8/20/2019 De overeenkomst tussen de Helweg-markeringen en de lössdepots

http://slidepdf.com/reader/full/de-overeenkomst-tussen-de-helweg-markeringen-en-de-loessdepots 1/6

De overeenkomst tussen de Helweg-markeringen en de lössdepots jwr47

Bij het vergelijken van de kaart der Europese lössdepots  (fig. 1) en de kaart met de Helweg

markeringen (fig. !) uit "he Hellweg Ends at Both #and$s Ends valt de overeenkomst van de%e twee

stru&turen op. #oess is een sediment' dat door de af%etting van door de wind getransporteerd fijn

%and estaat en &a. 1* van het aardoppervlak uitmaakt. Een Helweg is de enaming van epaalde'&a. + jaar oude handelsroutes met name in de huidige ,uitse deelstaat -oordrijnestfalen. ij

moeten er e&hter van uitgaan' dat de%e routes ook uiten de ,uitstalige gren%en werden geruikt en

met name in -ederland' Belgi/ en 0rankrijk werden toegepast.

 1: Een moderne kaart der Europese lössdepots , naar HAASE et al. 2007.

(gepubliceerd in de blog  esc!ic!te der eologie ""

  2: Hel#eg$%arkeringen uit &'!e Hell#eg as a %ap or )oess *eposits+ (in oogle %aps"

8/20/2019 De overeenkomst tussen de Helweg-markeringen en de lössdepots

http://slidepdf.com/reader/full/de-overeenkomst-tussen-de-helweg-markeringen-en-de-loessdepots 2/6

Het patroon van de Europese lössdepots en de Helweg-Markeringen

n "he Hellweg Ends at Both #and$s Ends (0inist2re and 0isterra) en ik ervan uitgegaan' dat het

 patroon van re&hte wegroutes in het 3oogleaps patroon voor de straten met de namen 56ue de

l$Enfer op%ettelijk als Helweg is ontworpen' wat ook de vertaling van de 56ue de l$Enfer

(5Helweg) suggereert. ,e%e weg is kennelijk door 8arel de 3rote als hoofdweg in het

8arolingis&he imperium gede&lareerd in wat nu ,uitsland en 0rankrijk is' eventueel uitreidaar 

met een klein traje&t door 9uid#imurg. ,e routes vormen in 0rankrijk een soort pelgrimwsweg'

die lijkt de leiden naar 0inistere respe&tievelijk 0isterra (het einde van de middeleeuwse wereld).

Het patroon van de Europese lössdepots' %oals gepuli&eerd door H::;E et al. !7 suggereert

e&hter' dat de ue de l-Ener markeringen in 3oogleaps overeenkomstig de ,uitstalige Helweg

arkeringen als aaneens&hakeling van losstaande lössdepots mogen worden es&houwd.

 -a het vastleggen van de hoofdwegen kunnen daaruit natuurlijk heel normaal pelgrimroutes %ijn

ontstaan' die de vru&htaarste akkerlanden van 8arel de 3rote$s rijk met elkaar veronden heen.

Lössdepots aan de voet van de bergen

,e kaart der Europese lössdepots die door H::;E et al. !7 werd gepuli&eerd verduidelijkt' dat

de wind löss niet op grotere hoogtes vanaf ongeveer <4m kan af%etten 1. 3edragen door de

wind %ullen de lösskorrels meestal aan een erghelling neerslaan' die afhankelijk van de

geruikelijke windri&hting meestal ten westen of noorden van het lössdepot gelegen is.

,e 8elten heen welli&ht de%e me&hanismen gekend en ij de keu%e van nieuwe akkergeieden

spe&iaal naar de lössdepots ge%o&ht' die als asis voor de vru&htaarste akkergrond (voor de

aanouw van ijvooreeld granen en suikerieten) ekend staat. =p het Europese grondgeied

heen de 8elten %i&h steeds eperkt tot de heuvela&htige regio$s in ,uitsland' Belgi/ en 0rankrijk.

