Embed Size (px)
DESCRIPTION
CVN jaarverslag 2014 deel 3 - bijlagen en bronnen
Citation preview
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 1 van 33
Deel 3: Bijlagen
Bijlage 1: Persbericht: Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen-Nederland geeft mandaat terug Datum: 9 maart 2015
Persbericht
Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen -
Nederland geeft mandaat terug
De negen leden van de Commissie Cultureel
Verdrag Vlaanderen – Nederland (CVN) hebben
besloten het mandaat terug te geven aan de
Vlaamse en Nederlandse opdrachtgevende
ministers.
De Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen -
Nederland ziet toe op de uitvoering van het in
1995 gesloten culturele verdrag tussen
Nederland en Vlaanderen en richt zich op
versteviging van de samenwerking op de
terreinen cultuur, onderwijs, welzijn en
wetenschap. Als enige Vlaams - Nederlands
beleidsadviesorgaan heeft zij de afgelopen jaren
gevraagd en ongevraagd advies uitgebracht over
de vier verdragsthema 's.
Adviserende taken onvoldoende benut
De commissie voelt onvoldoende steun en
draagvlak vanuit de overheden. De adviserende
kwaliteiten die de commissie te bieden heeft,
worden daardoor slechts zeer ten dele benut.
Daarbij reiken, mede door de steeds smallere
taakstelling en financiële ruimte voor de
commissie, de ambities van de leden verder dan
de mogelijkheden die de opdrachtgevers bieden.
Genoemde overwegingen zijn in een eerder
stadium gecommuniceerd met de Vlaamse en
Nederlandse opdrachtgevers. Dat leidde echter
niet tot concrete voorstellen van verbetering.
Onafhankelijk adviesorgaan
De commissie hecht een onverminderd belang
aan het voortbestaan van een onafhankelijk
adviesorgaan dat de samenwerking tussen
Vlaanderen en Nederland beleidsmatig in goede
banen houdt, en maakt graag plaats voor nieuwe
structuren en afspraken die dit kunnen
bewerkstelligen. De taakvelden van het Verdrag
hebben immers nog niets aan actualiteit
ingeboet. Wanneer de uit het Cultureel Verdrag
voortvloeiende adviestaken worden
overgedragen aan een bestaande organisatie die
samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland
in haar statuut en doelstelling heeft staan, kan de
ondersteuning op een efficiënte wijze worden
gewaarborgd.
________________________________________
________________________________________
Noot voor de redactie:
Inlichtingen via de voorzitter van de Commissie
Cultureel Verdrag Vlaanderen Nederland, dhr. O.
Hoes via +31 6 54 98 40 56
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 2 van 33
Bijlage 2: Nieuwe opzet CVN De Vlaamse Regering heeft eervol ontslag aan de
Vlaamse leden van de Commissie Cultureel
Verdrag Vlaanderen-Nederland verleend.
Ze beslist tegelijk om het secretariaat van de
Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen-
Nederland uiterlijk op 31 december 2015 op te
heffen en de Commissie Cultureel Verdrag te
vernieuwen.
De regering zal de uitvoering van het Cultureel
Verdrag blijven opvolgen en kiest daarbij voor
een paritaire samenstelling met zowel ambtelijke
leden als niet-ambtelijke experten uit het veld.
De Commissie krijgt een nieuwe paritaire
samenstelling met 4 ambtelijke leden (uit de
Vlaamse en Nederlandse ministeries van
Buitenlandse Zaken en Cultuur) en 4 nog aan te
duiden experten uit de beleidsdomeinen van het
verdrag (cultuur, onderwijs, wetenschap en
welzijn). De Nederlandse ambassadeur in Brussel
en de Algemeen Afgevaardigde van de Vlaamse
Regering in Den Haag zullen de vergaderingen
bijwonen als waarnemers.
Om de drie jaar vindt een “stakeholders”-overleg
plaats over de uitvoering van het verdrag met
directe betrokkenheid van beide overheden en
de actoren uit de samenleving. De Commissie zal
jaarlijks rapporteren over de uitvoering van het
Cultureel Verdrag.
De vrijgekomen CVN-middelen worden integraal
geheroriënteerd naar de financiering van Vlaams-
Nederlandse culturele initiatieven in derde
landen.
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 3 van 33
Bijlage 3: Verslagen Expertmeetings
Expertmeeting Podiumkunsten, 11 augustus 2014
Vlaams-Nederlandse samenwerking en uitwisseling
De expertmeeting bevestigde de relevantie van de door CVN geïdentificeerde problematiek. De aanwezige experts onderschreven de urgentie van onderstaande thema’s:
Verschil in subsidieringsystematiek
‘Plus-plus-plus kosten’: reis-, transport- en verblijfskosten
Prospectie
Publieksbereik
Risicoprogrammering
Afnamecapaciteit en levensvatbaarheid producties
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 4 van 33
Meest urgente problematiek binnen een Vlaams-Nederlandse context
Verschil in subsidieringsystematiek
De mobiliteit binnen de gesubsidieerde podium- kunstensector
wordt beperkt door een verschil in subsidiëringsystematiek. Het
uitkopen van Vlaamse voorstellingen voor Nederlandse podia is
hierdoor (te) duur. Voornamelijk bij kleinschalige producties
remt dit grensoverschrijdend werken af. Hoewel de uitkoopsom
van de Vlaamse producties gemiddeld 50 tot 75% duurder blijkt,
zijn het voornamelijk de hieraan verbonden extra kosten (reis-,
transport-, en verblijfskosten) die de totaalprijs van een
productie uit Vlaanderen hoog doen oplopen.
Ideeën
- Tourcircuits kunnen bijkomende kosten ietwat drukken maar het verschil blijft groot.
- Het blijft een beleidsmatige kwestie. Indien men het systematische verschil in financiering wil wegnemen is ondersteuning vanuit het beleid nodig.
- Discussie is nodig aan beide kanten van de grens over de te aanbod gerichte financiering i.p.v een aanbod – afname systematiek waarin aanbieders en afnemers vooraf afspraken maken over te maken producties, eerder dan aantal af te nemen producties.
Plus-plus-plus kosten
Nederlandse cultuurhuizen, podia en festivals leggen – meer dan vroeger- een aantal bijkomende kosten bij de producties zelf neer. Dit blijkt echter eerder occasioneel het geval en hangt van de onderlinge relatie af. Anderzijds wordt opgemerkt dat producenten een groot aantal kosten – hotel, transport,..- steeds zwaarder doorreken aan de podia. Dit probleem stelt zich zowel unilateraal als bilateraal.
Ideeën
- De unilaterale regelgeving m.b.t. tussenkomsten in reis-, verblijf- en transportkosten moet herbekeken worden. Een uitbreiding naar producties binnen eigen land én Nederland is wenselijk.
- Ook hier kunnen tourcircuits reis-, en transportkosten drukken.
- Discussie aan beide kanten van de grens is nodig om naast aanbodsubsidies ook (opnieuw) programma-budgetten voor risicovol artistiek werk (weer) mogelijk te maken t.b.v. podia en festivals
Publieksbereik en prospectie
De interesse in podiumkunstenaanbod van de andere kant van de grens neemt af waarbij de interesse in producties van ‘eigen kweek’ toeneemt. Onbekend maakt onbemind waardoor het risico bestaat dat de Vlaams-Nederlandse uitwisseling binnen de sector in een neerwaartse spiraal terecht komt. Daarbij komt dat de kennis over het publiek aan de andere kant van de grens beperkt is en informatie hierover niet beschikbaar.
