Deltio Typou_online Shopping

Φραγκούλης

σελίδα 1ΠΟΛΙΤΙΣΜόΣ

αφιερωμα

Mάριος

Ερμηνεύει λυρικό και έντεχνο τραγούδι… Παίρνει μέρος σε θεατρικές παραστάσεις… Συμμετέχει σε κινηματογραφικές ταινίες…

Και, φυσικά, συνθέτει μουσική…Πολυτάλαντος και πολυπράγμων, ο Μάριος Φραγκούλης

μας αποδεικνύει χρόνια τώρα ότι είναι μια ανήσυχη, πολυδιάστατη καλλιτεχνική προσωπικότητα.

«Είναι αυτή η διάθεση που με πηγαίνει απ’ το τραγούδι στο θέατρο και από την όπερα στον κινηματογράφο», τονίζει,

για να συμπληρώσει λέγοντας ότι κάθε φορά που κάνει «αλλαγή πορείας», μελετάει και γίνεται πάλι μαθητής,

γιατί μόνο έτσι νοιώθει να εκτεθεί στο κοινό».Το ερχόμενο Σάββατο, ο Μάριος Φραγκούλης των μεγάλων επιτυχιών,

των παγκόσμιων παραστάσεων και των πλατινένιων δίσκων, θα εμφανιστεί στη Λάρισα. Με μια συναυλία φιλανθρωπικού χαρακτήρα

στο Imperial Palace, καθώς τα τελευταία χρόνια, δραστηριοποιείται και ως Πρεσβευτής Ειρήνης της WCCCI.

Με την ευκαιρία αυτή, μίλησε στον «Πολιτισμό» για όλα: για την καλλιτεχνική του πορεία, την τελευταία του δισκογραφική δουλειά,

τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στον πολιτισμό, την βιομηχανία παραγωγής τραγουδιστών, τα reality shows…

Ένας πολυτάλαντος καλλιτέχνης με ανήσυχο πνεύμα

Aπό την Στέλλα Μοτίτσιου - Σιδηροπούλου

➤


αφιερωμα

2 σελίδα ΠΟΛΙΤΙΣΜόΣ

✧ Η οικονομική κρίση επηρεάζει την καλλιτεχνικήδημιουργία; Στην Αργεντινή, το κραχ του 2001 απο-τέλεσε έμπνευση για τους καλλιτέχνες και δημιούρ-γησε ένα νέο ρεύμα καλλιτεχνικής δημιουργίας.Πιστεύετε ότι η δύσκολη οικονομική συγκυρία μπο-ρεί να αποτελέσει «ευκαιρία» για τους δημιουργούς; Δεν ξέρω αν η παρούσα, δύσκολη, οικονομική συγκυ-

ρία, βοηθάει και πόσο την καλλιτεχνική δημιουργία. Μηξεχνάμε άλλωστε, ότι καθετί «νέο» θέλει το χρόνο τουγια να ανθίσει.

Σίγουρα όμως η μουσική, επηρεάζεται. Η μουσική είναικομμάτι της κοινωνίας, συνυπάρχει μαζί της και όπωςείναι φυσικό υπάρχει αλληλεπίδραση. Ναι, σίγουρα ημουσική επηρεάζεται από την οικονομική κρίση, όπωςεπηρεάζεται και από τον ερώτα, από την αγάπη, τη χαρά,τη λύπη, την ζωή και το θάνατο.

✧ «Η εποχή της αγάπης», νέα δουλειά, νέο μουσικόταξίδι, νέο cd με τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι.Τι σας οδήγησε στα «μονοπάτια» του Χατζηδάκι;Καταρχήν όταν μιλάμε για τον Χατζιδάκι μιλάμε για

«λεωφόρους»… Με οδήγησε ο θαυμασμός για το έργοαυτού του δημιουργού και ταυτόχρονα το ρίσκο να ερμη-νεύσω τραγούδια του Μάνου.

Μπορεί μέχρι τώρα να έχω ερμηνεύσει τραγούδια με-γάλων δημιουργών, ωστόσο η μουσική του Χατζιδάκιαπαιτεί μια τελείως διαφορετική προσέγγιση. Έπρεπε ναξεχάσω τον Μάριο, να αφουγκραστώ τη μουσική και ναερμηνεύσω…..

✧ Πως υποδέχτηκε το ελληνικό φιλόμουσο κοινό τηννέα σας δουλειά;Υπέροχα. Τόσο η δισκογραφική δουλειά όσο και η πε-

ριοδεία μας ανά την Ελλάδα είχε πολλή θερμή ανταπό-κριση από το κοινό.

Να τονίσω ότι μετά από αρκετά χρόνια, εμφανίστηκετο «Μουσικό Σύνολο Μάνος Χατζιδάκις» στις συναυλίεςμας και αυτό ήταν κάτι ιδιαίτερα συγκινητικό για μένα.Μοιραζόμουν την σκηνή με αυτούς τους υπέροχους μου-σικούς του Μάνου….

✧ Λυρικό τραγούδι, έντεχνο, θέατρο, κινηματογρά-φος και φυσικά σύνθεση. Πολυτάλαντος ή ανήσυχοπνεύμα;Δεν μου αρέσουν οι ταμπέλες. Ακολουθώ την τέχνη με

σεβασμό, θέλω να πιστεύω. Ανήσυχο πνεύμα είμαι με την

έννοια του καλλιτέχνη, που δεν επαναπαύεται. Είναι αυτήη διάθεση που με πηγαίνει από το τραγούδι στο θέατροκαι από την όπερα στον κινηματογράφο.

Κάθε φορά όμως που κάνω «αλλαγή πορείας», μελε-τάω πολύ, γίνομαι πάλι μαθητής. Μόνο έτσι νιώθω έτοι-μος να εκτεθώ στο κοινό.

✧ Τι από όλα έχει μια ιδιαίτερη θέση στην καρδιάτου Μάριου Φραγκούλη;Έχω μεγάλη καρδιά και έχει χώρο για αυτά και για

άλλα τόσα… Ειλικρινά δεν ξεχωρίζω τίποτα. Όταν απο-φασίσω για μια δουλειά, «πέφτω με τα μούτρα», δίνωόλα μου τα αποθέματα και όπως είναι φυσικό στο τέλοςνιώθω συμμέτοχος σε αυτή τη δημιουργία, πώς είναι δυ-νατόν να μην την αγαπήσω;

✧ Έχετε δηλώσει πως: «η Ελλάδα είναι η χώρα τωνποιητών κι αυτούς θέλω να ερμηνεύσω». Η Ελλάδα,ως χώρος καλλιτεχνικής δράσης, καλύπτει τις προσ-δοκίες σας;Όχι και δεν θέλω να φανεί σαν δείγμα σνομπισμού.

Απλά όπως η Ελλάδα είναι χώρα ποιητών, των οποίωνείχα την τιμή να ερμηνεύσω ποιήματα, έτσι και σε κάποιοάλλο μέρος αυτού του κόσμου θα υπάρχει κάτι που θα μεκάνει να συγκινηθώ καλλιτεχνικά. Ο κόσμος της μουσικήςδεν γνωρίζει σύνορα, χιλιοειπωμένο αλλά πάντα επί-καιρο.

Άλλωστε η Ελλάδα, μην ξεχνάμε έχει και τα στραβά τηςπου δεν σ’ αφήνουν να νιώσεις ολοκληρωμένος, να κά-νεις πραγματικότητα κάποια όνειρα που έχεις σαν καλλι-τέχνης.

Δυστυχώς οι πελατειακές σχέσεις έχουν αγγίξει και τονπολιτισμό, λυπηρό αλλά ισχύει. Εκεί λοιπόν υπάρχουνκάποιες «ξένες αγκαλιές», πιο αντικειμενικές, που κρί-νουν μόνο το ταλέντο και όχι άλλες μεταβλητές.

✧ Πώς θα χαρακτηρίζατε την ελληνική μουσικήσκηνή σήμερα;Στάσιμη! Και δεν είναι ελληνικό φαινόμενο. Η οικονο-

μική κρίση, η πειρατεία της μουσικής, έχουν φρενάρειτην δημιουργία. Επιπλέον υπάρχει μια βιομηχανία φασόν,αμφιβόλου ποιότητας μουσικών δημιουργιών, που και ναθέλεις η τηλεόραση και το ραδιόφωνο δεν σε αφήνει ναξεχάσεις. Το μόνο που μένει είναι να φυλάμε σαν θη-σαυρό το έργο του Μάνου του Μίκη, του Γκάτσου τουΕλύτη και να ελπίζουμε σε ένα καλύτερο αύριο.

✧ Θα εμφανιζόσασταν σήμερα σε νυχτερινό κέντροτης Αθήνας; Όχι, δεν με αφορά ένας χώρος όπου εγώ θα τραγου-

δάω και το «πρώτο τραπέζι» θα καπνίζει, θα πίνει και θαμιλάει στο κινητό…..

✧ Τι γνώμη έχετε για τα reality shows;Σαν τηλεθεατής διακρίνω μια πηγή εσόδων για τα κα-

νάλια και τις διαφημιστικές. Σαν καλλιτέχνης βλέπω έναν ισχυρό μηχανισμό ανά-

δειξης «ταλέντων» σε βάρος της ανθρώπινης διάστασηςτου διαγωνιζόμενου, πολλές φορές ακόμη και με κατα-πάτηση προσωπικών δεδομένων. Και εκεί που το ταλέντουπάρχει, του δείχνουν τον εύκολο δρόμο της πίστας, ενώθα έπρεπε πρώτα να του δείξουν το δρόμο της μελέτηςκαι της αφοσίωσης.

✧ Είναι βιομηχανία παραγωγής τραγουδιστών καιπόσο μεγάλη ζημιά κάνει όλο αυτό στη μουσική;Η καλή μουσική δεν κινδυνεύει από κανένα reality. Εν-

δεχομένως κάνουν κακό σε νέους καλλιτέχνες εκτός rea-lity, που θα χρειαστούν ακόμη μεγαλύτερη προσπάθειανα πετύχουν.

Μην κρυβόμαστε, η φωνή του τάδε παίκτη μετά από 20live στην τηλεόραση, είναι πιο οικεία από τη φωνή ενόςπαιδιού με ταλέντο που έχει περάσει πολλές ώρες στοΩδείο. Ο δεύτερος αργά ή γρήγορα θα βρει το δρόμο του.Τι θα γίνει όμως με το παιδί των reality όταν ο κόσμοςαρχίσει να ξεχνάει τα live;

Θέλει μεγάλη προσοχή όταν πειραματιζόμαστε με τηνψυχολογία των άλλων, πόσο μάλλον όταν είναι παιδιά μεόνειρα και ενθουσιασμό.

✧ Ένας καλλιτέχνης του δικού σας βεληνεκούςπρέπει κάποια στιγμή να αντιμετωπίσει το «σύ-στημα»;Δεν ωφελεί. Το κάθε «σύστημα» έχει τους δικούς του

κανόνες, τη δική του οργανωτική δομή, τους δικούς τουοπαδούς και υπηρέτες. Εγώ δεν είμαι ένας από αυτούς,έχω αλλά αφεντικά. Τον Ντομίγκο, τον Καρέρα, τον ΜάνοΧατζιδάκι, την Μαρία Κάλλας, τον Μίκη Θεοδωράκη καιτόσους άλλους.

✧ Καριέρα στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό;Καριέρα στη μουσική, καριέρα στο θέατρο, καριέρα

στον κινηματογράφο. Μικρός έφυγα από την Ελλάδα καιπήγα να κάνω καριέρα στο εξωτερικό. Έπειτα γύρισα

...η Ελλάδα είναι χώρα ποιητών, των οποίων

είχα την τιμή να ερμηνεύσω ποιήματα,

έτσι και σε κάποιο άλλο μέρος

αυτού του κόσμου θα υπάρχει κάτι

που θα με κάνει να συγκινηθώ καλλιτεχνικά.

Ο κόσμος της μουσικής δεν γνωρίζει σύνορα,

χιλιοειπωμένο αλλά πάντα επίκαιρο.

Άλλωστε η Ελλάδα, μην ξεχνάμε

έχει και τα στραβά της που δεν σ’ αφήνουν

να νιώσεις ολοκληρωμένος,

να κάνεις πραγματικότητα κάποια όνειρα

που έχεις σαν καλλιτέχνης.

Δεν μου αρέσουν οι ταμπέλες. Ακολουθώ την τέχνη με σεβασμό, θέλω να πιστεύω. Ανήσυχο πνεύμα είμαι με την έννοια του καλλιτέχνη,που δεν επαναπαύεται. Είναι αυτή η διάθεση που με πηγαίνει από το τραγούδι στο θέατρο και από την όπερα στον κινηματογράφο. Κάθε φορά όμως που κάνω «αλλαγή πορείας», μελετάω πολύ, γίνομαι πάλι μαθητής. Μόνο έτσι νιώθω έτοιμος να εκτεθώ στο κοινό.


αφιερωμα


πάλι εδώ και ύστερα πάλι έξω. Θα μου πείτε: ναι αλλάτα μεγέθη είναι διαφορετικά. Και θα συμφωνήσω!

Ωστόσο συγκινούμαι το ίδιο όταν τελειώνω μια εμφά-νιση είτε εδώ, είτε στην Νέα Υόρκη. Έχει την ίδια γλύκατο χειροκρότημα από ένα κατάμεστο θέατρο στην Μόσχακαι αυτό σε μια πλατεία στην Κάσο.

✧ Τι σημαίνει για σας ελληνικότητα; Μια βαθιά συνείδηση και ευθύνη της κληρονομιάς που

κουβαλάμε όλα αυτά τα χρόνια, αλλά και μια διάθεση νααποβάλουμε όλα αυτά τα αρνητικά που μας εκθέτουν σανλαό.

✧ Αν και κλισέ… πιστεύετε πως η Ελλάδα «τρώει»τα παιδιά της;Τώρα και να θέλει δεν μπορεί, έχει χορτάσει. Αστει-

εύομαι, αλλά θέλω να τονίσω ότι με την παγκοσμιοποίησηκαι όλη αυτή την τεχνολογική εξέλιξη, τα πράγματαέχουν ανατραπεί. Έτσι το παιδί μπορεί πρώτο να πειαντίο και να φύγει από την μαμά. Δεν είναι λίγοι οι καλ-λιτέχνες που επιλέγουν να παρουσιάσουν την δουλειάτους πρώτα σε κάποια χώρα του εξωτερικού.

✧ Τι μουσική ακούτε;Τα πάντα ανάλογα με την διάθεση. Δεν κοιμάμαι και

ξυπνάω με όπερα, ούτε φυσικά πάω με φίλους μου σε κά-ποιο club και κλείνω τα αυτιά. Το αντίθετο θα έλεγα. Έχωδιασκεδάσει και σε μπουζούκια, με ψυχαγωγεί όμως ηκαλή μουσική.

✧ Ποιος είναι ο χειρότερος εφιάλτης σας; Η μοναξιά. Είμαι από αυτούς που πιστεύουν πως η ζωή

πρέπει να μοιράζεται με αυτούς που αγαπάμε. Ζω πάντασε ένα σπίτι «ανοικτό», σε φίλους, συνεργάτες, συγγε-νείς… Από αυτούς εμπνέομαι και πάω παρακάτω.

✧ Και το όνειρο που θα θέλατε μια μέρα να γίνειπραγματικότητα;Σε προσωπικό επίπεδο δεν δημοσιοποιώ τα όνειρά μου

παρά μόνο όταν γίνουν πράξη. Σαν μια μονάδα όμωςμέσα σε αυτό το παγκόσμιο σύνολο, τι θα μπορούσα ναονειρευτώ παρά παγκόσμια ειρήνη! Όνειρο κοινό με τό-σους άλλους…

✧ Τι σας απογοητεύει;Πολλά! Το ψέμα, η έλλειψη προγραμματισμού και ορ-

γάνωσης, η θεοποίηση του «φτηνού» σε όλους τους το-μείς, οι άνθρωποι χωρίς όραμα που τους απασχολεί τοεφήμερο...

✧ Τι σας γοητεύει; Κάθε τι απλό και αληθινό. Έχω νιώσει αυτό το συναί-

σθημα σε πολλές γωνιές της Ελλάδος, από απλούς αν-θρώπους.

✧ Eurovision! Γιορτή της μουσικής ή κιτς πανηγυ-ράκι;Η Eurovision είναι μια ευρωπαϊκή μουσική σκηνή και

έχει πολλές γωνίες και οπτικές για να την δει κανείς. Γιατο συγκεκριμένο είδος μουσικής που συμμετέχει είναι μιαγιορτή, για την πραγματική τέχνη της σύνθεσης και τηςερμηνείας όμως φαντάζει πανηγύρι. Εξαρτάται από ποιαγωνιά το βλέπει κάποιος.

✧ Ως μουσικός και ως πρεσβευτής Ειρήνης πι-στεύετε πως η μουσική εξημερώνει;Όχι μόνο η μουσική, αλλά κάθε μορφή τέχνης. Η τέχνη

μας επηρεάζει, μας οχυρώνει, μας δημιουργεί μια μεγάληασπίδα.

Η μουσική όχι μόνο εξημερώνει, οφείλει και να αντι-δρά, να πάει κόντρα στον κανόνα. Ειδικά στην εποχή μαςτο καλό τραγούδι, είναι ο μόνος σύμμαχος της ζωής απέ-ναντι στις εκπτωτικές λογικές της αγοράς.

✧ Μιλήστε μας για τον ρόλο σας ως πρεσβευτή τηςΕιρήνης.Είμαι μέλος της WCCCI , μιας παγκόσμιας οργάνωσης

με σκοπό την ειρήνη σε όλο τον κόσμο. Προσπαθούμεόλοι να ευαισθητοποιηθεί η κοινή γνώμη και συμμετέχουνπρώην πρόεδροι, όπως ο Κλίντον και ο Γκορμπατσόφ,άνθρωποι των τεχνών όπως η Μπέτυ Ντέιβις που κέρδισετο Νόμπελ Ειρήνης, αλλά και άνθρωποι με ισχύ όπως ηΌπρα Γουίνφρεϊ και τόσοι άλλοι.

Εξέχουσα μορφή, αυτή του Δαλάι Λάμα, μια προσωπι-κότητα που είχα την μεγάλη τιμή να γνωρίσω. Με ενθου-σίασε η απλότητα και η ταπεινοσύνη του.

✧ Είναι διαφορετικά τα συναισθήματα όταν ερμη-νεύετε για ένα φιλανθρωπικό γκαλά;Σαφώς. Όχι μόνο για μένα, αλλά συμβαίνει με όλους

τους καλλιτέχνες. Μακάρι να είχαμε καλύψει τις βιοτι-κές μας ανάγκες και να τραγουδούσαμε για το κοινόκαλό.

Δυστυχώς δεν είναι εφικτό, παρ’ όλα αυτά είναι καλόνα δίνεις έστω και κάτι από το περίσσευμά σου. Ειδικά,και θέλω να το τονίσω, όταν ξέρεις ότι οι κόποι σου θαπιάσουν τόπο.

✧ Αυτός είναι ο λόγος που θα σας απολαύσουμε στηνπόλη της Λάρισας στις 13 Μαρτίου;

Με την Λάρισα έχω προσωπικούς και επαγγελματικούςδεσμούς. Συνεργάστηκα με το Θεσσαλικό Θέατρο το 2001στις «Βάκχες» και ήταν η πρώτη μου εμπειρία με το αρ-χαίο κείμενο. Ακόμη θυμάμαι πόσο ζεστά μας αγκάλιασετο κοινό της πόλης.

Επιπλέον μια πολύ ισχυρή φιλία και αλληλοεκτίμησημε την κ. Πόπη Ρουκά, που κατάγεται από την πόλη τηςΛάρισας, ήταν για μένα ένας επιπλέον σημαντικός λόγος.Με προσκάλεσε να παρευρεθώ σε μια μουσική εκδήλωση,με φιλανθρωπικό σκοπό για τα παιδιά που πάσχουν απόδιαβήτη και είπα αμέσως το ναι. Γιατί γνώριζα ότι ο λόγοςτης ήταν για μένα μια σιγουριά, σχετικά με την πραγμα-τοποίηση αυτού του σκοπού.

Έχω γίνει τελευταία αρκετά επιφυλακτικός, σε τέτοιουείδους εκδηλώσεις. Δέχομαι μόνο όταν υπάρχουν άνθρω-ποι σοβαροί και αξιόπιστοι που θα αναλάβουν να φέρουνσε πέρας μια τόσο σημαντική υπόθεση, όπως αυτή της φι-λανθρωπίας.

✧ Δείχνετε να εμπιστεύεστε τους φίλους σας.Μα όταν μιλάμε για τέτοιου είδους φιλίες, πολλών χρό-

νων, όπως με την κ. Ρουκά, όπου ο καθένας σέβεται τηνπροσωπικότητα του άλλου, δεν υπάρχει λόγος να παρα-μένουμε καχύποπτοι. Όλοι οι φίλοι μου που άντεξαν σταχρόνια είναι πλέον η δική μου οικογένεια και εγώ αντί-στοιχα για εκείνους.

✧ Ποιος είναι ο συγκεκριμένος φιλανθρωπικός σκο-πός;Στο πλαίσιο διημερίδας που διοργανώνει στην πόλη της

Λάρισας η Διαβητολογική Εταιρία Βορείου Ελλάδος, απο-φασίστηκε η οικονομική ενίσχυση παιδιών της Θεσσαλίαςτα οποία πάσχουν από παιδικό διαβήτη. Προσωπικά πι-στεύω ότι βοηθώντας τα παιδιά, βοηθάς το μέλλον να αν-θίσει.

✧ Σε ποια καλλιτεχνική φάση βρίσκεστε τώρα;Ετοιμάζετε κάτι; Πρόσφατα ήμουν στο Los Angeles, για την ηχογράφηση

του νέου μου cd και ταυτόχρονα κάνω κάποιες συζητή-σεις για εμφανίσεις στην Ελλάδα…

Δεν πρόκειται να αποκαλύψω περισσότερα, όπως είπακαι πριν τα όνειρά μου τα ανακοινώνω όταν γίνουνπράξη….

Η τέχνη μας επηρεάζει, μας οχυρώνει, μας δημιουργεί μια μεγάλη ασπίδα. Η μουσική όχι μόνο εξημερώνει, οφείλει και να αντιδρά,να πάει κόντρα στον κανόνα.

Ειδικά στην εποχή μας το καλό τραγούδι,είναι ο μόνος σύμμαχος της ζωήςαπέναντι στις εκπτωτικές λογικές της αγοράς.

Η καλή μουσική δεν κινδυνεύει από κανένα reality. Ενδεχομένως κάνουν κακό σε νέους καλλιτέχνες εκτός reality, που θα χρειαστούν ακόμη μεγαλύτερη προσπάθεια να πετύχουν.Μην κρυβόμαστε, η φωνή του τάδε παίκτη μετά από 20 live στην τηλεόραση, είναι πιο οικεία από τη φωνή ενός παιδιού με ταλέντο που έχει περάσει πολλές ώρες στο Ωδείο. Ο δεύτερος αργά ή γρήγορα θα βρει το δρόμο του. Τι θα γίνει όμως με το παιδί των reality όταν ο κόσμος αρχίσει να ξεχνάει τα live; Θέλει μεγάλη προσοχή όταν πειραματιζόμαστε με την ψυχολογία των άλλων, πόσο μάλλον όταν είναι παιδιά με όνειρα και ενθουσιασμό.


αφιερωμα


Ο Μάριος Φραγκούλης γεννήθηκε το 1967 στη Ροδεσία (νυνΖιμπάμπουε) της Αφρικής αλλά μεγάλωσε και πήγε σχολείοστην Αθήνα, όπου και άρχισε την μουσική του εκπαίδευση μεσπουδές στο βιολί επί δώδεκα χρόνια. Κατάγεται από τηνΚάσο της Δωδεκανήσου. Έχει επίσης Κερκυραϊκή καταγωγήκαι είναι ανιψιός της ηθοποιού Ρένας Βλαχοπούλου.

Από τα 11 του χρόνια αρχίζει να διαγράφεται η ερμηνευτικήτου πορεία στην ηχογράφηση, στο ρόλο του Izacar στο μιού-ζικαλ του A. L. Webber «Joseph and his Amazing TechnicolourRaincoat», σολίστ στο έργο του Οδ. Ελύτη «΄Αξιον Eστί» σεμουσική του Μίκη Θεοδωράκη. Σε ηλικία 15 ετών, υπήρξε Κον-φερανσιέ στο θρυλικό «Cabaret» και στα 16 του ο «Tony», στο«West Side Story».

Σε ηλικία 17 ετών έγινε δεκτός στο Guildhall School ofMusic and Drama όπου σπούδασε ηθοποιία στο Τριετές ΤμήμαΕπαγγελματικής Υποκριτικής. Το 1998 ολοκληρώνει τις σπου-δές του και τον ίδιο χρόνο κερδίζει την υποτροφία «ΜαρίαΚάλλας» για να σπουδάσει όπερα. Τον Σεπτέμβριο του ίδιουχρόνου παίρνει το ρόλο του «Μάριου» στην παραγωγή των«Άθλιων» του Cameron Mackintosh, στο Palace Theater, στηνδυτική άκρη του Λονδίνου, με σκηνοθέτη τον Trevor Nunn. ΟΜάριος ερμηνεύει τον ρόλο μέχρι τον Δεκέμβριο του 1989. Τονρόλο του «Μάριου» ερμηνεύει ακόμα δύο φορές (με τον ίδιοθίασο στο Les Miserables National Tour στο Δουβλίνο το κα-λοκαίρι του 1993 και τελευταία φορά το 1996 όπου επιστρέφειστο Palace Theater).

➧ 1990: Ο Μάριος Φραγκούλης μετακομίζει στην Ιταλία

για να σπουδάσει φωνητική με τον τενόρο Carlo Bergonzi καιαποφοιτά από την Ακαδημία Verdi στο Busetto.

➧ 1991: Παίρνει μέρος στο «Φάντασμα της Όπερας» στο

Her Majesty’s Theater στο Λονδίνο, όπου παίζει τον ρόλο τουρομαντικού ήρωα «Raoul», με σκηνοθέτη τον Harold Prince.

➧ 1991-1992: Σπουδάζει φωνητική με τον τενόρο Al-

fredo Kraus και συγκεντρώνεται στην φωνητική τεχνική καιερμηνεία για το Lyric Tenor Repertoire.

➧ 1992-1995: Σπουδάζει Όπερα στο Juilliard School, με

δάσκαλο φωνητικής τον Dodi Protero και με συνεχή υποστή-ριξη από την υποτροφία «Μαρία Κάλλας» και παράλληλα μετη βοήθεια της σπουδαίας υποτροφίας «Αλέξανδρος Ωνάσης»,που κέρδισε το 1992. Μεταξύ του 1992 και του 1995 παίρνειμέρος σε πολλές κονσέρτα με αξιόλογες ορχήστρες όπως τηΒρετανική Ορχήστρα Νέων, τη Βασιλική Ορχήστρα της Όπε-ρας (ορχήστρα και χορωδία), την Ελληνική Εθνική Ορχήστρατης Όπερας και την Συμφωνική ορχήστρα του BBC, τραγου-δώντας δίπλα σε γνωστούς καλλιτέχνες της Όπερας όπως οιMontserrat Caballe, Alfredo Kraus, Julia-Migenes Johnson, Ju-stino Diaz, Rita Hunter, Dimitri Hvorostovski και άλλους.

➧ 1993: Κερδίζει το διεθνή διαγωνισμό φωνητικής Luciano

Pavarotti στην Φιλαδέλφεια. Μετά τις σπουδές του στο Juil-liard School ο Μάριος Φραγκούλης επιστρέφει στο Λονδίνο

για να υποδυθεί τον νεαρό πρωταγωνιστή Lun-Tha στην πα-ραγωγή του φεστιβάλ του Covent Garden «Ο Βασιλιάς κι εγώ»τον Μάιο του 1996. Ερμηνεύει τον ρόλο άλλη μια φορά με τηνΣυμφωνική Ορχήστρα του BBC σε μια έκδοση συναυλίας τουμιούζικαλ, δίπλα στην Barbara Cook και τον Josh Acklandστους ρόλους της Άννας και του Βασιλιά.

➧ 1996: Του προτείνουν να παίξει τον ρόλο του νεαρού

Αγάθωνα σε ένα σύντομο φιλμ του BBC για το «Συμπόσιο τουΠλάτωνα». Το έργο γυρίστηκε στην Αγγλία και σκηνοθετή-θηκε από τον Christopher Miles.

➧ 1997: Ο Μάριος Φραγκούλης επιστρέφει στην Ελλάδα

για να παίξει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο «Happy End», έναμουσικό δράμα του Kurt Weil στο οποίο ενσάρκωνε τον BillKracker. Αργότερα τον ίδιο χρόνο παίζει έναν νεαρό πρωτα-γωνιστικό ρόλο στις «Ορνιθες» του Αριστοφάνη και εμφανί-ζεται σε μερικά από τα καλύτερα αρχαία ελληνικά θέατρα καιστο σπουδαιότερο απ’ όλα, της Επιδαύρου. Το φθινόπωροτου 1997 ο Μάριος Φραγκούλης παίζει τον πρωταγωνιστικόρόλο του Danny Zouko στο GREASE, στα ελληνικά και τα αγ-γλικά, σκηνοθετημένο από τον γνωστό Βρετανό σκηνοθέτηDavid Gilmore, στο θέατρο ΒΕΜΠΟ στην Αθήνα.

➧ Νοέμβριος 1997 - Σεπτέμβριος 1998: Εμφανί-

ζεται μόνος του σε μια ελληνική και έπειτα ευρωπαϊκή περιο-δεία, τραγουδώντας κλασικά τραγούδια, όπερα, δημοφιλήτραγούδια, κερδίζοντας έτσι εμπειρία ως solo καλλιτέχνης σεσυναυλία. Ηχογραφεί ντουέτα με τον Γιώργο Νταλάρα καιλαμβάνει τον πρώτο του χρυσό δίσκο που θα γίνει στη συνέ-χεια πλατινένιος. Η Sony Classical στην Νέα Υόρκη υπογράφειμαζί του αποκλειστικό συμβόλαιο το φθινόπωρο του 1998. ΗSony Music Ελλάδος, μετά την επιτυχία δύο ζωντανών εμφα-νίσεων στην Αθήνα, τον καλεί να ηχογραφήσει το πρώτο τουπροσωπικό album στην Ελλάδα. Γνωρίζει αμέσως επιτυχία καισε μικρό χρονικό διάστημα παίρνει το δεύτερο χρυσό, δεύ-τερο πλατινένιο και λίγο αργότερα πρώτο διπλά πλατινένιοalbum. Έχει δημιουργήσει την δική του ορχήστρα και εμφα-νίζεται τακτικά στην Ελλάδα και την Ευρώπη, προσκαλώνταςκαι νέους τραγουδιστές να εμφανιστούν μαζί του.

➧ 1999: Τραγουδά στη «Λειτουργία του Ορφέα» του Μαρ-

κόπουλου στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού και στο ΦεστιβάλΠάτρας.

➧ 2000: Τον Ιούλιο υποδύεται τον πρωταγωνιστικό ρόλο

του «Tony» σε μια παραγωγή του WEST SIDE STORY, στηνΣκάλα του Μιλάνου, με σκηνοθέτη τον Joey Macknealy και δι-ευθυντή ορχήστρας τον Donald Chan. Τον Δεκέμβριο του 2000κυκλοφόρησε το δεύτερο album του με τη ζωντανή ηχογρά-φηση της συναυλίας στο θέατρο Ηρώδου του Αττικού στηνΑκρόπολη, στις 28 Αυγούστου με guest soprano την DeborahMyers. Το album έγινε τρεις φορές πλατινένιο. Ακολουθεί ορόλος του στον «Ερωτόκριτο» του Γιάννη Μαρκόπουλου.

➧ 2001: Προσκεκλημένος από τη Συμφωνική Ορχήστρα

του Κρεμλίνου, είναι ο βασικός ερμηνευτής σε ένα αφιέρωμαστον Βέρντι για τα 100 χρόνια από το θάνατό του. Η μία πα-ράσταση είναι στη Μόσχα και δύο παραστάσεις στην Κύπρο.

Το καλοκαίρι του ίδιου χρόνου ο Μάριος κάνει το ντεμπούτοτου στην αρχαία τραγωδία ως πρωταγωνιστής στις «ΒΑΚΧΕΣ»του Ευριπίδη, όπου υποδύεται το ρόλο του Διονύσου. Το έργοσκηνοθετεί ο Βασίλης Νικολαϊδης και σκηνογράφος/σχεδια-στής κουστουμιών είναι ο Νίκος Γεωργιάδης. Το θέατρο πουθα στεγάσει την παράσταση είναι το «Θεσσαλικό θέατρο».

Τον Οκτώβριο του 2001, η μαγευτική φωνή του ήχησε στοκατάμεστο Ηρώδειο, στην φαντασμαγορική παράστασηBRAVO CHINA. Ο Μάριος τραγούδησε δίπλα στην Huang Ying,τον Liu Huan και τη Νάνα Μούσχουρη, σε μια παράσταση ηοποία προβλήθηκε σε ένα δισεκατομύριο τηλεθεατές στηνΚίνα.

➧ 2002: Στις εκδηλώσεις για τον καινούριο χρόνο τρα-

γούδησε κάτω από την Ακρόπολη Μίκη Θεοδωράκη μαζί με τηΜαρία Φαραντούρη. Στην πρώτη εκδήλωση της Αθήνα 2004για τον εθελοντισμό, τραγούδησε, μαζί με την Άλκηστη Πρω-τοψάλτη και τον Διονύση Σαββόπουλο, μπροστά σε είκοσι χι-λιάδες θεατές. Την ίδια χρονιά ερμηνεύει στη Θεσσαλονίκη το«Sometimes I Dream» με guest τον Justin Hayward. Το liveβιντεοσκοπείται για να γίνει DVD.

➧ 2003: Συμμετείχε σε συναυλία που διοργανώθηκε από

την UNESCO κατά τη διάρκεια της Διεθνούς Διάσκεψης για τηνΠολιτιστική Διαχείριση των Πόλεων της Παγκόσμιας Πολιτι-στικής Κληρονομιάς. Την ίδια χρονιά έκανε στη Ρωσία και τηνΚύπρο με τη σοπράνο Deborah Myers και τη χορωδία της No-vaya Όπερα της Μόσχας ένα αφιέρωμα στη Μαρία Κάλλας.Είναι η χρονιά που ο Μάριος Φραγκούλης θα κάνει μεγάλη πε-ριοδεία στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την Ασία και την προώθησητου Sometimes I Dream, η οποία μεταδόθηκε από το PBS γιαοκτώ εκατομμύρια συνδρομητές

➧ 2004: Ο Μάριος Φραγκούλης συμμετείχε με τους: Alison

Moyet, Antony Costa, Simply Red, Alanis Morisette κ.α σε μιαμεγάλη συναυλία που δόθηκε στο Royal Albert Hall του Λον-δίνου για τους πρόσφυγες του Darfur, μια εκδήλωση τηςUNHCR υπό τους ήχους της Βασιλικής Φιλαρμονικής Ορχή-στρας στο Λονδίνο. Στην Αγγλία έδωσε επίσης παραστάσειςμε τη σοπράνο Hayley Westenra. Μετά την συμμετοχή τουστην ταινία De Lovely του Cole Porter ακολούθησε μια μεγάληΤζαζ συναυλία στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού με την διάσημησοπράνο Barbara Hendricks. Συμμετείχε στην τελετή έναρξηςτων Παραολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα στο ΟλυμπιακόΣτάδιο. Κυκλοφορεί επίσης το δεύτερο διεθνές CD του, το«Follow Your Heart» (Sony Classical). Περιλαμβάνει συνεργα-σίες με τον βραβευμένο με Grammy Alejandro Fernandez, καιτον κάτοχο Όσκαρ John Barry ο οποίος έγραψε το τραγούδι« Here’s To The Heroes» (στίχοι του John Black).

➧ 2005: Συμμετοχή σε μια συναυλία του Placido Domingo.

Ακολουθεί το κονσέρτο Music of the Night το οποίο αργότερα

κυκλοφόρησε σε CD / DVD και έγινε χρυσό. Περιοδεία στιςΗΠΑ με τον Jim Brickman. Το άλμπουμ «Follow Your Heart»(Sony Classical) στις ΗΠΑ έφθασε στην τρίτη θέση στο Billbo-ard Top του Classical Crossover Charts. Ο Μάριος Φραγκού-λης, γνωστός για τις κοινωνικές του ευαισθησίες συμμετέχειστον Τηλεμαραθώνιο της ΕΡΤ για την υποστήριξη των παιδιώνπου έχασαν τις οικογένειές τους από το τσουνάμι στην Ασία.Το 2005 βρέθηκε στις Κάννες και στο πλαίσιο της τελετήςλήξης του φεστιβάλ είχε την ευκαιρία να ενώσει τη φωνή τουμε εκείνες των Sheryl Crow, Elvis Costello, Natalie Cole, MickHucknall, Alanis Morissette, Diana Krall και Κέβιν Κλάιν.

➧ 2006: Κυκλοφορεί από τη συναυλία το CD / DVD «Music

of the Night» και ανεβαίνει γρήγορα στο νούμερο ένα, ενώγίνεται παράλληλα χρυσό στην Ελλάδα. Δίνει συναυλία γιατους άστεγους στην Αθήνα, ενώ λίγο αργότερα, την ίδια χρο-νιά δίνει ένα σόλο κονσέρτο προς τιμήν του Οικουμενικού Πα-τριάρχη Βαρθολομαίου στο Sun Dome με τη ΦιλαρμονικήΟρχήστρα Orlando, Tampa.

➧ 2007: Συνεχίζοντας το φιλανθρωπικό του έργο ο Μά-

ριος Φραγκούλης ερμηνεύει για την εξάλειψη της φτώχειας.Την ίδια χρονιά βραβεύεται με το Χρυσό Κλειδί της Αλεξάν-δρειας στην Αίγυπτο από το αιγυπτιακό Υπουργείο Πολιτισμούαναγνωρίζοντας τη συμβολή του σε φιλανθρωπικούς σκοπούςκαι την τέχνη. Είναι η χρονιά που θα κυκλοφορήσει το CDAmor Oscuro, βασισμένο στην ποίηση του Federico GarciaLorca. Ο Μάριος Φραγκούλης τραγουδά με τον José Carrerasγια την υποστήριξη του Ιδρύματος José Carreras Leukemia.

➧ 2008: Πραγματοποιεί με μεγάλη επιτυχία το πρώτο διε-

θνές φεστιβάλ στην Αθήνα με καλεσμένους διεθνούς φήμηςκαλλιτέχνες όπως, Lucio Dalla, Madeleine Peyroux, Lara Fa-bian, Justin Hayward κ.α. Οι συναυλίες ηχογραφήθηκαν καιμια πρώτη επιλογή τραγουδιών κυκλοφόρησε στο CD “Marioand Friends-What a Wonderful World” ενώ κυκλοφόρησε καιτο “Mario and Friends – Its Show time” με τραγούδια από μι-ούζικαλ και ταινίες. Την ίδια χρονιά επιλέχθηκε πρεσβευτήςΕιρήνης από την Νομπελίστα Ειρήνης Betty Williams και πρό-εδρο της διεθνούς οργάνωσης World Centers of CompassionFor Children International (Παγκόσμια Κέντρα Αλληλεγγύηςγια τα παιδιά του κόσμου).

➧ 2009: Τραγουδά με τον Zucchero και την Anastacia

στο gala που διοργάνωσε η Βασίλισσα Noor για τα βραβεία «Women World Awards» όπου βραβεύτηκαν μεταξύ άλλων ηBetty Williams , η Monica Belluci, η Claudia Cardinale και ηMarianne Faithful . Επίσης κυκλοφόρησε ο δεύτερος δίσκοςMario and Friends - Musicals and Movies με την συμμετοχή τωνκαλλιτεχνών Lara Fabian, Lucio Dalla, Deborah Myers κ.α.

Το καλοκαίρι περιόδευσε ανά την Ελλάδα με το μουσικόσύνολο «Μάνος Χατζιδάκις» παρουσιάζοντας έναν κύκλοτραγουδιών του συνθέτη «Την Εποχή Της Αγάπης» ενώ τονΔεκέμβριο κυκλοφόρησε και ο δίσκος με τον ομώνυμο τίτλοαπό τη Sony Μusic.

Κατακτώντας την κορυφή

Μάριος Φραγκούλης

Αριστερή σελίδα:1. Με τη Deborah Myers

2. Από τη θεατρική παράσταση «Les Miserables» στο Λονδίνο. 1988-89

3. Στο ρόλο του Ραούλ στη θεατρική παράσταση «Phantom of the Opera playing». 1991

Δεξιά σελίδα:4. Από τη θεατρική παράσταση

«Les Miserables» στο Λονδίνο. 1988-89 5. Με τον Luciano Pavarotti. 1993

6. Με τον Κέβιν Κλάιν στις Κάννες. 20047. Με τη Lara Fabian στο φεστιβάλ Αθηνών. 2008

1

2

3

4

5

6

7

αφιερωμα


«Η Εποχή Της Αγάπης» (2009)

«Η ζωή μου δεν ήταν η ζωή ενός μουσικού. Ήτανπερισσότερο ενός επικίνδυνου και ανήσυχου νέου,που η Μουσική κατάφερε κάπως να τον ηρεμήσει καιτον κάνει «κατ’ επιφάνειαν νόμιμον»... Και άρχισα ναγράφω μουσική για να μ’ ερωτευτούν όσοι ήθελα καιεπιθυμούσα την αγάπη τους»...

Μ. Χ.

«Η Εποχή Της Αγάπης» είναι ένα album ερμηνειώντου Μάριου Φραγκούλη σε τραγούδια του Μάνου Χα-τζιδάκι. Είναι όμως κάτι παραπάνω απ’ αυτό. Είναι ηουσιαστική βύθιση του Μάριου Φραγκούλη στο μονα-δικό μουσικό κόσμο του Μάνου Χατζιδάκι. Η απόλυτηταύτιση του με το ύφος που απαιτούσε ο ίδιος ο συν-θέτης στην ερμηνεία των τραγουδιών του.

«Η Εποχή Της Αγάπης» δοκιμάστηκε αρχικά σε μιασειρά συναυλιών το καλοκαίρι του 2009, που αποτέ-λεσαν και την αφορμή για αυτή τη συνεργασία. Προ-ηγήθηκαν πολύωρες πρόβες του Μάριου Φραγκούλημε την καθοδήγηση του Γιώργου Χατζιδάκι, ώστε ναεπιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα, που δικαιώθηκεσε κάθε συναυλία που δόθηκε σε μέρη της Ελλάδας.

Τα τραγούδια του Χατζιδάκι ερμηνεύονται στις αυ-θεντικές τους ενορχηστρώσεις, σε εξαιρετικές εκτε-λέσεις από το «Μουσικό Σύνολο Μάνος Χατζιδάκις»,στο οποίο συμμετέχουν μουσικοί με τους οποίους συ-νεργαζόταν σταθερά ο συνθέτης.

Η ερμηνεία του Μάριου Φραγκούλη σκύβει ευλα-βικά στην ατμόσφαιρα των τραγουδιών. Με ευαισθη-σία, μέτρο και –κυρίως- αλήθεια στην ερμηνεία του,τοποθετεί εαυτόν στους αυθεντικούς χατζιδακικούςτραγουδιστές. Όπως λέει και ο ίδιος, όταν ήταν μι-κρότερος, τα τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι «τουέπαιρναν την ντροπή».

