MỤCLỤCPHẦN1:CUỘCCHIẾN..4

Ngày7-5-1954,đúng17giờ30,ĐiệnBiênPhủthấtthủ.Đãđúngnửathếkỷ.5

1945-1947:“ĐộiquânBigeard”.6TheolờikêugọicủaLeclerc.6Chiếndịchđầutiêntạivùngcao.91948-1950:LãnhchúachiếntranhxứThái12CaoBằng,sựtệhại!171952-1954:TừTúLệđếnĐiệnBiênPhủ.18Mộttiểuđoànlínhmớivàlínhgià.19MấtNghĩaLộ,lạirắcrối21QuânViệtMinhtheosátgótvàchúngtôiphảirútquân.23Mộtnhiệmvụnhảydùđầutiênngoạnmục.251erRCP,tiềuđoàntinhhoakhác.27LạngSơn,hangkhotàng.29NhữngđợtsóngđầutiêntạiĐiệnBiênPhủ.31Tiểuđoàn6eBPClậpthêmchiếncông.33Lạibắtđầuphiêulưu.35Tấncông!Thàphảnứnghơnlàchịuđựng.36Cuốitháng2,Cognytriệutậptôi36Ngườicủatôi:tintưởngvàgắnbónhau.38Tăngviệnđếnnhưngquátrễ.HàNộikhônghiểugìcả.44Kiệtsức,chánngán,tiếptụcchiếnđấu.47Bịcầmtù,bốnthángkinhhoàngtộtđộ.49

PHẦN2:THĂMLẠIĐÔNGDƯƠNG..52PHẦN3:PHỤLỤC..58

CuộcchiếnĐôngDươngcủatôi–MarcelBigeard

TôichânthànhcảmơnTướngTrầnVănQuangvàđại táPhạmXuânPhượngđãnồngnhiệt tiếpđón tôiởVN.Tôigởi lờicảmơnđếncácông:Phạm Văn Nam, René Lepore, Jean-Claue Criton, daniel Maillot, EricBouver,FrédericHelbertđãgiúpđỡthựchiệnquyểnsáchnày.

Cùngvới lờicảmơnđếnCơquanSIRPA/ECPAđãnghiêncứvà lưutrữ những hình ảnh chiến tranh Đông Dương và Cơ quan ảnh báo chíGLMR.

TôiluônnóirằngtôichỉtrởlạiĐiệnBiênPhủvớinắmtroxácđượcthảdùđểgặplạinhữnganhemmàtôikhôngbaogiờquênđãchônrảiráctrongthunglũngxaxôinày.Dùsaotôiđãtrởlạitrướckhinhảydùlầncuốicùngđểnóilên,vàcònnóivềcuộcchiếnĐôngDươngvàĐiệnBiênPhủkhôngbaogiờquên.Tôiđãquaylạikhicònsốngđểtưởngnhớtấtcảcácanhembinhsĩ.

Tựaquyểnsáchcóvẻkiêukỳnhưngchỉlàmộtbằngchứngnhữnggìtôiđãsống.Quanhữnghìnhảnhcảmđộng,anhhùngvàhysinh.

NgàynayViệtNamvàPháplànhữngngườibạnmới,NgườiViệtNamđãnói:“NgườiPhápcácanhcótráitimnhưngkhôngcótiền,NgườiMỹcótiềnnhưngkhôngcótráitim,ngườiNgakhôngcócảhai”.

Saukhituyênbốnhưvậy,làmsaongườitacóthểthoátkhỏicănbệnh“davàng[1]”?(Bigeard)

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

PHẦN1:CUỘCCHIẾN[2]

Ngày7-5-1954,đúng17giờ30,ĐiệnBiênPhủthấtthủ.Đãđúngnửathếkỷ

Dùđãquanhiềunăm,tôicònthấybuồnchonhữngaiđãchoquánhiềutrong cuộc “chiến tranh bẩn thỉu”. Đúng vậy, đã đau khổ về kỷ niệm vềnhữngngàycuốitrongtrậnmưapháo,súngđạnvàđịangục.Rừngđãbịtànphánhưnhữngconngườiđãchiếnđấuvàchếttừnglúc.TấtcảcácchiếnsĩbịbỏrơidothếlựcchínhtrịkhônghiểugìkhidànorganStaline[3]dộitrênđầuchúngtôi.

Không còn hàm trú, không còn trạm phẫu thuật nào còn nguyên đểchăm sóc thương binh cố đứng dậy chiến đấu dù biết rằng phải kết thúc.Thắnghaythuatrongdanhdựlàhyvọngduynhấtcủachúngtôi.Cốcầmcựmộtngàylàhyvọngmộtphéplạ.Thếgiớitựdokhôngthểbỏrơichúngtôi!

Lúc17h30, cuộc chiếnkết thúc.Chúng tôi khôngbiết sau trận chiếnchúngtôiphảiđốimặtcuộcchiếnkhácghêgớmhơn:chốnglạicáichếttừtừvàcáichếttinhthần.Nhữngngườisốngsótbắtđầunhữngbướcđicuốicùngvềcáctrạitùmáítaicóthểsốngsóttrởvề.Khôngthểtinđược!Trongtìnhtrạnghỗnđộnấy,chỉcònchỉcònvết tíchnhữnggiá trịmấtdần theo thờigian:tìnhanhemkeosơndođồngcamcộngkhỗcáchbiệthẵnvớisựđêtiệncủaconngười,tìnhthươngcủanướcMẹ,lònganhhùngvàýnghĩacủasựhysinh.

Ngườitatưởngrằnglònghậnthùkhôngnguôingoai,dùđã10nămtừngàytôiquayvềnơikỷniệmkinhhoàngđểchàocácanhemxấusố.ĐiệnBiênPhủ1994.Nơiđótôiđãtìmthấysựtôntrọngvàtôiđãcónhữngngườibạnmớiduytrìđếnnăm2004.MộttổtruyềnhìnhViệtNamvừađếnToulđểquayphimtôinhưlàmộttrongnhữngditíchcủaĐiệnBiênPhủ.

Nhữnganhbạn trẻđángkính,nồngnhiệtđãchàomộtngườiđạidiệnnhữngchiến sĩ ngàyhômqua.Có ít côngbằngkhimàcon trai thốngchếLeclercđãcùnggiađìnhđếnToulvớingườicháucủaLeclerc,ngườiđứngnhậnBắcĐẩuBội tinh từ tayBigeard.Thậtkính trọngcho tôi !Giữacácbức tường, các con cháu củaLeclerc,một chỉ huy trẻ tài ba, được nhữngngườicóvinhdựphụcvụyêuquý;đãcómốiliênhệbềnvữngvớitôimàtôicòngiữđếnhơithởcuốicùng.ĐiệnBiênPhủ!Tôiđãvàsẽchắnchắnquaylạiđểtìmnhữnganhemmấttíchtrênmảnhđấtthấmmáuhọ,Mảnhđấtmàtôirấtyêuquý-MarcelBigeard.

1945-1947:“ĐộiquânBigeard”

09-1945,Nhật đầuhàngvà rờiĐôngDương.HCM lãnhđạodukíchcộngsảnlợidụngtìnhhìnhtuyênbốđộclập.NướcPhápgởitướngLeclercchỉhuyquânviễnchinhđếntáilậpquyềnhành.ĐạiúyBigeardđãthamgia.Ông tình nguyện lên vùng cao Bắc kỳ để tiếp tục chiến đấu chống ViệtMinh.

1945,lúcđótôi19tuổivàđãđimộtđoạnđườngdài.ThamgianhómlínhFrancnăm1940,nhómbiệtkíchđươngthời, tùbinhcủaĐứcquốcxã18thángvàtôiđãvượtngục.ThựctậpnhảydùbiếtkíchbênAnh,đượcthảdùbênphòng tuyếnđứcvào tháng8-1944,TôigiảiphóngAriègevớimộttoánquânnhảydùvàdukíchquân:lúcđótôitrongtrungđoànbộbinhthuộcđịasố23,bộbinhcủahảiquân.

TheolờikêugọicủaLeclerc

Tháng10,TôicùngđạiđộilêntàutừMarseilleđiĐôngDương.QuânNhậtđãchiếmhònngọccủachúngtôinhiềunămnay.Khihọrútđi,ôngHồChíMinhtuyênbốVNđộclập.Việtminhđãnổilênkhắpnơi.VàphảithiếtlậplạisựhiệndiệncủaPháp.Tôibiếtđólàmộtchuyệnkhókhăn.Tôirađivì nhiệm vụ thế thôi. Tôi hãnh diện phục vụ dưới quyền tướng Leclerc.TướngLeclerclàmộtlãnhđạothậtsự.Mộtýchímạnhmẽ,mộtsĩquangầngũivớithuộccấp,nhạybénvớitinhthầnquânđội.Vàmộtquátrìnhoanhliệtcủaông!ChiếndịchPháp,tùbinhĐức,vượtngục,đitheodeGaulleởLondres,Anhhùngcủa2èmeDB[4],ờTchad,BắcPhi,GiảiphóngParis…

Chúng tôi chen chúc trên chiếc tàu chở línhStamforg-Victory cũ kỹ.Trờinóngkinhkhủng.Thỉnhthoảngphảileolênđểthở.Mộtkhôngkhíẩm.Cuộchànhtrìnhchậmchạp.Đểgiết thìgiờ,chúngtôiđãđánhbàiphévớicáctrungúycủachúngtôi.Saubatuầnhànhtrình,nhiềungườitrongsốhọđãgomđượcnhiềuthánglương.Giácquanthứ6củatôiđãchơihếtmình.

TrongcuộchànhtrìnhvớimộtítthôngtinởĐôngDươngtôibiếtquânAnhvàquânTàuđãsangViệtNamtừ09-1945để logiảigiớiquânNhật.TướngLeclercchỉhuyquânviễnchinhPhápđãđếnViệtNamđầutháng10.ÔngđãchiếmNamKỳbằngxetăng.QuânViệtMinhđãtạmrútvàorừng.Chúngtôiphảichốngđỡvàlobìnhđịnhnơihọđiqua.

Tháng11,TôiđặtchânlênSàiGòn.Tôichưabiếtrằngtôisẽtrảiquanhững năm đẹp nhất của đời tôi trênmột đất nướcmà tôi không bao giờquên.TôisẽrongruổitrênxứBắcKỳ,xứTháigầnsuốt10năm.TiểuđoàncủatôiphảiđóngtạicácđiểmchốtngănchặnởGiaĐịnhcáchSàiGònvàicâysố.Mộtngànngườitrongmộtngôilàngnhỏmàtôikhóchịuchóngmặtvớicáctôntitrậttựcủahọ.Cuốicùnglàmộtnhiệmvụrõràngđếnvớitôi:bìnhđịnhĐồngThápMười,Lùng sụcvào làng tìmnơigiấuvũkhíngoàiđồng.chúngtôiítbịthiệthainhưngkếtquảthấtvọng.chỉhuycấpcaothìkhoekhoang.Khôngmộtlàngnàochốngcựchúngtôi.Thậtvậy,địchtránhkhichúngtôiđếnvàvừakhichúngtôiđithìhọquaylại.tôicảmthấychúngtôiđánhgiásaivìđâykhôngphảilàcuộcchiếnchốngquânĐứcmàlàcuộcchiến chống du kích, Tôi hiểu phương pháp của họ: tôi đã thực hiện tạiArìèges.Ba,bốnthángtrôiqua…TrongvàithángxetăngchúngtôiđãgiảiphòngNamKỳvàTrungkỳ...vàchẳngđượcgì.

Đầutháng3-1946,TướngLeclercvớivàiđơnvịcủa2eDBđãchiếnhếtNamKỳvàTrungKỳ.ÔngbiếtmấuchốtcủavấnđềnằmtạiBắcKỳ.

Tìnhhìnhphứctạphơn.ViệtMinhchiếmBắcKỳvàquânTàugiờlàđồngminhcủahọ.HọđếnđểchiếmBắcKỳvàgiảigiớiquânNhật.Lúcnàycácchínhtrịgiaphảilàmviệcvớinhau.MộthiệpướcđãkývớihọvàchúngtôicóthểđivàoBắcKỳ.Nhómquân23eRIC[5]lànhữngnhómđầutiênđáptàuởHảiPhòng.Chúngtôilạilêntàuđidọc500kmtừNamKỳ,TrungKỳvàđếnBắcKỳ.

Ngày5-3, đến vịnh Hải Phòng, chúng tôi xuống tàu ngày hôm sau.Leclercmuốn làmmột tiếngvang.Trấnanvàingàn línhPhápđãmệtmỏivới những thángvừa qua và làm ấn tượngvớiViệtMinh.Chúng tôi phảichỉnhtrangđầutóc,áoquần,giàyủng,súngốngđểchohoànhảobềngoài.ChúngtôiđứnghếtlênboongđểngắmxứBắcKỳvốnđãcócáigìđókhótả.

Thìnhlìnhmộttràngsúngmáyvàđạibácnổvang.Mộtchiếctàuđổbộcháytrướcmặttôi.Ciais,anhtrungúyquânytrẻtrúngđạnđổmáucạnhtôi.Bìnhthườngmỗikhianhbắtmạchtôi,anhnói:

-“Bigeard,hơn10phútđểsống...hơn5phútđểsống…”

SúngquânTàutiếptụcnổ.Điệnđàitôibịphálàmđôidođạnpháo.Tôicònthấycơbắpanhrunrẩy.Saucùngkhoảngmộtgiờsau,Leclercralệnhtrảđũa.ĐạibáccủachiếcTriomphantnổlênbắntrungmụctiêu.XácquânTàu bay tung lên.Họ liền giơ cờ trắng.Một cuộc thương lượng dài dòngmới.Họxinlỗi.Quảlàmộtsựlầmlẫnkhótin.

Cuốicùngtàuchúngtôicậpbếnngày8-3.DânPháprađườngđểnồngnhiệtđónchúngtôi.Họdườngnhưđượctrútmộtgánhnặng.Tôihiểuđiềunày.NhiềungườiPhápchúngtôiđãbịViệtMinhgiếttrongbiếncốtháng9-1945.

LúcnàysựyêntĩnhtrởlạigiốngnhưkiểutìnhhìnhởSàiGòn.Hàngchụcanhemlínhđứngrangãtư.Tôithấyquáđáng.GiốngnhưsaukhinhảydùphíaquânĐức,tôiphảilàmcảnhsátđiềukhiểngiaothông…Quảlàtôiquênsạchcácmốcthờigianbấygiờ,khôngcòngìrõràng.QuânTàuvẫnởđó,Chúngtôibuộcchịusựlụcsoátcủahọ.Lúcnày,LeclerchiểutìnhhìnhvàraHàNộiđểthươnglượngvớiHồChíMinh.QuânđộichúngtôiởhầuhếtĐôngDươngnhưngônghiểu rõhơnaikhác rằngviệcnàyhãohuyền.Ôngthấyrõrằngngườitakhôngthểđốiđầumộtdântộcmuốnđộclập.

Cáchiệpướcđãký.PhápvàBắckỳgiờsốngchungnhauvớilợinhiều

hơnhại.Chúng tôi tuần tra chung:mười anh thủyquân lục chiến, 10 línhViệtMinh.Chúngtôinhìnnhaulạnhlùng.Khôngcógìthânthiện.Thậtsựlànghingờlẫnnhau.Tệhơnlúccònxemnhaunhưkẻthù.

