ĐỀ Cương Sinh Học Đại Cương

i Hc Nng Nghip H Ni Thch Vn Mnh TYD-K55

Khoa Th Y Email: [email protected]

Cng n Tp Sinh Hc i Cng

( Khoa th Y)

1: Nhng c trng c bn ca th gii sng Tr1

2: cu trc tb procaryota (nhn s) Tr 2

3: ,cu trc,chc nng ca mng t bo. Tr3

4. c im cu trc chc nng ca li ni cht, phc h golgy Tr3

5. phn tch c im cu trc chc nng ca ti th , lc lp v riboxom Tr4

6: cu trc,chc nng ca nhn t bo Tr5

7. phn tch cu trc v chc nng cc loi m chnh thc vt bc cao Tr6

8. c im cu trc chc nng ca cc loi m ng vt Tr7

9. s vn chuyn cc cht qua mng theo con ng khuch tn (th ng) Tr10

10. Vn chuyn cc cht qua mng theo con ng chn lc (tch cc) Tr11

11. qt dn truyn thng tin qua mng Tr11

12. cc c trng ca nng lng t do (sinh hc), nl hot ha, s oxy ha kh, oxi

ha kh trong cc p sinh hc: Tr11

13. c im cu to, phn loi enzym, c ch tc ng v cc yt nh hng n

hot tnh ca enzym Tr12

14. S vn chuyn in t trong h hp tb, chu trnh ATP v s tng hp ATP

trong h hp, trong quang hp tb: Tr14

15. Phn tch cc qu trnh trong s phn gii gluxit ca tb Tr15

16. cc g ca qu trnh quang hp. c im qt vc in t lc lp Tr15

17. Cc qt xy ra trong cc chu trnh C3 v C4 Tr16

18. phn tch c im v ngha ca phn bo nguyn nhim v gim nhim Tr17

19. c im, ngha ca cc hnh thc ss hu tnh, ss v tnh: Tr17

20. Tnh hng kch thch thc vt, c ch tc ng, hu qu sinh l ca Auxin,

ax abxixic v i sng thc vt Tr18

21. c im v chc nng ni tit ca cc tuyn ni tit ng vt (chn khp v

lp th) Tr19

22. C ch tc ng ca hoocmon v c ch iu ha hot ng ni tit Tr20

23. c ch hnh thnh v c ch dn truyn xung thn kinh Tr21

24. c im, ngha ca cc dng tp tnh ng vt: Tr22



25. qu trnh hnh thnh s sng trn tri t theo quan im ca oparin, s tin

ha ban u ca s sng Tr22

26. c im ca cc gii sinh vt (5 gii) Tr23

27. Nguyn liu ng lc v chiu hng ca s tin ha theo hc thuyt tin ha

ca lmc Tr23

28. Nguyn liu, ng lc v chiu hng ca s tin ha theo hc thuyt tin ha

ca dacuyn Tr24

29. c trng ca qun th, quy lut di truyn ca qun th t giao v tp giao Tr24

30. S chn lc t nhin, cc hnh thc chn lc trong tin ha Tr25

31. cc hnh thc v c ch cch li. vai tr ca n i vi s hnh thnh loi Tr26

32. Cc con ng hnh thnh loi sinh vt Tr27

1: Nhng c trng c bn ca th gii sng:

Kn s sng: l qt pt i ln ca vt cht hoc qt t iu chnh thch nghi tn ti

v pt

* cc c trng ca c th sng

- c tnh n nh v tc v ctao: tnh t chc phc tp: tb -> c th -> qun th ->

qun x -> sinh quyn. v sng nh nht l tb. cc ct sng u c tnh n nh v

ctao kt v hnh dng. c th sng pt t n gin n phc tp, kt thc 1 c th

hon thin nht.

- trao i cht ( l c trng c bn nht): mi c th sng u c qt trao i cht

v nl vi mt l qt l ha xy ra thng xuyn trong ct nhm duy tr s sng. trao

i cht gm 2 dng l ng ha v d ha: qua th hin h thng sng l h

thng m

- vn ng: l s dch chuyn trong khng gian. th hin nhiu mc khc

nhau: vn ng ca c th, vn ng trong c th

- tnh cm ng v thch ngh: cm ng: l p ca cthe tr li li nhng kch thch

t mi trng. thch nghi: l s bin i dn dn ca c th cho ph hp vi k

sng

- sinh trng pt: sinh trng: l s tng ln v khi lng v kch thc sinh vt.

pht trin l s bin i vt cht ca c th. sinh sn: l thuc tnh c bn nht ca

sinh vt, l qt tng ln v sluong c th. y l thuc tnh c ngha nht, m bo

s tn ti v duy tr s sng ca sinh vt



2: cu trc tb procaryota (nhn s)

- i din: vk, vk lam. kt tb 1 1,5Mm

* thnh tb: l b phn bao bc pha ngoi tb, dy 10 20nm, c ctao bi lp

peptidoglycan (chui polisaccarit lk vi chui peptit ngn)

- da vo ctao thnh tb (mc bt mu thuc nhum) chia vk thnh 2 nhm: vk

gram (+): lp peotit dy -> bt mu thuc nhum. vk gram (-): lp peptit mng ->

khng bt mu thuc nhum

- 1 s loi vk bao ngoi thnh tb cn c lp bc nhy dy mng khc nhau v c

cc chc nng khc nhau

- chc nng ca thnh tb: bao bc duy tr hnh thi tb. bo v lp tb khi cc tc

ng c hc duy tr p sut thm thu trong tb

* mng sinh cht: chc = 45% lipit, 55% pro. c cu to tng t mng sinh cht

ca tb nhn tht

- l mng khm lng gm 2 lp photpholipit vi u a nc quay ra ngoi, u k nc

quay vo nhau to thnh b khung ca mng. cc phn t pro xp khm vo khung

lipit, phn b 2 bn mng hoc xuyn qua khung lipit

- trn mng khng c cc pt cholesterol nh mng tb nhn tht.

- chc nng ca mng sinh cht: tham gia vn chuyn cht v thng tin qua mng.

duy tr p sut thm thu trong tb

* tb cht: l vng dch th dng keo hoc 80% l nc. trong tb cht c cc bo

quan khng c mng: riboxom, lipit, ion v c, ion hu c

+ Riboxom: rt nh, mi tb vk c 10.000 100.000 riboxom. c ctao bi rARN

kt hp vi protein to thnh 2 tiu phn: tiu phn b: c lng 30S. tiu phn

ln: c lng 50S -> kt hp vi nhau to thnh riboxom hon chnh c lng

70S. riboxom l ni din ra qt tng hp protein

+ Mzoxom: l phn mng sinh cht lm su vo khi c cht to thnh mo ca

mng.

Chc nng ca Mzoxom:tham gia vo qu trnh phn bo. tng cng in tch

hp th v vn chuyn cht dinh dng . mt s vi khun c kh nng quang hp

trn Mzoxom c cc phn t sc t. cha nhiu enzim tham gia vo qu trnh h

hp.



+Th nhn: l phn m c ca t bo cht khng c mng bao bc. gm 1 si

AND kp ,dng vng. l ni cha thng tin di truyn v iu khin mi hot ng

sng ca t bo.

3: ,cu trc,chc nng ca mng t bo.

*Thnh phn ca mng:

-Lipit 25-75%:photpholipit l ch yu ,chng c tnh cht phn cc(gm 1u a

nc v 1 ui k nc),ngoi ra con c cholestron.

-Protein 25-75%: cps nhiu loi khc nhau.

-Hidrocacbon 5-10%.

*Cu trc ca mng: nm 1972 Singer v Nicolson a ra m hnh khm

lng(khm ng) nh sau:

-Mng gm 2 lp photpholipit vi u a nc quay ra 2 mt ca mng,ui k

nc quay vo nhau to thnh khung ca mng.Cu trc ny da trn tng tc

gia u a nc v ui k nc nn lm cho mng rt bn vng v n hi.Cc

phn t photpholipit c th t quay,c chuyn lm cho mng linh ng,trong

khung lipit cc phn t cholestron xp xen k vo gia cc phn t photpholipit to

nn tnh n nh ca khung.Cc phn t protein phn b khm vo khung lipit.

-c nhiu loi prrotein vi chc nng khc nhau.Da vo chc nng chia 2 nhm:

+ protein xuyn mng: nm xuyn qua khung lipit, phn l nc ca protein nm

trong khung lipit,u a nc th ra pha ngoi khung.

+protein ra mng :bm vo mt ngoi hay mt trong ca mng.

-->cc phn t protein ta nn tnh nng ng ca mng.

-chc nng ca protein:

+tham gia vn chuyn cht qua mng do c kh nng to thnh keeng protein,cht

mang,cc bm ion.

+vai tr l enzim tham gia xc tc phn ng ha hc trong t bo cht.

+dn truyn thng tin:vai tr th quan,c kh nng tip nhn v truyn t thng

tin.

-Cc phn HC c th lin kt vi lipit(-->glucolipit) ,protein(-->protein) phn b

mt ngoi ca mng to thnh lp o ca mng,c vai tr lin kt cc t bo v

truyn t thng tin gia cc t bo.

*vai tr ca mng t bo:

-Mng l ranh gii ngn cch t bo sng vi mi trng xung quanh n.



-Kim sot s trao i cht v thng tin gia t bo vi mi trng.

-Duy tr p sut thm thu bn trong t bo.