Η επιλογή των τραγουδιών περιλαμβάνει τραγού-δια από κάθε δημιουργική περίοδο του συνθέτη, ενώκάποια τραγούδια προλογίζονται από κείμενα τουΜάνου Χατζιδάκι που φωτίζουν το νόημά τους. Ανά-μεσά τους και ένα τραγούδι που παρουσιάζεται γιαπρώτη φορά, το Sleeping Princess.

«Η Εποχή Της Αγάπης» είναι ένα σπάνιο μουσικόέργο για τις μέρες μας που η ευτέλεια και η επιπολαι-ότητα δείχνουν να κυριαρχούν. Απαιτεί ουσιαστικήσυμμετοχή στην ακρόαση, με τον κατανυκτικό τρόποπου ζητούσε ο Μάνος Χατζιδάκις σε κάθε δημόσια ήκατ’ ιδίαν ακρόαση των τραγουδιών του.

Η δισκογραφία του Μάριου Φραγκούλη

ΙΕΡΑ ΟΔΟΣ ΜΕ ΤΟΝ Γ. ΝΤΑΛΑΡΑ

1998

ΦΕΓΓΑΡΙ ΕΡΩΤΕΥΜΕΝΟ

1999

THE ACROPOLIS CONCERT

2000

SOMETIMES I DREAM International album

2002

FOLLOW YOUR HEARTInternational album

2004

O ΚΗΠΟΣ ΤΩΝ ΕΥΧΩΝ

2005

ΜUSIC OF THE NIGHTLive από το Ηρώδειο

2006

ΣΚΟΤΕΙΝΟΣ ΕΡΩΤΑΣΑφιέρωμα

στον Federico G. Lorca

2007

MARIO & FRIENDS:WHAT A WONDERFUL WORLD

(Live από το 1st AthensInternational Music Festival)

2008

MARIO & FRIENDS 2:IT MAKES THE WORLD

GO AROUND (Live από το 1st Athens

International Music Festival)

2009

PASSIONETribute στον Μario Lanza

2008


αφιερωμα

ΜάριοςΦραγκούλης

Ο Μάριος Φραγκούλης εκτός από ευαί-σθητος καλλιτέχνης είναι και πρεσβευτήςτης Ειρήνης, τίτλο που του απένειμε το Σε-πτέμβριο του 2008 η Betty Williams, πρέ-σβειρα η ίδια της ειρήνης στον κόσμο. Σκοπόςτους είναι να δημιουργήσουν πόλεις για ταπαιδιά θύματα πολέμου μέσα στις οποίες θαμπορούν να ζουν με ασφάλεια, να μορφώνον-ται, να έχουν ιατροφαρμακευτική περίθαλψηκαι κυρίως φροντίδα, αγάπη και ελπίδα για τομέλλον. Έχοντας παρακολουθήσει τις προσπά-θειες του Έλληνα ερμηνευτή να στηρίξει τουςσκοπούς της UNISEF, το Leukemia Foundationκ.α., η πρόεδρος του World Centers of Compassionfor Children International, Betty Williams, επέλεξετον Έλληνα τενόρο Μάριο Φραγκούλη ως Πρε-σβευτή του Οργανισμού.

Η Betty Williams διευκρίνισε τους λόγους για τουςοποίους η ίδια επέλεξε τον διεθνούς φήμης ερμηνευτήΜάριο Φραγκούλη ως Πρεσβευτή των σκοπών της Οργά-νωσης, ανακοινώνοντας και επίσημα τον τίτλο του: «Είχατην τιμή να ακούσω για πρώτη φορά την ομορφιά της φωνήςτου Μάριου Φραγκούλη πριν από αρκετά χρόνια στο Λονδίνο,όταν ερμήνευε το Φάντασμα της Όπερας. Η φωνή του με άγγιξετόσο βαθιά που έκλαψα. Δεν θα μπορούσα ποτέ να είχα ονειρευτείότι ο υπέροχος αυτός άνθρωπος με το θεόσταλτο χάρισμα, θα χρη-σιμοποιούσε μια μέρα το χάρισμά του για να βοηθήσει τα παιδιά όλουτου κόσμου και θα γινόταν Πρεσβευτής Ειρήνης του Οργανισμού μου,του World Centers of Compassion for Children International (WCCCI). Πόσοπερήφανη πρέπει να είναι η Ελλάδα για αυτόν τον απίστευτο άνθρωπο καιπόσο τυχερή αισθάνομαι που τον γνωρίζω προσωπικά και τον αγαπώ! ΤοWCCCI σκοπεύει να χτίσει «Πόλεις Ειρήνης» σε ολόκληρο τον κόσμο. Η πρώτη πόλη-πρό-τυπο θα χτιστεί στην περιοχή Basilicata της Ιταλίας, στην αντίπερα όχθη του Ιονίου πελάγους. Αφούολοκληρωθεί η δημιουργία της και αξιολογηθούν όλες οι προκλήσεις και λεπτομέρειες που συνεπά-γεται ένα τόσο μεγάλο εγχείρημα, πρόθεσή μας είναι η επέκταση τέτοιων πόλεων σε κάθε γωνιά τουπλανήτη, όπου υπάρχουν παιδιά που υποφέρουν κι έχουν την ανάγκη μας».

«Είναι μεγάλη τιμή για μένα η ανάθεση μιας τόσο σημαντικής κοινωνικής αποστολής από τη ΜπέτιΟυίλιαμς, έναν άνθρωπο που έχει αφιερώσει τη ζωή του στη δημιουργία ενός κινήματος που προ-ασπίζει όλη την αδικία και τη βαρβαρότητα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά σήμερα σε όλο τονκόσμο», τονίζει ο Μάριος Φραγκούλης. «Τα πρόσφατα γεγονότα στον Καύκασο μαρτυρούν τιςοδυνηρές στιγμές που οι κάτοικοι βιώνουν, κάνοντας περισσότερο από επιτακτική την ανάγκη ει-ρηνικού τόπου, μιας ειρηνικής ζώνης, όπου οι οικογένειες με τα παιδιά τους θα μπορούν να ζήσουνμια αξιοπρεπή ζωή, μένοντας μακριά από εχθροπραξίες και συμφέροντα», πρόσθεσε.

Η Μπέτι Ουίλιαμς, ίδρυσε τα Παγκόσμια Κέντρα Συμπόνιας για τα Παιδιά του Κόσμου WCCCI το1997- 20 χρόνια μετά τη βράβευσή της με Νόμπελ Ειρήνης για την ειρηνευτική δράση της στη Βό-ρεια Ιρλανδία. Από τότε οι «Πόλεις Ειρήνης» της οργάνωσης έχουν παράσχει καταφύγιο σε χιλιά-δες ανήλικα θύματα πολέμου, πολιτικής αστάθειας και οικονομικής και κοινωνικής φτώχειας, ενώ… στους υποστηρικτές του WCCCI συγκαταλέγονται οι – επίσης κάτοχοι Νόμπελ Ειρήνης – ΔαλάιΛάμα και Mikhail Gorbachev.

Πρώτος σταθμός στο ταξίδι του Μάριου Φραγκούλη θα είναι η ίδρυση μιας «Πόλης Ειρήνης»για τα παιδιά στην περιοχή Basilicata της Νότιας Ιταλίας, για να ακολουθήσει ακόμα μία σταΒαλκάνια.

Για το σκοπό αυτό, ο Μάριος Φραγκούλης πήρε μία πρωτοβουλία που αποδέχτηκαν με εν-θουσιασμό οι συνεργάτες του και η εταιρία Sony. Αποφάσισαν να δώσουν ένα ποσό από τις πω-λήσεις που θα αφορά όχι μόνο σε αυτά τα δύο αλλά σε όλα τα cd του καλλιτέχνη! Ένα ευρώαπό κάθε cd ολόκληρης της δισκογραφίας του Μάριου Φραγκούλη (όχι μόνο των δίσκων πουέγιναν πλατινένιοι), που θα αγοράζει κάποιος από το κατάστημα Public για όλο το μήνα Φε-βρουάριο, θα πηγαίνει ως οικονομική ενίσχυση του κέντρου WCCCI, Παγκόσμια Κέντρα Αλλη-λεγγύης για παιδιά.

Με την πρόεδρο του WCCCI, Betty Williams και τον πνευματικό ηγέτη του Θιβέτ Δαλάι Λάμα

Aπό την Στέλλα Μοτίτσιου - Σιδηροπούλου

Πρεσβευτής Ειρήνης

ΔΕΚΑΕξΙ ΧΡΟΝΙΑ χωρίς τη Μελίνα συμπληρώθηκαν χθες και η απουσία της όσο περνάει ο καιρός γίνεταιόλο και πιο αισθητή στον Πολιτισμό. Ειδικά στους καιρούς της οικονομικής κρίσης και της προσβλητικήςστάσης των Γερμανών προς τη χώρα μας και τον πολιτισμό της, μας λείπει η αντρίκια στάση της απέναντιστους ξένους πολιτικούς, όταν δεν έσκυβε το κεφάλι, αλλά συμπεριφερόταν ως ισάξιά τους και κάτι πα-ραπάνω, καθώς πίστευε στη δύναμη αυτών εδώ των «μαρμάρων που κακιά σκουριά δεν πιάνουν». Μαςλείπουν τα οράματά της και η πεποίθησή της πως «Ελλάδα είναι ο πολιτισμός της, χωρίς αυτόν δεν είμαστετίποτα». Πόσο δίκιο είχε! Χωρίς οράματα, όποιον κι αν επιστρατεύσεις, δεν θα καταφέρεις να πείσεις κα-νέναν για τις αξίες αυτού του πολιτισμού που γέννησε το κάλλος και τη Δημοκρατία.

Τι Τομ Χανκς, ποια Τζένιφερ Άνιστον και Νία Βαρντάλος, ποιον Πιρς Μπρόσναν και ποια Ολυμπία Δου-κάκη –a propos, το Διοικητικό Συμβούλιο της (άφαντης κατά τα άλλα) Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματο-γράφου ανακοίνωσε ότι η βραβευμένη με Όσκαρ ελληνικής καταγωγής ηθοποιός ανήκει πλέον στα επίτιμαμέλη της, μαζί με τους Μιχάλη Κακογιάννη, Κώστα Γαβρά και Ντίνο Κατσουρίδη! Ακόμα και τη Ζολί καιτον Πιτ να φέρεις και όλο το Χόλιγουντ παρέα, να διαφημίσουν τον ελληνικό τουρισμό, όπως σχεδιάζειτο Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού -ΥΠΠΟΤ το κάνανε εσχάτως-, αν σου λείπουν οι ιππότες και οιδεσποσύνες κυρία Γκερέκου μου, αποτέλεσμα δεν βγαίνει!

Πιο επιφυλακτικός ο υπουργός Πολιτισμού, Παύλος Γερουλάνος, δήλωσε: «Πρέπει να είμαστε προσε-κτικοί σε ό,τι αφορά τους σελέμπριτι και την πιθανή προσφορά τους για την προώθηση των ελληνικώντουριστικών θεμάτων σε διεθνές επίπεδο». Άλλωστε, τι ωφελεί να δώσεις εκατομμύρια στους σταρ τουΧόλιγουντ για να διαφημίσουν την Ελλάδα;

Αν δεν έχεις οράματα να προσφέρεις στον τουρίστα -κάποτε, η Ψωροκώσταινα, που μόλις είχε βγειαπό τα 400 χρόνια σκλαβιάς, αποτελούσε έμπνευση για χιλιάδες Φιλέλληνες, λόγω της γενναιότητας τωνπαλικαριών της που «έπεσαν» για την Ελευθερία-, θα προτιμήσει άλλα μέρη και πιο φθηνά και περισσό-τερο αυθεντικά. Φροντίστε καλύτερα να δώσετε οράματα σ’ αυτό τον πολύπαθο λαό που τον έχετε απο-κοιμίσει με το όπιο της τηλεόρασης και τότε θα έρθουν από μόνοι τους οι τουρίστες, όπως έρχονταν τηδεκαετία του ’60 γιατί «οσμίζονταν» ότι κάτι καλό συνέβαινε σε τούτο εδώ τον τόπο.

ΟΡΑΜΑΤΙΣΤΗΣ ήταν ο μεγάλος Περικλής, ο δημιουργός του Χρυσού Αιώνα και της Ακρόπολης, στον οποίοείναι αφιερωμένη η πρώτη περιοδική έκθεση που θα φιλοξενήσει σε λίγο καιρό το Νέο Μουσείο της Ακρό-πολης. «Η έκθεση θα αναδείξει το πλαίσιο -πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό και καλλιτεχνικό- στο οποίολειτούργησε ο Περικλής και υλοποιήθηκαν τα μεγάλα οικοδομικά προγράμματα της Αθήνας. Γιατί ο πε-ρίφημος Χρυσούς Αιών δεν αφορούσε μόνο τα γράμματα και τις τέχνες. Αποτυπώνει επίσης τις φιλοδοξίες,τις ζυμώσεις και τις συγκρούσεις της πρώτης Αθηναϊκής Δημοκρατίας» όπως τονίζει ένας σύγχρονος ορα-ματιστής που δεν δίστασε να προχωρήσει και να ολοκληρώσει το πολύπαθο Μουσείο, ο καθηγητής Δημή-τρης Παντερμαλής.

Για τις ανάγκες της έκθεσης, οι Γερμανοί θα… καταδεχθούν να μας στείλουν την προτομή του Περικλήαπό το Μουσείο της Περγάμου, στο Βερολίνο, ένα μαρμάρινο αντίγραφο των αυτοκρατορικών χρόνωναπό το πρωτότυπο χάλκινο έργο του μεγάλου γλύπτη Κρησίλα. Το αντίγραφο, ύψους 0,54 εκ., βρέθηκεστη Λέσβο το 1901, ενώ στο γερμανικό μουσείο περιήλθε κατόπιν αγοράς! Δεόντως, βέβαια, δεν τιμούμετο έργο του μεγάλου Αθηναίου πολιτικού της Αρχαιότητας, καθώς, όπως γνωμοδότησε το Κεντρικό Αρ-χαιολογικό Συμβούλιο, δεν θα διατηρηθούν στο σύνολό τους τα τμήματα από το νότιο σκέλος των ΜακρώνΤειχών που αποκαλύφθηκαν στην περιοχή του Μοσχάτου και του Νέου Φαλήρου, κατά τα έργα για τηνανακαίνιση της σιδηροδρομικής γραμμής του ΗΣΑΠ.

Έτσι, το τμήμα του τείχους που αποκαλύφθηκε στην περιοχή του Νέου Φαλήρου θα καταχωθεί, διότιβρίσκεται στον ίδιο άξονα με τη σιδηροδρομική γραμμή! Για την Ιστορία, λοιπόν, τα Μακρά Τείχη ήταναμυντικά οχυρωματικά έργα της πόλης των Αθηνών, που χτίστηκαν ανάμεσα στο 461 και το 455 π.Χ.Ένωναν την Αθήνα με το λιμάνι του Πειραιά και αποτελούνταν από δύο παράλληλες οχυρώσεις. Πού ’σαικαημένε Περικλή…

ΟΤΑΝ ΣΤΙΣ 4 ΦΕβΡΟΥΑΡΙΟΥ έφευγε από κοντά μας ένας μεγάλος Έλληνας στοχαστής, ο Κώστας Αξελός,ίσως ο τελευταίος, μια και ο ίδιος είχε μιλήσει για το τέλος της Φιλοσοφίας, η πολιτική ηγεσία και οιπνευματικοί άνθρωποι της Ελλάδας και της Γαλλίας που τον φιλοξένησε από το 1945 τον αποχαιρετούσαν,αλλά δυστυχώς η υπόλοιπη Ελλάδα αναστέναζε απέναντι από μια οθόνη που «βούλιαζε» συνεχώς όλοκαι πιο βαθιά στην πιο «αβάσταχτη ελαφρότητα» του «μη είναι», ένα ατελείωτο κουτσομπολιό, ακολου-θούμενη κατά πόδας από μια ασθμαίνουσα έντυπη δημοσιογραφία. Αν ο θάνατος αυτός είχε συμβεί πριναπό μόλις πέντε χρόνια -προς Θεού, ευτυχώς που ο άνθρωπος έφυγε πλήρης ημερών-, τότε θα απασχο-λούσε τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, ενώ στο εσωτερικό τους θα έβρισκες πολυσέλιδα αφιερώματαστο στοχαστή που λάμπρυνε την ελληνική σκέψη. Ακόμα και η τουβούλα θα αισθανόταν «υποχρεωμένη»να αναφέρει έστω κάτι.

Σήμερα όμως, δεν υπάρχει χώρος για σκέψη. «Ο καιρός δεν προσφέρεται για σκέψη» που είχε γράψεικαι ο ίδιος ήδη από το 1962, στο τελευταίο του κείμενο στο περιοδικό «Arguments». Άλλωστε, όπως ση-μειώνει ο βιογράφος του, Eric Havilland, στο βιβλίο «Κώστας Αξελός – Βίος στοχαστικός – Βιωμένη σκέψη»(μετάφραση Στέλλας Μανέ, Εστία, 1998), «αυτό που τον θίγει είναι η εποχή μας, αυτή η “ευτελής εποχή”,όπως συνηθίζει να την αποκαλεί, που ολοκληρώνει την Ιστορία μπαίνοντας στην τελική της φάση και τηνίδια στιγμή εγκαινιάζει κάτι το νέο. Η κοινοτοπία της, κι αυτή η έλλειψη μεγαλείου, επηρεάζει έντονατον Αξελό σε όλα τα επίπεδα. Όλα συμβαίνουν σαν να έχουμε χάσει το μυστικό της μεγαλοσύνης. Κι οΑξελός, που δεν υποκύπτει σε καμία μόδα, υποφέρει καθώς νιώθει τη σκέψη να αποσύρεται – τη σκέψηπου ούτε είναι πια ορατή, ούτε ακούγεται, και που φαίνεται να μην είναι πια μέσα στο πνεύμα του καιρούμας».

Και καθώς εκείνος αναπαύεται πια στο κοιμητήριο του Μονπαρνάς, κοντά στην κατοικία που με άκραλιτότητα τον φιλοξένησε για πάνω από μισό αιώνα -«μοναχικό στοχαστή» τον αποκάλεσε αποχαιρετώνταςτον ο φίλος του, Εντγκάρ Μορέν, από τους σημαντικότερους Γάλλους φιλοσόφους και κοινωνιολόγους,ενώ η ιστορικός και μεταφράστρια Στέλλα Μανέ, στενή οικογενειακή του φίλη, τόνισε ότι «και οι πιοαπλοί άνθρωποι έβρισκαν στο έργο του φράσεις που τους ξεκλειδώνουν αινίγματα, φράσεις που τουςάνοιγαν τον κόσμο, παρ’ ότι όπως έλεγε και ο ίδιος, η σκέψη του ήταν αινιγματική»-, εμείς ας κρατήσουμεμία από αυτές τις φράσεις - κλειδιά που μπορεί να μας βοηθήσουν να λύσουμε κάποιο από τα αινίγματατης ζωής. Προέρχεται από το βιβλίο του «Για μια προβληματική ηθική».

«Ας παίξουμε, με την ευρεία και πλήρη έννοια του όρου, μοχθώντας όσο γίνεται να σώσουμε το όνειρο,αφού δεν γίνεται να το πραγματοποιήσουμε – πράγμα αδύνατον... Ας έχουμε διάκριση, αλλά και πνεύμαανταρσίας, ας καλλιεργήσουμε την ανάμνηση και την πρωτοβουλία, ας αφήσουμε να ξεσπάσει η λυτρω-τική βία όταν χρειαστεί, ας προσβλέψουμε στην ανανέωση. Γνωρίζοντας ότι δεν υπάρχει κύριος του παι-χνιδιού, ας παίξουμε όσο πιο παραγωγικά , όσο πιο ποιητικά γίνεται. Ας μάθουμε να υποδεχόμαστε αυτόπου έρχεται προς εμάς, ας μάθουμε να χάνουμε, ας μάθουμε να αποχαιρετούμε εκείνο που φεύγει. Ότανη προσοχή μας προσηλώνεται με αρκετή ένταση σε κάτι, νεκρό ή ζωντανό, αυτό αργά ή γρήγορα θα εκ-δηλωθεί».

οψεις•αποψεις


από την Άγκυ Συντέτα

Μελίνα Μερκούρη

Περικλής

Κώστας Αξελός

↝

↝

↝


ιστορικααπό τον Nικόλαο Αθ. Παπαθεοδώρου

Ο γάλλος περιηγητής Ιππόλυτος Lapeyre στον Μπαμπά και τη Λάρισα το 1850

Στα μέσα του 19ου αιώνα ο γάλλος Hippolyte Lapeyre, γραμματέας της Α. Ε. του Σαμί Πασά,με παρέα λιγοστών φίλων του, πραγματοποίησε ένα μακρινό και πολυήμερο ταξίδι. Περιηγήθηκε την Αίγυπτο, την Τουρκία και ολοκλήρωσε το οδοιπορικό του με την Ελλάδα, η οποία μόλις πριν τρεις περίπου δεκαετίες είχε απελευθερωθεί μέχρι τον Δομοκό.Ολοκληρώνοντας το ταξίδι τους ο Lapeyre κατέγραψε τις εντυπώσεις του σε ένα λεπτομερές οδοιπορικόμε τον τίτλο: Journal d‘ un voyageur en Egypt, en Grece et en Turquie(Το ημερολόγιο ενός ταξιδιώτη στην Αίγυπτο, την Ελλάδα και την Τουρκία).Το 1851 στην εβδομαδιαία εφημερίδα των ΠαρισίωνL’ Illustration Journal Universel,τεύχος 459, της 13ης Δεκεμβρίου, δημοσιεύθηκε στις σελίδες 375-379ένα μέρος των εντυπώσεών του με τίτλο: «Larisse, le mont Olymp,le mont Ossa. Aly Tchucca, Histoire d’ un chef de Brigands»(Λάρισα, Όλυμπος, Όσσα.Ο Αλή Τσούκα, η ιστορία ενός λήσταρχου). Το κείμενο διανθίζεται και με τέσσερα χαρακτικά, εκ των οποίων τα τρία αφορούν απόψεις της Λάρισας, ενώ το τέταρτο είναι μια απεικόνιση του λήσταρχου Αλή Τσούκα.Από το κείμενο αυτό απομονώσαμε τις εντυπώσεις του Lapeyre από τη Λάρισα και την περιοχή της,τις οποίες και δημοσιεύουμε σε μια ελκυστική μετάφραση της Χριστίνας Polese. Το υπόλοιπο, που αναφέρεται στον λήσταρχο Αλή Τσούκα, ένα πολύ ενδιαφέρον και συναρπαστικό κεφάλαιο, θα δημοσιευθεί σε κάποιο προσεχές τεύχος. Το κείμενο συνοδεύεται και από σχόλια σε ορισμένα σημεία τα οποία χρήζουν κάποιας διόρθωσης ή διασαφήνισης.

Ένας δρόμος στη Λάρισα. 1851


ιστορικα


...Ύστερα από δύο ώρες πορεία μέσα στην κοιλάδα τωνΤεμπών, φθάσαμε στον Μπαμπά(1) όμορφο τουρκικό χωριό,του οποίου τα όμορφα και γραφικά τοποθετημένα σπίτια ξε-χωρίζουν μέσα σε ένα σύνολο θάμνων και πλατάνων.

Καθώς μπαίνουμε στην αυλή έξω από το χάνι, ένας γερο-τούρκος με το κεφάλι τυλιγμένο σε ένα τεράστιο σαρίκι,τραγουδούσε με τη συνοδεία λαούτου, ένα είδος αρχαίαςλύρας. Τα μάτια του έλαμπαν από τη φλόγα του αυτοσχε-διασμού και η μακριά άσπρη γενειάδα του η οποία κάλυπτετο στέρνο του, του προσέδιδε έναν αέρα εξαιρετικά σεβά-σμιο. Στα πόδια του κάθονταν πάνω στο έδαφος παιδιά, τωνοποίων τα ξαναμμένα και περίεργα πρόσωπα έρχονταν σεαντίθεση με την αυστηρό-τητα του γέροντα. Πολλοί Αλβανοίκαπνίζοντας το τσιμπούκι, άκουγαν με το στόμα μισάνοιχτοκαι το κεφάλι κρεμασμένο. Είχαμε την εντύπωση πως βλέ-παμε τον Όμηρο σε μια στάση της περιπλανώμενης ζωήςτου, καθώς τραγουδούσε κάποια από εκείνες τις ραψωδίεςτου, όπου οι αντίλαλοι αυτής της γης, που καθαγιάσθηκεαπό το πνεύμα του, δεν θα μπορέσουν να λησμονήσουνποτέ. Κάτω από τον θόρυβο των πετάλων των αλόγων μαςη ομάδα διαλύθηκε, τα παιδιά το έσκασαν βρίζοντας τουςχριστιανούς, ενώ ο γέροντας αφού άφησε τη λύρα του ήλθεαυστηρά-αυστηρά να μας προϋπαντήσει. Ήταν ο ιδιοκτήτηςαπό το χάνι.

Η ζέστη ήταν αποπνικτική. Το τρεχαλητό που μόλις εί-χαμε κάνει και οι συγκινή-σεις που μας κατέκλυσαν έκαναναναγκαία και πολύτιμη λίγη ξεκούραση και κάποια δροσεράαναψυκτικά, όμως δεν έπρεπε να περιμένουμε παρά μόνοτο αιώνιο ρακί. Εξαντλημένοι από τη δίψα το παραγγείλαμεσε μεγάλες ποσότητες, όμως ο Αχμέτ Αγάς, ο λυριτζής,χωρίς να υπολογίσει ούτε στο ελάχιστο την ανυπομονησίαμας, χωρίς να διαφοροποιήσει ούτε στο ελάχιστο τη σοβα-ροφανή βραδύτητα της περπατησιάς του, μας κοίταξε καλά-καλά από την κορυφή ως τα νύχια και μας απάντησε ότι,από τότε που συστάθηκε το χωριό κανείς ποτέ δεν ήπιε ατι-μώρητα ποτά απαγορευμένα από τον Προφήτη. Συγχρόνωςμας πήρε από το χέρι και μας οδήγησε στο δρόμο.

- Κοιτάξτε, είπε, υπάρχουν 39 σπίτια. Ο Χασάν Μπαμπά,ο άγιος αυτός άνθρωπος, απαγόρευσε δια παντός να κατα-σκευασθεί ένα παραπάνω. Θέλησαν να παραβούν τις εντο-λές του πέρυσι - διότι οι άνθρωποι αυτής της γενιάς γίνονταικακοί και δεν ακούν τους προφήτες – και κατασκεύασαντρία σπίτια. Τα δύο απ’ αυτά κάηκαν και το τρίτο κατέρ-ρευσε καταπλακώνοντας τους κατοίκους του. Εδώ και έναμήνα κάποιος ταξιδιώτης σταμάτησε στο χάνι μας. Ήταν χρι-στιανός. Τη νύχτα ήπιε τσίπουρο και μέθυσε. Την επομένηο όμορφος μιναρές από το τζαμί μας(2) κλονίσθηκε και τώρακρέμεται πάνω από τα κεφάλια μας σαν να θέλει να μαςπροειδοποιήσει ότι είναι έτοιμος να καταπέσει πάνω μας,αν επιτρέψουμε να παραβούν τις εντολές του Χασάν καιπάλι.

Στρέψαμε το βλέμμα μας προς την κατεύθυνση που μαςυποδείκνυε ο Αχμέτ Αγάς. Έλεγε την αλήθεια. Ο μιναρές είχεγείρει και ήταν έτοιμος να μετατραπεί σε ερείπια.

- Ποιος ήταν λοιπόν, ρωτώ τον χατζή μας, αυτός ο ευσε-βής και αγαπητός άνθρωπος του Κυρίου, για τον οποίο μαςμιλάτε τόση ώρα;

- Τα λόγια σας είναι ευγενικά σαν τα λόγια δίκαιου αν-θρώπου και τα πρόσωπά σας αποπνέουν ειλικρίνεια και κα-λοσύνη. Ελάτε μαζί μου. Ας αναπαυθούμε στις ψάθες αυτούτου καφενείου για να ακούσετε την ιστορία του ΧασάνΜπαμπά. Σας θεωρώ άξιους να την ακούσετε.

Ο Αχμέτ Αγάς συνόδευε τα λόγια του με κινήσεις γεμάτεςεπισημότητα και σοβαρότητα. Μας άρεσε, παρά το αυστηρότου ύφος, καθώς ήμασταν κυρίως περίεργοι να ακούσουμετην ιστορία του. Μας έβαλε να καθίσουμε στους καναπέδεςενός αγροτικού καφενείου, ζήτησε πίπες, ναργιλέδες καιστρώθηκε και ο ίδιος, με όλη τη φροντίδα ενός ανθρώπουπου θέλει να συγκεντρώσει, τόσο με τη στάση του όσο καιμε την αφήγησή του, την προσοχή των ακροατών του. Έναανεπαίσθητο χαμόγελο χαράχθηκε πολλές φορές στα χείλημας κατά τη διάρκεια της διήγησής του, κάτι που ο ΑχμέτΑγάς το αντιλήφθηκε και τελειώνοντας μας είπε.

- Φίλοι μου, είστε νέοι και η δυσπιστία είναι συχνά ένααπό τα ελαττώματα της ηλικίας σας, όπως και η επιείκειαείναι μία από τις υποχρεώσεις και τις χάρες των γηρατειών.Δεν πιστεύετε ούτε στους προφήτες ούτε στα θαύματα, άλ-λωστε πόσοι μουσουλμάνοι κάνουν σαν και σας! Επίσης πέ-ρασε και η εποχή της δόξας μας και της ισχύος μας. Απότότε που θελήσαμε να μιμηθούμε τους ανθρώπους τωνχωρών σας, η δική μας χώρα έχασε όλη τη δύναμή της καιτην αρετή της. Οι Οσμανλήδες δεν υπάρχουν πια. Κάποτε,όταν ένας χριστιανός σταματούσε στα χωριά μας, δεν ήτανυποχρεωμένος να αναζητήσει καταφύγιο στο χάνι, γιατί τα

σπίτια ήταν ανοιχτά και τα παιδιά δεν τον έβριζαν στο πέ-ρασμά του. Τώρα σας μισούν γιατί σπείρατε ανάμεσά μαςτη δυσπιστία που δημιούργησε τα ελαττώματά μας. Η θρη-σκεία μας είναι αναμφίβολα η καλύτερη, όμως δεν μας δια-τάζει να σας μισούμε. Μας μαθαίνει ότι αυτή η ζωή είναι έναπέρασμα και πως οι πιο ευτυχείς είναι εκείνοι που κοιτάζουνστο υπερπέραν.

Ο Αχμέτ Αγάς μας ανέπτυξε μια μακρά σειρά από επιχει-ρήματα και θεωρίες, με σκοπό να μας δώσει να καταλάβουμετις αιτίες στις οποίες απέδιδε την πτώση της αυτοκρατορίας.Τον ακούσαμε με προσοχή, διότι τα επιχειρήματά του χωρίςνα έχουν μεγάλη ανάλυση και βάθος, χαρακτηρίζονταν απόσπάνια καλή πρόθεση και αμεροληψία. Τέλος σηκώθηκε –ήδη η βραδιά είχε αρχίσει να δροσίζει – και μας οδήγησε σταδωμάτιά μας. Μια φωτιά από δεμάτια ξύλων σπινθήριζε στοτζάκι και ο καπνός σε παχιά σύννεφα, εύρισκε διέξοδο μέσααπό κάποιο άνοιγμα στην οροφή του δωματίου.

Σύντομα κοιμηθήκαμε με τον ήχο του λαούτου του σπιτο-νοικοκύρη μας, ο οποίος είχε επιστρέψει στην αγαπημένητου διασκέδαση. Την επομένη, με το πρώτο φως της αυγής,καθώς ο πρωινός μουεζίνης έψελνε πάνω στον μισογκρε-μι-σμένο μιναρέ, ξυπνήσαμε ευδιάθετοι και ανυπόμονοι να φύ-γουμε. Ο Αχμέτ Αγάς φρόντισε ώστε τα άλογά μας να είναικαλά σελωμένα.

- Όταν ήμουν νέος, μας είπε, το μόνο που επιθυμούσαήταν ένα καλό μαχαίρι στη ζώνη μου , ένα άλογο με φτεράστα πόδια του και μάχες αν είναι δυνατόν κάθε μέρα. Όμωςο καιρός των μαχών πέρασε και το μόνο που σκέφτομαι πια

είναι να εγκαταλείψω αυτή τη γη εν ειρήνη με τους άλλουςκαι με μένα τον ίδιο.

Έτσι μιλούσε ο σπιτονοικοκύρης μου και όμως τα ζηλό-φθονα βλέμματα θαυμασμού που έστελνε σε δύο όμορφααραβικά άλογα που είχαμε φέρει μαζί μας από την Αίγυπτο,διέψευδαν αρκετά έντονα την αδιαφορία των λόγων του γιατα αγαθά αυτού του κόσμου.

Ενώ πίναμε τον καφέ μας, ο Αχμέτ Αγάς με πλησίασε καιστάθηκε με έκφραση ιδιαίτερου ενδιαφέροντος και με μάτιανα κοιτάζουν επίμονα τα φλιτζάνι μου, στο μέσον τουοποίου περιστρεφόταν, ξεκομμένος από το καυτό υγρό,ένας δίσκος ασπριδερού αφρού. Ύστερα από λίγα λεπτάπροσεκτικού θαυμασμού, σήκωσε το κεφάλι του και είπε,ρίχνοντάς μου ένα βλέμμα αξιοθαύμαστης καλοσύνης.

- Ο Θεός είναι μεγάλος! Το στεφάνι του αφρού εξαφανί-σθηκε σπινθηρίζοντας, χωρίς να αγγίξει τα τοιχώματα τουφλιτζανιού σας. Νέε μου, μια μέρα θα γίνετε πλούσιος ανά-μεσα στους πλούσιους, ισχυρός ανάμεσα στους ισχυρούς καιμεγάλος ανάμεσα στους μεγάλους.

Κι εγώ ως προανάκρουσμα του ρόλου της μελλοντικήςισχύος μου, καταδέχθηκα να τον ευχαριστήσω με ένα νεύματης κεφαλής μου ηγεμονικά αυστηρό, σιωπηλό και προστα-τευτικό. Καπνίζαμε κρυφογελώντας μ’ αυτή την πρόβλεψη,όταν ξαφνικά πετάχτηκε μια φλόγα από το τσιμπούκι ενόςτων συνοδοιπόρων μου. Βλέποντάς τη, η έκφραση τουΑχμέτ Αγά πέρασε από τον θαυμασμό στην έκσταση.

- Α!, λέει στον καπνιστή, είμαι ευτυχής που σε φιλοξέ-νησα στο σπίτι μου, διότι ο Αλλάχ σας αγαπάει, το βλέπωκαλά, παρότι είστε χριστιανός. Αφού έβαλε στο τσιμπούκισας ένα φωτοστέφανο, δεν θα σας εγκαταλείψει ποτέ.Όπως και ο φίλος σας, είστε και εσείς άξιος νέος και ο ήλιοςτης τύχης σας θα φωτίσει μια μέρα όλους όσοι θα σας περι-βάλλουν.

Προκειμένου να προλάβουμε τη μέθη με την οποία αυτέςοι ανατολίτικες υπερβολές μπορούσαν να θολώσουν ταμυαλά μας, το καλύτερο που είχαμε να κάνουμε ήταν να ξα-ναπάρουμε τον δρόμο για την ύπαιθρο. Προσπαθήσαμε ναπείσουμε τον οικοδεσπότη μας να δεχθεί μερικά τάλαρα επίπλέον των εξόδων της διαμονής μας, όμως τα αρνήθηκεπαρά την επιμονή μας και μας παρακάλεσε απλά να μην τονξεχάσουμε. Αφού του το υποσχεθήκαμε καλοπροαίρετα, κα-βαλήσαμε τα άλογά μας και φύγαμε, στρέφοντας πολλέςφορές το βλέμμα μας προς το σπίτι όπου αφήσαμε αυτόντον περίεργο γέροντα, που μας ακολούθησε με τα μάτια,μέχρι τη στιγμή που εξ αιτίας μιας λακκούβας του εδάφουςτον χάσαμε από τα μάτια μας.

Ο καιρός ήταν θαυμάσιος. Μια βροχούλα είχε δροσίσει τηγη. Διασχίζαμε αλσύλλια, όπου τα πόδια των αλόγων μαςανασήκωναν από την πρασινάδα τις δροσερές μυρωδιές τωνλιβαδιών. Ο Ράστεμ ήταν επικεφαλής της ομάδας, με τοόπλο στον ώμο, την πίπα στο αριστερό του χέρι και παρα-κολουθούσε με επιτηδευμένη αυταρέσκεια τις κινήσεις τουσώματός του και τον μικρό κουνιστό βηματισμό του ορεσί-βιου αλόγου του, το οποίο είχε στολίσει με κάθε είδους λου-

λουδιού που είχε μαζέψει από τους θάμνους. Πίσω βάδιζανοι υπηρέτες μας, τρεις λεβέντες με περήφανη κορμοστασιάκαι πλάι δυο παλικάρια, με το ένα χέρι στο καριοφίλι καιστο άλλο στο σπαθί. Ο πολεμικός μας εξοπλισμός διασφά-λιζε το κέφι μας, ιδιαιτέρως εκείνη την ημέρα περισσότεροαπό οποιαδήποτε άλλη, όταν ξαφνικά στη στροφή ενός μο-νοπατιού το άλογο του εμπροσθοφύλακα σηκώθηκε σταπίσω του πόδια και έριξε κάτω τον αναβάτη του, ο οποίοςέβγαλε μια φοβερή κραυγή. Οπλίζουμε γρήγορα τα πιστό-λια μας και ετοιμαζόμαστε για την περιπέτεια, ενώ παρα-τηρούσαμε συγχρόνως ότι η συνοδεία μας είχε ήδη μειώσεικατά πολύ το πολεμικό της ύφος, το οποίο είχε υιοθετήσειλίγα λεπτά πριν. Επρόκειτο απλούστατα για έναν λαγό πουείχε ξεπεταχτεί κάτω από τα πόδια του αλόγου του Ράστεμ.Διαπίστωσα πως επρόκειτο για λαγό και συνεχίσαμε τονκαλπασμό για να τον προλάβουμε. Όμως ο αγαθός υπαίτιοςτης τρομάρας μας το έβαλε στα πόδια με απελπιστική ταχύ-τητα και σύντομα εξαφανίσθηκε μέσα σε μια τεράστια συ-στάδα δένδρων. Βλαστημώντας, ξαναπήραμε θέσειςανάμεσα στους στρατιώτες μας.

- Ο διάβολος έχει πολλά ποδάρια, λέω στον Ράστεμ.Αυτός γύρισε προς το μέρος μου. Διάβασα στο πρόσωπό τουτον τρόμο.

- Κύριε, μου λέει, δεν ήταν λαγός.- Μα πως δεν ήταν λαγός! αναφωνώ ξαφνιασμένος, τι

ήταν λοιπόν;

Ο Ράστεμ ψέλλισε κάτι και τέλος μου δήλωσε ότι ήτανένα πρόβατο. Την ίδια στιγμή ρώτησε τους συναδέλφουςτου, οι οποίοι αρνήθηκαν, με τη σειρά του ο καθένας, τηνταυτότητα του ζώου. Δήλωναν πως αναγνώρισαν ξεκά-θαρα, άλλοι ότι επρόκειτο για ζαρκάδι, άλλοι για ελάφι,άλλοι πάλι για αγριογούρουνο. Ήταν ικανοί να το παρο-μοιάσουν με ελέφαντα, παρά να ομολογήσουν ότι είχαν δειέναν λαγό. Το γεγονός είχε αρχίσει να παίρνει τη μορφήμυστηρίου και ήμουν έτοιμος να αποπάρω τον καβάση(3)

μου, όταν μου λέει με τα χέρια ενωμένα και με δακρύβρε-χτη φωνή;

- Κύριε! Κύριε! Δεν έπρεπε να είναι λαγός. Στο όνοματου Αλλάχ, μη λέτε πως ήταν λαγός, γιατί θα φέρει γρου-σουζιά.

Η ικετευτική στάση του Ράστεμ και η φρίκη που αντανα-κλούσε η φυσιογνωμία του στα χλωμά πρόσωπα της συνο-δείας μας, μας έκαναν να ανακτήσουμε την ψυχραιμία πούείχαμε χάσει εξ αιτίας της οργής μας. Η παράξενη ισχυρο-γνωμοσύνη των ανθρώπων μας επεξηγήθηκε πάραυτα στηνπραγματική της έννοια, δηλαδή τον φόβο των προλήψεωντων Τούρκων για τον λαγό και τα τρομακτικά προγνωστικάπου πηγάζουν από τη συνάντηση με αυτό το ζώο. Έτσιεμείς εγκαταλείψαμε τους φρουρούς μας στις προσπάθειέςτους να πείσουν τους εαυτούς τους ενάντια σε αυτό πουείδαν, ότι δηλαδή μόλις είχαν βρεθεί απέναντι από ένα απόαυτά τα υπέροχα εξαιρετικά ζωάκια.

Αφήσαμε τα τελευταία άλση της κοιλάδας των Τεμπών.Βαδίζαμε πάνω σε μια γη αμμώδη και πετρώδη, πολύ κου-

ραστική για τα άλογα. Οι δρόμοι γίνονταν άσχημοι, όμωςτο τοπίο δεν έχανε τίποτε από το επιβλητικό του μεγαλείο.Τεράστια βουνά περιέσφιγγαν τον ορίζοντά μας. Διακρί-ναμε ήδη τις στρογγυλεμένες κορυφές του Ολύμπου καιένα μικρό ύψωμα(4) στο οποίο σκαρφαλώσαμε με καλπα-σμό, μας επέτρεψε να θαυμάσουμε την απέραντη και κα-ταπράσινη πεδιάδα της Λάρισας.

Ποτέ δεν προσφέρθηκε στα μάτια μας παρόμοιο θέαμα.Η πόλη του Αχιλλέα(5), βυθισμένη στην πρωινή ομίχλη, εμ-φανιζόταν στο βάθος μακριά με το φωτοστέφανο των με-γάλων αναμνήσεων, που η ιστορία και η ποίηση κάνουν ναακτινοβολούν ζηλευτά πάνω από το όνομά της.

Η Λάρισα, η πόλη του ήρωα του Ομήρου, η κατοικία τουπατέρα του Αλέξανδρου, αυτού του άλλου ήρωα, τουοποίου το μεγαλείο δεν είχε την ανάγκη από την ιδιοφυΐαενός Ομήρου, η πόλη στις παρυφές της οποίας ο Δημήτριοςο Πολιορκητής ανέκτησε τη φήμη του. Η Λάρισα όπου ο Φί-λιππος ο 5ος, βασιλιάς της Μακεδονίας, παρέδωσε τοστέμμα με την τιμή που του είχαν κληροδοτήσει οι ένδοξοιπρόγονοί του, στα χέρια του Φλαμίνιου, του νικητή στιςΚυνός Κεφαλές. Η Λάρισα στα τείχη της οποίας ο Πομπήιοςεκδήλωσε τη θλίψη του, αφού έπαιξε και έχασε την παγ-κόσμια αυτοκρατορία στα Φάρσαλα, νάτη μπροστά μας! ΟΠηνειός ή Λάδων(6), σήμερα Σαλαμπριά, ο μυθολογικός πα-τέρας της Δάφνης, κυλούσε μπροστά στα πόδια της πόληςσαν ασημένια κορδέλα, τα νερά του που φωτίζονταν από

τις πρώτες ακτίνες του ήλιου. Είναι τα νερά πλάι στα οποίαο Απόλλων σταμάτησε νικημένος κατά την ερωτική του κα-ταδίωξη και τα οποία πότισαν τα καλάμια από τα οποία οθεός Πάνας κατασκεύασε τη φλογέρα του. Οι ψηλόλιγνοικώνοι των μιναρέδων διέγραφαν αόριστα, μέσα στο γαλά-ζιο του ουρανού τη λυγερή και κομψή σιλουέτα τους! Σταδεξιά ο μεγαλοπρεπής Όλυμπος ύψωνε πάνω από την πε-διάδα τις περήφανες κορυφές του, ορφανές σήμερα απότους θεούς τους. Στο βάθος του πίνακα, ανάμεσα στη Θεσ-σαλία και την αρχαία Ήπειρο, αναδύονταν η μακριά ορο-σειρά της Πίνδου, της οποίας η ηχώ αδυνατεί ναεπαναλάβει τα άσματα του Απόλλωνα και των Μουσών,των αλλοτινών ιερών φιλοξενουμένων της.