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 5 van 33
Ideeën
- Intensiever en op minder plaatsen spelen sterkt de binding tussen gezelschappen, podia, festivals en het lokale publiek. #continuïteit
- Podia, festivals en producenten moeten zich gezamenlijk toeleggen op coproductie, promotie en publiekswerking.
- Hierbij moet gewerkt worden aan het opbouwen van een vast publiek. Theaters en festivals moeten zich gaan profileren om publiek aan zich te binden in plaats van een zo breed mogelijk publiek aan te trekken. Het huidige spreidingsbeleid dat gehanteerd wordt in Nederland staat dit in de weg. #continuïteit #community
- Festivals kunnen hierbij een grotere rol innemen. Promotievoeren over de grens en het publiek kennis laten maken met namen van over de grens. Dit gaat verder dan programmeren: publiciteit, voorstellingen tijdens het seizoen, … . #continuïteit #community
- Fysieke ontmoetingen tussen gezelschappen en programmatoren zijn van groot belang voor het opbouwen van lange termijn relaties en uitwisseling over de grens. #continuïteit #community
- Community vorming: theaters en festivals moeten zich focussen op een community en inzetten op de kanalen van deze community. #continuïteit #community
Er blijkt weinig inzicht in vraag en aanbod aan de andere kant van de grens. Ook wat de financiële regelingen betreft heeft de sector onvoldoende overzicht.
Duurzame samenwerkingsverbanden vragen tijd. #continuïteit
Zowel de sector als de overheden moeten die tijd respecteren:
- Fondsen en overheden moeten de looptijd en planning van de sector respecteren en eventueel doortrekken in naar hun subsidiesystematiek. Project oproepen moeten langer op voorhand aangekondigd worden opdat er voldoende tijd beschikbaar blijft om deze in te plannen. Büchmesse 2016 wordt hierbij als ‘best practice’ beschouwd.
- Theaters en festivals moeten zich focussen op duurzame samenwerkingen met makers en gezelschappen. Continuïteit staat hierbij centraal.
Ideeën
- Een voorstel tot pilot project: programmeurs kiezen voor 1 of 2 namen die ze gedurende langere periode (5 jaar) helpen door ontwikkelen tot gevestigde waarde. Nieuwe en jong talent krijgt zo de kans om samen met een theater of een festival aan publieksopbouw te doen.
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 6 van 33
- Büchmesse 2016 als eerste event van een driejaarlijks internationaal Vlaams-Nederlands presentatiemoment waarnaar de sector kan toewerken.
Risicoprogrammering
Podia spelen eerder op safe dan dat ze jong en onbekend talent op podium vragen. Er wordt steeds vaker voor gevestigde grote namen uit eigen land gekozen en men gaat gedurfde keuzes uit de weg. In Nederland wordt steeds meer publieksgericht geprogrammeerd. Artistieke producties zijn hierdoor eerder marginaal geworden. #kwaliteit
De mythe ‘alleen bekende namen trekken publiek’ werd tijdens de expertmeeting ontkracht. Veel programmeurs vrezen hiervoor maar in de praktijk blijkt dit niet het geval te zijn.
Mogelijke oplossingen
- De overheid kan aantal theaters en festivals de opdracht geven op risicovol aanbod te programmeren. Dit ligt in het verlengde van het voormalige vuurtorenmodel. Hierbij moet men zich bewust zijn van de hieraan verbonden risico’s (o.a. opportunisme vanuit de organisaties). Een financiële impuls van buitenaf, alsook het vrijmaken van budget binnen de organisatie, zijn hierbij noodzakelijk.
- Gemeentes in Nederland kunnen een inhoudelijke opdracht aan podia en festivals meegeven. Inhoudelijk beleid, artistieke programmering en profilering moet hier centraal staan.
- Er moet worden nagedacht over hoe programmeurs die inhoudelijke kwaliteit willen programmeren gesteund kunnen worden, zowel inhoudelijk als financieel. Een bijscholingscursus kan hier mogelijks een aan tegemoet komen. Zeker is ook (weer) programmabudget noodzakelijk
Aanbevelingen
Een verbeterde vuurtorenregeling zou de oplossing kunnen zijn voor een aantal van de hierboven geïdentificeerde problematieken. Een aantal concentratieplaatsen in Vlaanderen en Nederland tonen hierbij aanbod uit het andere land.
Er wordt opgemerkt dat er moet nagedacht worden over een manier om het meer organisch groeien van dit soort partnerschappen te stimuleren waarbij lang termijnrelaties centraal staan. #continuiteit
Voordelen:
- Om de grens binnen het theaterlandschap weg te nemen moet er ingezet worden op de binding tussen gezelschappen, podia, festivals en het lokale publiek. Intensief op een beperkt aantal plaatsen spelen kan dit bevorderen. #community
Valkuilen:
- Podia en festivals kunnen opportunistisch met de regeling omgaan en uitsluitend Vlaams of Nederlandse producties programmeren om tegemoet te komen aan de subsidievoorwaarden.
Een oplossing hier zou het vormen van partnerschappen kunnen zijn: intensieve samenwerking op lange termijn waarbij aandacht besteed wordt aan het opbouwen van een lokaal publiek. Hierbij
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 7 van 33
werd opgemerkt dat cultuurcentra, in tegenstelling tot kunstencentra in Vlaanderen zich vermoedelijk minder bereid tonen tot het programmeren van Nederlands theater.
- Er wordt benadrukt dat het opbouwen van een duurzame relatie meer dan één of twee jaar nodig heeft. Theaters en festivals moeten dus langer dan één subsidieperiode de tijd krijgen om zich hierop toe te leggen.
Algemene trends binnen het podiumkunstenlandschap
Tijdens de expertmeeting werden enkele (al dan niet unilaterale) trends geïdentificeerd:
- Festivalisering: het publiek is op zoek naar theater als ontspanning en totaalbeleving eerder dan verrijking. Festivals komen hun bezoekers hierin tegemoet. Een mogelijke valkuil hierbij is dat bezoekers niet onthouden welke producties ze bezocht hebben. Hier kan een kan worden geïdentificeerd: het ‘succes’ van festivals doortrekken naar het seizoen en een band opbouwen met het lokale publiek. Podia kunnen leren uit het succes van festivals: het publiek is op zoek naar ontmoeting, een minder gesloten huis: het theater als lokaal parlement waarbij de totaalbeleving centraal staat het theater een open huis is waar artiesten en publiek met elkaar in gesprek gaan: Le Channel in Calais is hiervan een goed praktijkvoorbeeld.
- De grijze massa tussen nieuwe Jonge makers en grote gezelschappen staat onvoldoende op het netvlies en heeft het financieel vaak het moeilijkst.
- Maatwerk in publieksbereik. Om de kloof tussen het produceren en verkopen van producties te dichten moeten producenten en programmatoren met elkaar in dialoog over de promotie van voorstellingen.
Opmerkingen m.b.t. het adviestraject
- De expertmeeting heeft zich binnen de podiumkunsten beperkt tot het theater. Dans en muziek kunnen wat de geïdentificeerde problematiek een ander beeld opleveren en moeten dus nader onderzocht worden.
- Het publiek wordt in het huidige preadvies niet ondervraagd. Problematiek m.b.t. publieksbereik en risicoprogrammering zouden getoetst moeten worden aan de hand van publieksonderzoek.