De leemte ten westen van Maastricht in de reeks lössdepots

,e kaart der Europese lössdepots vertoont ten westen van aastri&ht een merkwaardig gat tussen

de lössdepots. ,aar lijkt een deel van de lössdepots te %ijn verdwenen' welli&ht als gevolg van het

doorstromen van een rivier.

Het kaartenmateriaal voor dergelijke lössaf%ettingen wordt vaak door tegenspraken gestoord. ,e

&lassifi&atie van lössaf%ettingen is nogal onduidelijk ge&lassifi&eerd en eventueel sle&ht

gedo&umenteerd

Lössafzettingen ten noorden van de lijn msterdam - !erlijn

=m te eginnen was duidelijk dat de se&tor ten noorden van de lijn :msterdam > Berlijn weinig

lössaf%ettingen vertoont. ,at ligt daaraan' dat de noordwesterwind over die laagvlakte weinig

weerstand te ieden heeft en er vrijwel nergens deeltjes van de als poeder te es&houwen löss in

nissen kan lijven liggen. ;le&hts een enkele smalle 5%anda&htige löss se&tor' die op de kaart

felgeel gekleurd is' evindt %i&h ten %uiden van Berlijn en reikt tot aan de grensrivier =der.

"en westen van Berlijn evinden %i&h nog meer smalle 5%anda&htige löss se&toren!.

,e kaart vertoont kennelijk oo het merkwaardige lössdepot' dat ij 3roeseek (naast -ijmegen en

8leve) ligt en enkele Helwegmarkeringen vertoont<.

1 Bronvermelding (,uits)? @om Eis%eitwind %ur "rAffelknolle

! n de%e regio ligt een oerendorpje Hellwege' dat al 1!7+ :, in do&umenten wordt genoemd.< ,e Hel' +1 3roeseek (-#)C ,e Hel' +1 3roeseek (-#)C Helweg' +! 3roeseek (-#)

8/20/2019 De overeenkomst tussen de Helweg-markeringen en de lössdepots

http://slidepdf.com/reader/full/de-overeenkomst-tussen-de-helweg-markeringen-en-de-loessdepots 3/6

,e gedetailleerde do&umentatie van de Helwegroutes is vastgelegd in "he Hellweg Ends at Both

#and$s Ends. ,e individuele straatnamen kunnen e&hter ook worden afgele%en door het aanklikken

van de markeringen in de kaart D"he Hellweg as a ap for #oess ,eposits in 3oogle aps.

Lössafzettingen in "witserland 

;le&hts enkele 9witserse regio$s waren in de ijstijd evrijd de gletsjervorming. ,e lössdepotsworden dan ook alleen in de noordelijke kantons rond Basel' Baden en ;&haffhausen aangetroffen.

n de omgeving van Basel vond ik vier Helwegmarkeringen4.

Lössafzettingen in #rankrijk 

,e kaart der Europese lössdepots verduidelijkt waar men aan de Bretonse en -ormandis&he kustlijn

lössaf%ettingen kan vinden.

n 9uid0rankrijk %ijn sle&hts weinig lössdepots te vinden. ,it wordt door het vrij hoge

 erglands&hap veroor%aakt. n de omgeving van -antes ij de monding van de #oire worden

lössdepots gevonden' die door enkele D6ue de l$Enfer5markeringen worden egeleid.

,e 6hFnevallei wordt als een smalle' verti&ale strook lössaf%etting van noord naar %uid aangeduid'

die tot aan de iddellandse %ee reikt. n het noordelijke deel van de 6hFnevallei werden drie

Hellwegmarkierungen geregistreerd+.

:an de hand van de kaart der Europese lössdepots vermoed ik dat de G1 en G! die van aastri&ht

naar 0inistere' respe&tievelijk -antes#a 6o&helle leiden' toevallig als lössaf%ettingen %ijn ontstaan

als gevolg van de natuurlijke ligging van de 0ranse ergformaties. 6oute G1 is een kustweg' die

door een reeks lössdepots leidt. 6oute G1 en G! lopen vrijwel parallel en worden door heuvelland

van elkaar ges&heiden' dat door de hogere ligging geen löss evat.