Η εντύπωση του μεγαλειώδους και όμορφου αυτού το-πίου μας συνεπήρε με κυριαρχική δύναμη, δανεισμένη απότη συγκίνηση των αναμνήσεων. Σ’ αυτή την τεράστια πε-διάδα στρατοπέδευσαν τα τρία εκατομμύρια των ανδρώντου Ξέρξη, εκεί κοντά, ανάμεσα στον Μαλιακό κόλπο καιτο όρος Οίτη, άναψε η πυρά του Ηρακλή, οι τριακόσιοιήρωες του Λεωνίδα πέθαναν στις Θερμοπύλες, οι οποίες τι-μήθηκαν επίσης τρεις αιώνες αργότερα από την ήττα τουΑντίοχου του Μεγάλου, που ήλθε να πολεμήσει εναντίοντων ρωμαϊκών λεγεώνων. Όλες οι μεγάλες προσωποποι-ήσεις, όλα τα ποιητικά σύμβολα του ανθρωπίνου πνεύμα-τος που δόξασαν αυτή την προνομιούχα γη εξαφανίσθηκαν.Οι γενιές των ηρώων, των θεών και των ημίθεων παραχώ-ρησαν τη θέση τους σε γενιές απλών ανθρώπων, αλλά καιανθρώπων πολύ άξεστων(7). Μία άλλη πόλη αντικατέστησε

εκείνη του Αχιλλέα. Μόνο η φύση διατήρησε τη φυσιογνω-μία των παλαιών ημερών. Ο Όλυμπος εξακολουθεί να υψώ-νει με την ίδια υπερηφάνεια το μέτωπό του, όπως τότε πουκατοικείτο από θεούς. Οι αγροί της Λάρισας είναι το ίδιοπράσινοι όπως την ημέρα που ο Ξέρξης τους πλημμύρισεμε τα στρατεύματά του, τα οποία το ηρωικό αυτό έδαφοςεπρόκειτο σύντομα να καταβροχθίσει.

Σε κάθε μας βήμα στην πεδιάδα συναντούσαμε τεράστι-ους τύμβους, οι οποίοι αποτέλεσαν ένα αίνιγμα για πολ-λούς ταξιδιώτες. Ο Rustem διαφώτισε τα ερωτηματικά μαςπάνω σ’ αυτό το θέμα, πληροφορώντας μας ότι άλλοτε,τότε που οι Οσμανλίδες ωθούμενοι από τη δίψα των κατα-κτήσεων οδηγούσαν τα στρατεύματά τους στη Ρούμελη, οσουλτάνος ύψωνε σε κάθε στρατόπεδο τύμβους(8), οι οποίοιχρησίμευαν ως βάσεις για το λάβαρο του προφήτη, προ-κειμένου κάθε στρατιώτης να μπορεί να το θαυμάζει απόμακριά.

Σε απόσταση μιας ώρας περίπου από τη Λάρισα σταμα-τήσαμε πλάι σε μια πηγή περιτριγυρισμένη από γιγαντιαίαδένδρα. Η ζέστη γινόταν ανυπόφορη και θελήσαμε να πε-ράσουμε εκεί τις πνιγηρές ώρες του μεσημεριού. Ανάμεσααπό ένα ξέφωτο διακρίναμε κάπου εκατό Αλβανούς πουπαρακολουθούσαν με προσοχή και ενδιαφέρον το ψήσιμοενός τεράστιου αρνιού σε μια ξύλινη σούβλα, η οποία στη-ριζόταν σε δυο μικρότερες διχαλωτές, στερεωμένες στη γη.Κάπου-κάπου ένας Αλβανός γύριζε το αρνί προκειμένου να

ψηθούν και τα σημεία εκείνα που κατά τη γνώμη του δενείχαν ψηθεί αρκετά...

Η Λάρισα είναι μια άσχημη πόλη με δρόμους βρώμικουςκαι γεμάτους στροφές. Μπήκαμε στην πόλη από ένα προ-άστιο, όπου μας περίμενε ένα παράξενο θέαμα. Κάπουεκατό νέγρες συγκεντρωμένες σε μια μεγάλη πλατεία,κάτω από τον καυτό ήλιο, επιδίδονταν σε απίστευτα παι-χνίδια. Άλλες πέφτοντας μπρούμυτα, περπατούσαν με ταγόνατα και έσκαβαν το χώμα με τα δόντια τους. Κάποιεςάλλες μωλώπιζαν τη ράχη τους κτυπώντας τη με ραβδί.Ενώ τέλος κάποιες άλλες έκαναν κύκλο και γύριζαν γύρω-γύρω, μέχρι να πέσουν κάτω από την εξάντληση. Τότεγριές νέγρες μέγαιρες μαστίγωναν τις χορεύτριες, οι οποίεςμόλις συνέρχονταν άρχιζαν ξανά την ίδια άσκηση με ξέ-φρενο ρυθμό. Κάποιοι μας είπαν ότι ο νέγρικος πληθυσμόςτης Λάρισας είχε τη συνήθεια να συγκεντρώνεται κάθε Πα-ρασκευή, προκειμένου να επιδοθεί σ’ αυτή τη φανταστικήδιασκέδαση, στην οποία πιστέψαμε πως διακρίναμε πρω-τίστως ένα δείγμα μακάβριου χορού.

Η Λάρισα, το σημερινό Γενί Σεχίρ, δεν παρουσιάζει κα-νένα αξιοσημείωτο μνημείο. Μάταια αναζητήσαμε κάποιοερείπιο που να μας μιλάει για την αλλοτινή ζωή της. Έναόνομα, μόνον ένα όνομα! Να τι απέμεινε από την πόλη τουΑχιλλέα. Όμως τα ενθύμια με τα οποία επιβραβεύθηκε τοπνεύμα σβήνουν πιο δύσκολα από τα πέτρινα μνημεία. Γι’αυτό οι ενθυμήσεις δεν μας έλειψαν. Εξάλλου κάθε φοράπου αισθανόμαστε να μας βαραίνει υπερβολικά η φθηνήπραγματικότητα, δεν έχουμε παρά να ανοίξουμε τα παρά-θυρά μας και να κοιτάξουμε, πέρα μακριά τον Όλυμπο κι’εδώ κοντά τον Πηνειό, δυο μνημεία άφθαρτα, των οποίωνη παρουσία βοηθούσε μοναδικά τις περιπλανήσεις τη σκέ-ψης μας μέσα στις υπέροχες παραδόσεις, όπου ο μύθοςμπερδεύεται τόσο ποιητικά με την ιστορία.

Ήμασταν αρκετές εβδομάδες στη Λάρισα, όταν μια ημέραόλως τυχαία ο περίπατος μας οδήγησε κοντά σε ένα τσι-φλίκι, όπου υπήρχε μεγάλη δραστηριότητα. Δαδιά από ρε-τσίνι αναμμένα στο δρόμο, φώτιζαν τα πρόσωπα πουέλαμπαν από χαρά. Κάτω από μεγάλα πλατάνια καθισμένοιστο έδαφος Αλβανοί και Μοραΐτες, άκουγαν μέσα σε έναείδος έκστασης τη μελωδία που σκορπούσαν καμιά δεκα-ριά μουσικοί. Γιόρταζαν έναν γάμο. Μπροστά στην πόρτατου αρχοντόσπιτου του χωριού, πάνω στα σκαλοπάτια,ήταν ανεβασμένοι οι συγγενείς των αρραβωνιασμένων καισχημάτιζαν μια αλυσίδα, της οποίας ο τελευταίος κρίκοςήταν ο γαμπρός, ο οποίος στεκόταν στο κατώφλι. Φθάναμετη στιγμή που η νεαρή κοπέλα, σύμφωνα με μια θεσσαλικήσυνήθεια, περνούσε από αγκαλιά σε αγκαλιά, χωρίς να πα-τάει στο έδαφος και έφθανε μέχρι τον γαμπρό, που είναι ομόνος ο οποίος δικαιούται να τη φιλήσει καθώς την αποθέ-τει στο συζυγικό σπίτι. Σπιρουνιάσαμε τα άλογά μας για ναχαρούμε αυτό το θέαμα και βρεθήκαμε μπροστά στο σπίτιτη στιγμή που ένα ηχηρό φιλί αντήχησε στα μάγουλα τηςνύφης. Ήταν ο ευτυχής γαμπρός...

Υποσημειώσεις[1] Πρόκειται για τον σημερινό οικισμό Τέμπη στην είσοδο της

κοιλάδας των Τεμπών, στο ύψος της στροφής προς τα Αμπελάκια[ στα παληά διόδια]

[2] Πρόκειται για τον μιναρέ του τεκέ του Χασάν Μπαμπά, οοποίος κολοβωμένος διατηρείται μέχρι και σήμερα.

[3] Ένοπλος φύλακας, συνήθως έφιππος.[4] Είναι το ύψωμα στην περιοχή του Μακρυχωρίου καθώς έρ-

χεται κάποιος από τα Τέμπη στη Λάρισα. Πραγματικά ο οδοιπόροςκαθώς εγγίζει στο ψηλότερο σημείο του λοφίσκου έχει μια απέ-ραντη θέα σε όλη την πεδιάδα της Κεντρικής Θεσσαλίας.

[5] Εδώ ο γάλλος περιηγητής συγχέει τη Λάρισα με την αρχαίαΦάρσαλο, η οποία ήταν η πόλη του Αχιλλέα. Την ίδια πληροφορίαεπαναλαμβάνει στο κείμενο αρκετές φορές.

[6] Εδώ ο Lapeyre συγχέει τον Πηνειό της Θεσσαλίας με τον Πη-νειό της Πελοποννήσου. Ως γνωστόν ο Λάδων είναι παραπόταμοςτου Πηνειού της Ηλείας. Ο Θεσσαλικός Πηνειός εκτός της μεσαι-ωνικής ονομασίας του Σαλαμπριάς, κατά την οθωμανική κυριαρχίαλεγόταν τουρκικά και Κιοστέμ, παραφθορά του ονόματος Λυκο-στόμιο. Φαίνεται ότι ήταν συνήθεια η παραφθορά αυτή στουςΤούρκους, οι οποίοι συνήθως κρατούσαν στην καθομιλουμένη τασύμφωνα και εξαφάνιζαν ή αλλοίωναν τα φωνήεντα. Παράβαλε τα:εις την Πόλιν = Ιστανμπούλ, εις την Σμύρνην = Ισμίρ.

[7] Ο γάλλος Lapeyre, αλλά και πολλοί άλλοι ξένοι περιηγητέςστην Ελλάδα της όψιμης τουρκοκρατίας είχαν την ψευδαίσθηση,επηρεασμένοι από τη κλασική αρχαιότητα την οποία μανιωδώς με-λετούσαν, ότι θα συναντούσαν στις οδοιπορίες τους στον ελληνικόχώρο άτομα μορφωμένα και εκπολιτισμένα όπως στην αρχαιότητα.Όμως η μακροχρόνια συμβίωση με τον κατακτητή, τους είχε αλ-λοιώσει μορφολογικά, πνευματικά, ίσως και ποιοτικά.

[8] Είναι αφελής η άποψη αυτή του ένοπλου συνοδού του La-peyre. Οι τύμβοι αυτοί είναι οι ονομαζόμενες σήμερα τούμπες,δηλ. προϊστορικοί οικισμοί, διάσπαρτοι στη θεσσαλική πεδιάδα.

Η Λάρισα στην περιοχή του σημερινού νοσοκομείου. Αριστερά ο Πηνειός, στο βάθος ο Κίσσαβος. 1851 Η Λάρισα από απόσταση. Στο βάθος ο Όλυμπος. 1851


συνεντευξη


από την Άννα Σταυράκη

Δημήτρης

Στα μουσεία «ανακαλύπτεις» πτυχές της ιστορίας

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ ΑΠΟ 1,5 ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΟ ΟΙ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ

Παντερμαλής

Ενάμισι εκατομμύριο επισκέπτες έχουν περάσει από την κεντρική πύλη της Διονυσίου Αρεοπαγίτου για να δουν το σύγχρονο ελληνικό θαύμα που ακούει στο όνομα Μουσείο Ακρόπολης.

Πολλές γενιές το ονειρεύτηκαν, αλλά έλαχε στη δική μας ο κλήρος αυτής της χαράς. Μέχρι το τέλος του χρόνου ο αριθμός θ’ αγγίξει –σύμφωνα με τους υπολογισμούς- τα 2,5 εκατομμύρια. Αριθμός πρωτοφανής για τα ελληνικά δεδομένα.

Εννέα μήνες μετά τη λειτουργία του, ο διευθυντής του, που το είδε να γεννιέται και να παίρνει μορφή, ο καθηγητής κ. Δημήτρης Παντερμαλής μιλάει στον «Πολιτισμό» για το τι έχει να γίνει ακόμα και τα σχόλια του κόσμου.

Παινεύεται γι’ αυτό το μουσείο και με το δίκιο του. Με υποδέχθηκε στο γραφείο του, στο παλιό κτίριο Βάιλερ και όχι σε ένα πολυτελέστατο γραφείο στο νέο μουσείο. Πάνω στο τραπέζι φυλάει ακόμα το πρώτο κράνος του εργοταξίου

που φόρεσε για να δει από κοντά πάλι και πάλι την πρόοδο των εργασιών.Γέλασε με την καρδιά του όταν αναρωτήθηκα το γιατί. «Δεν μου έχουν ξανακάνει αυτή την ερώτηση», μου είπε.

«Απλά το γραφείο μου συνεχίζει να είναι στο Βάιλερ όπως και παλιά. Το νέο κτίριο άλλωστε δεν έχει τελειώσει ακόμα. Μένει ν’ ανοίξει ένα επίπεδο και να δει ο κόσμος την έκθεση της ανασκαφής.

Τότε θα ολοκληρώσει στην πραγματικότητα το έργο του. Κάποιοι λένε ότι αφού χτίστηκε το μουσείο και άνοιξε για το κοινό όλα είναι τελειωμένα. Εγώ λέω ότι δεν έχει δοθεί ολοκληρωτικά στο κοινό.

Μένει να γίνουν ακόμα εργασίες αρκετές. Ελπίζω μέσα στο 2010 να έχουν ολοκληρωθεί.Το μουσείο της Ανασκαφής είναι κάτω από το μουσείο. Θα γίνει και εκεί επισκέψιμος χώρος.

Ο επισκέπτης έχει να δει ακόμα ένα επίπεδο».

✧ Θα είναι υπαίθριος ή κλειστός χώρος;«Ένα κομμάτι θα είναι ημιυπαίθριο, αφού η ανασκαφή είναι ελεύθερη γύρω- γύρω και άλλος

ένας χώρος εκθεσιακός που θα είναι κλειστός. Πρόκειται στην ουσία για μια πυλωτή. Θα διαμορ-φωθεί πολύ πρωτότυπα».

✧ Από πότε είσαστε κοντά σε αυτό το έργο;«Από το 2000».✧ Για να πούμε την αλήθεια, παραλάβατε το έργο από «την κοιλιά» της μαμάς του και τώραέχει φτάσει να είναι εννέα μηνών και να κάνει τα πρώτα του βήματα. Πώς αισθάνεστε γι’αυτό το παιδί;«Έτσι είναι όπως τα λέτε. Στην πραγματικότητα έχω ταυτιστεί με την καθημερινότητα του μου-

σείου, έτσι ώστε να μην υπάρχει δυνατότητα μιας αποστασιοποίησης και να το δει κανένας με συ-ναισθηματικό τρόπο. Το μουσείο είναι ένας μεγάλος οργανισμός, κάτι πολύ σύνθετο, το οποίοχρειάζεται έξυπνη και αποτελεσματική διαχείριση. Αυτό δεν είναι απλό, διότι δεν υπάρχει παράδοσημέσα στη χώρα μας. Έχουν γίνει κάποια βήματα σχεδόν ιδιωτικά, αλλά στο δημόσιο τομέα υπάρχουνπάρα πολλές δυσκολίες. Καταρχήν έχει γραφειοκρατία η οποία είναι αφάνταστη. Δυναμιτίζει σχε-δόν κάθε ορμή για παραγωγή έργου, αλλά εμείς δεν πτοούμεθα. Παράλληλα υπάρχουν αντιλήψειςοι οποίες είναι πεπαλαιωμένες οι οποίες όμως είναι καθεστωτικές και οφείλει κάποιος να τις ξαναδεί.Αυτό το να το ξαναδείς, είναι από τα πιο δύσκολα πράγματα».

✧ Πέρα δηλαδή από το πολιτιστικό κομμάτι έχετε να παλέψετε και με άλλα ζητήματα.«Κοιτάξτε ο πολιτισμός δεν είναι ένα αποκομμένο κομμάτι από την υπόλοιπη ζωή. Είναι συνδε-

δεμένος με τη διοίκηση, την οικονομία, την πολιτική ζωή, τη δημόσια ζωή. Δεν είναι ένα κομμάτιπου ζει ξεχωριστά, δεν είναι εκδήλωση ξεκομμένη από τη δημόσια ζωή. Επομένως έχουμε και όλατα συμπτώματα της δημόσιας ζωής, που έχει όπως γνωρίζετε, τα δικά της προβλήματα. Αυτά όλαγια να τα μετατρέψεις σε θετικές ενέργειες για το μουσείο είναι μεγάλο ζήτημα. Γι’ αυτό και δενκάθισα σε μια καρέκλα να πω «τι ωραία που τέλειωσε το έργο». Στο κάτω-κάτω, δεν με ενδιαφέρειμια τέτοια στάση, γιατί πιστεύω ότι η χαρά της δημιουργίας, η χαρά της δράσης, η χαρά του να γί-νεται κάτι και να πετυχαίνει και να συνεχίζεται, δεν συγκρίνεται με τίποτα άλλο. Δεν μπορεί άλλω-στε να υπάρξει κάτι και να μην έχει προβλήματα».

✧ Θυμάμαι πριν ανοίξει το μουσείο, είχατε κάνει μια έκθεση στο κτίριο βάιλερ, μαζεύονταςτα σχόλια των επισκεπτών της πάνω στο θέμα της παρουσίασης των εκθεμάτων. Είχατεπροσωπική άποψη, όπως και άλλοι είχαν τις απόψεις τους. Το αποτέλεσμα ήταν αυτό πουείχατε ονειρευτεί;«Το αποτέλεσμα είναι ότι χρησιμοποιήσαμε αυτό τον προβληματισμό, και ξεφύγαμε τελείως. Σο-

βαρό θέμα τότε, ήταν αυτό του φωτισμού. Σκεφτόμασταν να έχουμε έναν συνεχώς μεταβαλλόμενοτεχνητό φωτισμό, και αφού κάναμε άπειρα πειράματα και συζητήσεις, καταλήξαμε στον φυσικόφωτισμό που κάνει τις μεταβολές αυτόματα. Με την μεταβολή του φωτισμού γίνονται αντιληπτά ταγλυπτά στις τρεις τους διαστάσεις. Τα βλέπεις με διαφορετικό φως κάθε στιγμή, και επομένως τααναδεικνύεις. Κι αυτό αποφασίσαμε να μην γίνει τεχνητά, αλλά με το φυσικό φως. Δεν κάναμε μιαλογιστική συνισταμένη. Ο προβληματισμός μας οδήγησε σε ένα επόμενο βήμα».

✧ Τι σημαίνει το μουσείο για την Ελλάδα του σήμερα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά. «Καταρχήν πιστεύω, ότι για μας τους Έλληνες τα μουσεία της αρχαιότητας και του Βυζαντίου και

τα νεότερα, μας δίνουν μια άλλη διάσταση μέσα στο χρόνο. Ο καθένας αισθάνεται περήφανος στοντόπο του, όπου κι αν βρίσκεται στην Ελλάδα, νιώθει ότι έχει ένα παρελθόν σημαντικό. Μερικέςφορές πολύ σημαντικό και άλλες φορές μοναδικό. Αυτό είναι κάτι, μια προϋπόθεση για τη ζωή μας.Είναι διαφορετικό το να ζεις σε έναν τόπο με μηδενική ιστορία, ή ελάχιστη και άλλο το να ζεις σετόπο, με βάθος χρόνου. Αυτό πρέπει να το αξιοποιήσεις. Επίσης προς τα έξω, είναι ένα διαπιστευ-τήριο. Είσαι αναγνωρίσιμος. Σε μια κοινωνία που όλα αυτά με την επικοινωνία παίζουν τεράστιορόλο, νομίζω ότι έχουν εξαιρετική σημασία. Το θέμα είναι να τα προωθούμε, να τα βελτιώνουμε,να τα ανοίγουμε για το ευρύτερο κοινό, να φροντίζουμε τον επισκέπτη ώστε το μουσείο να μηνείναι ένας θησαυρός δυσπρόσιτος ή αδιάφορος για τον κόσμο. Να το βλέπεις σαν έναν ζωντανό ορ-γανισμό, να δέχεται τον επισκέπτη φιλικά και να έχει ο καθένας διάλογο με αυτά που βλέπει. Εγώτο έλεγα και εξακολουθώ να το λέω. Ποτέ δεν θα έβαζα μια πληροφόρηση μέσα στο μουσείο, ηοποία θα ήταν καταπιεστική στον επισκέπτη, ώστε να θαυμάσει τα αριστουργήματα. Εάν του μιλή-σουν αυτά, τότε το μουσείο πέτυχε. Δεν μπορώ και δεν μου επιτρέπεται να του επιβάλω κάτι. Αυτόπου παρατηρώ στο νέο μουσείο, κάτι που έδειξε και η επισκεψιμότητα του χώρου, είναι ότι ο κόσμοςκάτι βρίσκει. Το μουσείο δεν είναι ένα βιβλίο που το διαβάζουμε συστηματικά. Είναι ένας χώροςπου επισκεπτόμαστε συχνά και κάθε τόσο ανακαλύπτουμε πράγματα. Είναι η σύνοψη φοβερών ποι-οτήτων σε έργα τέχνης. Τα οποία έργα είναι και τεκμήρια ιστορίας. Διαβάζει κάπου κάποιος ένανμύθο και μετά πηγαίνει στο μουσείο και βλέπει το πώς απεικονίζεται αυτός. Μετά μαθαίνει για τηχρήση του μύθου. Γιατί π.χ. οι Αθηναίοι βάζουν τη Μάχη με τις Αμαζόνες; Γιατί θέλουν να δημιουρ-γήσουν την αίσθηση του ένδοξου παρελθόντος, όπου ήταν νικηφόροι, απέναντι σε μια επίθεση πουαπείλησε την Αττική. Αυτό χρησιμοποιείται σαν εργαλείο της πολιτικής ζωής, με τα χρόνια. Μυθο-λογία, τέχνη, ιστορία, πολιτική, οικονομία, γίνονται μέσα στο μουσείο ένας εξαιρετικά ζωντανόςκόσμος. Ενώ διαφορετικά βλέπει ο επισκέπτης, τα εκθέματα το ένα μετά το άλλο. Στο μουσείο οεπισκέπτης έρχεται αντιμέτωπος με τα προϊόντα της ίδιας της εποχής. Έχει την αμεσότητα. Είναισημαντικό να είστε μπροστά σε μια μυκηναϊκή πανοπλία, μια μακεδονική πανοπλία. Είναι μια ιστορίαη καθεμία».

✧ Τι περιθώρια ανανέωσης έχει το νέο μουσείο;«Α, τα μουσεία έχουν μεγάλα περιθώρια. Για παράδειγμα, μέσα στο μουσείο υπάρχουν δυο με-

γάλα θραύσματα, από το μνημείο της μάχης του Μαραθώνα. Είναι η νίκη που ανέθεσε ο στρατηγόςτου Μαραθώνα ο Καλλίμαχος. Φέτος είναι η χρονιά του Μαραθώνα. Υπήρχαν κομμάτια του μνημείουστο εθνικό μουσείο, και στο επιγραφικό μουσείο. Τα μαζέψαμε όλα, και οι συντηρητές μας στήνουντον Ιωνικό κίονα πάνω στον οποίο ήταν γραμμένη η επιγραφή και από πάνω συμπληρώνονται τακομμάτια. Αυτό λοιπόν που ήταν στο μουσείο ως ένδειξη, γίνεται μνημείο και συνολική εικόνα. Θαπάρει μια πιο δεσπόζουσα θέση αφού σχετίζεται με μια μάχη που είχε παγκόσμια σημασία».

✧ Επειδή τα νούμερα έχουν σημασία, πόσους επισκέπτες έχουμε μέχρι σήμερα; Πόσα εισι-τήρια έχουν κοπεί;«Έχουμε φτάσει το ενάμισι εκατομμύριο. Και αυτό μέσα σε εννέα μήνες. Είναι πρωτιά μοναδική.

Από το 1830 οπότε απελευθερώθηκε το ελληνικό κράτος, μέχρι σήμερα, δεν υπήρξε ποτέ μια τέτοιαεπισκεψιμότητα. Θα κλείσουμε το χρόνο φαντάζομαι, με 2,5 εκατομμύρια επισκέπτες. Το πιο εντυ-πωσιακό είναι ότι ο κόσμος αγκάλιασε το μουσείο».

✧ Καθίσατε ποτέ στην άκρη σε μια έξοδο ν’ ακούσετε τα σχόλια του κόσμου που φεύγειαπό το μουσείο;«Το έχω κάνει αυτό, αν και δεν αισθάνομαι τόσο άνετα. Προτείνω σε όλους να πάνε και να δουν




✧ Ο επιστημονικός κόσμος πώς μας συμπεριφέρεται;«Ο επιστημονικός κόσμος ασφαλώς θέλει τη συνένωση των γλυπτών. Τα τεμαχισμένα γλυπτά δεν

μπορεί να τα υποστηρίξει κανένας επιστήμονας. Άλλο που για δικούς τους λόγους λένε κάποιοι «ε,καλά βρέθηκαν τώρα στο Βρετανικό». Ακόμα και οι ίδιοι οι Άγγλοι, δεν θέλουν τεμαχισμένα γλυπτά,αλλά πώς να συνενωθούν. Να στείλουμε τα δικά μας εκεί; Δεν γίνονται αυτά τα πράγματα».

✧ Ποιο είναι εκείνο το έκθεμα για το οποίο θεωρείται το μουσείο μοναδικό και φιγουράρεισαν το λογότυπό του;«Το μουσείο αυτό, είναι το αρχαιολογικό μουσείο, θα έλεγα και παγκοσμίως, το οποίο έχει πολλά

επώνυμα έργα πολύ μεγάλων καλλιτεχνών και που σχετίζονται με μεγάλους άνδρες της αρχαίας πο-λιτικής. Δεν είναι κάποια απλώς χρονολογημένα έργα. Είναι έργα σύμβολα ήδη από τον 4ο αιώναπ.Χ. Ήδη οι αρχαίοι θεώρησαν αυτή την εποχή του Περικλή σαν μια εποχή πρότυπο. Στη συνέχειατην αντέγραψαν στους ελληνιστικούς χρόνους. Η Αθηνά που ήταν στην Πέργαμο, ήταν αντίγραφοτης Αθηνάς Παρθένου, του Παρθενώνα. Οι Ρωμαίοι έκαναν άπειρες Καρυάτιδες. Ο Ανδριανός γέμισετη βίλα του με Καρυάτιδες. Τα πρότυπα αυτά χρησιμοποιήθηκαν και στα νεότερα χρόνια, ιδιαίτεραστον κλασικισμό της Ευρώπης, αλλά και της Αμερικής. Όχι πως δεν είναι σημαντικά όλα τα άλλα πουυπάρχουν στον ελλαδικό χώρο και στη Μικρά Ασία, αλλά κάποια πράγματα συμπυκνώνονται και γί-νονται σύμβολα. Είναι η συμπύκνωση ενός πολιτισμού. Αυτό είναι το τρανό πλεονέκτημα του μου-σείου».

✧ Στις μέρες μας χτίζονται Παρθενώνες;«Σήμερα είναι διαφορετικά τα πράγματα και θα ήταν περίεργο να χτίζονται Παρθενώνες. Σήμερα

γίνονται άλλα, πολύ σημαντικά έργα. Σκεφτείτε πόσο μεγάλη είναι η δυνατότητα της επικοινωνίας.Τώρα όλος ο κόσμος είναι ένα χωριό, ενώ στην αρχαιότητα ήταν ένα ατέλειωτο σύμπαν. Η οικουμένηήταν περιορισμένη κατά την αντίληψή τους. Σήμερα χαιρόμαστε την τεράστια ποικιλία σκέψεων,απόψεων, λαών και πραγμάτων. Στην αρχαιότητα έπρεπε να ήσουν ένας Ηρόδοτος, για να έχεις αυτήτη γεύση που έχει σήμερα ο κοινός πολίτης. Το θεωρώ κάτι καινούργιο και εντυπωσιακό. Εάν αυτόείναι προς το καλό ή το κακό, αυτό δεν το ξέρει κανένας. Είναι όμως η διαφορά μας από την αρχαι-ότητα. Η αρχαία πόλη-κράτος ήταν περιορισμένη σε έκταση και δυνατότητες, και όμως έκανε αρι-στουργήματα, με την προοπτική ότι η Αθήνα είναι ο ηγέτης των Ελλήνων. Το σχολείο της Ελλάδος.Μετά έκανε ο Αλέξανδρος μια τεράστια αυτοκρατορία. Κατόπιν οι Ρωμαίοι, και νομίζω πως σήμεραείμαστε ένα παγκόσμιο χωριό».

✧ Ποιο είναι το μήνυμα που στέλνει το μουσείο στο κοινό;«Το μουσείο αυτό επειδή ακριβώς δεν είναι απλά ένα νοσταλγικό μουσείο όπου ρομαντικά βλέπεις

το παρελθόν, αλλά αποδέχεται τον σύγχρονο πολιτισμό και μέσα σε αυτόν, εντάσσει τον αρχαίο.Επομένως αποδέχεται τον σύγχρονο άνθρωπο και τον προβληματισμό του, και προσφέρει την πιοκαθαρή εικόνα της κλασικής εποχής. Έτσι τον απαλλάσσει από τον κλασικισμό και καταρρίπτει καιμύθους που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Λέει στον επισκέπτη το μουσείο «κοίταξε ναδεις αυτά τα έκαναν τον 5ο αιώνα και εσύ είσαι στον 21ο αιώνα. Δες τα και κρίνε αν λένε κάτι γιασένα». Είναι υπόθεση του καθενός να τα πλησιάσει. Αυτό που κάνει το μουσείο, είναι να ξαναφρε-σκάρει για πρώτη φορά τον κλασικό πολιτισμό».

τον κόσμο, τα πρόσωπα των επισκεπτών και ειδικά των μικρών παιδιών. Με εντυπωσιά-ζουν που ενθουσιάζονται, όταν βλέπουν κάτω το γυαλί απ’ το οποίο φαίνεται η ανασκαφή.Μαγεύονται από τον κόσμο κάτω από τα πόδια τους. Δεν το έχουν ξαναδεί, ούτε και το έχουνφανταστεί. Επίσης πολλά παιδιά κοιτούν έκθαμβα τις αρχαϊκές κόρες, τα ωραία χρώματακαι το αρχαϊκό χαμόγελο και λες ότι επιτέλους το γλυπτό μιλάει στην ψυχή ενός παιδιού.Το ότι καταγράφονται αυτά στις ψυχές των παιδιών, για μένα είναι το μεγαλύτερο επίτευγματου μουσείου».

✧ Μια αίθουσα σαν κι αυτή του Παρθενώνα έχει υπάρξει σε άλλο μουσείο στονκόσμο;«Η αίθουσα του Παρθενώνα έγινε με πλήρη συνέπεια όσον αφορά στη μεταφορά της αρ-

χιτεκτονικής του Παρθενώνα μέσα στο μουσείο. Υπάρχουν βέβαια και άλλα παραδείγματαπαγκοσμίως πολύ σημαντικά. Π.χ. η αίθουσα με το βωμό του Περγάμου στο Βερολίνο. Ηγερμανική αυτοκρατορία ξόδεψε χρήματα, είχε τόλμη, ώστε να στήσει όλο το βωμό και τατείχη της Βαβυλώνας. Το ίδιο δύσκολα έχουν στήσει έναν αιγυπτιακό ναό, στο Μητροπο-λιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης.

Εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα μοναδικό μνημείο, που στήνεται για πρώτη φορά καιέχει ταυτοχρόνως ένα τεράστιο πρόβλημα, αυτό του διαμελισμού του. Το στήνουμε με όλεςτις πληροφορίες που έχουμε για τον Παρθενώνα ώστε να έχουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα.Είναι η πρώτη φορά που ακόμα κι εμείς οι αρχαιολόγοι αποκτούμε μια πλήρη εικόνα τρισ-διάστατη του διάκοσμου του Παρθενώνα. Τα μεγέθη είναι τεράστια. Πλήθος γλυπτών κάνουνμια αίθουσα, ένα μουσείο».

✧ Πόσο αισιόδοξος είσαστε για το αν αυτό το μουσείο ξαναβρεί όλα του τα μέλη καιο Παρθενώνας τη ραχοκοκαλιά του;«Είμαι αισιόδοξος και μάλιστα όχι χωρίς βάσεις, αλλά θεμελιωμένα. Αλλιώς δεν θα είχε

προχωρήσει το μουσείο. Γενικότερα η στάση μου είναι αισιόδοξη. Πιστεύω ότι αν γίνουνκαλοί χειρισμοί μπορούμε να έχουμε βάσιμες ελπίδες».

✧ Αυτοί οι χειρισμοί δεν χρειάζεται πάντα να είναι υπό το φως της δημοσιότητας;«Η διαχείριση της δημοσιότητας γίνεται τελείως αυτόματα, μέσα στο μουσείο, με τους επι-

σκέπτες. Μέχρι τώρα άκουγαν για τα μάρμαρα του Παρθενώνα. Τώρα βλέπουν ότι το κεφάλιείναι στην Αθήνα και το σώμα στο Λονδίνο. Βλέπεις τον διαμελισμό. Ο καθένας αισθάνεταικαι λέει ότι «αφού μπορώ να τα συνενώσω γιατί να μην το κάνω; Γιατί να μην αποκαταστήσωένα μνημείο;». Τα μνημεία δεν είναι ιδιοκτησία κανενός. Είναι λάθος να μιλάμε για το τίνοςείναι τα μνημεία. Ανήκουν στον ανθρώπινο παγκόσμιο πολιτισμό. Όσο πιο ολοκληρωμένοείναι το μνημείο, τόσο αποδεικνύεται ότι είμαστε σε θέση σήμερα να ξεπερνούμε ορισμέναστερεότυπα του παρελθόντος, όπου ήμασταν όλοι περιχαρακωμένοι. Σήμερα, καλώς ήκακώς, έχουν πέσει τα σύνορα στην Ευρώπη. Είναι με το μέρος μας και το μεγαλύτερο πο-σοστό της βρετανικής κοινής γνώμης. Αυτό είναι η δημοσιότητα. Από εκεί και πέρα πρέπεινα υπάρχει κεκλεισμένων των θυρών ένας διάλογος, στον οποίο δεν μπορείς να εμπλέξειςτους πάντες, για να έχεις και τη δυνατότητα κάποιων διπλωματικών κινήσεων».

Το μουσείο δεν είναι ένα βιβλίοπου το διαβάζουμε συστηματικά.

Είναι ένας χώρος που επισκεπτόμαστε συχνά και κάθε τόσο ανακαλύπτουμε πράγματα.

Είναι η σύνοψη φοβερών ποιοτήτων σε έργα τέχνης. Τα οποία έργα είναι και τεκμήρια ιστορίας.

Διαβάζει κάπου κάποιος έναν μύθοκαι μετά πηγαίνει στο μουσείο

και βλέπει το πώς απεικονίζεται αυτός. Μετά μαθαίνει για τη χρήση του μύθου...

❞

❝


παρουσιαση


Το Μουσείο Ακρόπολης, από τα σπουδαιότερα στον κόσμο, περιλαμβάνει μοναδικά αριστουργήματα, κυρίως πρωτότυπα έργα της αρχαϊκής και κλασικής ελληνικής τέχνης, που συνδέονται άμεσα με τον ιερό βράχο της αθηναϊκής Ακρόπολης. Πρόκειται για ελεύθερα αναθηματικά γλυπτά, καθώς και σύνολα αρχιτεκτονικών γλυπτών που κοσμούσαν τα οικοδομήματα που ανεγέρθηκαν σε διάφορες ιστορικές περιόδους στην Ακρόπολη. Στις εκθεσιακές του ενότητες συγκαταλέγονται ακόμη αναθηματικά και ψηφισματικά ανάγλυφα, πήλινα αντικείμενα όπως αγγεία, ειδώλια και ανάγλυφα καθώς και άλλα είδη μικροτεχνίας όπως χάλκινα αναθηματικά ειδώλια και σκεύη. Ένα μέρος των γλυπτών χάλκινων αντικειμένων και αγγείων,μεταφέρθηκαν από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο όπου φυλάσσονταν.Τα ενεπίγραφα έργα (βάσεις αναθημάτων, τιμητικά ψηφίσματα, κατάλογοι των αναθημάτων της θεάς Αθηνάς, οικοδομικές επιγραφές του Ερεχθείου) μεταφέρθηκαν από το Επιγραφικό Μουσείο και τα νομίσματα («θησαυροί») από το Νομισματικό Μουσείο Αθηνών. Σημαντικό είναι το κενό στο Μουσείο Ακρόπολης των πρωτότυπων γλυπτών του Παρθενώνα, που βρίσκονται σε ευρωπαϊκά Μουσεία και Πανεπιστημιακές συλλογές (Βρετανικό Μουσείο, Λούβρο κ.α.). Το Μουσείο Ακρόπολης και οι δραστηριότητές του είναι άρρηκτα δεμένα με τον αρχαιολογικό χώρο και τα έργα αναστήλωσης που εκτελούνται στα μνημεία του βράχου και των κλιτύων της Ακρόπολης.

Αρχαϊκή ονομάζεται η εποχή από τον 7ο αιώνα π.Χ. έως το τέλος των Περσικών πολέμων (480/79π.Χ.). Χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη της πόλης-κράτους και τις πολιτειακές αλλαγές από την αρι-στοκρατία στην τυραννίδα και τελικά στη δημοκρατία. Χαρακτηρίζεται ακόμη από σημαντικά επιτεύγ-ματα στην οικονομία, την τέχνη και τη διανόηση. Στην Αίθουσα των αρχαϊκών έργων, ο επισκέπτηςγια πρώτη φορά μπορεί να θαυμάσει τα εκθέματα από όλες τις πλευρές καθώς στέκονται ελεύθερα στοχώρο. Οι συνθήκες του σταδιακά μεταβαλλόμενου φυσικού φωτός, του δίνουν τη δυνατότητα να ανα-καλύψει τις λεπτές ποιοτικές διαφοροποιήσεις των γλυπτών και την υψηλή τέχνη που ταδημιούργησε. Στη νότια πλευρά της Αίθουσας των αρχαϊκών έργων, ο πλούτος και η ποικιλία των αρ-χιτεκτονικών γλυπτών και των ελεύθερων αναθημάτων, συμπεριλαμβανομένων των Κορών, των Ιππέωνκαι άλλων έργων, προσφέρουν μια εκπληκτική εικόνα της Ακρόπολης κατά την Αρχαϊκή Περίοδο.

❖ Η Αίθουσα των Αρχαϊκών Έργων

Στον πυρήνα της Αίθουσας του Παρθενώνα στον 3ο όροφο του Μουσείου, ο επισκέπτης έχει τη δυνα-τότητα να παρακολουθήσει μια βιντεοπαρουσίαση με θέμα τον Παρθενώνα και τον γλυπτό του διάκοσμο.Στον ίδιο χώρο εκτίθενται αρχαίες επιγραφές που παρέχουν λεπτομερείς απολογισμούς δαπανών τηςκατασκευής του Παρθενώνα και του αγάλματος της Αθηνάς Παρθένου. Μέσα από αυτές μπορεί κανείςνα αντλήσει πληροφορίες και έτσι να ψηλαφίσει τον τρόπο λειτουργίας των δημοκρατικών θεσμών τηςπόλης κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. Η ενσωμάτωση της ζωφόρου του Παρθενώνα στον ορθογώνιο, τσιμέντινοπυρήνα του Μουσείου, ο οποίος έχει τις ίδιες διαστάσεις με τον σηκό του Παρθενώνα, η τοποθέτησητων μετοπών ανάμεσα στις κολώνες, η ανάπτυξη των μορφών των δύο αετωμάτων του ναού και η συ-νένωση των πρωτότυπων γλυπτών με τα αντίγραφα εκείνων που βρίσκονται σε μουσεία του εξωτερικού(Βρετανικό, Λούβρο), δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη να απολαύσει, για πρώτη φορά, ολόκληροτον γλυπτό διάκοσμο του Παρθενώνα και να κατανοήσει τις παραστάσεις που απεικονίζονται σε αυτόν.

❖ Η Αίθουσα του Παρθενώνα

Στη δυτική και βόρεια πλευρά του πρώτου ορόφου του Μουσείου, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσειαπό κοντά φατνώματα της οροφής και τμήμα ιωνικού κιονόκρανου των Προπυλαίων, τα γλυπτά της ζω-φόρου και του θωρακίου του Ναού της Αθηνάς Νίκης, τα γλυπτά των ζωφόρων του Ερεχθείου και βέβαιατις περίφημες Καρυάτιδες του ίδιου ναού. Τα Προπύλαια, ο Ναός της Αθηνάς Νίκης και το Ερέχθειο απο-τελούν τα κυριότερα μνημεία του οικοδομικού προγράμματος της Κλασικής Ακρόπολης. Τα Προπύλαια, ημνημειακή είσοδος στο ιερό της Ακρόπολης, κτίστηκαν μεταξύ των ετών 437-432 π.Χ., με σχέδια του Μνη-σικλή και αντικατέστησαν την αρχαιότερη είσοδο της Ακρόπολης (το αρχαϊκό Πρόπυλο). Ο Ναός της Αθη-νάς Νίκης κτίστηκε επάνω στον προμαχώνα, νοτιοδυτικά των Προπυλαίων, μεταξύ των χρόνων 427 και423 π.Χ., με σχέδια που εκπόνησε ο αρχιτέκτονας Καλλικράτης, σε αντικατάσταση παλαιότερου ναΐσκουπου βρισκόταν στην ίδια θέση. Τέλος, το Ερέχθειο είναι το υστερότερο από τα Περίκλεια κτίσματα. Άρχισενα κτίζεται κατά τη Νικίειο Ειρήνη (421-415π.Χ.) και τελείωσε μετά το 410 π.Χ.