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 8 van 33
De onderwijssector aan het woord:
“Talentontwikkeling en arbeidsmobiliteit zijn geen losstaande thema’s. Bij ontstaan van een sterker Vlaams-Nederlands netwerk van opleidingen en cultuurhuizen, ontstaat als vanzelf verbeterde grensoverschrijdende mogelijkheden voor talentontwikkeling en mobiliteit. Dat sterkere netwerk ontstaat wanneer regelgeving en subsidievoorwaarden Vlaams-Nederlands gesynchroniseerd worden, en samenwerking daardoor door beleid gefaciliteerd wordt. Deze synchronisatie is dus voorwaardelijk.”
#talentontwikkeling #arbeidsmobiliteit
Expertmeeting Podiumkunsten en Kunstonderwijs, 1 april 2014
Het Theaterfestival (BE) en het Nederlands Theaterfestival zoeken opnieuw toenadering
Aanvankelijk als één Vlaams-Nederlands festival opgericht, zijn de jaarlijkse theaterfestivals in Vlaanderen en Nederland sinds 2006 organisatorisch en artistiek zelfstandig. Recent is er weer sprake van toenadering.
De jury’s van zowel het Vlaamse als het Nederlandse festival prospecteren voorstellingen aan beide zijden van de grens om de programmering van de festivals samen te stellen. De Nederlander Robbert van Heuven (Trouw) is lid van de jury van het Vlaamse festival.
#derdelanden #talentontwikkeling #arbeidsmobiliteit
Benelux Unie zet in op grensoverschrijdende arbeidsmobiliteit
“Grensoverschrijdende arbeidsmobiliteit is één van de drie prioritaire werkvelden van het Nederlands Voorzitterschap van de Benelux Unie en werd opgenomen in het Benelux-jaarplan 2014. De drie landen zetten sterk in op dit thema omdat een goed werkende grensoverschrijdende arbeidsmarkt tussen de Benelux-landen essentieel is.
Werkloosheid in de grensgebieden kan vermeden worden door optimaal en grenzeloos van elkaars arbeidspotentieel te profiteren. Economische groei wordt gestimuleerd en het welzijn van de Benelux-burgers versterkt.
[…]
Concreet bereidt het Benelux-secretariaat de komende maanden vier thema’s voor:
cijfers en data verzamelen over de arbeidsmarktsituatie aan beide zijden van de grens.
best practices uitwisselen.
oplossingen aanreiken voor de grensoverschrijdende erkenning van universitaire diploma’s en van beroepskwalificaties.
verbeteren van informatieverstrekking aan grensarbeiders.
Bevindingen hierover worden verwacht in juni en zullen in workshops met al de betrokken actoren zoals sociale partners, provincies, euregio’s, ministeries, … besproken worden. Nadien is het de bedoeling dat dit resulteert in besluitvorming door regeringsvertegenwoordigers.” (bron: www.benelux.int)
#derdelanden #talentontwikkeling #arbeidsmobiliteit
De onderwijssector aan het woord:
“Vlaanderen en Nederland zijn binnen de Europese netwerken essentiële partners. Door samen te werken komen Vlaanderen en Nederland op vergelijkbare schaalgrootte met Europese partners (Duitsland, Engeland, Frankrijk, Scandinavische landen etc.).”
#derdelanden #talentontwikkeling #arbeidsmobiliteit
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 9 van 33
Expertmeeting Cultuureducatie en Kunstonderwijs, 8 september 2014
Aanwezigen: Marijke Verdoodt (CJSM), Bart De Vos (KEN expertisecentrum voor cultuureducatie), Anne
Marie ’t Hart (Kunstconnectie), Chris van Koppen (BKKC), Bieke Vanlerberghe (amateurkunsten.be), Addy
Van Hemert (Provincie Noord-Brabant), Pierre Rutgers (Prins Bernhard Cultuurfonds, Provincie Noord-
Brabant), Marijn ten Harmsen van der Beek (CVN), Roxanne Van Hulle (CVN)
Besproken punten tijdens de vergadering
Cultuur en onderwijs
- Hoewel cultuureducatie zich zowel binnen als buiten de schoolmuren afspeelt vinden beide
beleidsdomeinen elkaar hierin niet altijd. Dit maakt cultuureducatie als aandachtsveld
kwetsbaar.
- Het onderwijs in kunst en cultuur wordt steeds vaker weggeorganiseerd van de scholen.
Cultuureducatie is onvoldoende verankerd met het onderwijs.
- Vanuit de Vlaamse overheid wordt de link tussen cultuur en onderwijs wel gezocht (zie de
publicaties Groeien in cultuur en Doorgroeien in cultuur) maar vele initiatieven geraken niet
verankert en blijven projectmatig gesubsidieerd. Het Deeltijds Kunstonderwijs is een zeer log
gegeven. Het is wachten op de hervorming maar er wordt opgemerkt dat hieromtrent momenteel
heel wat kansen voor nieuwe modellen, innovatieve manieren van werken,… zijn.
Kwaliteit
De afgelopen 10 jaar werd in Nederland een groot aantal kunstencentra wegbezuinigd. In de plaats hiervan
worden lessen aangeboden door ZZP-docenten. Kwaliteit en continuïteit dreigt hier verloren te gaan.
Democratisering
Financiële middelen concentreren zich in Nederland in de randstad. Het volledige netwerk trekt weg uit
de periferie waardoor ‘verarming’ ontstaat.
De decentralisatie in Vlaanderen waarbij gemeenten meer verantwoordelijkheden maar ook vrijheid
binnen hun beleidsplan krijgen ( ‘verantwoord vertrouwen’) brengt risico’s met zich mee:
- De traditie van democratisering waarbij cultuurparticipatie- en educatie als het ware verweven
zit met alle lagen van de maatschappij kan verdwijnen.
- Deze planlastbeperking gaat gepaard met een in mindere mate verzamelen en analyseren van
gegevens. Doelstellingen en effecten van decentralisatie zijn bijgevolg moeilijk te meten.
- Steunpunten worden door de afbouw van de bovenbouw meer expertisecentra welke mogelijks
minder voeling met het publiek hebben
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 10 van 33
Nederland kan Vlaanderen begeleiden binnen deze verschuivingen. Vlaanderen kan leren uit het traject
dat in Nederland bewandeld werd. Kennisuitwisseling binnen Vlaanderen en Nederland is vanuit deze
complementariteit zeer nuttig.
Onderwijs-keten
De piramide of keten is niet de juiste metafoor voor de sector. Educatie en participatie is een cirkel, een
netwerk in beweging waarbij alles met elkaar in verbinding staat. Daarnaast blijkt de theorie die op deze
piramide verder bouwt dat er geen top meer bestaat indien de basis verarmt niet te kloppen. De
designsector, die bijzonder sterk staat zonder basisopleiding, kent een hoogkwalitatieve top.
Een tweede expertmeeting waarbij mensen rond de te tafel zitten die eenzelfde thematiek delen maar
vanuit verschillende achtergronden kan interessant zijn m.b.t. dit adviestraject. De volledige ‘keten’ of
netwerk binnen het brede kunstonderwijs samen raadplegen wordt door de deelnemers aangeraden.
Vlaanderen-Nederland
- Binnen cultuur blijft Vlaams-Nederlandse grens hard
- Op overheidsniveau schakelen blijkt niet altijd even eenvoudig (Provincie Brabant vindt het
belangrijk om af te stemmen met Vlaanderen terwijl deze juist enkel met het Rijk aan tafel wil).