4 HellergstraIe' 7J+41 #örra&h (,)C ;&hwei%?Hellweg' 4<14 9einingenC Hellerstrasse' KK4 EinsiedelnC

Hellerstrasse' J14 ;t. 3allen+ 6ue d$Enfer' !1! BeauneC #es Enfers' !1! Lhaeuil C 6ue des Enfers' !4 :oustesur;Me (ei 3renole)

  : Hell#eg routes labeled +ue de l-Ener+ (or similar" in /rance

8/20/2019 De overeenkomst tussen de Helweg-markeringen en de lössdepots

http://slidepdf.com/reader/full/de-overeenkomst-tussen-de-helweg-markeringen-en-de-loessdepots 4/6

Lössafzettingen in $tali%

:an de -oordtaliaanse voet van de :lpen > dus ten noorden van ijvooreeld ilaan > vertoont

de  kaart der Europese lössdepots  een smalle reeks lössaf%ettingen. ,it :lpenereik omvat ook 

enkele straatnamen uit de &ategorie Dia neriore5' die in het 0rans als  56ue d$Enfer en in het

#atijn als 5via inferior worden geNnterpreteerd.

Het etreft uiteraard geen inferieure straat' maar eerder 5lager liggende straat in tegenstelling tot

de 5hoger liggende straat.

=ok he ik wat straatnamen Dia dell-nerno (5Helweg) gevonden' maar die liggen in midden

tali/' waar geen löss wordt gevonden.

Lössafzettingen in &olen aan de route naar de "warte "ee

,e oostelijke se&tor van de Hellwegmarkierungen' die naar de 9warte 9ee leiden' lijken een smalle

se&tor vru&htare lössaf%ettingen aan de voet van de 8arpaten te volgen. :fge%ien van de Helweg

markering 5 Heller Stra3e4 voor ro&Oaw' die ik toevallig in een oude landkaart van Breslau

gevonden had' ehoren de namen voor de%e markeringen ehoren tot de &ategorie 5Pasna (5hel

in de %in van 5felkleurig)7. 

k he ook enkele Qoolse dorpsnamen gevonden' die op D 5iek6o (Qools voor Dhel5 in de %in van

5onderwereld) aseren' maar de%e dorpjes liggen niet in het ereik der lössgeieden langs de de

 ergketen 8arpaten.

 :lte ;traIennamen' Breslau (ro&Oaw)' Qolen

7 -a =statnim 3ros%u !4: (Heller ;traIe)' +4!7 ro&OawC Pasna' 9ar%eC Pasna' 8atowi&eC Pasna' 8rakRwC Pasna'8rosno und Pasna' ;anok.

8/20/2019 De overeenkomst tussen de Helweg-markeringen en de lössdepots

http://slidepdf.com/reader/full/de-overeenkomst-tussen-de-helweg-markeringen-en-de-loessdepots 5/6

De kaart der Europese lössdepots 

,e kaart der Europese lössdepots kan naar oost' west' en naar het %uiden worden voortge%et om

meer informatie te verkrijgen?

 

: E8tract 9an een moderne kaart der Europese lössdepots , naar HAASE et al. 2007.

(gepubliceerd in de blog  esc!ic!te der eologie ""

8/20/2019 De overeenkomst tussen de Helweg-markeringen en de lössdepots

http://slidepdf.com/reader/full/de-overeenkomst-tussen-de-helweg-markeringen-en-de-loessdepots 6/6

Inhoudsopgave

Het patroon van de Europese lössdepots en de Helwegarkeringen........................................!

#össdepots aan de voet van de ergen........................................................................................!

,e leemte ten westen van aastri&ht in de reeks lössdepots......................................................!

#össaf%ettingen ten noorden van de lijn :msterdam Berlijn....................................................!

#össaf%ettingen in 9witserland...................................................................................................<

#össaf%ettingen in 0rankrijk.......................................................................................................<

#össaf%ettingen in tali/..............................................................................................................4

#össaf%ettingen in Qolen aan de route naar de 9warte 9ee.........................................................4

,e kaart der Europese lössdepots ..............................................................................................+