Cuntas an Chuntóra

Tús maith leath na hoibre

www.ancuntoir.ie

Ainm an Chuntóra: ________________________________________________

Ainm na Scoile : ________________________________________________

Oidhreacht Chorca Dhuibhne

www.oidhreacht.ie

Muintearas

www.muintreas.com

Déantar an Scéim seo a riaradh le tacaíocht ón Roinn Ealaíon, Oidhreachta

agus Gaeltachta http://www.ahg.gov.ie

Misean Ráiteas na Scéime

An Ghaeilge a sheachadach go dtí an chéad ghlúin eile – go cruinn, saibhir agus go mbeidh

na canúintí áitiúla láidir ins gach Gaeltacht.

Aidhm na Scéime

Saibhriú teanga a sholáthar don leanbh atá á thógaint le Gaeilge – tábhacht na canúna.

An Ghaeilge a laidriú mar theanga labhartha I measc leanaí scoile na Gaeltachta

Cabhrú le leanaí feidhmiú gan stró sa chóras oideachais Gaeltachta

Cur Chuige

Oibríonn an Cúntóir Teanga mar bhall foirne na scoile. Faoi stiúir an mhúinteora tugann an

cúntóir teanga deis do leanaí an Ghaelainn a shealbhú trí scéalaíocht, rannta, cluichí,

amhráin, dramaí beaga, srl. Leagtar plean oibre amach gach téarma bunaithe ar an obair

a bheidh ar siúl sa rang.

Tá Scéim na gCuntóirí Teanga ina cuid lárnach do

phróiseas na Pleanála Teanga.

An Chumarsáid

Is iad na gnéithe is suntasaí de chur chuige cumarsáideach ná:

díriú ar riachtanaisí an linbh

an t-ábhar teagaisc agus foghlama a bheith dírithe ar an leanbh agus taitneamhach

comhthéacsanna réalaíocha a úsáid

an leanbh a bheith gníomhach san fhoghlaim, tascanna á ndéanamh agus cuspóir cinnte a

bheith ag an gceacht

stór focal, struchtúir ghramadaí agus agallaimh réamhullmhaithe mar ullmhúchán don

saoirse chainte a bheidh ag an leanbh sa tasc

feidhmeanna teanga a chomhlíonadh, mar shampla slán a fhágáil, ceist

a chur ar dhuine, freagra a thabhairt, mianta agus mothúcháin a léiriú

bearna eolais a bheith le líonadh, mar shampla leanbh ag críochnú

pictiúir ó threoracha linbh eile a bhfuil eolas níos iomláine aige/aici

an bhéim a bheith ar úsáid chuí na teanga, is é sin go mbeadh tuiscint

éigin ag an bpáiste go mbíonn úsáid na teanga ag brath ar a ról féin

agus ar rólanna na ndaoine eile sa chomhrá

cumarsáid a bheith mar sprioc le gach ceacht Gaeilge agus na scileanna éisteachta agus

labhartha á bhforbairt

rogha éigin a bheith ag an bpáiste faoin ábhar foghlama

glacadh le hearráidí mar chuid den phróiseas foghlama agus an páiste a spreagadh chun dul

sa tseans go minic.

Cumarsáid

Réamhchumarsáid

Cumarsáid

Iarchumarsáid

Curaclam na Bunscoile

Na Téamaí

Mé féin • Siopadóireacht

Sa bhaile • Caitheamh aimsire

An scoil • Éadaí

Bia • An aimsir

• An teilifís • Ócáidí speisialta

Snáitheanna an churaclaim

Tá ábhar teagaisc agus foghlama an churaclaim Ghaeilge eagraithe faoi

cheithre shnáithe:

• Éisteacht

• Labhairt

• [Léitheoireacht

• Scríbhneoireacht.]

Feidhmeanna Teanga Samplacha

• Caidreamh sóisialta a dhéanamh

• Eolas a thabhairt agus a lorg

• Dearcadh a léiriú agus a lorg

• Dul i gcion ar dhuine

• Struchtúr a chur ar chomhrá

• Soiléiriú a lorg i gcomhrá.

