlarn Gnah ve zeletiri ................................. 303


11/347

11

BEKNN METNNE KENAR NOTLARI ........... 309Sunu

........................................................................ 309

ALEVLERDE KAFA KARIIKLII .................... 310ALEVLER-KRTLER....................................... 324ALEVLKTE ELETR ZGRL .......... 333TRKYE LAK BR DEVLET MDR? ........... 340


12/347

12

Avrupa Basksna nsz

Neredeyse btn memeliler, yavrularn dourduktan sonraonlar uzun sre yalarlar. Bu dnyaya yeni gelmi yavrunun

zerindeki plezanta kalntlarn temizledii gibi, kan dolamnhzlandran bir masaj yerine de geer.

Bir kitap ya da bir yaz yazmak da bir doum yapmak gibidir.Ve yeni doan yavru zerindeki plezanta kalntlarndantemizlenmeyi; gbek balarnn koparlmasn bekler.

Bu elinizdeki kitap ise doduu biimiyle, zerinde kanlarla,plezanta kalntlaryla, gbek balaryla karnza kt. Doum

srecinin btn izlerini zerinde tayor. Tekrarlar, slupbozukluklar, cmle dklkleri ve daha nice biimsel

eksikliklerle malul. Bunun nedenlerini ksaca aklayalm.

Balangta Beiki Eletirisini bir kitap olarak yazmayabalamadk. Yazlarmz yaynlayacak bir yayn yoktu. Bu

nedenle yazmz nternetteki sayfamza koyuyor; Mail gruplarnave ve forumlara yolluyorduk. Bu nedenle Beiki Eletirisini

para para yazdka internette yaynlamakla yetiniyorduk. Herbir blm adeta bamsz bir yaz gibi yazdk. Bu nedenle sk

sk geri dn ve hatrlatmalar yapyorduk.

Tek tek bamsz yazlarda dikkati ekmeyen bu geri dn ve

hatrlatmalar, bu yazlar bir araya getirilip de bir kitapoluturulunca rahatszlk verici tekrarlar olarak ortaya kt. Budurumda bu tekrarlar bir lde olsun azaltmay denedik ama,

tmden yok etmek, metni batan ve bambaka bir emaya gre


13/347

13

yazmay gerektiriyordu. Buna ise zaman ve gcmz yoktu.

Okuyucunun affna ve anlayna snarak, onu ortaya k

biiminin bu izleriyle birlikte sunmaktan baka seeneimizbulunmuyordu.

Ne var ki, tekrarlar sadece, onun douunun biiminden, parapara tefrika edilmesinden ve kitap olarak planlanmamasndandomuyor. Konunun kendisinden ve kitaptaki fikirlerin oluumsrecinden gelen nedenler de var.

Konunun kendisi derken kastettiimiz, Beikinin fikirleridir.Fikirlerimizi onun grleriyle polemik biiminde

akladmzdan, Beikide hatalarn srekli tekrarlar ve butekrarlarn gsterilmesi de bizzat eletirinin kendisinde de

tekrarlarn ortaya kmasna yol amaktadr.

Ama daha da nemlisi, bu yazlarn yazl srecinde ortayakan fikirlerin yol at tekrarlar da vardr. Beiki Eletirisini

yazmaya baladmzda, Marksist, Din, Ulus ve styaplarteorisini adeta yeni batan ekillendireceimizi bilmiyorduk. Bu

teori yazma esnasnda ortaya kt. Elbette bu teorinin bir okunsuru en azndan on yldr yazlarmzda yer alyordu. Ama

dinin bir inan olmad ve tm styapy oluturduu, moderntoplumdaki, din anlaynn kendisinin de bizzat modern

toplumun dini dolaysyla onun styaps olduu dncesine bu

yazlar yazlrken ulald.te bu yazlar bir bakma ayn zamanda bu yeni fikirlerin

dou srecinin bir protokol gibi de okunabilir. Dncenin yenibir adm atarken ne kadar korkak ve tereddtl davrandnn,

yanl bir adm atmamak, yanl bir yola sapmamak, bilinmeyenbir ormanda yolunun kaybetmemek iin, srekli olarak geri

dnp, etrafna bakp tekrar ilerlediinin, yani bir doumun


14/347

14

protokoldr ayn zamanda. Hibir mahremiyeti yoktur

dncenin, her ey ortadadr, her ey gzler nnde olup

bitmektedir. Fikirler doduklar an yazya dklmekte, dorudrst imla ve slup hatalar bile dzeltilmeden nternetzerinden derhal okuyucuya iletilmektedir.

Bizi byle davranmaya iten bir neden de, ar bir almann

yan sra, belki tam da bu yeni fikirlerin ortaya kard heyecannedeniyle srekli tansiyonumuzun ani ykselileri ve bunlarn

beynimizi kullanamaz hale getirmesi olasl, yani lm

korkusuydu. Bu yeni fikirleri ifade edemeden, sonradan

geleceklere zerinde allacak bir vasiyet olarak aktaramadanlmekten korkuyorduk. nemli olan yazya dklmesiydi. slup,

imla, tekrarlar, kopukluklar vs. bunlarn hibir nemibulunmuyordu. Onlar sonra da halle yola koyulurdu. Kervan

yolda dzlrd.

Dolaysyla bir panik duygusu iinde yazld ayn zamandaimdi elinize kitap olarak geen bu yazlarn bir ok blm.

te sadece plezenta kalntlarn, gbek balarn tamyor bukitap, bir fikrin oluumunun bir protokol gibidir de; sadece

dncenin tereddtlerini ve korkularn deil, ayn zamandayazarn o dnceleri yazya geirememe korkularn ve paniini

de yanstmaktadr.

Ve nihayet, biz akademik bir gelenekten gelmiyoruz. Taralve az gelimi Trkiyede, daha da taral ve daha da az gelimi,

neredeyse otodidakt olarak yetimi bir militanz. Otodidaktlarahas dar grllkler, arpklklar; tarallktan gelen ufuk

darlklar vs. hepsi bizde de fazlasyla bulunuyor.

Btn bunlar bir araya gelince, elinizdeki kitaptaki tekrarlar,

slup bozukluklar vs. son derece olaan.


15/347

15

imdi bu ikinci baskda bunlar bir lde olsun tekrar

dzeltmek belki mmkn olabilirdi. Ama dokunmamay tercih

ettik. Bir yandan zaman yok ama dier yandan, onun bu zaaflarayn zamanda stnl olarak da okunabilir. Yani bir doumunfilmi ve protokol olarak. Bu nedenle artk bir belge deerikazanm olan metne dokunmamay tercih ediyoruz. ok bariz

baz slup ve ifade hatalarn olsun dzeltmek isterdik ama bunada zamanmz yok. Eer ilerde zaman bulursak bunu nc

baskda yaparz.

*

Kitabn bu ikinci basks Avrupada ve baka bir yaynevitarafndan yaplyor. Esas olarak Avrupada satlacak. Ne var ki,

eer basky, sadece kada bask olarak anlamazsak, bu kitabnnc hatta drdnc basks olarak grlebilir.

lk basks, kitab oluturan yazlarn, yazldka internette

yaynlanmas biiminde gerekleti. Yazlar bittiinde onlarkitap olarak bir araya topladktan sonra, bir de kitap olarak

sayfamza isteyenin indirmesi iin koyduk ve bunu iindekilerlistesiyle birlikte ilan ettik. Bu da kitabn ikinci basks olarak

grlebilir.

Daha sonra Kitap Araf Yaynlar tarafndan Trkiyede kadabasl kitap olarak yaynland. Bu birinci bask aslnda nc

bask saylrd. Dolaysyla imdi elinizdeki bu ikinci bask daaslnda drdnc bask saylabilir.

u ana kadar kitap olarak yayn zerine fazla bir yank gelmideil. Ancak Kitap nternette yaynlandnda byk bir ilgi

grd. nternet araclyla en az be bin civarnda okuyucuyaulatn sanyorum. Gelen yanklar genellikle ok olumlu ve

nemli olduu eklinde genel yanklard. Bu nedenle bu nszde


16/347

16

ele alnabilecek ciddi bir eletiri ve yank yok. Eer arada geen

zamanda ortaya karsa, nmzdeki baskda bu eletirilere bir

sonraki baskda cevap vermeyi dnyoruz.

07 Ocak 2005 Cuma

Demir kkaydn


17/347

17

GR

Geenlerde, internette sayn smail Beikinin AlevilerdeKafa Karklbalkl bir yazsna rastladk1.

Yine bundan epey bir sre nce Beikiden SerbestiyeMektup diye bir Metin yaynlanm ve Beiki o yazda,zellikle calan konusunda, uzun sren suskunluunu

bozmutu2.O sralar, Beikinin Serbestiye mektuplarnda dile getirdii

baz yaklamlar, zellikle calana ilikin syledikleri zerinebir eletiri yazmay dnm ama zamanszlktan buna olanakbulamam, sonra da baka yazlarn ve olaylarn ne gemesiylekonuya bir daha dnememitik3.

1smail Beiki,Alevilerde Kafa Karkl,http://f50.parsimony.net/forum202260/messages/553.htm .

Yazbu almann sonunda da yer alyor. Okuyucu ncelikle son blme gidipBeikinin yazsn okuyabilir.2

Beikiden Sersbestiye Mektup, Gelawej,http://www.gelawej.com/modules.php?name=News&file=article&sid=45

3Burada o eletirimizin ne olduuna ksaca deinebiliriz. Beiki, Serbestiye

Mektuplarnda kendisi hakknda yaplan eitli deerlendirmelere ilikin olarak,

bunlarn kaynak ve kant gsterilmeden ve gerekelendirilmeden yaplmolmasndan yaknyordu. Ama calan sz konusu olduunda ayn mektuplarniinde yakndn kendisi yapyordu.

rnein yle ifadeler vard: Bugnk ideolojik ve politik teslimiyet ise calannrk duruundan kaynaklanmaktadr.(...) rnein 1999 balarnda, calanaRomadayken, diren Abdullah diyenler de vardr. Belki de bunlar daha oktu.calan o nerilere neden itibar etmedi? mralda calann dostlarn dadinleyecek kadar bir inisiyatifi kalm myd? Salam duruu olan bir lider, herkesidinler ama doru bildiklerinden de taviz vermez.

Burada aka calann direnmedii, teslim olduu gibi yarglar var. Bunlar okiddial yarglar. Ama Beiki bunlarn hi birisini kantlama zahmetine girmiyordu.
http://f50.parsimony.net/forum202260/messages/553.htmhttp://www.gelawej.com/modules.php?name=News&file=article&sid=45http://www.gelawej.com/modules.php?name=News&file=article&sid=45http://f50.parsimony.net/forum202260/messages/553.htm


18/347

18

imdi, sayn Beikinin Alevilerde Kafa Karklyazsn grnce, hem zaten epey bir sredir Alevilik ve Aleviler

zerine yeni bir yaz yazmak iin bir frsat kolladmzdan; hemulus ve din kavramlarnn ve fenomenlerinin sosyolojik biraklamas artk ertelenemez bir grev olarak dayattndan;hem de Beikinin daha nce yapamadmz ve aslnda birsosyolog olarak ok uzun yllardr dndmz- eletirisiniyapmak iin yeni bir vesile doduundan ve de Beikinin

Beikinin Krt hareketi iinde byk bir prestiji var ve hakknda bu yarglarnesrd kii de en byk Krt hareketinin nderi. Beikinin ne dnd

hakknda sadece kulaktan kulaa dolaan sylentiler vard. Byle bir ortamda,Beiki, bu ok nemli iddialarn kantlama yoluna gidecek yerde, hi bir kantgetirmeden, sanki bunlar kantlanmasna gerek bile olmayan aksiyomlarm gibi,yukardaki szleri sarf ediyor. Hem de aylar yllar sonra, bu konuda uzun sren birsuskunluktan sonra, bu konuda yaynlanm ilk yazl metninde.