- Er bestaan misverstanden over de praktijk over de grens. Zo blijkt het idee dat Vlaanderen een
toonbeeld is wat betreft verankering op beleidsniveau van sociaal-cultureel werk, cultuur en
welzijn niet te kloppen. Juist informatie over de andere kans van de grens is dus een eerste
belangrijke stap binnen kennisuitwisseling.
- Op beleidsniveau bestaat goed overleg maar niet altijd in de praktijk (dag van de
cultuureducatie).
- In de praktijk heerst vaak een behoudsgezindheid in tijden van besparingen. Het delen van
kennis binnen de grenzen wordt gezien als verworven kennis weggeven aan potentiële
concurrentie. Kennisuitwisseling over de grens biedt vanuit dit perspectief veel kansen.
Concreet kan Vlaams-Nederlandse samenwerking een antwoord bieden op de hierboven geformuleerde
uitdagingen door middel van kennisdeling en –uitwisseling.
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 11 van 33
Expertmeeting Sociaal-Cultureel veld, 25 november 2014
Aanwezigen: Liesbeth de Winter (FOV), Hilde Cuyt (CO7), Piet Forger (Vlabbr’accent), Jef van Eyck (Vormingplus), Hilde Plas (VVSG), Fred D’hondt (Socius), Olga Kersten (Bibliotheek Wageningen), Chris van Koppen (BKKC), Jan Stoffels (Kunstbalie) Fresia Janse (Gemeente Arnhem), Luk Verschueren (SARC), Liesbeth Lemiere (SARC), Pé Diederen (Huis voor de Kunsten)
Vraagstukken:
a) Decentralisatie b) Regionale samenwerking c) Betrokkenheid middenveld
Besproken punten tijdens de vergadering
Regionale samenwerking
Sectorspelers uit zowel Nederland als Vlaanderen geven aan dat samenwerking op regionale schaal vaak alleen nog maar in projectmatige vorm onderwerp van gesprek is. De sector signaleert nood om een aantal zaken overkoepelend op te nemen. Op vlak van aanbod en gedeeld publiek maar sinds het wegvallen van het proviciale niveau ook als verbindende factor. Daarnaast biedt de helikopterview van regionale samenwerkingsverbanden kansen om te wegen op het beleid. Aangaande regionale samenwerking moet de grotere schaal van gemeenten in Nederland in acht genomen worden. Er is dus minder sprake van gedeeld publiek. Daarnaast investeren steden in participatie en educatie waarbij zij zich volledig op zijn eigen inwoners richten. De schaalgrootte biedt echter ook voordelen: waar vele kleine Vlaamse gemeenten een gezamenlijk belang moeten erkennen levert de vermoedelijk kleinere hoeveelheid partners in Nederland een voordeel.
Gemeenten wensen wel samenwerking maar blijken nood te hebben aan extra ondersteuning. Die ondersteuning dient om de periode te overbrugge waarin gemeenten de potentiële-meerwaarde van samenwerking ontdekken en er een vertrouwensrelatie ontstaat. Een overkoepelende structuur of een financiële prikkel kan daarbij helpen.
Kennisdeling is een eerste belangrijke stap in regionale samenwerking. In een tweede stadia moet er
gekeken worden naar aanvullend werken / programmeren.
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 12 van 33
Decentralisatie Het recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing staat in de Belgische grondwet. In Nederland
neemt het onderwijs deze taak voor haar rekening. Hierdoor staat de prioriteit van culturele ontplooiing
binnen het onderwijs gemakkelijker ter discussie. Door de decentralisatie dreigt Vlaanderen haar tradititie
hierin te verliezen en in de voetsporen van Nederland te treden.
De sector vreest voor onvoldoende ruimte en tijd om de taken die tijdens de decentralisatie afgestoten
worden op te laten nemen door het middenveld. Er moet worden nagedacht over een externe organisatie
die het middenveld helpt deze nieuwe taken op te nemen en op die manier de periode van (te snelle)
verandering te overkoepelen.
Daarnaast kan de invloed van lokale besturen op programmering te groot zijn en niet altijd in
overeenstemming met de regionale noden. Inspraak op regionaal niveau kan dubbele programmering en
faciliteiten vermijden wat efficiëntie verhogend werkt.
Grensoverschrijdende samenwerking Voordat er gesproken kan worden van grensoverschrijdende samenwerking dienen zowel Vlaanderen als Nederland op de hoogte te zijn van elkaars werkzaamheden in de sector. Een eerste initiatief dat deze samenwerking kan stimuleren is die van kennisdeling en ontmoetingen (op het vlak van beleidsvoering, werkzaamheden…).
Ondanks de wil tot samenwerking moet er echter wel rekening worden gehouden met het verschil in schaalgrootte van de gemeenten en moeilijkheden bij het zoeken van partners over de grens.
“Ik zie de trend van bezuinigingen die in Vlaanderen nog gaat beginnen (…). Laat gedegen onderzoeken wat de meerwaarde is voor culturele voorzieningen en activiteiten.”
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 13 van 33
Het adviestraject FotoPLUS
Focus moet komen te liggen op het helderder en scherper krijgen van taal, regionale samenwerking moet meer omschreven worden met focus op: cultuur, participatie en cultuurparticipatie
Kennisuitwisseling naar aanleiding expertmeeting
CVN ontvangt graag onderstaande documentatie om deze onder de aanwezigen te verspreiden:
o Rapporten Brabant naar aanleiding onderzoeken meerwaarde culturele voorzieningen (Chris van Koppen)
o Best-practices (aan de hand van praktijkvoorbeelden kan definiëring van termen verhelderd worden, Fresia Janse)
o CVN verwijst voor de meest recente ontwikkelen binnen het beleidsdomein naar haar website
o Rapport lezing kritische rol overheid (Wim van de Donck). Tijdens de expertmeeting werd door de aanwezigen de wens uitgesproken om een vervolg expertmeeting te organiseren.
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 14 van 33
Expertmeeting Creatieve Industrie, 18 november 2014
Aanwezigen: Geurt Grosfeld (Ambassade Creatieve Zaken), Maarten Bresseleers (Podiumkunsten), René van Engelenburg (Drop Stuff), Rita de Graeve (Beleidsmedewerker Cultuur CJSM)
Vraagstukken:
a) Grensoverschrijdende samenwerking richting derde landen b) Afstemming/verbetering beleid ter bevordering internationale samenwerking
Besproken punten tijdens de vergadering
Beleid en regelgeving
1. De sector heeft nood aan een organisatie die zich inzet voor kleinere innovatieve bedrijven. 2. Beleid is vaak nog afgestemd op grote spelers in de sector (deze wegen zwaarder door op
beleidsmaker)
Gerichtheid van beleid op grote spelers staat haaks op innovatie die vaak in kleine tot middelgrote bedrijven ontwikkeld wordt
Kleine spelers: verenigen zich moeizaam, tekort aan een gezamenlijke stem, zijn ondervertegenwoordigd bij sectoroverleg wegens tijdgebrek,
Sinds de snelle groei van de sector steeg ook de nood aan een sectorinstituut Creatieve Industrie. Er moet onderzocht worden in hoeverre het Nieuwe Instituut tegemoet komt aan deze wens vanuit de sector.
Instrumentarium op maat van kleine spelers ontbreekt
Kleine ondernemers worden onvoldoende geprikkeld vanuit beleid Vlaams- Nederlandse kansen
Bilaterale kansen binnen de Creatieve Industrie liggen in een eerste stadium bij kennisdeling
Hoewel groei niet altijd wenselijk is1 kan marktverruiming aan de andere kant van de grens als een eerste ‘testcase’ dienen voor kleine ondernemingen.