TôibiếtanhQuilichini,34tuổi,ngườicủaLeclerc,giờđãlêntrungtá,yêucầucácđạiúy lênvùngcaonơi cuộcchiến tiếpdiễn.Cácđơnvị củaPháptừngphảirútsangTàuvới tướngAlessandri trướckhiquânNhật tấncôngvàotháng3-1945,phảiđượcđiềuđộngtrởlại.Tôitìnhnguyệnđilênvùngcao.

Ngày1-7, tại phi trườngCát Bi gầnHải Phòng cáchĐiệnBiên Phủ300km.LầnđầutiêntôibaytrênđấtTháiđồinúichậpchùngphủrừngbátngátkhiếnconngườinínthởmànhìn.ChiếcDakotahạcánh.Quảthậtyêntĩnh.Mộtthunglũngnhỏthơmộng,nhữngngườidânmỉmcườithânthiệnvànhữngngườiđànbàđẹphiếmthấy.

Chiếndịchđầutiêntạivùngcao

TôitheoQuilichinilênTuầnChâu.Anhnóirõtôinhiệmvụvàphươngtiện:“AnhnênthànhlậpđộibiếtkíchvớitànquânTàuvàtunghoànhhậuphươngcủaViệtMinh”.Tôithíchviệcnàyvìcuốicùngmọichuyệnđãrõràng.Hàngtrămngườicủatôitừcácđạiđộikhácđếngianhập.Đólàmộtsânchơikỳdiệu:áoquầnráchrưới,mệtmỏi.códấuhiệubệnhlỵ..Chỉcómộtđiểmtíchcựclàvũkhívẫnđượcbảotrìhoànhảo.TôithấyhọcóýxóađicáimặccảmthấtbạitrướcquânNhật.Giớichỉhuycólýkhicầnphảithaymáuđểlàmsángtỏnhữngcôngcụmệtmỏi.Tôilập4độibiếtkíchgồm25người.Chúngtôirađivớichừng3đến4đơnvị.1đến2đơnvịrađimỗituần.Chúngtôihànhquânkhẩntrongđêm,đểtấncôngViệtMinhlúchứngsángvàchúngtôi rút lui theonhững lộ trìnhbímậtvạch sẵn.Tin tìnhbáohoànhảo,tấncôngchớpnhoángtrongvàiphútvàbiếtmấttrongrừng.

ViệtMinhgiờ là chúng tôi! chúng tôidùngcùngphươngcách,kểcảcáchănmặcnhưViệtMinh...Tôi,cũngnhưngườicủatôi,đichânkhông,chỉmặcquầncụt,lựuđạngiắtlưng,đeosúngcarbine.BềngoàichúngtôikhônggiốngquânđộiPhápmàgiốngkiểudândađỏmiềnTâynhưngtinhthầnsấmsétvàkếtquảthuđượcđãtựnóilêntấtcả.

Trong4tháng,hàngchụctrậnliêntiếpthànhcông.Xứnàyđãănsâuvàodathịttôivàtôixemnhưlàởnhàcủamình.

Tháng10,chúngtôichiataynhautrongnuốitiếc.Nhữngngườicủatôiđã học cách sống trong thiên nhiên, tách biệt những cái đê tiện của conngười.Nhất là sau vài tuần, nhưng người nọ đã tìm lại sự hãnh diện củamình.Họquayvềkhiđãhoànthànhnhiệmvụtrongchiếnthắng.Vềphầntôi,khôngcó lýdonàođểrađi.TrongkhiđóôngHồChíMinhđangtrảinhữngngàymùahèởPhápđểthươngthuyếtchonềnđộclập.Sựviệcvẫnbếtắc.Chỉcómộttạmướcđếnthánggiêng1947.Ôngsẽkhôngcầmcựnổi.

20-11,saunhiềubiếncố,hạmđộicủaPháonãđạnvàokhuphốTàuởHảiPhòng.Vàotháng12,cuộctổngnổidậynổilên.Tôichỉhuyđạiđội3tiều đoàn tự trị Thái, được tăng cường thêm vài lính du kích. Chúng tôikhoảng400quânthiệnchiến,rànhrẽđịahìnhvàmộtnhúmsĩquanPhápđểchỉhuy.Nhữngsĩquan từ trườngSant-Cyr ítkhi ra trậnnhưng thíchnghinhanhtheotôi.Chúngtôimauchóngthành“đạoquânBigeard”.

Chưađầy1năm,chúngtôiđãchiếmđượctoànbộxứTháiđentừtayViệtMinh.Mộtcuộctấncônggần120km.Dânchúngủnghộchúngtôihoàn

toàn.NgườiTháilàmộtsắcdânriêng,vớichỉhuy,giàlàng,tậptụcriêngvàhọghétdânBắcKỳ.Trongmỗi làng, chúng tôiđược tiếpđónnhưnhữnggiảiphóngquân,đượcloănở..Quángonlành!

31-12,tôinhậnlệnhchiếmSơnLatrênđườngsố41băngxuyênvùngcaonguyênBắcKỳ.Tôilạirađivớiquâncủatôigồmbốnđạiđộibiệtkích.NgườiTháiđãmởchochúngtôinhữngconđường,màViệtMinhkhônghềbiết.Chúngtôihànhquântrong2ngàyròngrãvàmangtheosúngcối,điệnđài,đạnpháovớimứclươngthựctốithiểu.

Sángngày2-1-1947,chúngtôiđếnMườngLa.ChúngtôiquansátốngnhòmthấyquânViệtMinhvàchúngtôiđặtcốitrêncácđiểmcao.100quảpháokíchdộixuống.2phânđộicủatôitrànravàchiếmngôilàngdễdàng.ChúngtôitiếptụchànhquânnhanhquaSơnLađếnmộtngôilàngnhỏdướichânđỉnhnúi.Tôibốtríquânbiệtkíchcácnơi.Mộtđộibiệtkíchđếnđườngsố41đểđánhlạchướngđịchvàgâynhữngtiếngnổkinhhoàng.QuânViệtMinhnhàorađườngvàlọtbẫy.Chúngtôiùaralahétđồndậpđánhtừsaulưngđịch.

Chúng tôiđã toàn thắng.Khuđồn trúcủaViệtMinhbị tiêudiệtgọn.Kếtquả:120ngườichếtvàbịbắtlàmtùbinh.Thiệthạichúngtôigầnnhưngkhôngcógì.Tôichỉởtronglàng48tiếngvàtiếptụchànhquântrongvòng3tuầnđếnNàSảnvàđèoConOi.

Đầutháng2,chúngtôiởmiệtYêuChâuvàBảnThìn.

Chúngtôiđãgiảitỏahàngchụckmđấtđai.Chúngtôiluôndùngmộtchiếnthuậtduynhất:tìnhbáo,hànhquânđêm,tiếpcậnđịchlúcmờsángsauđóđánhlạchướngvà tấncôngtừ trêncao.Chúngtôisốngcuộcsốngnhưthúrừng,leotrèonúitrênnhữngconđườnghiểmtrởtườngchừngnhưsứcngườikhôngthểvượtqua.

Nhưng số người chết và bị thương bắt đầu tăng dần khiến chúng tôiphảiphụchồilựclượng.TôiquyếtđịnhdưỡngquânởBảnThìnmộttháng.Tôilợidụngđểđiềuchỉnhtìnhhìnhquảnlý,huấnluyệnvàgiatăngsựủnghộcủaquândukích.

Ngày2-4,điệnđàibáotinchúngtôihaycócuộchànhquânquantrọngcủaViệtMinhcáchđóvàikm.Cóhaigiảipháp:hànhquânđêmvàchuẩnbịđốiđầu.Tôichọngiảiphápthứhai.Lựclượngphòngvệchúngtôiđủmạnhvàđâylàmộtkinhnghiệmtốtđểlínhcủatôiquenchiếnđấu.Báođộng48

tiếngđượcphátra.

Ngày4-4 lúc2giờ sáng, họ tấn công chúng tôi, vốn đã sẵn sàng từtrước.Támgiờchiếnđấubằngsúngmáyvàđạnpháo.QuânViệtMinhrútluivàtôiquyếtđịnhtấncông.Chiếnthuậtcũlạiápdụng:nhiềungàyhànhquân, ít giờ nghỉ ngơi, chỉ ăn ít cơm nắm nguội, tấn công lúc mờ sáng.ChúngtôidùngcáchcũchiếmđượcBảnNanga,TúNang,vàMườngLùm.

Ngày3-5,ChúngtôikếtbèvượtsôngĐàđốidiệnVânYênmàchúngtôiđánhchiếmngày8-5.Từcảthángnaytôikhônghềbáocáochocấptrên.Tôichỉbáocáotinngắngọn:“ĐãlấyVânYên”.

Những tuần này khá thành công. Chúng tôi không hề gặp kháng cự.Chúngtôidẻodai,nhanhnhẹntrênđôichânthépvàsứclựcvượtbậc.ViệcchiếmVânYênvàviệcđơnvịkháctừMộcChâutừphíanamđếngiảitỏa,xứ Thái đen đã gần như được giải phóng. Tôi quyết định lập bộ chỉ huytrongvàitháng.PhânđộitôiđóngtừthunglũngSuốiTócđếnKhuêLang.Chúngtôiliênlạcvớinhaubằngđiệnđàitạomộthêthốngtìnhbáochặtchẽ,tiếpxúcdânxứTháithườngxuyên.TôilợidụngvàithángnàyđểbìnhđịnhxứnàyvàtảothanhViệtMinh.

Mộtgiaithoạilà:3thángmộtlầnngườichúngtôiđượcgửiđilấythưvàđạndượcởMộcChâu.ĐếnphiêntrungúyGuilleminotdẫnđầukhoảng40línhdukích.Ngayhômsau,tôithấyhọquayvềkhôngcóGuilleminot.HọbảorằngbịViệtMinhphụckíchgầnsôngĐà..Vàigiờsau,tôithấyanhtrungúyquayvềmặcbộpyjamatrắngtrongchiếcdù.QuânViệtMinhđãbắtanhtrongkhiănmặcnhưvậy,nhưngtrờitối,họtưởnganhlàcôgáitrẻxứTháivàhọthảanhđi.Đúnglàmộtvậnmay.Tôibuộcphảichoanhtinrằngtôiphạtgiamanh8củvìtộiđánhgiặcmặcđồngủ.Nhưngdùsaocũngmaylàanhthoátchết.

Mùathu1947:Nhữngngàyhànhquâncủatôikếtthúcvàtôiphảikếtthúcchođẹp.TôiđượcbáomộtbộchỉhuyViệtMinhvàmộttiềuđoàncách40kmtrongvùngphiếnquân.LínhTháibảocóthểdẫnđườngchúngtôimàkhôngbịpháthiện.Tôimangtheo100quânvàhànhquântrong3ngày.Khicòncáchbộchỉhuyđịch2km,tôichoquânnghỉvàhọpngắntrướckhitấncông.Mộtđộixungphong,độikhácphụckích,tôivàquâncònlạitấncôngthẳngvàoquânViệtMinh.

Chúngtôitrànquântấncôngdứtkhoátvớihỏalựccối60lyyểmtrợ.15phútsauchúngtôirútquân.Đểlạichođịch20xácchết.Bêntôibắtđược

06tùbinh.Tấtcảchúngtôikhôngaibịthươngvong,riêngtôibịmảnhlựuđạnvàocổ.Chúngtôihànhquângấpquayvề.đếnVânYên, tôingheanhemnói: “Ôngbạngià còncầmcựnổi”Tôikhôngdámmơđếnnhững lờivĩnhbiệtcảmđộngnhưvậy.

Ngày20-9,Gaby,vợtôivàcongáiMarie-France2tuổiđãđóntôitạisânbayOrly.Lầnđầutiêntôigặpcongáimình.TrongbộchỉhuycủatôitạiVânYên, tôiđã treohìnhbégáicủa tôiquấnkhăn tã trắng.Khixangườithân,ngườitabuộcphảisốngvớikỷniệmvớivàibứcảnhhaythưtừhiếmhoi…

1948-1950:LãnhchúachiếntranhxứThái

Tháng10-1947đếntháng2-1948.Bốnthángvềphép.TôivềToulvớivợGabyvàđứacongáiMarie-France.TôilạiphảikhókhănđểlàmquenlạicuộcsốngtạiPháp.Mộtđấtnướcchậtchội,thứcănquábổdưỡngkhiếntôibệnh,chântôikhôngcònquenmanggiày.Tôiđãtốntiềnchohainămtôilàmviệcquásức.

Tôikhông theodõinhữnggìxảyraởĐôngDương.Báochíhầunhưkhôngnóigì.Đólàcuộcchiếnkhôngđượcbiếtđến.Tôiđaulòngvìtôinghĩđếnsựanhhùngcủacácanhemchiếnhữu,củanhữngtrungúyđãhysinh.Việcđóchìlàmtồitệthêm…TướngValuythaythếLeclerc,tiếptụcnhữngchiếndịchquymôvôích.TôirờiBắckỳlúcxảyracuộctấncôngmùathu.ChắcchắnViệtMinhđãrútvàobímật.NgườiPháptiếptụctheođuổicuộcchiếnkinhđiển trongkhi cầnphải cóđạoquân chốngdukích, tức là cầnphải có tin tình báo, tính linh hoạt, cơ động, rành rẽ địa hình như đốiphương.Chính trị làphải thủđoạn.ChắcchắnngườiPhápkhônghiểugì..GiảiphápBảoĐạibùnhìnlạikhôngđượcaicôngnhận.ĐókhôngphảilàthựchiệnviệctraotrảquyềngiảtạođểtrấnanViệtMinh.Ngườitaphảitìmgiảiphápđểđánhhayphảirútvềnước.

Dùvậy tôiquyếtđịnh tìnhnguyện sangĐôngDương lần thứhaivớimáuphiêulưuvànhấtmộtít…bổnphậncủamình.Chếtchotổquốclàsốphậnvinhquangnhất…Tấtcảnhữngmỹ từmànhữngngười thầyđãdạychotôimàtôicòntintưởng…Vàcũnglàướcmuốnđểđượcchiếnđấubêncạnhcácanhem.Nhấtlàtrởlạivùngcaonguyênmàtôitừnglẩntrốnconviruscủa…bệnh“davàng”.

Từtháng2đến tháng10, chín thángởSaint-Brieuseđểhuấn luyệnmộtđạiđộinhàydù.Lúcnàyvợconởbêncạnhtôi.Chúngtôiởtrongmộtngôinhànhỏgầntrạihuấnluyệnvàchỉchiềuchúngtôimớicóthểgặpnhau.Việchuấnluyệncăngthẳngvàkhônglúcnàonghỉngơi.Việcnàykhônglàmtôikhôngvuivìtấtcảphảilàmlạitừđầu,tậndụngkinhnghiệmcủatôidạychonhữngtânbinh,nêulýdotuyểndụnghọvàtạodựngtinhthần…Sauđólàhuấnluyện:đibộ10-15kmhàngngày,hànhquândồndập,bắntheobảnnăng,sửdụnglabànđộtkíchbanđêm,vàtấtnhiênlàcónhảydù.Cườngđộtậpluyệncaoduytrìvàcuộcsànglọcgắtgaovới2/3bịloại.ĐólàviệccầnthiếtvìphíaViệtMinhcũngkhôngngớtcủngcốtrangbị…ỞĐôngDương,khôngaiđượcphépsailầm.