Belki burada, bunlarn zel mektuplar olduu, bir mektup iinde geer ayaksylenmi szlerde calann tavrnn analizinin beklenmemesi gerektiisylenebilir. Eer mektuplar zel mektuplar olarak kalsaydbyle bir itiraznanlam olurdu. Ama o mektuplar yaynland ve yaynlannn esas politik amac da,yaynlayanlar asndan bu kantlanmam cmlelerdi. Yoksa kimsenin umurundadeildi Beikinin maruz kald toptanc deerlendirmeler. O mektuplaryaynlanaraku mesaj veriliyordu kamu oyuna. Bakn Beiki de calann teslimolduunu, davay sattn sylyor. O mektuplar bu mesaj verme amacylayaynlanmtve zaten herkes de byle alglad. Eh sayn Beiki de dnk ocukdeildir mektuplarn tam da bu nedenle yaynlandn anlamayacak. Ve belkikendisi tam da bu nedenle yaynlanmasn istemi de olabilir.

Her halkarda, bu mektuplarn esas olarak bu cmleler iin yaynland bellidir.Beiki, en azndan, ya bu ifadeleri karlm olarak, sadece kendisi hakkndakiiddialarla ilgili ksmlar yaynlamalyd ya da bu iddialarn kantlayan bir yazeklemeliydi. En azndan buradaki ifadelerin bir mektubun ak iinde yeraldndan, kendisinin ikayet ettii ve kurban olduu durumu, mektuptaki

ifadelerin aynen calan iin yarattn belirtebilir ve bu nedenle okuyucudan zrdileyebilirdi. Btn bunlar yapmamtr Beiki. Kendisine yaplm olan kaynakve delil gstermeden yarglamaybizzat kendisi calana yapmtr.

Eletirimiz bu mahiyette olacakt. Bundan sonra da, Bir Dnemin Eiinde serisialtnda yazm olduumuz, calann, teslim olduu, direnmedii vs. gibi iddialarve calann dnce ve davranlarnzmlediimiz yazlargsterip kendisinitartmaya ekmeye alacaktk. Beikinin kantlanmaya gerek olmayan bireraksiyommu gibi syledii hkmlerin hi de yle olmad bu yazlardaayrntlaryla gsterilmektedir. Bu yazlarmz merak eden onlar u adrestebulabilir:

http://f27.parsimony.net/forum67059/messages/472.htm
http://f27.parsimony.net/forum67059/messages/472.htmhttp://f27.parsimony.net/forum67059/messages/472.htm


19/347

19

yazs, btn bu ilerin bir arada yaplmas iin olduka uygun birmetin olduundan, ii bir seferde yapmay veya bir tala bir

ka ku vurmay denemenin ekiciliinden kendimizikurtaramadk.Yazmzn grnteki konusu: Alevilik ve din zerine

grleri balamnda smail Beikinin savunduu politikprogram ve stratejinin ne olduunun gsterilmesi, bunundemokratik olmayan karakteri ve bunlarn bir bilim adam, birsosyolog olarak grlerinin dayand teorik ve metodolojiktemeller ile balantsdr.

Fakat yaznn esas konusu, daha derindeki konusu, yntem veteorik temeller ile onun politik sonularnn ilikisi; o okderinden ileyen dip akntsnn, somut bir rnek balamnda,yani smail Beikinin grleri balamnda, ele alnmasdr.Yani yntemsel yanllar ile politik tavrlar ilikisi. Bu anlamdayaznn zndeki konusu Beiki, Din, Alevilik bile deildir.Onlar bu balamda sadece somut bir rnek ilevigrrler.

Yaz elbette sadece yntemsel sorunlara ilikin deildir, onundaha d kabuunu din ve ulus teorileri oluturmaktadr.

Ama sadece Sosyolojik olarak bunlarla snrl da deildir.Elbette, Politik bir tavrn eletirisi ve savunusudur. YaniBeikinin rtk ve nesnel olarak savunduu program vestratejinin ortaya karl ve bir eletirisidir.

Eletiriye gemeden nce bir konuya aklk getirelim.Burada smail Beikinin Eletirisi szlerini gren veya

okuyan Trk milliyetilerinin ellerini ovuturduklarn grr gibioluyoruz.

nceden bildirelim, bouna heveslenmesinler. Biz Beikininbir insan olarak verdii rnek mcadelenin bir hayranyz vegrlerine ilikin eletirilerimize ramen onun TrkiyeCumhuriyetinin rk ve smrgeci sistemine kar, ezilen ve


20/347

20

varl inkar edilen Krtler iin verdii mcadeleye deerbiilemeyeceini dnyoruz4.

Denebilir ki, smail Beiki, kendi dorudan amac bu olmasabile, en azndan bir yan rn olarak, Trklerin onurunukurtarmtr.

Bizim burada tartmak istediimiz sorun baka, sosyolojininve tarihin daha temel sorunlar; yntemsel sorunlar, bunlarnzellikle Ulus ve Din teorilerinde ortaya k; bunlarn

politikayla ve ideolojik mcadeleyle ilikisi ve bu balamda daBeikinin bir bilim adam olarak trajedisi.

Beikiye eletirimiz, TCnin dayand anlay ve ideolojiyieletirmesi noktasndan deil; aksine Beikinin, TrkiyeCumhuriyetinin, o Resmi deolojisinin dayand varsaym ven kabulleri sorgulamadan aynen kabul edip onlara ylekar kt, ama bu kar kyla aslnda kar ktnnvarsaymlarn, benimsedii ve savunduunoktasndandr.

Yani Beikiye eletirimizin z: onun nesnel olarak,yntemsel ve politik dzeyde Kemalizmi, kendi deyiiyleResmi deolojiyi savunduudur; Kemalizmin ulusuluk ve

laiklik anlaylarn paylamasdr. lk balkta ok ters gelebilirama, eletirimizin ana fikri; Beikinin znde bir Kemalistolduudur. Dier bir deyile, Beikinin kendi znel niyet vekayglarnn tesinde, nesnel olarak ters yz olmu birKemalizmi savunduudur.

nsan olarak Beikinin trajedisi de tam bu noktadadr. O,kurban olduu sistemin ve anlayn bilinsiz birsavunucusudur.

Yanllklar komedisidemek geliyor insann iinden, ama bubir trajedidir.nk onun kendisine kar kt Kemalistler ya da resmi

ideolojide benzeri bir yanl anlamayla onun, Kemalizmin veyaresmi ideolojinin bir dman olduu kansndadrlar ve bu

4Bu konudaki yaklammz hakknda bir fikir edinmek istenirse, 18 yl nce

Krdistan Press iin yazdmz, Bir Mihenk Ta balkl yazya baklabilir. uadreste bulunabilir: http://www.comlink.de/demir/yayinlar/kurpress/kpyazilar.htm
http://www.comlink.de/demir/yayinlar/kurpress/kpyazilar.htmhttp://www.comlink.de/demir/yayinlar/kurpress/kpyazilar.htmhttp://www.comlink.de/demir/yayinlar/kurpress/kpyazilar.htm


21/347

21

nedenle nerdeyse btn bilinli hayatn hapislerde geirmesineyol amlardr.

Ve tpk eksi ile eksinin arpmnn art sonu vermesi gibi, buyanllklar komedisi, bir trajedi olarak gereklemektedir.


22/347

22

BRNC BLM

YNTEMSEL SORUNLAR

Eletirinin Yntem Sorunlar

Sayn Beikinin Alevilerde Kafa karkl yazs, azbulunur bir kafa karkln yanstmaktadr. Yazda, olgusal,politik, sosyolojik ve yntembilimsel (metodolojik) bir okyanl bir aradabulunmaktadr. Beikiyi eletiren bu yaznn

bal, sadece Beikinin Aleviler hakkndaki yazsna nazire

olsun diye Beikide Kafa Karkl olarak koyulmad,gerekten Beikinin yazsnn en belirgin karakteri bu olduuiin, bir trajediye vurgu yapmak iin yle adlandrld.

Beiki bilim, bilim dedii iin btn hayatnhapishanelerde geirmitir. Bilim uruna ok ac ekmi birbilim gazisinin yazsnda kendi ama ve kayglarndan

bamsz olarak, nesnel anlamda bir teolog (ilahiyat), gerici birpolitikac ve en gerici sosyolojilerin tezlerini savunan bir ideologolarak ortaya kmas ancak bylesine korkun bir kafa karklile mmkn olabilir5.

5Ama kafa karkl sadece Beiki ile snrl deildir; sadece onu hapse tkanlarla

da snrl deildir. Onu destekleyenler de ayn kafa karkl ile malulolduklarndan Beikiyi Beikinin kendisini; Kemalistlerin Beikiyi sandgibi anlamaktadrlar. Dolaysyla Beikideki kafa karkl Trkiyeli veyaKrdistanl solcunun ve aydnn kafa karkldr da. Bu nedenle eletirimizaslnda, Beikinin somutunda, Trkiyeli ve Krdistanl aydn ve solcularneletirisidir.


23/347

23

Ne var ki, bu kafa karkln okuyucuya somut olarakgstermenin bir zorluu var. Beikinin yazsndaki nermeler

ou kez, ayn anda bir ok farkl balamda yanlnermelerdir. Ama zellikle de o an yazda kullanldbalamda yanlnermelerdir.

Yani Beikinin yazsnda, yanllar yanllarn iindebulunmaktadr. Her nerme ou kez birka defa yanltr. Bazendoru nermeler vardr ama bu sefer yanl bir balamdakullanldklar iin yine yanl olmaktadrlar; tpk yanl bir hayatiinde doru bir yaam olamayaca gibi.

Ama insanlar genellikle kavram ve nermelerin gerek balamve ierikleri zerine kafa yormadndan, bunlarn dorunermeler olduu gibi bir izlenim domaktadr.

rnein, politik veya hukuki olarak Alevilii bir din, birinan olarak tanmlamak, onun sosyolojik veya teolojik olarakyle olup olmadndan bamsz olarak dorudur. Yani politikya da hukuki bir balamda, Aleviliin sosyolojik veya teolojikolarak bir din olup olmamasnn nemi yoktur. Alevilik birdindir, bir inantr nermesi yleymi gibi ele alnmas

gerekir anlamnda dorudur.Ama politik bir balamda, sosyolojik olarak Alevilii bir

din; dini de bir inan olarak tanmlamaya kalkmak, hemsosyolojik olarak yanltr. Hem de politik bir balamdasosyolojik olarak Aleviliin bir din olduunu kantlamayakalkmak, zmnen din olmayanlarn veya din olduunukantlayamayanlarn, dier dinlerle eit bir konumdaolamayaca trnden gizli bir varsaymn savunusuanlamnagelir. Bylece soyut olarak, politik balamda doru olan,Aleviliin ayr bir dinolduu nermesi, kullanld balamda,somutta, hem politik hem de sosyolojik olarak iki kere yanl birnerme olarak ortaya kar.

Hepsi bu kadar olsa yine iyi. Dahas da var. rneimize balkalrsak, bu yanl iinde ayn zamanda yanl daha vardr.nk btn bu nermelerde (1) tarihsel ve otantik Alevilik; (2)kendini bir inan olarak tanmlayan modern Alevilik; ve (3)

politik ve sosyal bir hareket olarak Alevilik, hep ayn Alevilik


24/347

24

olarak ele alnmaktadr. Bu nedenle bu Alevilii bir Alevilikgibi ele almann kendisi de yanl olduundan sz konusu olan 2

x 3 = 6 yanllktr.Bu kadar da deil. Btn bu yanllklar aslnda, kendisi yanlolan birteolojik tartmaiinde yrtldnden 6 x 2 =12 kereyanltr. Ama bu yanl, kendisi yanl olan teolojik tartmaiinde, soyut olarak doru bir nerme olabilir. Ama soyutolarak, teolojik tartma balamnda doru olan nerme aslndateolojik bir nerme olarak ifade edilmediinden, yazarn kendisiteolojik bir tartma yaptn dnmediinden, yanl anlamayadayand iinyine yanl bir nermedir.