Inzake internationale uitwisseling kunnen Vlaanderen en Nederland gezamenlijk een kader bieden:
o Know-how o Middelen o Opstap (handelsmissies zijn hier niet geschikt meer voor, residentiewerking leent zich
meer hiertoe)
Herdefiniëring definitie Over de term Creatieve Industrie is zowel unilateraal als bilateraal discusie mogelijk.
1 Kleine ondernemingen zijn flexibel wat mogelijkheden biedt.
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 15 van 33
Intuïtief spreekt men steeds over hetzelfde, het definiëren kan een vastgelopen discussie worden
Kunsten en cultuuractoren identificeren zich niet altijd met de term: deze verdeeldheid zorgt ervoor dat ze als één sector onvoldoende gewicht leggen op het beleid. Anderzijds biedt het aanhaken bij de creatieve sector voor vele culturele instellingen kansen naar subsidiëring toe.
In plaats van creatieve industrie spreekt men liever van creatieve economie. De stap van creatieve economie naar creativiteit binnen de economie is voor de sector nog een grote stap.
Sociale innovatie
Er is nood aan creativiteit binnen de creatieve sector, tevens mag deze meer op warme meerwaarde gericht zijn.
o Er is nood aan cross-sectoraal ondernemen o Het openbreken van de grens ‘klassieke ondernemingen’ en ‘creatieve ondernemingen’
Het innovatief vermogen mag niet opgelegd worden aan de kunstensector maar mag tevens ook geen taboe meer vormen voor diegenen die hier wel aan willen werken
o We zien dat ZZP’ers hiertoe vaker geneigd zijn dan grotere instellingen/instituten
o
o Hoe kan er bijgedragen worden aan de veerkracht van de kunstensector opdat ze deze uitdaging kan oppakken?
Onderwijs Welke rol kunnen kunstenaars spelen binnen cultuureducatie?
Onderwijs is vragende partij naar creatieve input/ondersteuning van derden maar er zijn onvoldoende middelen
Beleid denkt niet in termen van ‘kunstenaars kunnen niet leven van core business’ (men gaat ervan uit dat als je goed bent je ook wel rond komt)
Creativiteit en innovatie moeten als essentieel onderdeel door het gehele onderwijs curriculum verweven worden.
Ondernemerschap binnen kunstensector
Culturele organisaties zijn vaak opgezet als non-profit
Groeien niet door naar andere (profit-)organisatievorm
Activiteiten worden afgestemd op ondernemersvorm dit staat ondernemerschaps-denken in de weg Vzw structuur wordt behouden om beroep te kunnen doen op subsidies (reden onbekend)
“Warme meerwaarde geven aan koude innovatie”
“Het innovatief vermogen kan het best ontwikkeld worden door middel- en kleine bedrijven die prikkels geven naar grote bedrijven.”
“We moeten meer kijken behoeften naar zelfstandigen, eerder dan bedrijven.”
“Geef hen de wapens om te ondernemen” (Rita de Graeve)
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 16 van 33
De organisatievorm mag niet beperken in ondernemerschap dan wel mogelijkheid tot subsidies. Denken in stromen van subsidies is belemmerend en is een voorbeeld van het oude denken.
Vlaams-Nederlands liggen hier kansen naar samenwerking m.b.t. sensibilisering en kennisdeling.
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 17 van 33
Expertmeeting Meesters, 26 november 2014 Aanwezigen: Rony Vissers (Coördinator PACKED), Maya Rispens (Taalunie), Karel Rampelberg (Stichting
Amberes Madrid ), Guy Bovyn (Conservatie studies Universiteit Antwerpen), Till-Holger Borchert (Vlaams
Onderzoekscentrum voor de Kunst in de Bourgondische Nederlanden), Peter de Wilde (Toerisme
Vlaanderen), Siegfried de Buck (Academie Wetenschap en Kunsten), Lieneke Nijkamp (Rubanianum), Marc
Rubben (Thomas More), Pascal Ennaert (FARO), Veerle Hellemans (NBTC Holland Marketing)
Vraagstukken:
d) Oude en Nieuwe meesters: gezamenlijk presenteren, communicatieve aanpak e) Behoud, beheer en presentatie Oude Meesters: hoe krachten bundelen f) Erfgoed en toerisme: rol toerisme in gezamenlijk presenteren, wegnemen eventuele drempels
Besproken punten tijdens de vergadering
Gezamenlijk presenteren erfgoed derde landen Naar derde landen toe hebben zowel Vlaanderen als Nederland baat bij het zich samen profileren als één regio:
Vlaanderen en Nederland zijn beiden kleinschalig en sterk verstedelijkte gebieden. Afzonderlijk zijn ze geen gelijkwaardige spelers voor grote, maar tegelijkertijd strategische prioritaire partners/musea.
Concrete kansen:
Faciliteren bruiklenen
Deskundigen overtuigen van waarde van collecties
Creëren netwerk van vertrouwen: zorgt voor levering bruikleen in de toekomst (Nederland investeert hier actiever in, internationale samenwerkingsverbanden daarom vaak thuisbasis in Nederland).
In Vlaanderen te weinig platformen ter netwerking aanwezig
Een voordeel bij gezamenlijke promotie is een tentoonstelling waarbij 2 buitenlandse Meesters worden gecomplimenteerd.
Invulling
In het gezamenlijk presenteren is een zekere heterogeniteit belangrijk waarbij er gekozen wordt voor iets specifiek waarmee men zich wil profileren2.
Mogelijkheid is opstellen van canon historisch overzicht kunst in lage landen
2 Dit moet afgestemd worden naargelang het land (binnen derde landen vallen schakeringen aan te brengen)
“Voor samenwerking dient men een deel van identiteit achter te
houden, samenwerking is compromissen sluiten”
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 18 van 33
Diplomatieke diensten kunnen nog sterker samenwerken, moet mogelijk verder uitgewerkt worden voor de erfgoedsector.
Er worden kansen gesignaleerd in het op de kaart zetten van kunstenaars die zich net onder de laag van de topkunstenaars situeren. De Lage Landen kunnen zich hier als één regio presenteren.
Erfgoed en toerisme: de krachten bundelen
- De aanwezigen benadrukken het belang van het betrekken van alle partijen vanaf het begin van het productieproces
- Belangrijk om richting internationaal publiek aan te geven dat er breder wordt gekeken dan alleen naar eigen Meesters
- De erfgoedsector en toerisme moeten met elkaar aan tafel om hun lange termijn doelen te bespreken
Erfgoed en toerisme: kansen
- De kracht van het toerisme moet op een andere manier bekeken worden: o Kennis van publiek die helpt om de buitenwereld naar binnen te trekken o Er zijn verschillende betekenislagen die de toeristische sector de mensen kan meegeven,
exclusiviteit van bepaalde collecties is daar een voorbeeld van o Musea kan samenwerken met de toeristische sector en hun know-how gebruiken om
haar communicatie-afdelingen te ondersteunen.
- Het Van Gogh jaar / Breugeljaar 2019 kan als best-practice gebruikt worden. - Authenticiteit staat voor de erfgoedsector centraal maar sluit toerisme daarom niet uit.