4. c im cu trc chc nng ca li ni cht, phc h golgy

* Mng li ni cht:

- l h thng cc knh, ti, b cha, phn b trong tb cht v c gii hn bi

mng glycoprotein. chng ni lin mng nhn vi mng sinh cht v h thng li

ni cht ca tb bn cnh qua si lin bo

- c 2 loi mng li ni cht

+ Mng li ni cht c ht: trn b mt c cc ht riboxom nh vo, chc nng

chnh l tng hp pro, loi mng li ny pht trin mnh nhng tb tit nhng

sp c bn cht l pro

+ mng li ni cht khng ht: trn b mt khng c cc ht riboxom. tham gia

vo qt tng hp lipit v vy chng c bit pht trin nhng tb lm nhim v tng

hp cc sp c bn cht lipit

- chc nng mng li ni cht: tng hp cc cht trong tb (pro, lipit) a vo cc

xoang v cc xoang ny hnh thnh ti cha. sau s c vn chuyn i nh cc

ti vn chuyn (ti phc h golgi hoc n thnh phn khc ca tb)

* th golgi:

- cu to: gm 1 h thng cc xoang dp, phn b xung quanh nhn, cnh mng

li ni cht ht

- hot ng: cc pro sau khi c tng hp mng li ni cht s c a ti

th golgi di dng cc ti vc. th golgi cc pro kt hp vi hydrocacbon to

thnh glycoprotein l dng pro tit ph bin ca tb. cc sp ny c bao gi to

thnh bng nh tch ra khi h golgi sau kt hp vi mng sinh cht ri c

chuyn ra ngoi. th golgi cn c kh nng tp trung nhng cht b ca hot ng

sng tb, nc v cc cht c t ngoi xm nhp vo o thi ra ngoi tb

- Chc nng: ch bin v bao gi cc sp ca tb, cc sp ng gi trong h golgi

khng ch bi xut ra khi tb m cn cc pro glycoprotein ti to mng sinh cht,

cung cp h enzym cho lizoxom

5. phn tch c im cu trc chc nng ca ti th , lc lp v riboxom

* ty th:



- l bo quan c hnh cu, hnh que, hnh bu dc, kch thc 2 5 Mm, rng 0,5

1 Mm. ty th trong c tt c cc tb nhn chun, s lng thay i ty loi tb, cc

tb hot ng mnh cn tiu th nhiu nng lng nh tb c v tb gan c s lng ti

th nhiu v c hot tnh mnh, trong tb ni no cn dng nhiu nng lng ni

tp trung nhiu ty th, tui th ty th khong t 10 20 ngy

- cu to: ty th c bao bi 2 lp ngoi v mng trong c bn cht l mng c

bn, bn trong cht nn.

+ mng ngoi: trn, bao bc ty th, dy khong 6nm trn b mt c nhiu l nh c

th cho ion hoc pt c kch thc nh i qua. thnh phn 60% pro + 40% lipit

+ mng trong: c nhiu np nhn gp n su vo trong cht nn to mng rng

lc, thnh phn 80% pro + 20% lipit. trn mng mo rng lc c enzym ca h

chuyn in t v cc pro hnh nm l knh c bit c cha enzym tng hp ATP.

trong xoang ca mo rng lc c nng H+ cao trong cht nn c nng H+

thp to s chnh lch nng H+ gia 2 pha ca mng, iu ny c ngha quan

trng trong c ch tng hp ATP bng c ch ha thm

+ cht nn: cha cc E ca chu trnh Krebs, riboxom v AND trn dng vng

- chc nng:

+ chuyn ha nng lng h hp tb, tng hp ATP

+ tham gia qu trnh di truyn tb cht

+ tch ly nhiu sp trong cht nn nh: pro, lipit, kim loi, cc cht mu. khi tch

ly nhiu n lm bin dng ti th

* lp th:

- l bo quan ch c tv, c 3 loi l lp khng mu (v sc lp), sc lp v lc lp

- lp khng mu l ni hnh thnh v cha cc loi ht tinh bt v vy cn gi l

bt lp. ngoi tinh bt, trong bt lp cn c th cha du v pro c vai tr d tr

cht dd v bt lp thng thy trong c, r, ht hay cc phn su trong cy

- sc lp l loi lp th c cha sc t (tr dip lc) thng cha xantofin (mu

vng) v carotionit (mu da cam) c 2 thuc nhm carotenoit. sc lp c nhiu

hoa, qu v trn l, c vai tr to mu sc. sc lp c th c hnh thnh t lc

lp do s tiu bin ca dip lc

- lc lp l loi lp th quan trng nht v thc vt v v s sng trn tri t

+ cu to: c kch thc ln khong 4 10 Mm, thng c dng ht, c bao bi

2 lp mng c bn, u trn nhn. mng trong bn cht nn ta thnh cc ti

thylacoit cc ti ny xp chng ln nhau to thnh ct grana, gia cc ct grana



c ni vi nhau bng cc phin to h mng li. trong cht nn c AND trn

dng vng, riboxom, cc E v sp ca qu trnh quang hp

+ chc nng: hp th nng lng nh sng quang hp, tng hp hidrocacbon v

tham gia vo qt di truyn tb cht

* riboxom:

- riboxom l bo quan c hnh cu kt b khong 20 30 nm v cu to khng phc

tp, nhng c vai tr quan trng v s tb. riboxom l ni thc hin s sinh tng

hp pro trong tb

- trong tb cht riboxom c th nh khu mt ngoi h thng mng li ni cht c

ht, c th nh mt ngoi ca mng nhn, c th nm t do trong tb cht.

- thnh phn hh ca riboxom gm pro v ax ribonucleic (rARN) vi hm lng

gn bng nhau. mi riboxom gm 2 tiu phn: tiu phn nh 40S v tiu phn ln

60S. khi khng hot ng 2 tiu phn ri nhau, khi hot ng chng kt hp vi

nhau

- trn riboxom c 3 vng lk vi ARN:

+ 1 vng lk vi mARN

+ 1 vng gi l vng lk peptitdil tARN (vng P) dng c nh rARN khi lp

rp cc axam vo mch polypeptit

+ mt vng gi l vng lk amino-acyl-tARN (vng A) dng c nh tARN ang

mang axam chuyn thnh riboxom

- chc nng: l ni thc hin sinh tng hp pro ca tb

6: cu trc,chc nng ca nhn t bo

*c im cu trc:

-Mng nhn:

+Trn b mt trong mng c nhiu l nhn,mi l nhn c vin bi phc hp

gm 8 protein,l ni thc hin trao i cht gia nhn v t bo cht.

+Xoang ca mng nhn thng vi xoang mng li ni cht.

+L mng thm thu c tnh chn lc cao.

-Dch nhn:

+ th keo lng,c cha NST, cc cht v c,hu c. cc enzym tham gia vo tng

hp AND v ARN



- hch nhn: l phn m c ca nhn khng c mng bao bc. trong mi nhn c

mt hoc vi hch nhn. thnh phn gm AND cha cc gen tham gia tng hp

rARN, ARN, pro. vai tr l ni tng hp rARN hnh thnh riboxom

- Nhim sc th: l nhng si nh c hnh dng khc nhau trong nhn tb, ch

quan st c khi tb ang phn chia. thnh phn gm: ARN v pro. cu trc: a

phn vi n phn l cc nucleoxom, mt nucleoxom gm 8 pt histon to thnh li

cu v 146 cp nu qun quanh 1(3/4) vng. cc nu c ni vi nhau bi cc si

gian ht gm khong 100 cp nu v 1 pt histon to thnh chui ht nucleoxom l

trng thi ctruc c bn ca nst. trong thi gian chng xon to thnh cc si nhim

sc v co ngn li to thnh cc th ln hn gi l NST. k gia n dy nht, c

hnh dng v kt c trng. mi nst gm 2 cromatit dnh vi nhau tm ng. mt

s c eo th 2 v th km, l ni tng hp rARN trong tb nst xp thnh tng cp

tng ng

* vai tr ca nhn

- quyt nh mi hot ng sng ca tb

- ng vai tr quan trng trong s sinh sn ca tb, quyt nh kh nng di truyn t

tb ny sang tb khc hay t c th ny sang c th khc

7. phn tch cu trc v chc nng cc loi m chnh thc vt bc cao

* m phn sinh:

- cu trc: c cu to bi lp tb c kh nng phn chia mnh, to vng sinh

trng u tin. trong hot ng ca m phn sinh tb phn chia s cho mt tb mi

vn c kh nng phn chia v mt tb s c phn ha. cn c vo ngun gc chia

lm 2 nhm chnh:

+ m phn sinh s cp: nm tn cng ca nh chi v r, bao gm cc tb c kn

phn chia mnh to nn nh sinh trng chi v r. nhng tb mi c to nn

fia di s to nn m ca thn nh ngn thn v 2 pha ca nh r -> m r

v chp r.

+ m phn sinh th cp: c hnh thnh t m phn sinh s cp m ny thng

nm bn m phn sinh bn v gm: tng pht sinh, v tr v tng sinh bn

- chc nng:

+ gip tv sinh trng c kn sinh trng sut i

+ phn ha hnh thnh cc m chuyn ha thc hin cc hot ng sng ca tv

* M b:



cu trc: m b s cp (biu m) c hnh thnh t m trc pht sinh v

- cu to: l mt tng tb c hnh phin v xp st nhau cht ch, vch ngoi thng

c ph 1 lp tng cuticul (hoc ha cuticul) l sp ca tb chc nng lm gim s

thot nc, chng c hc v chng li s xm nhp ca VSV vo c th. To lp

ph ngoi cng phn chi non ca cy, bn cnh cn c cc tb biu b chuyn

ha l lng ht, tb ng m kh khng v tb bo v

- m b th cp (chu b): hnh thnh thay th lp biu b ha gi, b bong ra khi

tng ng knh thn. cu to gm cc tb nh c vch thm suberin, tng bn, cc

tb c sinh ra t tng pht sinh bn

- chc nng:

- bao bc bn ngoi c th tv

- che ch bo v cho cc m c quan bn trong c th

* M dn (m mch): h thng gm 2 yt chnh l xylen (nm bn trong) v

phloem (nm bn ngoi) ngoi ra cn c m c v m mm trong cu to

- m dn s cp: hnh thnh t tng trc pht sinh v c xp sp thnh tr ca

thn

- Phloem s cp: bao gm: ng vy, tb km, tb si, v tb m mm. vch cui ca

cc tb ng vy thng to thnh cc l rng to thnh phin vy. si tb cht ch yu

l pro, xuyn qua dch tb i vo a vy v ni cc phn ca mi yt vy vi cc yt

ln cn. tb km gi chc nng iu chnh hot ng trao i cht ca yt ng vy

- xylen s cp: nm pha trong ca b mch. ct gm qun bo, yt mch kt hp vi

tb si v m mm. qun bo c cc l nh thot nc t do.tb ca yt mch khi pt

u cui ca chng b mt i v to thnh 1 ng lin tc

- m dn th cp: dc ht do st th cp ca tv. trong gd u ca st th cp mt s tb

khng fan ha m hot ng to vng pht sinh b bn trong cc b mch. cc tb

ny to cc tb phloem mi (ploem th cp) v tb xylem mi (xylem th cp). mt

s tb m mm cng phn chia to thnh tng pht sinh gian b

* m c bn:

gm cc m sau:

- m mm: gp mi b phn ca cy, tb m mm c kt ln, vch mng v

khong gian bo ln. trong tb m mm cha cc cht dd ha tan (ng, axam,

hoc khng ha tan (tinh bt, pro, lipit)) m lc l m mm to tng tb tht l. chc

nng ca m mm l quang hp d tr bi tit v nng



- m dy: bao gm cc tb c vch dy v khng u, thng nm gn b mt v

ca thn v gn cung l, chc nng bo v v nng cy

- m cng: bao gm cc tb chuyn ha vi cn nng c th

8. c im cu trc chc nng ca cc loi m ng vt

8.1 biu m:

ph bn ngoi c th, to thnh lp v ngoi ca da hoc ;lt trong cc xoang c

th, xoang ni quan hoc to thnh tuyn ni tit v ngoi tit

* c im cu trc: cc tb thng lk cht ch vi nhau, khe gian bo rt hp, tb c

tnh phn cc, phn ngn hng ra ngoi, phn gc da vo mng nn (l mng

c bit ha t m lk k cn). biu m khng c mch mu v h tk i vo. cht

c thm qua mng nn nui biu m

* phn loi: 2 loi:

- biu m ph: ph bn ngoi c th hoc lt cc xoang ct v xoang c quan rng.