Btn bu katmerli yanllar tespit etmek ve gstermekgerekten ciddi bir sorun olarak ortaya kmaktadr. Herkullanmn tek tek farkl ieriinin gsterilmesi gerekmektedir.Ama bu takdirde de esas sylenenin gzden yitirilmesi tehlikesiortaya kmaktadr.

Baka bir rnek verelim. Genel olarak bilim ynteminin neolduundan, bilimsel olma niyet ve abasnda olanlarla, rneinsosyologlarla tartrken sz etmek anlamldr. Ama bu bilimsel

olmak gibi bir paradigmas bulunmayan bir inancn, bir dinintaraftarlarna sylenirse, bu bilim yntemi deil, ilahiyat yntemi,teoloji yntemi zerine bir nerme olur. Orada bilim deil,

bilimsel verilere dayanan bir teoloji savunulmu olur. Beikiilerde grlecei gibi aynen bunu yapmaktadr. Ama yanllaranaliz edilip, gsterilmedii takdirde onun bilim yntemi zerineyazd ve konutuusanlabilir. Zaten kendisi de yle sanyor.

Tekrarlarsak, Beikinin yanllar ve kafa karkl szkonusu olduunda, zorluk bu yanllarn ya da kafakarklklarnn bulunmasnda deilbunlarn ayn anda, ayncmlede, bir ok farkl dzeylerde tekrarlanyor olmasndadr.Zorluk, bu bir defada tekrarlanan farkl yanllar ayr ayrgstermektedir.

Bunu iin yaplacak bir tek ey vardr. Her balamda yanlgsterirken, dier balamlar tartma d brakmak. Yaniyanllar farkl soyutlama dzeylerinde ele almak ama bunu


25/347

25

yaparken baka soyutlama dzeylerindeki yanllar doruymugibi kabul etmek.

rnein Beikinin yazsnn btn olarak anlamn veyanln gsterebilmek iin, sylediklerinin sosyolojik olarakyanlln bir kenara brakmak gerekiyor. Ama din ve Alevilikhakkndaki grlerini sosyolojik bakmdan yanllngsterebilmek iin, bu sefer de yazsnn btnsel anlamn veyanln, yani onun ilahiyata ilikin bir tartma olma karakterini

bir kenara koymak gerekiyor. Ama sosyolojik olarak yazy elealrken de, din ve Alevilik hakknda bir ok baka yanlvarsayma dayandndan, sosyolojik ele aln kendi iinde de

farkl soyutlama dzeylerini ayr ayr ele almak gerekiyor.rnein tarihsel Alevilii ele alrken, tarihsel Aleviliin bugnk Alevilikle farkn tartma d brakmak gerekiyor. Veya

bir sosyal hareket olarak Alevilik ile, inan olarak Alevilikarasndaki fark yok saymak gerekiyor.

Tabii btn bunlar ele alrken, olgulara veya olgularnyorumlanmasna ilikin yanllar yok saymak gerekiyor.Olgulara veya onlarn yorumlanmasna ilikin yanllar ele

alrken de, bu sefer btnsel, politik ve sosyolojik balam birkenara brakmak gerekiyor.Bu nedenle, Beikinin eletirisi, her biri farkl soyutlama

dzeylerinden oluan farkl blmlerden olumak zorunda.Okuyucu bunu kat kat soan gibi dnebilir. En dta ilerici,

demokrat bir bilim adam var. Onun iindeki katta, politikdzeyde, bu ilerici bilinen bilim adamnn gerici varsaymlarsavunduu ortaya kyor. Onun iindeki sosyolojik dzeyde,metafizik sosyolojiyi savunan, tipik bir pozitivist gerici sosyolog,

bir burjuva ideologu ortaya kyor. Onun da iindeki dzeydeartk bir sosyolog deil, bir ilahiyat, bir teologla karlalyor.

Bu nedenle yaznn her bir blm soann yeni bir katmanolarak grlmelidir.

Beikinin yazs bir bina ya da yap metaforuyla da elealnabilir. En altta, temellerini teolojik bir tartmaoluturmaktadr. Onun stndeki alt katlar, metafizik ve pozitivist

bir sosyoloji, onun stnde resmi ideolojinin varsaymlarn


26/347

26

kabullenen bir tersinden Kemalizm. Binann d grn, svasve boyas ise bir ilerici bilim adamdr.

Bu durumda yle bir soru ortaya kar: btn bu farklsoyutlama dzeylerini ayr ayr ele almann bir anlam ve gereivar mdr? Bir kere temellerinin yanll gsterildi mi, zaten

btn bina km olmaz m?Gerekten de biimsel ya da soyut olarak yledir. Beikinin

yazsnn teolojik, ilahiyata ilikin bir tartma olduuna dairniteliini gsterdikten sonra dier dzeyleri ayr ayr ele almanngerei yoktur.

Ne var ki, daha nce de beyirtildii gibi, bizim amacmz,kendi bana, Beikinin yanllarn gstermek deildir. Bizezilenlere yntemsel sorunlar ile politik tavrlar arasndakiderinden ileyen ilikiyi gstermeye ve bunun yan sradevrimci bir program ve stratejiyi anlatmaya alyoruz. Buanlamda, bizim iin, Beikinin yazs sadece bir vesiledir. Bunedenle, yntem ile politika arasndaki bu ilikiyi gsterebilmekiin, tm bu dzeyleri ayr ayr ele almak gerekmektedir.

Burada bizim amzdan sorun, her soyutlama dzeyini ayr

ayr ele almak deil, bunlarn hangi srayla ele alnacadr. Ya dayle ifade edelim. Soann ccnden, en i katmanlarndand katmanlarna doru mu; d katmanlarndan iine, znedoru mu gitmek gerekir? Yap metaforuna bal kalrsak, tpk

bir binay tepeden aa doru ykmak gibi mi, yoksa bir binaytemelden atya doru ina eder gibi mi?

Burada, aratrma yntemi ile aklama yntemininfarkll ve elikili birlii konusu gndeme gelir. Elbette,aratrma, en dtaki katmandan, olgulardan ze yani yasalara,grnmeyen ilikilere doru, atdan temellere doru bir yol izler.Buna karlk, aklama, en i katmandan, znden, temellerdenyola kmaldr. Biz de yle yapacaz ve bu anlamda, Marksnyntemini izleyeceiz6. Yntemsel olandan, en soyut olandanyola kacaz. Anlatmda aratrmann yolunu tersine gideceiz.

6 Kukusuz, sunuynteminin, biim ynnden, aratrma ynteminden farkl

olmas gerekir. Aratrma yntemi, ilenecek malzemeyi ayrntlaryla ele almal,

onun gelimesinin farklbiimlerini tahlil etmeli, i bantlarn esasn bulmaldr.


27/347

27

Ama, bu yntem bilimsel bakmdan yeterli olmakla birlikte,pedagojikbakmdan yanltr. Biz konuyu bilen akademisyenler

iin deil, ezilenler iin yazyoruz.Mandelin Marksist EkonomiEl Kitabnn Giriinde7, dier Marksist El Kitaplarnn

Ancak bu yapldktan sonra, gerek hareket yeterince anlatlabilir. Eer bubaaryla yaplrsa, eer ele alnan konunun yaam tpk bir aynada olduu gibiideal bir biimde yanstlrsa, karmzda salt a priori bir yap varm gibigelebilir. (K. Marx,Kapital, Birinci Cilt, Almanca kinci Baskya nsz,

http://www.kurtuluscephesi.com/marks/kapc102.html )

7

Ekonomi Politiin Eletirilmesine Katknn nszndeki nl pasajda Marx,ekonomi politik alannda bilimsel bir aklamann izlemesi gereken metodu belirtir:somuta varabilmek iin soyuttan hareket etmek. Elkitab yazarlarnn ou,Marxn geen yzyldaki ispatlamalarn, ksaltlm ve genellikle yetersiz birekilde, her seferinde yeniden ileri srmek iin bu pasajdan ve Kapitalin cildinden esinlenmilerdir.

Oysa aklama (exposition) metodu ile bilginin douunu (oluumunu, kkenini)birbirine kartrmamak gerekir. Marx, somutun ilkin, kendisini meydana getirensoyut ilikilere ayrtrlmakszn anlalamayacazerine ne kadar srar ediyorsa,bu ilikilerin sadece dahiyane bir sezginin ya da stn bir soyutlama yeteneininsonucu olamayacazerinde de o kadar srar etmektedir. Bu soyut ilikiler, herbilimin hammaddesi olan ampirik veriler incelenerek ortaya konulmaldr. Marxnbyle dndn anlamak iin, Ekonomi politiin Eletirilmesine Katknnnsznde metot hakknda sylediklerini Kapitalin 2. basksna yazdnszdekiu pasajla karlatrmak yeter:

Bununla beraber aklama metodu bilimsel aratrma metodundan kesinlikleayrt edilmelidir. Bilimsel aratrma konuyu ayrntlaryla ele almal, farkl gelimeekillerini tahlil etmeli ve bunlar arasndaki i-balanty bulmaldr. Ancak bualmay yaptktan sonradr ki, gerek hareket tam olarak aklanabilir. Bubaarlrsa, gerein [oluumu] tam olarak yanstlrsa, a priori bir kurulu(construction) karsnda bulunulduu izlenimi yaratlabilir

Demek ki, geen yzylda yazlmKapitalin blmlerini 20. yzyln ortasndaolduka doru birekilde zetlemekle yetinen bir aklama, hereyden nce bizzatMarksist metot asndan kesinlikle yetersizdir. Bununla beraber, Marksizmingeen yzyln bilimsel verilerine dayand iin aldn syleyeneletirmenlerin kesin iddialar da bir o kadar yetersizdir.

Gerekte bilimsel bakmdan doru olan tutum, Marxn ekonomik tezlerinintmnn geerli olup olmadn incelemek iin bugnk bilimin ampirikverilerinden hareket etmeye almaktr.

