De De normnorm NBN EN 13670NBN EN 13670 … - execution des... · 26 april 2011 Webinar - Betonica 26 april 2011 De De normnorm NBN EN 13670NBN EN 13670 EenEen nieuwe nieuwe normnorm

26 april 2011

Webinar - Betonica26 april 2011

De De normnorm NBN EN 13670NBN EN 13670EenEen nieuwenieuwe normnorm betreffendebetreffende de de uitvoeringuitvoering van van betonconstructiesbetonconstructies

ir. V. Pollet

ir V. Dieryck

WTCB/CSTC

De norm NBN EN 13670Belgische nationale bijlage in 2011

Werkgroep (2009 tot 2010)

SAMENSTELLING VAN DE WERKGROEP

Leden Ph. De Backer (Regie der Gebouwen), P. De Le Court (SECO), P. Delperdange (Besix sa), M. Denayer (CFE nv), J.F. Denoël (Febelcem), J. Geraerts (Fedbeton), A. Hannaert(Febe), B. Parmentier (CSTC), J. Piron (SPW), V. Pollet (WTCB), J.P. Schimizzi (SPW – DG01), S. Van Wallendael (VO – Dept. Mobiliteiten Openbare Werken – Betonstructuren), J. Wijnants (WTCB)

Voorzitter CT Ruwbouw L. Eeckhout (Buyse Bouwt nv)

Ingenieur‐rapporteur V. Dieryck (WTCB)

226 april 2011 – V. Pollet

Inhoud van de presentatie

1 C t t t i bi d

pProgramma – 26.04.2011

1. Context en toepassingsgebied2. Uitvoeringsregels3. Voorspanning4. Betonwerk4. Betonwerk5. Toleranties6 C l i f ti6. Conclusies en referenties

26 april 2011 – V. Pollet 3


1 C t t t i bi d


1. Context en toepassingsgebied• Historiek

• Functies van de norm

• Toepassingsbied

2. Uitvoeringsregels3 Voorspanning3. Voorspanning4. Betonwerk5. Toleranties6. Conclusies en referenties


Norm NBN EN 13670HistoriekNBN B 15 002 1999 NBN B 15 001 1992NBN B 15-002:1999

Eurocode 2 : Berekening van betonconstructies – Deel 1-1:

NBN B 15-001: 1992

“Beton. Prestaties, produktie, verwerking en

Algemene regels en regels voor gebouwen

p , gconformiteitscriteria”

NBN ENV 13670-1: 2000Uitvoering van betonconstructies

(voornorm!)

NBN EN 13670: 2010Uitvoering van betonconstructies


g+ ANB: 2011?

Norm NBN EN 13670Wat zijn de functies van deze norm?

• De uitvoerder (aannemer) wijzen op de eisen die bij het ontwerp worden bepaald, m.a.w. een j p plink tot stand brengen tussen ontwerp en uitvoering

• Een geheel van genormaliseerde technische eisen verstrekken voor de uitvoering van een betonconstructiebetonconstructie

• De ontwerper een checklist ter beschikking stellen om zich ervan te vergewissen dat hijstellen om zich ervan te vergewissen dat hij aan de uitvoerder alle nodige technische informatie geeft voor de uitvoering van het werk


Norm NBN EN 13670Wat zijn de functies van deze norm?

N ti l b t i ti l b h iftNationale bouwwetgeving en nationale bouwvoorschriften (van toepassing op de plaats van uitvoering)

ter plaatse)NBN EN 1990 (Eurocode)Grondslag voor constructief ontwerp

NBN EN 1992 (Eurocode 2)NBN EN 1992 (Eurocode 2)Ontwerp van betonconstructies

NBN EN 13670 + ANBUitvoering van betonconstructies

NBN EN 206 + NBN A 24- CWA 14646 + ETAG 013 + NBN EN 13369+ NBN B 15-001

Beton301/302/303/304Wapeningstaal

NBN I 10-001/002/003/008Voorspanstaal – Draad,

strengen en staven

NBN B 21-600Geprefabriceerde betonproducten


Product- en testnormen




Norm NBN EN 13670Toepassingsgebied

• De norm geldt zowel voor ter plaatse gestort beton als voor constructies met geprefabriceerde betonelementen

• Ze geldt zowel voor voorlopige als voor definitieve bouwwerken in beton maar niet voor betonelementen die enkel als hulpmiddel worden gebruikt.