❖ Προπύλαια, Αθηνά Νίκη, Ερέχθειο

Ο επισκέπτης του Μουσείου της Ακρόπολης, αφού διασχίσει τον προθά-λαμο του ισογείου, βρίσκεται στον πρώτο εκθεσιακό χώρο. Στην ευρύχωρηαίθουσα με το κεκλιμένο γυάλινο δάπεδο παρουσιάζονται ευρήματα απότις κλιτύς (πλαγιές) του βράχου της Ακρόπολης. Το γυάλινο δάπεδο επι-τρέπει τη θέαση στην αρχαιολογική ανασκαφή, ενώ η ανηφορική κλίσητης παραπέμπει στην ανάβαση προς την Ακρόπολη.

Η Αίθουσα των κλιτύων της Ακρόπολης φιλοξενεί ευρήματα από τα ιεράπου ήταν ιδρυμένα στις πλαγιές της Ακρόπολης, καθώς και από τον οικισμόπου αναπτύχθηκε στις υπώρειες του λόφου, σε όλες τις ιστορικές περιό-δους. Στα αριστερά του επισκέπτη εκτίθενται ευρήματα από τα μεγάλαιερά που ιδρύθηκαν στις πλαγιές του βράχου, ενώ στα δεξιά του ευρήματααπό τα μικρότερα ιερά και από τον οικισμό που αναπτύχθηκε στις πλαγιέςτης Ακρόπολης. Στην αρχαιότητα, οι πλαγιές αυτές ήταν η μεταβατικήζώνη ανάμεσα στην πόλη και το πιο διάσημο ιερό της. Ήταν η περιοχήόπου επίσημες και λαϊκές λατρείες, μικρά και μεγαλύτερα ιερά συνυπήρ-χαν με σπίτια ιδιωτών.

❖ Η Αίθουσα των Κλιτύων της Ακρόπολης

Η έκθεση του Μουσείου ολοκληρώνεται στη βόρεια πλευρά του 1ου ορό-φου. Πρωτότυπα έργα, ψηφισματικά και τιμητικά ανάγλυφα, πρωτότυπακλασικά αριστουργήματα και ρωμαϊκά αντίγραφα, καθώς και εντυπωσιακάπορτρέτα επωνύμων προσώπων, ιερέων, φιλοσόφων, καλύπτουν την πε-ρίοδο από τον 5ο αιώνα π.Χ. μέχρι τον 5ο αιώνα μ.Χ. Στις συλλογές αυτέςανήκουν το Ιερό της Αρτέμιδος Βραυρωνίας, τα αναθήματα των κλασικώνκαι ελληνιστικών χρόνων και τα αναθήματα των ρωμαϊκών χρόνων.

Στην Ακρόπολη είχαν στηθεί πολυάριθμα αγάλματα, τα οποία απεικόνι-ζαν θεούς, ήρωες, μυθολογικά θέματα, αλλά και πορτρέτα διάσημων αν-δρών. Πολλά ήταν έργα γνωστών καλλιτεχνών και από αυτά έχουν σωθείλίγα, συνήθως σε αποσπασματική κατάσταση. Πρόκειται για αφιερώματαπόλεων, ηγεμόνων ή απλών πολιτών.

Επίσης, από τα μέσα του 5ου αι. π.Χ. στήνονταν στην Ακρόπολη στήλεςμε ψηφίσματα της Βουλής και του Δήμου των Αθηναίων. Αποτελούσαν τηδημοσίευση των αρχικών κειμένων που ήταν γραμμένα σε πάπυρο ή ξύλι-νες πινακίδες. Ως προς το περιεχόμενό τους, διακρίνονται σε δύο κατηγο-ρίες: α) συνθήκες ή συμμαχίες της Αθήνας με άλλες πόλεις και β) τιμητικάψηφίσματα για πρόσωπα που προσέφεραν υπηρεσίες ή ευεργέτησαν τηνπόλη.

❖ 5ος αι. π.Χ. – 5ος αι. μ.Χ.

Μοναδικά αριστουργήματα του κλασικού πολιτισμού

ΠΟΙΑ ΕΚΘΕΜΑΤΑ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΘΑΥΜΑΣΕΤΕ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ




από τον Θανάση Κότση, θεατρολόγο

✧ Μιλήστε μου για τον ρόλο σας στο έργο τουΡόναρντ Χαργουντ «Ο Αμπιγιέρ» και πώς προ-έκυψε η συνεργασία σας;

Η αλήθεια είναι ότι δεν γίνονται πολλές τέτοιεςπροτάσεις στη ζωή ενός ηθοποιού. Ομολογώ ότι μεξάφνιασε αυτή η πρόταση, όταν με φώναξαν ναπαίξω τον «Αμπιγιέρ», γιατί κάποιος πρέπει να σεπιστεύει, να παρακολουθεί την καριέρα σου ή ναπιστεύει ότι έχεις τη δύναμη να αντεπεξέλθεις σεένα τέτοιο ρόλο. Ανεξάρτητα αν έχεις βγάλεις μιασχολή, το ξέρουν αυτό, έχω πενήντα χρόνια στοθέατρο, αλλά παρόλα αυτά δεν είναι εύκολο να«περάσεις» πειστικά σε ένα τόσο τραγικό έργο, κα-θότι κάπως σηματοδοτημένος στην κωμωδία. Αυτόμε ξάφνιασε θετικά και ήταν ένα στοίχημα να πε-τύχω στο έργο, να βγει το αποτέλεσμα που βγήκεκαι που πιστεύω ότι έχω πάρει τις καλύτερες κρι-τικές της καριέρας μου. ✧ Έχετε πρωταγωνιστήσει όμως σε έργα δρα-ματικά όπως το «Αρτ» της Γιασμίνα Ρεζά καιτους «Άθλιους» του Βίκτωρος Ουγκώ, έχονταςαποδείξει την δραματική σας ικανότητα.

Σίγουρα, όμως εδώ είναι το απόλυτο. Συνέβηκαι μου έκανε κάτι πολύ ξεχωριστό και όχι πολύσυνηθισμένο. Το έργο λοιπόν μιλάει για έναν άν-θρωπο, ένα θεατρίνο, που περιοδεύει όλη του τηζωή, έξω από το Λονδίνο, είναι σαιξπηρικός ηθο-ποιός, και έχει πολλά απωθημένα μέσα του γιατίδεν έχει πρωταγωνιστήσει ποτέ μέσα στο Λον-δίνο. Δεν έτυχε και επίσης δεν πήρε ποτέ τοντίτλο ευγένειας του «Σερ», πολύ σημαντικό γιαεκείνη την εποχή. Εξαιτίας αυτού του απωθημέ-νου του, ο θίασός του, τον αποκαλούσε Σερ, λέ-γοντας ότι δεν έχει σημασία αφού για αυτούςήταν πράγματι «Σερ». Αυτή είναι η μια πλευρά,

η άλλη όμως αναφέρεται στην κοροϊδία αφού αποκαλώντας τον«Σερ» και την γυναίκα του, που την είχε δίπλα του μια ζωή,«Λαίδη» ήταν σαν να τον χλευάζουν. Ο ήρωας λοιπόν βρίσκεταιμέσα σε μια εποχή κατάρρευσης, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πό-λεμο. Οι βομβαρδισμοί γύρω του την ώρα που παίζει στο θέα-τρο, το γεγονός ότι δεν είναι Σερ, το ότι έχει κουραστεί τόσαχρόνια να γυρνάει με τα τρένα στις περιοδείες, όλα αυτά, τονοδηγούν κοντά στο τέλος του. Μέσα στις δυόμιση ώρες της πα-ράστασης που παίζει ξετυλίγονται και οι δυόμιση τελευταίεςώρες της ζωής του. Δεν είναι ούτε αναδρομές ζωής, ούτε τί-ποτα, απλά αναφορές που ξεδιπλώνονται σε αυτό το χρονικόδιάστημα. Μέσα από αυτό, ο κόσμος καταλαβαίνει ποια ήταν ηπορεία του στη ζωή.

✧ Η προσέγγιση ενός τραγικού ρόλου από έναν κωμικόηθοποιό δημιουργεί ένα πιο εμφατικό και έντονα τραγικόαποτέλεσμα; Μπορούμε να πούμε ότι προσεγγίζει διαφο-ρετικά το τραγικό;Δεν το ξέρω , γιατί δεν νομίζω ότι πολιτογραφήθηκα κωμι-

κός ή τραγικός ηθοποιός. Πιστεύω ότι οι άνθρωποι που έπαιξανκωμωδία κατά κόρον και αποφάσισαν να παίξουν κάτι δραμα-τικό, πολλές φορές υπερέβαλλαν για να μπορέσουν να κερδί-σουν έδαφος.

Προσωπικά έχω κάνει σπουδές στο Θέατρο Τέχνης με δρα-ματικά κείμενα και διδάχθηκα την τέχνη του ηθοποιού, όχι τουκωμικού ή τραγικού. Ο ηθοποιός οφείλει και πρέπει να παίζειόλους τους ρόλους. Όλα τα υπόλοιπα, τα θεωρώ τυποποιήσειςπου δεν τις έκανα ποτέ στη ζωή μου.

✧ Σήμερα, η υποκριτική τέχνη, όπως διδάσκεται έχει ξε-χωρίσει τα δυο είδη; Παράγονται δηλαδή μόνο κωμικοί ήμόνο τραγικοί ηθοποιοί;Αν πάμε στο εμπορικό θέατρο, ναι. Εκεί ξεχώρισαν οι κωμι-

κοί καθαρά για λόγους βιοπορισμού. Το θέμα είναι όταν ορι-σμένοι ηθοποιοί επιμένουν στην τραγική τέχνη, έστω και ανπεράσουν κάπου κάπου στην κωμωδία. Τότε, κάνουν τέχνη καιόχι λαϊκό εμπόριο.

✧ Θεωρείτε δηλαδή ότι η τέχνη έχει μετατραπεί σεshow-biz;Νομίζω ότι πάντα ήταν show-biz. Ακόμη και οι σαιξπηρικοί

θίασοι δεν έπαιζαν θέατρο για την ψυχή τους. Όσο θυμάμαιεγώ, έτσι ήταν τα πράγματα. Λέγαμε παιδιά, τέχνη-τέχνη αλλάκαι το ψωμί-ψωμί… Γι’ αυτό πολλοί απέφευγαν να κάνουντέχνη γιατί σε πολλά σημεία ο λαός μας δεν μπορούσε να τηνπαρακολουθήσει. Χωρίς να φταίει ο ίδιος, αφού δεν είχε τηνανάλογη μόρφωση και δεν του δόθηκε η ευκαιρία να εκπαιδευ-τεί θεατρικά από πανεπιστήμια ή σχολεία.

Σήμερα πια έχει συμβεί το απόλυτο, αφού ρωτάς για τον Σε-φέρη και λένε ότι πρόκειται για τραγουδιστή. Θυμάμαι ότανέπαιζα στην Αμερική, είχαμε φιλοξενηθεί σε ένα πανεπιστήμιοόπου το αμφιθέατρο, αφενός ήταν κατάμεστο με 2500 θέσειςκαι όλα ήταν ηλεκτρικά. Έφευγαν τα ταβάνια, τα πατώματα,άλλαζαν οι σκηνές, όλα αυτόματα. Γι’ αυτό ένα έργο, αμιγούςτέχνης, πάντα βρίσκει δυσκολία να γίνει κατανοητό στονκόσμο.

✧ Θεωρείτε ότι το κοινό, σήμερα, έχει αλλάξει τις προτι-μήσεις του, ως προς το τι θεωρεί κωμικό σε σχέση με τοπαρελθόν;Ο κόσμος σήμερα γελά με διαφορετικά πράγματα αφού έχει

αλλάξει μετά τη μεγάλη επανάσταση που έφερε η τηλεόραση.Έφερε ένα άλλου είδους χιούμορ, μια άλλου είδους κωμωδία.Αν δείτε σημερινές κωμωδίες, κατά τα άλλα πάρα πολύ νόστι-μες, τα αστεία τους είναι αφελή. Πιο πολύ μετράει το πλασάρι-σμα της ατάκας, το πώς τη δίνουν, παρά το νόημα της ατάκας.Υπάρχουν εξαιρέσεις για τον Ψαθά ή τον Σακελλάριο και ανά-λογους συγγραφείς.

✧ Οι ηθοποιοί της χρυσής περιόδου του ελληνικού κινη-ματογράφου, προσαρμόστηκαν πιο δύσκολα ή και ανώ-μαλα στα σύγχρονα καλλιτεχνικά πράγματα, εξαιτίας τηςεμφάνισης νέων μέσων, όπως η τηλεόραση;Κοιτάξτε, εμένα μη με μπερδεύετε σχετικά με άλλους ηθο-

ποιούς, γιατί ουσιαστικά τελειώνοντας τη σχολή του Θεάτρου

Τέχνης, είχα ισχυρές βάσεις στην υποκριτική, τη συγκίνηση καιγενικά του να παίξω έναν ρόλο. Μορφωθήκαμε πολύ και απο-δώσαμε πραγματικά. Επομένως δεν μπορώ να μιλήσω γι’ αυτότο πέρασμα, αφού αυτές οι βάσεις με ακολούθησαν σε όλη μουτην καριέρα παίζοντας και επιθεώρηση και φαρσοκωμωδία ήελαφριά κωμωδία. Πάντα όμως υπηρετούσα με τον ίδιο τρόποόποιο είδος και να είχα μπροστά μου χωρίς να το προδίδω ήνα κοροϊδεύω τον θεατή. Βέβαια, όταν μου δινόταν το υλικόέχτιζα ένα πάρα πολύ ωραίο αποτέλεσμα, όπως συνέβη με τον«Αμπιγιέρ». Όταν μου δινόταν το υλικό για μια καλύβα, έχτιζαμια πάρα πολύ ωραία καλύβα.

✧ Υπάρχουν καλύβες που ακόμη θέλετε να στήσετε καινα χτίσετε;Δεν ακολούθησα αυτό το απωθημένο στη ζωή μου, να θέλω

να παίξω τούτο ή εκείνο. Όχι δεν το είχα ποτέ μου αυτό. Απλάξέρω ότι μετά από αυτή την παράσταση, μπορώ να κάνω έναάλμα πολύ μεγαλύτερο από αυτά που έχω κάνει μέχρι σήμερα.Από εδώ και εμπρός μπορώ να κάνω ακόμη μεγαλύτερα πράγ-ματα. Πραγματικά έναν «Βασιλιά Ληρ», πραγματικά έναν «Μάκ-βεθ». Το θέμα είναι να έρθει κάποτε ο κόσμος να μας δει. Ναυπάρξει προσέλευση στην τέχνη για να μπορέσει ο κόσμος ναμορφωθεί. Να φέρει τα παιδιά του και είναι πολύ σοβαρό αυτό.Θυμάμαι να πηγαίνω στην Αγγλία και να παρακολουθώ τις«Γάτες» του Αντριου Λουντ Βέμπερ. Εκεί συνάντησα παιδιάσχολείου να παρακολουθούν την παράσταση και να γνωρίζουνκαι να σιγοτραγουδούν απέξω στίχους του ποιητή Τ. Σ Έλιοτ,εθνικού τους ποιητή, που ακούγονταν στο έργο. Έμεινα κάγ-κελο και όταν γύρισα στην Αθήνα, ρώτησα μερικά παιδιά ποιοςείναι ο Σολωμός και μου είπαν είναι τραγουδιστής…

✧ Η άποψή σας για τις δραματικές σχολές ποια είναι;Ας μη μιλάμε για αυτό, είναι ανατριχιαστικό το θέμα. Το θέμα

της σχολής δεν το έχω καταλάβει. Πού βρίσκεται η διδασκαλία; ✧ Ακούγεστε απογοητευμένος από το θέατρο και τη θεα-τρική παιδεία.Εσείς είστε ευχαριστημένος; Με τα τόσα πολλά θέατρα και

τους τόσους άνεργους ηθοποιούς; Επίσης ο ηθοποιός πρέπει ναπαίρνει ένα μισθό αξιοπρεπή και όχι να ανεβαίνουν ακριβές πα-ραγωγές και να λες στον πρωταγωνιστή έλα πάρε ένα μισθόκαι αν μπορείς επιβίωνε με αυτόν.

✧ Ποια είναι η θέση σας για τον νέο ελληνικό κινηματο-γράφο;Δεν έχω πλέον σχέση με τον κινηματογράφο. Δεν καταλα-

βαίνω τις ταινίες που γίνονται τώρα και τι θέλουν να πουν μεαυτές τις ταινίες που κάνουν σήμερα.

✧ Πιστεύετε ότι ο θεσμός των Δημοτικών ΠεριφερειακώνΘεάτρων βρίσκεται και αυτός σε κρίση;Νομίζω ότι τα ΔΗΠΕΘΕ έχουν κάνει μεγάλο καλό σε πολλούς

ηθοποιούς, τρέφοντας οικογένειες και κόσμο. Έχω παίξει στοΔΗΠΕΘΕ Κέρκυρας και θυμάμαι. Τα θέατρα αυτά περιοδεύουνστην επαρχία και παρουσιάζουν Σαίξπηρ, Μολιέρο, έργα ση-μαντικά και σοβαρά. Δεν ξέρω τι συνέβη, αλλά έγιναν κάποιεςκακές διαχειρίσεις με αποτέλεσμα να υποχρηματοδοτείται τοπεριφερειακό θέατρο και να σβήνει σιγά-σιγά. Επιμένω πως ορόλος τους είναι σημαντικός και πως ανεβάζει την κουλτούρατου κόσμου που τα παρακολουθεί στην επαρχία. Άνθρωποι πουδεν έχουν δει θέατρο και μαθαίνουν μέσα από αυτό τι είναι οΤαρτούφος, ποιος είναι, τι συμβολίζει, πόσο παλιάνθρωποςείναι… όλα αυτά, είναι χρήσιμα.

✧ Με τι ασχολείστε εκτός του θεάτρου;Εγώ έχω τίποτε άλλο να κάνω; Αυτό με το οποίο καταπιάνο-

μαι είναι το γράψιμο. Έχω γράψει κάποια θεατρικά έργα, αλλάτο θέμα είναι ότι έτσι όπως έχει η κατάσταση, είναι καλύτερανα τα αφήσω να υπάρχουν. Τα έγραψα από κέφι. Πού να απευ-θυνθείς, πού να μιλήσεις για αυτά;

✧ Γιατί κάνετε θέατρο;Είναι μια ερώτηση που έχει πολύ βαθιές ρίζες. Μάλλον είναι

μέσα στο DNA μου. Δεν νομίζω ότι θα μπορούσα να κάνω τίποτεάλλο στη ζωή μου.

Σας ευχαριστώ πολύ.Και εγώ.

Ο Γιώργος Κωνσταντίνου είναι ένας ηθοποιός που έλαμψε στη χρυσή εποχή του ελληνικού κινηματογράφου. Ανήκει στη γενιά των ηθοποιών που καθόρισαν την εξέλιξη της ελληνικής θεατρικής και κινηματογραφικής τέχνης. Ένας μεγάλος ηθοποιός που αντιμετωπίζει με σύνεση, αλλά και αποφασιστικότητα τα φώτα της δημοσιότητας, μη διστάζοντας να μιλήσει ανοιχτά για όσα πιστεύει για το ελληνικό θέατρο. Ο Γιώργος Κωνσταντίνου δεν χρειάζεται να αποδείξει την αξία του, αφού είναι εγνωσμένη και καταγεγραμμένη. Σε αυτό όμως που όλοι συμφωνούν,κοινό και κριτική, είναι η άκρως επιτυχημένη στροφή του ηθοποιού σε ένα απαιτητικό και δύσκολο ρεπερτόριο, όπως αυτό στο οποίο πρωταγωνιστεί φέτος στο θέατρο Κάππα, υποδυόμενος τον «Σερ» στο έργο «Ο Αμπιγιέρ» του Ρ. Χάργουντ σε σκηνοθεσία Νίκου Μαστοράκη.

ΚωνσταντίνουΓιώργος

«Δεν καταλαβαίνω τον σημερινό ελληνικό κινηματογράφο»





Schütte«H τέχνη ξεκινά εκεί που τελειώνει ο λόγος»

«Τα πράγματα για τα οποία δεν μπορείς να μιλήσεις - αυτά είναι τα ουσιώδη. Κάποιες απαντήσεις δεν μπορούν να ειπωθούν. Πιστεύω ότι το υλικό, το σχήμα και το χρώμα

έχουν τη δική τους γλώσσα που δεν μπορεί να ερμηνευθεί.

Η άμεση εμπειρία είναι πολύ πιο συγκινητική από όλους τους άλλους τρόπους επικοινωνίας,

τη φωτογραφία και ούτω καθ’ εξής. Το σώμα και η ψυχή, ο χώρος και το φως...»

Αυτές είναι μόνο λίγες σκέψεις που έκανε ο ζωγράφος γλύπτης και γραφίστας Th. Schütte

που αυτή την εποχή εκθέτει έργα του στη Συλλογή Πορταλάκη στην Αθήνα.

Πρόκειται για έναν εμπνευσμένο Γερμανό καλλιτέχνη που έργα του

παρουσιάζονται στα καλύτερα μουσεία και ιδιωτικές συλλογές όλου του κόσμου.

Η έκθεση δίνει τη δυνατότητα μιας σφαιρικής θεώρησης της πολύπλευρης δημιουργικότητας του καλλιτέχνημέσα από αντιπροσωπευτικές επιλογές πρόσφατων κυρίως έργων του, που ξεκινούν από τη δεκαετία του 1980και φτάνουν μέχρι σήμερα. Το έργο του κατέχει μια σπάνια αξία αφού καταφέρνει να είναι σύγχρονο χωρίς ναείναι νεωτεριστικό. Η υποκειμενικότητα που το χαρακτηρίζει είναι απαλλαγμένη από κάθε ίχνος εγωισμού, αφή-νοντας κυρίως να αναδυθεί η ανησυχία του δημιουργού να αναπαραστήσει τις σημερινές συνθήκες της ανθρω-πότητας. Αυτό που ουσιαστικά τον ενδιαφέρει είναι αυτό που βλέπει, εγκλωβισμένος σε αυτό το όραμαχρησιμοποιεί ποικίλα υλικά που συνδέονται άμεσα με την κυριολεκτικότητα της εικόνας.

Ο Schütte δουλεύει με πολλές καλλιτεχνικές μεθόδους, όπως τη γλυπτική, τη ζωγραφική, την κεραμική, τοσχέδιο, την υδατογραφία, την χαρακτική και τη φωτογραφία. Οι ιστορικές αναφορές, αν και ανιχνεύονται εύκολαστο έργο του όπως στη σειρά των Wichte (Άθλιοι), υπονομεύονται από το γκροτέσκο στοιχείο και την ειρωνικήματιά του καλλιτέχνη. Η περιπλοκότητα των θεμάτων που επιλέγει, όπως φαίνεται και στα έργα της έκθεσης,δίνει τη δυνατότητα πολλαπλών προσεγγίσεων και ερμηνειών, προκαλώντας το θεατή να δώσει ο ίδιος απαντή-σεις στα αμέτρητα ερωτήματα που θέτει.

Η Συλλογή Πορταλάκη επικεντρώνεται σε τρεις καίριους άξονες του έργου του: στα έργα γλυπτικής (Wichte-Άθλιοι, Zombies-Ζωντανοί Νεκροί ), κεραμικής (Klotzköpfe- Χοντροκέφαλοι), που συγκροτούν τον πυρήνα τηςέκθεσης, και στις σειρές των χαρακτικών (Sill y Lilies, Frauen, Architektur Modelle), την κατεξοχήν γραφιστικήδραστηριότητα του Schütte.

Τα Zombies, γλυπτικοί σωροί από αποφύσεις, κορμούς και κεφάλια που προέρχονται από τις μορφές (ΜεγάλαΠνεύματα) του Schütte, αποκαλύπτουν την εμμονή του με την αποτυχία υπό την έννοια της ανακύκλωσής τηςστο έργο του, ως μιας δραματικής κίνησης να συλλάβει τον κόσμο στην ουσία του. Σε συνδυασμό με τις προτομέςWichte, καταδεικνύεται η σκληρότητα και κυνικότητα που χαρακτηρίζει τις συνέπειες του σύγχρονου τρόπουζωής και αντανακλάται άμεσα στην ανθρώπινη μορφή.

Σε αντίθεση με τα Wichte, τα Klotzköpfe δεν ακολουθούν τη λογική της κλασικής γλυπτικής. Σε αυτά, ενώαποτυπώνεται η ελάχιστη απαραίτητη πληροφορία της ανθρώπινης έκφρασης, ως αποτέλεσμα της βαρύτηταςκαι της τύχης, ο καλλιτέχνης επιτυγχάνει να μεταδώσει με χαρακτηριστική παραστατικότητα την ανθρώπινη έκ-φραση με λίγες μόνο αδρές γραμμές στο χώμα. Παράλληλα, τα χαρακτικά που απεικονίζουν γυναικείες μορφέςκαι λουλούδια, αναδεικνύουν την ευαισθησία του καλλιτέχνη, ενώ οι αρχιτεκτονικές του προτάσεις μαρτυρούντο ενδιαφέρον του για τη λειτουργικότητα και τη ρεαλιστική αναπαράσταση της πραγματικότητας, όπως ο ίδιοςοραματίζεται.

Ο Thomas Schütte γεννήθηκε στο Oldenburg της Γερμανίας το 1954. Σπούδασε κοντά στους Gerhard Richterκαι Fritz Schwegler στην Ακαδημία Τέχνης στο Düsseldorf, όπου ζει και εργάζεται σήμερα. Έχει κάνει πολυάριθμεςατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε διεθνείς εκθέσεις, μεταξύ των οποίων: η Documenta (Χ , ΙΧ , στο Kas-sel), η Μπιενάλε της Βενετίας το 2005, όπου διακρίθηκε με το χρυσό λέοντα ως ο καλύτερος καλλιτέχνης, το Car-negie International, και η ατομική, αναδρομικού χαρακτήρα έκθεσή του που πραγματοποιήθηκε το 2009 στομουσείο Haus der Kunst στο Μόναχο.

Έργα του περιλαμβάνονται σε πολλές δημόσιες αλλά και ιδιωτικές συλλογές, όπως οι: Friedrich Christian FlickCollection, Tate Modern, Centre Georges Pompidou, Dia Center for the Arts, De Pont Foundation for ContemporaryArt, Kunstmuseum Wolfsburg.

Η έκθεση THOMAS SCHÜTTE, που θα διαρκέσει έως τις 30 Ιουνίου 2010, συνοδεύεται από έναν πλήρως εικο-νογραφημένο κατάλογο.

Στο έργο του Thomas Schütte είναι εμφανής η ανησυχία του δημιουργού ν’ αναπαραστήσει τις σημερινές συν-θήκες της ανθρωπότητας. Η κυνικότητα που χαρακτηρίζει τις συνέπειες του σύγχρονου τρόπου ζωής αντανα-κλάται άμεσα στην ανθρώπινη μορφή που ο καλλιτέχνης μεταδίδει με χαρακτηριστική παραστατικότητα. Βασικόςάξονας του έργου του είναι η ανθρώπινη κατάσταση.

Οι μορφές των ανθρώπων που δημιουργεί ο Schütte δεν αναπαράγουν μια προσωπικότητα. Αντιπροσωπεύουντύπους με διαφορετική προέλευση και πρότυπα διαμορφώνοντας ομάδες παράξενα αντικανονικών μορφών.

Η σειρά των Wichte (2006) είναι κάτι περισσότερο από καρικατούρες, στις οποίες έμμεσα αναγνωρίζουμε τουςσύγχρονούς μας και εμάς τους ίδιους με αλλοιωμένους μορφασμούς. Στις εκφράσεις τους απεικονίζεται ο πόνοςτης αποξένωσης. Είναι κραυγές για βοήθεια από την κατεστραμμένη ζωή, η οποία εναντιώνεται σ’ εμάς μέσααπό αυτά τα παραμορφωμένα πορτρέτα.

Στη σειρά των Zombies (2007), οι κατακερματισμένες από την πτώση τους στο έδαφος ανθρώπινες φόρμες –σαν φαινομενικά άψυχα ερείπια – διατηρούν την πιθανότητα ότι κάτι καινούργιο μπορεί ν’ αναδυθεί μέσα από ταμεταμορφωμένα συντρίμμια. Ο Schütte αναρωτιέται: «...Ποιος είναι το μεγαλύτερο τέρας; Ο δημιουργός ή τοδημιούργημά του;».

Στο τελευταίο έργο του, Klotzköpfe (2009), ο καλλιτέχνης αφήνει τα κομμάτια από νωπό πηλό να πέσουν. Απότην πτώση αυτή σχηματίζεται, κάθε φορά, μια νέα φόρμα πρωτόγονων προσώπων, στις γκριμάτσες των οποίωνο θεατής διακρίνει ανθρώπινες εκφράσεις: οργή, απελπισία, ενθουσιασμό, πόνο, χαρά.

Η γλυπτική του Thomas Schütte έχει να κάνει με τον ανθρώπινο πόνο και ορισμένα διαχρονικά χαρακτηριστικάτης ανθρώπινης ύπαρξης: μοναξιά, αποξένωση, αγωνία, πλήξη, τρόμο, τραγωδία. Αναπτύσσει το δράμα τηςζωής ή την τραγική περιπέτεια της ζωής και ζωντανεύει τον αντίλαλο από τη φρίκη του 20ού αιώνα. Η κραυγήτων προσώπων στα έργα του δημιουργεί ασυνήθιστη ένταση. Άνθρωποι ανερμήνευτοι, σύνθετοι και αβάσταχταμόνοι. Ζωή και θάνατος συνυπάρχουν. Η έκθεση αυτή, μέσα από τις διαφορετικές εκφραστικές και κατασκευα-στικές ποιότητες των έργων του Schütte, επιδιώκει να τοποθετήσει τον θεατή στο κέντρο του προβληματισμούκαι της δημιουργίας του καλλιτέχνη.

Αναφέρει ο συλλέκτης κ. Ζαχαρίας Πορταλάκης: «Βλέπω τον Schütte όχι τόσο ως κάποιον που μαστορεύει,όσο ως κλασικό γλύπτη, με την αρχαία έννοια του όρου: ως κάποιον που τοποθετείται εντός της ιστορίας και όχιεκτός αυτής. Της ιστορίας ως υλικού στους κόλπους του οποίου αυτό που εκείνος στην πραγματικότητα «μαστο-ρεύει» είναι μια σχέση με το παρελθόν (μια αναφορά, ένας φόρος τιμής λίγο -πολύ φιλοφρονητικός) με

τα τσακισμένα εργαλεία που του έχει αφήσει η μοντερνικότητα. Αντί για την ετερογένεια της δουλειάς του λοι-πόν, θα υπογραμμίσω σ’ αυτήν τις επαναλήψεις και την ικανότητα επαναχρησιμοποίησης: θα θέσω την ικανότηταανακύκλωσης που, όπως τονίζει ο Ulrich Loock (στην περιγραφή του ως μάστορα), βρίσκεται στο επίκεντρο τηςδουλειάς του Thomas, ακριβώς ως αντίσταση σε μια μοντέρνα και μεταμοντέρνα ποικιλομορφία. Πορτρέτα,γυμνά, νεκρές φύσεις, αρχιτεκτονήματα… Αν εξαιρέσουμε ακουαρέλες και σχέδια που μπορεί να αναφέρονταιστο παρόν, τα κεντρικά θέματα είναι άχρονα, γεμάτα με αναφορές στους μεγάλους δασκάλους, χωρίς πάντωςνα βουλιάζουν κάτω από το βάρος τους. Χαρτί, χαρτόνι από ξυλοπολτό και πλαστικό, αλλά και μπρούντζος, χαλ-κός, κεραμικό».

Στην οικονομία του κεντρικού θέματος, που μετατίθεται από τη μία κλίμακα στην άλλη και από το ένα υλικόστον άλλο, αντιστοιχεί μια μεγάλη οικονομία του μέσου. Αν ο Schütte επιστρέφει στις αρχές της γλυπτικής χειρο-νομίας (η κουλούρα από πηλό), το κάνει με τη μέριμνα να επιστρέψει στα αρχέγονα υλικά, στις αρχέγονες χειρο-νομίες της τέχνης: «λερώνεται», όπως ο ίδιος λέει συχνά, για να διαφοροποιηθεί από ορισμένους συγχρόνουςτου. Τα χυτά σε μπρούντζο, η εργασία της επιφάνειάς του, η μέριμνα για το βάθρο είναι ισάριθμοι φόροι τιμήςστις πιο απλές χειρονομίες των χειροτεχνών. Το να βάζει σε σωρούς, όπως κάνει στο ατελιέ του, τα χυτά κομμάτιαπου δεν τον ικανοποίησαν, αφορά την ίδια βάναυση απλότητα. Δεν πρόκειται ούτε για μια αισθητική προσχεδίουούτε για τον αρχειακό κατάλογο ενός σταδίου της δουλειάς του, αλλά για ένα αληθινό έξεργο της αποτυχίας του.

Thomas

Στη διπλανή σελίδα:Ο καλλιτέχνης Thomas Schutte

και το έργο του από τη σειρά «Ζωντανοί νεκροί - Ζόμπι». «Zombie I», 2007.

Σ’ αυτή τη σελίδα:Από τη σειρά «Άθλιοι». «Witcht» (Goblin), 2006.

Και «Χοντροκέφαλοι» (Blockheads), 2009.


24 σελίδα ΠΟΛΙΤΙΣΜόΣ σελίδα 25ΠΟΛΙΤΙΣΜόΣ


Το πλούσιο και πολυδιάστατο έργο του Χρόνη Μπότσογλου χα-ρακτηρίζεται από τη συνεχή αναζήτηση πάνω στην ανθρώπινημορφή και ιδιαίτερα το γυμνό σώμα. Για περισσότερο από πέντεδεκαετίες η καλλιτεχνική του δραστηριότητα επικεντρώθηκε σε μιαβιωματική, υπαρξιακή ζωγραφική, μέσω της παρατήρησης και τηςσυγκινησιακής προσέγγισης του εαυτού του και των οικείων τουπροσώπων. Από το κριτικό αναπαραστατικό ιδίωμα στο οποίοασκήθηκε τις δεκαετίες 60 και 70, ο Μπότσογλου οδηγήθηκε απότη δεκαετία του ‘80 σε μια ανοιχτή ζωγραφική με απτικό χαρα-κτήρα, που προκαλεί με τη δονούμενη υλικότητά της το θεατή.

Με άξονα το ανθρώπινο σώμα που διατρέχει το σύνολο σχεδόντης καλλιτεχνικής του δημιουργίας, η έκθεση ιχνηλατεί τη θέσητου Χρόνη Μπότσογλου απέναντι στην κριτική διάσταση της ανα-παράστασης και τον κοινωνικό ρόλο του δημιουργού, την αναμέ-τρησή του με διαχρονικά ερωτήματα, όπως η αβεβαιότητα και ητρωτότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, ο κύκλος της ζωής και τουθανάτου και ο φόβος της φθοράς, η έννοια του βιωμένου χώρου,ο ρόλος της μνήμης, αλλά και τη σχέση του έργου του με το ίδιοπαρελθόν και την ιστορία της τέχνης. Στην έκθεση παρουσιάζονταιτα σημαντικότερα έργα των βασικών ενοτήτων της καλλιτεχνικήςτου δημιουργίας: έργα των δεκαετιών ‘60 και ‘70, οι ενότητες Ηεικόνα του σώματος (1979-1992), Λιοτρίβια (1978-1986), Σελίδεςημερολογίου (1980-1990), η πολύπτυχη μνημειακή ζωγραφική εγ-κατάσταση Νέκυια (1993-2000), καθώς επίσης για πρώτη φορά ητελευταία σημαντική ενότητα του καλλιτέχνη με τίτλο Αναφορές(2002-2009), μια σειρά φανταστικών πορτρέτων πέντε καλλιτε-χνών του Φρ. Μπέικον, του Β. Βαν Γκογκ, του Α. Τζιακομέτι, τουΓ. Μπουζιάνη και του Γ. Χαλεπά, που επέδρασαν καταλυτικά στηζωγραφική σκέψη του.

Η κ. Άννα Καφέτση, διευθύντρια του Εθνικού Μουσείου Σύγ-χρονης Τέχνης, αναφέρει για την έκθεση: «Ο κύκλος των μεγάλωναναδρομικών που άνοιξε μετά την ιστορική έκθεση του 2005 «Ταχρόνια της αμφισβήτησης - Η τέχνη του ’70 στην Ελλάδα», επιτρέ-πει μια πληρέστερη γνώση της σύγχρονης καλλιτεχνικής ιστορίαςμας, αλλά και μια συνεχή επανεξέταση μέσα από νέες προσεγγίσειςέργων και κριτικής. Το πλούσιο έργο του Χρόνη Μπότσογλου, ενόςαπό τους πρωταγωνιστές του ύστερου μοντερνισμού και των με-τέπειτα πραγματώσεών του στην Ελλάδα, προσφέρεται σήμερα σεμια κριτική θεώρηση που υπερβαίνει μονόπλευρες και περιχαρα-κωμένες απόψεις, που επί δεκαετίες ταλάνισαν καλλιτέχνες καικριτικούς. Αποδεικνύει ότι η σύγχρονη τέχνη, όσο και μια προσω-πική διαδρομή, γνώρισαν και γνωρίζουν πολλές ταυτόχρονες γεν-νήσεις που δεν μπορούν να κατανοηθούν χωρίς αναγνώριση τηςδιαφορετικότητας και ισοτιμίας τους. Στα «Ψευτοδοκίμια», ο ίδιοςο καλλιτέχνης θα περιγράψει αυτή τη διαδρομή με μια εύστοχη καιπαρατεταμένη μεταφορά ως «στιγμές μετέωρες, ακίνητες, όλεςταυτόχρονες και φωτεινές σαν αστέρια απομονωμένα το ένα απότ’ άλλο στο σκοτάδι του παρελθόντος». Ανθρωποκεντρική και ρε-αλιστική, σε μια περίοδο μορφολογικών πειραματισμών και εννοι-ολογικών αναζητήσεων, επιστρέφει στο πραγματικό και στηνκοινωνικοπολιτική του διάσταση για να αναδείξει μέσα από μιακριτική ρητορική της εικόνας όψεις ωμότητας, βίας και κυνισμού.Μέσα από πυκνές ημερολογιακές εγγραφές και αναρίθμητες προ-

σωπογραφίες απογυμνώνει το σώμα, κατέρχεται στα βάθη της αν-θρώπινης ύπαρξης χωρίς εξωραϊσμούς, με αντικειμενικότητα καιαποστασιοποίηση, αυτοσαρκασμό και μελαγχολία, με απέραντητρυφερότητα. Η ζωγραφική του σώματος βιογραφεί το θάνατο.Μιλάει για την υπαρξιακή συνθήκη της μοναξιάς μέσα από τη σχέσημε τον εαυτό του και τους άλλους, μέσα από την ερωτική σχέση.Αντλεί στοιχεία από το παρελθόν της, ενσωματώνει στο δικό τηςπεδίο πρακτικές και τεχνικές της γλυπτικής, της χαρακτικής, τηςφωτογραφίας. Μεταφράζει δάνεια στη δική της γλώσσα χωρίς ενο-χές και προκαταλήψεις, ακυρώνοντας κάθε συγκριτική θεώρησηκαι την αναπόφευκτη επιδρασιολογική εκτροπή της».

Στα χρόνια της ωριμότητας μας αποκαλύπτεται ως συνομιλίατου ζωγράφου με τους δασκάλους, με τους «Πατέρες» θα γράψειο Γιώργος Βέλτσος. Συνομιλία με τους νεκρούς. Με ένα αντιηρωικόπνεύμα στη Νέκυια και τη δική του εικαστική κάθοδο στον Άδη, μεμια σπαρακτική επίκληση οικείων ειδώλων στα πορτρέτα του Γιαν-νούλη Χαλεπά και του Αλμπέρτο Τζιακομέτι, του Βίνσεντ Βαν Γκογκκαι του Γιώργου Μπουζιάνη, του Φράνσις Μπέικον. Επίκληση στομύθο της ασκητικής «σαλότητας», της καταραμένης δημιουργίαςποιητών και καλλιτεχνών, και εν τέλει στο προσωπικό σύμπαν τουίδιου του δημιουργού, στις ταυτίσεις και τις σκιές του.

Θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι οι εικόνες σωμάτων καιπροσώπων που ζωγραφίζει ο Χρόνης Μπότσογλου για περισσότε-ρες από πέντε δεκαετίες -από τη δεκαετία του ’50 μέχρι και σήμερα-οι οποίες εντάχθηκαν και συνδιαλέχθηκαν με διαφορετικά κοινω-νικά και πολιτισμικά συμφραζόμενα-, αποκαλύπτουν και συμπυ-κνώνουν ολόκληρο το σύμπαν του δημιουργού, την προσωπικήπεριπέτεια του στη ζωή και την τέχνη, τις εικόνες από επαρχίες,βασίλεια, βουνά, κόλπους, καράβια, νησιά, ψάρια, σπίτια, εργα-λεία, άστρα, άλογα, ανθρώπους, που γνώρισε και συνάντησε.

Το έργο του Μπότσογλου, που αναπτύχθηκε στην μεταπολεμικήελληνική καλλιτεχνική πραγματικότητα από τη δεκαετία του ’60και μετά, θέτει το πρόβλημα της αναπαράστασης της ανθρώπινηςμορφής, σε μια εποχή που χαρακτηρίστηκε από την κυριαρχία τηςδιαδικασίας και της χειρονομίας, την ανάδυση της σωματικής τέ-χνης και δράσεων. Το δισδιάστατο τελάρο αποτέλεσε για τον ζω-γράφο ένα γόνιμο πεδίο πειραματισμού και διερεύνησης των ορίωνμιας ζωγραφικής επικεντρωμένης στο ανθρώπινο σώμα, και ανί-χνευσης της σχέσης της με την αναπαραστατική λειτουργία, τηνκοινωνική και πολιτική πραγματικότητα καθώς και την έννοια μιαςανοιχτής αφηγηματικότητας.

Η καλλιτεχνική δραστηριότητα του Μπότσογλου σημαίνεται απότη συνεχή και σταθερή αναζήτηση πάνω στην ανθρώπινη μορφήκαι ιδιαίτερα το γυμνό σώμα. Η υπαρξιακή διάσταση της ζωγρα-φικής του εκκινεί από τον αυτοβιογραφικό και συχνά ημερολο-γιακό χαρακτήρα των απεικονιζόμενων θεμάτων, εδράζεταικυρίως όμως στη βιωματική σχέση που αναπτύσσει ο καλλιτέχνηςμε την ίδια τη δημιουργική διαδικασία. Όπως παρατηρεί η ΜάρθαΧριστοφόγλου στο έργο του καλλιτέχνη «Η ενδοσκόπηση του εαυ-τού του […] δείχνει ότι πρόκειται μάλλον για ενδοσκόπηση τηςίδιας της ζωγραφικής». Η ζωγραφική του Μπότσογλου είναι μια«οντολογική» ζωγραφική, που αναστοχάζεται πάνω στις συνθήκεςύπαρξής της και αναδιπλώνεται γύρω από την ίδια την ιστορία της.

Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το1941. Το 1960 εγκαθίσταται στηνΑθήνα ξεκινώντας σπουδές ζωγραφι-κής στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τε-χνών αρχικά στο προκαταρκτικό μεδάσκαλο τον Γιώργο Μαυροΐδη και στησυνέχεια στο εργαστήριο του ΓιάννηΜόραλη μέχρι και το 1965. Όνταςσπουδαστής ακόμα πραγματοποιεί το1964 την πρώτη του ατομική έκθεσημαζί με τον Αλέκο Κτενά στο Κέντρο Τε-χνολογικών Εφαρμογών. Tην ίδια χρο-νιά ενσωματώνεται στην Ομάδα τέχνηςΑ΄. Το 1969 συμμετέχει στην Μπιενάλετου Σάο Πάολο, και το επόμενο έτοςπραγματοποιεί ατομική στην αίθουσατέχνης Χίλτον και στην αίθουσα«Τέχνη» στη Θεσσαλονίκη. Tην ίδιαχρονιά μεταβαίνει στο Παρίσι με υπο-τροφία του Ι.Κ.Υ. για να συνεχίσει τιςσπουδές του στην Ecole Supérieure desBeaux-arts (1970-1972). Το 1971 γίνε-ται μέλος της ομάδας των Νέων Ελλή-νων Ρεαλιστών, συμμετέχοντας στιςεκθέσεις της ομάδας, το 1972 στο Ινστι-τούτο Γκαίτε στην Αθήνα και το 1973στην γκαλερί Κοχλίας στη Θεσσαλο-νίκη. Το 1978 και 1980 παρουσιάζει τοέργο του σε ατομικές εκθέσεις πουπραγματοποιούνται στο ΚαλλιτεχνικόΠνευματικό Κέντρο «Ώρα». Το 1985 ορ-γανώνεται ατομική έκθεση του στην Αί-θουσα Τέχνης Αθηνών και στην Γκαλερί3, όπου παρουσιάζει τα πρώτα έργατης ενότητας Η εικόνα του σώματος, το1988 στο Κέντρο Σύγχρονης ΤέχνηςΙλεάνα Τούντα με τίτλο Σελίδες Ημερο-λογίου 1980-1988 και τα έτη 1992 και1998 στην γκαλερί Ζουμπουλάκη. Απότο 1993 έως και το 2000 δημιουργεί τηνπολύπτυχη ζωγραφική εγκατάστασηΝέκυια, που θα παρουσιαστεί στο Μου-σείο Μπενάκη το 2002. Ο Χρόνης Μπό-τσογλου έχει εκδώσει τα βιβλίαΗμερολόγια Ταξίδια, (1994) Ψευτοδοκί-μια (2000) και Το χρώμα της σπουδής(2005). Το 1989 εκλέχθηκε καθηγητήςτης ΑΣΚΤ, της οποίας διετέλεσε αντι-πρύτανης (1997-1998) και πρύτανης(2001-2006). Ζει και εργάζεται στηνΑθήνα.

ΜπότσογλουΧρόνης

Ο εκφραστής της υπαρξιακής ζωγραφικής

ΜΕΓΑΛΗ ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης παρουσιάζει έως τις 18 Απριλίου 2010 αναδρομική έκθεση του Χρόνη Μπότσογλου,ενός από τους σημαντικότερους ζωγράφους της ελληνικής μεταπολεμικής τέχνης.

Η έκθεση αποτελεί την μεγαλύτερη μέχρι σήμερα αναδρομική του καλλιτέχνη και παρουσιάζει περισσότερο από 170 έργα (ζωγραφική, σχέδια, γλυπτική, κατασκευές,

χαρακτικά, ψηφιακές εικόνες, εικονογραφήσεις, αντικείμενα), που εκτείνονται χρονικά από τη δεκαετία του ’50 μέχρι και σήμερα και συγκεντρώνονται

για πρώτη φορά από ένα μεγάλο αριθμό Μουσείων, Ιδρυμάτων, Πινακοθηκών και ιδιωτών συλλεκτών.

Βιογραφικό





✧ Η ποίηση πιστεύετε ότι μπορεί να κάνει τον κόσμοκαλύτερο και πόσο αυτός μπορεί να γίνει, αν εμείςκάνουμε καλύτερους τους εαυτούς μας;«Η αλήθεια είναι ότι οι αλλαγές που συνέβησαν στον 20ο

αιώνα έφεραν την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο κό-σμος σήμερα. Τόσο ο 20ος αιώνα όσο και ο 5ος αιώνα τηςΕλλάδας ίσως αναδειχθούν αιώνες της Ιστορίας. Άλλοτε τοπεπρωμένο, άλλοτε η ανάγκη μας έφεραν την τεχνολογίακαι την επιστήμη στην απόλυτη κυριαρχία των πραγμάτωναυτού του κόσμου. Αυτές κυβερνούν τον άνθρωπο με τοντρόπο που ξέρουν, με την πλήρη απάρνηση της αξιοπρέ-πειας με τον εξευτελισμό των αξιών τον περιορισμό τουχώρου, το μηδενισμό του χρόνου και κυρίως την γελοιοποί-ηση των πόθων που δεν έχει προηγούμενο. Ο κόσμος θα συ-νεχίσει την πορεία του. Καταλαβαίνω την αγωνία τωνανθρώπων και με προβληματίζει . Η θρησκεία και η επι-στήμη εδώ και 2000 χρόνια προαναγγέλλουν την συντέλειατου κόσμου και ο κόσμος ζει και βασιλεύει. Πολλοί τσαρλα-τάνοι προφήτες, αστρολόγοι, μελλοντολόγοι, ερευνητές καιμελετητές έχουν μετατραπεί σε τάγματα σταυροφορίας καισυστηματικά κυρίως τα τελευταία 50 χρόνια τρομοκρατούντην ανθρωπότητα που φοβάται ότι αυτό γίνεται για ένα χυ-δαίο και άθλιο σκοπό. Να πέφτει συνεχώς και να κρατηθείσε χαμηλά επίπεδα το ηθικό του κόσμου, με αποτέλεσμα ναπάψει να ονειρεύεται και να γίνεται ένα υπόδουλο κοπάδιπου απλώς θα στελεχώσει τις αυτοκρατορίες του μέλλοντος.Και σε αυτούς τους ιδιαίτερα δύσκολους καιρούς χρειάζεταινα φωνάξουμε ορθά και κοφτά «Αφήστε τα Έθνη Να Ζήσουντη Ζωή Τους Έτσι Όπως Τους Δόθηκε».

✧ Και μέσα σε όλο αυτό το πλαίσιο ποιος είναι ορόλος της λογοτεχνίας;«Σήμερα ο ρόλος της λογοτεχνίας είναι σε τραγική αναν-

τιστοιχία με τις πραγματικές αρετές και με το φως που εκ-πέμπει προς την ανθρωπότητα. Δυστυχώς ζούμε στοσκοτάδι και σε παραμονές μεσαίωνα. Ο αποκλεισμός της λο-γοτεχνίας από τον δημόσιο διάλογο, από την Παιδεία ηεξόντωση της λογοτεχνικής σκέψης ως υπερβολική και επι-κίνδυνη, αποτελούν μερικές από τις μελανότερες σελίδεςτης ιστορίας του σύγχρονου κόσμου. Δεν είναι δύσκολο ναδιαπιστώσουμε ότι η λογοτεχνία έχει μπει στο περιθώριο.Πρωταγωνιστές είναι όλοι αυτοί που έχουν θεοποιήσει τονΜάικλ Τζάκσον, τον Δαλάι Λάμα, τη Τζάζ και το Ροκ, και ταχαρακώματα της Νιρβάνας. Μια αποπνικτική αρνητική ενέρ-γεια που κυριαρχεί στο πνεύμα της εποχής μας εμπνέει τονσατανισμό κάτι που αποδέχονται και επιστήμονες. Από τηνάλλη διδάσκεται ένα μεγάλο όχι στα πάντα. Όχι στη ζωή,στον έρωτα, στο πάθος, στην ομόνοια, στο σύνολο. Η απο-ξένωση και η μοναξιά της εποχής μας έχουν αρκετές τέτοιεςκαταβολές. Πολλοί άσχετοι είναι υπεύθυνοι για την πα-ρακμή του πολιτισμού μας. Ακόμα και ελάχιστο φως ανέχουμε στο νου θα δούμε ότι οι μεγαλύτεροι άντρες τηςιστορίας ήταν θαυμαστές ποιητών και λογοτεχνών. Ο Αθη-ναίος Περικλής διάβαζε μανιωδώς τραγική ποίηση. Ο Λυ-κούργος θωράκισε τις μεγάλες τραγωδίες και τις έσωσε απότον διαμελισμό και την λεηλασία. Ο Μέγας Αλέξανδροςέφυγε στην Ανατολή έχοντας στη μασχάλη την Ιλιάδα τουΟμήρου. Οι άρχοντες και οι βασιλείες φιλοξενούσαν στιςαυλές τους, τους ποιητές, ενώ οι σημερινοί ηγέτες καλούνεμπόρους όπλων και βαρόνους ναρκωτικών. Ο Ναπολέων,ο Μπίσμαρκ, ο Τζών Κέννεντυ, ο Γκορμπατσόφ, ο Ντεγκόλ,είχαν την λογοτεχνία πρώτο σημείο αναφοράς και βασικόάξονα ηθικής και αρετής. Όπως έλεγε ο Ναπολέων στοτέλος το πνεύμα νικάει το σπαθί. Αυτοί που έφεραν στοναδίρ το ρόλο της λογοτεχνίας κάποτε θα τεθούν στο περι-θώριο της ιστορίας».

✧ Πόσο δύσκολο είναι να εκδώσει κάποιος νέος συγ-γραφέας για πρώτη φορά το έργο του; Πόσο εύκολοείναι να πείσει κάποιος τον εκδότη να πιστέψει στηναξία του;«Αυτή είναι η αχίλλειο πτέρνα και το μόνο τρωτό σημείο

των λογοτεχνών. Η έκδοση του έργου είναι ένα τοπίο που οσυγγραφέας δεν το κατέχει και πέρα από τα γνωστά καλλι-τεχνικά κριτήρια στην εποχή μας, το τοπίο αυτό έχει καθαράεμπορικό κριτήριο κάτι που για τους περισσότερους εκδότεςείναι ο γνώμονας της επιτυχίας. Έτσι και το βιβλίο μου «Ηδιαθήκη ενός κατώτερου Θεού», πέρασε το δικό της Γολγοθάκαι εκδόθηκε μετά από επτά χρόνια περιπλάνησης. Το σύ-στημα στην Ελλάδα είναι άκρως εμποροκεντρικό. Οι εκδοτι-κοί οίκοι είναι οικογενειακές επιχειρήσεις. Τα πρόσωπα πουτα στελεχώνουν έχουν αμφιλεγόμενες φιλολογικές ικανότη-τες και μέτρια μόρφωση. Ας προσθέσουμε εδώ και το θεσμότης παρέας, αυτό το τραγικό ελάττωμα της φυλής για νααποδείξει σε πιο μισοσκόταδο βρίσκεται η ελληνική λογοτε-χνία. Η συμπεριφορά και η στρατηγική των εκδοτών μας

καλεί να γινόμαστε Κάφκα, Πεσόα, και Έμιλι Ντίκινσον, αλλάστην εποχή μας όπου η δημοσιότητα και η επικοινωνία είναιτρόποι ζωής, δεν ξέρω εάν αυτοί οι ηρωισμοί διατηρούνεκείνο το επικό υπόβαθρο. Το μόνο πράγμα που μας μένειείναι εμείς να κάνουμε το καθήκον μας γράφοντας αξιόλογαέργα και για τα υπόλοιπα ο Θεός να βάλει το χέρι του».

✧ Κι επειδή από τη λογοτεχνία λίγοι καταφέρουν ναζήσουν, πώς βλέπετε το γεγονός ότι πολύς κόσμοςαναγκάζεται να κάνει κάτι που δεν του αρέσει, οι άν-θρωποι συμβιβάζονται με δουλειές που δεν τους γεμί-ζουν. Σ αυτή την περίπτωση, τα όνειρα είναιπολυτέλεια;«Οι άνθρωποι έχουν πάθη που αποτελούν την θεϊκή τους

υπόσταση. Αυτά τα πάθη όμως δεν αρκούν για να ζήσουν.Δυστυχώς ο άνθρωπος εκτός από το να γεμίσει τα πάθη,πρέπει να γεμίσει και το στομάχι και είναι υποχρεωμένος ανκαι δεν το θέλει να βουτήξει στη θάλασσα, να ακρωτηριάσειτα δάση και τα βουνά, να κόψει την πέτρα και το σίδεροστα δύο. Και όλα αυτά για να συνεχίσει να είναι ζωντανός.Τα όνειρα παγώνουν από τη λογική. Δεν έχουμε εφόδια γιανα επιβιώσουμε, παρά μόνο την αναπνοή μας. Για τα υπό-λοιπα πρέπει να δώσουμε αβυσσαλέα μάχη για μια ζωή.Επομένως η διαπίστωση ότι για να συνεχίζεται η ζωή δεναρκεί το ότι γεννήθηκε ο άνθρωπος είναι ο πρώτος τραγικόςσυμβιβασμός και το ενδεχόμενο της διακοπής της ζωής σανπραγματική δαμόκλειος σπάθη στέκεται από πάνω του. Γιαυτό η ζωή δεν είναι πια δώρο Θεού, αλλά μαρτύριο. Ο άν-θρωπος σηκώνει στις πλάτες του το βάρος τόνων για έναπιάτο φαί. Είναι απίστευτη τραγικότητα για το ανθρώπινογένος. Ο άνθρωπος και τα όνειρα γεννήθηκαν την ίδια μέρατην ίδια στιγμή. Για να εκπληρωθεί ένα όνειρο απαιτούνταιμια σειρά από παραχωρήσεις και υποχωρήσεις. Κάποιος νασου ανοίξει την πόρτα της καρδιάς άλλος την πόρτα της δι-καιοσύνης, άλλος την πόρτα της ευθύνης. Να ανατραπούνδεδομένα να ξεπερνιούνται εμπόδια της φύσης. Να εξουδε-τερωθούν άλλα εμπόδια νοοτροπίες δυσχέρειες, δηλαδήχρειάζεται ένα ποσοστό θετικής ενέργειας. Όλα αυτά γιαένα όνειρο. Φανταστείτε τι χρειάζεται για τα δισεκατομμύ-ρια όνειρα δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Αμφιβάλλω αν οκόσμος μας διαθέτει τόση θετική ενέργεια και τόσο χώρογια να γίνονται τόσα όνειρα πραγματικότητα. Υπάρχει αδι-κία. Όλο το σύμπαν είναι άδικο».

✧ Σας συναρπάζει η ελληνική μοντέρνα ποίηση; Ποιαη σχέση σας με αυτήν;«Όντως η ελληνική μοντέρνα ποίηση είναι από τις καλύ-

τερες στον κόσμο. Ο πατέρας της, ο Κωνσταντίνος Καβά-φης, δίκαια συγκαταλέγεται στους τρεις-τέσσεριςμεγαλύτερους ποιητές του 20ου αιώνα. Η δική μου ποίησηξεφεύγει από τα παραδοσιακά κλισέ και την καθιερωμένηχωροχρονική διάσταση της ελληνικής ποίησης του 20ουαιώνα. Θεωρώ τον εαυτό μου ποιητή του 21ου αιώνα. Τοβιβλίο μου γράφτηκε υπό το άγρυπνο βλέμμα του Ορθολο-γισμού, ως δορυφόρου του σύγχρονου πολιτισμού. Αυτόςμας καλεί να πλάσουμε μια νέα οικουμενική αντίληψη πραγ-μάτων προκειμένου σε μια εποχή που κινδυνεύει από τησύγκρουση των πολιτισμών να ξαναφέρει στην ανθρώπινηθεωρία την αίσθηση του μέτρου. Η σχέση μου με την μον-τέρνα ποίηση είναι η σχέση του Παρόντος που γεννήθηκεαπό το Παρελθόν και που θα γεννήσει το Μέλλον».

✧ Γράφετε και πεζά; Πολλοί ποιητές κάποια στιγμήφτάνουν στον πεζό λόγο.«Όχι, δεν γράφω πεζό λόγο. Ως τώρα δεν μου έχει πα-

ρουσιαστεί η ανάγκη ν απευθύνομαι στον κόσμο μέσω πε-ζογραφίας. Για να είμαι ειλικρινής δεν πολυπιστεύω στοείδος. Πιστεύω μόνο στη λογοτεχνία. Θα μου πείτε γιατί ταποιήματα δεν τα έκανα διηγήματα. Ο άνθρωπος που γράφειλογοτεχνία δεν το κάνει να υπηρετήσει ούτε το ένα ούτε τοάλλο είδος. Διαχειρίζεται το φως που υπάρχει μέσα του καιτο προσφέρει στους ανθρώπους. Η καλύτερη διαχείριση τηςενέργειας έδειξε ποίηση. Γι αυτό είμαι ποιητής. Κανένα ποί-ημα δεν θα είχε την ίδια δύναμη αν ήταν διήγημα. Έχω βέ-βαια κάποια σχέση με την πεζογραφία. Ένα 20% της ποίησήςμου έχει μυθιστορηματικό ύφος και δομή. Το ανησυχητικόστην εποχή μας είναι ότι το μυθιστόρημα στον λογοτεχνικόκόσμο τείνει να μετατραπεί σε άρια φυλή. Και αυτό το βρί-σκω φασιστικό. Δεν πρέπει να συγγραφείς να κρύβονταιπίσω από το Στάτους του μυθιστορήματος. Όπως είπε και οΚούντερα, «αυτά είναι προσωπικά ημερολόγια που ευχάρι-στα τα αγοράζεις και ευχάριστα τα πετάς». Διαβεβαιώνωόμως όλους εκείνους που έχουν προαναγγείλει το θάνατοτης ποίησης, ότι η ποίηση δεν πέθανε και ότι οι ποιητές είναιεδώ για να δώσουν στον Παγκόσμιο Πολιτισμό και ειδικάστην λογοτεχνία εκείνο το γύρισμα της ιστορίας που τόσοπολύ καρτερεί η παγκόσμια τέχνη».

Η ποίηση όχι, δεν πέθανε. Έχει διαψεύσει όλες τις Κασσάνδρες και θα είναι εκεί στο γύρισμα της ιστορίας που τόσο καρτέρει η παγκόσμια τέχνη.

Με αυτά τα λόγια υπόσχεται συνέχεια της ποίησης ένας νέος σχετικά ποιητής, ο Ηλίας Φούκης, που η ποιητική του συλλογή

με τίτλο «Η διαθήκη ενός Κατώτερου Θεού» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Το Ροδακιό». Η γραφή του έτυχε ευμενών σχολίων από μεγάλες πένες των ημερών μας.

Απόδειξη η εισαγωγή του Κώστα Γεωργουσόπουλου στην οποία σημειώνει μεταξύ άλλων: «…Η ανάγνωση των ποιημάτων του Φούκη με άφησε άφωνο.

Ήμουν, εξάλλου, απροετοίμαστος για μια τέτοια ποίηση. Αυτός ο νέος, ανοιχτός, κεφάτος άνθρωπος, στην καθημερινή τριβή,

έδειχνε ένα απροσδόκητα φιλοσοφημένο και βαθιά απελπισμένο ποιητικό πρόσωπο. Δεν μπορούσα να διακρίνω που ήταν το αληθινό του πρόσωπο και ποιο το προσωπείο. [...]

Εκείνο που εκπλήσσει σ' αυτή την Λόγια ποίηση είναι η βαθιά επικοινωνία με δυο από τις ανεξάντλητες πηγές άντλησης συμβόλων και μοτίβων, την Γραφή και την Αρχαία Ελληνική Μυθολογία, θρησκεία και ποίηση.

Δεν είναι εύκολη η ποίηση του Φούκη, δεν καταναλώνεται και δεν λειτουργεί συναισθηματικά.Είναι κατ' εξοχήν διανοούμενη και αναστοχαστική. Ενώ νιώθεις πως ο πυρήνας της

είναι δοκιμιακός και φιλοσοφικός, πως το έναυσμα της έμπνευσης είναι ιδέες κι όχι λέξεις ή ήχοι, ξεφυτρώνει απροσδιόριστα ένας στίχος, μια υπερρεαλιστική εικόνα

και μια πρωτότυπη μεταφυσική σύζευξη εννοιών που ανατρέπουν τη λογική ροή και προτείνουν αλλαγή πορείας που όμως οδηγεί σε χαώδη βάραθρα…».

✧ Ποιες είναι οι ρίζες σας και οι αναμνήσεις της παιδι-κής σας ηλικίας. «Είμαι Ηπειρώτης. Οι ρίζες μου απλώνονται βαθιά στις ελ-

ληνολατινικές εποχές, στα βασίλεια της Ηπείρου και Μακεδο-νίας, στο Βυζάντιο, στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Εποχέςοι οποίες ενσάρκωσαν την τραγικότητα ανυπόφορη, αλλάαπαραίτητη δόση για την ψυχή ενός ανθρώπου ή ενός λαού,για να έχει αντοχές στις δοκιμασίες που θα υποστεί στο μέλ-λον. Πάντως δεν θα δείτε στο έργο μου ποιήματα αφιερωμένααποκλειστικά στον τόπο καταγωγής μου. Αυτόν θα τον βρείτεβαθιά στο φόντο του έργου, στον τρόπο προσέγγισης τωνπραγμάτων, στη σύλληψη, στον τόνο και στον ρυθμό. Επειδήπιστεύω ότι οι ρίζες και τα θεμέλια έγιναν για να μην φαίνον-ται αλλά για να κρατούν όρθιο το δέντρο ή τον πύργο.Ωστόσο το τοπίο και το κλίμα παίζουν ρόλο στην διαμόρφωσηενός λογοτεχνικού έργου. Δεν ξέρουμε αν οι τραγωδίες τουΣαίξπηρ θα ήταν τόσο στιβαρές και σκοτεινές εάν δεν είχανγραφτεί στο βορά και στην ομίχλη του Λονδίνου. Ούτε οι ελ-ληνικές τραγωδίες θα είχαν την ίδια διορατικότητα και σοφίααν δεν είχαν γραφτεί κάτω από τον Αττικό ουρανό και το με-σογειακό τοπίο. Έτσι η Ήπειρος μου έδωσε αυτά που πιστεύωδηλαδή την επιβλητικότητα, το ύψος και το βάθος, την άνοδοκαι την πτώση και φυσικά την έντονη παρουσία του ουρανού.Το πείσμα των ποταμών για να φτάσουν στις θάλασσες τηςαιωνιότητας. Σε ότι αφορά τις εμπειρίες εγώ δεν βασίζομαισε αυτές γιατί πιστεύω στη λογοτεχνία της εμπειρίας. Επειδήτην βρίσκω εφηβική και ασήμαντη. Με εμπειρίες γίνεται με-γάλη δημοσιογραφία, όχι όμως και λογοτεχνία. Αν οι εμπει-ρίες είχαν καθοριστικό ρόλο σε ένα έργο, τότε όσοι επέζησαντου ολοκαυτώματος και των Γκουλάγκ, θα ήταν μεγάλοι συγ-γραφείς. Η λογοτεχνία γράφεται κυρίως με τα μυαλά πουκουβαλάς».

✧ Και τι μυαλά πρέπει να κουβαλάει ένας συγγραφέας;«Ο συγγραφέας που γεννιέται είναι προικισμένος με αρετές

ανάλογες με των προσώπων της μυθολογίας που ξεπερνού-σαν τον εαυτό τους ξεπερνώντας ταυτόχρονα το μέσο όρο τουανθρώπινου γένους. Εκείνος πρέπει να έχει ορθή κρίσησοφία, αίσθηση συνόλου, ηθικό κώδικα. Να είναι παρατηρη-τικός και νηφάλιος. Να έχει το σέβας, το κλέος, τον πόνο,υψηλά αισθητικά κριτήρια. Αυτά τα διαμάντια που κοντά 3000χρόνια κοσμούν το στεφάνι της ελληνικής και ευρωπαϊκήςαρετής. Για μένα ο συγγραφέας έχει στη ψυχή του ένα μα-γνητικό πεδίο που απορροφάει όλες τις αλήθειες οι οποίεςπλανώνται στον ουρανό του κόσμου. Αιώνιες και εφήμερεςνεκρές και άλλες που δεν έχουν ακόμα γεννηθεί. Με αυτό τουλικό που μόνο εκείνος κατέχει θα απευθύνεται στον κόσμογια να στέλνει τα δικά του μηνύματα».

✧ Για έναν ποιητή σαν εσάς τι είναι η Αθήνα;«Είναι μια Ιερή Πόλη. Το ίδιο πιστεύω ότι είναι και για

όλους τους συγγραφείς που έχουν αυτογνωσία της αποστο-λής τους. Η Αθήνα είναι η πρωτεύουσα της λογοτεχνίας. Εδώγράφτηκε η σημαντικότερη λογοτεχνία όλων των εποχών, ηΤραγική Ποίηση. Κάπου στη γειτονιά μου ο Ευριπίδης πρέπεινα περιπλανιόταν σκεπτόμενος τις κατάρες που θα έστελνεστον Άδη της Περσεφόνης. Πιο Δυτικά και κοντά στην Ακρό-πολη, μετά από μια βόλτα στην Πλάκα ο Σοφοκλής θα έχεισχεδιάσει την Αντιγόνη, την τραγωδία της ελληνικής αρετής.Ενώ πιο βόρεια στον Λυκαβηττό, ο Αισχύλος έχοντας απ ευ-θείας επαφή με τα ουράνια θα είχε αισθανθεί το μαρτύριο τουΠρομηθέα, την βεντέτα της Ορέστειας και τα μαύρα σύννεφαστον ουρανό της Περσίας. Στο δε κέντρο αυτού του τριγώνου,ο μαραθωνομάχος Φειδιππίδης έφερε στους Αθηναίους τακαλά μαντάτα για τη νίκη των ελλήνων ενάντια στους Πέρσες,της ελευθερίας κόντρα στον δεσποτισμό, του μικρού εναντίοντου μεγάλου και του πολιτισμού κόντρα στη βαρβαρότητα.Αυτή είναι η Αθήνα μου. Όλα τα άλλα που γοητεύουν άλλουςσυγγραφείς για μένα είναι σχεδόν λεπτομέρειες. Το κακόόμως είναι ότι οι περισσότεροι συγγραφείς της εποχής μαςβλέπουν τις παραπάνω προσεγγίσεις εθνικιστικές και επικίν-δυνες και αυτό για τη λογοτεχνία είναι πέρα για πέρα τρα-γικό».

✧ Τι ρόλο παίζει η κρίση στην υπόθεση λογοτεχνία;«Σε ότι αφορά τη φτώχεια και τη δυστυχία πιστεύω ότι ει-

δικά στη Δυτική Ευρώπη και εδώ είναι τεχνητές. Και εξηγού-μαι. Υπάρχει τα τελευταία δέκα χρόνια μια προσπάθεια γιαμεταφορά της εξαθλίωσης και μάλιστα και των νόσων απότην Ασία και την Αφρική προς τις μητροπόλεις της Ευρώπης.Είναι λαθρομετανάστες που στερούνται κάθε νομιμότητας καιοι οποίοι στήνονται κατά δεκάδες στις λεωφόρους και τα σο-κάκια ζητιανεύουν παρανομούν, κλέβουν και συχνά φτάνουνμέχρι το έγκλημα. Μια εικόνα καθόλου τιμητική για τον πολι-τισμό. Η προσπάθεια πολλών είναι να φέρουν την Ευρώπηστα μέτρα του τρίτου κόσμου. Έτσι τα τελευταία χρόνια η δυ-στυχία και η φτώχεια στην Ευρώπη έχουν γίνει μόδα».

Πιστεύω μόνο στη λογοτεχνία

Ο Ηλίας Φούκης γεννήθηκε στις 20 Αυγού-στου 1969 και κατάγεται από το χωριό Κεφαλό-βρυσο Πωγωνίου Ιωαννίνων. Γράφει από το1988, έχει δημοσιεύσει αρκετά ποιήματα σε εφη-μερίδες και άλλα έχουν μεταδοθεί από ραδιοφω-νικούς σταθμούς. Το 1999 βραβεύτηκε στονΠανελλήνιο Διαγωνισμό Διηγήματος και Ποίησηςγια τα 80 χρόνια από την Ίδρυση της ΓΣΕΕ. Ζειστην Αθήνα και εργάζεται ως εργολάβος - επι-σκευαστής. "Η Διαθήκη ενός κατώτερου Θεού"είναι η πρώτη του ποιητική συλλογή. Ο ΗλίαςΦούκης πιστεύει στη λογοτεχνία και στη δύναμήτης και με αυτή την πυξίδα μιλάει στον «Πολιτι-σμό».

Βιογραφικό

μουσικη


από την Άγκυ Συντέτα

• ΚΩΣΤΑΣ ΧΑΤΖΗΣ: «Αντιθέσεις» Η ξεχωριστή φωνή του δυσεύρετου πλέον Κώστα Χατζή «πλημμυρίζει» αυτό το

διπλό CD με 67 κομμάτια που περιλαμβάνουν όλα εκείνα τα τραγούδια που τονέκαναν ένα «ζωντανό» μύθο. Πρόκειται για αποσπάσματα από το ομότιτλο με τοCD πρόγραμμα που παρουσίασε τον περασμένο χειμώνα στη Μουσική Σκηνή «Κύτ-ταρο», μαζί με την Τζούλι Μασίνο, άλλη ξεχωριστή «νέγρικη φωνή», όπως τη χα-

ρακτηρίζει ο ίδιος ο Κώστας Χατζής, και το γιο του,Αλέξανδρο, που διαθέτει -ευτυχώς- τις φωνητικές ικανό-τητες του πατέρα του. Η Τζούλι Μασίνο ερμηνεύει αμερι-κάνικες μπαλάντες και ο Αλέξανδρος δικά του τραγούδιακαι διασκευές σε τραγούδια του πατέρα του, καθώς καιτσιγγάνικα. Απολαύστε ξανά τον κορυφαίο εκφραστή τηςκοινωνικής μπαλάντας με την έξοχη κιθάρα του, σε τρα-γούδια που τον καθιέρωσαν, όπως «Σύνορα η αγάπη δεγνωρίζει», «Κι ύστερα», «Σπουδαίοι άνθρωποι αλλά»,«Δε βαριέσαι αδερφέ» -όλα σε στίχους Σώτιας Τσώτου-,«Ταμ Ταμ - Είμαι γύφτος» σε στίχους Φώντα Φιλέρη, «Να’χαν όλοι οι άνθρωποι μια αγάπη όπως εγώ» (στίχοι τουερμηνευτή), «Είδα το βράδυ στ’ όνειρό μου», «Μη μας πε-ριφρονάς», «Η γη ακόμα ζει», «Απ’ τ’ αεροπλάνο», αλλά

και μεγάλα τραγούδια άλλων δημιουργών όπως η πρώτη του επιτυχία «Αν σ’ αρ-νηθώ αγάπη μου», «Τ’ αστέρι του βοριά», «Φαίδρα», «Κίτρινη πόλη», «Χάρτινοτο φεγγαράκι» -συνοδεύει συγκινημένο το κοινό-, «Γκρεμισμένα σπίτια», «Πάρεένα κοχύλι απ’ το Αιγαίο», αλλά και το περίφημο «Summertime» του Γκέρσουινκαι το «Love me tender», ντουέτο με τη Μασίνο, για να καταλάβουν κυρίως οινέες γενιές γιατί τον έχουν αποκαλέσει «Λούις Άρμστρονγκ της Ελλάδας» -και όχιάδικα-, και «Μου λέει ο ήλιος καλημέρα» ντουέτο πατέρα – γιου.

• ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ: «Κολάζ» (Universal)Τετραπλά πλατινένιος κιόλας ο νέος δίσκος του πολυαγαπημένου της νεο-

λαίας, αλλά και της διαφήμισης, Κύπριου τραγουδοποιού, ο οποίος επέλεξε γιαπρώτη φορά να τραγουδήσει διασκευές κομματιώνπου ο ίδιος αγάπησε, δημιουργίες σημαντικών συνθε-τών όπως οι Πλέσσας, Τόκας, Σπανός, Καπνίσης, Χα-τζηνάσιος, Χιώτης, Θάνος Μικρούτσικος,Κραουνάκης, Βαρδής κ.ά. Ο δίσκος περιλαμβάνει κιένα καινούργιο τραγούδι του, τη μελωδική μπαλάντα«Κρύψε με», σε στίχους Αντώνη Ανδρικάκη. Ξεχωρί-ζουν, επίσης τα «Άννα δεν είναι η βροχή που σου χα-ράκωσε το βλέμμα» και «Αν είσαι» («Πώς θες να τοξέρω») -παλιές επιτυχίες του Κώστα Καράλη σε πιο

ποπ εκδοχή-, «Γελάς», «Θ’ αναζητάς», «Δεν θέλω πια να ξαναρθείς» με τη συμ-μετοχή και της Γλυκερίας, «Στη λεωφόρο της αγάπης» («Θα χαμηλώνουνε ταφώτα στη σκηνή») «Με την πρώτη στάλα», «Δεν φταίμε εμείς».

• ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ: «Ξένιος - Η Κρήτη εντός μου» (ΕΜΙ)O Μίλτος Πασχαλίδης ψαχουλεύει αποσκευές, αγάπες κι αναμνήσεις από την

αγαπημένη του Κρήτη -κι ας είναι από την Καλαμάτα-, και φτιάχνει ένα αυτο-βιογραφικό άλμπουμ μέσα στο οποίο συμπύκνωσε 16 χρόνια ζωής σε 14 τρα-γούδια και μελωδίες, δικές του και σημαντικών μουσικών – φίλων του, όπως οιΒασίλης Σκουλάς, Ψαραντώνης, Θάνος Μικρούτσικος, Χρήστος Θηβαίος, οι κι-θαριστές «AnimaCorda», η Ορχήστρα Νυκτών Εγχόρδων του Δήμου Πατρέων, οι

Κατσιμιχαίοι και οι «Χαΐνηδες», που τις ερμηνεύει άλ-λοτε μόνος του -η χροιά της φωνής του σε ταξιδεύεισε άλλους κόσμους, λεβέντικους όσο και λυρικούς-και άλλοτε μαζί τους. Κι όπως δηλώνει ο «Ξένιος» τουΠασχαλίδη, «Κι είναι το μόνο που τον σώνει/μια δο-ξαριά του Ψαραντώνη» -ο αδελφός του Νίκου Ξυ-λούρη αφηγείται μοναδικά τον «Ερωτόκριτο», ενώμαζί ερμηνεύουν το «Όσο βαρούν τα σίδερα» των Στέ-λιου Φουσταλιεράκη - Γιάννη Μπερνιδάκη. Δικό τουςκαι «Το μερακλήδικο πουλί ποτέ φωλιά δεν κάνει/

μόν’ έτσι βασανίζεται κι οσότου να ποθάνει». Ο Θάνος Μικρούτσικος ενορχή-στρωσε και συνοδεύει στο πιάνο τον Μίλτο Πασχαλίδη στα «Παλιά καλοκαίρια»των Κατσιμιχαίων σε στίχους της Λένας Παππά. Ξεχωρίζει, επίσης, «Τo βαλς τηςΗλέκτρας», το κρητικό μοιρολόι του Στέλιου Φουσταλιεράκη, «Μαύρα δε βάνωστο κορμί» με τον Βασίλη Σκουλά, το «Ηράκλειο - Καλαμάτα και βύσσινο γλυκό/να με ρωτάς σταμάτα τι ψάχνω για να βρω». Ακούστε το!

• ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ: «Του έρωτα και του θανάτου» (Legend)Οι αθάνατες μελωδίες του Μίκη Θεοδωράκη ευφραίνουν την καρδιά μας και σε αυτό

το διπλό CD, με αποσπάσματα από το αφιέρωμα στον κορυφαίο Έλληνα συνθέτη πουπαρουσιάστηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, το 2008, με ερμηνευτές τη Μαρία Φα-ραντούρη και τον Χρήστο Θηβαίο. Δύο φωνές που ξέρουννα αναδεικνύουν το καλό ελληνικό τραγούδι, όπως τουςτέσσερις κύκλους τραγουδιών του Μίκη, «Ένας όμηρος»,σε στίχους του Μπρένταν Μπίαν και ελληνική απόδοση απότον Βασίλη Ρώτα, τη συγκλονιστική «Μπαλάντα του Μαουτ-χάουζεν» σε στίχους Ιάκωβου Καμπανέλλη, την «Οδύσ-σεια» σε στίχους Κώστα Καρτελιά και τον «Κύκλο ΜαρίαΦαραντούρη» με έξι τραγούδια που ο Θεοδωράκης συνέ-θεσε ειδικά για τη φωνή της σπουδαίας τραγουδίστριας.Απολαύστε ξανά τα κομμάτια «Ποιος τη ζωή μου την κυ-νηγά», «Ο δραπέτης» («Ο Γιάννος»), «Άνοιξε λίγο το παράθυρο», «Ήταν 18 Νοέμβρη»,«Το γελαστό παιδί» και το μοναδικό «Άσμα ασμάτων» («Τι ωραία που είναι η αγάπημου»), που όσες φορές κι αν τ’ ακούσεις, η ψυχή σου πλημμυρίζει συναισθήματα, ει-δικά σ’ αυτούς τους άμουσους και επίπεδους καιρούς.

• ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΟΛΥΜΠΙΟΥ: «Μια στιγμή» (Universal)Ο νέος δίσκος της Δέσποινας Ολυμπίου με την καθάρια

δροσερή φωνή περιλαμβάνει 11 τραγούδια -τα 10 σε μου-σική του πρώην αγαπημένου της, Μιχάλη Χατζηγιάννη, οοποίος υπογράφει και την παραγωγή- σε ποπ ρυθμική διά-θεση και σε στίχους Νίκου Μωραΐτη και Ελεάνας Βραχάλη,ενώ στο όμορφο «Γέλα» τους στίχους υπογράφει η ΕλένηΖιώγα. Οι Ανδρέας Λάμπρου – Ρεβέκκα Ρούση τής έδωσαντο ρυθμικό «Πες μου για ποιον θα ζω». Ξεχωρίζουν, επί-σης, τα «Πάνω στην αγάπη», «Αδυναμία», το λαϊκού ύφους«Άλλο ένα ξημέρωμα», το ρυθμικό «Μια βουτιά στο σ’αγαπώ», «Δημόσιες σχέσεις» για τον καλό του στίχο, «Γύ-ρισες ξανά», «Ζήσε όπως ζεις».

• ΜΑΝΩΛΗΣ ΦΑΜΕΛΛΟΣ: «Η στιγμή που κρατάει για πάντα» (LYRA)Ο συμπαθής τραγουδοποιός στο CD αυτό μάς συστήνει

14 καινούργια του τραγούδια, ποπ ακούσματα και όμορφεςμελωδίες όπως «Τι σημαίνει ένα τρένο» και «Όταν κοιτάζωεσένα», τρυφερές μπαλάντες όπως «Αγάπη σ’ εμένα», «Τε-λευταία φορά», «Υπάρχεις για μένα» και η ομότιτλη του δί-σκου, ποπ ρυθμικά κομμάτια όπως «Η δική σου ζωή» και«Αυτόματος πιλότος» με πολιτικό στίχο, «Ένα λεπτόακόμα», «Το τέλος του κόσμου» με έξυπνο στίχο, καθώςκαι μία -δυστυχώς άψυχη- εκτέλεση - διασκευή τού «Ζη-τάτε να σας πω» του Αττίκ.

• ΤΑΣΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ: «Χάχανα χ Λάχανα - Η προπαίδεια σε τραγούδια» (Legend)Μετά το «Λάχανα και Χάχανα – 24 τραγούδια από το βιβλίο της Γλώσσας Α΄ Δημο-

τικού» που σημείωσε εξαιρετική επιτυχία κι έγινε χρυσό, ο συνθέτης Τάσος Ιωαννίδηςμε τη στιχουργό Παυλίνα Παμπούδη που έγραψε τους ευφάνταστους και αστείους στί-χους, έφτιαξαν μία προπαίδεια γοητευτική, γεμάτη ρυθμούς και αριθμούς, με 19 έμ-μετρες ιστοριούλες διασκεδαστικής πλοκής, καθώς καβουράκια, ποντικάκια,βατραχάκια, παπαγαλοπαπιά, μυρμηγκάκια και άλλα πλα-σματάκια μπλέκονται με τους αριθμούς και δημιουργούναπολαυστικά τραγούδια, όπως «Τρεις φορές το δύο κάνειέξι/Φάγαμε την τούρτα του Αλέξη/ τέσσερις φορές το δύο,οκτώ, άδειασα μια σκάφη παγωτό»!

Ταυτόχρονα, η μελοποίηση της προπαίδειας του κάθεαριθμού έγινε στη βάση ενός αντίστοιχου ρυθμού. Δηλαδή,η προπαίδεια του 2 έχει ρυθμό δύο τετάρτων, του 3 ρυθμότριών τετάρτων, του 7 ρυθμό εφτά ογδόων, κ.λπ. Μαζί μετο συνθέτη, τραγουδούν παιδιά της χορωδίας από τα τέσ-σερα Τοσίτσεια – Αρσάκεια Δημοτικά Σχολεία Εκάλης, ενώ δύο ξεχωριστές και αγα-πημένες φωνές, της Ελένης Βιτάλη και της Γλυκερίας («7Χ4 κάνουν 28, ωραίαβατραχίνα μου για σένα ξενυχτώ»), προσθέτουν το δικό τους χρώμα σε κάποια απότα τραγούδια. Η ενορχήστρωση είναι του Κώστα Γανωσέλλη και η εξαιρετική εικονο-γράφηση της Λήδας Βαρβαρούση. Το άλμπουμ συνοδεύεται από ένα δεύτερο CD ka-raoke με όλα τα τραγούδια, για να δώσουν και τα παιδιά τη δική τους ερμηνεία καινα μάθουν την προπαίδεια… νεράκι.

Από το λυρικό Μίκη Θεοδωράκη ως τον ευαίσθητο Κώστα Χατζή


σινεμααπό την Άγκυ Συντέτα

Οι «σκοτεινές» αίθουσες προσφέρουν μια πλειάδα επιλογών για να περάσετε όμορφεςβραδιές και αυτό το μήνα. Για τους λάτρεις του είδους, ο «Λυκάνθρωπος» αναβίωσε ξανάστη μεγάλη οθόνη δια χειρός Τζο Τζόνστον, με τον Μπενίσιο ντελ Τόρο και τους ΆντονιΧόπκινς, Έμιλι Μπλαντ, Χιούγκο Γουίβινγκ. Ένας νεαρός γυρίζει έπειτα από χρόνια στη βι-κτωριανή Αγγλία, καθώς η σύζυγος του αγνοούμενου αδελφού του ζητεί τη συνδρομή τουστην αναζήτηση του άνδρα της. Ο νεαρός θα συμφιλιωθεί με τον πατέρα του, αλλά καθώςθα διαπιστώσει ότι ένα τέρας σπέρνει το θάνατο στην περιοχή, θα δεχθεί και ο ίδιος τοδάγκωμα του Λυκάνθρωπου και μαζί την πανάρχαιη κατάρα που μεταμορφώνει τους αρ-ρώστους σε λυκανθρώπους την πανσέληνο. Το gothic ντεκόρ είναι πραγματικά υποβλη-τικό, όπως και η μουσική, αλλά και οι ερμηνείες. Όσοι πιστοί, απολαύστε το!

«Έσπασε» ταμεία στην Αμερική η κομεντί «Valentine’s Day» του Γκάρι Μάρσαλ («PrettyWoman») με πολυπληθές καστ τους Τζούλια Ρόμπερτς, Αν Χάθαγουεϊ, Μπράντλεϊ Κούπερ,Τζέσικα Άλμπα, Τζέσικα Μπίελ, Πάτρικ Ντέμπσι, Τζένιφερ Γκάρνερ, Άστον Κάτσερ, ΤζέιμιΦοξ, Κουίν Λατίφα, Σίρλεϊ ΜακΛέιν, Έμα Ρόμπερτς. Με φόντο τη γιορτή των ερωτευμένων,η ταινία παρακολουθεί τις ζωές πέντε ζευγαριών και εργένηδων στο Λος Άντζελες, πουκερδίζουν και χάνουν στην προσπάθειά τους να βρουν, να διατηρήσουν ή να τερματίσουνμία σχέση μόνο μέσα σε 24 ώρες, όσο διαρκεί και η γιορτή. Βλέπεται ευχάριστα!