Hemen belirtelim ki Marxtan, Engelsten pasajlar arayan okuyucu bu kitabhayal krklna urayarak kapatacaktr. Marksist ekonomi el kitaplar

yazarlarnn tam aksine, kutsal metni aktarmaktan ya da bunlarn yorumunu
http://www.kurtuluscephesi.com/marks/kapc102.htmlhttp://www.kurtuluscephesi.com/marks/kapc102.html


28/347

28

yntemini eletirirken dedii gibi, soyuttan somuta giden yntem,geni ezilen kitleler sz konusu olduunda yetersizdir hatta

olumsuzlua dnr. nk aratrmacnn olgulardan yolakp ulat genellemelere kadar kat ettii yolu onlar hi katetmemilerdir. Byle bir durumda o sonulardan yola kmak,anlalmamaya ve teorik sistemin, bir takm formllerinezberlenmesine indirgenmesine yol aar ve her zaman amtrda

8.

inlilerin dedii gibi, sadelik, ancak geliimin ok staamasnda kazanlan bir niteliktir. Picasso da, kendisi iin resimyapmann, fazlalklar atmak, olduunu sylyordu. Ulat en

yetkin noktada, tm fazlalklarndan arndnda, yapt boafigrleri, nerdeyse boa kavramnn bir imgesi haline geldiinde,o boann ardnda, maaralarn dip kelerinde ilk amanlarnizdikleri hayvan figrlerinden, Rnesans ressamlarnn atafatltablolarna kadar on binlerce yllk bir birikim vardr. Bu birikimiiermeyen bir gzlemci, Picassonun boasn, bir ocuun ya damaaralara resim izen ilk amanlardan birinin yaptn

yapmaktanbaz istisnalar dndakandk. Buna karlk, insan topluluklarnngemite,imdiki zamanda ve gelecekteki ekonomik faaliyetleriyle ilgili fenomenlerhakknda hkm veren belli bal ada iktisatlarn, iktisat tarihilerinin,etnologlarn, antropologlarn, sosyologlarn ve psikologlarn eserlerinden yer yerpasajlar aktardk. Bizim ispatlamaya altmzey, ada bilimlerin ampirikverilerinden hareket ederek Karl Marxn tm ekonomik siteminin tekrarkurulabileceidir (yaratlabileceidir). (Ernest Mandel, Marksist Ekonomi ElKitab, s. 16-17, kinci Bask, ubat 1974)8

Tam bu nedenle, Lenin, u an hatrlamadmz bir konuma ya da makalesinde,Komnist olmann bir takm formlleri ezberlemek deil; insanln kltr ve bilimmirasn zmlemek olduu zerinde durur. Diyebiliriz ki, sosyalist kuaklar

arasnda yaygn olan sosyalizmi bir takm formller olarak anlama ve tekrarlama,onun zn ve yntemini anlamama, onlar anlamamaya mahkum etmi butmdengelimle yazlm el kitaplarnn birer kurban olmalaryla da ilgilidir.Olgular bilmeden, olguya ilikin bir temel olmadan onlar hakkndaki en stdzeydeki soyutlamalar anlatlmtr. Tabii anlalmas mmkn olmadndan, ozaman onlar sadece formller olarak anlalr, sonular olarak benimsenir. Bir keresonu forml olarak benimsenince de bunlar olgularn salkl insan anlayyla bilegrlp anlalmasnn nnde bir engel olutururlar. Bu nedenle, insanlar sosyalistolduktan sonra, olaan zihin kvraklklarn bile yitirmektedirler. Bu gnksosyalistler kua ayn zamanda bu yanl el kitaplarnn, yanl pedagojininkurban bir kuaktr.


29/347

29

sanabilir. Yanlr. Bu sre bir ekilde yaanmadan veyazmlenmeden, o Picassonun boas ne yaplabilir ne de

anlalabilir.Marxn Kapitali de bir bakma Picassonun Boas gibidir.Mthi sadedir9. Ama bilimsel bakmdan ulalan bu sadelik,siyasi ve didaktik bakmdan bir tehlikedir.

Bu nedenle, Mandelin Marksist Ekonomi El kitab, MarksnDas Kapitalde izledii aklama ynteminin izledii yoluntersini izler. Marksn Kapitali yazmak iin aratrrkenizledii yolu, sadelemi biimiyle ve gnn verileriyleyeniden izler; yeniden kat eder; yeni olgulardan hareketle o

teorik binay yeniden ina der. Bylece ezilenlerin, Marksn katettii yolu bir ekilde, minyatr llerde, tpk ana karnndakiveya yumurtadaki bir canlnn milyonlarca yllk evrimi tekraryaamas gibi, kat etmelerine olanak salar. Dnce de biyolojikevrimin ontojenes filojenesilkesine uymak zorundadr.

Bu nedenle, bir uzlama noktas olarak, sadece temellerinyanllnn gsterilmesiyle yetinmeyip, her katman ayr ayr elealmann, soyuttan somuta ya da genelden zele doru olan bu

gidiin didaktik mahzurlarn bir lde olsun gidereceinidnyoruz.Bu nedenle, nce en soyut, yaznn genel karakterine ilikin

dzeyden balayp, srasyla sosyolojik ve politik dzeyleregideceiz. Olgusal dzeyi ayrca ele almaktansa, Beikininyazsna dip notlar olarak deinmekle yetineceiz.

9Bu sadelii kefediini Isaac Deutscheryle anlatyor:

Son olarak bir ift sz daha: Das Kapitali ett ediimin zerinden otuz yldanfazla bir sre geti; tm ciltleri kitaplmda durmasna ramen, bir daha onadnmedim. Tm bu sre boyunca, birka kez alnt yapmak istediim bir pasajaradmda, sadece sayfalarna gz atmakla yetindim. Son haftalarda onu yendenokumaya baladm. Geen sre iinde, anlalmazl ve karmakl ile zelolarak n yapan ve Marxn da soyut ve Hegelci biiminden dolaybiraz zrdiledii ilk blm bitirdim. Eski tandk sayfalar, benim iin hala ekiciliinikoruyordu; fakat daha ncekilerden farkl olarakimdi dikkatimi eken, DasKapitalin temelli basitliidir. (saac Deutscher, Das Kapitali Kefetmek,Devrimci Marksist tartma Defterleri, s.114, Say 5, Haziran 1987) Tabiiburada, basitlik yerine sadelik szc daha doru olurdu.


30/347

30

Temel ve Gizli Varsaymlar

Beikinin bu eletirisinde Beikiden bir ok alntbekleyenler hayal krklna urayacaklar demektir. nkBeikinin yanllar, dile getirdii nermelerden ziyade onermeleri ifade etmesine yol aan varsaymlardadr. Esassorun, bu gizli varsaymlarn ortaya karlmas veyanllnn gsterilmesindedir. Dncenin anatomisi onunifade edilmemi gizli varsaymlarndan karlabilir.

Bunu somut olarak gstermeye alalm.Sayn Beikinin yazsnda kantlamaya alt temel

nerme u cmlede zetlenebilir.Alevilik, Yahudilik gibi, Hristiyanlk gibi, Mslmanlk gibi,

Budizm gibi farkl bir dindir, farkl bir inantr.Bu ok basit gibi grnen cmlede, bir ok gizli nerme ve

gizli varsaym bulunmaktadr.,Yukardaki satrlarda aka grlen nerme: Aleviliin

Mslmanlktan farkl bir din olduudur.Ne var ki, burada gizli olan baka varsaymlar da vardr.Birinci rtk varsaym: Dinlerin bir nanolduudur.Dier rtk varsaym: Aleviliin de bir inanolduudur.Yani Alevilik farkl bir dindir, bir inantr dendiinde, bu iki

varsaym da rtk olarak ifade edilmi olur.Bir dier rtk varsaym da udur: Alevilikde tpk Budizm ve

Hristiyanlk gibi ayr bir dindir denirken, onlarla aynkategoriden bir din olduu sylenmi olmaktadr.

Grlecei gibi, bu gizli varsaymlar, her biri ayrcakantlanmas gereken nermelerdir. Halbuki, Beiki, aslndakantlanmas gereken nermeleri, karsamalarnn grnmezdayanaklar olarak ele almaktadr.

Ama sadece bu kadar deil.Beiki, tarihsel olarak var olmu otantik Alevilik ile bu

gnk Alevilii de zde grmekte, onun toplumsal ilevindeki


31/347

31

ok kkl deimeyi yok saymaktadr. Aleviliin ayr bir dinolduuna dair btn kantlar, otantik Alevilik veya tarihsel

Alevilikten vermektedir. Yani bu gnk Aleviliin ne olduunutartmasna ramen, btn delillerini tarihsel ya da otantikAlevilikten getirmektedir, hatta bu gnk Alevilerin grleriniAlevilik olarak grmemektedir. Burada gizli varsaym: Bugnk Alevilik ile tarihsel Aleviliin ayn ey olduudur.

Yani yine kantlanmas gereken ama hibir ekildetartlmayan gizli bir varsaym ile kar karyayz demektir.

Ama sadece bu kadar deil, bu gnk Alevilikte de birsosyalhareket olarak Alevlik bakadr, kendini bir inan olaraktanmlayan Alevilikbakadr. Beikinin yazs bu ayrm dayapmad iin, bu iki Aleviliin de ayn ey olduu varsaymnadayanmaktadr. Dolaysyla, Beikinin yazsnda, tarihselAlevilik, kendini inan olarak tanmlayan Alevilik ve sosyalbir hareket olarak Aleviliin ayn ey olduu ynnde birbaka gizli varsaym bulunmaktadr.

Ama sadece bu kadar da deil, ok nemli bir gizli varsaymdaha bulunmaktadr. Beikide din kavramnn, politik ve

sosyolojik karlklar ayndr. Yani Beiki Din kavramnnpolitik ve sosyolojik anlamlar arasndaki fark grmemekte;politik bir tartmada bunu sosyolojik anlamyla; sosyolojiktartmada ise politik anlamyla kullanmaktadr. Yani Beikidedin kavramnn politik ve sosyolojik anlamlarnn zdeolduu biiminde bir baka gizli varsaym dahabulunmaktadr.

Ama sadece bu kadar deil. Beiki, Aleviliin ayr bir dinolduu nermesini politik bir tartma balamnda, Alevilerinurad hakszla kar durmak iin savunmaktadr. Ama byle

bir balamda bu nermeyi savunmak iin, farkl dinolmayanlarn veya farkl din olduuna dair bilimsel kantlargetiremeyenlerin ayr bir din muamelesi grmeyi haketmeyecei gizli varsaym gerekir.

Sadece bu kadar deil, sz konusu olan devletin davranolduundan, devletin kimin din olduguna karar verebilecei ve


32/347

32

vermesi gerektii varsaym, yani Kemalizmin, resmiideolojinin varsaym dier bir gizli varsaymdr.

Yoksa, Beikinin yapt gibi, Aleviliin ayr bir din olduunkantlamaya kalkmann baka bir alam olur mu?Beiki Aleviliin ayr bir din olduunun bilimsel bir gerek

olduunu ve devletin bu bilimsel geree gre davranmasn talepetmektedir; rtk eletirisi budur.

Ama byle bir eletiri ve talebin ortaya koyulabilmesi iin,devletin zellikle toplumsal konularda, nesnel bilimselverilere gre tavr alabileceigibi bir baka gizli varsaym dahavardr. Ama bu varsaymn ardnda da toplumda, gerek konumve karlar farkl glerin mcadelesinin deil, bilimsel ya daakli argmanlarn belirleyici olduu ynnde bir baka gizlivarsaym yatar. Yani u burjuva rasyonalizminin n kabul.

Sadece bu kadar deil, btn bu argmanlar aslnda Alevilereyneliktir, yani Alevilerdeki kafa karkln yok etmekhedeflenmektedir. Alevilik ise, yine Beikinin kendi kabulnegre birinant. Bu inancn taraftarlarna inanlarnn farkl birdin olduunu bilimsel olarak kantlamaya almaktadr. Ve

bunun iin tarihten, sosyolojiden kantlar getirmektedir.Byle kantlar getirmek iin, bir inancn retinin tarihsel

veya otantik biimleriyle tutarl olmas gerektiiynnde birbaka varsaym vardr.

nanlarn kendilerinin ne olduu hakknda bilime grekarar vermeleri gerektii veya verebilecekleri gibi yine birbaka varsaymdaha vardr.

Ama hemen grlecei gibi artk bilim alanndan km,

teoloji, ilahiyat alanna, dinden sapknlar yakan engizisyonyarglarnn var saymlar alanna adm atm bulunuyoruz.Sadece yargcmz artk, heretik bir dinin bilimsel verileredayanan yargcdr. Heretik bir dinin (Aleviliin) bilimsel verileredayanmay savunan bir yargc olmak (bilimsel olarak Alevilikayr bir dindir) engizisyon yarglaryla ayn varsaymlarn

paylald gereini ortadan kaldrmaz. Onlar da ayn itutarllktan yola karlar ve ayn i tutarllk nedeniyle Aleviliinayr bir din olduunu, bir sapkn Mslmanlk olduunu


33/347

33

sylerler. Beiki, tersinden, Alevilii Mslmanln bir biimigrmenin sapkn bir Alevilik (kafa karkl) olduunu syler.

Bilimsel argmanlara dayanan bir Alevi ilahiyats olarak ortayakar. Papaln bile artk bilimsel argmanlara dayanarakocuun ruhunun erkek spermi yumurta hcresini dllediindeolutuunu syledii bir an Alevi ilahiyatsnn da sosyolojikolarak Aleviliin ayr bir din olduunu kantlamaya kalkmasnyadrgamamak gerekir.