Seachtain

Dáta : ó __________ go ________

Plean na Seachtaine i gcomhar leis an múinteoir ranga

Grúpaí / Téamaí

Naíonaín Bheaga Naíonáin mhóra Rang 1 Rang 2

Téama

Téama

Téama

Téama

Eile

Rang 3 Rang 4 Rang 5 Rang 6

Téama

Eile

Áiseanna:

Leabhair Físeáin Ríomhaire Eile

Nóta

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

Nath

Treise leat!

Taithí a dhéanann

máistreacht

Plean Saibhrithe Teanga

Scéalta _____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

Rannta _____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

Amhráin _____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

Cluichí _____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

Eile ____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

Cé a bhí mí d’aois

Sular rugadh Maois,

Agus atá mí d’aois ó shin?

Is deacair stoca a stracadh

trasna tríona lár.

Seachtain

Dáta : ó __________ go ________

Plean na Seachtaine i gcomhar leis an múinteoir ranga

Grúpaí / Téamaí

Naíonaín Bheaga Naíonáin mhóra Rang 1 Rang 2

Téama

Téama

Téama

Téama

Eile

Rang 3 Rang 4 Rang 5 Rang 6

Téama

Eile

Áiseanna:

Leabhair Físeáin Ríomhaire Eile

Nóta

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

Plean Saibhrithe Teanga

Scéalta _____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

Rannta _____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

Amhráin _____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

Cluichí _____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

Eile ____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

Áiseanna

www.ancuntoir.ie

www.curriculumonline.ie

www.muintearas.com

www.oidhreacht.ie

www.seomraranga.com

www.teachnet.ie

www.scoilnet.ie

www.edco.ie

www.litriocht.com/shop

www.gaeilge.ie

(áiseanna do sheachtain na Gaeilge)

www.cogg.ie

www.fiosfeasa.com

www.futafata.com

Téarmaí ceanna

A stór!

A chroí!

A mhaoineach/ a leanna!

A dhalta!

A bhuachaill/ a bhuachaillín/ a gharsúin!

A chailín/ a ghearrchaile!

A chréatúir/ a chréatúirín!

Sláinte is saol chugat – ag gabháil buíochais

Go mairir is go gcaithfir é

Go bhfága Dia an tsláinte agat

Go n-éirí an bóthar leat – dul is teacht slán duit

Go méadaí Dia do stór

Nár laga Dia thú

Ná beir choiche dealbh

Sláinte is saol chugat

Gura seacht fearr a bheir bliain ó inniu

Go gcuítí Dia do shaothar leat

Is treise stuaim ná neart

Is leor ó Mhóir a dícheall

Mair a chapaill is gheobhair fear

Taithí a dhéanann máistreacht

Castar na daoine ar a chéile ach ní chastar na cnoic ná na sléibhte

Ní dhéantar tigh gan teanga

Titeann rud maith le mionchaitheamh

Ag tuilleadh is ag trá a thugann an fharraige an lá

Níor bhris focal maith béal riamh!

Bailíonn brobh beart

Tormas an chait ar an ndomblas!

Is fearr a bheith ag lorg bia ná goile

Súil le breith a chailleann an cearrbhach

Is measa leonadh ná briseadh

De réir an tseanfhocail

Conas a thugann an taoide an lá?

Ag tuile is ag trá a thugann an taoide an lá.

Is fearr lán doirn de ná lán doirn den ór:

‘Is fearr lán doirn den gceird ná lán doirn den ór’

Seanfhocail

____________________________________________________

__________________________________________________

____________________________________________________

__________________________________________________

____________________________________________________

__________________________________________________

____________________________________________________

______________________________________________________

________________________________________________

__________________________________________________

____________________________________________________

______________________________________________________

________________________________________________

__________________________________________________

____________________________________________________

______________________________________________________

________________________________________________

__________________________________________________

____________________________________________________

______________________________________________________

_________________________________________________

__________________________________________________

____________________________________________________

_____________________________________________________

____________________________________________________

__________________________________________________

____________________________________________________

Mo rogha seanfhocail

Ceathanna fómhair nó tóin bunóice!

Garbhshíon na gcuach

Ná tagann riamh ach go fliuch is go fuar

An ghaoth aneas bíonn sí deas is cuireann sí rath ar shíolta.

An ghaoth aduaidh bíonn sí cruaidh is cuireann sí fuacht ar dhaoine.

An ghaoth aniar bíonn sí fial is cuireann sí iasc i líonta.