Σε σχετικά μεγάλα παιδιά και κυρίωςστους γονείς τους απευθύνεται «Η πριγ-κίπισσα και ο βάτραχος», διασκευήτου παραμυθιού των αδελφών Γκριμ σεμιούζικαλ κλασικών κινουμένων σχε-δίων -χωρίς ψηφιακά και τρισδιάσταταεφέ-, σε σκηνοθεσία Τζον Μάσκερ καιΡον Κλέμεντς. Στα ελληνικά με τιςφωνές των Κατερίνας Τσάβαλου, ΓιάννηΖουγανέλη, Χρυσούλας Διαβάτη, Στα-μάτη Κραουνάκη, ενώ τραγουδά ηΣάγια. Το φιλί μιας όμορφης νεαρήςΑφροαμερικάνας από τη Νέα Ορλεάνηστο μαγεμένο σε βάτραχο πρίγκιπαείναι μόνον η αρχή για μια ξεκαρδιστική περιπέτεια στους βαλτότοπους της Λουϊζιάνα,όπου αποφεύγουν κυνηγούς βατράχων, ζητούν βοήθεια από μία 197χρονη μάγισσα καισυναναστρέφονται με ιδιόρρυθμες πυγολαμπίδες και αλιγάτορες. Αμέτρητες εκπλήξεις συ-ναντούν το χιούμορ, τη συγκίνηση, τις τζαζ μελωδίες του Ράντι Νιούμαν και το συναίσθημακαι τελικά ο έρωτας θριαμβεύει ανάμεσα σε μία πριγκίπισσα κι ένα πριγκιπόπουλο, ανά-μεσα σε δύο βατράχια, σε μία πυγολαμπίδα και το αντικείμενο του πόθου της!

Όσο για τις «Επικίνδυνες μαγειρικές», το πολύπαθο μυθιστόρημα του Αντρέα Στάικου,που ύστερα από μετάφραση σε 30 γλώσσες και θεατρικά ανεβάσματα στην Αθήνα, το Πα-ρίσι (από την «Comedie Francaise») και το Ρίο Ντε Τζανέιρο, έφτασε και στη μεγάλη οθόνηαπό τα χεράκια του σκηνοθέτη διαφημιστικών σποτ, Βασίλη Τσελεμέγκου, με καστ τουςΓιώργο Χωραφά, Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη και Κάτια Ζυγούλη, τι να πούμε; Κρίμα! Ένατέτοιο έργο αλληγορικό, με στοιχεία φαντασίας, άξιζε καλύτερη αντιμετώπιση. Και ναπάρει η ευχή, κρίμα και για την πανέμορφη Κάτια Ζυγούλη που χρειαζόταν καλύτερη κα-θοδήγηση στην πρώτη της κινηματογραφική απόπειρα ως φανταστικό αντικείμενο πόθουδύο μαγείρων. Τελικά, είναι επικίνδυνες οι κινηματογραφικές «μαγειρικές»!

Αστυνομικό θρίλερ το «Στην άκρη του νήματος» του Μάρτιν Κάμπελ («Casino Royale»),με τους Μελ Γκίμπσον, Ρέι Γούινστοουν, Ντάνι Χιούστον, Μπογιάνα Νοβάκοβιτς, Σον Ρόμ-περτς, βασίζεται σε βραβευμένη μίνι σειρά του BBC και αποκαλύπτει τη διαπλοκή της πο-λιτικής με τον επιχειρηματικό κόσμο. Όταν δολοφονείται η 24χρονη μοναχοκόρη ενόςαστυνομικού στη Βοστώνη, όλοι υποθέτουν ότι στόχος της επίθεσης ήταν εκείνος. Σύντομαόμως, ανακαλύπτει ότι η κόρη του ήταν ακτιβίστρια οικολόγος, εργαζόταν ως ερευνήτριασε εταιρία πυρηνικών εγκαταστάσεων και προσπαθούσε ν’ ανακαλύψει ένα σκάνδαλο. Οιέρευνές του τον οδηγούν σ’ έναν επικίνδυνο κόσμο επιχειρηματικών συγκαλύψεων, κυ-βερνητικών σκευωριών, πυρηνικής κατασκοπείας και σ’ ένα «σκοτεινό» πράκτορα πουεξαφανίζει κάθε αποδεικτικό στοιχείο. Σασπένς, δράση και καλές ερμηνείες.

Για να ευθυμήσετε -και μόνον-, ευρέθη, λέει, ο νέος «Χάρι Πότερ» και μάλιστα με ελληνικόενδιαφέρον -αλά Χόλιγουντ βεβαίως-, όπως υποδηλώνει ο τίτλος της πρώτης από μια σειράταινιών, «Ο Πέρσι Τζάκσον και οι Ολύμ-πιοι: Η Κλοπή της Αστραπής» του ΚριςΚολόμπους, που βασίζεται στο ομότιτλομυθιστόρημα του Ρικ Ράιορνταν. Παίζουνοι Λόγκαν Λέρμαν, Στιβ Κούγκαν, ΟύμαΘέρμαν -ως σέξι Μέδουσα-, ΠιρςΜπρόσναν -υποδύεται τον Κένταυρο Χεί-ρωνα, μέντορα του Πέρσι-, ΚάθρινΚίνερ, Ροζάριο Ντόσον, Μελίνα Κανακα-ρίδη κ.ά. Οι ιστορίες κακοποιούν τηνελληνική μυθολογία, τοποθετώντας τοΔωδεκάθεο στον 21ο αιώνα και μάλισταστο Εμπάιερ Στέιτ Μπίλντινγκ της ΝέαςΥόρκης. Ο Πέρσι Τζάκσον μαθαίνει πωςπραγματικός του πατέρας είναι ο Ποσειδώνας και μάνα του μια κοινή θνητή, άρα είναι ημί-θεος. Ωστόσο, ο Δίας τον κατηγορεί για την κλοπή του κεραυνού του που αποτελεί όπλομαζικής καταστροφής. Οι Θεοί τον κυνηγούν στέλνοντας διάφορα τέρατα και σημεία! Μιασυγκλονιστική περιπέτεια με αμέτρητους κινδύνους ξεκινά για τον Πέρσι. Έχει μόλις 10μέρες και τη βοήθεια του Μαντείου και των φίλων του για να βρει τον αληθινό ένοχο και να

αποτρέψει τον επαπειλούμενο Τρίτο Παγκόσμιο που θα κηρυχθεί από τη διχόνοια των θεών! Ο μετρ Μάρτιν Σκορσέζε σκηνοθετεί για τέταρτη φορά τον ταλαντούχο Λεονάρντο Ντι

Κάπριο στη «σκοτεινή», κλειστοφοβική περιπέτεια Χιτσκοκικών επιρροών, «Το νησί τωνκαταραμένων», μια γοτθική ιστορία τρόμου, γεμάτη σκιές και μυστήριο. Μαζί του οι ΜαρκΡάφαλο, Σερ Μπεν Κίνγκσλεϊ, Μισέλ Ουίλιαμς, Έμιλι Μόρτιμερ, Μαξ Βον Σίντοφ, Τζάκι ΕρλΧέιλι, Ελίας Κοτέας. Το σενάριο, βασισμένο στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Ντένις Λεχέιν,υπογράφει η ελληνικής καταγωγής Λαέτα Καλογρίδης. Καλοκαίρι του ’54, ένας αστυνόμοςκαι ο βοηθός του φθάνουν σ’ ένα απομονωμένο νησί όπου βρίσκεται ένα ψυχιατρικό νο-σοκομείο για ψυχασθενείς εγκληματίες, για να διεξαγάγουν έρευνα για μία ασθενή πουδραπέτευσε μυστηριωδώς. Όταν ξαφνικά ξεσπάει καταιγίδα, ορισμένοι από τους πιο επι-κίνδυνους ψυχασθενείς κρατουμένους δραπετεύουν, ενώ ο αστυνομικός γίνεται έρμαιο«απάνθρωπων», ριζοσπαστικών θεραπειών – πειραμάτων με φάρμακα, βάρβαρες χειρουρ-γικές επεμβάσεις και πλύσεις εγκεφάλου. Όσο πλησιάζει στην αλήθεια, τόσο πιστεύει ότιμπορεί να μη φύγει ποτέ από εκεί, τουλάχιστον όχι σώος, γιατί κάποιος μοιάζει να προ-σπαθεί να τον τρελάνει. Μην το χάσετε!

• «Ο Πέρσι Τζάκσον και οι Ολύμπιοι: Η Κλοπή της Αστραπής»

• «Η πριγκίπισσα και ο βάτραχος»

στις κινηματογραφικές αίθουσες

Νέες προβολές

• «Στην άκρη του νήματος»• «Επικίνδυνες μαγειρικές»

• «Το νησί των καταραμένων»

σινεμα


«Η ΑΛΙΚΗ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ»O μετρ του φανταστικού κινηματογράφου, Τιμ Μπάρτον, και ο ταλαντούχος Τζόνι Ντεπ

«ξαναχτυπούν» με την τρισδιάστατη ανατροπή του περίφημου παραμυθιού του ΛιούιςΚάρολ, μία επική φανταστική περιπέτεια που θα ενθουσιάσει μικρούς και μεγάλους. Ο ΤζόνιΝτεπ υποδύεται τον Τρελο-Κάπελα καιη Μία Βασίκοβσκα τη 19χρονη πιαΑλίκη η οποία, τρέχοντας να ξεφύγειαπό μία ανεπιθύμητη πρόταση γάμου,πέφτει σε μία κουνελότρυπα κι επι-στρέφει στον παιχνιδιάρικο κόσμο πουείχε πρωτοαντικρύσει όταν ήταν πολύμικρή, για να ξανασυναντήσει τους παι-δικούς της φίλους: το Λευκό Κούνελο,τη Γάτα του Τσέσαϊρ και φυσικά, τουςΤουιντλντί και Τουιντλντούμ, τον Τυ-φλοπόντικα, το Μεταξοσκώληκα και,βέβαια, τον Τρελο-Κάπελα, και να τερματίσει την κυριαρχία του τρόμου που έχει επιβάλειη Κόκκινη Βασίλισσα, έχοντας φέρει σε παρακμή τη Χώρα των Θαυμάτων, στερημένη απόχρώμα και ζωντάνια. Το πολλών αστέρων καστ περιλαμβάνει επίσης τους Αν Χάθαγουεϊ,Ελένα Μπόναμ Κάρτερ, Κρίστοφερ Λι, Κρίσπιν Γκλόβερ, Μάικλ Σιν. Μην το χάσετε!

«Η ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ» Αστυνομική περιπέτεια χωρίς αξιώσεις, του Αντουάν Φουκουά, με τους Ρίτσαρντ Γκιρ,

Ίθαν Χοκ, Ντον Τσιντλ, Έλεν Μπάρκιν. Τρεις αστυνομικοί βρίσκονται σε διαφορετικές φά-σεις της καριέρας τους: ο ένας προσπαθεί να συντηρήσει την πολυμελή οικογένειά τουμε μάλλον «αμαρτωλούς» τρόπους, ο δεύτερος είναι βουτηγμένος έως το λαιμό σε συ-ναλλαγές με ναρκωτικά, ενώ ο τρίτος θέλει να μαζέψει τη σκορπισμένη στο αλκοόλ καιδιαφθορά ζωή του. Συναντιούνται κι έρχονται αντιμέτωποι με τις «αμαρτίες» και τουςδαίμονές τους.

«ΤΟ ΚΟΥΤΙ»Σκοτεινό και μυστηριώδες, αλλά παλιομοδίτικης σκηνοθετικής γραφής θρίλερ του Ρί-

τσαρντ Κέλι, με καλές ερμηνείες από τους Κάμερον Ντίαζ, Τζέιμς Μάρσντεν, Φρανκ Λαν-τζέλα και θέμα δανεισμένο από το παλιό ηθικό δίλημμα του κουμπιού που αν το πατήσειςθα γίνεις πλούσιος, αλλά 3.000 μανδαρίνοι θα πεθάνουν στα βάθη της Κίνας.

Κάπου στο κοντινό μέλλον, οι γονείς ενός παιδιού λαμβάνουν ανώνυμα ένα μυστηριώ-δες δώρο: ένα μικρό ξύλινο κουτί που χαρίζει στον ιδιοκτήτη του 1.000.000 δολάρια με

το πάτημα ενός κουμπιού, που, όμως, οδηγεί στο θάνατο έναν άνθρωπο κάπου στονκόσμο, κάποιον που το ζευγάρι δεν γνωρίζει. Έχοντας το κουτί στα χέρια τους μόνο γιαένα 24ωρο, έρχονται αντιμέτωποι με ένα τρομακτικό δίλημμα: ανθρωπισμός ή οικονομικήευμάρεια; Δείτε το!

«THE HURT LOCKER»Με έξι βραβεία Βafta (καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας, πρωτότυπου σεναρίου, φω-

τογραφίας, ήχου και μοντάζ) και με εννέα υποψηφιότητες για τα Όσκαρ που δίνονταιαπόψε, η δυνατή αυτή πολεμική ταινία, ένα ωμά δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ γυρισμένομε πολλαπλές κάμερες στο χέρι από την Κάθριν Μπίγκελοου («Κ-19: Το υποβρύχιο»), γιατην κατάσταση που επικρατεί μετά τον πόλεμο στο Ιράκ, με τους Ρέιφ Φάινς, Γκάι Πιρς,Τζέρεμι Ρένερ, Μπράιαν Τζεράτι, Ντέιβιντ Μορς, Άντονι Μακί, κάνει την έκπληξη και συ-ναγωνίζεται στα ίσα το περιβόητο «Avatar» του πρώην συζύγου της σκηνοθέτιδας, ΤζέιμςΚάμερον. Ναι, τα Όσκαρ φέτος είναι «οικογενειακή υπόθεση» καθώς φαίνεται! Η Βαγδάτηέχει γίνει πόλη - παγίδα γεμάτη βόμβες και ανθρώπους - καμικάζι. Κάθε 15 λεπτά γίνεταιέκρηξη αυτοσχέδιων μηχανισμών με θανατηφόρες επιπτώσεις. Η τριμελής ομάδα πυροτε-χνουργών που έχουν εκπαιδευτεί να τους αφοπλίζουν, έχει ανθρωπιστικό μα ριψοκίνδυνουρόλο. Την αποτελούν ένας πρώην καταδρομέας, ένας νεαρός λοχίας που φιλοσοφεί τηζωή και ο νέος αρχηγός τους ο οποίος εφαρμόζει περίεργες τεχνικές και δείχνει να απο-λαμβάνει το παιχνίδι με το θάνατο, κάτι που τρομάζει τους υπόλοιπους. Έχουν μόνο 38μέρες να φέρουν σε πέρας την αποστολή τους. Ταινία –σοκ που εκτός από το έντονο σα-σπένς και την καταιγιστική δράση της, αποτίει φόρο τιμής στους -κατά κανόνα ανώνυ-μους- ήρωες -ή μήπως ψυχικά διαταραγμένους στρατιώτες- που με αυτοθυσία σώζουνζωές, κυρίως των παιδιών, που έχουν την ελπίδα να πάψουν να βλέπουν τον πόλεμο σανεθιστικό ναρκωτικό όπως οι σύγχρονοί μας –αυτό διακηρύσσει η Κάθριν Μπίγκελοου. Μηντη χάσετε, γιατί ίσως είναι η καλύτερη ταινία της χρονιάς!

«ΠΑΡΑΔΕΙΣΕΝΙΑ ΟΣΤΑ»Τη μεταφυσική ιστορία μιας κοπέλας αφηγείται ο Πίτερ Τζάκσον με τους Σάοϊρς Ρόναν,

Μαρκ Γουάλμπεργκ, Ρέιτσελ Βάις, Σούζαν Σάραντον, Στάνλεϊ Τούτσι, στην ταινία αυτή πουβασίζεται στο ομώνυμο best seller της Άλις Σέμπολντ. Κάπου στα 1973, ένα 14χρονο κο-ρίτσι, γυρνώντας από το σχολείο, πέφτει θύμα αποτρόπαιου βιασμού και στη συνέχεια δο-λοφονείται. Από το μυστηριώδες μεταβατικό εκείνο στάδιο μεταξύ Γης και Ουρανού πια,η ψυχή της κοπέλας αδυνατεί να βρει γαλήνη, καθώς δεν έχει εντοπιστεί ούτε το πτώματης ούτε και ο δράστης. Προσπαθώντας να καθοδηγήσει τον πατέρα της ν’ ανακαλύψει τοδολοφόνο της, συνειδητοποιεί πως πρέπει να «προχωρήσει», ώστε να επιτρέψει και στηνοικογένειά της να ξεπεράσει τον πόνο του χαμού της και να συνεχίσει να ζει. Το δίλημμαείναι τεράστιο μεταξύ της επιθυμίας να εκδικηθεί το δολοφόνο της και να δει την οικογένειάτης να προχωρά. Στα ατού της ταινίας, η εξαίσια ερμηνεία της μικρής και της «γιαγιάς»της, Σούζαν Σάραντον, τα εκπληκτικά συμβολικά τοπία και η μουσική του Μπράιαν Ένοαπό τους «Roxy Music».

«Ο ΚΑΤΑΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΔΙΠΛΑΝΗΣ ΠΟΡΤΑΣ»Οικογενειακή κωμωδία δράσης του Μπράιαν Λεβάντ με το θρύλο των πολεμικών τεχνών,

Τζάκι Τσαν -δεν παραλείπει κι εδώ να μας επιδεικνύει τα ακροβατικά του-, και τους ΆμπερΒαλέτα, Μάντλιν Κάρολ, Γουίλ Σάντλεϊ, Μπίλι Ρέι Σάιρους κ.ά. Ένας υπερκατάσκοπος τηςCIA αποφασίζει να εγκαταλείψει την καριέρα του και να ζήσει μια ήρεμη ζωή -άλλωστε,εμφανίζεται ως πωλητής στυλό- με τη φίλη και γειτόνισσά του. Όμως, πρέπει να φέρει σεπέρας ακόμη μία αποστολή πριν συμφωνήσει εκείνη να τον παντρευτεί: να κερδίσει τηνεκτίμηση των τριών ξεροκέφαλων παιδιών της! Όταν η καλή του αναγκάζεται να φύγειαιφνιδιαστικά από την πόλη, εκείνος προσφέρεται να κρατήσει τα παιδιά της, προκειμένουνα κερδίσει την αγάπη τους. Όταν ένα από τα παιδιά, όμως, κατεβάσει -κατά λάθος- απότον υπολογιστή του μία άκρως απόρρητη φόρμουλα, ο μεγαλύτερος εχθρός του, έναςΡώσος τρομοκράτης, θα εξαπολύσει επίθεση, αναγκάζοντάς τον να ισορροπήσει ανάμεσασε δύο ρόλους: του κατασκόπου και του πιθανού πατριού, στην πιο επικίνδυνη, απαιτητικήκαι καίρια αποστολή της καριέρας του!

«ΠΑΡΑΝΟΙΑ»Θρίλερ επιστημονικής φαντασίας -για τους λάτρεις του είδους- του Μπρεκ Άισνερ με τους

Τίμοθι Όλιφαντ, Ντανιέλ Πέιναμπέικερ, Ράντα Μίτσελ. Ο σερίφης μιας ήσυχης αμερικάνικηςκωμόπολης βρίσκει τον μπελά του όταν ξαφνικά οι φιλήσυχοι κάτοικοι αρχίζουν να κατα-στρέφουν τα πάντα. Κάτι τους μολύνει με παράνοια. Για το σερίφη, τη γυναίκα του και τουςεναπομείναντες υγιείς κατοίκους της πόλης, μία συνηθισμένη νύχτα θα μετατραπεί σε μάχηεπιβίωσης. Στόχος τους να καταφέρουν να φύγουν από την πόλη ζωντανοί.

«ΝΙΑΤΑ Σ’ ΕΞΑΨΗ»Νεανική ερωτική κωμωδία του Μιγκέλ Αρτέτα, με πρωταγωνιστές τους Στιβ Μπουσέμι,

Ρέι Λιότα, Μάικλ Σέρα, Τζάστιν Λονγκ, Πόρσια Ντάμπλντεϊ και το «δικό» μας, Ζακ Γαλι-φιανάκης. Ένας έφηβος με εμμονή γύρω από το σεξ, ενώ βρίσκεται σε οικογενειακές δια-κοπές, ερωτεύεται ένα όμορφο και χειραφετημένο κορίτσι, αλλά η οικογένεια και η ζήλιατων πρώην τους συνωμοτούν για να τους κρατήσουν χωριστά. Επηρεασμένος από το ελεύ-θερο πνεύμα της κοπέλας, εγκαταλείπει τη βαρετή και προβλέψιμη ζωή του, δημιουργών-τας ένα ατίθασο alter ego που δεν σταματά πουθενά, προκειμένου να είναι μαζί της καιτον οδηγεί σε ένα μονοπάτι καταστροφής, με ξεκαρδιστικά και απρόσμενα αποτελέσματα.

«ΝΑ ΜΕ ΘΥΜΑΣΑΙ»Συγκινητική νεανική ιστορία αγάπης από τον Άλεν Κούλτερ, με πρωταγωνιστή τον πε-

ριβόητο… «βρικόλακα» που έχει κάψει τις καρδιές των κοριτσιών, Ρόμπερτ Πάτινσον, καιτους Έμιλι Ντε Ραβέν, Πιρς Μπρόσναν, Κρις Κούπερ, Λίνα Όλιν.

Η ιστορία αφορά δύο νέους που περνούν από πολλά εμπόδια κι έρχονται αντιμέτωποιακόμη και με τις οικογένειές τους, προκειμένου να σώσουν τον έρωτά τους. Ανήμποροςνα ξεπεράσει τον ψυχολογικό αντίκτυπο που του άφησε η αυτοκτονία του αδελφού του,ένας νεαρός προσπαθεί να βρει το δρόμο του και να γεμίσει το κενό. Έτσι, γνωρίζει καιερωτεύεται μία κοπέλα που θέλει να ζήσει τη ζωή της στο έπακρο, αφού την έχει σημαδέ-ψει ο φόνος της μητέρας της.

«ΕΙΝΑΙ ΟΛΟΙ ΤΟΥΣ ΚΑΛΑ»Βασισμένη στο σενάριο της ομότιτλης ταινίας του Τζουζέπε Τορνατόρε (με τον Μαρτσέλο

Μαστρογιάνι) είναι η αμερικανική εκδοχή του Κερκ Τζόουνς, με all star cast τους ΡόμπερτΝτε Νίρο, Ντρου Μπάριμορ, Κέιτ Μπεκινσέιλ, Σαμ Ρόκγουελ. Ένας πατέρας δουλεύει όλητου τη ζωή σ’ ένα εργοστάσιο παραγωγής καλωδίων, προσπαθώντας να εξασφαλίσει τοκαλύτερο για την οικογένειά του. Όταν, χήρος πια, βγαίνει στη σύνταξη, συνειδητοποιείότι έχει χάσει επαφή με τα τέσσερα παιδιά του. Έτσι αποφασίζει να επισκεφθεί ο ίδιος τον«καλλιτέχνη» γιο του στη Νέα Υόρκη, την κόρη του, «μεγάλο στέλεχος» διαφημιστικής στοΣικάγο, το «διευθυντή ορχήστρας» άλλο γιο του στο Ντένβερ και τη μικρότερη κόρη τουπου είναι «χορεύτρια σε μεγάλο σόου του Λας Βέγκας». Ανακαλύπτει δε ότι η ζωή τουςείναι λιγότερη ρόδινη απ’ όσο την περιέγραφαν. Στα ατού της ταινίας και η μουσική τουΝτάριο Μαρινέλι και του Σερ Πολ Μακ Κάρτνεϊ. Μην τη χάσετε!

«ΑΟΡΑΤΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ»Ο βραβευμένος με Όσκαρ Ρόμαν Πολάνσκι («Ο Πιανίστας»), αν και κατ’οίκον περιορι-

σμένος στην Ελβετία, λόγω της παλιάς κατηγορίας περί βιασμού μιας ανήλικης, κατάφερε,με το ενδιαφέρον και καλογυρισμένο πολιτικό αυτό θρίλερ που βασίζεται στο ομώνυμοbest seller του Ρόμπερτ Χάρις, να κερδίσει το Βραβείο Σκηνοθεσίας στο Βερολίνο. Πρωτα-γωνιστούν με αξιώσεις οι Πιρς Μπρόσναν, Γιούαν ΜακΓκρέγκορ, Τομ Γουίλκινσον, Κιμ Κα-τράλ, Τίμοθι Χάτον, Ολίβια Γουίλιαμς, Τζέιμς Μπελούσι. Ένας πρώην Βρετανόςπρωθυπουργός γράφει, με τη βοήθεια του συμβούλου του, την αυτοβιογραφία του, απο-μονωμένος σ’ ένα νησί. Όταν ο σύμβουλός του πεθαίνει από πνιγμό κάτω από αδιευκρίνι-στες συνθήκες, ένας περίεργος συγγραφέας θα τον βοηθήσει να ολοκληρώσει το βιβλίοτου. Στην έρευνά του, ο συγγραφέας ανακαλύπτει, με κίνδυνο της ζωής του, διάφορα μυ-στικά από το διεφθαρμένο παρελθόν του πρωθυπουργού που τώρα κατηγορείται για απα-γωγή και βασανισμό Αράβων κρατούμενων. Μην το χάσετε!

«180 ΜΟΙΡΕΣ»Άλλη μία ελληνική ρομαντική κωμωδία τηλεοπτικού ύφους από το σκηνοθέτη του «Alter

Ego» και των «Υπέροχων πλασμάτων», Νικόλα Δημητρόπουλο, με τους Παναγιώτα Βλαντή,Μιχάλη Μαρίνο, Βλαδίμηρο Κυριακίδη, Δημήτρη Κουρούμπαλη, Νικολέτα Καρρά, ΣοφίαΦαραζή, κ.ά. Μια όμορφη γυναίκα που ο άνδρας της δίνει μεγαλύτερη σημασία στις επι-χειρήσεις του και στη συλλογή έργων τέχνης, παρά σ’ εκείνη, διατηρώντας παράλληλασχέση με τη γραμματέα του, κατά τη διάρκεια ενός επαγγελματικού ταξιδιού του στη ΝέαΥόρκη, όταν ένας διαρρήκτης μπει στο σπίτι τους, θ’ ανακαλύψει την αλήθεια σπάζονταςτο γραφείο του συζύγου της και σε μία τρέλα της στιγμής, θα το «σκάσει» με το διαρρήκτη.Το ταξίδι αυτό θα τη φέρει αντιμέτωπη με τη ζωή και τα λάθη της, ώστε ν’ αλλάξει τη ζωήτης 180 μοίρες!

δοκίμια κινηματογράφου από τον Μ.Ε.Λαγκουβάρδο

Η κινηματογραφική ταινία του Κουροσάβα «Ο Καταδικα-σμένος» αφηγείται την ιστορία ενός ανθρώπου, που μαθαί-νει ότι πάσχει από σοβαρή ασθένεια, η οποία σε έξι μήνεςθα τον οδηγήσει στο θάνατο. Ο ήρωας της ταινίας, ο Βατα-νάντε, ένας μεσόκοπος ανώτερος δημοτικός υπάλληλος,που ετοιμάζεται να πάρει τη σύνταξή του, ύστερα απότριάντα ετών ανούσια δημοσιοϋπαλληλική ζωή, μαθαίνει ότισε λίγους μήνες θα πεθάνει. «Ένιωσα πανικό», λέει« όπωςένιωσα όταν, παιδί, θα πνιγόμουν μέσα σε μια χαβούζα. Πουδεν είχα από πού να πιαστώ και που όλοι ήταν μακριά μου».

Ίσως όλοι θέτουν αυτό το ερώτημα στον εαυτό τους, τιθα έκαναν αν τους έμεναν μόνο πέντε μήνες ζωής. Και όλοιίσως να απαντούν ότι θα έκαναν αυτό που δεν έκαναν μέχριτότε, ώστε να μοιάζει η ζωή τους, σαν να ξοδεύτηκε στα χα-μένα. Αυτό προσπάθησε να κάνει κι ο Βατανάντε ακούγον-τας τη συμβουλή ενός καλού ανθρώπου, ενός νεαρούσυγγραφέα, που γνώρισε στο μπαρ. «Ξέρετε ... έχω εδώεπάνω μου 50.000 γιεν τα οποία θέλω να ξοδέψω μια κιέξω. Και το λυπηρό είναι, ότι δεν ξέρω πώς να το κάνω».

Ο Βατανάντε, μαζί με το νεαρό συγγραφέα το ρίχνουνγια λίγες μέρες στις διασκεδάσεις με γυναίκες στα ξενυχτά-δικα και στις χαρτοπαιχτικές λέσχες, ώσπου να συνειδητο-ποιήσει, ότι δεν ήταν αυτό που του έλειπε στη ζωή του. Αυτόπου του έλειπε ήταν η δημιουργικότητα. Είχε καταδικάσειτον εαυτό του στο να μην κάνει τίποτα και τριάντα χρόνιανα είναι ένα γρανάζι στη μηχανή μιας απέραντης γραφει-οκρατίας. Γι' αυτό όσο του έμενε ακόμα καιρός δόθηκε με

ενθουσιασμό στην πραγματοποίηση ενός έργου, συγκεκρι-μένα στην μετατροπή μιας χαβούζας σε πάρκο, έργο πουτου γέμισε τη ζωή και δεν τον άφησε να νιώσει την αγωνίατου θανάτου.

Το μήνυμα του έργου είναι ότι μπορεί ο άνθρωπος να ξε-περάσει την αγωνία του θανάτου με την πληρότητα τηςζωής. Η ολοκληρωμένη ζωή είναι πιο δυνατή κι από το θά-νατο, φαίνεται να πιστεύει ο Κουροσάβα, εννοώντας πλη-ρότητα ζωής την ανιδιοτελή αγάπη. Ο ίδιος βάζει στο στόματου νεαρού συγγραφέα τα παρακάτω λόγια προς τον ήρωατου έργου: «Είναι αλήθεια αυτό που λένε για την ευγένειατης δυστυχίας. Η δυστυχία διδάσκει. Ο καρκίνος σας άνοιξετα μάτια για να δείτε τη ζωή σας. Ανέμελοι όλοι μας. Μόνοόταν πλησιάζει ο θάνατος βλέπουμε την ομορφιά της ζωής.Αλλά λίγοι από μας ξέρουν πως θα αντιμετωπίσουν το θά-νατο. Είστε υπέροχος. Στην ηλικία σας επαναστατείτε κατάτης ζωής σας . Είσαστε σκλάβος της ζωής σας. Τώρα γίνεστεαφέντης της. Καθήκον μας είναι να χαιρόμαστε τη ζωή. Είναιδώρο απ' το Θεό. Να είμαστε άπληστοι για τη ζωή. Δεν είναιαμαρτία αυτό. Αυτή η απληστία είναι αρετή. Πάμε να διεκ-δικήσετε τη ζωή που χάσατε».

Βέβαια ο νεαρός συγγραφέας εννοούσε απληστία για τηζωή τις διασκεδάσεις, ενώ ο ήρωας του έργου κατάλαβεπως αυτό που μας σώζει δεν είναι οι διασκεδάσεις, αλλά ηέμπρακτη και ανιδιοτελής αγάπη γι' αυτούς που την έχουνανάγκη. Είναι ενδεικτική η στιχομυθία που ακολουθεί γιατην ανούσια ζωή που έκανε ο ήρωας πριν αρρωστήσει. Μι-

λάει με μια κοπέλα που παραιτήθηκε απ' την υπηρεσία.«Γιατί παραιτείσαι:» «Βαρέθηκα. Κάθε μέρα είναι ακριβώςίδια με την προηγούμενη. Δεν συμβαίνει τίποτα καινούριο.Ενάμιση χρόνο άντεξα στην Υπηρεσία. Το μόνο καινούριοπου συνέβη, ήταν η δική σας απουσία. (Αναφέρεται στη δικήτου υπηρεσία): «Τριάντα χρόνια σ' αυτό το φοβερό μέρος.Πεθαίνω που το σκέφτομαι».

«Ο Καταδικασμένος» του Ακίρα Κουροσάβα

αυτή την εβδομάδα τις επόμενες εβδομάδες

• «Το κουτί» • «Τhe hurt locker» • «Να με θυμάσαι»• «Η σκοτεινή πλευρά του νόμου» • «Αόρατος συγγραφέας» • «Νιάτα σ’ έξαψη» • «Παράνοια»• «Είναι όλοι τους καλά»

θεατρο


Στο έργο ξεδιπλώνεται η καθημερινή ζωή αγγλικού θιά-σου. Κυρίαρχα πρόσωπά του, που αποτελούν τους ακρο-γωνιαίους λίθους του, είναι δυο διαμετρικά αντίθετοι σεπροσωπικότητα αλλά και ιδιότητα άνθρωποι: Ο πρωτα-γωνιστής του θιάσου, ο Σερ και ο αμπιγιέρ του, Νόρμαν.

Ο Σερ είναι ένας ηθοποιός που ζει στη σκιά των πρωτο-κλασάτων λονδρέζων συναδέλφων του και αισθάνεται ότικουβαλά την ηθική και ιερή υποχρέωση να κοινωνήσει τοέργο του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ στο κοινό του. Μια φιγούραταγμένη στο σαιξπηρικό θέατρο που έχει βρει τη δική τουθεατρική πορεία: Περιοδεύει με τον θίασό του, που απαρ-τίζεται από μάλλον ανεπαρκείς και ξεχασμένους ηθοποι-ούς, στα περίχωρα του Λονδίνου. Το έργο τοποθετείταιχρονικά κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου,όταν όλοι οι λαμπεροί ηθοποιοί, έχουν στρατευθεί και πο-λεμούν στο μέτωπο, δίνοντας τον χώρο στον Σερ να απο-δείξει τη θεατρική του αξία. Βαθύτερος στόχος του καιαπωθημένο είναι να αποκτήσει τον τίτλο ευγενείας καιτιμής του «Σερ». Ζει για αυτή τη στιγμή, αποτελεί τον μο-ναδικό του σκοπό και καταριέται όσους τον έχουν απο-κτήσει, θεωρώντας ότι δεν τον αξίζουν. Αυτή η αδυναμίατου γίνεται από τον θίασό του, άλλοτε αντικείμενο κοροϊ-δίας και περιπαίγματος και άλλοτε συμβατική προσφώ-νηση που δηλώνει σεβασμό και αποδοχή τηςσυμπαθητικής αυτής περσόνας. Ο Σερ είναι ένας δύστρο-πος και τυραννικός άνθρωπος, στην ουσία ένας μοναχικόςηθοποιός που είδε τη ζωή να διαψεύδει τις φιλοδοξίες του.Αντλεί τη δύναμη και την ενέργεια για ζωή από τους γύρωτου, είτε αποζητώντας την αναγνώριση είτε δυναστεύον-τάς τους.

Στον αντίποδα βρίσκεται ο αμπιγιέρ του Σερ, ο Νόρμαν.Πρόκειται για τον βοηθό της θεατρικής παραγωγής τουθιάσου, που φροντίζει τη συντήρηση των κοστουμιών τωνπαραστάσεων και την άρτια προετοιμασία των ηθοποιώνπριν αλλά και κατά τη διάρκειά τους. Ο Νόρμαν είναι κάτιπερισσότερο: Αφενός γνωρίζει με κάθε λεπτομέρεια ταπάντα που έχουν σχέση με την καλλιτεχνική υπόστασητων ηθοποιών του θιάσου, από τον τρόπο μακιγιαρίσματός

τους έως και όλες τις ατάκες τους σε όλα τα έργα που παί-ζουν αλλά κυρίως όλες τις λεπτομέρειες της προσωπικό-τητάς τους και της προσωπικής ζωής τους. Και ειδικά τουπρωταγωνιστή: του Σερ. Ως προσωπικός του βοηθός επίχρόνια, γνωρίζει κάθε ιδιοτροπία του, συνήθειά του,σκέψη του. Αποτελεί το alter ego, τη σκιά του Σερ, ξέρειπώς να τον καλμάρει, πώς να τον ανεβάσει, τι να πει, πώςκαι πότε να το πει. Η σχέση τους δεν είναι εύκολη.

Η σχέση του Σερ με τον αμπιγιέρ του είναι μια σχέση μί-σους-αγάπης, θαυμασμού-οίκτου, αλληλοσυμπλήρωσηςκαι αλληλοεξάρτησης. Ο ένας δεν μπορεί χωρίς τον άλλο,αλλά και η συνύπαρξή τους βασίζεται σε συμβιβασμούςκαι προσωπική καταπίεση.

Λίγο πριν από την 227η παράσταση του «Βασιλιά Ληρ»,ο Σερ καταρρέει ψυχολογικά και σωματικά. Βλέπει τις δυ-νάμεις του να τον εγκαταλείπουν και κυριεύεται από τιςανασφάλειές του. Ο μοναδικός άνθρωπος στον οποίο μπο-ρεί να βασιστεί, είναι ο Αμπιγιέρ του. Ο Νόρμαν προσπαθείαπεγνωσμένα να τον εμψυχώσει και να του τονώσει τηναυτοπεποίθηση, ώστε να μη ματαιωθεί η παράσταση.

Το βασικότερο δομικό στοιχείο γραφής του «Αμπιγιέρ»είναι οι σκηνές «θεάτρου μέσα στο θέατρο». Στην ουσίααναπαρίστανται σκηνές θεάτρου, παράστασης των σαιξ-πηρικών ηθοποιών κατά τη διάρκεια της δραματικής εξέ-λιξης του έργου. Με αυτόν τον τρόπο ο συγγραφέαςχρησιμοποιεί την ίδια την ουσία της θεατρικής πράξης, δη-λαδή τη σύμβαση και τη ψευδαίσθηση με παιγνιώδη διά-θεση, ώστε να πετύχει ακόμη μεγαλύτερη ψευδαίσθηση.Ο θεατής παρακολουθεί τους ηθοποιούς της παράστασηςνα υποδύονται άλλους ηθοποιούς-ρόλους, συνειδητοποι-ώντας την πραγματικότητα της θεατρικής πράξης και ανα-λύοντας τον τρόπο παραγωγής της. Ο αναδιπλασιασμόςαυτός της ψευδαίσθησης υποστηρίζεται από τις σκηνογρα-φικές επιλογές (Εύα Μανιδάκη) και τη σκηνική διάταξητου. Η αυλαία του θεάτρου «Κάππα» κρύβει το καμαρίνιτου ηθοποιού Σερ και πίσω από αυτό, σε δεύτερο επίπεδο,υπάρχει μια δεύτερη αυλαία, ως σκηνικό αντικείμενο, πουόταν ανοίγει, παρακολουθούμε τους ηθοποιούς-ρόλους,

πλάτη, να «παίζουν». Επομένως τα παρασκήνια και ησκηνή εγγράφονται ως σκηνικός χώρος δράσης των ηθο-ποιών.

Η επιτυχία της σκηνοθεσίας του Νίκου Μαστοράκη,εκτός της άρτιας και ρυθμισμένης σκηνικής καθοδήγησης,οφείλεται και στο ότι συμπεριέλαβε την προσπάθεια ιστο-ρικής αναπαράστασης του καθημερινού τρόπου ζωής καιυπόκρισης των ηθοποιών. Έτσι αφενός παρατηρούμε τηνπροπαρασκευή του ρόλου των ηθοποιών (πρόβες, μακι-γιάζ, στήσιμο) αλλά και την ερμηνευτική τους (κινησιολο-γία, υποκριτικός στόμφος) που ανάγεται στο εκεί και τότε.Αντιστικτικά έρχεται η μετάφραση της Εύας Γεωργουσο-πούλου, που δημιούργησε έναν λόγο σύγχρονο, άμεσο,καθημερινό όταν οι ηθοποιοί συνδιαλέγονται «εκτός σκη-νής» και λόγιο, θεατρικό όταν ακούγονται αποσπάσματαέργων του Σαίξπηρ που ερμηνεύουν οι ηθοποιοί-ρόλοι(χρησιμοποιήθηκε η μετάφραση του Ερρίκου Μπελλιέ).

Ο Γιώργος Κωνσταντίνου ως Σερ, κατάφερε να χρησι-μοποιήσει δημιουργικά την παραδεδομένη υφολογική τουταυτότητα, αναγνωρίσιμη και αποδεκτή αλλά και να δη-μιουργήσει μια νέα υποκριτική φόρμα, που διέθετε μέγε-θος, βάθος και βάρος. Ηθοποιός που περνά από το κωμικόστο τραγικό με άνεση, ξεφεύγοντας από το γκροτέσκο,όπου δεν χρειάζεται και διαθέτοντας σκηνική εμπειρία καιπαρουσία μεγάλου ερμηνευτή, απέδειξε ότι είναι έτοιμοςαπό καιρό για σπουδαίους ρόλους του κλασικού ρεπερτο-ρίου.

Ο Χρήστος Στέργιογλου δόμησε έναν εκλεκτικό, υπολε-πτολόγο, ευαίσθητο, εκλεπτυσμένο, σπιρτόζο, πανέξυπνοχαρακτήρα. Ξέφρενος αλλά και απόλυτα ελεγχόμενοςρυθμός λόγου, ατακαρίσματος, κίνησης, προσέλκυε όλοτο σκηνικό ενδιαφέρον και ταυτόχρονα κατάφερνε ανά-λογα με τη δραματική αναγκαιότητα να «κρύβεται» και ναστρέφει την προσοχή του κοινού εκεί που επιθυμούσε.

Η παράσταση του «Αμπιγιέρ» αποτελεί ένα έξοχοδείγμα υποδειγματικής παράστασης αλλά και εξαιρετικώνερμηνειών, από σπουδαίους ηθοποιούς, που λείπουν απότη σκηνή του θεάτρου και από τα μεγάλα έργα.

από τον Θανάση Κότση, θεατρολόγο, mphil θεατρολογίας

Πανεπιστημίου Αθηνών

Μαθήματα υποκριτικής«Ο Αμπιγιέρ» του Ρόναλντ Χάργουντ,

σε σκηνοθεσία του Νίκου Μαστοράκη, στο θέατρο «Κάππα»

«Ο Αμπιγιέρ» του Ρόναλντ Χάργουντ σε σκηνοθεσία Νίκου Μαστοράκη παρουσιάζεται στο θέατρο «Κάππα», θεάτρου που έχει αναλάβει την καλλιτεχνική και επιχειρηματική διαχείρισή του, ο Άλκης Κούρκουλος.

Ο συγγραφέας έχει γίνει γνωστός στο ευρύ κοινό από τα βραβευμένα (ακόμη και με Όσκαρ) κινηματογραφικά του σενάρια-διασκευές, «Εβίτα Περόν», «Ο Πιανίστας», «Όλιβερ Τουίστ», «Έρωτας στα χρόνια της χολέρας».

«Ο Αμπιγιέρ» είναι έργο που εμπνεύστηκε από την εμπειρία του ως Αμπιγιέρ δίπλα τον κορυφαίο Άγγλο ηθοποιό Σερ Ντόναλντ Γούλφιτ. Το έργο παρουσιάστηκε πρώτη φορά στο Λονδίνο στις 6 Μαρτίου 1980

με τον Freddie Jones, στο ρόλο του Σερ και τον Tom Courtenay στο ρόλο του Νόρμαν.