Btn bu gizli varsaymlar, Beikinin yazsnn veyaptklarnn zdr. Bu nedenle z anlamak iin bu gizlivarsaymlarn en nemlilerini en temel olanlarn bulup karmak

ve onlarn yanlln gstermek gerekiyor.Dolaysyla Beikinin eletirisi, onun gizli varsaymlarnn

gsterilmesi ve eletirisi olacaktr.Bu nedenle, yazmzda, Beikinin yazsndan ok alnt

bulunmayacaktr. Biz onun yazsnn temel nermelerini elealmakla yetineceiz.

*

Beikinin yazsnn en genel nitelikleri yle tanmlanabilir:

Beikinin yazs Teolojikbir yazdr.Beiki yazsnn Sosyolojik (bilimsel) bir yaz olduunu

dnmektedir.Ama Beiki yazsn Politikbir balamda yazmtr.Ya da bu karmaa yle de zetlenebilir:Beikinin yapt, Politik bir tartmay, Teolojik dzeyde

ama Sosyolojik kavramlarla yrtmeye almaktr.Bunlarn her birinde, ya gerici nermeleri savunmaktadr ya da

yazs dayand varsaymlarla gerici ve yanl bir niteliktamaktadr.

Ve buradaki eliki de udur: yaz ilerici ve demokratikkayglarla yazlm olup okuyucularca dayle anlalmaktadr.

imdi Bunlarn her birini ayr ayr ele alp Beikideki kafakarkln gstermeye alalm.


34/347

34

KNC BLM

BTNSEL ANLAM ELETRLER

Epistemolojik Eletiri

Beikinin temel nermelerinden biri udur: Alevilik birnantr.

nk aynen yle diyor:Alevilik(...) farkl bir dindir, farkl bir inantr.Peki, epistemolojik olaraknan nedir?

Doruluunun kantlanmas iin rasyonel ve olgulara dayanandelillere ihtiya duymayan kabullerdir. nan: ispata gerekgrmeyen dorulardr.

yleyse bu u anlama gelir:Dier dinlerde olduu gibi, Alevilikte de Alevilerin bir eyi

kabul etmeleri iin ispata, rasyonel, bilimsel kriterlere uygun,olgulara dayanan delillere ihtiya yoktur. nk Aleviliininan olduunu syleyerek, Aleviliin veya Alevilerin byleeylere ihtiya duymayacan zmnen kendisi belirtmi

olmaktadr.imdi Aleviliin nan olduu tespitini doru kabul edelim ve

inan da epistemolojik olarak, bilime zt bir anlam tadndan,Alevilerin bir eyi kabul iin bilimsel verilere, olgulara,rasyonel delillere ihtiya duymayaca veya duymamasgerektiisonucunu, tekrar ele almak zere bir kenara koyalm.

*


35/347

35

Peki Beiki yazsn kime yazyor? Yazsnn esasmuhatabkimdir?

Alevilere!.. Aleviler.Bunu nereden karyoruz?Yaznn bal ve btnnden anlald gibi, Beiki bunu

aka da belirtiyor.rnein yazsnn bir yerinde aynen yle diyor:Alevilerin kafa karklndan kurtulmalar gerekir,

Alevilerin Alevilik konusunda berrak dnce ve duygulara sahipolmalar gerekir. Alevi Mslmanm, Mslman Aleviyim

gibi sylemlerle Aleviler hibir yere yryemez. Bu gibisylemlerle Aleviler kendi ayaklarn kendileri zincirlemektedir.Yani Alevilerin kendilerinin ayr bir din olmalarn kabul

etmelerinin Alevilerin mcadelesini glendireceinidnmektedir ve Beikinin yazs bu mcadeleyi glendirmekiin yazlm bir yazdr. Bu nedenle yaz btnyle Alevilere,Aleviliin ayr bir din olduunu kantlamaya dolaysyla onlarAleviliin ayr bir din olduuna iknaya yneliktir.

Yaznn bal da ayn ekilde bu duruu ifade etmektedir:Alevilerde Kafa Karkl

Beikinin yazsnn bal rnein Alevilerin Aleviliinslam'la likisi Hakkndaki Grleri gibi bir balk olsayd,byle bir balk hem bir deer yargsyla ykl olmaz, hem dekonusu Alevilerin grleri olurdu. Ama smail Beikininyazsnn bal byle bir balk deil, Alevilerin Aleviliin

slamla likisi Hakkndaki Grleri Yanltr anlamnda birbalk. Yaz da zaten tam da bu anlama uygun olarak, bu

yanll dzeltmeye ynelik.Yani Alevilerde Kafa Karkl, birdurumu tanmlayan

bir balk deil, bir tutumu yanstan, deer ykl bir balk.Zaten Kafa Karkl szlerinin kendisi bir deer ykldr.

Ntral deildir. Aleviler arasnda yaygn ama yok olmas gerekeneyi tanmlamaktadr.

O halde, Beikinin yazsnn esas muhatab, hedefiAlevilerdir denirse yanl bir ey sylenmi olmaz. Elbette her


36/347

36

yaz gibi bu yaz da btn okuyuculara yneliktir. Ama onunbtn olarak ve balyla esas ilevi, Aleviler arasndaki yanl

olduu dnlen bir grle mcadeledir. nk bu grnyaygn olduu; bu gr zayflatld takdirde, Alevilerin dahaiyi mcadele edecekleri dnlmektedir.

O halde bu sonucu da bir kenara koyalm: Beikininyazsnn muhatab Alevilerdir; Alevi inancnda olanlardr.

*

Peki, Beikinin yazsnda yapt veya yapmaya altnedir?

Aleviliin ayr bir din, ayr bir inan olduunu kantlamak,hem de bilimsel olarak kantlamak.Beiki btn delillerini tarih ve toplumdan getirmekte ve

bylece Aleviliin slamiyetten ayr bir din olduunu bilimselolarakkantlamaya almaktadr.

Beiki yazsnn bir ok yerinde bilim ve bilim yntemizerine deinmelerde bulunuyor, kendisinin o bilim ynteminegre davrandn ve davranmaya altn sylyor.

Sadece bir rnek aktaralm:Bilim olgulardan hareket eder, bilimin hareket noktas

olgulardr. Bu olguyu olduu gibi alglamak, onu deitirmeye,yok saymaya almamak, arptmamak anlamna gelir. Buhaliyle fizikteki, yani doadaki olgularn ele alnyla, sosyalbilimlerdeki olgularn ele alnnda fark yoktur. Doada rneinbir kaya nasl kaya olarak alglanyorsa, toprak olarakalglanmyorsa, sosyal bilimlerde de rnein Alevi, Aleviolarak, Mslman, Mslman olarak, Krt ise Krt olarak

alglanmaldr. te bu noktada sylemeye altm ok aktr.Bu aktarlan blmde Beiki zmnen kendisinin olgulardan

hareket ettiini; olgular olduu gibi algladn, onlardeitirmeye, yok saymaya almadn, hasl bilim yntemiile yazsn yazdn ifade etmektedir.

Yani Beiki yazsnda bilimsel olarak Aleviliin ayr bir dinolduunu kantlamaya almaktadr an azndan kendiyaptnn bu olduunu dnmektedir.


37/347

37

Ve bu sonucu da alp bir kenara koyalm. *

imdi bu sonular bir araya getirelim.Beikinin bilim yntemine gre. Alevlik bir inantr.

Epistemolojik olarak inan: bilimsel kantlara gerekduymayandr. Beiki, yazsn Alevilere, bir inancn, bir dinintaraftarlarna, yani bilimsel kantlara gerek duymayanlarayazmaktadr.

Peki bu durumda yaznn yapmaya alt nedir?Alevilere bilimsel olarak Aleviliin ayr bir din olduunu

kantlamak. Dier bir ifadeyle, bilimsel olarak her hangi birkanta gerek duymayanlara,bir inancn taraftarlarna bilimselkantlarla bir fikri kabul ettirmeyealmaktr.

Bu kendi iinde bir elikideildir de nedir?Eer Alevilik bir inanise, niye bilimsel kantlar getiriliyor?Eer bilimsel kantlar getirmenin bir anlam varsa, Aleviliin

bir inan olduu nermesi yanltr.Beikinin yazsnn temel elikisi budur; bir inancn

taraftarlarna, onlarn inancnn kendi n kabulleriyle deil;bilimsel kantlarla bir fikri kabul ettirmeye almak10.Grld gibi, Beikideki kafa karkl daha bu ilk

admda bile grlmektedir ve bu Alevilerdeki kafakarklndan ok daha byk bir kafa karkldr. Alevilerhi olmazsa bir inancn taraftarlardr. nananlarn inanlarnda

bir i tutarllk, bilimsellik aranamaz. lke olarak bir inantabilimsel anlamda bir kafa karkl olamaz. YaniAlevilerde, bir inancn taraftarlarnda, bir kafakarklndan sz etmenin kendisi bir kafa karkldr.

Hele bu kafa karkln bilimsel kantlarla dzeltmeyealmak katmerli bir kafa karkl anlamna gelir. Niin?

10Btn dinler, Allah'n varlnn bilimsel olarak kantlanamayacan veya akl ve

deney yoluyla kavranamayacan, bilimsel olarak veya akla uygun argmanlarlakantlamaya alrlar. Bu onlarn temelindeki elikidir. Beiki de benzer bireliki iinde, bir inanc, bir dini, Alevi'yi, kendisinin ne olduu hakknda bilimseldnmeye aryor.


38/347

38

nk, Beiki bir inancn taraftar olarak deil, bir bilim adamolarak, bir bilim yntemi ile yazan olarak bunu yapmaktadr.

Bir Alevi olarak, Alevi inancndan biri olarak yapsa, inantamantk aranamayacandan, bu bir kafa karkl olmazd, amabir bilim adam olarak yapnca bu tam anlamyla bir kafakarkldr.

zetle Beikinin yapt epistemolojik olarak, bilimselkantlara gerek duymayana, bilimsel kantlar getirerek bir eyikantlamaya almaktr. Ve bu kendi iinde elikidir.


39/347

39

Teolojik Eletiri

Sosyolojik Deil, Teolojik Bir Tartma

Beikinin bilimsel kant ve delillere gerek duymayan birinancn taraftarlarna bilimsel kantlarla bir eyi kantlamayakalkmasndaki elikiyi bir kenara brakp, byle bir eliki

olmadn var sayalm.Beikinin yazsnn ne yaptn, yazsnn neye ilikin biryaz olduunu anlamak iin, bir nceki blmde gsterilenepistemolojik elikiyi yok saymak ve baka bir soyutlamadzeyine gemekgerekmektedir.

Bu nedenle, Beikinin bir bilim adam olarak elikisini birkenara koyup, u soruyu tekrar soralm:

Beikinin yazsnda yapt nedir?

Beikinin yapt: bir inancn taraftarlarnn, inanlarylai tutarllk iinde bulunmalarn salamaya almaktr.Yani yazsnn btnnde, Alevilere unu demektedir: bakn

inanlarnz, rituelleriniz unlar unlar, bunlar sizin ayr bir dinolduunuzu gsterir, o halde kendinizin ayr bir din olduunukabul ediniz; bir tr slamiyet olduunuzu sylemeyiniz, tutarszolmaynz, kafa karklndan kurtulunuz!.

Yani, Alevileri kendi iinde, inanlaryla tutarl olmaya;inanlarna uygun bir biimde ayr bir din olduklarn kabul

ettirmeye alyor?Peki bu naslbir tartmadr?Bu, sosyolojik ya da politik bir tartma mdr?Bu, ne sosyolojik bir tartmadr, ne de politik bir tartmadr.Bu, teolojik, ilahiyatailikin bir tartmadr.Bir inancn iindeki kafa karklndan sadece

ilahiyatlar, teologlar, din adamlar sz edip, bu kafakarkln problem edebilirler.