Sauvàitháng,chúngtôiđếntraihuấnluyệnởMeuconđểtậpnhảydù

nhiềutuần.Điềukiệnkhítượngkhôngquantrọngvàngướilínhdùluônphảisẵn sàng.Chúng tôi thườngbị gió thổi đi, tiếpđất trênđườngbăng cứng,thỉnhthoảngcònbịkẹtvàocácnhàkholâncận.Nhữngngườigiỏinhấtcốứngphóđể thoát ra.Nhữngngườikhácphảinhậpviện.Thếcònhơn làbịchếttạitrận.Khichúngtôirađivàotháng10,tôicóthêmcôngcụhoànhảosẵn sàngchiếnđấu:nhữngngười của tôi.Tất cảđềucóbằngnhảydùvớinhữngbướcđikiêuhãnh.

26-10-1948, tiềuđoàn3eBCCP[6] từMarseille lên tàuPasteur.ChiếctàuđãkhôngngừngđilạigiữaPhápvàĐôngDươngtrongsuốtcuộcchiếnđểchuyểntânbinhvốnđangháohứcvàvừatựhỏichuyệngìsẽxảyrachomình.GabyvàcongáiMarie-Franceđãrabếntiễntôivớinhữngtừgiãcảmđộngnhưmọingườikhácnhưngkhôngbịnrịn.Tôisẽluônphụcvụquânđộinơinàocógiao tranh.Khôngkhí sôi sục trên tàu.Ngườicủa tôihơicăngthẳng. Với chúng tôi, Các cô PFAT[7] là những người tuyệt vời tham gianhữngcôngviệcđángngưỡngmộởĐôngDương.

Các chặng dừng chúng tôi đi qua: Aden, Suez, Colombo, Sumatra.Singapour...khôngkháclầntrước.Lầnnàytôiđãthayđổisovớichuyếnđilần trước.Tôi trờnênngoanngoãnhơn tronghầmvànghĩđếnvợconvàđiềumàgiađìnhđangmongchờởmình.

Tháng11, lầnthứhai tôicậpbếnSàiGòn.Khôngcógì thayđổi.Tôiluônkhôngthíchcáithànhphốvốntáchbiệtvớichiếntranhnàyvớimấysĩquan cao cấp huênhhoang chưa từngđặt chân vô rừng rậm.Sau vài tuầnkhôngkếtquả,tiểuđoànchúngtôichiếmmộtngãtưrấtgầnthànhphố.Tôitrở nên sôi sục vì đã bỏ 12.000km sangđâyđể làmnhânviên cảnh sát…Cũngmaymắncho tôi:đạiđội tôiđượcđiều raBắcKỳ.Sự thật tôiđã làchuyên gia của xứ này. Và cũng không hứng khởi gì hơn. Tôi tham gianhữngchiếndịchlớnmàtôikhôngđồngývàtôicũngkhôngcósángkiếngì.Đạiđộitôihoạtđộngtrongvùngchâuthổbằngcáchbổsungquânchocácđơnvịkhác.Tôithấytiếcchocácphươngphápđiềuhànhkinhđiểncủabộthammưuđãkhônghềthayđổiđểhòngbắtmộtkẻthùkhôngthểnàobắtđược.KhichúngtôirầmrộtiếnquânbằngxetăngvàmáybaythìViệtMinhđãcóthừathìgiờđểrútlui.Việcđócứnhưdùngbúatạđậpruồi!Ngườitavẫn luônkhôngchịubiết rõcuộcchiến tranhchốngdukích rasao.ỞHảiPhòng,cuộcsốngêmảkhônglàmtôithíchthúphachútnhớnhà.QuánCaféduCommerce luônđôngđảogáiViệtvàTàuquyến rũđứngchờkhách…Trongkhôngkhíluônđơnđiệu.họxemnhưcuộcchiếnquáxaxôivàViệtMinhcứthếmàlấnchiếmgặmnhấmdần.HọđãchiếmlạixứThái.Người

Phápchỉcòngiữnhữngthànhphốlớn.đườngsávàvàiđồnbótgiữarừng.Tôinhớlại18 thángtôi tunghoànhxứThái.ChúngtôichơingangcơvớiquânViệtMinhvớinhữngchiếnthắngđượcchứngminhquasốvũkhíthuđượcvàsốđịchbịdiệt.

Tôitưởngtượngnhữnggìtôisẽtừnglàmvớiđạiđộitôimộtcáchtrơntru.Giờthìnhữnggìtôidạyhọchẳngxàigìđượctronglúcnày:nhữngcuộchànhquânđêm,bắntheobảnnăng,chuẩnbịphụckích..Quảlàmmộtthấtvọnglớn.Ngàymaisẽbiết.

Cácbiếncốdồndậpxảyra.ĐồnYênChâuvùngcaovừabịtấncông.MộtnhúmquânngườiPhápvàdukíchTháichốngcựchậtvậtvớinhiềuđạiđộiViệtMinh. Biết rõ tôi nắm địa hình, bộ chỉ huy đã thả dù đơn vị tôixuống.Cuốicùngmộtchiếndịchthậtsựđãchứngminhkhảnănglínhcủatôi.Tôitintưởngtuyệtđốiđộiquânhùngmạnhcủatôiluônsẵnsảngchiếnđấukhicầnthiết.

Ngày18-1-1949,TạisânbayCátBigầnHảiPhòng,nhiệmvụnhảydùđầutiênđượcgiao.Ainấycũngkhoekhoangđểthưgiãnvàkiểmtralầnnữatrangbịcủamình.Chúngtôilênmáybay.MáybaycấtcánhvàHảiPhòngbiếnxadầnlúcbìnhbinh.Tiếngchongchóngmáybayồnàokhiếnchúngtôikhôngthể tròchuyệnnhau.Tôingồisátcửađiđangmởcủamáybay.XứTháiđanghiệnradướichânmìnhvàtôithấyhạnhphúcnhảydùlầnđầutiêntrênxứnày.Conđường tỉnh lộ41nhưdãy lụabêndướigiờđangbịViệtMinhkiểmsoát.

Lúc10giờ sau chúng tôi đã cáchHảiPhòng200km.Phi công thôngbáochúngtôiđếnYênChâu:Cáiđồnbótbằngtrevẫncònđó,trênđỉnhnúimàtôiđãchiếnđấutrongnhữngngàyđầutiên.Tấtcảcácanhemđứngdậy,mócđaisẵnsàngnhảy.Go!Cácanhemnhảytheotôi.Quảlàyêntĩnh.Mộtchúthạnhphúctrongtrẻokhithảdùlơlửng.Trênđầutôi,cácanhemnốinhau theo sau nhanh chóng.Những chiếc dù trắng bung ra trên trời xanh.ChúngtôithấyquânViệtMinhbỏtrốn.Tôicócảmgiáclàmchủcảthếgiớikhiđếnđểcứuviện.

Mộtcútiếpđấtmạnhlàmtôiquayvềthựctế.Chúngtôigomquânlạivàđivềhướngđồn.Lính trongđồnvuimừngkhi thấychúngtôiđến tăngviện.AnhchỉhuyngườiCorsetênPaccioninồngnhiệtđónchúngtôi.Anhbịđiếctaivàtôiphảinóilớntiếngnóivớianh.Paccionikểlạichuyệnbịtấncông.Chúng tôi chămsóc thươngbinhvà tuần traxungquanhđểgiải tỏađồn.

Đêm đến, chúng tôi phải đi bộ tải thương binh đếnNà Sản cách đó

40kmvới6tiếngđibộ.ỞNàSản,xetảiđãchờvàchởchúngtôiđếnbệnhviệnSơnLa.Chúng tôiquayngượcvềđồnsauvàingàynghỉdưỡng.Anhchỉ huyPaccioni hãnhdiệnvề línhnhảydùvà cầmcự tậpkích.AnhgiảithíchrằngkhuđấthoàntoànvữngchắcvàquânViệtMinhđãtrốnkhichúngtôi đến. Tôi chỉ tin phân nửa. Tôi đề phòng gởi đi 6 người làm trinh sát.Côngviệntiếptụckhónhọctrongkhôngkhínóngnực.Thìnhlìnhmộtloạtđạnbắnravànhómtrinhsátbịtiêudiệtvớinhiềungườibịthương.Tôixảhếtbăngđạnvàla:“Bắnhếtga!BắnphủđầuvềhướngViệtMinh!”

Nhómchúngtôibìnhtĩnhứngphó.MỗingườiđềuởtạivịtríphụckíchtốtsẵnsàngđónđánhquânViệtMinh.Họrút luivìbiếtrõkhôngthểtiếnlên.Chúngtôigomxácchết,chămsócthươngbinhvàrútcẩnthận.Tôitựgiậnmìnhvìvìsaomìnhđãlọtvàocáibẫyquáthôthiển.Tôibiếtphảilàmlạitừđầu.Đólàmộtbàihọcdolỗicủatôilàmnhiềungườichết.Hômsautôimộtmìnhđitrênconđườngbịphụckíchđểchứngminhchongườicủatôibiếtrằngtấtcảđềutốt.

Tôi ở đây hơn 8 tháng đến tận tháng 9 trong vùng Chien Dong vớinhiệmvụtảothanhkhuvựcvàtriệttiêuquânViệtMinhtừsôngHồnglên.Ngườichỉhuycũđãchuyểnđivàtôiphảiquảnhếtcácđồnbóthiệncóvớihơn1.000línhThái.Tôivẩnluônlàđạiúygắnbóvớiđạiđộivàphảibáocáo lên chỉ huy.Nhưng theo thói quen, người ta tin tưởng giaomọi tráchnhiệmchotôivốncaohơncấpbậchiệntại.TôinhanhchónglậpbộchỉhuytrênđỉnhnúiChienDong.Tôithiếtlậphệthốngtìnhbáothậtsự.Quanđầutỉnh gửi đến tôimột người nhà của ông thênThéoVănThục để làmmộtcôngviệcngoạilệ.Dânchúngnângđỡvàthôngbáotintứcchochúngtôi.Mỗi trung úy của tôi nhận đảm trách một vùng hoạt động và chúng tôithườngxuyênhànhquântậpkích.Nhómđãhoạtđộng3.000chuyến.Chúngtôikhônggiốngnhưnhữnglínhgiữđồnkhác!Vàinhómquânđóngkhôngquá xa căn cứ để phòng vệ…Chúng tôi luôn làm nhiệm vụ săn tìmViệtMinhtạinhữngnơimàhọxemnhưlàantoànvớihọ.

Mộtchiềunọtôiquayvềvànhậnbứcđiện:“ĐếnSàiGòn.Gaby”.Vợtôi,cũngcứngđầugiốngtôivớicáimáuphiêulưu.Tiếcrằngtôikhôngthểđiđónvợnhưhầuhếtngườikhác.Mộtchỉhuyđềnghịchongườiđi theotôi.Tôiđiệnchomộtngườibạnnhờđónvợtôi.Cuốicùng,đượcgiấythônghànhvàvợtôiđếnởSơnLatạinhàmộtnhânviênhànhchínhtrongvùngquânsự,nơidânthườngkhôngđượcđến!Xemnhưchotôiyêntâmrằngvợởbêncạnhmình.

6thángsau,TôiphảivềHàNộivới3eBCCPgắnbócủamình.Chỉ

huycấpcaokhenngợicôngtrạngtôinhưngtôikhônghoàntoànthỏamãn.Tôiđãmất30người.Đólàquáđángdotôiđãnónglòngđánhnhanh.Tôihứalầnsausẽthậntrọnghơn.Khiđọckếtquảbáocáo,ôngtướngchỉhuyAlessandriquyếtđịnhgiữtôitrênvùngcao.TôilothànhlậptiểuđoànlínhTháiBT3gồmlínhtìnhnguyện.Sốngườitìnhnguyệnđôngkhiếntôiphảitừchốibớt.NgườiTháivốnthùdânBắcKỳxưanay.CóthêmvàisĩquanvàhạsĩquanPháptừchâuthổsôngHồnggởilênchotôi.

Ngày1-10,tiểuđoàn3eBTđượcthànhlập.Tôigiờcó5đạiđộichiếnđấuvà9đạiđộidukích.Hơn2.500ngườidướitaymộtđạiúy!Tôicònchưabiếtrằngcũngngàynày,nướcCộnghòaNhândânTrungHoađượctuyênbốthànhlập.QuânViệtMinhtừlúcnàyđãcómộthậucứvữngchắc.CácdukíchcủahọđượchuấnluyệnvàđượcTrungCộngtrangbịvũkhítốitân.

Bấygiờtôichưahềbiếtrõđiềuđó.ChúngtôiphảigiữhaiphânđộinhỏởSơnLavàMộcChâu.Chắcchắctôiluônkẹttrongcáivùngngàycànggắnbóvớitôi.BộchỉhuycủatôisẽđặtởSơnLa,thủphủcủaxứTháiđen.Ngôilàngđãđánhdấubalầntôiđếnđây: lầnđầu1947, lầnhai1949,vàlầnbavào1952vớinhữnglầncùngvớianhemdùđicànquét.Sốphậnquyếtđịnhtôibịbắtlầnthứ3tạiđây.ĐólàsựVinhquangvàthấtbại.

Cáctrungúycùngvớilínhsốngquenthuộctrongthiênnhiên.Tôicũngvậynhưđãtừngvớicáclínhdukích.Đólànhữngngườihoàntoàntậntụy.Đốivớihọ,khôngcầnphảinói‘tiếnlên”hay“theotôi”.Họhiểuýtôihoàntoàn,Mỗichiều,tôigọiđiệnđàiđểnghebáocáovàralệnhchongàyhômsau.Nhờliênlạcthườngxuyênmàcácanhemtintưởngrằngkhiđụngtrậntôisẽbênhọvàtăngviệnđúnglúc.Trongchiếnthuậtbàncờnày,chúngtôitiếptụccànquétViệtMinhkhôngngừngkhiếnhọmấttintưởngvànghingờlẫnnhau.Chúngtôitrởthànhnhữngthợsănkhéttiếng.

NgườidânTháiluônủnghộvàthôngtinchochúngtôi.Nhờhọ,chúngtôichuẩnbịkỹtrướckhilàmnhiệmvụ:hànhquânkhẩncấp30-40km/ngàyquanhữngconđườnghọmở,băngquađèocaohơnngànmétvớinhữngvắtcơmnắmvàthịtbòxôngkhói.Chúngtôinghỉmộtchốc,quansátkẻthùvàtấncônglúchừngsáng,rútnhanhgọn.Kếtquảngoạnmụcvàcáctrungúyđã nhanh chóng cómột chiến công hỗn hợp: 250ViệtMinh chết, 52 đàongũ,1000nôngdânxingianhập.

VợtôibêncạnhtôiởSơnLa.Tấtcảđượctổchứchoànhảotừngphút

mộtvàanhemlínhthểhiệnxửsựkhônkhéo.Tấtcảdiễntiến5trên5.

Tháng3,tướngAlessandriđếntậnnơithămtôi.Tôitrìnhbàycácvịtríđóngquânkhiếnôngkháấntượng.Chiềuôngăntốivớichúngtôitạinhà.Hômsautrướckhiđi,ônggọitôiđến:“NàyBigeard,tôikhôngđủcanđảmcóivớianhchiềuhômquarằnganhđãlạmquyền.Mộtngườilínhkhôngcóquyềncanthệpvàochínhtrịvàôngkhôngcầnphảibáocáonhữngthôngtinnộibộ.Tôithấynhưthếgiớiđảolộn.Ýtưởngtôibịbẻgãy.Tôikhônghiểugìnữa.Kếtquảngoạnmụcvàtôingẩncaođầuchỉđểnói lênsựthật.VàingàysautôiđápmaybayDakotavềHàNội.Vợtôiđitheokhôngnóigìvàthôngcảmchotôi.Tôiquyếtđịnhtừchức.Chỉhuythuyếtphụctôivàchophéptôinghỉphéphaituần.TôivàvợraHạLongnghỉphép15ngày,mộthạnhphúctrongthờichiến.Tôilolắngnghingờtươnglaisắptới.