- cc tb a dng: a gic hp, khi vung, tr chng xp thnh 1 lp (biu m

n) hoc nhiu lp (biu m tng)

- biu m xuyn tuyn: l tp hp cc tb lm chc phn tit. c 2 loi biu m

tuyn: ngoi tit: c ng dn v cht tit vo mt xoang no ca c th. ni

tit: cht tit trc tip vo mu, khng c ng dn , cht tit c gi la hocmon

* chc nng:

- bo v c th, chng li cc tc nhn vt l, ha hc, chng nhim khun

- l ni din ra s trao i cht gia c th v mi trng

- cc cht tit ca biu m c vai tr quan trng trong i sng hot ng ca v

8.2 M lin kt:

phn b hu ht cc phn trong c th v lun nm pha trong biu m

* c im cu trc:

- cc tb xp tha nhau, c mt lng ln cht c bn trong gian bo

- cht c bn c bn cht l gluco pro dng keo

* phn loi: 3 loi:

- m sn: trong m sn c cht c bn v n hi, khng cha mch mu dy tk,

c 60% l pro,, 40% l collagen. cc tb sn ring l hoc tp hp thnh m

+ trong giai on ca phi v c xng sng, b xng ca chng l sn sau khi

kt thc gd phi th b xng sn c thay th = b xng xng. mt s b



phn trng thi sn c duy tr sut i: sn u xng, sn thanh qun, sn vnh

tai.

- m xng: cu to chuyn ha vi chc nng chng c th. cht c bn

trng thi c v rn chc. trong cht c bn c nhng ng Haver cha mch mu

v tk. cc tb xng nm xung quanh ng haver v lin h vi nhau bng nhng

chi sinh cht, s kt hp cc si to keo vi cht c bn rn chc v cc chi sinh

cht lm cho xng rn chc n hi v bn cao. trong m xng c hc ty

cha ty xng. c 4 loi ty: ty to ct, ty to huyt, ty to m, ty s

- m lin kt si:

+ tb lk gm nhiu loi c kn di chuyn mt s kn thc bo

+ cht c bn l gelprotein v mucopolisaccarit c kn gi nc v chuyn ha cao. c

2 trng thi rn v lng

+ c mng li si bn cht l collagen gm nhiu loi: si keo, si chun, si vng

+ vai tr: ni da vi c, lk cc c quan li vi nhau, gi cho cc tuyn ng v tr

+ bao gm: b, gn, dy chng, cn (mng bao bc b c)

- chc nng ca m lk:

+ lk cc c quan trong c th vi nhau

+ to trc chng cho c th, bo v cc ni quan bn trong

+ l b khung to hnh dng c th

8.3 M c

c cu to t cc tb hoc hp bao. cc tb hoc hp bo thng di -> gi l cc

si c. trong tb c cha nhiu t c c kn co rt, trong tb khng c trung th (tr

c tim)

m c phn lm 3 loi: c trn, c vn, c tim

* c trn (rut, d dy)

- to thnh mng c trong thnh ng tiu ha bng quan, ng v cc ni quan

khc

- cu to: tb c trn dng hnh thoi di nhn 2 u, ch c mt nhn gia , cc si

c dn xen vi nhau, khng to thnh b

- c tnh: co yu, lu mi v khng theo mun c iu chnh bi h tk tv

* c vn:

-gn lin vi b xng, to ra c ng ca chi, thn hm v mt



- cu to: si c c dng hnh ng, l hp bo c mt mng chung bao bc. bn

trong c nhiu nhn v c vt ngang bi cc vch sng v ti xen k nhau to

thnh cc vn

- c tnh: co mnh, chng mi v theo mun

* c tim: ct ln thnh ca tim

- tb ct hnh ng phn nhnh vo nhau, c nhiu nhn phn b trung tm tb. trong

tb c vch sng v ti nhng khng r nh c vn

- c tnh: co nhp nhng, t ng, ko theo mun

chc nng ca m c: m bo chc nng vn ng ca c th. ct ln thnh c th

v cc c quan. to hd ca cc c quan trong ct

8.4 M mu:

l loi m lk mng c ngun gc t l phi gia

* thnh phn gm:

- yt hu hnh (tp tb) gm: hng cu, bch cu, tiu cu (45%)

- yt v hnh: cht c bn l huyt tng (55%)

* hng cu:

- l tb mu mu chim khi lng ch yu ca cc yt hu hnh, c sinh ra

ty xng v cht l lch

- v c v: tb hng cu hnh a, lm 2 mt, ko nhn

- trong hng cu cha nhn

- vai tr: tham gia vc kh O2, CO2

* bch cu:

- l tb mu c nhn hnh dng khng n nh

- phn loi: 2 nhm, 5 loi

+ bch cu c ht, nhn a thy, cc ht bt mu khc nhau, chia 3 loi:

bch cu trung tnh: kn thc bo ln

BC a ax: tng khi c th b nhim

BC a bazo

+ bch cu khng ht: n nhn chia 2 loi

BC mono: nhn ln hnh ht u, c kn i thc bo

BC lympho c kn thc bo ngoi mch mu

- vai tr ca BC: bo v c th thng qua kn thc bo v thc hin cc p min

dch



* tiu cu: l cc mnh v ca tb khng l ty xng khng c hnh dng nht

nh

- vai tr: tham gia vo qt ng mu.

* huyt tng:

- l dch lng mu vng nht v hi mn nht cao

thnh phn: 90 92% l H2O, 8% l cht kh: pro, lipit, gluxit, mui khong,

ngoi ra cn enzym, hoocmon v cc khng th

- vai tr: tham gia vo qt vn chuyn cht

- tham gia bo v c th,: ng mu, p min dch

* vai tr ca mu:

tham gia vc kh v cht dd

tham gia bo v c th

8.5 M thn kinh:

gm cc tb thn kinh (noron) v tb thn kinh m

- noron gm c thn tb cha nhn, t nhn c mt hay nhiu nhanh mc ra gi l

si nhnh. ngoi ra cn c mt si di nht c gi l si trc c nhim v dn

truyn xung tk n cc tb k cn

- si trc ca noron c chia lm 2 loi:

+ si c bao myelin: c cc tb schwan bao quanh, mt phn mng ca chng ko

di qun quanh si trc to thnh si myelin, gia 2 tb schwan k cn c eo rowier.

tb schwan c nhim v nng , dinh dng v h tr qt dn truyn xung tk

+ si khng c bao myelin trn si trc khng c tb schwan

- mi noron c 1 hoc nhiu xynap l ni tip xc gia 2 tb tk, dn truyn xung

t noron nhn cm n noron vn ng. mi xynap c cu to 3 phn: mng trc

xynap, mng sau xynap, v khe xynap

- si trc tp trung thnh b ln to nn cc dy tk, c 3 loi dy tk:

+ dy tk cm gic (hng tm) dn cc kt t ngoi bin v trung tm

+ dy vn ng (li tm) dn truyn xung tk theo hng ngc li

+ dy pha: cha c 2 loi hng tm v li tm

* vai tr: tip nhn x l thng tin

8.6 M sinh sn:

bao gm cc tb trng con ci v tb tinh trng con c

- tb trng: c hnh cu hoi bu dc, khng chuyn ng c sinh ra v pt hon

chnh trong tuyn trng. tb cht ca trng thng cha lng ln non hong



- tb tinh trng: c kt nh hn nhiu tb trng, c sinh ra t tuyn tinh, tinh trng

c th vn ng. cu to ca tinh trng gm 3 phn: u (cha nhn) c v ui (l

c quan vn ng cha nhiu ti th)

9. s vn chuyn cc cht qua mng theo con ng khuch tn (th ng)

- qu trnh vn chuyn th ng (khuch tn) tun theo quy lut vt l v ha hc

thng thng, khng tiu tn nng lng v theo chiu Gradien (chnh lch), tc

khuch tn ph thuc vo tng gradien

- phn loi: 2 loi:

* khuch tn n gin: qua 2 con ng

- khuch tn lipit kp: cho cc cht kt nh, khng tch in, khng tan trong lipit i

qua: O2, CO2, C6H6, C2H2

- qua knh pro: knh pro to bi cc pro xuyn mng, trong knh cha y nc,

ng knh 0,8 -> 1 nm. cho php nhng cht tan trong H2O v nh hn ng

knh knh i qua. c 2 loi knh:

+ Lun m

+ Lc ng, lc m: ch m khi gp k nht nh: gp kt s bin i in th hoc

do nng ion no trong tb tng vt -> tnh cht chn lc

* khuch tn lin hp: cn s h tr ca pro mang (cht mang)

- cht mang l cc pro mng c kn vn chuyn cc cht ra hoc vo mng tb, c tc

c hiu, c khu vc c bit ring kt hp hot ng

- hot ng: pro mang kt hp vi cht cn vc to thnh 1 phc cht, phc cht ny

lm tng tnh thm ca mng vi cht , do chng nhanh chng c hp th

qua mng, sau phc cht phn gii v gii phng cc cht vc, cn pro mang

quay li v tham gia vo chu trnh mi

- tc vc nhanh nhng b gii hn, c hin tng bo ha khi tt c cc pro mang

u hot ng, lc ny tc vc ca mng t tc ln nht

10. Vn chuyn cc cht qua mng theo con ng chn lc (tch cc)

- s vn chuyn ch ng cc cht qua mng l qt vn chuyn cc cht qua mng

ngc vi gradien v phi s dng nng lng

* Vc ch ng cc ion: s dng cc bm ion c nhiu loi bm ion



- Bm Na+, K+: l t hp cc pro xuyn mng c kn vc Na+, K+ qua mng ngc

vi gradien lm duy tr nng NA+ v K+ gia 2 pha ca mng: [Na+] trong >

[Na+] trong tb, [K+] ngoi mng < [K+] trong tb. -> duy tr in th ca mng.