40/347

40

Bilim adamnn veya devrimci demokrat bir politikacnnbyle bir problemi olmaz.

Niin olmaz?Bir sosyolog iin, Alevilerde veya baka bir inancn

taraftarlarnda kafa karkl diye bir sorun olmaz. nsanlarneye inanyorlarsa odurlar. Sosyologlar teologlarn kriterleriyleinanlar deerlendirmezler. Dolaysyla bir sosyolog zatenyazsna Kafa Karkl gibi bir balk da koymaz vekoymamaldr. nk byle bir balk deer ykldr. Byle bir

balk konuyu deil; kendisine kar olunan eyi tanmlar.Elbette bir inancn taraftarlarnn inanlarnn otantik

biimleriyle yaayan ve uygulanan biimleri arasndakifarkllklar da bir sosyolojik almann konusu olabilirler. Tminanlarda byle olgular gzlemlenir. Bu farkllklarn nedenlerizerine bir alma elbette olabilir. Ama bu durumda bile bufarkllklar deitirilmesi gereken, kendisine kar mcadeleedilen bir ey deil; bir olgu, aklanmas gereken bir fenomenolarak ele alnabilir.

Bilim adamnn grevi, aslnda, o yzeysel olarak kafa

karkl gibi grnen olgunun, hi de kafa karklolmadn; aksine onun, ardndaki nesnel toplumsal nedenlerletutarl olarak aklanabileceini gstermektir ve bu aklamayyapmaktr.

zetle, Alevilerdeki Kafa Karkl Beikinin birsosyolog, bir bilim adam olarak incelemesinin konusu deildir.Kafa karkl bir inceleme konusu deil, Aleviler arasndayok edilmesi, ortadan kaldrlmas, kendisine kar mcadeleedilmesi gereken bir durumdur. Dier bir ifadeyle Beikininyazsnn bal, yazsnn konusunu deil, kendisine karmcadele ettii dnceyitanmlamaktadr.

Bu u anlama gelir: Beikinin yazs sosyolojik bir yazdeil, teolojik bir yazdr.

Ayn noktaya politik bir yaz olmas balamndan davarlabilir. Yani gerekten tutarl laiklii savunan devrimcidemokrat bir politikacnn da Alevilerdeki kafa karklndzeltmek gibi bir sorunu olmaz, onun sorunu Alevilerde (ve


41/347

41

btn dinlerde) kafa karkl zgrln savunmak;kafa karkl iinde olanlarn, kafa karkl iinde

olmayanlar; veya kafa karkl iinde olmayanlarn kafakarkl iinde olanlar tarafndan bask altna alnmasnnmmkn olmayaca koullar iin mcadele etmektir. Yanidevrimci demokrat bir politikacnn politikac olarak konusukafa karkl deil, kafa karkl zgrl olabilir.Beiki kafa karkl zgrl iin deil, kafakarklna kar mcadele etmektedir.

Yani yaz sosyolojik deil, politik bir yaz olarak, politikamalarlayazlm bir yaz olarak ele alndnda da ayn sonu,yani teolojik bir yaz olduu sonucu ortaya kmaktadr. Bunu

biraz daha yakndan grelim11.Alevilerin urad baskya kar olan ve sorunu politik

dzeyde ele elan, tutarl bir laisizmi savunan bir devrimci vedemokrat politikac, Alevliin ayr bir din olup olmadtartmasna girmez. Kendilerinin ayr din olduuna inananlarayr dindirler. Buna devletin her hangi bir mdahalesi olamaz veolmamaldr der. Devletin grevi, bir din iinde ayr din

olduunu dnenlere, onlarn ayr din olmadklarn dnendindarlarn bir bask yapmasn engellemek olabilir der.Yani, devrimci demokrat politikac, inanlarn kendi iinde

kacak sapknlklara, tutarszlklara zgrlk salamayaalr. Devrimci demokrat bir tavr sapknlklarla mcadeleetmez, sapknlk zgrl iin mcadele eder.

11Aslnda Beiki bu politik balam, yazsnda ok ak olarak da ifade

etmektedir.

rnein yle yazyor:

Alevilerin kafa karklndan kurtulmalar gerekir, Alevilerin Alevilik konusundaberrak dnce ve duygulara sahip olmalar gerekir. Alevi Mslmanm,Mslman Aleviyim gibi sylemlerle Aleviler hibir yere yryemez. Bu gibisylemlerle Aleviler kendi ayaklarn kendileri zincirlemektedir.

Bu satrlarda, Alevilerin verecekleri mcadele ile Aleviliin ayr bir din olupolmad konusundaki kabulleri arasnda zorunlu bir iliki olduu aka ifadeedilmektedir. Yani bu kafa karklndan kurtulup, Aleviliin ayr bir dinolduunu kabul ettikleri takdirde Aleviler baarl bir mcadele verebilirlerdemektedir. Bu aka, yaznn politik bir yaz olduunun ifadesidir.


42/347

42

Ama Beikinin yapt, bir yandan sapkn bir tarikatn (yaniAleviliin, onu Mslman ounluk yle kabul ettii iin yle

diyoruz) ayr bir din olduunu savunarak, yani onun sapknolmadn savunmak, yani sapknlk zgrlnsavunmamak oluyor. Ama dier yandan bunu yaparken,Aleviliin iindeki bir sapknla kar, (nk Aleviliinslamn bir eidi olduunu dnmek, en azndan Beiki iin,Kafa Karkldedii iin, Alevilik iinde bir sapknlktr)mcadeleye girmi oluyor. Yani Alevilik iinde de sapknlkzgrln savunmuyor ve Alevilik iindeki bir sapknla karfiilen bir alevi teolog gibi mcadeleye girmi oluyor.

O halde Beikinin yazs, sapknlk zgrln savunmayanve sapknla kar bir yaz olarak, aslnda politik bir balamda veamala yazlm olmakla birlikte, ieriiyle politik deil, teolojik

bir yazdr. Yani yaz politik ise gerici bir yazdr; politik deil iseteolojik bir yazdr.

Beikinin yaptnn, diyanet ileri memurlarndan veyaSnni din adamlarnn yaptndan hibir fark bulunmamaktadr.Tek fark, bunu Aleviler asndan yapmas, ii dna evrilmi

olarak yapmasdr. Yani sapkn mezhep olarak kabul edileniniindeki sapknlkla mcadele etmektedir12.

12 Gerek bir laisizm savunucusu asndan, kii bir araya gelip ayr bir din

olduunu dnyorsa ayr bir dindir. Devletin grevi, onlarn dier dinlerin olasbasksna kar korunmasn salamaktr.Alevilik Snnilik konusuna balarsak, politik bir tartmada demokratik bir tavrsavunan bir insan, slam iinde, Alevilerin tamamnn veya bir ksmnn inanlarnayrbir din olarak grmelerini garantiye alacak koullar savunmaldr.

Elbette bir inancn veya farklinanlarn taraftarlar arasnda Aleviliin veya bakabir dinin ne olduuna dair tartmalar olacaktr. Devletin grevi, btn butartmalarn hibir politik anlam ve sonucunun olmamasnsalamaktr. Yaniinancn btnyle kiisel bir sorun olmasn salamaktr. Devlet zorunun ilevi,inanlarn kiisel bir seim olmasn salamaya ynelik olmaldr ve btn bu farklinanlar karsnda devlet kesinlikle tarafsz olmaldr.yle diyelim. Diyelim ki slam iinden bir sapkn mezhep kp slamiyet'indogmalarn eletiri bombardmanna tutuyor. Devletin grevi, bu sapkn mezhebinzgrln savunmak ve salamaktr. Bu mezhebin taraftarlarna kar, ounluuoluturan Mslmanlarn bir zor, bir yaptrm uygulamasn engellemektir.Konunun btnyle fikirsel tartma dzeyinde kalmasn salamaktr.


43/347

43

Beiki tutarl olarak laiklii savunmad iin, devrimcidemokrat bir tutum iinde olmad iin; devletin dinlere

karmasn ilke olarak sorgulamad iin, davrannn imant onu, bir teolojik tartmaya srklemektedir. Devletin,dinler hakknda sz sahibi olmasn sorgulamad iin, devleteAleviliin ayr bir din olduunu kantlamaya kalkmakta; ama busefer Alevilerin kendilerini slamn bir tr olaraktanmladklarn grnce; bu sefer Alevilere, ayr bir dinolduklarn kantlamaya kalkmakta ve bunu yapt an da,Aleviliin kendi iindeki sapknlklarla mcadele eden ilahiyatolarak ortaya kmaktadr. Ve bu da onun, bir inancn

taraftarlarna bilimsel argmanlar getiren bir ilahiyat olmaselikisiyle sonulanmaktadr.

Yani bir politikac olarak veya politik bir tartma ve sorunbalamnda devrimci demokrasiyi ve tutarl bir laikliisavunmad iin sonuta nesnel olarak bir Alevi teologolmaktadr.

Sosyolojik Deliller Getiren Bir Teolog

Ama bu teolog, sosyolojiden delliler getiren bir teologtur.Bunu grelim.

Burada, biimsel olarakbir alevi teolojisi olup olmadnnnemi yoktur. Beikinin yapt budur. Alevilere kendiinanlar ile tutarl iseler, Aleviliin slamiyetin bir biimiolduu yolundaki fikirleri bir yana brakmalarn sylemektedir.Bir dinin taraftarlarna, o dinin, o inancn saf biimlerini

Trkiyede olmayan budur. Bu gn artk, Aleviliin slamn iinde bir ayr mezhepolduunu syleyen Snni ounluun basksna kar, Snni bak asndan szkonusu olan bu sapknln zgrln savunmaktr demokrat bir bak asnngrevi. Yani Snnilere kar veya devlete kar, Alevilerin ayr bir din olduunukantlamaya kalkmak deil, aksine sapknlk zgrln savunmaktr.

Beiki, politik olarak bunu yapmyor. Yani zmnen devletin kimin din olupolmayacana karar vermesini kabul etmi oluyor.


44/347

44

retmek, onun n kabulleriyle tutarllk iinde bulunmaysalamak her zaman teologlarn iidir, din adamlarnn iidir.

Eer Beiki bir bilim adam ise, Alevilerin, bir inancntaraftarlarnn, i tutarllklarnn onun sorunu olmamas gerekir.Bunlar sadece bir veri, bir olgu olarak onun konusu olabilir. EerAlevileri i tutarlla aran bir Alevi ilahiyats, bir teolog ise,yapt bir teolog olarak doru olabilir ama bu sefer de, yaplantartmann veya getirilen delillerin sosyolojik ya da bilimsel biranlam yoktur.

O halde, Beiki, sosyolojiden deliller getiren bir teologdur.Yapt teolojik bir tartmadr. Yapt bir inanc i tutarllaardr. Getirdii delillerin sosyoloji ve tarihten olmas, bilim

bilim diye srekli vurgulamas, onun bu zndeki niteliinideitirmemektedir. Btn bunlar sadece ortada bilimsel birtartma olduu yanlgsna yol amaktadr.

O halde Beikinin metni, politik ya da sosyolojik bir metinolarak ele alnamaz.

Beikinin metni teolojikbir metindir.Bu metinle ancak Alevilik inanc iinde olanlar veya teologlar

tartabilir.Biz ise ne Aleviyiz ne de teolog. Dolaysyla bu tartmaya

girmemiz mmkn deildir. Biz konuyu sosyolojik ve politikolarak ele almaya alyoruz. Yani rnein Beikinin teologolarak tartmas bizi ilgilendirmiyor ama bu tartmasnn politikve sosyolojik anlam ilgilendiriyor.