Tháng4-1950,cuốicùngngườitachotôichỉhuytiểuđoànhànhquângiữaHảiPhòngvàHảiDương.Tiểuđoàntinhhoagồmhơn1.000línhbảnxứBắcKỳthiệnchiến.Tôivẫnluônlàđạiúy!Vìđểcóchứcvụchỉhuycaohơntrongquânđộithìphảicóbằng.Tôikhôngcógìcả,khôngtrảiquakhóahọcởtrườngSanit-Cyr,khôngquatrườngquânsự,chỉcóbằnghọcđường.Việcnàyđốivớitôithìtựnhiênnhưngđãlàmkhóchịucấpchỉhuy.Khimàmộttrungúykhôngbằngcấplạiquáthànhcông.Tôihiểuchuyệnnày.Nênhọđểtôilàmtrungúycànglâucàngtốtđểhyvọngmộtngàytấtbại.

Nhưngkhôngphải,khi tôimớiđến, tinh thầnquânđộiđang lúc thấpnhất,haichỉhuycũcủatôibịgiếtcùngvớivàisĩquantrẻtrongđócócontraitướngLeclerc.Tôiđãmauchóngthayđổiđồngphục,củngcốtinhthần,huấn luyện, tập chịukhổ.. vàhúng tôi đã cókết quả sáng chói với nhữngcuộchànhquânphốihợpnhưchiếndịch“tonneaux”đãdẫnchúng tôi lênphíaBắcsôngHồng.Sauđó,chúng tôiphảichiếmngôi làngđược lũy trebaobọc.

NhữngcuộcđụngđộvớiViệtMinhhàngngàyvới thế thượngphongnghiêngvềchúngtôi.Mặcdùgặpthươngvongnhưngtôiphảilàmquenvớicuộcchiếnmớitrongvùngchâuthổ,trênđồngbằng.Tôimauchóngthànhmột taysừngsỏ.Nhịpđộcăng thẳngnhưngkhôngcógìxemsovớivùngcaomàtôiluônnhớnhung.Tôiđãthànhmộtngườidânsơncướcghétđồngbằngnhưngkhôngphảilàvôcảm.

Chiếncông tôinhiều thêm.Khixemkếtquảcủa tôi,chỉhuycấpcaoquyếtđịnhchotiểuđoàntôimộtlácờ.Đólàlácờngàytrướccủatrungđoànthuộc địa Bắc Kỳ số 1 (1er régiment de tirailleures tonkinois). Tướng

Alessandrikhôngcómặt trongbuổi lễđódophảivềPháp.Tôi tiếcvì tôiđánhgiácaoôngtướngtổngchỉhuyBắcKỳđãkhôngngạitintưởngtôi.

MarchandđãthaythếAlessandri.Tôicũngvừabiếtmặt.Anhemlínhchúngtôihãnhdiệnvàdanhtiếngtiểuđoànđãlêncaochótvót.Thànhcôngnàyđếnthànhcôngkhácnốitiếpnhau.Tôiđượcquânđộituyêndươngcánhân.Mộtgiai thoạigiữanhữnganhemkhác.KhiđichiếndịchvềtớiHàNộilúc20giờ,đườngđiHảiDươngbịchặnđếnsáng.ĐêmViệtMinhlàmchủnhưngtôiquyếtđịnhđi.TôiláixejeepvớimộttàixếBắcKỳngồibêncạnh.Xechạyhếtga.

Dướiánhđènpha,tôithấychừngbamươitênViệtMinhđangcưacộtđiệntín.Tôixôngthẳngvào.Anhtàixếquạthếtbăngđạnvàtôitungmấyquả lựuđạn.Chúng tôi làmmộtcú sấmsét.ViệtMinh ria súngđuổi theonhưngquátrễ.

Tôicóhàngchụcgiaithoạiđểkểlại,nhữngcuộcchạmtránhàngngày,nhữngthànhcôngđềuđặn…TinhthầnlàsấmsétvàdânBắcKỳxemngàyvềxứcủatôiđếngầntrongsựbuồnbã.Dùvậytôivẫngắnbóvớivùngcao.Tôikhôngbiếttôicóthểsẽquaylạilần3vớisựtệnhấtkhông.

Mùathu1950,chúngtôithamgiachiếndịchquymôsaucùng.Chiếndịch “Hải cẩu” (Phoque) phải hành quân trên thành phố Thái Nguyên vàngườitachorằngcóbộchỉhuycủaôngHồChíMinh.Chúngtôitiếnquânkhônggặpkhángcựnào.QuânViệtMinhchưađủmạnhđểđốiđầuvớivàitiểuđoàn.Họcònlẫntránhsauvàiđụngđộnhỏ.

CaoBằng,sựtệhại!

Giữatháng10chúngtôivềHàNội.TôicònchưabiếtnhữnggìxảyratạiCaoBằng.Bộ thammưuđãquyếtđịnhdi tảnkhỏiCaoBằngvàLạngSơn.Cuộcluiquândọctheotỉnhlộ4làmộtthảmhọa.QuânViệtMinhkhắpnơi,tấncôngđoànxe,phụckíchkhắpngãđường.Cónhiềutiểuđoànbịtriệthạ.Hàngngànngườichết.Ngườitahoảnghốtgửiđơnvị3eBCCPlênThấtKhêđểgiúpnhữngngườisốngsótđangcónguycơbịtiêudiệtsạch.Tôinhớđếncáctrungúyvàbinhlínhmàtôitừngchếnđấubêncạnh…Cáclínhdùđángngưỡngmộđềubịchếtmộtcáchvô ích trongmộtchiếndịchmàHàNộichuẩnbịsailầm.Máybaymangvềvàingườisốngsótcủatiểuđoàn3.Chỉcònlạimộtnhúmquânbịthươngtoànbộ.Quảlàtệhại!

CácbiếncốnàytôikhôngđượcbiếtvìkhôngcònchỉhuyvàtôiđãrờiBắcKỳvớivợ trên chiếc tàuLaMarseilaiseđi vềPháp.Sauba tuần trênbiểnbìnhyênnhưmộttuầntrăngmật.Lầnđầutiênsauđámcướinăm1942,chúngtôicóthờigiannghỉbênnhaumộttý.Chúngtôigợinhớnhữngvùngđãđiquavớnhữngngườidânchúngtôiđãsốngchungchiasẻvàyêumến:ngườiThái,Mèo,dânBắcKỳtrongvùngChâuThổ…TôithấychuyếnsangĐôngDươnglầnhaicũngcăngthẳngnhưlầnđầuvớikếtquảkhảquanhơnhẳn.Kếtừlúcchỉhuymộtđạiđội,tôiđãmộtlầngiảiphóngxứThái,thànhlậptiểuđoànvàphụchồimộttiềuđoànkhácđangsuyyếu.Tôiđãtíchlũymộtkiếnthứckhổnglồdođãđibộhàngtrămkm..Tôichắcchắnkiếnthứcnàysẽgiúptôitrongnhữngđiềukiệnthửtháchkhắcnhiệthơn.

1952-1954:TừTúLệđếnĐiệnBiênPhủ

Năm 1952,ViệtMinh trở nên đông đảo gần như có thể bứng ngườiPhápđinhờvàosốvũkhíviệntrợcủaNgavàTàu.ThiếutáBigeardsangĐôngDương lần thứbavàbắtđầuchỉhuy tiểuđoànnhảydù.BigeardđãđánhdấunhữngchiếnthắnghiếmhoicủaquânđộiPháptrongthờikỳkhókhăn.Huyền thoạinhảydùđượcsinhra.ThấtbạiởĐiệnBiênPhủkhônglàmlumờBigeard.12.000ngườitrongkhuđồntrúbịđánhbạinhưngsựanhhùngcủahọđãthànhhuyềnthoại.

Từ11-1950đến6-1952,TôiởPhápmườitámthángnghỉngơibêncạnhgiađình..Thờigianquanhanh.SaukhiởToulvàituần,tôixinđisangĐôngDươngcàngsớmcàngtốt.VấnđềkhôngđặtrađểbiếttôicònđượcởPhápbaolâu.Hàngtuần,tôiluônnhậntintừbạnbè,cáctrungúyđànemởĐôngDương.Phầnđôngđềubáotincáichếtcủangườikhác.Tôihốihảrađihoànthành nhiệmvụ, nơi nướcPháp có chiến tranh.Lúc này, tôi đã và bán lữđoànbiệtkíchdùthuộcđịa.Sauvàithánglomộttrạmhànhchính,tôinhanhchónglậptiểuđoànmới.Côngviệctôithíchlàtạotinhthần,lậpmộtnhóm,chuẩnbịngườiđươngđầutìnhtrạngtệhạinhất.

Tháng 1-1952, tôi lên tiểu đoàn trưởng. Ngày 20-6 tôi lên tàu ởMarseille.Giờtôikhôngcònlàtrungúytrẻhăngnhưchóđiên,tựtửmàlàchỉhuytiềuđoàndùtinhhoa,tiểuđoàn6eBPC[8].TôiđãchinhchiếnbốnnămởBắcKỳ,rànhrẽquânViệtMinhvớicáicanđảm,kỷluật,cuồngtíncủahọ.Tôiquyếtđịnhhoànthànhnhiệmvụkhónhấtvớimộtthiệthại tốithiểu.

Trongvài tháng,mọi thứởĐôngDươngđềuthayđổi.Một thángsaukhi tôirờiĐôngDươnglúc12-1950, tướngDeLattredeTassignychỉhuyquanviễnchinhđãmanglạithànhcôngđãbiếtvựcdậyquânđội,thunhậnsángkiếnvàsuốtnăm1951,quânPhápđãthắngcuộcnhữngcuộcngănchặnnhiềucuộctấncôngcủatướngGiáp.HoakỳđãchiếnđấuchốngquânTàuởTriềuTiênđãhiểucuộcchiếnởĐôngDươngcũnggiốngnhư thế.Họbắtđầugiúpchúngtôiquymôlớn.Lựclượngviễnchinhbớtcósuynghĩbịthếgiớitựdobỏrơi.Tiếcrằngsốphậnđãlàmkhổcácchihuygiỏi.

Leclerschếtdotainạnmáybay.DeLattrevềPhápvìbệnhnặng.SalanthaythếsaunhiềunămởĐôngDươngrànhrẽđịahìnhnhưnglạikhôngcótầm như hai người tiền nhiệm. Tháng 7, tôi đếnĐôngDương lần thứ batrongtìnhtrạnggấpgáp.ChúngtôiđượcchuyểnđếnHảiPhòngngayvàđivàovùngchâuthổ.ChúngtôiphảiphụckíchvìViệtMinhgiờcómặtkhắp

nơi.HọkhôngcònlẩntránhvàdámđốiđầuvớiquânPháp.NướcTàuviệntrợvụkhíhiệnđạichohọ.BộthammưucóbảnđồvớitấtcảcácngôilàngbịquâncủatướngGiápkiểmsoát.Trênbảnđồhàngngànvòngkhoanhđỏlốmđốnnhưbệnhđậumùa.

Mộttiểuđoànlínhmớivàlínhgià

HaithángmệtmỏihànhquânhànggiờtrênsôngnướcngậpngangthânđểđíchthânkiểmtratheotừngbướcchânchắcchắnkhôngcònbẫycủaViệtMinh,lùngsụctừngngôilàngtrongnỗisợbịphụckíchbắn,tấncôngchớpnhoángkhibiếtrõnơicóđịch…Tiểuđoàncủatôiđượcchấnchỉnhtừanhtân binh thành thiện chiến, những anh lính già lấy lại tinh thần và khôngngừnghọctập.Tôihãnhdiệnvềtiểuđoàncủatôi.Dùsaonổinhớvềvùngcaonguyênvớicácanhdukíchquânvẫncònđó.Trênvùngcaotôicóthểchiếnđấutheoýmình,xàicùngmộtbàivớiViệtMinhđểđánhViệtMinh.Trongkhiởđâytôihoàntoànbịđộng.

Đầutháng10,chúngtôinghỉdưỡngquânmộttuầnởHàNội.Chúngtôiđóngtạimộtcănnhàlớn,mộttrungtâmhuấnluyệnởđườnglaMission.Cácanhemlíchdùđếnđóđểnghỉmộtítngày,vìcácđơnvịtinhhoaluônphảichiếnđấu.Ngày15-10lúc21giờ,đạiúyTourret,phụtácủatôivàophòngtôinói:“Báođộng,chúngtasẽnhảydùlênvùngcao”.TôisangbộchỉhuygặptrungtáDucourneauchỉhuycácquândùởBắcKỳxinchỉthị.

“Bigeard,ViệtMinhmởcuộctấncônglớnvềNghĩaLộ.Anhsẽnhảydùcáchđó40kmtạiTúLệ.Nhiệmvụlà:giữđồnnàyvàtăngviệnchođồntạiNghĩaLộhayGiaHội”.

Tôiquayvềtrungtâmhuấnluyện.Cáchạsĩquancủatôilogomquânlính đang tận hưởng ngày phép trong các rạp hát và quán bar. Suốt đêmchúngtôichuẩnbịvànghiêncứuchiếndịchtrênbảnđồ.Hômsaulúc5giờ30,mộtcuộcbriefingtạibãimáibay.Tấtcảanhemđềusẵnsàngvớitinhthầnhănghái.Nhiệmvụnhảydùđầutiênđúngnghĩalênvùngcao.Mỗikhicóchuyện trênđó thìngười tađưa tiểuđoàncủa tôiđến.Quả thật từbốnnămnay,tôicókinhnghiệmdàydặntạixứnàyvàkhôngphảiquacácbảnđồ.

Do thời tiết, chuyến bay hoãn thêm ba tiếng. Trờ bắt đầu nóng. Saucùng thì chuyến bay cất cánh. Phải cần bamươi chiếcDakota để thả 700ngườinhưgquânđộithiếuphươngtiệnnênchúngtôiphảiđihaiđợt.

Ngày16-10, lúc 12 giờ, tôi nhảy dù luôn với một cảm giác khó tả.Chiếcdùtrênđầutôibungra.Bêndướilàđấtvàkẻthùgiấumặt.Mộtkhungcảnhluôntuyệtđẹplàmsaysưalòngngười.Cuộcnhảydùtốtđẹp.Haidùbịrốinhưngkhicáchmặtđất30m,ngườicủatôikịpbungdùtrướcbụng.Kếtquảhọchỉbị thươngnhẹ:bịgiậphaybongmắtcá,một tỷ lệphần trămít

quan trọng tronghuấn luyệnkinhđiển.Tiểuđoàn6eBPCcủa tôiđãhoàntoànchấnchỉnh.ChúngtôitậpkếttạiđồnTúLệvàxếpdù.Khôngcómộttýtiếtkiệmnàyvớiviệcquânđộibắtchúngtôiphảimangdùvề!