Bm Na+ v K+ hot ng lin tc, c tiu tn 1 ATP bm s y ra 3 Na+ v ht

2 H+ vo trong tb cht

- Bm proton: l bm H+, c mng trong ca ty th, mng tilacoit gm 2 loi

knh chuyn ha

+ knh 1: bm H+ ngc gradien to chnh lch nng H+ gia 2 pha ca

mng. nng lng dng trong qt ly t nhng pt giu nl

+ Knh 2: vn chuyn xui theo Gradien ng thi tng hp ATP.

* vn chuyn ch dng cc cht dd: ng, axam dc vn chuyn nh cc knh lk

ca mng tb. cc cht ny c vc cng cc icon c li th v dc nng theo

kiu ng chuyn (ion ng vai tr l cht ng chuyn). nl dng trong qt ny l

vc ch ng cc cht ng chuyn

11. qt dn truyn thng tin qua mng

- mng tb thu nhn cc tn hiu khc nhau nh cc pro c trng trn mng gi l

th quan mng, v vy tb c kn p ng kp thi v tc ng ca cc nhn t mt.

- thng tin: n t mt ngoi, tb khc c tng hp dng cc tn hiu ha hc:

khng nguyn, hoocmon, ion

- Hot ng: khi pro th quan hot ng, u ngoi tip nhn thng tin ph hp

gy ra s bin i u trong, lm pht ng nhng hiu qu sinh l ca tb nh: m

cc knh vc ion, kch hot enzym, hot ha cc gen ph hp vi thng tin m

n nhn bit c.

12. cc c trng ca nng lng t do (sinh hc), nl hot ha, s oxy ha kh, oxi

ha kh trong cc p sinh hc:

* Nng lng t do (nng lng sh): l nl c ch c kh nng sinh cng trong k

ng nhit

- nng lng t do nm trong cc lk ha hc ca cc cht, ca chng a dng v

c chuyn t dng ny sang dng khc, cui cng dng vo hot ng sng ca

c th

- nl t do c tnh bng cng thc: G = H T.S



trong : H: nl cha trong cc lk ha hc (ni nng entarpy). S: entropy, c trng

cho tnh hn lon ca h. T: nhit

==> bin thin nl t do trong cc p sinh hc l: dentaG = dentaH T.dentaS

+ nu denta G < 0 p l ta nhit

+ denta G > 0 p l thu nhit

- trong h thng sng 2 qt thu nhit v ta nhit lun i km nhau sao cho qt thu

nhit c nhn c nl t qt ta nhit.

* Nng lng hot ha: l nng lng ti thiu cn thit cho p c th xy ra

(hng ro nl).

- cc p mun xy ra th cn phi cc nng lng cc pt trong h vt qua hng

ro nl. cng nhiu pt vt qua hng ro nl th p xy ra cng nhanh chng.

- tng tc p (ph thuc vo nl hot ha) c 2 cch:

+ tng nhit : tng ni nng ca h

+ s dng cht xc tc (enzym) gim nl hot ha.

- p ta nhit, nl hot ha t; p thu nhn nl hot ha ln

* s oxy ha kh:

- p oxy ha kh l p cho in t, cht cho in t l cht kh

- p kh l p nhn in t, cht nhn in t l cht oxy ha.

hai p ny lun lun i km vi nhau v ng lng p oxy ha kh

- thc cht p oxy ha kh l s vn chuyn in t t h oxy ha kh ny sang h

oxy ha kh khc.

- trong cc h sh, in t khng c dn truyn mt mnh m lun c i km

ion H+

- trong tb, qt h hp tb v quang hp din ra bng nhiu p oxy ha kh lin tip

nhau, chng qh vi nhau dgl s oxy ha kh sh.

* th oxy ha kh (E) l i lng c trng cho kn oxy ha kh ca mi cht hay

l i lc v in t ca cht

- nu E 0 tnh i in t cao c xu hng nhn in t ( cht oxy ha nhn e)

- th oxy ha kh c cho trong k chun sh dgl th nng oxy ha kh chun sh,

k hiu l E0 (nhit = 25 C, P= 1 atm, pH = 7)

- s bin i nl t do trong p oxy ha kh trong k chun sinh hc dc tnh bng

ct: denta G0 = denta E0.n.F

trong : denta G0 l s bin i nl t do



denta E0 h s oxy ha kh ca 2 h

n l s in t c chuyn trn mol

F l hng s pharaday (= 965005/mol)

* ngha ca s oxy ha kh

- c ngha ln v dng nl lu thng trong h thng sng v thng qua qt oxy ha

kh trong hh tb v quang hp in t t phn t ny sang phn t khc, qua nl

c dn truyn qua cc pt

13. c im cu to, phn loi enzym, c ch tc ng v cc yt nh hng n

hot tnh ca enzym

- n: enzym l cht xc tc sh c bn cht l pro, c tng hp trong tb v c vai

tr xc tc p ha hc xy ra nhanh trong k sinh l bnh thng ca c th,

enzym mang tnh c hiu cao v khng b bin i trong qt p.

* c im cu to

- hu ht cc E l cc pro dng hnh cu, ni chung chng c cu to c trng ca

pro vi cc bc cu trc. tuy nhin ch c 1 phn (1on axam) ca E tham gia lk

vi c cht trong hot ng ca chng phn c gi l trung tm hot ng

ca E

- Do hnh thi t sp xp v sluong ca cc axam trung tm hot ng rt a

dng nn to ra rt nhiu loi enzym khc nhau v ctao cng nh v c tnh hot

ng

- phn ln E khng mu a s tan trong nc v trong dd mui

- Ngoi trung tm hot ng trn pt E cn c trung tm iu ha, cc cht kt hp

vi trung tm iu ha gi l cht iu ha. khi cht ny kt hp vi trung tm

iu ha lm thay i cu trc ca E v trung tm hot ng -> thay i hot ng

xtac ca E:

+ cht iu ha lm tng tc p: cht iu ha dng

+ cht iu ha lm gim tc p: cht iu ha m

* phn loi: c 2 loi E:

- E mt thnh phn: l li E n gin ch cha pro

- E 2 thnh phn: l loi E phc tp cha: thnh phn pro (thnh phn Apoenzym),

thnh phn phi pro (cofacto) c th l cht v c hoc cht hu c

- thnh phn quyt nh tnh c hiu ca E l thnh phn phi pro

* C ch xt ca E:



- nguyn tc: E lm gim nng lng hot ha ca cc p do lm tng tc

p, qt xc tc ca E ny gm cc bc c bn:

+ c cht S lin kt vi E trung tm hot ng to phc ES

+ trn c s to phc trung gian ES, E trc tip tx vi lk ca c cht lm mo m

cc lk ca c cht -> cn t nl ph v c cht S

+ p ha hc din ra trn v c cht c hot ha to ra sp c hot ha P v

gii phng E

- to thnh phc trung gian ES phi c s ph hp gia E v c cht s ph hp

ny c gii thch theo 2 l thuyt:

+ thuyt v kha cha kha: c cht gn kht vi E nh cha kha gn kht vi

kha, nu hnh th ca c cht khng ph hp th khng xy ra s lk v p khng

xy ra

+ thyt m hnh khp cm ng: pt E c cu trc ng v tri qua cc bin i v

cu hnh khi lk vi c cht. khi c c cht ph hp trung tm hot ng b cm ng

v hiu chnh hnh th ca E lm chng gn kt vi nhau. m hnh ny hin nay

ang c tha nhn

* cc yt nh hng n hot tnh ca E:

- Nhit :

+ trong gii hn nhit m E khng b bin tnh th khi nhit tng th tc

ca p tng. khi nhit tng 10 C th tc p tng t 1,5 -> 3 ln (do s ln

va chm ca p tng) nhit > 70 C th E b mt hot tnh. nhit qu thp

(=< 0 C) th hot tnh ca E gim nhng c th phc hi khi a v nhit

thch hp

- pH:

+ mi E hot ng trong mt phm vi pH nht nh v c pH ti u

+ a s E hot ng pH gn trung tnh (5 -9) pH khng thch hp s lm gim

tc ca p do nh hng n cu hnh ca E v s thoi ha c cht

- Nng E:

trong k d tha c cht nu tng nng E th tc p tng -> c s ph thuc

tuyn tnh gia tc p v nng E

v= K[E]

trong : v: tc p.

K: tn s xt ca E.