Ama yine de, Beikinin kendi i elikilerinin, girdii yolunonu bir teolog olarak da nasl silahszlandrdn grelim. Bir

teologmu gibi olaya bakalm. Yani yine bir baka soyutlamadzeyine geelim.Beikinin yaptnn bu teolojik karakterini teslim

ettiimizde, o teolojik tartmann kendi mant iinde nereyevarmaktadr? Teolog olarak Beikinin kendi bindii dal naslkestiini grelim.


45/347

45

Teolog Olarak Birici Sonu: Tutarszla arBeiki, kendi i tutarszlyla kalmamakta, muhataplarn,

yani Alevileri de bir tutarszla zorlamaktadr. Kendi itutarszl, bir inancn taraftarlarna bilimsel argmanlargetirmekti; ya da teolojik bir tartmay sosyolojik kavramlarlayrtmekti. Ama bunu yaparken, kendi tutarszlnmuhataplarna da aktarmaktadr.

Yani Alevilik bir inan olduuna gre, bir Alevi, tpkAleviliin dier bir sr inanc gibi, slamiyetin bir biimiolduuna da inanabilir. Bunlarn hepsi inantr eni sonu. nanlararasnda bir tutarllk aranmaz. nancn kendi iindeki bututarszlk, inan olarak bir tutarszlk oluturmaz. Tutarllkolmamas inanlar tutarsz yapmaz. Tam da aksine inanlarntutarlldr bu.

Yani Alevi, diyelim ki, olgulara aykr da olsa, Alevliinslamiyet erevesinde bir inan olduuna, tpk on ikinci imamolan Mehdinin bir maarada uyuduu ve bir gn kacanainand gibi inanabilir. Bunlarn her ikisi de eni sonu inantrlar.Alevi bunlar iin, tpk Mehdinin maarada beklediine ve bir

gn kp geleceine dair bir bilimsel delil aramad gibi,slamiyetin bir biimi olduuna dair de bir bilimsel delilaramamaktadr.Yani Beikinin kafa karkl iinde olduunusyledii Alevi kendi iinde tutarldr.

Peki Beiki ne diyor ve yapyor?Mehdinin maarada uyuduu ve bir gn huru eyleyecei

inancna nedense bir itiraz yok, bunun iin bilimsel kantlargetirmiyor veya istemiyor. Alevilik bir inantr diyerek bilimselkantlar istemeyeceini belirtmi oluyor. Onun itiraz, Aleviliinslamiyetin bir biimi olduu inancna. Bu ne perhiz bu nelahana turusu?

O inansa o da inan. Beikiye ne? Neye inanacana Beikimi Alevi mi karar verecek? Beiki ise, Mehdinin uyumadnave bir gn kp gelmeyeceine; bu inancn bilimsel olmadnahi bir itiraz yneltmiyor da tutuyor, Alevilerin slamiyet'in birtr olduuna inanmalarn, onlarca inantan bir tanesini sorunediyor. Bylece Aleviye kendi kafa karkln ve tutarszln


46/347

46

da bulatrmaya alyor. Aleviye unu demi oluyor: inancnnbaz konularnda istediin gibi inanabilirsin, bilimsel kantlara

gerek yoktur; ama slamiyetle ilikiler konusunda inancn yeriolmamas gerekiyor. Bilimsel olarak inancnn slamiyetten ayrolduu kantlandna gre bunu kabul etmen gerekiyor. Yaniinancnn baz yerlerinde, inanca ilikin baz yerlerinde bilimeilikin kriterlerle dnp davranmalsn. Yani benim gibitutarsz olmalsn, ya da benim i tutarszlm sen de

yanstmalsn.Beikinin teolog olarak yapt, nesnel olarak, kendi

tutarszln ve kafa karkln Alevilere de bulatrmaya

almaktan baka bir ey deildir.

Teolog olarak ikinci sonu: Engizisyon Yargl

Dikkat edilsin, Beiki potansiyel olarak, engisizyonyarglarna meruiyet salayan bir yoldadr. nk laik birsistem, dinler iinde sapknlk zgrlnn savunusudur ayn

zamanda.u soruyu soralm:Peki insanlar, Beikinin kantlarna ramen grlerinde srar

ederlerse ne olacaktr? nk Beiki sadece Alevilere ayr birdin olduklarn kabul ettirmeye almyor, esas hedefi bunudevlete kabul ettirmek. Zaten bunu devlete kabul ettirmenin

yolu Alevilerin bunu kabul etmeleri olduunu dnd iinAlevilere ayr bir din olduklarn kantlamaya alyor ve birteolog gibi tartmaya girip onlar i tutarlla davet ediyor.

Beikinin yaptnn politik bir anlam yoksa, yaptnyapmasnn anlam yoktur. Varsa ortaya bir sorun kar. Aleviotoritelerin veya devletin bu konudaki gr ve yaptrm hakkkabul ediliyor demektir. Yani bir takm Aleviler kp da bizslamn bir tryz diyemeyeceklerdir. nk bilimsel olarakkantlanm ve devlet tarafndan da kabul grlmtr ki Alevilikslamn bir biimi deildir. Bunu sylemek sapknlktr. Eer


47/347

47

yle olmasayd Beikinin yaptklarn yapmasna gerekolmayacakt.

Peki o Aleviliin slamn bir biimi olduunu syleyenlersylemeye devam ederlerse ne olacak? Onlar Beikinin veBeikinin istedii gibi devletin bilimsel olarak ortaya koyduusonular kabul etmemekte srar ederlerse ne olacak?

Eer, onlar da ona inanyorlar, yle inanyorlarsa yledirlerdenecekse, bu imdiden niye denmiyor da uzun uzun onlara yleolmadklar kantlanmaya allyor?

Ama Beikinin yaptnn bir anlam varsa, byle birdurumda, bu sefer onlarn yola getirilmesi ve o sapkn fikirlerdenkurtarlmas gerekir. Elbette Beiki bilim adam olarak, fikirzgrlnden yana ve iddete, zor yoluyla imana getirmeyekardr, ikna etmesi gerekir. Ama kar taraf ikna olmuyorsa neolacak?

Onlar Aleviliin slamn bir biimi olmadna ikna etmek;ikna olmadklar takdirde zorla bu grn onlara kabulettirilmesi gerekecektir.

Beikinin aa kmam potansiyel konumu budur.

Peki nasl getirilecek? Bilimsel veya teolojik kantlar bir ieyaramyor?

Gelsin ikence ve hapishane.Beikinin potansiyel olarak varaca yer budur. Bir dini i

tutarlla ekmeye altnzda, bir teolojik tartmayagirdiinizde ve bunun politik sonular olmasn kabul ettiinizdemaalesef varacanz yer budur. Bunun fade edilmemi olmasve ortaya kmamas sonucu deitirmez.

Grld gibi, bir teolog olarak Beiki, aslnda inanzgrln savunaym, Alevilerin urad baskya karkaym derken karmza bir engizisyon savunucusu olarakkmakta ve onu merulatrmaktadr.

Ama daha da kts var.


48/347

48

Teolog olarak nc sonu: Snni Teologlara Silah

Snni slamn engizisyon yarglarna, Alevileri ve kendisinide kurban olarak sunuyor bir teolog olarak. Yani Snni slam'nengizitrlerine de bir zafer bahediyor.

Eski alarn Alevi babalar Snni slamn engizitrlerinekar daha zekice bir savunma bulmulard; Kurann birzahiri

bir de hakiki anlam vardr diyorlard; hakiki anlam daherkesin anlayamayacan sylyorlard. Bylece Snniilahiyatnn her trl mdahalesinin yolunu batan tkayp onu

dlyorlar; onun mdahalesini reddediyorlard.Ama Beiki, kendi elikisiyle, bir Alevi teolog olarak, Snni

slamn mdahalesine ve engizitrlerine tm kaplar ayor.Bunu nasl yapyor?

Beiki, Alevilik inancnn bir ksmna inan olma hakkgryor ama o inancn kendisinin ne olduu konusunugrmyordu.

Beiki karsnda bir Snni slam teologu (veya Aleviliin

slamn bir tr olduuna inanan bir Alevi teologu) kp ylediyebilir:

insanlar kendilerini nasl kabul ediyorlarsa yledirler.Madem ki Aleviler kendilerinin Mslman olduunudnyorlar, onlar Mslmandrlar, sizin onlara karmayahakknz yok. Esas yanl olan onlarn kendilerini Mslman

grmesi deil, Mslman grmelerine ramen Mehdiyeinanmalar; namaz klmamalardr. Dzeltilmesi gereken yanlbudur. Onlara Mslmanln bu olmad gsterilmelidir.

Byle bir itiraz Beikinin yaptndan hi de daha azmantkl olmayacaktr.

Bylece Beiki, bir teolog olarak tartmaya girdiinde,sorunu koyu yntemiyle, sadece devleti deil, Mslmanilahiyatlar da sz sahibi yapar. Zaten biraz da Mslmanilahiyatlar byle dedikleri iin Beiki Aleviliin ayr bir dinolduunu kantlamaya almaktadr. Ama ayr bir din olduunkantlamaya alrkenki kendi elikisi, kapdan kovduunu


49/347

49

bacadan ieri almakta ve Snni karsnda kendisini ve Alevi'yisilahszlandrmaktadr. Tabii teolojik olarak.

Sonu

Beiki tutarl bir demokrat olsayd, unu derdi Alevilere:Aleviliin ne olduu konusunda Aleviler arasnda farkl grlerolabilir. Bu grlerin hibir politik sonucunun olmad koullariin mcadele edilmelidir.

O zaman ne byle teologlua soyunur; ne Snni teologlapolitik sonular olan haklar ve silahlar sunmu olur; ne inanlarabilimsel argmanlar sunan elikilere der, ne de Alevileri itutarlla aran bir engizisyon yargc durumuna derdi.

Alevilerle politik bir sorunu ve Alevi hareketinin politik

sorunlarn tartacak yani program ve strateji tartmas yapacakyerde, Alevilik inanc zerine tartmaya girmesi, Beikiyi birilahiyatya ve engizitre dntrr.

Alevilere yneldiinde bir ilahiyat, bir engizitr olan

Beiki, bilim adamlarna/kadnlarna yneldiinde ise basit birahlak olarak ortaya kar.


50/347

50

Bilim zgrl Yerine Ahlak Zabtal

Beikinin devletin laik olmayan yapsn, anti demokratikyapsn sorgulamamas, Alevilere hitap ettiinde onu bir teologadntrmekteydi. Ayn konum, bilim adamlarna yneldiinde,onu bu sefer bir ahlak zabtasna dntrmektedir. Karmza

bilimsel aratrmalarn zgrce yaplaca bir sistemi savunan birdemokrat deil,bilim adamlarna en azndan toplumsal bilimleralannda zgrce aratrma yapma olana tanmayan busistemde, onlar kendisi gibi tm sonular gze alarakdavranmamakla eletiren birahlak kmaktadr.

Ksaca bunu grelim.*

Beiki, yazsnn bir yerinde, Alevileri iknay brakp, bu seferbilim adamlarna ynelmekte ve onlara u szlerle ynelmektedir.

Doada rnein bir kaya nasl kayaolarak alglanyorsa,toprak olarak alglanmyorsa, sosyal bilimlerde de rnein Alevi,Alevi olarak, Mslman, Mslman olarak, Krt ise Krtolarak alglanmaldr. te bu noktada sylemeye altm okaktr. Tarih, sosyoloji, siyaset bilimleri, antropoloji, iktisat gibi

sosyal bilimler alannda; hukuk gibi normatif bilimler alannda;psikoloji gibi insan bilimleri alannda alan profesrlerdir.Profesrler veya profesrlerin ok byk bir ksm byleyapmyor. Hakikati aratrmak, duygusuyla, endiesiyle deil

resmi gre hizmet etmek endiesiyle hareket ediyor. rneinKrt Trk olarak alglyor, Krte Trk muamelesi yapyor.Aleviyi Mslman olarak alglyor, Aleviye Mslmanmuamelesi yapyor. Bylece olgulardan deil resmi grnbilgilerinden hareket etmi oluyor. Baka bir deyile resmi

gr, resmi ideolojiyi bir daha dorulamak, bu bilgiyemeruiyet vermek, ciddi bir ynelme, ciddi bir hareket noktasoluyor. Kanmca sosyal bilimlerdeki tkanmann, sosyalbilimlerde gelime salanamamasnn temel nedeni budur.