Adviestraject Meesters De term Meesters stroomt niet helemaal met waarop gedoeld wordt:
- Het adviestraject beschrijft sectoren, en meesters suggereert dat het om individuele kunstenaars gaat
- Er zijn op dit moment een groot aantal initiatieven rond het begrip Vlaamse Meesters, wat voor verwarring kan zorgen
- Je kan de term Meesters niet van een aantal andere factoren loskoppelen (economische, emotionele, sociale,…) en met samenwerking gaan associëren.
- Niet iedereen kijkt in dezelfde richting bij de term ‘Meesters’ Suggesties voor namen die het adviestraject kunnen overkoepelen zijn uiteraard steeds welkom.
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 19 van 33
Bijlage 4: CVN Bronnenlijst
Taal en Letteren
Individuele consultaties
De Coninck, K. (2014, oktober). Taalunie.
Devoldere, L. (2014, November). Ons Erfdeel
Tiziano, P. (2014, November). Nederlands Letterenfonds.
Van Bockstal, K. (2014, November). Vlaams Fonds voor de Letteren
Afstemming Fondsen Letteren
CVN consulteerde de Taal & Letteren fondsen. Het Vlaamse Fonds voor de Letteren verwees naar de (reeds
geanalyseerde) landschapstekening in functie van de nieuwe Vlaamse Regering. Het Nederlandse
Letterenfonds zal de aangeleverde FotoPLUS van schriftelijke commentaar voorzien.
Bronnen
Amsterdamse Kunstraad. (2014). Verkenning 2014.
Boekmanstichting, & Sociaal Cultureel Planbureau. (2014). Cultuurindex Nederland
Dekker, E., & Jacobs, S. (2014, December 9). Denktank Vizier.
De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Tweede evaluatie Wet op de vaste boekenprijs
(2015).
DutchCulture. (2012). Buitengaats database.
Gielen, P. (2014a). De waarde van cultuur
Jaeger, T., & Chin-A-Fo, H. (2015, Februari 7). Waarom de vaste boekenprijs voorlopig moet blijven:
interview Jet Bussemaker.
Kunstensteunpunt vzw. (2014). Landschapstekening Kunsten 2014
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 20 van 33
Nederlands Letterenfonds Dutch Foundation for Literature, & Vlaams Fonds voor de Letteren. Low
Countries. Deep Imagination.
Onderzoeksplatform Cultuur. (2014b). Register- en administratieve data als bron voor cultuuronderzoek.
Raad voor Cultuur. (2011). Sectoranalyse Bibliotheken en Letteren.
Raad voor Cultuur. (2014). Cultuurverkenning: ontwikkelingen en trends in het culturele leven in
Nederland.
Taalunie. (2013). Taalunie 2020: taal schept kansen.
Van Baelen, C. (2013). 1+1=zelden 2: over grensverkeer in de Vlaams-Nederlandse literaire boekenmarkt.
Van Baelen, C. (2014, December 22). Begrens literair grensverkeer: de zichtbaarheid van 150 literaire titels
in Vlaanderen en Nederland in 13 contexten.
Van Bockstal, K. (2014). Vlaams Fonds voor de Letteren.
Vlaamse Overheid. (2014). VRIND 2014: Vlaams Regionale Indicatoren.
Vlaams Fonds voor de Letteren. (2014). Landschapstekening Letteren.
Vlaams Theater Instituut. (2012). Travelogue: Mapping Performing Arts Mobility
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 21 van 33
Creatieve Industrie
Expertmeeting 18 november 2014
Bresseleers, M. (2014, November 18). Podiumkunsten.be
De Graeve, R. (2014, November 18). Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media.
Grosfeld, G. (2014, November 18). Ambassade voor Creatieve Zaken.
Van Engelenburg, R. (2014, November 18). Drop Stuff + Adviescommissie Stimuleringsfonds en
Internationalisering
Aanvullende consultaties
De Lange, M. (2014, December 21). Topsectoren
Gielen, P. (n.d.). Rijksuniversiteit Groningen
Grotenhuis, F. (2014, December 12). CLICKNL
Hammersma, M. (2014, December 17). Directeur-generaal Cultuur en Media
Janssens, J. (n.d.). Vlaams Theaterinstituut
Marlet, G. (n.d.). Atlas voor Gemeenten
Reuver, T. (2014, December 9). Design Academy Eindhoven
Rodermond, J. (2014, December 3). Stimuleringsfonds
Segers, K. (n.d.). Vrije Universiteit Brussel
Schramme, A. (2015, November 2). Antwerp Management School.
Van Ratingen, D. (2014, December 5). Media Desk Nederland
Zeeman, P. (n.d.). Fonds Podiumkunsten
Bronnen
Adviesraad voor wetenschap, technologie en innovatie. (2014). Balans van de Topsectoren 2014.
Bakhshi, H., Hargraeves, I., & Mateas-Garcia, J. (2013). A manifesto for the creative economy.
Boekmanstichting, & Sociaal Cultureel Planbureau. (2014). Cultuurindex Nederland
Clicknl. (2014). Cross-over works #2: innoveren met de creatieve industrie.
Conferentie. Districts of Creativity. (2014). Creativity World Forum 2014. Kortrijk.
Districts of Creativity. (2014). Creativity World Forum 2014. Kortrijk.
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 22 van 33
DutchCulture. (2012). Buitengaats database.
European Creative Industries Alliance. (2014). Create Innovate Grow.
Federatie Dutch Creative Industries. (2014). Monitor creatieve industrie 2014.
Gielen, P. (2014a). De waarde van cultuur.
Kamp, H. (2014, oktober). Reactie artikel “Bondgenoten of concurrenten? Naar aanleiding van de
Vlaams-Nederlandse handelsmissie in 2015.”
Kunstensteunpunt vzw. (2014). Landschapstekening Kunsten 2014
Maenhout, T., De Voldere, I., Onkelinx, J., & Sleuwaegen, L. (2006). Creatieve Industrie in Vlaanderen.
Flanders District of Creativity.
Minister Bussemaker. (2014, Oktober 21). Toespraak van Minister Bussemaker tijdens de afsluiting van de
Asia Europe Meeting (ASEM) [Rijksoverheid]. Verkregen van
Onderzoeksplatform Cultuur. (2014b). Register- en administratieve data als bron voor cultuuronderzoek.
Raad voor Cultuur. (2014). Cultuurverkenning: ontwikkelingen en trends in het culturele leven in
Nederland.
Schrauwen, J., Demol, M., van Andel, W., & Schramme, A. (2014). Creatieve Industrieën in Vlaanderen-
update. Flanders District of Creativity.
Stimuleringsfonds Creatieve Industrie. (2014).
Programma Internationalisering
Ontwerpsector: activiteitenplan 2014.
Vlaams Theater Instituut. (2012). Travelogue:
Mapping Performing Arts Mobility.
Creativity World Forum 2014, Kortrijk
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 23 van 33
Podiumkunsten
Individuele consultaties
Nederlandse Associatie voor Podiumkunsten
Rosas
Skagen
Steigeisen
Theater aan Zee
Theaterfestival Vlaanderen
Ultima Vez
Vlaams Theater Instituut. Onderzoeksplatform Kunsten
Expertmeeting Podiumkunsten en Kunstonderwijs, 1 april 2014
Baeten, H. (2014, April 1). Musica.
Bakker, H. (2014, April 1). Demon.
Decorte, D. (2014, April 1). Universiteit Antwerpen.
Janssens, P. (2014, April 1). Benelux Unie Secretariaat.
Swinnen, P. (2014, April 1). Koninklijk Conservatorium Brussel.