[E]: nng E



- Nng c cht:

vi nng E khng i khi tng nng c cht t thp n cao th ban u vn

chuyn tc p tng nhanh sau chm dn ri khng tng na. khi tc p

t ti a (pt E bo ha c cht)

- nh hng ca cht c ch:

+ cht c ch cnh tranh:

c im: cc cht c ch cnh tranh c cu to ha hc v hnh dng cu to

tng t c cht

hot ng: khi c mt c c cht v cht c ch s xy ra s cnh tranh v trung

tm hot ng -> km hm hot ng ca E. phc h c ch - E rt bn vng, nh

vy khng cn trung tm hot ng cho c cht

+ cht c ch khng cnh tranh:

cht c ch khng cnh tranh kt hp vi E trung tm iu ha lm thay i cu

hnh ca trung tm hot ng lm c cht khng gn c vi E -> E ngng hot

ng

cht c ch khng cnh tranh thng l kim loi nng: Ag, Hg

14. S vn chuyn in t trong h hp tb, chu trnh ATP v s tng hp ATP

trong h hp, trong quang hp tb:

* S vn chuyn in t trong h hp tb:

mi hot ng sng ca tb u cn cung cp nl c ly t cc p. trong qt in

t c ly t cc p, trong qu trnh in t c truyn t mc nng lng

ny n mc nng lng khc din ra trong h truyn in t phn b mng

trong ca ty th

- qt truyn in t c thc hin bng nhiu p oxy ha kh k tip nhau, trong tb

oxi l cht nhn in t cui cng cn cc pt hu c khc nhau ng vai tr l cht

cho in t

- in t v ion H+ t c cht khng c chuyn trc tip cho O m c chuyn

mt cch dn dn qua mt chui phc tp gm cc h enzym OXH nm gia th

nng OXH ca c cht v th nng ca Oxy

cc h E ny c sp xp theo trt t tng dn th nng OXH kh to thnh 1

chui c gi l chui h hp hay chui vn chuyn in t

- trong qu trnh vn chuyn in t dc gp nng lng, nl ny dng tng hp

ATP



* chu trnh ATP

- trong tb c 2 loi lk ha hc (xt v mt nl)

+ lk thng: khi ct t lk cn cc nng lng = 3 kcal/mol

+ lk cao nng: khi ct t lk cn cc nng lng = 7 12 kcal/mol

- ATP l hp cht cha lk cao nng. ATP c cu to t 1 bazo nito A lk vi

nhm 3 photphat A - P P P

- chu trnh phn gii v tng hp ATP: din ra trong tb ht sc nhanh chng trong

k chun sh nng lng gii phng khi thy phn ATP l 7,3 kcal cho mi lk cao

nng

* Qu trnh tng hp ATP: din ra theo 2 c ch:

-- tng hp mc bo ch: photphoryl ha mc c cht. tng hp ATP t ADP:

ADP + Pi -> ATP

nng lng dng gn Pi vo ADP ly t p bin i c cht

- tng hp mc ha thm: photphoryl ha mc oxh

+ y l hnh thc to nhiu ATP, c ch ny xy ra 2 bo quan: ti th v lc lp.

s to thnh ATP l s kt hp gia vn chuyn in t vo to chnh lch nng

H+, trong dng in t vc sih ra nl y H+ to chnh lch nng H+

+ trong c th sng in t khng i ring r m lun i km vi H+: H => H+ +

e-

+ qu trnh ha thm din ra trong c th

. giai on 1(sn sinh nl) Nng lng c sinh v tch ly di dng gradien ha

in ca H+ qua mng ion H+ v in t c tch ra t c cht c chuyn n

NAD+ v FAD+ v mang n mng trong ti th. y in t c truyn cho h

truyn in t, qt ny gp nng lng. Nl ny c dng bm H+ ra ngoi mng

=> [H+] ngoi mng > [H+] trong cht nn => to gradien

. Giai on 2 (tng hp ATP): khi xut hin gradien in ha H+ qua mng H+

khuch tn theo Gradien qua knh pro c bit nm mng trong ti th, va l

knh ion H+ va l mt E xt qu trnh tng hp ATP. khi H+ o qua knh ny

nng lng c gp v ATP c tng hp t ADP v photpho v c

15. Phn tch cc qu trnh trong s phn gii gluxit ca tb

- Da vo s c mt ca O2 trong qt phn gii chia lm 2 hnh thc h hp:

+ H hp hiu kh: gm 3 gd: ng phn, oxh pyruvic, chu trnh krebs

+ H hp k kh gm 2 gd: ng phn v ln men



* ng phn: xy ra tb cht khng cn s tham gia ca O2 gm 2 gd:

- giai on chun b: oxy ha pyruvat

+ din ra trong cht nn ti th, ax pyruvic b kh nhm cacboxyl v b oxy ha to

axetyl CoA. y l chui p phc tp c xc tc bi phc h a E

+ Ax pyruvic b kh nhm CO2, in t v H+ tch ra t c cht c NAD+ tip

nhn to coenzim kh NADH + H+, gc axetyl kt hp vi CoA to axetyl CoA

cha lk cao nng

+ sp ca gd ny l: Axetyl CoA, NADH + H+ v CO2

- giai on hon tr:

* oxh pyruvic

-ax pyruvic trong tb cht c chuyn vo ngn trong ti th -> nh enzym trong ti

th, qua mt chui p phc tp, PR c chuyn ha thnh Axetyl Coenzym A v

gii phng CO2, NADH + H+

* chu trnh Krebs:

- din ra trong cht nn ti th thng qua chu trnh gc axetyl b phn gii hon ton

nh s oxh v cacboxyl ha

- i vo chu trnh gc axetyl kt hp vi Oxalo axetat tri qua 1 lot p Oxalo

axetat c ti to

* Ln men: c 2 hnh thc ln men chnh:

- ln men ax lactic: 1 pt ax pyruvic b kh bi NADH + H+ to ax lactic v ti to

NAD+

2PR + 2NADH + H+ => 2 ax lactic + 2NAD+ + 18 Kcal

- Ln men ru:

+ giai on 1: PR b kh nhm cacboxyl to thnh CO2 v Axetandehit

CH3COOH => CO2 + Ch3CHO

+ giai on 2: CH3CHO b kh bi NADH + H+ to ru etylic v ti sinh NAD+

CH3CHO + NADH + H+ => CH3CH2OH + NAD+

16. cc g ca qu trnh quang hp. c im qt vc in t lc lp

* Qu trnh quang hp chia lm 2 giai on:

- pha sng: l p gd u ca qt quang hp, xy ra trn mng tilacoit ca lc lp

ph thuc vo s c mt ca nh sng mt tri bao gm cc gd:

+ cc sc t quang hp hp thu nh sng v kch thch sc t lm bt in t t

trung tm phn ng v i vo h truyn in t



+ quang phn li H2O: gii phng O2 v cc e- cho h truyn in t, H+ cho ha

thm kh to NADH + H+. pt quang phn li H2O:

2H2O = (as)=> O2 + 4e- + 4H+

+ kt qu ca pha sng: to loenzim kh NADH + H+. ATP dng cho pha ti v

to O2 cho kh quyn

- Pha ti:

+ l qu trnh c nh CO2, tng hp cht hu c, din ra trong cht nn lc lp

khng cn s tham gia ca nh sng

+ s dng sp ca pha sng l ATP, NADH + H+ kh CO2

+ c 2 con ng c nh CO2 : C3 v C4

+ phng trnh tng qut:

6CO2 + 12NADH + H+ + 18ATP => C6H12O6 + 12 NAD+ + 6H2O + 18(ADP +

Pi)

* qu trnh vc in t lc lp (p quang ha)

khi as tc ng vo h quang hp cc sc t hp th v truyn nl sang trung tm p

(l by P700 hoc P680) cc pt ny chuyn sang trng thi kch thch. mi pt c 1

in t nng ln mc nl cao bt ra khi pt sc t (t Mg++) i vo h truyn in

t. in t c vc theo 2 con ng khc nhau, cng vi l s hnh thnh

ATP. 2 qt ny c gi chung l quang photphoryl ha

(*) Quang photphoryl ha khng vng vn chuyn in t thng

- xy ra c 2 h thng quang ha PS I v PS II, c phn li H2O, in t c

chuyn theo 1 chiu.

- h thng PS II nng lng nh sng c cc yu t quang hp thu nhn v

truyn v trung tm p lm pt ny tr thnh cht c xu hng cho in t mnh,

mt in t b bt ra v chuyn n cht nhn din in t u tin Q. sau in

t c chuyn ti mt chui dn truyn in t v cui cng s c chuyn n

PS I

ti PS I, P700 b oxh v chuyn in t cho cht nhn in t u tin sau c

chuyn cho Feredoxin -> NADP+ to coenzym kh NADH + H+

- sau khi chuyn in t t PS II chuyn sang PS I th PS II s nhn li in t t

quang phn li H2O

- kt qu:

+ in t i theo mt con ng v khng thnh vng



+ to NADH + H+, gii phng O2 v sinh ra 1 khuynh ha in xuyn mng

tng hp ATP

(*) Quang ha photphoryl ha vng

- xy ra PS I in t i theo mt vng bt u t khi PS I qua cc cht vn

chuyn in t ri li tr v th nng ban u

- t P700 in t c nng ln n mc nng lng cao nh nng lng as mt.

bt ra khi pt sc t v chuyn n cht nhn in t u tin, sau chuyn cho

pq -> h thng cytocrom -> PC -> tr v P700

- trong qt ny, khi in t tr v mc nng lng ban u, nng lng gii phng

ra dng tng hp ATP

17. Cc qt xy ra trong cc chu trnh C3 v C4

* Chu trnh C3 (chu trnh Calvin): ph bin tt c cc thc vt. ton b qu trnh

chia lm 3 giai on:

- giai on 1 (cacboxyl ha): CO2 kt hp vi ng ribolozo diphotphat to 2

phn t ax photpho glixeric. Sau mi pt c photphoryl ha, gn thm 1 gc

photphat to thnh ax 1,3 diphotpho dixerin (ADPG)

- giai on th 2 (kh): ADPG c kh thnh 3 photpho glyxerandehit vi s

tham gia ca MADH + H+ (cht kh) v ATP

- Giai on 3 (ti to): ti cc pt PGAL vi s tham gia ca ATP qua mt lot p

ti ti to li ng RuDP, khp kn chu trnh

- cui gd 2: c 2 pt PGAL th 6 o ra khi chu trnh tng hp c 1 C6H12O6

* chu trnh C4:

chu trnh c nh CO2 gp tv nhit i v cn nhit i, khng thay th m ch

b sung cho C3. chu trnh xy ra 2 loi tb, tb tht l v tb bao b mch. qu trnh

gm 3 gd:

- giai on 1 (cacboxyl ha): CO2 v tb tht l chuyn thnh HCO3-, kt hp vi

PEP to thnh oxaloaxetat l cht c 4C khng n nh

- Giai on 2 (Kh): AOA c kh bi NADH + H+ to thnh malat (4C) l cht

n nh. Malat i vo tb bao b mch

- Giai on 3 (ti to): Malat b decacboxyl ha v oxh to pyruvat, CO2, NADH+

H+

trong piruvat quay v tb tht l to PEP vi s tham gia ca ATP khp kn chu

trnh, cn NADH + H+ v CO2 i vo C3 to C6H12O6



18. phn tch c im v ngha ca phn bo nguyn nhim v gim nhim

* Nguyn nhn: xy ra tb sinh dng v sd s khai, t 1 tb m to 2 tb con ging

y ht tb m v mt di truyn. chia 4 k:

- K u: ko di 10 15p, NST co ngn gn, mng nhn, nhn con bin mt

cui k, trung t c nhn i v i v 2 cc ca tb, thoi v sc hnh thnh

- k gia: NST co ngn cc i, tp trung trn mp xch o

- k sau: 2 cromatit tch nhau tm ng v phn li v 2 cc ca tb

- K cui: NST gin xon, hch nhn c ti to, mng nhn c hnh thnh to

2 nhn con trong khi tb chung. cui k tb cht bt u phn chia

- ngha ca nguyn phn:

+ l phng thc sinh sn ca tb, c th n bo v hu ht tb c th a bo

+ l c s cho s pt ca m c quan (trong c th a bo) v c th n bo

+ y l phng thc m qua thng tin di truyn c bo tn v gi nguyn

qua cc th h -> b NST c trng ca loi c gi nguyn

* Gim phn:

xy ra tb sinh dc chn, t 1 tb m to 4 tb con c b nst gim i mt na gm 2

ln phn chia:

- Ln phn chia 1:

+ k u 1: cc nst ng xon, tip theo xy ra s tip hp v trao i cho. cui k

u 1 mng nhn, hch nhn bin mt

+ k gia 1: NST co xon cc i, chng di chuyn v xp thnh 2 hng trn mt

phng xch o

+ K sau 1: NSt kp phn li v 2 cc ca tb. cui k 1 sau bt u xy ra s phn

chia tb cht

+ ka cui 1: nst tp trung 2 cc ca tb, hch nhn c ti to, mng nhn c

hnh thnh to 2 nhn con trong khi tb chung

- Ln phn chia 2:

Qt din ra tng t nguyn phn v din ra rt nhanh

- ngha: to giao t c b nst gim i mt na ca qt ss hu tnh, thng qua ss

hu tnh s khi phc li -> m bo s n nh b nst qua cc th h

+ do c s trao i cho s t hp t do trong th tinh gp phn to nn tnh a

dng di truyn



19. c im, ngha ca cc hnh thc ss hu tnh, ss v tnh:

* ss v tnh:

+ khng c s hnh thnh v tham gia ca cc giao t, qu trnh din ra nhanh n

gin v ch cn c th m

+ hnh thc ny gp nhiu vk, vsv n bo, nm, nhiu loi ng thc vt

+ cc c th con sinh ra ging nhau v ging ht m

- ngha: m bo cho s tn ti v pht trin ca loi

+ cho php s lng c th tng ln rt nhanh tn dng k thun li ca mt.

VD: thy tc, nm men sinh sn bng ny chi

giun dp, sao bin c th pt t nhng thnh phn ca b m

* Sinh sn hu tnh:

- c im:

+ c s hnh thnh v tham gia ca cc gt c v ci

+ cc gt sau gim phn c s lng NST gim i mt na, s th tinh khi phc

b nst ca tb

+ b gen c i mi nh qt trao i cho, phn li c lp, ca cc nst trong cp

tng ng trong gim phn v s t hp t do ca cc gtu trong th tinh

- ngha:

+ m bo cho s tn ti v duy tr ni ging

+ to nn s a dng ca b nst

20. Tnh hng kch thch thc vt, c ch tc ng, hu qu sinh l ca Auxin,

ax abxixic v i sng thc vt

* Tnh hng kch thch

- l p ca c th thc vt v cc kt mi trng bng s sinh trng khng

ng u ca tb

- cc p ca tv thng din ra chm tuy nhin cng c trng hp tnh cm ng

din ra nhanh nh cc tb c trng

- nu p din ra trnh xa kch thch -> tnh hng m

- Vd: + tnh hng quang: thn chi c tnh hng quang dng sinh trng

hng v ngun sng

+ r c tnh hng quang m -> r c tnh hng quang m -> r c th tip cn

vi ngun nc v cht dinh dng trong t

+ tnh hng t: thn v chi c tnh hng t m, d c tnh hng t dng



* Auxin (hoocmon kch thch sinh trng)

- C ch tc ng: auxin hot ha bm H+ nm trn mng sinh cht, H+ c bm

t nguyn sinh vo vch tb -> pH vch tb gim -> hot ha enzym ct cc cu

ni polisaccarit lm gin vch tb

Mt khc, auxin cn hot ha gen tng hp cc E cn thit cho qu trnh sinh

tng hp cc cht xy dng tb

- hiu qu ca Auxin

+ kch thch sinh trng thn tb ch yu theo chiu ngang

+ c ch s sinh trng ca chi bn, to hin tng u th ngn

+ tc ng n s bit ha ca tb hnh thnh r

+ to tnh hng kch thch

+ kch thch s sinh trng ca qu v to qu khng ht

+ c ch s hnh thnh tng vi hn ch s rng l sm ca hoa l qu

* Ax abxixic ( ABA - hoocmon c ch sinh trng)

- c ch tc ng: ABA lm bin i in th mng, iu chnh s vn chuyn K+

qua mng, c ch s tng hp mARN -> c ch qu trnh tng hp pro

- Hiu qu sinh l ca ABA (khng gy c d nng cao l 1 hoocmon

quan trng)

+ kim tra s rng ca cc c quan do kch thch s hnh thnh tng ri cung

+ c ch s sinh trng ca chi, ca cy

+ kim tra s ng ngh ca cy da trn c s l nng ca hoocmon ny

+ iu chnh s ng m kh khng

+ gy s ha gi thc vt

21. c im v chc nng ni tit ca cc tuyn ni tit ng vt (chn khp v

lp th)

- cc tuyn ni tit v chn khp bao gm: tuyn gip, tuyn tim, tuyn ngc

trc

- cc tuyn ni tit v lp th bao gm: tuyn yn, tuyn gip trng, tuyn cn

gip trng, tuyn ty, tuyn trn thn, tuyn sinh dc, nhau thai (v c v)

* tuyn yn:

- nm trong h yn ca xng bm nm y s no, ngay di vng di i

- c kch thc bng ht u, chia lm 3 thy: thy trc, thy gia c cu to in

hnh, thy sau l thy thn kinh



+ thy trc gm nhiu loi tb, tit ra nhiu loi hoocmon khc nhau:

.STH: l hoocmon sinh trng, c vai tr iu ha sinh trng chung ca c th v

c bit l s pt ca xng di

. TSH: l hoocmon cn cho hot ng ca tuyn gip trng

. ACTH kch thch s to hoocmon min v tuyn trn thn

. FSH: kt pt nang trng, kt tit hoocmon ostrogen ( con ci), kt s pt ng sinh

tinh, duy tr s sinh tinh trng ( con c)

.LH: con ci: kt s rng trng v hnh thnh th vng. con c:kt tb r tit

hoocmon sinh dc c

.LTH: vai tr kch thch s tit sa lm biu hin bn nng lm m

+ thy sau: l ni tch tr v gii phng 2 hoocmon vazopressin (kch thch qu

trnh ti hp thu nc ng thn) v oxytoxi (tng cng co bp c trn t cung)

+ thy gia: tit ra kch hc t MSH, tc dng ca MSH vi v c v v ngi

khng r

* tuyn gip trng:

- nm c ngay trc sn gip, gm 2 thy ni vi nhau bi eo nh

- c cu to t cc nang tuyn, xung quanh l cc tb nang tuyn

- tit ra 2 loi hoocmon v c chc nng:

+thyroxin: tng cng qu trnh oxh tb tng tnh thm ca mng tb, tc ng n

chuyn ha ion, tng kh nng hng phn ca h tk, tc ng n qu trnh sinh

trng v phn ha

+ calxitoxyl: lm gim lng Ca v P trong mu

* tuyn cn gip trng:

- c cu to t 4 tuyn nh, nm 2 gi trn di ca 2 thy tuyn gip trng.

cc tb tuyn xp thnh tng khi c

- tit ra hoocmon parahoocmon c vai tr lm tng nng Ca v lm gim nng

P trong mu

* tuyn ty:

l tuyn pha gm 2 chc nng: ngoi tit v ni tit

- phn ni tit c cu to bi nhiu loi tb: tb anpha (25%), beeta (70%)

- tit ra 2 loi hoocmon:

+ insulin: gim ng huyt khi lng ng trong mu cao

+ Glucagon: tng ng huyt khi nng ng trong mu thp



* tuyn trn thn: gm 2 tuyn nh nm trn 2 u ca qu thn, mi tuyn nh

gm 2 phn v v ty:

- phn v: + c t chc tuyn in hnh

+ tit ra cc hoocmon c ngun gc t cholesterol v c chia lm 3 nhm: nhm

iu ha mui, nhm iu ha ng, nhm iu ha sinh dc nam, ngoi ra cn

c t hoocmon sinh dc n nhng tc ng khng ng k

- phn ty:

+ l nhng tb thn kinh khng c si trc v bin i thnh tb tit c td lm tng

hot ng ca tim, tc ng n chuyn ha glucogen v lm gin ng t.

* tuyn sinh dc c:

- con c, tuyn sinh dc l tinh hon

+ tinh hon c treo pha ngoi c th

+ mi tinh hon cha hng trm ng sinh tinh ni to tinh trng, nhiu ng sinh

tinh kt hp vi nhau to thnh tinh hon. cc mo tinh hon li c ni vi ng

dn tinh v tip l ng tit, niu i ra pha ngoi qua niu o

+ tinh hon c 2 chc nng l sinh sn ra tinh trng v sn xut ra testosteron

hoocmon kt s pt ca cc c im gii tnh ca nam

- con ci, tuyn sinh dc l bung trng:

+ bung trng cng c 2 chc nng nh tinh trng l sinh giao t v tit ra

hoocmon iu ha hot ng sinh dc

. Ostrogen: kt pht trin cc c im gii tnh sinh t v phc hi li nim mc t

cung

. Progestron: kch thch s pht trin ca nim mc t cung, chun b cho lm t

ca trng

+ khi trng rng khi nang trng, cc tb nang pt thnh th vng. nu trng c

th tinh th th vng c duy tr, trng hp trng khng c th tinh th th

vng b teo v thoi ha.