An ghaoth anoir bíonn sí tirim is cuireann sí brat ar chaora.

An Aimsir

Níl ann ach scrabhadh

Níl ann ach cith

Tulcaí toirní

Dhein sé raiste breá báistí

Camfheothan

Nach breá an uain í

Uain mheala

Tá sé ‘na bhrothall

Laethanta na Bó Riabhaí

An Scairbhín/ An Garbhshíon

Tá sé ina scríb/ Tá scríb air

Tá sé ag teacht aduaidh

Tá sé ag teacht aneas

Tá sé ag teacht aniar Tá sé ag teacht anoir

Fomhar beag na nGéanna

Saibhreas na teanga

Nathanna

- Ceap do shuaimhneas!

- Chuireas romham é

- Táim idir dhá cheann na meá

- Bhíodar ag baint na sála dá chéile

- Bhíos ag breith chugam féin..............

- Féach an íde atá ar do bhróga deasa nua

- Níl a bhac ort dul go dtí Electric Picnic ach níl aon dul go

raghadsa id’theannta!

- Bhí sé ag tabhairt amach is ní thógfainn air/uirthi é

- Béarfar amuigh air lá éigint

- Tá do gheansaí isteach is amach ort agus siar is aniar

- Bhí sé ina bhrothall dearg.

- Ní féidir linn é bheith ina ghruth is ina mhéigh againn

- Cuirfead chugat láithreach é

- Dein do chuid féin do

- An rud is annamh is iontach

- Iontas na n-iontas

- __________________________________________

- __________________________________________

- __________________________________________

- __________________________________________

- __________________________________________

- __________________________________________

- __________________________________________

- __________________________________________

- __________________________________________

Saibhreas na teanga

Nathanna (mo rogha)

____________________________________________________

__________________________________________________

____________________________________________________

__________________________________________________

____________________________________________________

__________________________________________________

____________________________________________________

_____________________________________________________

_________________________________________________

__________________________________________________

____________________________________________________

_____________________________________________________

_________________________________________________

__________________________________________________

____________________________________________________

_____________________________________________________

_________________________________________________

__________________________________________________

____________________________________________________

_____________________________________________________

_________________________________________________

__________________________________________________

____________________________________________________

_____________________________________________________

____________________________________________________

__________________________________________________

____________________________________________________

_____________________________________________________

Tomhasanna:

Tá sé an-bhreá

Tá sé buí ina lár,

A sciatháin bán

Agus gan faoi ach aon chos amháin.

Cad é?

Chuaigh mé suas an bóithrín

Is chuaigh mé síos an bóithrín

Agus thug mé an bóithrín liom ar

mo dhroim.

Cad é?

Í féin is a céile ag dul timpeall liom

Le breis is cúpla mí;

Teanga láidir atá aici

Ach focal ní labhraíonn sí

Cad í?

Cé a bhí mí d’aois

Sular rugadh Maois,

Agus atá mí d’aois ó shin?

Cuireann tú isteach tirim é

agus tagann sé amach fliuch?

Cad é ?

Bíonn a dhá lámh ar a aghaidh

i gcónaí. Cad é?

Caithfidh sé dul suas ach ní

thiocfaidh sé anuas. Cad é?

Bairille gan tóin

Is é lán d’fheoil dhaonna.

Cén rud é?

Cím é is ní chím é,

Cím ar an bhfalla é,

Siúlann sé sa ghairdín,

Agus an drúcht ní scaipeann sé.

Cad é?

Bíonn sé sa mhóinéar,

agus ní bhaintear é.

Bíonn sé sa tsiopa

agus ní dhíoltar é.

Bíonn sé san abhainn,

agus ní bháitear é?

Cén rud é?

Droichead ar loch gan maide ná cloch.

Cad é?

Chomh bán le sneachta,

Chomh dearg le fuil,

Chomh hard leis an bhfalla,

agus chomh milis le mil.

Cén rud é?

Teas na gréine,

Teas na tine,

Meallann siad an fhuaim is binne.

Cén fhuaim í?

Cad é an droichead is lú ar domhan?

2 3

4 5

6

7 8 9

10

11 12

13

16

Ní sé amuigh ort,

Níl sé istigh ort,

Tá sé ort,

Is ní trom leat é.

Cad é?