Η απουσία εικόνας στο θέατρο στο ραδιόφωνο μοιραία κι-νητοποιεί τη φαντασία του ακροατή, ο οποίος στην ουσία γί-νεται συνδημιουργός της δράσης αλλά και καθοριστής τηςως ένα σημείο, τη στιγμή που αποκωδικοποιεί τα ακουστικάερεθίσματα στο βαθμό που δύναται ανάλογα με την προσω-πική του ικανότητα να ενεργοποιεί την φαντασία του. Έτσιαν στο «κανονικό» θέατρο, η πρόσληψη του θεάματος έχειένα δεσμευτικό χαρακτήρα αφού περιορίζει τις αισθήσεις τουθεατή σε συγκεκριμένο πλαίσιο αναφοράς, στο «ακουστικό»θέατρο, η πρόσληψη εξαρτάται από τον κάθε ακροατή ξε-χωριστά και στο πλαίσιο που εκείνος δομεί κάθε φορά. Γιαπαράδειγμα ένας βηματισμός ενός ηθοποιού ραδιοδράματοςτη στιγμή που δεν ερμηνεύεται πλήρως από τα συμφραζό-μενα του έργου μπορεί να έχει διαφορετικές αιτιάσεις απόόταν ο θεατής βλέπει τον ηθοποιό και ερμηνεύει τη συμπερι-φορά του ανάλογα με το είδος του βηματισμού (βαρύς, ανέ-μελος, ταχύς, νευρικός).

Ο λόγος στο ραδιοθέατρο είναι η αρχή και το τέλος τηςυποκριτικής αρτιότητας. Ο λόγος δημιουργεί τις εικόνες,συνθέτει τα συναισθήματα, καθορίζει τη δράση, δημιουργείτις ψυχολογίες των ρόλων που ερμηνεύουν οι ηθοποιοί. Έναςλόγος που ακούγεται πιο άμεσος και καθαρός στα αυτιά τονακροατών, που γειτνιάζει ακόμη περισσότερο με την όρασηπαρά την ακοή. Ο ήχος των λέξεων είναι εικονοπλαστικόςκαι απαραίτητος για την γλαφυρή προσέγγιση ενός ρόλου,ενώ η χροιά, ο τόνος, ο ρυθμός, η ένταση της φωνής δια-δραματίζει σημαντικότερο και βαρύτερο ρόλο από οποιαδή-ποτε άλλη μιμική ή κινησιολογική έκφραση.

Ιστορικά, η ραδιοφωνία στην Ελλάδα ξεκίνησε τη δεκαετίατου 1920. Η πρώτη απόπειρα εκπομπής ασύρματης τηλεφω-νίας επιχειρείται το 1923 από τη ΔΡΥΝ (Διεύθυνση Ραδιοτη-λεγραφικής Υπουργείου Ναυτικών) στο Βοτανικό, μέσω ενόςπομπού ασύρματης τηλεφωνίας ισχύος 200W, Σουηδικής κα-τασκευής της εταιρίας Svenska Radio Aktiebolaget. Η πρώτηδημόσια εμφάνιση ραδιοφώνου στην Ελλάδα γίνεται το 1924,στη σκηνή του Θεάτρου «Αλάμπρα», στο έργο «Διά τουασυρμάτου». Οι ηθοποιοί, καθισμένοι γύρω από το «ραδιό-φωνο», δήθεν απολάμβαναν από τα ακουστικά τους τηνακρόαση. Ένα χρόνο αργότερα, το 1928, επιχειρείται γιαπρώτη φορά η ασύρματη μετάδοση μιας διάλεξης σε αίθουσατου Παρνασσού, με θέμα τη ραδιοφωνία. Κατά την περίοδοτης γερμανικής κατοχής, έχουμε ελληνικές, γερμανικές, ιτα-λικές εκπομπές από τις οποίες ελάχιστες ελληνικές είναι εκεί-νες που ενισχύουν το ηθικό του χειμαζόμενου υπό κατοχήλαού, όπως αυτή της Αντιγόνης Μεταξά («Θείας Λένας»), πουεπωμίζεται το δύσκολο έργο της επούλωσης των τραυμάτωντης παιδικής ψυχής και την ενδυνάμωση του ηθικού των παι-διών.

Η δεκαετία του 1950 είναι μια περίοδος αναγέννησης καιστο πρόγραμμα με εκπομπές, όπως «Η Πνευματική Ζωή τωνΕθνών», «Ο Ποιητικός Λόγος», «Θέματα Λόγου και Τέχνης»,«Τα Ξένα Αριστουργήματα», «Ανθολογία Νεοελληνικού Διη-

γήματος», «Επιστήμη και Τέχνη» κ.ά. Παράλληλα, όμως,διακόπτονται εκπομπές, όπως το «Πρωινό Ρόφημα», οι «Συ-ζυγικοί Καυγάδες», οι «Εύθυμοι Στίχοι», το «Χρονογράφημα»και η εκπομπή «Νίνα και Νικολάκης», οι οποίες, σύμφωναμε τους υπευθύνους, εξέθεταν, καθεμία με τον τρόπο της, τοΕΙΡ.

Τον Σεπτέμβριο του 1954 τελούνται τα επίσημα εγκαίνιατου Τρίτου Προγράμματος, που συγκροτείται σύμφωνα μετα πρότυπα του αντίστοιχου προγράμματος του BBC. Πρό-κειται για δημιούργημα του Διονυσίου Ρώμα, θεατράνθρω-που και σημαντικού στελέχους για χρόνια του ΕΙΡ. Αρχές τηςδεκαετίας του ’60 εντείνεται η προσπάθεια για το περιεχό-μενο του προγράμματος. Ο Χατζιδάκις, ως διευθυντής τουΤρίτου Προγράμματος, ενορχηστρώνει τον προγραμματισμότου από το «Μαγεμένο Αυλό», μακριά από το Ραδιομέγαρο,όπου συντονίζονται και πραγματοποιούνται οι παραγωγές.Στους διαδρόμους και στα στούντιο επικρατεί, όπως πάντα,δημιουργικός οργασμός: Στο στούντιο G ο Αλέξης Μινωτήςηχογραφεί το «Τέλος του παιχνιδιού», στο F μοντάρουν τη«Λιλιπούπολη». Μοναδικά και ευφάνταστα ήταν τα προγράμ-ματα που έστηνε κατά την περίοδο των εορτών, που έσπα-γαν την μονοτονία των ερτζιανών και φώτιζαν με τημεγαλοφυΐα του πολυτάλαντου αυτού καλλιτέχνη. Για παρά-δειγμα σε χριστουγεννιάτικο πρόγραμμα που σχεδίασε, δη-μιούργησε ένα θρησκευτικό μεσαιωνικό μυστήριο, μεαπρόσμενη διανομή ρόλων όπως τον ρόλο της Παναγίας νατον παίζει η Ζυράννα Ζατέλη, τους Τρείς Μάγους, ο ΕυγένιοςΣπαθάρης με τρεις διαφορετικές φωνές, τον Άγγελο ο ΗλίαςΛιούγκος και Ηρώδη… την Σαπφώ Νοταρά. Άλλοτε σε εορτήτου Πάσχα, παρουσίασε το «Εορταστικό Πρόγραμμα», έργοτου Γιώργου Μανιώτη. Πρόκειται για το σενάριο μιας υποτι-θέμενης πειρατικής ραδιοφωνικής συχνότητας, που έχειπέσει πάνω στη συχνότητα του Τρίτου και μεταδίδει από εκείτο πρόγραμμά του. Παραπέμπει άμεσα στην εκπομπή τουαμερικάνικου ραδιοφώνου το 1938 από τον περιβόητο ΌρσονΟυέλς όταν μετέδωσε ραδιοφωνικά το έργο «Ο πόλεμος τωνκόσμων» και κατά τη διάρκειά του πολλοί ακροατές θεώρη-σαν πραγματική ραδιοφωνική μετάδοση ειδήσεων για μια ει-σβολή από τον Άρη. Στην ελληνική του εκδοχή, πιο λαϊκή και«ελαφριά» η σύγχυση των ακροατών του Τρίτου Προγράμ-ματος ήταν εξίσου μεγάλη όταν ακούν στην αρχή παράσιτακαι μετά μια φωνή να λέει: «Εδώ Απόλλων 111. Χριστός Ανέ-στηηη. Ακούτε το Πασχαλινό μας πρόγραμμααα. Το τηλέ-φωνό μας 9217844. Πάρτε μας για παρατηρήσεις καιαφιερώσειςσειςσεις». Η ιστορία λέει ότι «πέφτουν» διαφη-μίσεις για τα οικόπεδα στο Δήλεσι, σκηνοθετημένα τηλεφω-νήματα και σκυλοτράγουδα φτιαγμένα από τον μουσικόΔημήτρη Λέκκα. Οι ακροατές αντιδρούν είτε ευχάριστα τη-λεφωνώντας για να κάνουν αφιερώσεις είτε προσβάλλονταικαι τηλεφωνούν για να διαμαρτυρηθούν. Σημαντικό εγχεί-ρημα επίσης ήταν και η ραδιοφωνική διασκευή του μυθιστο-ρήματος του Κώστα Ταχτσή το «Τρίτο Στεφάνι», με τη μορφή

ραδιοφωνικού σήριαλ με τη Ρένα Βλαχοπούλου ως Νίνα καιτη Δέσπω Διαμαντίδου ως Εκάβη.

Το θέατρο στο ραδιόφωνο αποτέλεσε μια εξαιρετική πρό-ταση υψηλής και προσιτής ψυχαγωγίας για ένα ευρύ κοινόπανελληνίως, που κατάφερε να βάλει κυριολεκτικά μέσα σεκάθε σπίτι τις φωνές και τις ερμηνείες γνωστών και πολύ επι-τυχημένων ηθοποιών που εκείνη την περίοδο μπορούσε κα-νείς να απολαύσει κυρίως μέσα από τις θεατρικές αίθουσεςτου Εθνικού θεάτρου, του Θεάτρου Τέχνης ή άλλων διάσημωνγια την εποχή σκηνών, του ονομαζόμενου ελεύθερου θεά-τρου. Έτσι, ηθοποιοί όπως ο Αλέξης Μινωτής, η Κατίνα Παξι-νού, η Κυβέλη, ο Δημήτρης Χορν, η Έλλη Λαμπέτη, ο ΘάνοςΚωτσόπουλος, ο Γρηγόρης Βαφιάς, ο Στέλιος Βόκοβιτς, αλλάκαι η Μαίρη Αρώνη, η Πίτσα Καπιτσινέα, ο Θάνος Λειβαδίτης,ο Γιάννης Φέρτης, ο Μάκης Ρευματάς, ο Πέτρος Φυσσούν, οΓιάννης Μόρτζος και τόσοι άλλοι ηθοποιοί, σχεδόν όλοι μα-γνητοφωνούσαν θεατρικά έργα για το «Θέατρο της Δευτέ-ρας», το «Θέατρο της Τρίτης» ή «Το Θέατρο της Κυριακής»,για το Δεύτερο ή το Τρίτο Πρόγραμμα, από τις δεκαετίες του΄60, του ́ 70 του ́ 80. Αν αναφέραμε ενδεικτικά το ρεπερτό-ριο που ακούστηκε από τα ερτζιανά θα παρατηρούσαμε τηνποικιλία και τον πλουραλισμό των θεατρικών σκηνών αλλάκαι την ποιότητα και τον επαγγελματισμό μεγάλων και ιστο-ρικών θιάσων. Επομένως, έργα όπως «Η Πινακοθήκη τωνΗλιθίων» (Νίκου Τσιφόρου), ηχογράφηση 1957, «Ερωφίλη»(Γεωργίου Χορτάτζη), ηχογράφηση 1959, «Το μυστικό τηςκοντέσσας Βαλέραινας» (Γρηγορίου Ξενόπουλου), ηχογρά-φηση 1962, «Γυάλινος κόσμος» (Τένεσι Ουίλιαμς), ηχογρά-φηση 1965, «Η θυσία του Αβραάμ» (Βιτσέντζου Κορνάρου),ηχογράφηση 1967, «Δον Καμίλο (Σωτήρη Πατατζή), ηχογρά-φηση 1972, «Η φαλακρή τραγουδίστρια» (Ευγένιου Ιονέσκο),ηχογράφηση 1976, «Η Κυρία που δεν πενθεί» (Κώστα Μουρ-σελά), ηχογράφηση 1977, «Ζωρζ Νταντέν» (Μολιέρου), ηχο-γράφηση 1977,«Το Αμάρτημα της Μητρός μου» (ΓεωργίουΒιζυηνού), ηχογράφηση 1977, «Δέκα μικροί νέγροι» (ΑγκάθαΚρίστι), ηχογράφηση 1977, «Ο ήχος του όπλου» (Λούλας Ανα-γνωστάκη), ηχογράφηση 1988, είναι αντιπροσωπευτικά δείγ-ματα εκείνης της ραδιοφωνικής θεατρικής δραστηριότητας.

Τελευταία απόπειρα αναβίωσης του θεάτρου στο ραδιό-φωνο έγινε από το Θέατρο Τέχνης και το Τρίτο Πρόγραμμα(FM 90,9) όταν στην τρέχουσα θεατρική περίοδο παρουσιά-στηκαν μεταμεσονύκτιες φανταστικές ιστορίες μυστηρίου,δοσμένες με τη μορφή ενός ιδιαίτερου θεατρικού αναλογίουσε σκηνοθεσία Κωστή Καπελώνη, με αφηγητές τον ΜιχάληΜητρούση, την Ολίνα Ξενοπούλου ή τον Πασχάλη Τσα-ρούχα. Η Άννα Σακαλή, από την εκπομπή της «ακούτε τρίτοπρόγραμμα» παρουσίασε ένα αφιέρωμα στον ΈντγκαρΆλλαν Πόε με αφορμή τα 200 και ένα χρόνια από τη γέννησητου και περιέλαβε δύο έργα του Αμερικανού συγγραφέα «Τοκοράκι» και «Το σκοτεινό ποίημα της χαμένης αγάπης», ενώακούστηκαν παραμύθια από τις «Χίλιες και μια νύχτες τηςΣεχραζάτ».

θεατροαπό τον Θανάση Κότση,

θεατρολόγο

Το θέατρο στο ΡαδιόφωνοΡαδιοδράμα είναι ο ραδιοφωνικός αφηγηματικός τρόπος απόδοσης ενός δράματος. Κύρια χαρακτηριστικό του ραδιοδράματος είναι η απουσία της οπτικής σχέσης του θεατή, που πλέον ονομάζεται ακροατής, με το αφηγούμενο δρώμενο. Ένα θεατρικό έργο αν και προορισμένο για σκηνική απόδοση,μπορεί να διασκευαστεί ώστε να «ακουστεί» και όχι να παρασταθεί, μολονότι υπάρχουν και συγγραφείς που έχουν συγγράψει κείμενα προορισμένα μόνο για το ραδιόφωνο, όπως ο Γιώργος Μανιώτης και ο Γιώργος Διαλεγμένος. Ένα ραδιοδράμα λοιπόν εξαρτάται από την ακουστική σχέση ακροατή και ηθοποιού.Οι διάλογοι, η μουσική, η ακουστική δράση (εξωτερικοί ήχοι,

ήχοι παραγόμενοι από τον ηθοποιό) αντικαθιστούν την οπτική δράση. Οι κινήσεις των ηθοποιών περιορίζονται και συμβαίνουν μόνο στην περίπτωση που μπορούν να ακουστούν (χτύπημα χεριού στο τραπέζι, χρήση κάποιου αντικειμένου που παράγει ήχο). Αντίθετα όσα δεν μπορούν να ειδωθούν, λέγονται, οπότε το λεκτικό σκηνικό ενός ραδιοδράματος αντικαθιστά το οπτικό.

• «Ο Αη-Γιώργης των Γραικών», του Θανάση ΣκρουμπέλουΉρωες και τόπος δράσης

τους είναι από το σκληρόυλικό των ονείρων και τηςπραγματικότητας. Ο Δικαστής,η Μοίρα, ο Έλευσις, οι Κατα-λούνα γεννημένοι από το νε-οελληνικό μυθικό ασυνείδητο,βγαίνουν στο φως και μας μι-λούν για όσα νομίζουμε ότι χά-θηκαν, μα ζούνε δίπλα μας,όχι ως μυθολογικές οντότητεςτης μνήμης, αλλά ως συνοδοι-πόροι στο τώρα. Τα αγάλματαείμαστε εμείς. Παλιές έχθρες κοινές αγάπες και όλοι οι γόρ-διοι δεσμοί που τους κρατούν πρέπει με κάθε τρόπο να λυ-θούν ανάμεσά τους, για να βρει με το ξημέρωμα η φυλακήτο νέο καίσαρά της. Ένα μυθιστόρημα ρεαλιστικό, σκληρό,που διαβάζεται χωρίς ανάσα από την αρχή ως το τέλος. (Εκ-δόσεις Νόβολι)

• «Μονάκριβη» της ΣάφαϊρH Kλαρίς Πρέσιους Tζόουνς,

µια αναλφάβητη δεκαεξά-χρονη, ήταν µέχρι τώρα αό-ρατη· αόρατη για τον πατέρατης, που τη βιάζει, για τηµητέρα της, που την τσακίζειστο ξύλο, και για το κράτος,που την αντιµετωπίζει σαν µιαακόµα χαµένη περίπτωση τουXάρλεµ. Όταν όµως η Πρέσι-ους -έγκυος από τον πατέρατης στο δεύτερο παιδί- συναν-τάει µια προοδευτική και απο-φασισµένη καθηγήτρια,µαθαίνει όχι µόνο πώς να γράφει για τη ζωή της, αλλά καιπώς να την κάνει για πρώτη φορά δική της. Το μυθιστόρηματης Σάφαϊρ μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον αμε-ρικανό σκηνοθέτη Lee Daniels, στην ταινία «Precius» (2009),που προτάθηκε για έξι βραβεία Όσκαρ και τέσσερα βραβείαBafta, με την ηθοποιό Gabourey Sidibe στον πρωταγωνι-στικό ρόλο. (Εκδόσεις Καστανιώτη)

• «Η ιερά εξέταση-Διώξεις αιρετικών κατά τον Μεσαίωνα και τους νεότερους χρόνους», του Γκερντ Σβερχοφ«Ιερά Εξέταση», ένας ιστο-

ρικός όρος που εξάπτει τηφαντασία και ανακαλεί ζοφε-ρές εικόνες: φανατικοί και σα-διστές διώκτες αιρετικών,σκοτεινά κολαστήρια, μαζικέςθανατώσεις στην πυρά. Ο θε-σμός αυτός έχει ταυτιστεί στησυλλογική μνήμη με μία απότις μελανότερες σελίδες τηςιστορίας της Δύσης. Ο ΓκερντΣβέρχοφ, με αξιοθαύμαστηνηφαλιότητα και διεξοδικό-τητα, παρουσιάζει την πορεία της σε όλο το τοπικό και χρο-νικό φάσμα: Από τον Μεσαίωνα έως τους νεότερουςχρόνους, με κύριους σταθμούς τη μεσαιωνική παπική ΙεράΕξέταση και την ισπανική και ρωμαϊκή (Sanctum Officium)εκδοχή της κατά τους νεότερους χρόνους. Κατευθυντήριεςαρχές του παραμένουν ο διαχωρισμός μύθου και πραγματι-κότητας και ο σεβασμός της ιστορικής αλήθειας προκειμέ-νου για ένα φαινόμενο με πολύμορφες θρησκευτικές καιπολιτικές προεκτάσεις. (Εκδόσεις Εστία)

• «Ένα παιδί για την αιωνιότητα»,της Ιζαμπέλ ντε ΜεζεράκΝα παιδί για την αιωνιότητα-

μια ιστορία ζωής, ένα οικογε-νειακό δράμα που μεταμορφώ-νεται σε μεγαλειώδες τραγούδιαγάπης. Πρόκειται για τη συγ-κλονιστική διήγηση μιας μητέ-ρας που θα χάσει το παιδί τηςλίγο μετά τον τοκετό. Η ίδια τογνωρίζει αλλά αποφασίζει νατο συνοδέψει με όλη της τηναγάπη στην σύντομη ζωή του.Η Ιζαμπέλ ντε Μεζεράκ είναιέγκυος. Της αναγγέλλουν ότιτο παιδί που περιμένει πάσχει από μια χρωμοσωμική ανω-μαλία που θα του επιφέρει το θάνατο. Η ίδια και η οικογέ-νειά της συγκλονίζονται, αποφασίζουν όμως νααντιμετωπίσουν τον προαναγγελθέντα αυτό θάνατο. Σ’ ένακόσμο που δεν έχει να προσφέρει παρά μόνο την ευθανασίαως λύση σε μια τέτοια δοκιμασία, θα συνοδεύσουν ως τοτέλος το παιδί τους, το μικρότερο αδελφό τους, σε μια απί-στευτη περιπέτεια που θα μεταμορφώσει και τους ίδιους.Όπως εκείνοι που συνοδεύουν τους δικούς τους που ανα-χωρούν μέσα στις μονάδες της παρηγορητικής φροντίδας,στο τελευταίο στάδιο μιας ασθένειας που κράτησε μικρό-τερο ή μεγαλύτερο διάστημα, η συγγραφέας άντλησε, συμ-πορευόμενη με το καταδικασμένο βρέφος της, μια έξοχηδύναμη για να ξεκινήσει και πάλι σήμερα το δρόμο τηςζωής.

Για να ολοκληρώσει τη διήγησή της, η Ιζαμπέλ ντε Μεζε-ράκ ζήτησε από ένα γιατρό, μαιευτήρα γυναικολόγο του νο-σοκομειακού κέντρου της περιοχής, να θεμελιώσει τα λόγιατης πάνω στην ιατρική αλήθεια. Ξεκινώντας με τις σκέψειςενός ειδικού στην παρηγορητική μέριμνα, αυτό το βιβλίοθέλει να προσφέρει ένα άνοιγμα, μια εναλλακτική λύση, σεόλα τα ζευγάρια που πλήττονται από μια τέτοια δοκιμασία.(Εκδόσεις Ακρίτας)

• «Ο ποιητής Νίκος Καββαδίας - Ο παράξενος ταξιδευτής και συναρπαστικός αφηγητής»,του Βαγγέλη Σακκάτου Ο Νίκος Καββαδίας, ο ποι-

ητής της θάλασσας, των μα-κρυσμένων ταξιδιών και τωνγαλάζιων πόντων, είναι σή-μερα, 34 χρόνια μετά τον αιφ-νίδιο θάνατό του, ένας απότους πιο γνωστούς και διάση-μους ποιητές μας. Οι εκδόσειςτων λίγων βιβλίων του -τρειςποιητικές συλλογές και τρίαπεζά- είναι πάρα πολλές, όσοδε για τις μελοποιήσεις τωνποιημάτων του από σημαντι-κούς δημιουργούς, συνθέτεςκαι ερμηνευτές, όπως ο Θάνος Μικρούτσικος, η Μαρία Κωχκαι η αείμνηστη Μαρία Δημητριάδη, έχουνε σημειώσει ρεκόρπωλήσεων δίσκων.

Ο Νίκος Καββαδίας στο έργο του είναι συνήθως ο «δρά-στης» και ο άφθαστος, ο μοναδικός αφηγητής, αλλά και οΚεφαλονίτης τοπικιστής και ταυτόχρονα ο κοσμοπολίτης,αυτός που αφηγείται θλιβερές ιστορίες στα ποιήματά τουαλλά και στον πεζό λόγο του, μα και ο εμπνευσμένος καιμαχητικός δημιουργός αντιστασιακών και επαναστατικώνθουρίων, όταν το καλούσαν οι καιροί. Ο Νίκος Καββαδίαςσυγκαταλέγεται στους μεγάλους μας ποιητές. Το 2010 συμ-πληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννησή του. Μικρή προ-σφορά στη μνήμη του τούτο μου το βιβλίο. (ΕκδόσειςΔρόμων)

• «Ο αργός θάνατος της Λουσιάνα Μπ.»,του Γκιγέρμο ΜαρτίνεςΜια Κυριακή πρωί στο

Μπουένος Άιρες, ένας συγγρα-φέας που αγωνίζεται να επι-βιώσει δέχεται την αναπάντεχηόσο και σοκαριστική επίσκεψημιας κοπέλας που γνώριζεδέκα χρόνια πριν... Δέκα χρό-νια μετά, τίποτα δεν έχει μείνειπια από τη χαρούμενη και θελ-κτική Λουσιάνα, στην οποίαυπαγόρευε τα μυθιστορήματάτου ο αντιπαθής και διάσημοςσυγγραφέας Κλόστερ. Μετάτους τραγικούς θανάτους όλωντων αγαπημένων της προσώπων, µε πρώτο τον σύντροφότης, η Λουσιάνα ζει μέσα στον τρόμο, παρακολουθώνταςκάθε σκιά, κάθε άνθρωπο που περνά από δίπλα της, µε τηνυποψία ότι οι θάνατοι αυτοί δεν μπορεί να είναι τυχαίοιπαρά μέρος κάποιας μεθοδικά οργανωμένης εκδίκησηςεναντίον της, ένας κύκλος γύρω της που θα κλείσει µόνοστον αριθμό επτά. Και στην απόλυτη απόγνωσή της κατα-φεύγει στον μοναδικό άνθρωπο στο Μπουένος Άιρες πουείναι ικανός να εισχωρήσει στο δυσοίωνο σύμπαν του Κλό-στερ...

Τα Τετράδια Σημειώσεων του Χένρυ Τζέιµς καθώς και μιαΒίβλος του Σκόφιλντ θα αποτελέσουν αμφίσημα κλειδιά στοπέρασμα χωρίς επιστροφή προς την πιο πρωτόγονη περιοχήτου κακού. Θα μπορούσε ένας δολοφόνος να μιμηθεί µεπροσοχή την τύχη, να επινοήσει μια αιματηρή γεωμετρίαθανάτων και να μείνει ατιμώρητος; Ποια είναι η δίκαιη ανα-λογία της τιμωρίας για εκείνον που µας άρπαξε τα πάντακαι µας προξένησε μέγιστο πόνο; Ο συγγραφέας της Ακο-λουθίας της Οξφόρδης επιστρέφει µ’ ένα βιβλίο εξαιρετικήςέντασης, ένα εντυπωσιακό μυθιστόρημα, που καθηλώνει µετην καθαρή και ακριβή γραφή του και κρατά τον αναγνώστησε εγρήγορση μέχρι και την τελευταία του σελίδα. (ΕκδόσειςΠατάκη)

• «Στην Ινδία των θεών, των φτωχών, των χρωμάτων», της Λολίτας ΓεωργίουΗ Ινδία μέσα από επτά δια-

φορετικά οδοιπορικά. Από τονΓάγγη των αρχαιότατων κατα-βολών έως τον νότο της εξε-λισσόμενης τεχνολογίας, τούτηη απέραντη χώρα προβάλλειγεμάτη αντιθέσεις µε τη συνύ-παρξη τόσων ανόμοιων στοι-χείων, που αποτελούν σύνολοκαμιά φορά δυσνόητο για τουςαπλά λογικούς, αλλά πάνταγοητευτικό για τους ονειρευ-τές.

Στην Ινδία, που μέρα με τημέρα καλπάζει στον δρόμο της παγκόσμιας υπερδύναμης,αλληγορικοί θεοί χειραγωγούν την καθημερινή ζωή, ανώ-νυμο πλήθος λιμοκτονεί συνομιλώντας µε πνεύματα, παλά-τια ασύλληπτης χλιδής υψώνονται δίπλα σε καλύβια,μεγιστάνες του πλούτου και επαίτες γονατίζουν μπροστά σεθεότητες πληθωρικές σαν τη φύση. Και παντού χρώματα,εξαίσια χρώματα, που καλύπτουν τα πάντα σαν ουράνιοτόξο. Από τους άριους κατακτητές μέχρι τον Μεγάλο Αλέ-ξανδρο και τους Μογγόλους, από την ηρεμία του Βούδαμέχρι την έλευση του Ισλάμ και τους αμέτρητους θεούς τουινδουισμού, από τη βαθιά θεοσοφική φιλοσοφία μέχρι τηνκινηματογραφική φλυαρία που ψυχαγωγεί τον λαό, η Ινδίαπροβάλλει αιώνια, μυστηριώδης και απέραντα συγκλονι-στική. (Εκδόσεις Πατάκη)

βιβλια



Νέες σελίδεςγια ανάγνωση

βιβλίο του μήνα

• «Ποτέ χωρίς την αδελφή μου» των Σελέστε Τζόουνς, Κριστίνα Τζόουνς και Τζουλιάνα Μπάρινγκ

Στα τέλη της δεκαετίας του ’60 δημιουργείται στη Νότια Καλιφόρνια από τον ΝτέιβιντΜπεργκ η αίρεση των Παιδιών του Θεού και σύντομα εξαπλώνεται σε πολλές χώρες τουκόσμου, ανάμεσά τους και στην Ελλάδα. Στο εσωτερικό της οργάνωσης επικρατεί σεξουα-λική ασυδοσία. Πολλά παιδιά γεννιούνται στα κοινόβιά της, απομακρύνονται από τους γο-νείς τους, κακοποιούνται σεξουαλικά και τους ασκείται τεράστια ψυχολογική και σωματικήβία. Το Ποτέ χωρίς την αδελφή μου είναι η συγκλονιστική ιστορία τριών αδελφών, της Σε-λέστε, της Κριστίνα και της Τζουλιάνα, οι οποίες έζησαν στους κόλπους της αίρεσης. Μιλούνγια τον αγώνα τους να επιζήσουν στα κοινόβια-στρατόπεδα, να επουλώσουν τα τραύματάτους και, τελικά, να απομακρυνθούν από την οργάνωση και να ενταχθούν στον πραγματικόκόσμο. Ένα βιβλίο που συγκινεί και εξεγείρει. Η στεντόρεια φωνή τριών γυναικών πουβρήκαν το θάρρος να εκτεθούν, να καταγγείλουν και να ξεκινήσουν έναν αγώνα εν ονόματιόλων αυτών που σιωπούν.

Η Κριστίνα, η Σελέστε και η Τζουλιάνα γεννήθηκαν μέσα στην αίρεση των Παιδιών τουΘεού (που τώρα είναι γνωστή με την ονομασία Διεθνής Οικογένεια). Ο πατέρας τους Κρί-στοφερ Τζόουνς παραμένει μέλος της οργάνωσης. Η Κριστίνα και η Σελέστε έχουν την ίδιαμητέρα. Τα τρία κορίτσια χωρίστηκαν από τα αδέλφια και τις μητέρες τους σε πολύ μικρήηλικία και έζησαν σε διάφορα μέρη του κόσμου, πολύ συχνά υπό τη «φροντίδα» θετών γο-νιών. Η Κριστίνα ήταν δώδεκα ετών όταν η μητέρα της την απήγαγε από την αίρεση. Η Σε-λέστε έφυγε λίγo πριν γίνει τριάντα. Η Τζουλιάνα κατάφερε να απελευθερωθεί στην ηλικίατων είκοσι τριών. Από την εποχή που έφυγε από την αίρεση, η Κριστίνα έχει προσπαθήσεινα αφυπνίσει το δημόσιο αίσθημα σχετικά με τις αιρέσεις και τους κινδύνους που αντιμε-τωπίζουν οι νέοι που βρίσκονται υπό την επιρροή τους. Η Σελέστε πήγε στο πανεπιστήμιοκαι σπούδασε Ψυχολογία.

Η Τζουλιάνα σπουδάζει Φιλοσοφία και Ψυχολογία και έχει επαφή με τα υπόλοιπα αδέλ-φια της, που είναι ακόμη μέλη της αίρεσης. Όλα ξεκίνησαν σαν εκδήλωση αγάπης για το

Θεό και τον συνάνθρωπο όπως τονίζει και ησυγγραφέας η Σελέστε. Μετά έγινε ένας εφιάλ-της. Άλλαξε πολλές χώρες αυτή και τα αδέλφιατης με στόχο να μην βρίσκονται σε μόνιμο έδα-φος τα μέλη της αίρεσης και να μην μπορούν ναδικαστούν όπου διαπράττουν τα αδικήματα πουπροαναφέρθηκαν. Κάποτε η αίρεση αριθμούσε20.000 άτομα. Σήμερα μόλις 2000 αλλά απαιτεί-ται πολύς αγώνας ακόμα για να χτυπηθεί η νο-σηρότητα στη ρίζα της. Η Σελέστε θυμάταιακόμα το βίντεο που τράβηξαν μέλη της οργά-νωσης όταν ήταν πέντε ή έξι χρονών ολόγυμνηχορεύοντας για τον ιδρυτή της αίρεσης και τον 5χρονο τότε γιό του. Και όλα αυτά με τηνπαρότρυνση του πατέρα της, από τον οποίο με δυσκολία έχει αποκοπεί. Ένας τεράστιοςαγώνας κόντρα στην κακοποίηση. Φωνάζει σε όλες τις εγκλωβισμένες γυναίκες να μην τοβάζουν κάτω. Καμία από τις αδελφές της ούτε και αυτή μέχρι την επανάστασή της δεν ήξερετον έξω κόσμο.

Τώρα ζει σε μια πλημμυρίδα συναισθημάτων ενημερώνει, όλο τον κόσμο με το βιβλίο τηςκαι προσπαθεί να θυμηθεί να ξεχάσει και να αναλύσει για να λυτρωθεί. Ο ίδιος της ο πατέραςτης στερούσε τον έξω κόσμο. Έζησε μια πρώιμη παιδική ηλικία, είδε την αποτυχία της πα-τρότητας και συγκρούστηκε με την ωριμότητα. Θεμελιώδες αίτημά της η αποκατάσταση τωνπαλαιών στοιχείων του ψυχικού της τραύματος. Να αφήσει να πέσει σαν πέπλο από πάνωτης η ιδέα της οργάνωσης για τον έρωτα του θανάτου και το πάθος για θάνατο. Η ίδια η Σε-λέστε σήμερα λέει ότι «η ελπίδα την κράτησε όταν η πίστη της αμφιταλαντευόταν». Στη συ-νέχεια έμαθε ότι εκεί που υπάρχει ζωή υπάρχει πάντα ελπίδα. (Εκδόσεις Δρεπανιά)

παδικό & νεανικό βιβλίο• «Πού πήγε το Πάσχα;», του Βαγγέλη ΗλιόπουλουΠού πήγε το Πάσχα; Στις

σούβλες για τα αρνιά; Στα κα-ταστήματα με τα τρόφιμα; Στιςλαμπάδες- παιχνίδια; Στις εθνι-κές οδούς που στριμώχνονταιτα αυτοκίνητα; Αναρωτιέται ηΝιάνια και με μια απίθανηπαρέα από κότες, αρνάκια καικουνέλια τριγυρνά και ψάχνει.Τελικά, ανακαλύπτει πως τοΠάσχα βρίσκεται πέρα απ’ όλααυτά, εκεί που η αγάπη και ηθυσία έδωσαν στη ζωή αληθινή ουσία, σε μια σπηλιά στοβουνό, απ’ όπου βγαίνει Φως! Ένα βιβλίο που αναδεικνύειτην αληθινή αξία του Πάσχα! Θυμάστε τη Νιάνια, που έψα-χνε «Πού πήγαν τα Χριστούγεννα;» Παρόλο που οι γονείςτης είχαν πει στη δασκάλα να μην της πει ότι έρχεται τοΠάσχα, για να μην αρχίσει πάλι να ψάχνει, της το είπε ο κύ-ριος που έφερε τα αυγά που θα βάψει η μαμά. Κι έτσι η Νιά-νια, με μια απίθανη παρέα από κότες, αρνάκια καικουνέλια, τριγυρνά πάλι και ψάχνει από πού έρχεται τοΠάσχα! Κι όταν έχει έρθει, πού το βρίσκει κανείς; (ΕκδόσειςΠατάκη)

• «Πασχαλινή ιστορία αγάπης»,της Μαρίας ΑνδρικοπούλουΤι ετοιμάζει κάθε Πάσχα ο

κύριος Ζαχαρίας, ο ζαχαρο-πλάστης, για να ευχαριστήσειτους μικρούς του φίλους;Φέτος θα ετοιμάσει τα ίδια ήμήπως έχει σκεφτεί κάτι ιδιαί-τερο;Κι εκείνος ο λαγός πουείναι φτιαγμένος από σοκο-λάτα γάλακτος γιατί είναι τόσοθλιμμένος άραγε; Τι συμβαίνει τα βράδια στη βιτρίνα τουζαχαροπλαστείου «Η γλυκιά ζωή»; Τι μπορεί να ξέρουν γιατην αγάπη ο σοκολατένιος λαγός κι ένα, επίσης σοκολατέ-νιο, αυγό; Έχει απομείνει τελικά μια μικρή ελπίδα όταν όλα

μοιάζουν να έχουν χαθεί; Η «Πασχαλινή ιστορία αγάπης»είναι ένα τρυφερό παραμύθι για τη δύναμη της αγάπης. (Εκ-δόσεις Τετράγωνο)

• «Το πρώτο μου πασχαλινό βιβλίο»,της Έλενας και του Γρηγόρη ΚανελλόπουλουΤο «Πρώτο μου πασχαλινό

βιβλίο», γεμάτο πρωτότυπεςπασχαλινές ασκήσεις, έχειστόχο να βοηθήσει τα παιδιάνα εξασκήσουν τις δεξιότητεςτης ανάγνωσης, της γραφήςκαι των μαθηματικών, μέσααπό έναν ευχάριστο και δημι-ουργικό τρόπο. Μέσα από τιςσελίδες του τα παιδιά προσχο-λικής ηλικίας θα γνωρίσουντην κυρα-Σαρακοστή, θα πλά-σουν λαζαράκια, θα βάψουν κόκκινα αυγά, θα γνωρίσουντα έθιμα της Μεγάλης Εβδομάδας και θα ανακαλύψουν τηνπλούσια ελληνική παράδοση, αξιοποιώντας δημιουργικά τοχρόνο τους στο σπίτι ή στο νηπιαγωγείο. (Εκδόσεις Πατάκη)

• «Το Πάσχα του Πασχάλη», της Μαρίας ΑνδρικοπούλουΦέτος την άνοιξη ο μικρός

τρισχαριτωμένος λαγουδάκος,ο Πασχάλης, έχει χάσει τε-λείως το κέφι του. Αιτία τηςκακοκεφιάς του η μετακόμισηπου αναγκάζονται να κάνουν –λόγω της δουλειάς του πατέρατου − από το αγρόκτημα όπουγεννήθηκε σε μια μικρή πόληκάμποσα χιλιόμετρα μακριά.Από κει δηλαδή που έτρεχεανέμελος στα λιβάδια, τώραθα πρέπει να κλειστεί σε κά-ποιο διαμέρισμα στην πόλη; Δυστυχώς ναι! Ο Πασχάλης δυ-σκολεύεται πολύ να συνηθίσει την καινούργια του γειτονιά,

ώσπου ανήμερα το Πάσχα, αναπάντεχα, όλα αλλάζουν σαναπό θαύμα. Πώς καταφέρνει τελικά ο Πασχάλης να προσαρ-μοστεί στην καινούργια του ζωή; Ποιους θα γνωρίσει στηνπρώτη του περιπλάνηση στη νέα του γειτονιά; Θα αποκτήσεικαινούργιους φίλους ή δε θα τον κάνει κανείς παρέα;

Το «Πάσχα του Πασχάλη» είναι μια διασκεδαστική ιστορίαγια το πείσμα των παιδιών και τις δυσκολίες προσαρμογήςσε νέο περιβάλλον. (Εκδόσεις Τετράγωνο)

• «Το Πάσχα της νόνας Χελώνας».της Λότης Πέτροβιτς-ΑνδρουτσοπούλουΈνα Πάσχα ολότελα ξεχωρι-

στό θα περάσουν τούτη τη χρο-νιά στο δάσος τα πουλιά, ταέντομα και τα ζωάκια! Η νόναη Χελώνα και τα δέκα της εγ-γόνια θα σκαρώσουν κάτιαστείο στον περήφανο τον κυρΛαγό και θα γελάσουν όλοιτους πολύ!

Γιατί το πάθημα το άξιζε στ’ αλήθεια ο καυχησιάρης φίλοςτους. Είχε αρχίσει από καιρό να καμαρώνει ότι θα σπάσειολονών τ’ αυγά τα πασχαλιάτικα με τα δικά του, που θαήταν, λέει, τα καλύτερα. Είχε την ίδια ψευτοπερηφάνια μετον προ-προ-προπαππού του, εκείνον που την έπαθε ταχρόνια τα παλιά, όταν τον νίκησε η προ-προ-προγιαγιά τηςνόνας της Χελώνας σ’ έναν αγώνα δρόμου, όπως λέει έναςμύθος του Αισώπου. Το Πάσχα, ωστόσο, είναι η γιορτή τηςαγάπης. Έτσι στο τέλος όλοι θα τον συγχωρήσουν, θα φάνεκαι θα πιούνε, θα χορέψουν και θα τραγουδήσουν όλοι αν-τάμα σε πασχαλιάτικο τραπέζι που θα στρώσουν μες στοδάσος.

Το Πάσχα της νόνας Χελώνας είναι το 38ο βιβλίο τηςΛότης Πέτροβιτς-Aνδρουτσοπούλου στις Εκδόσεις Πατάκηκαι είναι γραμμένο με τη γνώριμη ιδιαιτερότητα και το χι-ούμορ που διακρίνει τη συγγραφέα. Με βιβλία που έχουνξεπεράσει τα 600.000 αντίτυπα, πολλές διακρίσεις και βρα-βεία η συγγραφέας έχει κατακτήσει σημαντική θέση στοχώρο της ελληνικής παιδικής λογοτεχνίας, αλλά και στιςκαρδιές αναγνωστών όλων των ηλικιών. (Εκδόσεις Πατάκη)

βιβλια


βιβλιοκριτική από τον Θανάση Κότση

• «Ο Έρωτας και η Ειρωνεία» του Ντάριο Φο

Ένας παθιασμένος έρωτας που θα έχει την ατυχία ναμπλεχτεί στα γρανάζια της θρησκείας και θα καταλήξειστην καταστροφή. Μια γυναίκα που θα θελήσει να κρατήσειζωντανή την κληρονομιά μιας αγίας και ενός αγγέλου, θαθεωρηθεί αιρετική και θα καεί ζωντανή στην πυρά. Μια θη-ριοδαμάστρια θα αποκαλύψει τα μυστικά της συζυγικής τηςζωής εκτελώντας προμελετημένα παιχνίδια με τα λιοντά-ρια. Κι ένας άξεστος χωριάτης θα ανακαλύψει τη χαρά τηςουτοπίας πεθαίνοντας ως κομμουνιστής ήρωας. Τέσσεριςιστορίες συνθέτουν αυτό το βιβλίο του νομπελίστα ΝτάριοΦο ο οποίος, ως πεζογράφος, δεν παύει να ερευνά τηνκρυμμένη αλήθεια πίσω από την επίσημη εκδοχή της κάθειστορίας, με το χιούμορ, τον καγχασμό και την αμεσότηταπου είχε πάντα στο θεατρικό και στον προφορικό του λόγο.