• ANB: dekt niet de montage van betonblokken• ANB: dekt niet de montage van betonblokken (NBN EN 1996-2)

• ANB: sommige palen: specifieke normenANB: sommige palen: specifieke normen

26 april 2011– V. Pollet 8


1 C t t t i bi d


1. Context en toepassingsgebied2. Uitvoeringsregels• Uitvoeringsspecificaties, kwaliteitsplan en

documentatie

• Kwaliteitsbeheer

3. Voorspanningg4. Betonwerk5 Toleranties5. Toleranties6. Conclusies en referenties


Uitvoeringsregels

Uitvoeringsspecificaties:

g gUitvoeringsspecificaties, kwaliteitsplan en documentatie

Uitvoeringsspecificaties:Definitie: documenten die alle plannen, technische gegevens en eisen voor de uitvoeringtechnische gegevens en eisen voor de uitvoering van een bepaald project bevatten.


Uitvoeringsregels

Kwaliteitsplan

g gUitvoeringsspecificaties, kwaliteitsplan en documentatie

KwaliteitsplanDefinitie: document waarin wordt vastgelegd welke procedures en middelen toegepastwelke procedures en middelen toegepast moeten worden, door wie en wanneer, op een bepaald project, product, proces of contract j(EN ISO 9000).

Enkel nodig indien gevraagd in de uitvoeringsspecificaties.


Uitvoeringsregelsg gUitvoeringsspecificaties, kwaliteitsplan en documentatie

UitvoeringsdocumentatieOpgetekende informatieOpgetekende informatieoorsprong van de materialen, beproevingsverslagen, controleverslagen, p g g gverslagen van maatcontroles, klimatologische omstandigheden, non-conformiteiten en corrigerende maatregelencorrigerende maatregelen....


Uitvoeringsregels

3 uitvoeringsklassen

g gKwaliteitsbeheer3 uitvoeringsklassen

Zelfde checklist (materialen producten en uitvoering)Zelfde checklist (materialen, producten en uitvoering) De keuze van uitvoeringsklasse is bepalend voor de

verplichting om al dan niet een controleverslag van p g gmaterialen en producten op te maken, voor het type controle van de uitvoering maar ook voor de bijbehorende documentatie.

Minimum uitvoeringsklasse 2 voor elementen in voorgespannen betonvoorgespannen beton

ANB: indien niet bepaald, uitvoeringsklasse 1 (laagste)



1. Context en toepassingsgebied


1. Context en toepassingsgebied2. Uitvoeringsregels3 V i3. Voorspanning

- Toepassingsgebieden en algemene eisen

- Materialen voor voorspanning

- Controles

4. Betonwerk5. Toleranties6. Conclusies en referenties


Voorspanning

De Europese norm dekt:

p gToepassingsgebied en algemene eisen

p

-Voorspanning dmv voorgerekt staal met p g gaanhechting ANB - prefabricatie

-Voorspanning dmv nagerekt staal met aanhechting-Voorspanning dmv nagerekt staal zonderaanhechting

ANB – bouwplaats gedekt door ANB-norm

Uitvoering door een gespecialiseerde onderneming ETAG 013

Techniek: goedkeuring ETAG 013


Controleverslagen (min. uitvoeringsklasse 2)

Voorspanningp gMaterialen voor voorspanning

Voorspansysteem met nagerekt staal

Goedkeuring volgens ETAG 013

Kokers Staal: EN 523Andere: ETAG 013

Voorspanwapeningen (EN 10138)p p g ( )NBN I 10-001, NBN I 10-002,NBN I 10-003, NBN I 10-008,PTV 311, PTV 312, PTV 314

Verankeringscomponenten Zie Goedkeuring volgens ETAG 013Steun van de kabels Voldoende stijfheid + geen enkel

schadelijk effectschadelijk effectCementmortel NBN EN 445 – CEM I LAVet, was ETAG 013


,

ANB

Voorspanningp gBescherming tegen corrosie

OpslagOpslag van de wapeningen op de bouwplaats in

l h d k i di heen verluchte, overdekte ruimte met waterdichte wanden, op min. 20 cm boven de vloer.PlaatsingPlaatsingDe wapeningen moeten bij de uitvoering proper gehouden wordengehouden worden.