1

Ní húm, ní hám,

Ní hiarann, ní stán,

Ní cnámh, ní biorán,

Ní snáthaid, ní sop.

Cad é? Uisce guirt gan salann gan sáile?

Cad é?

Siúd í isteach an tseoid, tseoid,

Siúd í amach an tseoid, tseoid,

Tháinig fear na gceithre gcos,

Agus sciob sé leis an tseoid, tseoid.

Cad iad?

14

15

17

Giodamán cúramach,

Ag imeacht tríd an spear

Gan aon ní ag cur aon tinnis air

Ach a chúraimí féin

Is é ag fáil a chuid stóir

Ar bhláthanna an fhéir

Cad é?

18

Capaillín donn agus shiúlódh sé an

domhan agus ní fhliuchadh sé cos.

Cad é?

19

Dhá ghé roimh gé agus gé i ndiaidh gé?

20

Chím sa chlais é agus beart air?

Cad é?

21

Filleann sé ón sliabh

De ló is d’oíche

Ach ón machaire mín

Ní fhilleann sé choice.

Cad é?

22

Siúlann sé trí chnoc is glean

Is é ina sheasamh ar a cheann?

23

Tá sí ar chúl an chuntair is ní díoltar í,

Tá sí sa tine is ní dóitear í,

Tá sí ar an urlár is ní bristear í,

Is níl aon chearn den domhan nach siúlann sí.

Cé hí?

24

Feicim ina suí is ina seasamh í,

Feicim ar bhláth ar aitinn í,

Ceo ná drúcht ní leagann sí,

Is ní stadann sí de shíor.

Cé hí?

25

Chuaigh bia go dtí triúr ar bhruach Loch Léin,

D’ith an bia an triúr

Is tháinig sé féin slán abhaile

26

Teachtaire glórach,

Teachtaire geal,

Ag rá leis an saol:

‘Tá an oíche ar ceal’.

Cé hé?

27

Bean bheag uasal ag scuabadh an chasáin,

Gan chraobh, gan scuab, gan chuaille, gan scathán.

28 Teas na gréine, teas na tine,

Meallann siad an fhuaim is binne.

Cén fhuaim?

29

Fear fada sractha ina sheasamh sa ghort,

É bodhar agus balbh, ceist agam ort.

Cé hé?

30

Ní chuireann sé aon cheist lena ghlór

Ach faigheann sé freagraí go leor.

Cé hé?

31

Tomhas agam ort, éist leis go beo,

Cén fear a bhearann naoi n-uaire sa ló?

32

Freagraí

1. D’ainm

2. Nóinín

3. Bróg

4. An ghealach

5. Dréimire

6. Tae

7. Clog

8. Scáth

9. An ghrian

10. Méaracán

11. Leac oighir

12. Úll ar chrann

13. Crónán cat

14. Ribe

15. Allas nó deoracha súl

16. Droichead na sróine

17. Luch agus cat

18. Meach (beach)

Freagraí 19. Meach (beach)

20. Scáth

21. Slimide

22. Macalla

23. Tairne i mbonn bróige

24. An ghrian

25. An ghealach

26. Thug iolar cat leis mar

bhia dá chuid gearcach,

ach d’ith an cat na

gearcaigh agus tháinig

sé féin slán abhaile!

27. Coileach ag glaoch

28. An ghaoth

29. Crónán

30. Fear bréige

31. An teileafón

32. Bearbóir

Rabhlóga

An bhfaca tú an bacach?

Nó an bhfaca tú a mhac?

Ní fhaca mé an bacach,

Ná ní fhaca mé a mhac,

Dá bhfeicfinnse an bacach,

Nó dá bhfeicfinnse a mhac,

Ní bhacfainn leis an mbacach,

Ná ní bhacfainn lena mhac.

D’ith damh dubh ubh amh ar neamh.

Is deacair stoca a stracadh trasna tríona lár.

Tá neascóid ar ioscóid an easpaig,

agus tá imní ar an easpag

faoin neascóid ar an ioscóid.