Lúc17giờ,vậtdụngtiếptếđợthai:Đạndược,dâykẽmgaivàthứcăn.Chúngtôicóthểtổchứccôngviệc.Đồnbót,thànhtren,vàlổnúpvàchừng30 línhThái.Tôi tiếp tayvà tổchức tấtcả.Tôi lướtnhìnước tínhsựkhókhăn.Túlệđượcchiếmhaiđỉnhcao868và831mét.Trapp,mộtanhsĩquantrườngSaint-Cyr, lạnh lùng, ít nói nhưng cómột ý chímạnhmẽđóng tạiđỉnh868.Leroyđóngtạiđỉnh820.Magnillatthuộcquândựbịvàtôiđóngtạibộchỉhuyvớivũkhíhạngnặngđặttrongđồn.Việcphòngthủbắtđầu.Suốtđêmchúngtôiđào,bới,vàcácđỉnhdầndầnđượcthiếtlậpsaumộtđêmchuẩnbị nhưmột nhàmáy.Chúng tôi quênmệtmỏi khi nhảydù và suốtđêm làmviệc.Mọingườiđềuchú tâm làmnhiệmvụ.Cácđườnghào trênsườnnúi, hàng ràokẽmgaivàimétphía trướcvànhữngđườngbắnđượckhaithông.Ngàyhômsauvẫnthế.Thàđổmôihôihơnđổmáu.

Vịtríchúngtôiđượchoànthiệnvớiđầyđủvũkhíđạnđược,khẩuphầnvàlộtrìnhđượcdựtính,thươngbinhđượcmáybayMoraneditản,liênlạcđiệnđàigiữacácchốtđượckiểmtra.Việcđàohốcánhânchotừngngườicólẽ là lầnđầu tôidạycho línhdùcủa tôi.Việcnày tránhnhữngbấtngờđểkhỏibịgiếtchếtmộtcáchlãngnhách.Tôimuốnhạnchếtốiđathươngvongdobấtcẩnhaykiêungạovặt.Tôi liên lạcđiệnđàivớicácchỉhuy tạiGiaHộivàNghĩaLộ.Tấtcảthànhcôngvàtôicóthểhoànthànhnhiệmvụ.

MấtNghĩaLộ,lạirắcrối

Đêm17và18-10,Trờirựcsángởphíađông,chúngtôikhôngnghegìnhưngthấyánhsángnổvàvếtđạnbay.ĐồnNghĩalộbịđánh.Hyvọnghọcòngiữvững.Điệnđàikhôngliênlạcđược.Chúngtôikhôngthểphảnứnggìvàchờđếnsáng.ĐồnGiaHộicótràlờinhưngkhôngcóthêmtintức.

Ngày18-10lúc10giờ,ĐiệntừHàNội:“NghĩaLộbịmất”.SauđóGiaHội gọi tôi.QuânViệtMinh tăng cường cácvị trí chiếnđấubaovậyGiaHội.Tìnhhình tệkhôngkém.24giờ, từbộchỉhuy, tướngdeLinarèschỉhuyBắcKỳra lệnhGiaHội rútvềcăncứcủa tôi tạonênhỗn loạn.QuânViệtMinh tấncôngsuốtdọcđường rút.Nhữngnhiệmvụ tốtđẹpngười tagiaotôiđâumất?Mộtđêmtrắngtrôiqua.Lúcsángra,tôigờiMagnillatđólínhtừGiaHộisang.Vàiphútsau,anhgọiđiệnđàichotôi:“Quântậptrungquânmạnh trước,đáng lẽphải la”.Thậtvậy,đó làViệtMinh.Cuộcđụngtrậnlớn.Magnillatđánhcầmchânđịchmộtcáchthôngminhđểrútvếphíatôi.Chúngtôitheodõitìnhhìnhtừngphút.Tấtcảcácsĩquanđềuchungmộttầnsốvànghelệnhchỉhuytrựctiếptừtôiquađiệnđài.Tôithíchnhưthếvàcócảmgiáclàtiếpxúcvớingườicủatôibằngcáchnàyhơn.

Từ1949, bí danh điện đài tôi làBruno.Cái tên rõ ràng, vangdội vàmang lạimaymắnđến tận lúcnày.Mỗingười cóbí danh riêng,Trapp làHervé,LeroylàPolo…

19-10 lúc 21 giờ, tướng de Linarès ra lệnh tôi rút quân về sôngĐà.KhôngcóchuyệnđóvìtôicònphảichờcácanhemởGiaHộiđểhọkhỏibịtànsátvàtôicòntựtinvịtríchiếnđấucủamình.Đêmđến,tiếptụcchờđợi.Đãbốnngàychúngtôikhôngchợpmắt.Chúngtôithấynhữngánhđènpinờphíađông.Đúnglàhọ.Tôiralệnhhọđóngngayđiểmtựasátchânđỉnhnúi.Họbáo rằngViệtMinh tiến sát sauhọ.Nhưng lúcnày thì chưacógì.Họmuốn kéo dài kéo dài trận và phải đặt vị trí chiến đấu trước khi tiêu diệtchúngtôiđểthắnglớn.

20-10lúc2giờsáng,ViệtMinhtấncôngvàchúngtôibắnsuốtđêm.Họtậptrungvàovịtrícủatôi.Chúngtôiđượcchônnúpkính,trangbịđầyđủđểđốiphó.Đạnpháovàcốidội tốiđa, lựuđạn,súngmáyliên tụcnhảđạnphảncông.Nhưngkhôngvượtquangoàiràokẽmgai.TrappvàLeroyxếphàngvũkhítừđỉnhnúicủamình.Thậtlàkinhhoàng.

4giờsáng,mộtítimlặng.NhưngquânViệtMinhbiếtcáchxoaytrở..HọhiểurằngphảihạHervémớicóthểđánhsụptoàntrại.Mộttrậntấncông

bằngbiểnngườimớidiễnra.QuânViệtMinh,ngườinàynốitiếpngườikia,bịgụcngã.Nhữngtiếngnổrựcsángnhưđánhgiáplácà.NhưngkhônghềgìkhiTrappđượcbiệtdanhlà“đá”(Roc).Khôngaicóthểvượtquakhicóanhởđó.Lúcsángra,ViệtMinhbịthấybại.

Hervéđếm96xác trong riêngđỉnhnúicủaanh.Bên tôi, thiệthại tốithiểu.MộtchiếcB-26xuấthiện.Trênđó,tướngdeLinarèsluônthânthiệnvớicácanhemđãkhenngợitôivàyêucầutôirút.TôigọimáybayMoranedi tản thươngbinh.Trongkhichờđợi, tôi ra lệnhanhembênGiaHộirútquân.Họđượccứumàkhôngphảichiếnđấu.

12giờ,TinmớitừHàNội,trờimâythấp,máybaykhôngthểhạcánh.Tôichochôntửsĩ,chocứhaingườikhiêngmộtthươngbinhđặttrênvảidùvàrahiệurútlênđồiKap-Pha.Conđườngđaukhổbắtđầuvớihơn100kmbăngrừng,quanhữngđèocaotrên1.500mvớibốnngàykhôngngủ.

17giờ,đoànbinhbắtđầuhànhquâncựcnhọckhitrờibắtđầuđổmưa.Chúng tôi trượt dốc, vật dụng ướt trở nên nặng nề, nhiều người kiệt sức.Thình lình, có tin từđoànquânphía sau:ViệtMinhđánh, đã cóbamươingườigụcngã”.“Cânđốilạivậtdụngvàtấncônglênđèo”.Mụcđíchnhằmgiảmthiểuthiệthại.

Nữađêm,đạiđộisaucùngđếnnơi.Tiếcrằngcácthươngbinhphảibỏlại.Chúngtôitậndụngnghỉmộtlátvàcầmcựtrênđèo.ViệtMinhchưalàmgìđược lúcnàydophảiđốiphó.Chúng tôi đượcba tiếngnghỉngơi.Phầnđônganhemkiệtsứckhôngthểđitiếp.

QuânViệtMinhtheosátgótvàchúngtôiphảirútquân

Ngày21-10,3giờsáng,chúngtôirúttheocáchlặplại:mộtđơnvịchờquânViệtMinhđếnbắncáchvàikm;đơnvịkhácphụckíchhơixahơnvàchờquânViệtMinhđếnđểtiếptụcbắnchặn.Cứthếsẽcầmchânđịchđángkể.Cácanhemcanđảmđángphục.Họkhôngngầnngạikhibiếtrằngchúngtôikhôngthểtảithươngbinh.ChúngtôiđếnđồnMườngChènvớivới8giờđibộchomỗi15kmtrênconđườngtệhạiđầymệtmỏivàquânViệtMinhtheosátgót.ĐồncókhoảngbốnmươilínhTháidothươngsĩPeyrolchỉhuy.Anhhiểunổi chịuđựngcủa chúng tôi và chuẩnbị thức ănnóng.Anhemchúngtôimệtngãquỵ.DeLinarèsgọitôilầnnữa:“ViệtMinhchuẩnbịvịtríđểdậpcácanh.Cácanhsẽ làmsao?”Tôikhôngbiết.Đây làmộtổchuộtthậtsựkhôngthểphòngthủởđâyvàcũngkhôngthoát.Tôiphảisuytính,phảinghỉngơivàphảicóýkiến.Sinhmạnghàngtrămngườitrongtaytôi.Tôikhôngcóquyềnyếuđuối.Cuốicùngtôiralệnh:hànhquângấpvềđồnÍtÔngvớimườibốngiờđibộ.

Peyron ở lại với bốnmươi línhThái chống với hàng trăm quânViệtMinhđểcầmchânđịchcàng lâucàng tốt.Peyrolđồngýngay.Mộtngườiđáng phục! Anh rành rọt xứ này. Anh nhờ lính Thái dẫn chúng tôi theonhữngconđườngmàViệtMinhkhôngbiết.

22-10lúc19giờ,chúngtôilạiđinhưnhữngconma,nhưngườimáy.Tôikhôngbiếtchúngtôilàmgìnhưngchúngtôiđãtiếnlêntừngbướcmột.Sau lưng chúng tôi,Reyrol vừabắt đầu chiếnđấu tuyệt vọng.Tôi ra lệnhtăngnhịpđộhànhquânkiểubiệtkích.Tôigọiđiệnchocácsĩquan:“Nếutốtđẹpthìkhỏigọi”“BernardgọiBruno”Đúngmộthơithởthì“ChúngtôibăngcácnhómViệtMinh,họchiếmđồnchúngtôi”Quảlàkhôngtinnổikhi150ngườigiữamộttiềuđoànđịch.Khôngthểchiếnthắng.Dùsaocũngphảiđi tiếp.Nhiềungườikiệtsứcmàchết.Chúngtôichỉcógiờcầunguyệnvàđào lỗ chôn họ. Nửa đêm, lúc 1 giờ sáng, chúng tôi tiếp tục lên đường.Chúngtôigầnnhưhônmê.Liêntiếp48giờchỉtoànchiếnđấuvàđibộ.Mộtchiến B-26 bay trên đầu chúng tôi thông báo: Mường Chèn bị tiêu diệt.MongrằngReyrolthoátđược.

Ngày23-10lúc14giờ,chúngtôiđếnÍtÔng.MộttiềuđoànlínhViệtđónchúngtôivàbảovệchúngtôirútlui.Chúngtôiđượcnghỉngơichútít.20giờ,ViệtMinhlạiđến.Tiểuđoànđánglẽphảibảovệchúngtôilạigiaođộngvàchúng tôiphải rađi.Chúng tôikhôngcònsuynghĩgìkhácngoài

cầmcựvàtiếptụcđi…Chúngtôibỏlạinhữngvậtnặng,cối,điệnđài.Kểcảbỏlạithươngbinh.Chúngtôicứđivậythôi.

24-10,lúc2giờsáng,ChúngtôiđếnsôngĐàhùngvĩ.Línhlêdươngtrêngheởđó.Từngnhómnhỏngườichúngtôivượtsôngvàtôiđichuyếnsaucùng.Nhữnglựclượngquantrọngởđóđangchờchúngtôi.Tấtcảđãdựtínhvàchúngtôithoát.

Khôngcòsợgìnữa.Navarređãgởicáctiềuđàndựtrữđểbảovệchúngtôi.Ôngkhôngbỏchúng tôi.Chúngtôi trở thànhbiểu tượngcủaquânđộiPháp chiến thắng. Những gì chúng tôi làm thì không ai có thể làm nổi.Khôngănkhôngngủchỉcócốgắnglàchính…Nhiềungườinaonúng,đasốvẫntiếptục.Tiểuđoàntôigầnnhưnguyênvẹn.Chúngtôiđứngvữngnhờvàotrái timvàcáiđầu.Đólàsứcmạnhvànềmtinhơnlàthiếtbịvàquânsố….Nhữngngườicủatôithểhiệnmộtcácđángngưỡngmộ,lìlợn,khôngnaonúng.

Chúng tôi vượt qua giới hạn con người và đã sống sót. Công trạngthuộcvề tấtcảsaukhiđã thểhiệnnhữnggì tốtnhấtcủamình.Chẳnghạnnhư thượng sĩ Tourretmà người ta giao cho tôi, dân học trường quân sựSaint-Cyrlàngườimáulạnh,đãthểhiệntàinăngvượttrộitrongchiếnđấu,luôn bên cạnh đồng đội, sáng trí, ra lệnh chính xác…Nhiều lần tôi phảicảnhbáoanh.Khôngthểsaianhđiđầuđoànquân.Anhluônmuốnđituyếnsauđểthamgiacáctrậnphụckíchđịch.

Sángngày24tháng10,tạiTàBú.Línhcủatôinghỉngơidưỡngquânvàđượccácybácsĩchămsóc.MộtchiếcMoranechờtôichởtôiđếnNàSảngặptướngDeLinarès.ÔngluôntrênchiếcmáybayB-26baytrênđầuchúngtôiđểhổtrợchúngtôitốiđasuốtđoạnđườngchinhchiến.Mộtvịtướngcaothượngvàthânthiệnvớibinhsĩ.Quađiệnđài,tôiđãtừngtrảlời:“Tụinàysẽthoátra,thưangài”vàthườngtôikếtthúcbằngmột“cáihônthânthiện”vớiông.Ôngtiếptôivàcười:“Sao.Bruno?Ôngcoitướngcủaôngnhưlàbạngáihaysao?”.Chúngtôiluônthấynhẹnhõmkhigặpông.Tuyvậylầnđầugặpôngkhôngđượctốt.LúcởSàiGòn,ôngđãdạytôimộtbàihọcrằngmọithứđãthayđổikhitôivềxứvàlúcnàykhôngnênlùngtìmViệtMinhnhưtròchơinhưtrướcmàphảiđốiđầuvớicảmấysưđoàncủahọ.Tôiđãkếtthúccuộcgặpvàđềnghịtôilàmtiểuđoàntrưởng.Tôihơingạcnhiênvàngần ngại trả lời: “Em tin là được”. Hôm nay, tôi đã khẳng định mình.Nhữnglầnnhảydù,côngtác, tấncôngViệtMinh,rútquânnguyhiểm,42giờhànhquângầnnhưkhôngnghỉ,tiểuđoàntôiđãthựchiệnkhônghềsuyyếu.

Mộtnhiệmvụnhảydùđầutiênngoạnmục

TêntôivàtêncủatiểuđoànDùThuộcĐịasố6vangdộitrênbáo.CáclựclượngviễnchinhPhápđã lấy lại tinhthầntrướcnhữngthànhtíchnày.HàNộitừngnói:“Thuarồi”đólàsai.Nhờtôirànhrẽđịahìnhxứnày,dotậpluyệncăngthẳng,chúngtôiđãthànhcông.