Controles

ANB

Controles


Voorspanningp gControles

Controleverslagen vereist (minimum uitvoeringsklasse 2)Voorbeelden (hoofdzakelijk ANB):

• Programma van voorspannning vooraf bepaald, goedgekeurd + krachten en rekken opgetekend

Wrijvingsproeven aanbevolen (proefprocedure in bijlage)• Wrijvingsproeven aanbevolen (proefprocedure in bijlage)

• IJkingsfrequentie vastgesteld en ijkingsprocedure in bijlage

• Toegestane reële rek van naspankabels ten opzichte van berekende• Toegestane reële rek van naspankabels ten opzichte van berekende rek

• Geïnjecteerd volume ÷ theoretisch volumej

• Voorspanelementen met uitwendig nagerekt staal getoetst met hamer

• Idem voor de verankeringszones



1 C t t t i bi d


1. Context en toepassingsgebied2. Uitvoeringsregels3. Voorspanning4. Betonwerk4. Betonwerk- Verwerking

N b h d li b h i h t b t- Nabehandeling - bescherming van het beton

5. Toleranties6. Conclusies en referenties


Betonwerk

• Belang van verdichtingVerwerking

Belang van verdichting Beperkingen

-Uitgezonderd voor zelfdichtend en colloïdaal betonUitgezonderd voor zelfdichtend en colloïdaal beton

- Afgeraden voor beton met vezels van klasse S4 min.

- Bedrijfsvloer S4 en S5: trillat- Bedrijfsvloer S4 en S5: trillatANB


Betonwerk Verwerking

• Voor het storten, hermengen gedurende niet minder dan5 min. of 1 min/m ³

• Storthoogte beperken tot 1 m

• Aanvulling in lagen van 30 tot 50 cm dikteANB


Betonwerk

• Regen

Nabehandeling en beschermingRegen

• Koud weerT oppervl. ≥ 0°C tot fc ≥ 5N/mm²

- Omgevingstemp. <5°C bij het storten of

gedurende 72 u na het storten

• Warme temperaturen en massieve structuren

g

- Betonwerk tegen wand T <3°C ANB

• Warme temperaturen en massieve structuren• T vers beton beperkt tot 65°C• Aanbevelingen voor massieve structuren

-Het cementgehalte beperken

-LH of VLH-cement

L ki i ANB


-Late onkisting ANB

BetonwerkNabehandeling en bescherming

• Omgevingsklasse EI = 12 u- ANB – Behalve voor bedrijfsvloeren, beton met hoge

l kt k lit itoppervlaktekwaliteit

• Andere - ANBMINIMALE DUUR VAN DE NABEHANDELING

Omgevingsomstandigheden T° aan beton-

oppervlak

Sterkteontwikkeling van het beton

Snel Normaal Langzaam Zeer langzaamg

GOED Geen rechtstreekse blootstelling aan zon en wind Relatieve luchtvochtigheid 80 %

10 °C < 10 °C

1 dag 2 dagen

2 dagen 4 dagen

3 dagen 5 dagen

4 dagen 6 dagen

NORMAALNORMAAL Matige bezonning en/of relatieve vochtigheid 50 %

10 °C < 10 °C

2 dagen 4 dagen

3 dagen 6 dagen

4 dagen 8 dagen

6 dagen 12 dagen

SLECHT Sterke bezonning en/of hevige

i d / f l ti hti h id 10 °C < 10 °C

3 dagen 5 d

4 dagen 8 d

7 dagen 10 d

10 dagen 15 d


wind en/of relatieve vochtigheid< 50 %

< 10 °C 5 dagen 8 dagen 10 dagen 15 dagen

Opgave verhouding fcm2/fcm28 van het

beton ?