+ khi hp t lm t t cung, ti phi hnh thnh v pht trin thnh nhau thai.

nhau thai c vai tr trao i cht gia thai nhi v c th m v tit kch dc t

mng m, c vai tr duy tr, pht trin ca th vng

22. C ch tc ng ca hoocmon v c ch iu ha hot ng ni tit

* c ch tc ng ca hoocmon: c 2 c ch tc ng:

- C ch AMP vng:



+ AMP vng l cht truyn tin ni bo

+ cc hoocmon tc ng theo c ch ny c bn cht l pro khi n tb n kt hp

vi th quan nm trn mt tb. phc hp ny s hot ha E. adenyxyclaza xc tc

qu trnh bin i ATP thnh AMP vng

- AMP vng c tc dng hot ha enzym proteinkiaza, chnh enzym ny hot ng

li hot ha mt loi enzym khc, kt qu cui cng lm thay i qu trnh chuyn

ha vt cht trong tb v lm qu trnh chuyn ha thun li

- c ch hot ha gen:

+ l c ch tc ng ca nhng hoocmon c bn cht lipit, cc hoocmon ny i qua

mng tb d dng, vo ni bo i vo nhn kt hp vi cc th quan ca nhn

+ phc hp hoocmon th quan tng tc vi AND trong nhn tb ch, hot ha

qt phin m ARN thng tin t mt gen c hiu.

+ kt qu: tb ch tng hp pro c hiu do hnh thnh nhng p ph hp vi

tc ng ca hoocmon

- c ch iu ha tuyn ni tit

+ s tng hay gim tit hoocmon ca cc tuyn ni tit c iu ha bi nhiu

yu t, chu s nh hng ca mi trng. s iu ha ca cc tuyn ni tit c

thc hin thng qua c ch iu ha ngc. trong mqh gia cc tuyn ni tit th

vng i tuyn yn c v tr trung tm.

- vng di i tit ra 2 nhm hoocmon RH (cc cht kch thch) v IH (cc cht

c ch). khi kch thch t mt i no a ra quyt nh trc tip xung vng di

i -> cc tb di i tit hoocmon -> tc ng n mc tit hoocmon ca

tuyn yn. cc hoocmon ca tuyn yn c vtro kim sot s hot ng ca cc

tuyn ni tit khc -> thay i nng hoocmon trong mu

- Mt khc hm lng hoocmon trong mu tc ng tr li lm tng hay gim hot

ng ca cc tuyn ni tit

23. c ch hnh thnh v c ch dn truyn xung thn kinh

* c ch hnh thnh xung thn kinh:

- khi c kch thch t mi trng, tn hiu c lan truyn theo dy tk. tn hiu ny

gi l xung thn kinh, xung thn kinh c bn cht l p in ha, c lin quan n

tnh thm ca mng tb



- trng thi bnh thng: gia 2 pha ca mng tb tm ti in th tnh, in th

ny c c l s chnh lch nng ion gia 2 pha ca mng v do tnh thm

ca cc ion qua mng

+ tnh thm ca mng v cc loi ion l khc nhau, ion dng d thm qua, ion m

khng thm qua c

[Na+] ngoi mng > [Na+] trong mng, [K+] trong mng > [K+] ngoi mng ->

Na xu hng i vo, K+ xu hng i ra, tuy nhin mng tb cho K+ thm qua d

hn Na+

+ s cn bng v nng ion khng xy ra v ion m trong tb khng ra ngoi c

-> hnh thnh in th tnh c tr s l -90mV

- Khi c kch thch:

+ mng tb thn king hng phn -> tnh thm ca mng thay i t ngt c bit

vi Na+ -> lng ln Na+ vo tb trong thi gian ngn -> mng mt phn cc v b

o cc. nh vy xut hin 1 in th mi dgl in th ng v c tr s +50mV

+ trng thi hng phn ch ko di 1 2 ms sau in th tnh li c khi

phc

* c ch dn truyn xung thn kinh:

- kch thch u tin lm xut hin hiu in th ng c tr s khong 150 mV c

c trng l xut hin nhanh, in th ng ny s kch thch vng bn cnh v c

nh vy kt qu to thnh dng xung thn kinh chy dc si thn kinh

+ si trc khng c bao myelin, tc lan truyn chm v trong qt lan ta trn

ton b b mt dy tk

+ si c bao myelin: tc lan truyn nhanh hn nhiu do in th ng ch xut

hin v lan truyn ti cc eo ravier

+ s dn truyn xung thn kinh qua xynap khng ging nh s dn truyn si

thn kinh. Do c im cu to ca xinap to ra mt in tr lm in th ng

khng th hnh thnh. v vy s dn truyn xung cn n cc cht mi gii thn

kinh

+ cht mi gii thn kinh c cha trong cc ti nh mng trc xinap khi c

xung thn kinh cc cht ny c gii phng, khuch tn qua khe xinap v tc

ng n mng sau xinap. nh in th ng li xut hin mng sau xinap

+ tc dn truyn xung thn kinh ph thuc vo kch thc ca si thn kinh v

s c mt hay khng khng c mt to myelin si trc



- Xung quanh cm gic c dn truyn t ngoi bin v trung ng xung vn

ng c dn truyn t trung ng n cc tc quan

24. c im, ngha ca cc dng tp tnh ng vt:

- tp tnh ng vt l mt hnh vi, mt t hp tc ng theo mt trnh t ca mt

qu trnh hnh ng tha mn mt nhu cu sinh tn no

- mi tp tnh u c sn nh hnh nh tnh v trng pt

- hu ht cc tp tnh u chu nh hng ca yu t di truyn v mt xung quanh

- Vai tr: gip tng kh nng sng st v duy tr ni ging cc loi ng vt

* tp tnh bo ng

- l tp tnh bo hiu cho ng loi bit k nh ang n bng cc tn hiu bo

ng: ting ku ca chim, ph by m lng mu th

- cc c th pht tn hiu thng gp nguy him

* tp tnh lnh th:

- l tp tnh bo v ca khu vc sinh sng hoc sinh sn ca ng vt nhm chng

li s xm nhp ca nhng v th cng loi khc

- kch thc v thi gian bo v lnh th ph thuc vo kh nng cung cp thc n

cho th h con pht trin

* tp tnh thch u:

- lin quan n s bo v lnh th hoc tranh ginh con ci ca con c

- Bao gm nhng hnh thc e da v c th c tn cng ln nhau

* tp tnh ve vn:

- gi vai tr quan trng trong hot ng sinh sn ca ng vt, gip giao phi hiu

qu trnh phung ph giao t hn ch s th tinh cho

- hnh thc ve vn nhng loi th khc nhau l khc nhau

* tp tnh chm sc con ci:

- mc ch lm tng kh nng sng st ca con non nhng lm gim c hi sng

st ca b m

- biu hin khc nhau mi loi biu hin r nht vic kim mi nui con cc

loi chim

* tp tnh x hi:

- c hiu l mi tng tc no gia cc c th cng loi vi nhau, chng

khng ch sng chung m cn c nhng hot ng chung c phi hp v nh

hng cht ch



- trng thi n gin nht l i sng by n ca v

25. qu trnh hnh thnh s sng trn tri t theo quan im ca oparin, s tin

ha ban u ca s sng

- qu trnh hnh thnh s sng ca oparin:

- theo oparin s sng u tin c xut hin t hp cht v c di tc ng ca

cc qu trnh l ha trong k tin s ca tri t tri qua 4 giai on

- Giai on tng hp cc cht hu c n hp di tc ng ca cc lc t nhin

(bc x nhit, tia t ngoi, s phng in, hot ng ca ni la ) ca tri t

cch y 4 t nm cc cht v c lin kt vi nhau to nn cc hp cht hu c:

axam, nucleotit nhng hp cht cn thit

xy dng s sng

- Giai on trng hp ca cc i phn t: cc nh khoa hc gi thuyt rng cc

i pt (ax nucleic, pro) c trng hp mt cch ngu nhin trong mi trng

nc trn nn t st, ct ca cc vc nc t cc cht hu c do nc ma dn

ti. ARN c to thnh trc AND

- giai on hnh thnh cc i phn t t ti bn, phn t t ti bn v xut hin

u tin l ARN khng cn c s tham gia ca E. s ti bn ca AND l c trng

c bn nht ca s sng

- Giai on hnh thnh t bo nguyn thy:

cc cht hu c cao phn t ha tan trong nc to dung dch keo v hnh thnh

nhng git nh c gi l coaxecva y l cc git tin tb c th tch ly nng

lng sinh trng v phn chia. di tc ng ca chn lc t nhin hnh thnh

nn tb nguyn thy

* s tin ha ban u ca s sng:

- t cc tb nguyn thy di tc ng ca chn lc t nhin (trn c s t bin

gen v chn lc ca mi trng) s tin ha thnh cc c th n bo n gin tb

sinh vt nhn s

26. c im ca cc gii sinh vt (5 gii)

- Morena:

+ bao gm tt c cc sinh vt tin nhn (cha c nhn chnh thc procaryota

+ cu to tb n gin, hin nay vn cn ang c tm kim nhiu

+ i din: Vk, bo lam v vk c



- prolista:

+ bao gm cc sinh vt c nhn chnh thc nhng u trng cn n gin (ch

yu l c th n bo)

+ i din: v nguyn sinh, to n bo hoc a bo

- Thc vt (plantae)

+ l nhng sv eucaryota a bo c kh nng t dng (= quang hp)

+ cu to c prolophin (dip lc)

- Nm (fungi)

+ cu to a bo nhng khng c vch ngn gia cc tb

+ sinh sn bng bo t khng c lng v roi

+ sinh dng bng 2 cch: sng hoi sinh: sng trn ngun dd phn gii, sng k

sinh: sng bm vo c th loi khc

+ i din: nm, a y, nm tip hp, nm m, nm bt ton

- ng vt (ammalia)

+ cu to a bo d dng

+ sinh sn bng bo t

27. Nguyn liu ng lc v chiu hng ca s tin ha theo hc thuyt tin ha

ca lamac

- nguyn liu: l nhng bin i dn d lin tc ca VSV thch nghi vi k sng

mi, nhng bin i ny c tch ly qua thi gian di v c th di truyn dn n

s bin i su sc ca sinh vt, qu trnh din ra chm chp v khng c bc

nhy vt

- ng lc ca tin ha l mc ch ni ti, t thn vn ng theo hng nh sn,

trong qt pht trin bn thn sinh vt c sn khuynh hng vn ln t chc phc

tp v hon thin hn

- chiu hng tin ha: t nhng sinh vt n gin u tin tin ha theo hng

c t chc ngy cng phc tp, kt thc c th hon thin nht. do ngoi cnh thay

i chm nn sinh vt c kh nng thch ng kp, khng b dit vong

28. Nguyn liu, ng lc v chiu hng ca s tin ha theo hc thuyt tin ha

ca dacuyn

- nguyn liu ca tin ha l bin d



- bin d (bin d c th) l s pht sinh nhng im sai khc gia cc c th cng

loi trong qu trnh sinh sn. cc bin d xut hin cc mc khc nhau ( c

th hoc tnh trng)