Tiểuđoàn tôiđượcvàingàydưỡngquânởHàNội.Tôngiáo, thư từ,thông tin, rượu, thuốc lá đều có sẵn cho chúng tôi dưỡng quân. Thực ra,tronglầnnày,chúngtôikhôngcóthìgiờđểtậnhưởng.Vềgáicàngkhôngcó.Chúngtôiluônởtìnhtrạngsẵnsànglàmnhiệmvụkhinghỉdưỡngquânở trung tâmhuấn luyện.Nghỉngơicónghĩa là thêmcơhộiđểhoàn thiện:chạybộ15-20kmmỗingày,tậpbắn,tậpđánhgiáplácà.Chúngtôikhôngcógiờ tiếp xúc với dân chúngbênngoài.Khi đi ra đường toàn bằngxe jeepchạyhếtga,luônởtìnhtrạngbáođộng.Chúngtôicònkhôngrảnhđểđinhàthờdùnhàthờcáchkhôngxa.Tôihyvọngcóngườicầunguyệngiùmchúngtôi.Chỗchúngtôiluôncómộtchatuyênúy.Dùcóđứctinnhưngtôikhôngghéthămchanhiều.Nhưngtôicómộtkỷluậtgầnnhưcha.Tôikhônglàmtình,luôngầngũivớianhem,sốngchungvớianhem.Tôicòngiữnhiềukỷniệmnhư luônnhớ lạinhữngbàihátcủacácsơEtiennephátquađàiphátthanhHirondelle…

Nhưngkhông,chúngtôiđứngvữngnhờvàniềmtinkhilàmnhiệmvụ,ýchíquyếtđixahơnvàniềmvuikhithànhlậpnhóm.

Chúngtôinhanhchóngtrởlạicácchiếndịch.TrụcHảiPhòng-HàNộiphảiđượckhaithông.NgôilàngởNàSảnthànhmộtkhuđồntrúkhổnglồvới12.000quântrongđó.Tấtcảđềnđượcmangđếnnhờcósânbaynơiđó:rào kẽmgai, pháo 105, đạn dược…Nó thật sự làmột tiền thân củaĐiệnBiênPhủthậtsự.MộtvịtríđặttạiđiểmchiếnlượcđểngănViệtMinhđiquavàngănchặnmộtcuộcchiến thật sựchứkhôngcòn làmộtcuộcchiếndukích như trước đây. Lần này công việc trôi chảy.Gilles, chỉ huy các tiểuđoàngửiđếntăngviện,đã thànhcôngngănchặncuộctấncôngcủatướngGiápnhờvàomáybayvàpháobinh.ChiếncôngnàykhiếnGilleđượcthăngcấp tướng.Cuối cùng,một cuộc chiếnđã thắngnhưngphần lớn cácvùngvẫndoViệtMinhkiểmsoát.Tôilãnhnhiệmvụlàmthoángkhuđồntrúbằngnhữngcuộccànquétxungquanh.TôiquayvềxứTháiđenvớinhữngnơiquen thuộc: đèoConoi, ChiênĐồng, sôngĐà, Sơn la.. Ngôi làng của tôikhôngcòngìnữa.Thànhquách,khunhà tôi từngởđềubịpháhủy…Tôithực hiện những trận càn quét chớp nhoáng và rút đi, không thể làm chủđượcvìViệtMinhởkhắpnơi.

Trongvàituần,tôinhậnlệnhcùngvớicáctiềuđoànkhácdướilệnhđại

táDucourneau.Mộtngườihăngháimuốn theochúng tôi trongmọinhiệmvụ.Ôngcaiquảntấtcảcácđơnvịnhảydùvàôngthíchsốngcùngvớicácbinhsĩ,cùnghànhquânđêm,nằmphụckíchtrongbùn,cũnglahétvàtấncôngtrongnhữngtrậnphụckíchđịch.Mộtlầnnọ,tôigởimộtđạiúycủatôi,Chabanne,biệtdanhlà“Mèorằn[9]”trongmộttrậnphụckích.Mộttaycứngđầu,kôngbiếtsợvà trộihơnngườikhác.Anhtấncông thànhcôngnhưngsauđólạirútquân.ThìnhlìnhanhlọtổViệtMinhvàanhcốchiếnđấuđểthoátra.AnhliênlạcđiệnđàichotôivàtôigờiTrappvàBoudecđếntiếpviện.Vàigiờsauanhquaylại.Tôihỏi:

-“Này.Chabanne,saoanhkhôngbáotôitrướcđểtôigởităngviệnsớmhơn?”

-“Dạemquentựxoaytrở”

Anhấygiốngtôitrongnhữngngàyđầuđếnđâyvàkhôngmuốnnghelệnhngườikhác.Lúcnàymọithứđềuthayđổi,takhôngphảisốngvớicácdukíchquânmàlàđangtrongtiểuđoàndù.

Cuốitháng3.Chúngtôicómộtthànhtíchsángchói.Nhữngtrậnđánhđẹpthànhcôngvớithiệthạikhôngđángkể.

1erRCP[10],tiềuđoàntinhhoakhác

TôilàmchậmlạichiếndịchAdolphemộttývìnóchotôilàmquenmộtngười tài năng: thiếu táBréchignac, sĩ quan trườngSaint-Cyr chỉ huy 1erRC,mộttiềuđoàntinhhoakhác.Trongnhữngngàynày,tôiluôncạnhtranhthiđuavớiông.TướngGilleshiểurõtâmlýđãcốýchochúngtôigặpnhauvàkíchthíchchúngtôi.CôngviệckhôngdễdàngkhimàcáctiểuđoànViệtMinhkéoquaLàovàchúngtôiphảingănchặnhọ.

Ngày29-3-1953,chúngtôicómặttạiđườngtỉnhlộ41giữaYênChâuvàBảnTìnhđểngănchặn.Bréchignacchuẩnbịsơsàigầnnhưkhôngcógìdotintưởngvàosứcmạnhtiểuđoàncủamình.Nửađêm,ViệtMinhtrànlêntấncôngchúngtôivớicáchtấncôngkinhđiểntiềnpháohậuxung.

-“BrunogọiBrèche,saorồi?Chúngtôiđangcầnchânđịch”

Lính bênBréchignac bị lung lay nhưngBréchigac không bị lừa, ôngnhómquânlại,trìnhbàyvàbứngtừngảmnhquânđịch.Dùsaobênôngbịhaimươi người bị loại khỏi vòng chiến.Bên tôi chỉ vài người bị thương.Chúng tôihoàn thànhnhiệmvụvàquayvề tướngGilles.QuânViệtMinhthiệthạinặng.TúLệnhưcònquáxavớitôi.

Bốnthángsaucùnggầnnhưcăngthẳng.hàngtrămkmhànhquân,nghỉngơiđểhồi tưởng,những trậnđánhkhôngdứt, chỉ ănđồhộpvàgầnnhưkhôngbaogiờ tắm.TướngGillesgiaocho tôingaynhiệmvụkhác làphảitấncôngsangLào,dựavàolựclượngcósẵn.TôidướiquyềnđạitáDaillier.Quânchúngtôiluônlãnhnhiệmvụkhókhănnhất,lấnsâuhơnvàođấtđịchtronghaithángmệtmỏi.Thậtvậy,trênbảnđồhànhquântỷlệ1/400.000,tấtcảđềubénhỏ.Tôivẫnthíchnhìntrênthựcđịa.

Sau cùng chúng tôi vềHàNội. Chúng tôi cũng không có giờ dưỡngquân lâu.Cácvị tướng lại thayđổi.TướngNavarre lên làm tổngchỉhuy.TướngDeLinarèsrờiĐôngDươngvàCognysẽthaythế.TướngCognyvốnlàdânbáchkhoakỹthuật.Navarrequyếtđịnhtấncôngmạnh.Nhưngthưangài,chúngtađãlàmđượcgìhiệnnay?

Ngày16-7,Ducourneaugọitôiđếnbộchỉhuy.HômđócóTourret,trợlý của tôi ở Tú Lệ, hiện chỉ huy tiều đoàn 8e BPC, chỉ huy 2e BEP vàBrèche.Ducourneau nói ngắn gọn.Chúng ta sẽ nhảy dù xuốngLạng SơnngàymaiđểpháhủylượngvũkhílớncủaViệtMinhtàngtrữtrongcáchang

độnggầnđó.Đólànhiệmvụcủa6eBPCcủatôi.TronglúcTourretchiếmLạngSơnvàBrèchesẽởHàNộivàsẽcanthiệpkhicótìnhhìnhxấuởđó.Mộtnhiệmvụnhảydùmớimàtôiưathích.Chúngtôinhảydùphíasaulưngđịch,đánhchớpnhoángvàrútnhanh.

Ngày 17-7, lúc 7 giờ sáng,Chúng tôi đượcmáy bayDakota chở đi.Mộtgiờsau,chúngtôibaytrênLạngSơn200m.Go!Chúngtôitiếpđất,lộnngườihoànhảo.Tôigọiđiệnđàichocáctrungúy.

-“Gomquân,đếnmụctiêu.Chuyểnthươngbinhvềbộchỉhuycủatôi”

Côngviệc trơn trukhôngcógì lo lắng.Lầnđầu,ngườichúng tôiđội

nónkếtđểphânbiệtrõđểrồicóthêmbiệtdanh“NónkếtBigeard”.Chúngtôikhôngđộinónđirừngvàbêrênhảydùvìquácồngkềnhvàchỉmặctrongchiếndịchhayvềphép.Cácanhemđềuhãnhđiệnkhiđộinónkết.Đó làmộtcáchđểgắnbóanhem.Ducourneaugọiđiệnđàichotôi:

-“Anhởđâu?Chiếmhangchưa?”-“Bìnhtĩnhđạitá.Tụiemđangtổchức”.

Mọi người luôn lo lắng. Cả ngày, chúng tôi tảo thanh thành phố và

xungquanh.Chúngtôiđánhchiếmcácđộngsauvàigiaotranhkhôngđángkể.Cuộchànhquânnhưlàđidạotậpthểdục.Cácanhemlínhdùđóngtạicácngãtưsẵnsàngchờđịchphảncông.

LạngSơn,hangkhotàng

CáctờbiềungữtuyêntruyềncủaViệtMinh,chândungStaline,Maovàcác“vịnhân”khácđượcdánkhắpthànhphố.LínhcủatôichotôixemmộttờcangợiquânđộiTàu.TôilạihiểuthêmvàsựcuốngtíncủaViệtMinhđãgiúphọthêmmạnhmẽ.TướngGiápchỉlàmộtnhàýthứchệMácxítvàlínhcủaôngsẵnsànghysinh.Nhữngtiểuđoàntinhhoanhưnhảydùcủachúngtôiđãđủmạnhđểđốiđầuvớiquâncủahọ,nhưngđólàngoạilệ.ChúngtôicáchquêhươngchúngtôihàngngànkmđểchiếnđấuvìtổquốcmìnhchốngchủnghĩaMácxít,nhưngthếgiớitựdokhôngquantâmchochúngtôivàtệhơnlàkhônghiểuchúngtôigìcả.Sứcmạnhquânđộitrướctiênlàtráitimvàđầuócchứkhôngphảilàsựquantrọngcủanóhaythiếtbị.Cácchínhtrịgiavàcáctướngđãkhônghiểunhưvậy.

Cuối ngày, chúng tôi đã chiếmLạng Sơn và các hang động. Sau vàiphút kiểm tra các vật dụng, chúng tôi thấy như làmột kho báu: 6 xe tảiMolotovacủaNga,1.000khẩusúngmáySkoda,500métkhốivậtdụngcácloạitừNgavàTàuchởđến.Vớinhữngđồngminhnhưvậy,ViệtMinhtrởthànhđốithủđángsợlàmtìnhhìnhtệhơn.Đếncuốicuộcchiến,họchỉthiếumáybayvàxetănglàcóthểngangcơvớichúngtôi.Máybaylàlợithếcủachúngtôitrongkhixetăngkhôngthểlàmđượcviệctạithựcđịa.Côngbinhđặtchấtnổtrongkhichúngtôikiểmtrahang.

17giờ30,Tấtcảđềubịphánổsạchsẽkhôngcòngì.Lầnnữachúngtôiđã có sáng kiến và đã đến nơi quânViệtMinh không chờ chúng tôi đến.Việc này thay đổi chúng tôi. Từ khi chúng tôi đến, chúng tôi làm nhữngnhiệm vụ bảo vệ, giải tỏa hay cầm cự. “Đội quânBigeard” đã đi quá xa.Lệnh chúng tôi không còn là giải phóng những vùng nàymà còn dập tắtnhữngtrậntấncôngcủađịch.Chúngtôiđãchịuđựngvàkhôngcònbịđộng.Chúng tôi tăng tốchànhquânvà sau támgiờđãgặpđượcquân lê dươngđượcthảdùởLộcBình.Tấtcảđềumệtlửvàmộtđêmthứctrắngnhưmọikhiđểhọpvàkiểm tra lạvũkhí.Hômsau trờinắngkinhkhủngvàcóbangườichúngtôichếtvìkiệtsức.Ởđây“đihaylàchết”…

Ngày 18-7, 2 giờ sáng, Chúng tôimóc nối được với quân lê dương.Chúng tôi giờvữngchãi vớinhómquânmớiđểhỗ trợvà cầmchânquânViệtMinhnếuhọđến.Lúcnày,hìnhnhưchưaaihiểuchuyệngìxảyraởLạngSơn.Chúngtôikhôngđượcthoátchỉnhiêuđó.SuốtđênchúngtôiphảivượtsôngKỳCùng,rộng50mnướcchảyxiết.Ngườicủatôituầntraxungquanhphòngbấttrắc.

Ngày19-7lúc12giờ,chúngtôiđãđếnnơitrúcáchbờsôngbênkiavàikm.Máybaythảdùtiếptế.Chúngtôiđượcsựquantâmđặcbiệtvớivàichaiwhiskynhéttrongthùng.17giờ,đêmxuốngtrờimátdần,hànhquângấpvẫntiếp tụcdùkhôngcònnguyhiểm, thêm támgiờnữa.Tôi tưởngnhưmìnhchạy trốnkhinghĩđếnvợcon thayvì nhìn conđườngbất tận.Đó làmộtcáchđểchothờigiantrôiđi.

22giờ30,Đơnvịđầutiêncủatôiliênlạcvớibinhđoàncơđộngsố5,xetăng,xetảichờởđó…Nhiệmvụhoànthành.Navarrevuimừng.Chiếndịchthànhcôngrựcrỡ.SựchỉhuycủaNavarrekhởiđầutốt.Ôngmờitôiăntốivớibộthammưu.Tôikhôngthíchlắmvàcảmthấylạnhlùngvàxacách.Cuốicùng,ôngcôngnhậnsựvinhquang.Còntôiđangnghĩđếntiểuđoàncủamình,luônxứngđángđượctintưởng,hoànhảotừanhbinhnhì:chínhhọmớithậtsựlàngườianhhùng.