Fear fíal flaithiúil é Flaithrí Ó Flannaile

Ghlan Fiachra a fhiacla le taos fiacla

Seacht sicín ina seasamh sa sneachta lá seaca

Cearc uisce san uisce is í ag slubáil is ag slabáil

Cé déarfadh naoi n-uaire é gan anál a tharraingt

Abair ab ab is ná buail do dhá chlab ar a chéile

Ní péint dhearg a dhein (a rinne)

dearg an deargadaol

Nótaí

Tomhasanna eile:

Bíonn tír agus talamh glas dá bharr,

Bíonn dearg ina ghné,

Bíonn adharca géara air abhus is thall

Ach ní ainmhí é.

(Cuileann)

Niúdar neádar, duine beag bán,

Dhá cheann air is corp amháin

(Spól snátha)

Léimeann sé clathacha is itheann sé

geamhar,

Bó bheag choséadrom gan adharca ar a

acheann

(Giorria)

Tomhas agam ort, tomhas agam ort,

Thug m’athair síol dom le cur sa ghort,

Bhí an síol dubh is an talamh bán- Freagair é

sin is críochnaigh mo dhán.

(Litir a scríobh)

Cailleach fhada chaol

Is gan aici ach súil amháin,

Eireaball fada ag síobadh siar

A ligeann sí ar fán,

Is gach uair a théann sí an bhearna amach

Fágann sí giota dá heireaball ina diaidh sa trap.

(Snáthaid agus a heireaball an snáth a bhíonn ina súil)

Tomhais é, tomhais é ceart go

leor,

Na céadta súil gan béal ná srón.

(Síothlán nó criathar)

Cad is caime ná an abhainn?

(Snáithín stoca)

Soitheach gan tóin is é lán d’fheoil duine

(Méaracán táilliúra)

Cosa fada, glúine cama, ceann marbh gan súil

(Tlú)

Teachtaire beag ó thigh go tigh

agus bíonn sé amuigh istoíche.

(Casán / bóithrín)

Cím is ní bhraithim (é)

Ag siúl ar bharr an aitinn

Ní fhliuchann an drúcht é,

Is ní shiúlaíonn sé i n’aonar

Mo scáth

Bairrlín (Bráillín) bán i lár an tí agus í

gan ní, gan fí, gan filleadh, gan fuadh.

(Gath gréine)

Cén chuid den gcapall is túisce a théann thar

claí?

A anáil

Aghaidh gan cluas, gan béal, gan srón, gan

smig, gan muineál

Aghaidh cloig

Cad é an deifir idir ‘bríste’ agus ‘císte’

Caithear an bríste a ghearradh sula

ndéantar é agus caithear an císte a

dhéanamh sula ngearrtar é!

Cad a dhéanfadh níos mó fothroim ná banbh

muice ar céalacan?

(Dhá cheann díobh!)

Firín (Fearín) beag íseal thíos sa ghort

Caidhb mór leathan air is gan fé ach cos

Fás aon oíche nó púca padhail

An rud a ceanglaítear sa bhfómhar scaoiltear

san earrach é

(Punann choirce)

Cad is airde ná an cnoc

An féar a fhásann air

Cá dtéann an taoide nuair a thagann an

tráigh?

Mar a dtéann an oíche nuair a thagann an lá.

Póca folamh ach rud éigin ann

Poll!

Dá mhéad acu a thógann tú is ea is mó a fhágann tú i

do dhiaidh.

Coiscéimeanna!

Cad a mhaireann má thugann tú bia dó, ach

a fhaigheann bás má fhaigheann sé deoch?

Tine!

Cén rud nach bhfuil mórán maitheasa ann go

dtí go mbristear é?

Ubh!

Coiméadfaidh sé uisce cé go bhfuil sé lán de phoill?

Spúinse!

Dá mhéad a thriomaíonn sé is eas is

mó a éiríonn sé fliuch

Tuáille.

Ní fuis is ní feoil is ní cnámh é, agus is as fuil agus

feoil a d’fhás sé.

Cleite/ Ribe gruaige

Cén rud is mó a ritheann gan cosa?

Abhainn

De réir mar a théann sé in aois bíonn sé ag fás síos.

Eireaball bó!

Dá mhéad a thógann tú as is ea is mó

a bhíonn sé?

Poll

Ní itheann tú é, agus ní ólann tú é, agus ní beo

thú ina éagmais.

Codladh.

Cad a bhíonn dubh nuair a bhíonn sé

glan agus bán nuair a bhíonn sé salach?

Clár dubh!

Cén té is mó a bhíonn i mbéal an phobail gach lá?