- bin d c th trong ss hu tnh l ngun nguyn liu ch yu cho qu trnh tin

ha

- nguyn nhn ca bin d c th l do tc ng ca k sng v bn cht ca c th

vsv

* ng lc:

- s hnh thnh cc tb sinh dc b nh hng bi k sng

- cc c th khc nhau c cch tr li p khc nhau trc tc ng mi trng

- chiu hng tin ha

- s bin i 1 phn (b phn) ko theo s bin i ca cc tp khc

- nhng b phn lp li nhiu ln trong c th d b bin i (s t sng, s nh

hoa )

- nhng sinh vt c t chc thp d b bin i hn sinh vt c t chc cao

- c quan tiu gim v b phn ang pht trin d b bin i

- cc c im sinh dc d b bin i

- nhng c im ca loi d b bin i hn c im ca ging nhng loi cng

ging bin i tng t

29. c trng ca qun th, quy lut di truyn ca qun th t giao v tp giao

cc c trng ca qun th: 7 c trng

* s phn b ca cc c th trong qun th: c 3 kiu phn b:

+ phn b ng u: trong k mt ng nht hoc c s cnh tranh gay gt gia cc

c th trong qun th -> t gp

+ phn b ngu nhin: trong k mt ng nht, loi khng c c tnh k thut to

nhm, t ph thuc vo nhau -> t gp

+ phn b theo nhm (ph bin nht) c th tp trung theo nhm v phn b ngu

nhin, xut hin mi trng c k phn b khng u

- phng php xc nh kiu phn b:

s dng cng thc

S2 = (x-m)2/(n-1) (nu x< 30)

vi: n: s ln thu mu

x: s lng c th ca mi ln i thu mu



m: s lng c th trung bnh ca n ln i thu mu

S2: phng sai

+ Nu S2 = 0 -> phn b khng ng u

S2 = m => phan b ngu nhin

S2 > m -> phn b theo nhm, S2 cng ln th mc tp trung nhm cng ln

* Mt qun th:

- l s lng sinh vt ca qun th trn mt n v din tch hoc th tch c th

tnh bng s lng c th khi lng sinh vt, khi lng th hoc calo

- l mt trong nhng c tnh c bn ca qun th

- Ngun sng ca mt quyt nh mt qun th

- mt thay i thheo ma hoc theo nm

* cc thnh phn nhm tui

- l c trng quan trng ca qun th: s tng quan gia cc nhm tui khc

nhau quyt nh kh nng sinh sn ca qun th trong tng thi im

- chia lm 3 nhm tui: trc ss, tui ss, sau ss

- cho thy hng pt ca qun th m bo hiu qu ss ca qun th trong nhng k

thay i ca ngoi cnh

- l t l gia s lng c th c/ s lng c th ci trong tng giai on khc

nhau (khi th tinh, khi mi n, khi trng thnh)

* sc sinh sn ca qun th

- l kh nng gia tng s lng ca qun th b sung cho qun th khi s lng c

th ca qun th b gim st

- Sc sinh sn c quan h vi k sng v tp tnh. k sng kh khn th sc ss cao,

tp tnh chm sc trng, con non th sc ss thp

* t l cht

- l s c th trong qun th b cht i trong 1 v thi gian lm s lng ca qun

th b gim st thng biu th bng %

- t l cht c tnh quy lut c trng cho cc loi khc nhau theo gii tnh v la

tui

- t l cht c lin quan n tui th

- t l cht thay i theo nhm tui, gii tnh

* s sinh trng ca qun th

- l kt qu ca 2 c trng, sc sinh sn v t l cht

- b nh hng bi s phn tn v di nhp



(*) quy lut di truyn ca qun th t giao v tp giao

- qun th t giao:

+ cc c th ng hp t chim u th, d hp t xut hin khi c giao phi gia

cc c th ng hp khc nhau v di truyn hoc t bin

+ thnh phn qun th bin i ph thuc vo mi trng v khng c s cn bng

di truyn

- qun th tp giao

+ t l d hp t cao

+ c s n nh vn gen ca qun th tun theo nh lut hecdy vanbec:

trong nhng k nht nh, trong lng mt qun th t phi t do tn s tng i

ca cc alen ca mi gen khng thay i qua cc th h

30. S chn lc t nhin, cc hnh thc chn lc trong tin ha

* chn lc t nhin (cltn)

- l qu trnh sng st v ss u th ca nhng c th c kiu gen m bo s thch

nghi hn vi ngoi cnh

- tc ng ca chn lc vi alen tri nhanh hn i vi alen ln do alen tri biu

hin c trng thi ng hp v d hp

- trong t nhin, chn lc khng tin hnh v 1 gen hoc tng alen m trong 1 v

vi gen no m tin hnh vi cc kiu hnh c kiu gen khc nhau

- s chn lc s loi b nhng t bin khng c li, nhng kiu hnh bt li v

gi li nhng kiu hnh thch nghi, v vy lm cho loi khng ngng hon thin v

ngy cng thch nghi vi mi trng sng

* cc hnh thc cltn

* chn lc theo kin nh:

- xy ra khi hon cnh sng khng thay i qu nhiu qua cc th h hng chn

lc khng i, p lc chn lc hng vo vng bin ca dy bin d v kt qu l

kin nh c kiu gen

- kiu chn lc nu gi lin nhng c th c c im chung nht v ph bin nht

ca qun th loi dn nhng dng khng ph bin

* chn lc v vn ng (chn lc v nh hng)

- xy ra khi k sng thay i theo hng xc nh lm cho hng chn lc thay

i, kt qu l c im thch nghi mi dn c thay th c im thch nghi c

km thch nghi



- xy ra s o thi c thng bin v t bin bt li

- trong chn lc vn ng s thay i mc p ca tnh trng v thay th gen (t

hp gen) m bo s thch nghi hn

* chn l c t on (chn lc cch ly)

- xy ra khi k sng thay i su sc v khng ng nht, gi tr thch nghi trung

bnh b o thi, khng c nhm c th no t ra c u th tuyt i, khi honhf

thnh mt c im thch nghi mi, kt qu l qun th ban u b phn ha

- hng chn lc ny o thi cc dng trung bnh ca qun th, gi li c th

vng bn, nu chn lc din ra lu di th kt qu s phn ha qun th ban u

thnh 2 qun th khc bit nhau v kiu hnh

- kiu chn lc ny c ngha ln vi tin ha l c s cho s xut hin loi mi

31. cc hnh thc v c ch cch li. vai tr ca n i vi s hnh thnh loi

* cch li a l:

- cc qun th trong loi b ngn cch nhau do cc chng ngi a l (ni, bin

.) -> lm phn b loi b gin on -> dn n hnh thnh cc loi khc vng

phn b v lm xut hin loi cch bit v khng gian (ni a l)

- Do cltn s xut hin nhng t bin mi v s ti t hp lm tng ln nhng

khc bit v mt di truyn n ni khng th giao phi vi nhau -> loi mi c

hnh thnh

* Cch li sinh thi, sinh hc

- do s khc nhau v thi gian sinh sn m gia cc nhm loi khng xy ra s

giao phi -> xy ra s cch li

- trong qt phn ha, cltn cng c cc dd thch nghi cc dng khng giao phi vi

dng khc dn hnh thnh ni sinh thi tch ra khi qun th ban u. ni sinh thi

gp cch li a l s lm mc cch li tng ln v loi mi c hnh thnh

* cc li sinh sn

- do s khng ph hp v nhng c im ca c quan ss, s sai khc v tp tnh

ss, s khng fu hp v vt cht di truyn -> khng giao phi hoc sc sng st ca

con lai km

- l kt qu ca s tch ly nhng sai khc trong qu trnh phn ha ca qun th

gc. di tc dng ca cltn cc dng kt hn c bo v, khng b lai vi dng

khc v tch dn khi qun th -> s hnh thnh loi mi

- s cch li ss l mc nh gi s hnh thnh loi mi



32. Cc con ng hnh thnh loi sinh vt

c 3 kiu hnh thnh khc nhau

* hnh thnh loi khc ch

- l s hnh thnh loi cc qun th tch bit v mt a l (cch li a l)

- Khi qun th ban u b phn chia bi cc chng ngi a l th h thng qun

th b ngn cch s khng th trao i gen na, s tin ha ny c lp nhau

- cltn tch ly nhng bin d khc nhau lm chng tr nn khc bit v mt di

truyn -> khng th giao phi c vi nhau. khi s phn ha c bit h thng 2

qun th tr thnh 2 loi ring bit

* hnh thnh loi lin ch

- xy ra gia cc qun th trong cc vng lin k nhau cc qun th ny c kh

nng trao i gen vi nhau

- cltn h tr s giao phi trong ni b ca mi nhm, kt qu lm xut hin cch li

sinh sn m khng c s tc ng no khc

* hnh thnh loi cng ch

- l s hnh thnh loi mi t qun th gc m khng c s cch li a l

- loi mi c hnh thnh do hin tng a bi trng hp tb c nhiu hn 2 b

nst (ph bin tv hn v) c 2 kiu hnh thnh loi do a bi:

+ t do a bi: giao t lng bi ca cc c th cng loi kt hp vi nhau to nn

h con t bi. cc con c th giao phi vi nhau nhng khng th giao phi vi

loi lng bi c to ra chng -> chng tch bit v di truyn v cch li ss

vi loi lng bi to ra chng -> loi mi c hnh thnh

+ a bi khc ngun: l nhn i mt s nst trong 1 c th lai gia 2 loi. cc th

a bi khc ngun c th giao phi vi nhau nhng cng khng th giao phi vi

c th loi ca b m => qun th a bi khc ngun c xem l loi ring bit.

Documents

ĐỀ Cương Sinh Học Đại Cương