Vài ngày nghỉ ngắnở trung tâmhuấn luyện với áp lực khôngnguội.Chạybộ, tậpbắnhàngngày.Nhịpđộcaonhưngnhiệmvụkhông thấygì.NgườitanhanhchónggửichúngtôiđếnvùngchâuthổnơiViệtMinhđanglamchủ.Tìnhhìnhkhôngmấysángsửa.ChiếnthắngcủadeLattrehìnhnhưcònxa.Tuynhiên,vềmặthiệuquả,chúngtôicólợithếnhỏ.450ngànngườichống lại 400 ngàn, nhưng đó là con số báo cáo láo. Phân nữa quân độichúngtôilàhiệndịch,cóýchínhưngđượchuấnluyệnkémkhônghữuhiệukhiđụngchuyện.Línhdùchỉcótámtiểuđoànlàtinhhoaduynhấtmàchỉhuycóthểgiaoviệc.Phầnquâncònlạibị thụđộngtrongcácđồnbótchờViệtMinhđến trongkhicầnphảicósángkiếnhơn.Người tacócảmgiácthua trận.NướcPhápkhônggởi thêm tăngviện,họkhôngcòn làmgìchochúngtôinữa.TạisaonướcPhápphảibámvíumộtnướcmàngườitađanggạtbỏchúngtôitrongkhilịchsửđãmangđếnchochúngtanhiềuthứchungvới nhau?Nhưng đó không là cái tâm trạng. Lính nhảy dù phải làmmộtnhiệmvụmàkhôngđượcquyềnđặtcâuhỏi.

NhữngđợtsóngđầutiêntạiĐiệnBiênPhủ

Ngày17-11,tôivàBrècheđượctướngBodettrợlýcủaNavarre,gọilênbộchỉhuylụcquânBắcKỳtạiHàNội.DucourneauvàGillescũngcómặt.Họmuốnnhiều thứ trongkhi họ sắpvềxứ.Bodet giải thíchngắngọnvàchúngtôihômsauphảinhảydùđầutiênxuốngĐiệnBiênPhủ.Phảikhôngcònvấnđềgìởđó.NếugặpnhiềukhángcựthìsẽđượclệnhrútsangLào.Chúngtôicóquyềntựquyếttạichỗ.

Nếukhông,chúngtôisẽđượctăngviệnchiềuhômđótiểuđoànthứba.Còngiờthìhyvọngcóthờitiếtthíchhợp….Brèchevàtôinghiêncứubảnđồkỹlưỡng.Tôisẽnhảytrênngôi làng tạibãiđápNatachavàBrèche tạibãiSimonecách6kmvềphíanam.Hai tiểuđoàn tinhhoacủachúng tôi luônlàmnghiệmvụquan trọng…Tôi luônphảiđánhdấu thêmmột lầnvai tròsángchóicủatiềuđoàn6.Dùcónguyhiểmnhưngtôikhôngbaogiờđổitiểuđoàncủamìnhchobấtcứcáigì.

TôithứcđêmvớiBrèchenghiêncứu.TôirànhĐiệnBiênPhủ:đólànơitôitiếpxúcđầutiênvớixứThái.Đãbảynăm,tôinhớlạingôilàngnhỏêmđềmcóconsôngNậmRốmchảyqua.TôinhớhaythươngsĩchờtôivớimấyconngựađểtôiđiđếnbộchỉhuycủaQuilichinicáchđó120km.Nhưngconngựa nhỏ đến nỗi chân tôi ngồi thòng đụng đất. Tôi đi bộ 15km, 5km đingựa.Đó là ngàyđầu tiênkhi tôi còn trẻ vàkhỏemạnh.Tôi đã từng làmmười lần hơn…Hômnay xứ này thế nào khimà giờ đã lọt vào tayViệtMinh?Tìnhbáogầnnhưkhôngcònnữa.Người tanói tôi rằng trungđoàn148củaViệtMinhcáchđó50kmđivềTuầngiáo.Chỉcóvậy.Đểxemsao.

7 giờ sáng, Tại sân bay Cát Bi. Các sĩ quan bên cạnh tôi, Lepage,Trapp,Magnillat,Wilde,Bourgeois,Allaire.NhữngchiếcDakotaxếphàngchờcấtcánh.Cácanhemsẵnsàngvànónglòngchờxuấtphát.Khôngbiếtthờitiếtcóchophéphaykhông?Đã8giờ,nếunhiệmvụvẫnduytrìthìphảiđingaytrướckhitrờiquánóng.

8giờ30, lệnhxuấtphát.Tấtcả lênmáybaynhanhchóng.Chúng tôinhư trút gánh nặng.Máy bay cất cánh lúc 9 giờ đếnĐiệnBiên Phủ cách300km.Tôi thấy thời gianquá lâu.Bên trongmáybay chật chội.Gió thổmạnh,nhiềungườibịsay.Tôingồi trongchiếcmáybayđiđầu,nhìncảnhquacửamáybayđangmở.Chỉhuychỉtôinơichúngtôibayqua:Cooi,SơnLa,MộcChâu…

10giờ,đếnnơi.Tấtcảđứngdậy,mócdù!chuôngreo..tấtcảbướcvề

phíacửa…Go!Go!Luônmộtấntượngquenthuộckhilơlửngtrênkhôngnhưngchúng tôikhôngcónhiều thờigiandophảinhảydùđộcao thấpvìgió.Tôingheđạnrítbêntai.ViệtMinhđangởdưới.Mặtđấtcàngđếngần.Tôicởimócdùtrướckhitiếpđất.Từnggiâyđượcđếm.

Mộtcúlộnnhào.ĐiệnđàivàanhlínhmangđiệnđàiMartialChevaliercóngaycạnhtôi.Khôngrõanhemkhácởđâu.Thậtrắcrốikhigióđãthởbạt họđi.Đạnbắnkhắpnơi.Từngnhómmười, haimươi người nhóm lạiquanhtôi.Rồigọiđiệnchocácsĩquan.Họchưađếnnơiphảiđến.Cácanhemkhácbịtảnmác.Tôitườngchừngnhưmìnhbịmấtnửasốquân.

11giờ30,Bộchỉhuyđãtậptrungquanhtôi.Tìnhhìnhkhôngmấytốtvìnhiềungườicònthiếu.Allaire logomvũkhíhạngnặngvàbáo tôi rằngsúngcốibịmất.Tôibựcmình:

-“Khôngphảiviêccủatôi,phảitìmchođược.”

Tôikhôngbiếtlàmthếnàonhưnglátsauanhđãgomvềđầyđủtấtcả.

Tiểuđoàn6eBPClậpthêmchiếncông

13giờ30,TấncôngtạiĐiệnBiênPhủ.Cối81khaihỏa.Máybayyẻmtrợ.Quânsốxemnhưđầyđủ:.ViệtMinhbiếnngôilàngthànhđồnlũy.TôikhôngthểliênlạcvớiBrèchequađiệnđài.TôicầnquâncủaanhchặnđườngrútcủaViệtMinh.Cuốicùnganhcũnghiểunhưtôi..Cuộcchiếnđánhnhiềugiờ.Cácsĩquanchỉhuycácđạiđộimìnhkhátốt.

Quân ViệtMinh bắt đầu rút chạy. cuối ngày ngôi làng được chiếm.Chúngtôibịthiệthại10ngườichết,19bịthươngnặng.NgượclạibênViệtMinhcó115ngườibịhạchưakểthuđượcnhiềuvũkhívàtàiliệu.Tôiđượcbiếtquacác tùbinhkể rằngchúng tôinhảydùnhằm lúccóhai tiểuđoànđang luyện tập.Điềunàygiải thíchcáckhókhăncủa sựviệc.Nhưngnhờthóiquenphốihợpvớinhau,dohuấnluyện, lòngtinvàýchíchiếnthắng,chúng tôiđãứngphóphảncông.Chiềuđến,Brèchevà línhcủamìnhđếnnơi.Mộtlầnnữa,tiểuđoàn6eBPCđãthànhcôngvớithươngvongtốithiểu.Dùsaocũngrấtđaulòngkhithấymấyanhemlúcsángcònkhỏemạnhvàlúcchiềuđãhysinh.Trongđócóanh trungsĩMartellino thânyêumà tôiquentừ1947ởSaint-Brieue.Mộtngàynọtôichophépanhtrốntrạinhưngchỉhaiđêmmàthôi.Nhưngtuầnsauanhmớiquayvề.Tôinói:

-“tôicảnhcáoanh,việcnàysẽghivàhồsơlínhcủaanhhoặclàcảhaichúngtaphảiquyếtbằngđánhtayđôi”.

Anhchọngiảipháphai.Việcgiảiquyếttrongnămphút.Tôihạknock-

outanhtangay.Saunày,mỗikhiđinganggặptôi,anhnói:

-“Khôngthùoánchứ?Marcel”

Anh chàng người Paris trở thành một chiến sĩ đặc biệt…Chiều tối,chúngtôichôntửsĩvàsẵnsàngchờđịchphảncông.ĐiệnBiênPhủđượcchiếm.Thấysauđó,cólẽchúngtôibớthoànthiệnhayđãthoảmãn…

Hômsau,Gillescùngvớibanchỉhuychỉhuycủamìnhđếnđểchỉhuykhu trại. Có Langlais đi theo. Tôi đã gặp ông Langlais ở Pháp hồi còn ởtrongtrạisaint-Brieue.Họnhảydùxuốngtrongkhithậtrahọchỉcầnđitrựcthăng…Gillescóýquảngcáo.ĐólàcúnhảychớpnhoángcủaGilles.Trongvàituần,ôngsẽvềPhápvàdeCastriessẽthaythế.Từhômấytrêntrờithảxuốngliêntụclínhdù,vũkhí,đạndược,dâykẽmgaivàcácloạihàngtiếptếmàngườitacóthểnghĩđến.Hoạtđộngnhộnnhịpquanhngôilàngnhỏ.Mộtsânbayđượchìnhthànhnhanhchóng.Khôngthểdùngxeủivìdùcủaxeủi

bịrối.chínhquânnhảydùđãsanbằngphiđạpbằngxẻng.ViệcbảovệkhuđượctổchứclậplạinhưhồiởNàSản.NgaytrướckhitôirađithìĐiệnBiênPhủtrờthànhmộtcăncứthờithượng.BộthammưuquyếtđịnhtháchthứctướngGiáp.Cácphóngviên,bộtrưởngđềughéthăm.Lúcđó,chúngtôiđivàorừngvàtiếptụclocànquétgiảitỏaxungquanh.

Cácnhómtuầntracủatôichotôithấyđiềmnàotronglòngchảocóthểdễbịtấncông.Lòngchảobịbaovậybởinúivàcácđỉnhnúi.TôinhớilạihailầnkhitôiđếnxứTháilàđặttrọngpháotrêncácđỉnhvàtừđótôichiếmSơnLa,MộcChâuvànhiềunơikhác.Ởđây,quânViệtMinhsẽlàmtươngtự.

Đầu tháng 12, tiểu đoàn chúng tôi về lạiHàNội cùng với quân củabrècheSauítngàynghỉdưỡng,tôithấyrõlàchỉlàmộtthờigianngắn.Thậtvậy,ngày29-12,tôinhậnlệnhđigấpsangcăncứSénoởTrungLào.Tiềuđoàn6eBPCđãchinhchiếnkhắpLạngSơn,TúLệ,ĐiệnBiênPhủ,Lào.

TướngFranquichỉhuycáckhuvàGillesđóntôi.Họnóichitiếtnhiệmvụcủatôi.BảytiểuđoànViệtMinhđangkéosangLào.Chúngtôiphảicũngcốcăncứ,kiểmsoátconđườngvàhọđếnvànhấtlàphảiđánhgiáquânsốcủa họ, định vị họ chính xác, kiểm tra lực của họ. trên giấy tờ thì làmộtnhiệmvụdễdàng.Lúcnày,tôinắmluôntiểuđoàncủaBrèche.Tôikhôngchắcanhsẽđồngý.Tôichỉlàngườicũcủaanhtrongvàithángvàchúngtôicótínhcáchgiốngnhau.Anhtathíchthoảimáivàcũngsẵnsànghysinhđểlàmnhiệmvụ.Anhkhôngthíchbịchỉhuytrênchiếntrường.Gillesnóitôi:

-“Khôngsao,anhtabêncanh,mìnhsẽhỏi”.

Brèchenhậnlời.

-“Tốt!”

Lạibắtđầuphiêulưu

Hômsau, tôihọpcácsĩquancủatôivàcủaBrècheđểgiải thíchphảilàmgì.Trungđoàndù1erRCPlênphíaBắcbằngxatảitậnsôngSénoicáchđi80km.Tiểuđoàncủatôingụytranghoàntoànvàđicùngđườngnhưngvềnghiêngvềphíađông.Tôinóirõphươngpháp:tiểuđoànđánhdukíchnhưtôitừnglàm.Trướchếtvànhấtlàvớitintìnhbáo,sauđóchuẩnbịkỹlưỡng,đánhnhanh,rútgọntheolộitrìnhtínhtrướcđểtránhthiệthại.Mụctiêulàbắttùbinhvàtịchthutàiliệu.

Ngày31-12,Chúngtôibắtđầuphiêulưukhôngbiếtchínhxácsẽlọtổchỗnào.Tôichỉcóđồngminhduynhấtlàtrựcgiác.Tôicònsợcáigì?TôichỉhuyhaitiểuđoàntốtnhấtcủaĐôngDương.Nhữngngàyđầuchúngtôihành quân, trinh sát và đặt trại khi đến một ngôi làng. Brèche ở BảnNakhemay.Chúng tôiởBảnPhoXay.Khôngcógì thôngbáovà sựcăngthẳnglêncao.

Chúng tôi biếtViệtMinh rất gần.Mỗi chiều, chúng tôi đóng tạimộtđiểm tựavữngchắcbaoquanhbởikẽmgaivàmìn,khibị tấncông thì sẽkhôngbấtngờ.tôigởithườngxuyêncácbáocáovềchỉhuy.TiểuđoàntôiđivềBảnSomHong.Chiềungày4-1, línhLàolàmviệcvớichúngtôi thôngbáoViệtMinhđangđivềphíachúngtôi.Chúngtôicủngcốvịtrí.

Ngày5-1-1954,LeBoudecđitrinhsátvềphíaTâyvàđụngtrậncáchvịtríchúngtôivàitrămmét.Chúngtôidộicốiyểmtrợvàgọimáybay.Dùvậycũngkhông thểđánhbậtquânViệtMinh.Chúng tôichuẩnbịbị tấncông.Brèchecầmcự.

Chừng haimươi người bị loại khỏi vòng chiến. Tôi gửimáy bay tớicầmcựtrongkhichúngtôicũngsẽcầntrongvàiphútnữa.Brèchephảirútlui.Anhtahoànthànhtốtnhiệmvụ.giờanhcóthểvềSéno.Trongvàigiờnữaanhtasẽkhôngcòndướiquyền tôi.Tìnhhìnhcôngviệccủa tôi thêmphứctạp.BảnHineSiu,mộtđồnphíanamvừathấtthủ.Quânlínhđãrútvàorừng.RõrànglàViệtMinhởphíabắcvàphíanamtìmcáchbaovâychúngtôi.Phíađôngvàtâycũngvịchiếm.Lúctrưa,chúngtôitìmcáchđánhphảncôngphíatây.Thiệthạinặnghaiphía.Chiềuđến,chúngtôikhôngthểngủcũngnhưrútquântrongđêm.Cácanhemlolắngnhưngrấthăng.Tôitungtrinhsátramọingã.Kếtquảđềugiốngnhau:cóViệtMinhởđó.Chúngtôihoàntoàntrongvòngvây.TôigọihànggiờchotướngFranqui:

-“Tạisaongàikhônggửimáybayđếntăngviện?”

-“Chưađếnlúc,hãycầmcự”.