An tae a bhíonn sa phota gan dabht!

Siúd faoin stól é, siúd faoin gcófra é,

Siúd amach an doras é is go deo air ní bhéarfá

An ghaoth

Tá dhá sciathán agus eireaball air ach níl aon chlúmh air?

Eitleán!

Chuireas faoin raithneach é agus chuireas faoin bhféar é agus chuireas faoin gcoirce é. Cad é?

Corrán

Méisín cumtha camtha,

A béal fúithi is a tóin in airde.

Báirneach.

Cuirtear é agus baintear é,

ach ní fhásann sé.

Glas an dorais.

Cad nach foláir duit a choiméad tar éis duit é a thabhairt uait?

D’fhocal.

Lár a chroí ina cheann agus seasann sé ar chois amháin?

Gas cabáiste

Tá súil mhór amháin aige ach ní fheiceann sé aon rud léi.

Snáthaid (Súil snáthaide.)

Dá shine dá bhfaigheann sé is ea is lú a éiríonn sé?

Coinneall ar lasadh.

Siúd chugam é tríd an sruth, fear an chótar ghoirm agus snáithín dearg ina léine.

An gliomach

Muicín i dtor is é lán de dhealga

Gráinneog.

Duibhín Ó Duibh thar farraige anoir ag insint a scéil gan féith gan fuil.

Litir

Cad a bhíonn lán agus ar féidir é a líonadh arís?

Corcán lán de phrátaí (é líonadh le huisce)

Teachtaire beag ó theach go teach is bíonn sé amuigh san oíche

Cosán

Bíonn sé mion agat más mion atá sé. Cé gur mion féin é is mór an taribhe duit é.

Mioneolas

Chím is ní bhraithim é,

Ag siúl ar bharr an aitinn,

Ní fhliuchann an drúcht é,

Is ní shiúlann sé ina aonar.

Mo scáth

Cad na thaobh go bhféadfaí a rá go bhfuil an ghrian mórálach?

Mar bíonn éirí in airde uirthi gach aon mhaidin!

Nuair a fhaightear an cú cad nach bhfeictear?

An giorria.

Is furasta dul ann, is deacair teacht as.

Poll portaigh

Loch bán faoi chalm ciúinis, réid,

Is leathóg dhearg ag déanamh muintearais léi.

Pláta bainne agus cat á ól.

Bréidín buí ar thaobh an tí – Is ní féidir liom a shníomh ná a réiteach.

An ghrian ag taitneamh ar thaobh an tí.

Is fear gan anam é go gcuireann an teas fonn urlacain air.

An citeal.

Bíonn sé sa mhóinéar is ní gearrtar é, san abhainn is ní báitear é, sa siopa is ní díoltar é.

Ga gréine

Cén tsúil nach bhfeiceann agus cén teanga nach labhraíonn?

Súil agus teanga na bróige

Bíonn sé ar an mbord go minic, gearrtar go minic é, ach ní itearriamh é?

Paca cártaí.

Cad a ritheann timpeall páirce ach nach gcorraíonn?

Claí/Fál.

Cad a chorraíonn is a chorraíonn, a bhíonn go síoraí ag corraí, is nár chorraigh riamh as an áit?

Eireaball madra/muice.

An mó gob a bhuaileann an chearc ar an talamh nuair a bhíonn sí ag ithe coerce?

Gob amháin!

Cad atá ag duine ach nach féidir leis a choiméad ach dhá noimit?

A anáil

Coicís ag líonadh

Agus coicís ag trá

Sin é mar a bhímse

Agus mar a bheidh mé go brách

An ghealach!

Cén taobh den gcupa go bhfuil an chluais air?

An taobh amuigh!

Cén áit ar buaileadh an chéad tairne?

Sa chéann!

Bean, muc is eascú

Trí rud nach féidir a smachtú!

Cleascheisteanna

Cathain is dóichí a tiocfadh madra na n-ocht

gcos isteach i do thigh?

Nuair a bheadh an doras ar oscailt!

Cad na thaobh go mbíonn meigeall ar

ghabhar?

Mar ní féidir leis é féin a bhearradh!

Fuarthas amach sa bhliain 1841 gurbh é Sliabh Everest an

sliabh is airde ar domhan. Cen slaibh ab airde roimhe sin?

Sliabh Everest! Bhí sé ann riamh!