ja Sterkteontwikkeling: tabel 1 beton ?

neen

Gebruik van toevoegsels van

type II ?

ja Sterkteontwikkeling: langzaam of zeer

langzaam

neen

Opgave verhouding ja Sterkteontwikkeling: Rc2/Rc28 van het

cement ?

gtabel 1

neenneen

Cement vermeld in tabel 2?

jaSterkteontwikkeling:

tabel 2tabel 2? tabel 2

neen


Zeer langzame sterkteontwikkeling

ANB

BetonwerkNabehandeling en bescherming (ANB)

fcm2/fcm28* van het beton of Rc2/Rc28** van het cement


≥ 0,5 Snel

≥ 0,3 tot <0,5 Normaal, ,

≥ 0,15 tot <0,3 Langzaam

<0 15 Zeer langzaam<0,15 Zeer langzaam

Tabel 1: Sterkteontwikkeling van het beton afhankelijk van verhouding fcm2/fcm28

Van het beton of verhouding Rc2/Rc28 van het cement

*f : druksterkte volgens NBN EN 12390-3

25

fcm : druksterkte volgens NBN EN 12390-3**Rc : druksterkte volgens NBN EN 196-1


Betonwerk

Cementtype Sterkteontwikkeling beton

Nabehandeling en bescherming (ANB)Cementtype Sterkteontwikkeling beton

CEM I 52,5 N of R, CEM I 42,5 N of R

SnelNormaal

CEM II/A-S, -D of -LL 52,5 N of R SnelCEM II/A-S, -D of -LL 42,5 N of R CEM II/A-S, -D of –LL 32,5 RCEM II/A-S, -D of -LL 32,5 N

SnelNormaal

LangzaamCEM II/B-S -D -LL -M of –V 42 5 NCEM II/B-S, -D, -LL, -M of –V 42,5 N of R of 32,5 R Normaal

CEM II/B-S, -D, -LL, -M of –V 32,5 N LangzaamCEM III/A 52,5 N of 42,5 N NormaalCEM III/A 32,5N LangzaamCEM III/B 42,5 N of 32,5 N LangzaamCEM III/C 32,5 N LangzaamCEM V/A 32 5 N LangzaamCEM V/A 32,5 N LangzaamSupersulfaatcement Zeer langzaam

Tabel 2: Sterkteontwikkeling van het beton volgens type cement

26



Betonwerk Nabehandeling en bescherming

• Voorbeeld:

Wat is de minimale nabehandelingsduur van een beton, bereid op basis van cement CEM III/A 42,5N zonder toevoeging van vliegas, als de temperatuur aan het betonoppervlak ongeveer 8°C bedraagt en de omgevingsvooraarden voor de nabehandeling goedde omgevingsvooraarden voor de nabehandeling goed zijn (geen zon en wind)? Het betonelement is een buitenwand die blootstaat aan regen en vorst.g


Opgave verhouding fcm2/fcm28 van het

beton?

ja Sterkteontwikkeling: tabel 1

PAS klasse EI

beton?

neen

Gebruik van toevoegsels van

type II?

ja Sterkteontwikkeling: langzaam of zeer

langzaam

neen

Opgave verhouding ja Sterkteontwikkeling: Rc2/Rc28 van het

cement?

gtabel 1

neenneen

Cement vermeld in tabel 2?

JaSterkteontwikkeling:

tabel 2tabel 2? tabel 2

neen


Zeer langzame sterkteontwikkeling

Betonwerk

Type cement Sterkteontwikkeling van het beton

Nabehandeling en bescherming Type cement Sterkteontwikkeling van het beton

CEM I 52,5 N of R, CEM I 42,5 N of R

SnelNormaal

CEM II/A-S, -D of -LL 52,5 N of R SnelCEM II/A-S, -D of -LL 42,5 N of R CEM II/A-S, -D of –LL 32,5 RCEM II/A-S, -D of -LL 32,5 N

SnelNormaal

LangzaamCEM II/B-S -D -LL -M of –V 42 5 NCEM II/B-S, -D, -LL, -M of –V 42,5 N of R of 32,5 R Normaal