Expertmeeting Vlaams-Nederlandse Podiumkunstensector Festival Boulevard,
11 augustus 2014
Daalder, I. (2014, August 11). Nederlandse Associatie voor Podiumkunsten.
De Bie, P. (2014, August 11). Laika.
De Bodt, E. (2014, August 11). Vlaams Theater Festival.
De Goede, M. (2014, August 11). Parktheater.
De Man, L. (2014, August 11). Zuidelijk Toneel.
Japenga, E. (2014, August 11). Zuidelijk Toneel.
Jordens, L. (2014, August 11). Verkadefabriek.
Krans, A. (2014, August 11). Fonds Podiumkunsten.
Lems, M. (2014, August 11). Brakke Grond.
Meulman, J. (2014, August 11). Nederlands Theater Festival.
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 24 van 33
Overdam, G. (2014, August 11). Festival Boulevard.
Van Hulst, V. (2014, August 11). Festival Boulevard.
Volman, H. (2014, August 11). Dans Brabant.
Wiegel, L. (2014, August 11). Circuit X.
Ontvangen logboeken Podiumkunsten
Rosas.
Het Zuidelijk Toneel.
Theater aan het Vrijthof.
Verkadefabriek.
Belangrijkste uitkomsten
Vlaamse uitkoopsommen te hoog voor Nederlandse podia
Aanbod onvoldoende gekend aan de andere kant van de grens
Er wordt steeds vaker voor bekende en standvastige programmatie gekozen
Bronnen
Conferentie. Benelux (2014). Grensoverschrijdende arbeidsmobiliteit in de Benelux en grensgebieden. Brussel.
Conferentie. CANON Cultuurcel. (2014). Dag van de Cultuureducatie. Antwerpen.
Conferentie. Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. (2014). Cultuur in Beeld: in beweging.
Rotterdam.
Conferentie. Vlaanderen, M., & BOZAR. (2014). Staten Generaal van de Klassieke Muziek 2014. Brussel.
De rooij, P. (2015). Tussen routine en toeval: klantloyaliteit bij podiumkunstenaccomodaties.
Flanders Arts Institute. (2014). Transformers: landscape sketch for the performing arts from Flanders and
beyond.
Fonds Podiumkunsten. (2014). Jaarverslag 2014.
De Vos, B., & van de Velde, W. (2013). Kritische Succesfactoren van de Vlaamse Kunsten: cases uit de
muziek-, dans- en theatersector. KU Leuven.
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 25 van 33
Nederlands Theaterfestival. (2014). De aristocratisering van onze infrastructuur.
Strategische AdviesRaad voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media. (2015). De problematiek van productie
van podiumkunsten en de spreiding ervan in de cultuurcentra. Vlaamse Overheid.
Van Heuven, R. (2015). Na de bezuinigingen - De Schouwburgen.
Van Huylenbroeck, M. (2014). Je hebt een keuze: of het theater blijft of het verdwijnt.
Vlaams Theater Instituut. (2012). Travelogue: Mapping Performing Arts Mobility.
Vlaams Theater Instituut. (2014a). De Podiumkunsten in kaart. Courant, 110.
Vlaams Theater Instituut. (2014b). Landschapstekening Podiumkunsten.
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 26 van 33
Sociaal-Cultureel werk
Overleg experts, 8 September 2014
Dhont, F. (2014, September 9.). Socius
Pauwels, M. (2014, September 9). Beweging.net.
Van den Bout, D. (2014, September 9). Scoop Zeeland.
Overleg experts, 20 oktober 2014
Dhont, F. (2014, Oktober 20). Socius
Plas, H. (2014, Oktober 20). De Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten vzw.
Expertmeeting 25 november 2014
Cuyt, H. (2014, November 25). ARCHEO7 + Cultuurdienst CO7 + Erfgoedcel CO7
De Winter, L. (2014, November 25). Federatie Sociaal-Cultureel Werk
Dhont, F. (2014, November 25). Socius
Forger, P. (2014, November 25). Vlabbr’accent
Janse, F. (2014, November 25). Gemeente Arnhem
Kersten, O. (2014, November 25). Bibliotheek Wageningen
Stoffels, J. (2014, November 25). Kunstbalie
Van Eyck, J. (2014, November 25). Vormingplus
Van Koppen, C. (2014, November 25). Brabants Kenniscentrum Kunst en Cultuur
Verschueren, L. (2014, November 25). Strategische AdviesRaad voor Cultuur, Jeugd, Sport en
Media
Bronnen
Berghmans, M., Deprez, S., Celis, H., & Vandenabeele, J. (2014). Peilen naar de impact van sociaal-culturele
praktijken. Brussel: Socius.
Boekmanstichting, & Sociaal Cultureel Planbureau. (2014). Cultuurindex Nederland
Bovens, M., Dekker, P., & Tiemeijer, W. (2014). Gescheiden werelden?: een verkenning van sociaal-
culturele tegenstellingen in Nederland. Den Haag: SCP en WRR.
Conferentie. Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. (2014). Cultuur in Beeld: in beweging.
Rotterdam.
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 27 van 33
Conferentie. Landelijk Kenniscentrum Cultuureducatie en Amateurkunst. (2014). De Kunst
van...Veranderen. Ede.
De Bie, M., & van Ewijk, H. (2008). Sociaal Werk in Vlaanderen en Nederland. Mechelen: Wolters Kluwer
Belgium NV.
De Rynck, P. (2014). Vertellen. Brussel: Socius.
DutchCulture. (2012). Buitengaats database.
Gielen, P. (2014a). De waarde van cultuur.
Kunstensteunpunt vzw. (2014). Landschapstekening Kunsten 2014
Landelijk Kenniscentrum Cultuureducatie en Amateurkunst. (2014). De Kunst van...Veranderen. Ede.
Onderzoeksplatform Cultuur. (2014b). Register- en administratieve data als bron voor cultuuronderzoek.
Raad voor Cultuur. (2014). Cultuurverkenning: ontwikkelingen en trends in het culturele leven in
Nederland.
Rijksoverheid. (2012, November 29). Rutte: “De overheid moet niet in de weg lopen maar vertrouwen
geven.”
Sociaal Cultureel Planbureau. (2014). Burgermacht of eigen kracht?: een brede verkenning van
ontwikkelingen in burgerparticipatie.
Sociaal en Cultureel Planbureau. (2014). Verschil in Nederland: Sociaal en Cultureel Rapport 2014.
Socius. (2014). Vertellen, verstaan, versterken: Maatschappelijke innoveren vanuit sociaal-cultureel
perspectief.
Strategische Adviesraad voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media. (2014). Advies over de Beleidsnota’s Cultuur
en Jeugd 2014-2019.
Van den Eeckhaut, G. (2014). Verstaan. Brussel: Socius.
Van der Hoeven, Q. (2012). Van Anciaux tot Zijlstra: Cultuurbeleid en cultuurparticipatie in Nederland en
Vlaanderen. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.
Vlaams Theater Instituut. (2012). Travelogue: Mapping Performing Arts Mobility
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 28 van 33
Windey, L., Larock, Y., van Daele, E., De Droogh, L., Gehre, G., Goubin, J., Dhont, F. (2014). Versterken.
Brussel: Socius.
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 29 van 33
Meesters
Expertmeeting, 26 november 2014
Borchert, T.-H. (2014, November 26). Vlaams Onderzoekscentrum voor de Kunst in
de Bourgondische Nederlanden.
Bovyn, G. (2014, November 26). Conservatie studies Universiteit Antwerpen.