Το βιβλίο αυτό αποτελείται από 4 αυτοτελείς ιστορίες.Ο βραβευμένος με νόμπελ λογοτεχνίας, αιρετικός και επα-ναστατικός συγγραφέας, κυρίως θεατρικών έργων, επι-στρέφει με ένα διήγημα, που αποτελείται από τέσσεριςαυτοτελείς ιστορίες για τον έρωτα: Ελόιζα, Η Ιστορία τηςΜαϊνφρέντα, αιρετικής από το Μιλάνο, Η Θηριοδαμάστρια,Κου-ο ουτοπικός. Στο διήγημα του ο Φο συνδέει την ερω-τική συμπεριφορά και την έννοια του έρωτα με την πολι-τική, θεωρώντας έτσι ότι οποιαδήποτε συμπεριφορά ενέχειπολιτική θέση. Η παρουσίαση θα σταθεί στις δύο από τιςτέσσερεις ιστορίες:

Στην Ελόιζα, η ομώνυμη ηρωίδα είναι ηγουμένη ενόςΜοναστηρίου στη Γαλλία. Η ιστορία τοποθετείται στο με-σαίωνα, γύρω στο 1100 μ.Χ. Η Ελόιζα είναι δεκαέξι χρό-νων και προορίζεται να παντρευτεί τον Αμπερλάντο, ένανσεβάσμιο ανώτατο κληρικό. Η διαφορά ηλικίας μεταξύάνδρα και γυναίκας δεν αποτελεί εμπόδιο για αυτήν τηνένωση, αλλά καθημερινή κοινωνική πρακτική. Ο Φο δεν

εστιάζει σε αυτή την πρακτική, αλλά εμφανίζει άλλο έναγεγονός που καθιστά την ερωτική ιστορία ως προβλημα-τική και κοινωνικά παρεκκλίνουσα. Ο Αμπερλάντο ευνου-χίζεται αφού η επιστημονικότητα και ο θετικισμός τηςσκέψης του είναι αντίθετος με τη καθεστηκυία θρησκευτικήάποψη. Μια τέτοια προσωπικότητα με τέτοια προοδευτικήκοσμοθεωρία θα περίμενε κανείς ότι θα σκεφτόταν και αν-τιδρούσε ανάλογα και στα ζητήματα της καρδιάς. Όμως,η ειρωνεία του έρωτα, εντοπίζεται από τον Φο ακριβώς σεαυτήν την αναντιστοιχία. Ο κληρικός αρνείται να αποδε-σμεύσει και αν αποδεσμευτεί συναισθηματικά από τονΕλόιζα, «αιχμαλωτίζοντας» την σε μια κατάσταση που εκ-κρεμεί και δεν μπορεί να ολοκληρωθεί, ακριβώς επειδήέτσι θεωρεί ότι διατηρεί την αρσενική του φύση και τηνανδρισμό του. Η αδυναμία ερωτικής ικανότητας και τοκενό που δημιουργεί, έρχεται ως επιβεβλημένη ανάγκη τουάνδρα, προκειμένου να δικαιολογήσει τη φύση του, νασυμπεριφερθεί δυναστικά και καταπιεστικά στη γυναίκα.Η γυναίκα αδυνατεί λόγω κοινωνικής καταπίεσης να απε-λευθερωθεί από μια κατάσταση που ακυρώνει την δική τηςφύση, τη στιγμή που δεν μπορεί να την χαρεί.

Ο «Κου-Ο ουτοπικός κομμουνιστής» είναι μια ιστορίαπου δανείστηκε ο Φο από ένα κινέζικο παραμύθι. Μιαομάδα επαναστατών, σε μια γιορτή όπου ο κόσμος μασκα-ρεύεται, βρίσκει την ευκαιρία να δολοφονήσει τους τοπι-κούς άρχοντες. Ένα λαϊκό έθιμο, αποκτά διαστάσειςεπανάστασης και ανατροπής του καθεστώτος. Οι επανα-στάτες ονομάζονται «Γιοί του Ουρανού» και είναι μεταμ-φιεσμένοι σε «κοκκινόκωλες μαϊμούδες» (κομμουνιστές),όπως προστάζει το έθιμο. Οι αρχές, προκειμένου προλά-βουν οποιαδήποτε άλλη επαναστατική η εγκληματική από-πειρα, βγάζουν ένταλμα σύλληψης για όποιον φοράει

ανάλογη μάσκα καικηρύσσουν ότι θα τονοδηγήσουν σε θά-νατο. Αυτή η ανακοί-νωση προκαλεί φόβοστον λαό. Η ειρωνείατης ιστορίας βρίσκε-ται στον ήρωα της,έναν απλό, σχεδόνασήμαντο, και σί-γουρα αγαθό άν-θρωπο, που ησυγκυρία τον βρίσκεινα ξεκουράζεται στονμεσημεριανό ήλιο,φορώντας την «απαγορευμένη μάσκα». Η σύλληψη έρχε-ται και οι πολίτες αισθάνονται ότι ο παραβάτης είναι έναςγενναίος επαναστάτης που ήρθε αντιμέτωπος κατά πρό-σωπο με τις αρχές. Ο θαυμασμός του λαού για τον ανυπο-ψίαστο ήρωα ανυψώνει το ηθικό του, αφού πλέον όλοι τοναντιμετωπίζουν σαν πραγματικά ηρωική φιγούρα, σε ση-μείο να είναι ενθουσιασμένος που θα οδηγηθεί στοικρίωμα. Η ιστορία του Κου συμβολίζει την ανάγκη του αν-θρώπου να ξεχωρίσει από το πλήθος, αν αποκτήσει κοι-νωνική ταυτότητα, ακόμη και να αυτή είναι κοινωνικά μηαποδεκτή ή παρεκκλίνουσα. Ο Κου είναι ένας τυχοδιώ-κτης, ένα εξιλαστήριο θύμα, που χρησιμοποιεί η εξουσίαγια να επιβάλλει τη φαινομενική τάξη. Ο Κου λειτουργείως ουτοπικός εκπρόσωπος μιας ιδεολογίας (κομμουνι-σμός), όχι γιατί την υπερασπίζεται αλλά επειδή ευκαιριακάσυνδέθηκε με αυτή, χωρίς να συνειδητοποιεί στην ουσίατη σημασία της. (Εκδ. Καστανιώτη)

παρουσίαση• «Κιλελέρ στον ήλιο μοίρα» του Θωμά Ψύρρα

• Ένα βιβλίο για τον ατυχή πόλεμο του 1897

Το βιβλίο από το ξεκίνημα του αγώνα ως την εξέγερση και την τελικήλύση, είναι ένα ιστορικό αφήγημα, ή καλύτερα μια χρονογραφία, στηνοποία ο αναγνώστης παρακολουθεί την εξέλιξη του αγροτικού ζητήματοςστη Θεσσαλία (1881-1923) και διαβάζει μια γλαφυρή ανασύσταση της ζωήςστον θεσσαλικό κάμπο εκείνη την εποχή. Το καθαυτό ιστορικό αφήγημασυμπληρώνεται από αυθεντικό ιστορικό υλικό, δημοσιεύματα εφημερίδωνκαι περιοδικών της εποχής, μαρτυρίες πρωταγωνιστών και απλών ανθρώ-πων, πρακτικά από δίκες, κείμενα από τη λογοτεχνία και φωτογραφικόυλικό. Συγκεκριμένα περιγράφονται και αναλύονται:

α. όσα προηγήθηκαν της προσάρτησης της Θεσσαλίας και καθόρισαν ενπολλοίς τις εξελίξεις του αγροτικού ζητήματος.

β. τα γεγονότα της δύσκολης εικοσαετίας 1881-1900 (εγκατάσταση τωνελληνικών αρχών, οι πρώτοι αγώνες κολίγων για τα δικαιώματά τους, πολιτική Τρικούπη, πόλεμος 1897)

γ. τα γεγονότα που οδήγησαν στο Κιλελέρ (πολιτική Θεοτόκη, νομοσχέδιο «περί μορτής», κράτοςτσιφλικάς, οργάνωση αγροτικού κινήματος)

δ. η δράση και η δολοφονία του Μαρίνου Αντύπα, του συμβόλου του αγροτικού κινήματοςε. η εξέγερση των αγροτών και η εξέλιξή της (γεγονότα στην Καρδίτσα, στο Κιλελέρ και στη Λάρισα)στ. η σταθερή διεκδίκηση της απαλλοτρίωσης των τσιφλικιών στη δύσκολη δεκαετία 1912-1922 και

η λύση που δόθηκε τελικά από τον Πλαστήρα. Η έκδοση συμπληρώνεται από γλωσσάρι όρων και σχετική βιβλιογραφία. Εκατό χρόνια μετά αξιολο-

γούνται οι δράσεις που γέννησαν το πνεύμα της αγροτικής ανταρσίας και η κατεύθυνση που πήραν. Βέ-βαια η χρονογραφία του Κιλελέρ δεν περιλαμβάνει την κατάληξη της περιπέτειας. Αυτή που δενγράφτηκε ακόμη, καθώς το αγροτικό πλέον μεταλλάχτηκε και εξακολουθεί να παραμένει ανοιχτό καιως πρόβλημα ανάπτυξης και ως κοινωνικό ζητούμενο. (Εκδόσεις Μεταίχμιο)

Τον περασμένο Δεκέμβριο οι εκδόσεις Αντωνίου Σταμούλη στη Θεσσα-λονίκη εξέδωσαν σε μετάφραση Χριστίνας και Τζίνο Πολέζε το «Ημερολόγιοτου Adolfo Rossi» για τον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 και τουςήρωες εθελοντές του Γαριβάλδη. Ο Αντόλφο Ρόσσι (Adolfo Rossi) στο έργοτου για τον ελληνοτουρκικό πόλεμο, ως ανταποκριτής ιταλικής εφημερίδαςείχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει τους συντρόφους του Γαριβάλδη απότο ξεκίνημά τους για τον πόλεμο στη Θεσσαλία μέχρι τις φονικές μάχες τωνΦαρσάλων και του Δομοκού. Το έργο του δημοσιεύθηκε στην Φλωρεντίατο 1897 και το περιεχόμενό του περιλαμβάνει την χρονική περίοδο τωνμηνών Απριλίου –Μαΐου του ιδίου έτους. Ήδη μέσα στο τρένο που θα τουςοδηγούσε από την Μπολώνια στην Ανκόνα, στις 25 Απριλίου του 1897, οισυζητήσεις των συνταξιδιωτών του Ρόσσι περιστρέφονταν γύρω από αυτάτα ανέμελα νέα παιδιά που ξεκινούσαν για τον πόλεμο, χωρίς πείρα, χωρίςεφόδια, με πίστη στην προσωπικότητα του Γαριβάλδη και με την ελπίδα πως, ίσως να διακινδύνευαν τηζωή τους, όμως θα είχαν σίγουρα ένα πιάτο φαΐ που τους έλειπε στην πατρίδα τους, όπου η ανεργίαμάστιζε, κυρίως τις κατώτερες τάξεις. Νέοι, ζωηροί και ίσως υπερβολικά αισιόδοξοι για το μέλλον τουςστην Ελλάδα και ριψοκίνδυνοι, εξαιτίας της απειρίας τους, γίνονταν διαρκώς στόχοι συζητήσεων μέσαστο τρένο, που θα τους μετέφερε στο Ρίμινι, από τους κομψούς και ίσως μορφωμένους συνταξιδιώτεςτους, οι οποίοι όταν δεν τους χαρακτήριζαν αποβράσματα της κοινωνίας και νέους του περιθωρίου, λυ-πόντουσαν απλά που η κοινωνία της Ιταλίας διέθετε τέτοιους επικίνδυνους νέους και απόστρεφαν ταπρόσωπά τους με την έννοια ότι αυτοί οι νέοι δεν θα ξαναγύριζαν ποτέ πια πίσω στην φιλόδοξη Ιταλία.Η υποδοχή όμως των γαριβαλδίνων στην Κέρκυρα υπήρξε εντυπωσιακή και ο αρχηγός τους είχε τηνδυνατότητα διαπραγματεύσεων με τους έλληνες αξιωματούχους. Πρόβλημα ανάπτυξης και ως κοινωνικόζητούμενο. (Εκδόσεις Μεταίχμιο)

Η παρουσίαση του βιβλίου προβλέπεται για τη δεύτερη εβδομάδα του Απριλίου από το βιβλιοπω-λείο «Γνώση».

• «Στους Τροπικούς βραδιάζει νωρίς»,το νέο μυθιστόρημα της Έλενας Γκουντάρα-Σωτηράκη

Ένα ακόμη μυθιστόρημά της, το τρίτο κατά σειρά, κυκλοφόρησε πρινλίγες μέρες η Λαρισαία συγγραφέας Έλενα Γκουντάρα-Σωτηράκη. Τίτλοςτου, «Στους Τροπικούς βραδιάζει νωρίς», με την ιστορία του ν’ ακολουθείμια όμορφη και ονειροπόλα νεαρή κοπέλα, την Έλλη, που εγκαταλείπει σεμικρή ηλικία την οικογένειά της, ακούγοντας τα κελεύσματα της καρδιάςτης, για να διαπιστώσει, όμως, αρκετά σύντομα, ότι όλα είναι μια χίμαιρα.Η Έλενα Σωτηράκη, με τη γλαφυρή γραφή της, καταφέρνει με ανατροπέςστην διήγησή της να οδηγήσει την ηρωίδα της μπροστά σε κρίσιμες απο-φάσεις, καθώς, γνωρίζοντας τον έρωτα της ζωής, θα πρέπει, για να υπα-κούσει στο κάλεσμα του πεπρωμένου, κάτι να θυσιάσει. «Ήμουν μετέωρηκαι εξαρτημένη ταυτόχρονα –λέει η ίδια η ηρωίδα του μυθιστορήματος.Άγνωστο ποιες μυστήριες συγκυρίες , σε ποιες δίνες του χρόνου, σε ποιεςπαρανοϊκές συνθήκες. Δεν ήταν στο χέρι μου να γυρίσω πίσω. Δεν ήξερατον τρόπο. Υπήρχε κάποιος τρόπος άραγε;». Την Έλενα Σωτηράκη, τη γνωρίζουμε από την δεκαετίατου ΄80 ως ποιήτρια. Δημοσιεύει ποιήματά της σε λογοτεχνικά περιοδικά, ενώ έχει εκδώσει και τρειςσυλλογές: Λατρεία και Δάφνες (1994), Ορφικός Έρωτας (1997) και Εποχές της Ψυχής (2000). Το 2003κυκλοφόρησε το πρώτο μυθιστόρημά της, Εραστές Ονείρου, για ν’ ακολουθήσουν το 2005 τα ΚρυμμέναΦεγγάρια.

• «Νύχτες με ουρά» του Αντώνη ΣουρούνηΜια φορά κι έναν καιρό μπορεί να είχαν

και οι άνθρωποι ουρά, γιατί άκουγα πολλέςφορές τους μεγάλους να λένε»Πονάει ηουρά μου», «Με χτύπησε στην ουρά», αλλάτη δική μου δεν την είδα ποτέ, όσο και ναέψαχνα στον καθρέφτη. Το λέω αυτό γιατίμου φαίνεται παράξενο να έχουν ουρά ταπράγματα και να μην έχει ο ίδιος ο άνθρω-πος που τα φτιάχνει.

Μπορεί όμως να φοβάται πως, έτσι κιαποκτήσει κάτι τέτοιο, θα γίνει αυτός ζώο,τώρα που τα έχει εξοντώσει όλα κι έχεικρατήσει μερικά σε μάντρες για να ξεγελάειτα παιδάκια. Άλλωστε ποτέ δεν συμπάθησετις ουρές, εκτός κι αν επρόκειτο για «Λεφτά με ουρά», «Παράδες μεουρά», «Λίρες με ουρά». Κανείς δεν έδωσε σημασία στο άλλο, που έλεγε«Πίσω έχει η αχλάδα την ουρά».

Συνήθως κοιμάμαι νωρίς και συνήθως με ξυπνάει γύρω στις τέσσεριςκάποιο όνειρο, που ώσπου να το εξηγήσω δεν σηκώνομαι από το κρε-βάτι. Σκάλιζα σήμερα το μυαλό μου απορημένος μ’ αυτό που πέρασεαπό πάνω μου. Τη λέξη «ουρά» είχα να τη δω ή να την ακούσω χρόνιακι έβλεπα για πρώτη φορά κάτι τέτοιο στον ύπνο μου. Και μάλισταπαρέα με μια άλλη λέξη, που είχα ξεχάσει ότι υπήρχε. «Λεφτά με ουρά»,αυτό έγραφε στο πλακάτ που κρατούσε το όνειρό μου και γέλασα με τοπόσο γρήγορα έλυσα το γρίφο. «Νύχτες με ουρά λοιπόν», είπα δυνατάκαι σηκώθηκα να συνεχίσω το γράψιμο από κει που το άφησα χθες.(Εκ-δόσεις Καστανιώτη)

• «Περιπλανώμενο αστέρι», του Ζαν-Μαρί Γκυστάβ Λε ΚλεζιόΤο καλοκαίρι του 1943, σε κάποιο μικρό

χωριό της νότιας Γαλλίας που έχει μετατρα-πεί σε γκέτο για τους Εβραίους, η έφηβοςΕσθήρ, ανακαλύπτει τι σημαίνει να είναι κα-νείς Εβραίος εν καιρώ πολέμου και βιώνειτο φόβο, το θάνατο και την ταπείνωση.Μετά τη λήξη του πολέμου, μαζί με τη μη-τέρα της, επιβιβάζεται σ’ ένα υπερφορτω-μένο από κόσμο πλοίο, με προορισμό τονεοσύστατο κράτος του Ισραήλ, όπου θαανακαλύψει τη θρησκεία και τη δύναμη τηςπροσευχής.

Φτάνοντας, θα συναντηθεί φευγαλέα,σαν μέσα σ’ ένα όνειρο, με τη Νετζμά, ένακορίτσι της ηλικίας της, που αναγκάζεται ως Παλαιστίνια να εγκαταλεί-ψει τον τόπο της και να πάρει το δρόμο της εξορίας για κάποιο προσφυ-γικό καταυλισμό. Η Εσθήρ και η Νετζμά, η Εβραία και η Παλαιστίνια,δεν θα συναντηθούν ποτέ ξανά. Θα ’χουν ανταλλάξει μονάχα ένα βλέμμααλλά η καθεμιά, στη δική της εξορία, δεν θα πάψει να σκέφτεται τηνάλλη.

Με δεξιοτεχνική όσο και ποιητική γραφή -η αφήγηση περνά διαδοχικάαπό την Εσθήρ στη Νετζμά και από το πρώτο πρόσωπο στο τρίτο- ο νομ-πελίστας Λε Κλεζιό, σε αυτό το βιβλίο του που θεωρείται από τα καλύ-τερά του, αφηγείται μια απλή και ανθρώπινη ιστορία, καταφέρνονταςωστόσο να συγκλονίσει τον αναγνώστη του. (Εκδόσεις Καστανιώτη)

• «Από το βουνό στον άμβωνα. Ο μετασχηματισμός μια ορεινής κοινότητας», του π. Μιχαήλ ΚοσβύραΟ π. Μιχαήλ Κοσβύρας ξεκίνησε την

επαγγελματική του διαδρομή ως αγροκτη-νοτρόφος στην Αγναντιά, ένα ορεινό χωριότων Χασίων, και μετά από επίμονες προ-σπάθειες υλοποίησε το στόχο του να γίνειιερέας.

Στην αφήγησή του καταγράφει με διεισ-δυτικό τρόπο την καθημερινή ζωή στοχωριό στα χρόνια του Μεσοπολέμου και ταβιώματά του από την τραγική δεκαετία του1940. Στρατιώτης στον Ελληνοϊταλικό πό-λεμο, αντάρτης στον ΕΛΑΣ στην Κατοχή, εν-ταγμένος στον Εθνικό Στρατό στον Εμφύλιοπόλεμο.

Πρόκειται για μια μοναδική μαρτυρία,γιατί χιλιάδες άνθρωποι που ακολούθησαναυτή την πορεία, παρέμειναν «βουβοί». Τοβιβλίο συνοδεύεται από μια εκτενή εισαγωγή των ιστορικών ΓαβρίληΛαμπάτου και Αγαθοκλή Αζέλη. Στην εισαγωγή εξετάζονται θέματα πουαφορούν τις ιδιαιτερότητες του αντιστασιακού κινήματος της Θεσσαλίας,τις εμφύλιες συγκρούσεις της περιόδου 1943-1949, καθώς και το πρό-βλημα της αριστερής βίας. Θέματα για τα οποία διεξάγεται σήμερα έν-τονος και δημιουργικός διάλογος, όχι μόνο στο επίπεδο της ακαδημαϊκήςιστοριογραφίας, αλλά και σε αυτό της δημόσιας ιστορίας. (Εκδόσεις Τα-ξιδευτής)

• «Η χαρά της ζωής», της Μαρίας ΧαραμήΑπό την Εδέμ, την Εύα, το μήλο, από τη δημιουργία του

αλλά και εκ φύσεως ο άνθρωπος όλων των θρησκειών καιαρχαίων πολιτισμών προβληματίζεται για την ευτυχία. Σύγ-χρονες επιστημονικές έρευνες δείχνουν ότι η Δανία σήμεραείναι η χώρα που θέσπισε προϋποθέσεις ώστε οι κάτοικοίτης να θεωρούνται οι πιο χαρούμενοι άνθρωποι. Ζωγρα-φιές, γλυπτά, video, εγκαταστάσεις, φωτογραφίες, κοσμή-ματα, ρούχα, εκφράζουν οπτικά τις απλές, καθημερινέςπροτάσεις του κειμένου, που φιλοδοξεί να επιχειρήσει μιατομή, μια ριζική επί τα βελτίω μεταβολή, έστω και στιγμι-αία, στα αισθήματα, στη διάθεση, στη σκέψη μας μεσούσηςμιας βαριάς ατμόσφαιρας. Ένα χαμόγελο σε καιρούς συν-νεφιάς και στρες. (Εκδόσεις Καστανιώτη)

• «Πηγαίνοντας με τον άνεμο», του Abbas KiarostamiΗ ποιητική συλλογή «Πηγαί-

νοντας με τον Άνεμο», αποτε-λεί ένα χαρακτηριστικό δείγματης καλλιτεχνικής έκφρασηςτου Αμπάς Κιαροστάμι. Σταποιήματα της συλλογής περι-γράφονται με απλές εικόνεςπράγματα και καταστάσεις τηςζωής. Σημαίνοντα ρόλο παί-ζουν οι εικόνες και οι ήχοι, οιάνθρωποι, τα ζώα, τα λουλού-δια, οι δυνάμεις της φύσης πουενίοτε προσωποποιούνται, ενώθίγονται μέσα από λεπτές απο-χρώσεις οι δυσκολίες της ζωής, ο ανθρώπινος πόνος καιτα προβλήματα των ανθρώπινων σχέσεων, όπως η έλλειψηεπικοινωνίας και η μοναξιά. Με τις αντίστοιχες ή αντιθετικέςεικόνες, ο Κιαροστάμι καταφέρνει να αγγίξει την καρδιά τουαναγνώστη. H ποιητική συλλογή Πηγαίνοντας με τον Άνεμοεκδόθηκε στα περσικά το 1999 και έχει ήδη κυκλοφορήσεισε αγγλική, ιταλική, γαλλική, γερμανική και ισπανική με-τάφραση. Στην παρούσα έκδοση, εκτός από την ελληνικήμετάφραση, συμπεριλαμβάνονται και οι μεταφράσεις στιςυπόλοιπες γλώσσες, όπως ακριβώς έχουν δημοσιευτεί.

• «Η απόφαση της ευτυχίας.Πώς να πετύχετε ό,τι θέλετε στη ζωή σας», της Σοφίας ΚλώτσαΤι είναι η ευτυχία και πώς

μπορούμε να την κατακτή-σουμε; Το βιβλίο αυτό προ-σφέρει χρήσιμες συμβουλέςγια όλα τα σημαντικά ζητή-ματα της καθημερινότητάςμας, όπως είναι η επαγγελμα-τική επιτυχία, οι σχέσεις, ηυγεία και η ισορροπία, η προ-σωπική ανάπτυξη, ο πλούτοςκαι η ευτυχία γενικότερα. Στη-ρίζεται σε μια βασική προϋπό-θεση: στο ότι εμείς οι ίδιοιδημιουργούμε τη ζωή μας, εμείς που αναζητούμε την ευτυ-χία σε κάθε μας βήμα και σε κάθε μας συλλογισμό. Για νατην κατακτήσουμε όμως και να διεκδικήσουμε το δικαίωμάμας σε αυτήν, πρέπει πρώτα να το αποφασίσουμε. Αλλάπώς θα πετύχουμε στη ζωή μας ό,τι θέλουμε; Υπάρχουνκλειδιά ή τεχνικές για την επιτυχία και την ευτυχία; Αν πα-ρατηρήσουμε ευτυχισμένους ανθρώπους, θα διαπιστώσουμεότι ακολουθούν και εφαρμόζουν, συνειδητά ή υποσυνεί-δητα, συγκεκριμένα μυστικά. Αυτά τα μυστικά τα αποκαλύ-πτει στο βιβλίο της με τρόπο απλό και κατανοητό ηψυχολόγος - life coach Σοφία Κλώτσα, για να αποδείξει ότιη ευτυχία δεν είναι ένα μακρινό όνειρο, αλλά μια εύκοληαπόφαση.( Εκδόσεις Καστανιώτη)

• «Στη ρωγμή του Χρόνου», του Στέλιου ΒισκαδουράκηΈνας μάγκας το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής του ’43

στον κατοχικό Λάκκο, τη γνωστή γειτονιά του Ηρακλείουχορεύει τον τελευταίο του ζεϊμπέκικο αγκαλιά με την Ιου-λιέτα και τον Νεκρό Ιησού· ένας μεγάλος Έλληνας ποιητήςπροσπαθεί μέσα από τους μύθους μιας πόλης να βρει απαν-τήσεις στα διλήμματά του· ο Θεόφιλος Χατζημιχαήλ εμπνέ-εται από έναν απαγορευμένο έρωτα να ζωγραφίσει τηνΠαναγιά με γαλάζια μάτια· ένας μοναχικός αγιογράφος προ-σπαθεί να δώσει χρώμα στον ασπρόμαυρο κόσμο ενός κο-

ριτσιού που δεν βλέπει· ένας γέρος ριμαδόρος, ο εγγονόςτου, ένα παραμύθι για την Κυρά της Λίμνης, ένας έρωτας,μια ελπίδα, μια λύτρωση… Ο Στέλιος Βισκαδουράκης, πολυ-βραβευμένος λογοτέχνης της νεότερης γενιάς, αποδίδει ωςφωτογράφος των συναισθημάτων Στη Ρωγμή του Χρόνουεικόνες της ανθρώπινης ψυχής, των απλών ανθρώπων τουμόχθου, της αξιοπρέπειας και του έρωτα. (Εκδόσεις Ταξι-δευτής)

• «Φίδια στο Σκορπιό», του Κώστα ΜουζουράκηΟ Θλιμμένος Μπούφος ετοι-

μαζόταν να ξεφορτωθεί για γιαπάντα το μισητό Φλοκ, το κο-πρόσκυλο του Mίστερ Μπλουφ,πετώντας το σάκο στο ποτάμι,όταν ένας αντίχειρας προσγει-ώθηκε στο πρόσωπό του καιτου τσάκισε το λαιμό, διπλώ-νοντας τη γωνία της σελίδαςκαι πετώντας ξανά το εικονο-γραφημένο τεύχος της «Περι-πέτειας» στο ταμπλό τουαυτοκινήτου. Απ’ το ραδιό-φωνο οι Μπίστι Μπόις στριγ-γλίζανε το «Sabotage». Μόλις ένα δευτερόλεπτο πριν, είχεακουστεί η φωνή του Kάρλο: «Παρά πέντε, Έκτορα. Πάμε».Οι δυο άντρες βγήκαν απ’ το αυτοκίνητο, τεντώθηκαν καιίσιωσαν τις μακριές τους καμπαρντίνες. Πήραν από μια δερ-μάτινη καλοραμμένη τσάντα, ο Kάρλο κλείδωσε το αυτοκί-νητο και πέρασαν στην απέναντι πλευρά του δρόμου. Σ’αυτή την πλευρά του δρόμου, συμβιώνουν κι αλληλοσπα-ράσσονται οι ήρωες του βιβλίου: ληστές τραπεζών, διε-φθαρμένοι μπάτσοι, πόρνες, μπράβοι και νταβατζήδες, σεήσυχα μπαρ, παλιά ξενοδοχεία και βρόμικα νυχτερινά στέ-κια, όπου το δίκιο κρύβεται στις κάννες των όπλων κι ο θά-νατος τριγυρίζει αθέατος. Ένα πολιτικό νουάρ μυθιστόρημα,μια ματωμένη ιστορία εκδίκησης, ταγμένη στην παράδοσητων παλπ αναγνωσμάτων, των ρόουντ μούβι και των ται-νιών του Σαμ Πέκινπα, του Σέρτζιο Λεόνε και του ΚουέντινΤαραντίνο. (Εκδόσεις Καστανιώτη)

βιβλια


• ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΚΔΟΣΗΣ: Δανάη Δημητρακοπούλου • ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: Αχιλλέας Τραγούδας• ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ: Άννα Σταυράκη, Άγκυ Συντέτα, Θανάσης Κότσης, Μ. Ε. Λαγκουβάρδος, Στέλλα Μοτίτσιου - Σιδηροπούλου,

Nικόλαος Αθ. Παπαθεοδώρου • ΦΩΤΟΣΤΟΙΧΕΙΟΘΕΣΙΑ: Μαριάννα Ευαγγέλου, Μάρθα Ρέντα, Εύη Λαζαρίδου, Στέλλα Φερεντίνου, Μαρία Κουτούλα, Μαρία Κωσταβάρα • ΜΟΝΤΑΖ: Δημήτρης Ζαχαρός • ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ: Ελένη Κυριτσάκα, Βασίλης Αγοραστός,

Γιώργος Καλφούντζος, Θανάσης Αραμπατζής • ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ - ΕΠΕΞ. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ: Εύη Αγγελούλη • ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Σπύρος Τσαντόπουλος, Κώστας Τσάντζος, Βασίλης Ντάμπλης, Νίκος Σιούμκας • ΕΚΤΥΠΩΣΗ: Δήμος Αλεξόπουλος,

Στέλιος Τσιτσικλής, Κώστας Αλεξόπουλος, Γιώργος Περδίκης, Χρήστος Παπαδημητρίου, Γιάννης Φραγκογούλας

ΠΟΛΙΤΙΣΜόΣΜηνιαία Έκδοση του Δημοσιογραφικού Οργανισμού ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

• «Χίμαιρα», του Ναγκίμπ Μαχφούζ«Η μάνα μου και η ζωή

μου υπήρξαν για μένα ταυτό-σημες έννοιες. Το νήμα τηςζωής της κόπηκε, αλλάεκείνη εξακολουθεί να υπάρ-χει και να ανασαίνει στοβάθος της δικής μουψυχής... Μου έδωσε μεγαλύ-τερη χαρά από όση άξιζα,μου χάρισε περισσότερη ευ-τυχία από όση ευχήθηκα .Δεν αγάπησα κανέναν όσοαγάπησα εκείνη, αλλά ούτεμίσησα άνθρωπο περισσότερο από αυτήν...».

Με αυτά τα λόγια ο ήρωας του βιβλίου Κάμελ ΡόομπαΛαζ ξεκινά την αφήγηση της ιστορίας του, μια συγκλονι-στική ιστορία για την αγάπη και το μίσος, τον έρωτα καιτην προδοσία, την αλήθεια και τις ψευδαισθήσεις, που,όπως υποστηρίζει ο τεχνίτης της γραφίδας Ναγκίμπ Μαχ-φούζ, συνθέτουν τη ζωή ενός ανθρώπου και βρίσκονταιπίσω από κάθε πράξη του. Με τη γνώριμη ψυχογραφικήτου επιτηδειότητα, διαπιστωμένη άλλωστε σε όλα τουσχεδόν τα μυθιστορήματα, ο μεγάλος τεχνίτης του λόγουμάς ξεναγεί στα δαιδαλώδη μονοπάτια του μυαλού και τηςψυχής ενός ανθρώπου ο οποίος υπήρξε ταυτόχρονα θύτηςκαι θύμα των περιστάσεων της ζωής. Χαρτογραφεί αρι-στοτεχνικά τις πιο απόκρυφες γωνιές της ψυχής και τουμυαλού του, σκάβοντας βαθιά για να αναδυθούν μυστικάπου λίγοι τολμούν να καταδείξουν. Ένα συγκλονιστικόψυχογράφημα, από τα καλύτερα του νομπελίστα συγγρα-φέα. (Εκδόσεις Καστανιώτη)

• «Δεκαέξι», του Αύγουστου Κορτώ 6 Μαρτίου 1953. Λίγες

ώρες μετά την αναγγελία τουθανάτου του Στάλιν, ο παγ-κοσμίου φήμης συνθέτηςΠιοτρ Ραμπίνοβιτς αυτοκτο-νεί, αφήνοντας ως κύκνειοάσμα του το Δεκαέξι: μιασυμφωνία που θεωρείταιύποπτη για το –δίχως προ-ηγούμενο– κύμα αποσκιρτή-σεων που μεταδίδεται απ’άκρη σ’ άκρη του ανατολικούμπλοκ, έπειτα από συναυ-λίες, παράνομες ηχογραφή-σεις και αναμεταδόσεις. Φοβούμενοι ότι η διαβρωτική,αντιδραστική επίδραση του Δεκαέξι μπορεί να αποβεί μοι-ραία για την ασθμαίνουσα Σοβιετική Ένωση, η Κα ΓκεΜπε και το Πολίτμπιρο αναθέτουν στον Αλεξέι Σαμοϊλένκο–στενό συνεργάτη και προστατευόμενο του Ραμπίνοβιτς–την εξακρίβωση του μουσικού αυτού μυστηρίου, που φαί-νεται ν’ απειλεί την παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων. Έτσιο Αλεξέι θα αποδυθεί σ’ ένα φρενιασμένο ταξίδι ανά τηνΕυρώπη, για να φωτίσει το σκοτεινό παρελθόν του μέν-τορά του και τα ανομολόγητα, τυραννικά του πάθη.

Η οδύσσεια όμως αυτή δεν θα του επιφυλάξει μόνο ανα-πάντεχους σταθμούς και απρόσμενες συναντήσεις στατέσσερα σημεία του ορίζοντα – θα τον οδηγήσει και σ’έναν τελικό προορισμό πέρα από κάθε φαντασία. Έναμουσικό θρίλερ για διαβολικούς δημιουργούς και δαιμό-νιους αγγέλους, για τη θυσία και την αυτοθυσία, μα πάνωαπ’ όλα για το ανήμερο θηρίο που λέγεται αγάπη. (Εκδό-σεις Καστανιώτη)

• «Της Μεσογείου τα Πικάντικα», της Αγλαΐας Κρεμέζη«Οι συνταγές μου βασί-

ζονται σε πανάρχαιες γα-στρονομικές παραδόσεις πουεξελίχτηκαν στις κουζίνεςτης Νότιας Ευρώπης, της Βό-ρειας Αφρικής και της ΜέσηςΑνατολής. Οι γυναίκες τηςΜεσογείου, και όχι επαγγελ-ματίες σεφ, στην προσπά-θειά τους να βρουνδιαφορετικούς τρόπους νααξιοποιήσουν την εποχιακή σοδειά των κήπων τους, δη-μιούργησαν μυριάδες νόστιμα και χορταστικά φαγητά. Μελίγα, ταπεινά αλλά αυθεντικά και γεμάτα γεύση υλικά, οιμαγείρισσες των χωρών της Μεσογείου κατάφερναν ναπαρουσιάζουν καθημερινά μια ζηλευτή ποικιλία στο τρα-πέζι τους. Σοφοί συνδυασμοί μπαχαρικών και αρωματι-κών προσθέτουν μια άλλη διάσταση, ακόμη και στααπλούστερα πιάτα. Οι συνταγές που θα βρείτε σε τούτοτο βιβλίο είναι εκείνες που μου αρέσει να μαγειρεύω κα-θημερινά ή όταν έχω καλεσμένους. Τα φαγητά που σαςπροτείνω, εκτός από νόστιμα, είναι και εξαιρετικά υγι-εινά. Εμείς και οι πρόγονοί μας το γνωρίζαμε αυτό απόπαλιά· τελευταία, όμως, αποδείχτηκε και επιστημονικά!Προσθέτοντας στα πιάτα της Μεσογείου λίγο παραπάνωπιπέρι και άλλα αρωματικά που ικανοποιούν τη γεύση,καταφέρνουμε ευκολότερα να μειώσουμε την ποσότηταφαγητού που καταναλώνουμε, λένε οι επιστήμονες,επειδή τρώμε νόστιμο και γνήσιο φαγητό, δίχως να νιώ-θουμε ότι στερούμαστε. Αυτός, όμως, δεν είναι ο λόγοςπου έχω διαλέξει να μαγειρεύω με εποχιακά λαχανικά,καυτερές πιπεριές και αρωματικά. Για μένα η γεύση είχεκαι έχει πάντα τον πρώτο ρόλο!» (Εκδόσεις Πατάκη)

• «Η σάλτσα ήταν σχεδόν τέλεια–80 συνταγές από τον Alfred Hitchcock»,

των Anne Martinetti & François RivièreΟ Alfred Hitchcock ήταν

γιος ενός παντοπώλη χον-δρικής του ανατολικού Λον-δίνου, και ο ίδιος ένας bonvivant λάτρης του εκλεκτούφαγητού, όπως µαρτυρούντόσο οι φωτογραφίες αυτούτου θρυλικού σκηνοθέτη όσοκαι το περιεχόµενο των ται-νιών του. Από τα πρώτα αγ-γλικά έργα του έως τα αριστουργήματα της αμερικανικήςπεριόδου, «Μάρνι», «Τα πουλιά», «Οικογενειακή συνω-μοσία», ο Hitchcock δεν έπαψε να κάνει αναφορές στηγαστρονομία. Ακόμα και η τελετουργία των γευμάτωνσυνδέεται συχνά µε τη δράση της αφήγησης, όπως το πε-ρίφημο δείπνο στο σπίτι της μυθιστοριογράφουΣέντµπασκ στις «Υποψίες», το οικογενειακό γεύμα στο«Νέος και αθώος», το πικνίκ µε θέα το Πριγκιπάτο του Μο-νακό στο «Κυνήγι του κλέφτη», η µανία του αστυνομικούτης «Φρενίτιδας» πάνω σ’ ένα πολύ ψημένο πουλερικό.Οι βιογράφοι του πολύ λαίμαργου Alfred ανέφεραν συχνάτην αγάπη του για την αστική γαλλική κουζίνα, αλλά καιγια τα αγγλικά εθιμοτυπικά πιάτα (τις γλώσσες του Ντό-βερ, τις «pies» κ.τλ.), καθώς και την αφοσίωσή του στακαλά εστιατόρια του Χόλιγουντ: ιδιαίτερα το Chasen’s καιτο Romanoff. Αυτό το βιβλίο µπλέκει την αφήγηση, απότον François Rivière, της ζωής και του έργου του Alfred

Hitchcock από την άποψη των γήινων τροφών µε τις συν-ταγές που βρήκε η Anne Martinetti σε σημαντικές σκηνέςταινιών, κατάλληλα αναμορφωμένες για να φτιάξετεµόνοι σας τα ωραία πιάτα του μετρ του σασπένς. Είναι ορ-γανωμένο γεωγραφικά από το Λονδίνο ως τη Δυτική Ακτήτων ΗΠΑ, περνώντας από τη Νέα Υόρκη, μαζί µε κάποιαταξίδια στον κόσμο. (Εκδόσεις Πατάκη).

• «Καλή όρεξη- Υγιεινές συνταγές για μια καλύτερη ζωή από ένα κορυφαίο σεφ», του Gordon RamsayΠιστός στην αρχή «είσαι

ό,τι τρως» ο βραβευμένος μετρία αστέρια σεφ GordonRamsay υπογράφει τη βίβλοτης υγιεινής και ταυτόχροναυψηλής μαγειρικής. Συντονι-σμένος στις ανάγκες της κα-θημερινής μας ζωής, οRamsay δίνει πρωτότυπεςιδέες για υγιεινά γεύματα γιαόλη την οικογένεια και γιαόλες τις περιστάσεις και συγ-κεντρώνει περισσότερες από 125 απολαυστικές συνταγές,που αξιοποιούν φρέσκα και θρεπτικά υλικά μαγειρεμέναμε υγιεινό τρόπο, ενώ ταυτόχρονα αναδεικνύουν στο έπα-κρο τη γεύση. Από τις τεχνικές μαγειρέματος ως την ποι-κιλία των γεύσεων του πρωινού και των παιδικών πιάτωνκαι από τα ελαφρά καθημερινά γεύματα ως τις πιο ευφάν-ταστες συνταγές για μπραντς, μπάρμπεκιου, γιορτινά γεύ-ματα και δείπνα για φίλους, το βιβλίο αυτό, δομημένο μεαπλό και σαφή τρόπο, αποτελεί έναν πολύτιμο σύμμαχοστην κουζίνα του 21ου αιώνα. Ο Gordon Ramsay είναιένας από τους κορυφαίους σεφ στον κόσμο και έχει κερ-δίσει τον εκπληκτικό αριθμό των 16 αστεριών Michelin γιατα εστιατόριά του στο Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη. Από το2001, στη ναυαρχίδα των εστιατορίων του στο Τσέλσιαπονέμονται συνεχώς τρία αστέρια για το φαγητό του. Ταβραβευμένα εστιατόριά του στο Λονδίνο περιλαμβάνουντο «Gordon Ramsay» στο Claridge’s, το «Maze» και το«Pétrus» στο Berkeley Hotel. Επιπλέον, πασίγνωστος τη-λεοπτικός αστέρας σήμερα, ο Ramsay παρουσιάζει μεταξύάλλων τις βραβευμένες σειρές «Ramsay’s Kitchen Nigh-tmares» (προβλήθηκε από την τηλεόραση του Alpha),«The F Word» και «Hell’s Kitchen». (Εκδόσεις Πατάκη)

• «Σπλιτ!», του Χριστόφορου ΚάσδαγληςΔεν περιμένω να ζήσω απ’ το καζίνο - φιλοδοξία μου

είναι να μη χάνω ή να χάνω λίγα, να κρατηθώ στο παιχνίδιόσο γίνεται περισσότερο. Απώτερη φιλοδοξία μου είναι νατινάξω κάποτε την μπάνκα στον αέρα. Στο μεταξύ, βιοπο-ρίζομαι χάρη σε μια σύμβαση αορίστου χρόνου με την αθη-ναϊκή απογευματινή εφημερίδα «Ο ασύρματος». Κάποιαάλλη μέρα θα σας εξηγήσω πώς έχω μοιράσει τα φύλλαώστε να πληρώνομαι μεν από το λογιστήριο της εφημερί-δας, αλλά να συχνάζω περισσότερο στο ταμείο του καζίνου.Η βασική ιδέα είναι ότι η εφημερίδα πληρώνει κάθε πρώτητου μηνός, ενώ το καζίνο κάθε μέρα.

Ο Βλαδίμηρος Δημητριάδης, αργόμισθος δημοσιογράφος,ακτιβιστής τζογαδόρος, παλαιοκομμουνιστής και περιστα-σιακός ερωτύλος, έχει βρει το δικό του κόλπο ώστε να παί-ζει αντί να εργάζεται. Αλλά οι εμμονές του θα τονοδηγήσουν σε μια οριακή παρτίδα όπου θα ρισκάρει ταρέστα του. Τα κέρδη -αν υπάρξουν θα τα εισπράξει σ’ έναάλλο επίπεδο, που ο ίδιος ποτέ του δεν είχε φανταστεί. (Εκ-δόσεις Καστανιώτη)

Documents

Deltio Typou_online Shopping