CEM II/B-S, -D, -LL, -M of –V 32,5 N LangzaamCEM III/A 52,5 N of 42,5 N NormaalCEM III/A 32,5N LangzaamCEM III/B 42,5 N of 32,5 N LangzaamCEM III/C 32,5 N LangzaamCEM V/A 32 5 N LangzaamCEM V/A 32,5 N LangzaamSupersulfaatcement Zeer langzaam


29



Betonwerk Nabehandeling en bescherming

MINIMALE DUUR VAN DE NABEHANDELING

Omgevingsomstandigheden T° aan het beton-oppervlak


Snel Normaal Langzaam Zeer oppervlaklangzaam

GOED Geen rechtstreekse blootstelling aan zon en wind Relatieve luchtvochtigheid 80 %

10 °C < 10 °C

1 dag 2 dagen

2 dagen 4 dagen

3 dagen 5 dagen

4 dagen 6 dagen

g %NORMAAL Matige bezonning en/of relatieve vochtigheid 50 %

10 °C < 10 °C

2 dagen 4 dagen

3 dagen 6 dagen

4 dagen 8 dagen

6 dagen 12 dagen

SLECHT Sterke bezonning en/of hevige 10 °C 3 dagen 4 dagen 7 dagen 10 dagenSterke bezonning en/of hevige wind en/of relatieve vochtigheid< 50 %

10 C< 10 °C

3 dagen5 dagen

4 dagen8 dagen

7 dagen10 dagen

10 dagen15 dagen


6 dagen


1 C t t t i bi d


1. Context en toepassingsgebied2. Uitvoeringsregels3. Voorspanning4. Betonwerk4. Betonwerk5. Toleranties6 C l i f ti6. Conclusies en referenties


Toleranties

2 tolerantieklassen

• Tolerantieklasse 1 = normale tolerantieGrenswaarden voor geometrische afwijkingen die garanderen dat de structuur :- beantwoordt aan de ontwerphypothesen- voldoet aan de andere functionele eisen van het bouwwerk

• Tolerantieklasse 2 kan vereist worden- voor bepaalde toepassingen (bv. zichtbeton dat aan

esthetische eisen moet beantwoorden, bedrijfsvloer,...)- met het oog op de uitvoering van bepaalde afwerkingen

(pleisterwerk schrijnwerk )(pleisterwerk, schrijnwerk,...)


ANB

Toleranties

Nr. Type afwijking Beschrijving Toelaatbaref ijki

Toelaatbare afwijking afwijking

Tolerantieklasse 1Tolerantieklasse 2

ANBa

Gegoten of glad oppervlakVlakheidonder een lat Voorschriften voorg g pp

AlgemeenLokaal

Niet gegoten oppervlakAlgemeen

Lokaal

l = 2,0 ml = 0,2 m

l = 2,0 ml = 0,2 m

9 mm4 mm

15 mm6 mm

bedrijfsvloeren: TV 204Voorschriften voor dekvloeren: TV189Voorschriften voor ondergrondvoor binnenbepleisteringen: TV 199TV 199Voorschriften voor ondergrondvoor buitenbepleisteringen: TV 209Voorschriften voor zichtbeton: norm in voorbereiding

3326 april 2011 – V. Pollet26 april 2011 – V. Pollet

TolerantiesANB

Type afwijking BeschrijvingToelaatbare afwijking

Tolerantieklasse 1

Toelaatbare afwijking

Tolerantieklasse 2Tolerantieklasse 1

d = niveauverschil Ongelijke hoogte

± 6 mm

± 3 mm

of

Voorschriften voor zichtbeton

Zie norm in voorbereiding

3426 april 2011 – V. Pollet26 april 2011 – V. Pollet

Conclusies en referenties

http://www.normen.beFiches, artikels,…, ,

http://www.wtcb.bepPublicaties (TV, artikels, normen,…)


Documents

De De normnorm NBN EN 13670NBN EN 13670 … - execution des... · 26 april 2011 Webinar - Betonica 26 april 2011 De De normnorm NBN EN 13670NBN EN 13670 EenEen nieuwe nieuwe normnorm