51/347

51

Beiki, bilimsel aratrmann sonularnn her trl politiksonu ve dolaysyla kaygdan azade olarak yaplabilecek

koullar, yani gerek laiklii ve demokrasiyi savunmad iin,bilim adamlarnn politik kayglarla sonular karmalarkarsnda, bilim adamlarna saldrmakta, onlardan politiksonularna ramen o politik sonular yokmu gibi, o sonulargze olarak sonular karmalarn istemektedir. Yani onlarstn ahlakl insanlar olmaya davet etmektedir.

Denilenin bu olduu ok aktr.Devletin bir resmi gr olmas tartma konusu yaplmyor,

bilim adamlarnn bu resmi gre kar durmamalar eletiriliyor.Bu tavr ne demokrat bir tavrdr ne de bilimseldir. Bu ahlaki

bir tavrdr.Bilimin bizzat kendisi ortaya koymaktadr ki, eer bilimsel

varglarn politik sonular olursa, ortadaki tartma artk bilimseldeil politik bir tartmadr. Politik konumlar ise insanlarnkarlaryla yakndan balantldr. Ve yine bilimsel olarak

bilinmektedir ki, insanlarn karlarna aykr olursa, matematikaksiyomlar bile tartma konusu olur.

Bir demokratn grevi, nasl sapknlkla mcadele deil,sapknlk zgrl iin mcadele ise; bilim sz konusuolduunda da, bilim adamlarnn ahlakszlyla, korkularylamcadele deil; en ahlaksz bilim adamlarnn, en korkak bilimadamlarnn bile, her hangi bir konuyu en kk kiisel ve politikkayg duymadan, yani politik sonulara yol amayacak ekilde,

bilimsel kayglarla tartabilme zgrln elde edecei koullariin mcadeledir. Yani devletin yaps ve biimine karmcadeledir. Beiki ise bunu yapmyor, devletin yapsn ve

biimini; rnein Alevilik zerine bir tartmann politiksonular olmasn sorgulamyor; bilim adamlarn ve onlarnahlakn; onlarn bu sonular gze alamamalarn sorguluyor.

Bir biyolog terliksi hayvann bir bitki mi hayvan m (nk butek hcreli ayn zamanda kendi iinde klorofil de bulundurur.Yani ayn zamanda ototroftur, hem bitki hem de hayvanzellikleri tar) olduunu tartrken, ne kadar korkak olursaolsun, ne kadar ahlaksz olursa olsun, bu tartmann sonular


52/347

52

onun korkmas iin bir neden oluturmayacandan bu tartmaytamamen bilimsel kayglarla yapabilir. Devrimci demokrat birisi,

ya da gerekten sosyolojinin, toplum bilimlerinin, en azndan din;dil, kltr, soy, tarih gibi alanlarda gerekten bilimsel birkaygyla aratrmalar yapmasn isteyen bir bilim adam da, ayn

biyologlarn koullarnn sosyoloji alannda da geerli olmas iinmcadele etmeli onu savunmaldr. Bunun bir tek koulu vardr,din sz konusu olduunda, gerek bir laiklik. Uluslar, rklar vs.sz konusu olduunda da ulusun tanmndan her trl rk, soy,kan, dil, dinin dland, bunlarn politik bir anlamnn olmadve hepsinin eit olduu bir Demokratik Cumhuriyettir.

Gerek laik bir demokratik cumhuriyeti savunmayan hermuhalefet ister istemez en elikili durumlara dp en gericitavrlar savunur durumda kalr. Beikinin bana gelen de

budur. O, Sosyal bilimlerdeki tkanmann, sosyal bilimlerdegelime salanamamasnn temel nedenini, devletin yapsndadeil, profesrlerin Hakikati aratrmak, duygusuyla,endiesiyle hareket etmemelerinde buluyor. Sorunu devletinyapsnda, dolaysyla o devleti ortaya karan snf ilikilerindeve snflarn glerinde deil, profesrlerin ahlaknda veyacesaretinde gryor.

Ahlakl ve cesur olmakla bilimsel aratrmalarn gelimesi vesonular arasnda zorunlu bir iliki de yoktur. te sayn Beiki,ahlak sz konusu olduunda, yani ahlakl olmak ve sonularnakatlanmak sz konusu olduunda, hibir bilim adamnn eline sudkemeyecei bir noktada bulunuyor, ama yine bu yazdagrlyor ki, bu insani yksek nitelikler, onun sosyolojidenargmanlar getiren bir teolog olmasn; yani dediklerinin aslnda

zerrece bilimsel deeri olmad gereini deitirmiyor.Beiki aslnda devletin resmi gr veya resmi ideolojisi

olmasn sorun etmiyor; bunun bilimsel olmamasn sorunediyor; Beikinin eletirdii, devletin resmi gr olmasdeil, bu grn bilimsel olmamasdr. Bu nedenle devletinyapsna ynelecek yerde, Alevilere ve bilim adamlarnaynelmektedir. Alevilere yneldiinde, onlardan Aleviliin ayr

bir din olduunu kabullenmelerini, bilim adamlarna


53/347

53

yneldiinde, onlardan kendisi gibi hapislerde rmeleriniistemektedir.

Bu tavr ahlaki bir tavr olabilir ama bu tavr demokratik deil,anti demokratik bir tavrdr. Ve aslnda Beiki karmza birdemokrat olarak deil, bir ahlak teolog olarak kmaktadr. Eniyi engizisyon yarglar ahlak teologlardan kar.

Ama bu ahlaki tavr, politik olarak bir ahlaklklasonulanmaz sadece, sosyolojik olarak da olgular olduu gibi elealp aklayamamakla sonulanr. Sosyologun grevi, naslAlevilerin kendilerini nasl grmeleri gerektiini sylemek deil,onlar olduklar gibi ele alp neden yle olduunu aratrmaksa,ayn ekilde, bilim adamlarnn nasl davranmalar gerektiinisylemek deil, onlarn davrann olduu gibi ele alpaklamaktr.

Bilim adamlar birka istisna dnda aynen Beikinin dediigibi davranmaktadrlar. Ama neredeyse hepsi byle davrandnagre, ortada ahlaki vaazlarla veya eletirilerle dzeltilecek birsorun deil, aklanmas gereken, nedenlerinin ortaya karlmasgereken bir sorun var demektir. Ancak bu nedenler ortadan

kaldrldktan sonra, o sonular da ortadan kalkabilir.Bilim adamlarnn bu davranlarnn nedeni aratrldnda,

bilimsel aratrmann sonularnn politik sonular olduudurumlarda bilim adamlarnn bilimsel deil kiisel, ideolojik ve

politik kayglarla aratrmalar yapp, konular seip, sonularkard grlr. O halde, bu durumun ortadan kaldrlmasgerekir. Bu ise ancak devletin din, dil, soy, kltr politik alanndnda brakmasyla yani ulusun, dili, dini, tarihi, soyu, rkolmamasyla mmkndr.

Yani bilim adamlarnn niye yle davrand sorusunu sorup,soruna bilimsel ve sosyolojik yaklasa bile sosyolog olarakkaraca sonu, bilim adamlarna ahlaki vaazlar vermek deil,devletin sistemini deitirmek gerektii olurdu. Dier bir deyile,

bilim adamlarn eletirmek, sadece politik olarak deil, aynzamanda sosyolojik olarakda yanltr ve bilimsel aratrmalarngerilii konusunda yanl bir aklamann sonucu olarak varolabilir.


54/347

54

*

Bilim adamlarn sulayarak, politik olarak devletin yapsn

tartmayarak ve gndemden drerek onu olumlayan Beiki,bir bilim adam; bir sosyolog olarak da bindii dal keser. Sosyalbilimlerin, sosyolojik tartmalarn politik kayglardan azadeolarak yaplmasnn koullarn engellemi ve bu gnk sistemiolumlam olur. Onun eletirisi sosyologlar bilim d kayglarlasonular karmaya zorlayan sisteme deil; bilim adamlarna veDevlete ahlaki bir eletiri olarak kalr.

Beiki, rnein bilim adamlarnn bilim adna en basit birolguyu, rnein Krtenin ayr bir dil olmasnn inkar etmesinieletirirken, bunu onlarn ahlaki olarak drst olmadklareklinde bir eletiriye indirger.

Aslnda onlarn bunu inkar etmelerinin nedeni, tam da devletindin, dil, etni, kltr karsnda tarafsz olmamas, ulusun dile,dine, soya vs. gre tanmlanmas ve dolaysyla bunun politiksonular bulunmasdr. Bilim adamlar/kadnlar, bu sonularnvar olan egemen sistemle elieceini grdkleri; korktuklar,ilerinden olmak istemedikleri; Beiki gibi hapiste yatmak

istemedikleri iin en basit gibi grnen olgular bile inkaretmektedirler. Ancak, rnein, Krtenin ayr bir dil olupolmamasnn politik bir sonuca yol amad koullarda; btndillerin eit olduu bir toplumda, bilim adamlar kiiselkayglardan azade olarak, (tpk bir hayvann u veya bu triinde snflanmasnn politik bir sonucunun olmad bir

biyologlar tartmasnda olduu gibi) Krtenin hangi dilailesinden olduunu tartabilirler. Ama bunun iin de ulusun dilegre tanmlanmamas gerekir. Yani bilim adamlarnn deil, bu

sistemin, devletin yapsnn deimesi gerekir.Bilimsel olarak byle bir tartmann da elbette yeri vardr ve

olmaldr. Biyoloji gibi, trlerin anatomilerinin ok belirgintanmlar iinde bulunduu bir bilimde bile, bir ok canlnn hangitre ait olduu ya da ayr bir tr m olduu ynnde biyologlararasnda bir ok tartma olur. zellikle gei biimlerinde busnflama olaanst zordur. Bir ornitorenk ku mudur, memelimidir? Yavrular yumurtadan kar ama st gibi bir svyla besler


55/347

55

onlar. Ya da yle ortak yaamlar vardr ki, ortadakinin bir tekcanl m yoksa, iki ayr canlnn ortak yaam m olduu

sylenemez.Biyoloji gibi, sonularn hibir politik anlamnn bulunmad,yani en azndan bu gn iin bulunmad bir bilim dalnda bile

bilimin uzak snrlarnda kesinlik bylesine uzak iken, elbetsosyal bilimler alannda veya linguistik alannda bu trtartmalarn olmas son derece olaandr ve de yaplmaldr13.

13Aslnda Biyoloji de gnmzde tekrar politik tartmann iine girmektedir bir

ekilde. rnein krtaj tartmalarnda, ceninin ne zamandan sonra yeni bir canlolarak saylabilecei ve dolaysyla ve onu ldrmenin cinayet saylabileceitartmas gibi. Burjuvazi, kiliseyle birlikte aileyi savunmak, ocuk doumlarntevik etmek iin bunu olabildiince aa ekme, ocuun rahme dt anakadar indirme, buna karlk feminist hareket geciktirme eilimindedir. Glerilikisine gre bu sre ilk andan ok uzun bir dneme kadar deimektedir. Bylebir tartmada, yani canlnn ne zaman ortaya kt balamnda aslnda Krtajhakk tartlmaktadr ve bu bilimsel bir tartma deildir. Burada bilim pek alagerici bir politik poz

Documents

Demir Kucukaydin - Tersinden Kemalizm - Almanya Baskisi.pdf