De Buck, S. (2014, November 26). Academie Wetenschap en Kunsten.
De Wilde, P. (2011, November 26). Toerisme Vlaanderen.
Ennaert, P. (2014, November 26). FARO.
Hellemans, V. (2014, November 26). NBTC Holland Marketing.
Nijkamp, L. (2014, November 26). Rubenianum.
Rampelberg, K. (2014, November 26). Stichting Amberes.
Rispens, M. (2014, November 26). Taalunie.
Rubben, M. (2014, November 26). Thomas More.
Vissers, rony. (2014, November 26). PACKED.
Individuele consultaties
Cuyt, H. (2014, November 25). ARCHEO7 + Cultuurdienst CO7 + Erfgoedcel CO7.
Bronnen
Conferentie. Benelux (2014). Grensoverschrijdende arbeidsmobiliteit in de Benelux en grensgebieden. Brussel. Faro. (2014, Januari 29). 100 jaar Groote Oorlog bij de erfgoedcellen. Rijksbureau voor Kunsthistorische
Documentatie.
Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie. (2013.).
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 30 van 33
Vlaams-Nederlandse cijfers en data-ontsluiting
Individuele consultaties
De Coninck, K., & Joris, G. (2014, November). Taalunie.
Hendriks, M. (2015, Januari 19). Boekmanstichting.
Marlet, G. (2014, Juli 14). Atlas van Gemeenten.
Vander Stichele, A. (2015, Januari). Onderzoeksplatform Kunsten.
Van Woersem, L. (2014, December 5). Boekmanstichting.
Bronnen
Boekmanstichting, & Sociaal Cultureel Planbureau. (2014). Cultuurindex Nederland. Verkregen van
http://www.cultuurindex.nl/
Conferentie. Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. (2014). Cultuur in Beeld: in beweging.
Rotterdam.
Coussens, E. (april 2-14). Cultuur is dé zingever van het leven. De Morgen.
Daenen, R. (2014, Januari 15). Cijfers: middelen of doel?
DutchCulture. (2012). Buitengaats database.
EY. (2014). Creating Growth: measuring cultural and creative markets in the EU.
Gielen, P., ed. (2014a). De waarde van cultuur
Gielen, P (2015). No Culture, No Europe: on the foundations of politics. Valiz
Kunstensteunpunt vzw. (2014). Landschapstekening Kunsten 2014
Marlet, G., & Poort, J. (2011). De waarde van cultuur in cijfers. Atlas voor gemeenten.
Minister Bussemaker. (2014, Oktober 21). Toespraak van Minister Bussemaker tijdens de afsluiting van
de Asia Europe Meeting (ASEM).
Minister Bussemaker. Cultuur beweegt. De betekenis van cultuur in een veranderende samenleving
(2013).
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 31 van 33
Minister Bussemaker. Kamerbrief over rapport Cultuur in beeld 2014 (2014).
Minister Rosenthal, & Staatssecretaris Zijlstra. Kamerbrief met visie op internationaal cultuurbeleid
(2012).
Mommaas, H. (2012). de waarde van cultuur: naar een nieuw cultureel zelfbewustzijn in Brabant.
Onderzoeksplatform Cultuur. (2014b). Register- en administratieve data als bron voor cultuuronderzoek.
Raad voor Cultuur. (2014). Cultuurverkenning: ontwikkelingen en trends in het culturele leven in
Nederland.
Staatssecretaris Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Meer dan kwaliteit: een nieuwe visie op
cultuurbeleid (2011).
Symposium. Onderzoeksplatform Cultuur. (2014). Najaarsbijeenkomst Onderzoeksplatform Cultuur.
Brussel.
Vlaams Fonds voor de Letteren. (2014). Landschapstekening Letteren.
Vlaams Theater Instituut. (2014, Juli). Kunst en Politiek.
Vlaams Theater Instituut. (2012). Travelogue: Mapping Performing Arts Mobility
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 32 van 33
Relevant beleidskader
Vlaanderen
Bourgeois, G. Beleidsnota 2014-2019: Algemeen Regeringsbeleid (2014).
Crevits, H. (2014). Beleidsnota Onderwijs 2014-2019. Vlaamse Regering.
Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media. (2014). Beleidsdocumenten Bijdrage van het
Beleidsdomein Cultuur, Jeugd, Sport en Media aan het regeerprogramma.
Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media. (2014). Internationaal Kunstenbeleid.
Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media. (2014). Kunstendecreet.
Gatz, S. (2014a). Beleidsnota Cultuur 2014-2019. Vlaamse Regering.
Gatz, S. (2014b). Beleidsnota Jeugd 2014-2019. Vlaamse Regering.
Gatz, S. (2014). Beleidsnota Media 2014-2019. Vlaamse Regering.
Gatz, S. (2015). Strategische Visienota Kunsten. Vlaamse Regering.
Peeters, K., & Schauvliege, J. Ontwerp besluit van de Vlaamse Regering betreffende de uitvoering van
het decreet van 13 december 2013 houdende de ondersteuning van de professionele kunsten
(2014).
Vandeurzen, J. Beleidsnota 2014-2019: Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, Vlaamse Regering (2014).
Vlaamse Regering. Beleidsnota 2014-2019: werk, economie, wetenschap en innovatie (2014).
Vlaamse Regering. Regeerakkoord Vlaamse Regering 2014-2019 (2014).
Weyts, B. Beleisdnota Toerisme 2014-2019, Vlaams Parlement (2014).
Nederland
Minister Bussemaker. Beleidsreactie advies “Meedoen is de Kunst,” Rijksoverheid (2014).
Minister Bussemaker. “Cultuur verbindt: een ruime blik op cultuurbeleid,” Rijksoverheid (2014).
Minister Bussemaker. De wereld in: Visiebrief internationale dimensie van ho en mbo, Rijksoverheid
Jaarverslag Commissie Cultureel Verdrag 2014
Pagina 33 van 33
(2014).
Rijksoverheid (2014). Minister Bussemaker. Kamerbrief over impuls cultuuronderwijs, Rijksoverheid
(2014).
Minister Bussemaker. Kamerbrief over “Ruimte voor talent in het cultuurbeleid,” Rijksoverheid (2014).
Minister Bussemaker, Minister Dekker, & Minister Kamp. Aanbiedingsbrief bij “Wetenschapsvisie 2025:
keuzes voor de toekomst,” Rijksoverheid (2014).
Minister Bussemaker, & Staatssecretaris Dekker. Voortgangsrapportage cultuuronderwijs, Rijksoverheid
(2014).
Ministerie van Buitenlandse Zaken. Rijksbegroting 2015 v Buitenlandse Zaken (2014).
Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. (2014, September). Trends in Beeld 2014.
Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. (2014a). Cultuur in Beeld 2014.
Minister Kamp. t Mkb Samenwerkingsagenda Rijk - regio, Rijksoverheid (2014).
Minister Kamp, & Minister Bussemaker. Kabinetsreactie op het WRR-rapport “Naar een lerende
economie,” Rijksoverheid (2014).
Rijksbegroting 2015-VIII Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Rijksoverheid (2014).
Rijksoverheid. (2014a, Januari). Toelichting op Rijksbegroting 2014, hoofdstuk v Buitenlandse Zaken.
Rijksoverheid. (2014b, September). Prinsjesdagstukken.
Rijksoverheid. (2014c, Oktober). De nieuwe publieke omroep: onderscheidender en creatiever.
Ruimte voor talent in het Cultuurbeleid, Rijksoverheid (2014).