Cad a thógtar díot sula

dtugtar duit é?

Do phictiúr!

Cad a théann suas ach nach dtagann anuas?

D’aois!

Cé mhéad ubh a d’fhéadfadh duine a ithe ar

bholg folamh?

Ubh amháin mar ina dhiaidh sin ní bolg

folamh a bheadh ann!

Caitheann sé brogan ach níl aon chosa air

Bóthar! Caitheann sé broga na ndaoine a bhíonn ag siúl air.

Cén chuid de Londain atá sa

Fhrainc? ‘ain’!

Cá mbíonn grá, sláinte agus saibhreas le fáil i

gcónaí gan teip?

Sa bhfoclóir!

Cén áit a dtagann an Aoine roimh

Déardaoin?

Sa bhfoclóir

Siúlann sé ar cheithre chos ar maidin, dhá chos i lár an lae, agus ar thrí chos tráthnóna.

Sin é an duine: bíonn sé ag lámhacán ar a dhá chos is a dhá lámh ina leanbh; ag siúl ar a

dhá chos i mbarr a mhaitheasa agus ag siúl le cabhair maide siúil i ndeireadh a shaoil.

Conas a d’fhéadfá dul seacht n-oíche gan

chodladh agus gan a bheith tuirseach?

Dul a chodladh i rith an lae!

Caitheann sé crú ach níor shiúil sé riamh.

An bóthar

Da mbeadh sé bhuidéal liomanáide agat, agus gur ól tú ceithre cinn acu, cé mhéad buidéal a

bheadh fágtha agat?

Sé bhuidéal (bheadh ceithre cinn acu folamh!)

Tá sé sa chúinne is ní fhágann sé é, ach téann

sé ar fud an domhain.

Stampa ar litir!

Fanann sé te i gcónaí fiú amhán sa tsioc ag

an mol thuaidh.

Piobar!

Fear nach bhfuil aige ach aon chipín solais amháin agus a chaithfidh tine, lampa agus píopa a

lasadh. Cad é an chéad rud ba cheart dó a lasadh? An cipín!

Ní maiden á clár é ach mar sin féin is adhmad é

Min sáibh – sé sin an bruscar a thiteann as

adhmad nuair a bhítear á ghearradh le sábh

Bíonn an casóg seo fliuch nuair a

chaitear ar dtús é, agus ní bhíonn

cnaipí ná poill ann.

Cóta péinte!

Éirigh a iníon, agus téigh to tigh d’iníne

Tá iníon óg ag iníon d’iníne ó aréir.

An mó bean a bhí i gceist? (Cúigear)

Seo Siúd!

Aon, dó, trí

Is fearr iad le tabhairt ná le fáil

Comhairle, cicenna agus prugóid!

Na trí rud is fusa a ghortú

An tsúil, an ghlúin agsu an uillinn

Na trí cairde is fearr nó na trí naimhde is

measa

Tine, gaoth agus báisteach

Trí rud nach mbíonn lorg orthu

(Trí rud a thagann gan iarraidh)

Eagla, éad, grá

Na trí rud a bhaineann leis an ngiorria

Cor gear, léim ard agus rith teann in

aghaidh cnoic

Na trí súile is géire amuigh

Súil cait ar luch, súil saoir ar chloch agus súil

caillí ar bhean a mic

Na trí rud is measa do tháilliúr

Siosúr gan faobhar, bréidín gann is fear gan

cheird i mbun a bhfuil ann

Trí rud a chothaíonn suaimhneas i detach

Min, móin agus mochéirí

Cad atá cosúil le leath na gealaí?

An leath eile.

Conas a d’fhéadfadh tiománaí dul in aghaidh

an trachta trí shráid aontreoch gan an dlí a

bhriseadh?

Siúl tríd (gan aon chairt!)

Cé dó a n-ardaíonn an duine is

uaisle sa trí a hata?

Don mbearbóir!

Creid a mhic, i nDia go glan,

Ná tabhair ainm Dé gan fáth,

Coiméad an tsaoire mar is cóir,

Do d’athair is do do mháthair tabhair onóir,

Ná déan marús, goid ná drúis,

Ná fianaise bhréige in aon chúis,

Bead do chomharsa ná santaigh le do ló,

A chuid ná a mhaoin ná santaigh fós go deo.