Sángngày6-1,kỷniệmngàycướilầnthứ12củatôi.Nămnàotôicũngđangchiếnđấuvàítcóthờigiannghĩđếnvợcon.Cuốicùng,khôngphảilúcđểchotâmtrạngcủamình.HaingườipháiviênmậtchạyvềbáođãtìmthấymộtconđườngnhỏkhôngcóViệtMinh.Tôingầnngại.Nếuđườngtrống,thìcòncóthểthoátđược.NếuViệtMinhtấncôngthìxemnhưchếtsạch.Dùsaoởđâyítrachúngtôicòncóthểphòngvệvàcònsốngmộtsố.Tôiquyếtđịnh:phảncông.Vậnmaycònởbêntôi…tôigọiFranquiđểxintoànquyền,Ôngđồngý thêmmột lầnnữa.Cácanhemsĩquanđồngý.Tươnglaicủatiểuđoàntiếptụcđitới.

Tấncông!Thàphảnứnghơnlàchịuđựng

Chúngtôiâmthầmrútkhỏilàng.Sauđóhànhquânsuốtđêmtheoconđườngbímật.Tôiliênlạcmáybaydộibomlàngkhichúngtôirútđi.Chúngtôi imlặngxếpđồđạc.Tấtcảhànhquânthànhhàngmộtnốinhauđigiữarừng.Địchkhônghềhaybiết.Cácnhómđiđầuđãcáchlàngvàitrămthước.Phânđộisaucùngđangrời làng.Tấtcảcácanhemđềuđã trênđườngđi.Mộtphútsau,ViệtMinhtràn lên tấncông.Khôngthấyphảnứnggìvàhọkhônghiểugìcả.Lúcđómáybayxuấthiệnvàdộibomxảđạnxuống.QuânViệtMinhbị phát hiện và khôngphảnứnggì kịp.Chiến dịch thành cônghoàntoàn.Tuynhiênchúngtôiphảitiếptụcvìbịđịchtheosátgót.

Tôirấtrànhchuyệnnày.Đêmđến,chúngtôitiếptụcđi.Chỉcònvàigiờđểmàthoátra.Mộtlầnnữa,tiềuđoàncủatôiđãthànhcôngvangdội.Hơn400quânđộiViệtMinhbịhạtrongkhithiệthạivềphíachúngtôirấtnhỏ.CuốicùngViệtMinhbỏkếhoạchtấncôngsangTrungLào.Chỉhuycấpcaomừngreochiếnthắng.HọxemnhưđãđánhbạiquânđộiViệtMinh.Thựctế,tướngGiápđểchoquâncủaôngbaovậyĐiệnBiênPhủ.Chúngtôiởđếncuối tháng2 trongvùngnàyđểdưỡngquân, tập luyệnvàcànquétđểbiếtchắcViệtMinhđãrúthết.Tìnhhìnhxemnhưđãyênổn.

ChúngtôiquayvềHàNộivớivàingàynghỉở trungtâmhuấnluyện.Cáctintứckhôngđượckhảquanđến.TrongnhữngngàytôiởLào,áplựclênĐiệnBiênPhủngàycàngcao.Gầnnhưkhôngthểnàođirakhỏikhuđồntrú.Máybayđến tiếp tếhàngngàyvàmangđicácquan tài tửsĩvề.Tiểuđoàn6chúngtôichôntửsĩtrongnghĩađịacủangôilàng.

Chúng tôi quấn họ trong dù và vinh danh họ. Làm sao có thể tưởngtượngtronghaithángchiếnđấuđãhoàntoànlàmđảolộnxứnày,chônvùinhững nấmmồi tội nghiệp?Không cònmột vết tích của những anh hùngchếtvìnướcPháp.

Suốt tháng 1 và 2, tướngGiáp cải tiến lực lượng của ông. Ông biếtkhôngthểrờitrại.Línhcủaôngđãtiếnsátvàthiệthạisẽrấtcao.Bộthammưukhôngchịuhiểuđiềuđó.HọrơivàobẫymàtướngGiápđãgiươngra.HaitiểuđoànmũinhọncủatôivàBrècheđượcđưasangLàođểchặnđịchlàtrungkếnghibinhcủatướngGiáp.NavarrevàCognybuôngnổinỗlựccủamìnhởĐiệnBiênPhủ.CáccuộcoanhtạcvàovịtríViệtMinhthưadầnvàcácnhómlínhkhôngphảihoạtđộnghoàntoànhữuhiệu.

Cuốitháng2,Cognytriệutậptôi

-“Bruno,anhrasânbayCátBiliênlạcvớitrungtáBrunetvàphụôngtaphòngvệ.Tôilinhcảmổngsắpbịtấncông”

Thậtvậy,ĐiệnBiênPhủchỉđứngvữngnhờvàotiếpviệnhàngkhông.

104.000ngườibaovậyĐiệnBiênPhủ.Tấtcả5sưđoàn.KhómànóiquânPhápcóthểvượtqua.ChắcchắnViệtMinhđịnhsẽpháhủytốiđacácmáybayđangđậuởđó.

Ngày1-3tôitrìnhhdiệnBrunet:

-“Thưađạitá,emđượclệnhbảovệcăncứ”

Tôi biết tôi làmBrunet giận.Vì ông không có nhận được lệnh ai cả.Cogny“chơi”tôivàôngđủmạnhđểbảovệcăncứ.T6iquayvềbáolạichoCognyvàquâncủatôiđượcđặttạiđiểmchốtcáchsânbayvàimét.Tôiralệnhkhibịtấncôngvàthứcsuốtđêm.Lúc4giờsáng,ViệtMinhtấncông.Chúngtôiphảncông.Bachiếcmáybaybịnổ.

QuânViệtMinhrútsaukhixảđạnvànhữngmáybaykhác.Brunetđếncườivàxinlỗitôivìôngđãdạidột.Chúngtôibắtđầuthânnhau.Chúngtôicùngnhau canhgiữ căn cứ.Không còn trận cànnàonữa.Chúng tôi cùngnghetintứcvềnhữngngàyđầuchiếncuộcởĐiệnBiênPhủ.ViệtMinhđãtấncôngtừđêmngày1đến13-3.TướngphetahyvọngđánhbạiquâncủatướngGiáp trongkhu lòngchảovàépbuộchọ lộmặtđánhnhau trênmặtđất…Sựviệctiếntriểnquáxấu.

Ngườicủatôi:tintưởngvàgắnbónhau

Ngày15tháng3,Cognylạitriệutậptôi:

-“Bigeard,tìnhhìnhxấu.ViệtMinhtấncôngbấtngờ.HaicứđiểmGabriellvàBéatricemất.Haitiểuđoànbịtiêudiệtvàpháobinhbấtlực.Ngàymaianhsẽnhảydù.Xemthửnhữnggìanhcóthểlàm”.

16tháng3,mộtlầnnữatôilạilênmáybay.Cáclínhcủatôiluônluôn

phải chiến đấu không nghỉ. Nhiều người hết hạn nhưng anh em sẵn sàngquaylại.Chuyệnduynhấttôitintưởnglàngườicủatôivàtìnhanhemvớinhau.Tìnhcảmnàyđãhuấnluyệnchúngtôingoàigiớihạnconngười.Khiđụngtrậnthìanhemchúngtôikềvaisátcánhđểcóthểđiđếnmọinơi.KhinhảyxuốngĐiệnBiênPhủ,tavàđịchlẫnlộntứphíanênkhôngthểbắnlầm.Chúngtôikhôngaisợhãi.

Phảichắcnếuaitrướcmặtmình,vớicùngđồngphục,phùhiệumàchỉsúngvềphíamìnhthì,cónghĩalàViệtMinhsátbênchúngtôi.Khôngđượcsailầm.Đốidiệncáichếtchungđểlàmbổnphậnthìchúngtôiphảicóliênhệthắmthiếtnhauvàcónhữngtháchthức.Nhiệmvụcàngkhóthìchúngtôicàngthích.Chúngtôiganhtỵmộttiểuđoànkhácđượcchỉđịnhlãnhnhiệmvụtựsát.Ngườitakhôngthấyrằngchúngtôiđãthoátnhữngcáichếtchắcchắn.Àkhông,ngườitachorằngngườitakhôngtintưởngchúngtôi.

15giờ, chúng tôi đãbay sát đếnĐiệnBiênPhủ.Bắnnhaukhắpnơi.Mâyđentrêntrời.SúngphòngkhôngViệtbắnlênđángsợ.ChúngtôinhảycáchcứđiểmIsabelle6kmvềphíanamcủakhuđồntrú.Tôitiếpđấtvàtuyệtđốitránhrơibằngchânphảivìbịthươngtrướcđóvàituần.Trời!cúsốclàmtôiđau…Cuốicùng,tôicũngđứngdâyđược.Martialvàđiệnđàiliềncómặtcạnhtôi.Tôiralệnhcócácsĩquan.

-“TậpkếtquânvàđivềhướngĐiệnBiênPhủ”

TôiđiềukhiểntrênbộchỉhuycủaIsabelle.Cứđiểmởđầuphíanamdolính lê dương đóng, bị thất thủ cùng lúc với Điện Biên Phủmà gần nhưkhôngđánhđấmgì.

Tôivàobộchỉhuy,khôngkhíbuồnthảm.Mọingườiimlặng.Dùsaobinhđoànlêdươngcũngcònmạnh.TôigặptrungtáLalandeđộinóntronghầmbộchỉhuy.Chínhxáchômđólàngày13-3,chỉhuycứđiểmBéatricebịpháochếttronghầm.KhôngaingờrằngViệtMinhcótrọngpháo.

-“Chàođạitá.Đạitácóthểbốtríchotôimượnchiếcjeep?Chântôibịchấnthươngnhẹ”.

Chuyệnđóthìđược,khôngaidámxàixevìquánguyhiểm.Tôicùng

Martialngồibêncạnhchạyxengoằnngoèogiữamưapháođếnnơingườitagọilàthànhtrì.Tôikhôngnhậnranhiềusovớihồitháng11.Khôngcòncâycỏ,khôngcòngìdobịpháovàynát.Dâykẽmgaikhắpnơi,khôngcódấuhiệunàocủasựsống.12.000ngườibịchônchântạiđây.Mộtcảmgiácchếtchócxungquanh.Trongbộchỉhuy,còntệhạihơn.TôiphảichuisâuxuốngđấtvàimétđểgặpDeCastries.Lâunaytôichưagặpông.SaukhiGillesrađi,ôngđãthayquyềnchỉhuyĐiệnBiênPhủ.

-“Mừnggặplạianh,Bruno”.

Tôithấyônglolắngvớinétmặtcăngthẳng.Tuynhiên,cuộcchiếnchỉmớikéo60giờ.Chúngtôibànbạcnhưngôngkhôngđưaramộthướngdẫnchính xác. Hình như ông không thể làm chủ tình hình. Tôi chờmuốn rangoàikhôngkhítựnhiênđểgặplạicácanhembinhsĩ.ChúngtôiphảiđóngquântrênđỉnhEliane4.Khôngcógìdựkiếndànhchochúngtôi.Trướckhichiềuđến,línhcủatôiđãđàohốvàtôiđặtbộchỉhuy.

Phía đông cứ điểm của tôi tại Eliane 4 có tiểu đoàn 5eBPVN[11] củaBotella, một người lính dù có bằng cấp đã tham gia chiến dịch tại Pháp,thẳngtính,mộtngườianhemđúngnghĩa.Từkhianhbiếttôiởđây,anhtìmgặptôi.

- “Bruno,xinđặtdướiquyềncủaanh.Anhthấyđó,ởđâynhưlàmộtđốnghổlốn”

Anhkểtôitrậnphảncôngchếtchócmàanhthamgiahômtrướckhimà

línhdùvừađến,nhiềungườihènnhátđãkhôngmuốn tiến lên.Chúng tôilàmxonghệthốngphòngthủtạiEliane4cùngvớihốđào,giaothônghào,kẽmgai,vángiacốhầm…TheocáchcủaViệtMinh,tôicũngđàomộthốđấtđểtránhmiệngpháobịpháokích.KhibịViệtMinhtấncông,khutrạikhôngđượcbảovệ.Cuốingày,mộtsĩquancủatôi,LepageđượcLanglais,chỉhuycáclựclượngcanthiệp,gọivào.ÔngmuốnsaiđạiđộicủaLepageđitrinhsát.TôiphóngxejeepđếnchỗgặpLanglais.

-“Thưađạitá,tôichỉhuytiểuđoàncủatôi.Ôngkhôngcóquyềnralệnhngườicủatôi.Congyđãnóitôirằngkhôngcógìđượcchỉhuyở

đây.Việcnàyphảithayđổi”.

TôigặpLanglaisởSaint-Brieue.Tôikhôngthíchông,mộtngườilạnhlùngvàdễkíchđộng.Ôngđứngđốidiệntôinói:

- “Bigeard, tôi làdânBretagne.Tôicócáiđầucứng.AnhlàdânLorraine.Mộingườichúngtađánhvàocộtxemaicứnghơnai”

Tôingầnngại.Sauđóchúngtôicườivàrangoàivớinhau.Chúngtôi

đãtìmcáchhợptínhnhau.Trongsuốtmộttuần,tôiđixembốtrí,đánhgiálựclượng,tìmvịtríđịch.Tôiđotầmmứcthảmhọa.Khutrạichưahoàntoànsẵnsàngđónđịch.Từkhitôirađihồitháng12,chưacógìđượcthựchiệnnghiêmchỉnh.Hàođàochưađủsâu.Hầmchưađủkiêncố.Ngườicủa tôiđượcbảovệtốthơnkhihọđàohốchỉchomộtbuổichiều!Phiđạomáybaygiờ chỉ làmột kỷniệm.PháophíaViệtMinh làmmáybaykhông thể lênxuống. Chỉ còn cách sử dụng dù. Tinh thần binh lính đang xuống. nhiềungười đã hết tin tưởng. Pháo binh chúng tôi: 14 phát 105 ly thay vì bắn27.000phát;10.000phát120lythayvì22.000phát;1.400phát155lythayvì2.600phát.CáckhẩupháocònkhôngthểtựbảovệvàhoàntoànvôhiệutrướcpháobinhViệtMinh.Pháocủahọđượcchôntrênsườnnúi,khibắnthìkéora,sauđóđượckéovàonêntakhôngthểbắntrúng.ĐámcốvấnTàuđãbàycáchrấthay.

Đại táPirothđã tự tử trướcngày tôiđếnbằngcáchnằmtrênquả lựuđạn.

Từtráisang:ThiếutáGuiraud(1erBEP),ĐạiúyBotella(5eBPVN),

thiếutáBigeard(6eBPC),thiếutáTouret(8eChoc),trungtáLanglais(chỉhuyphòngthủ),TrungtáSéguin-Pazzis(PhụtácủaDeCastries)

TôiănývớiBotella.Chântôicònchấnthươngnhưngkhôngsao.TôiđếnbệnhviệnvàgặpbácsĩGrauwin lầnđầu.Mộtngườiđángphục,khỏemạnh,cởi trầnvàhút thuốc liên tục.Ôngmổngàyđêmtrongđiềukiện tệhại.Nhữngchiếcgiườngtrắngtinhvớinhữngcôytávàđầyđủthuốcmenchỉlàmộtgiấcmơởđây.Ôngchíchtôivàimũivàođộngmạchđùiđểtôibớtđau.TôicũnglầnđầugặpGenevièvedeGalard.Têncôsaunàynổitiếngkhắp thếgiới.Cô làngườiđànbàduynhất trong trại.Thậtvậy,đó làmộtnhânviênPFATnhưnhữngnữđồngnghiệpkhác.Côbịkẹtởđâydomáybaybịpháhủy.Côlàngườinângđỡtinhthầnchonhiềuthươngbinh.

GenevièvedeGalard

Toàntrạibắtđầubiết tiềuđoàn6eBPCởbênhọvàhọlêntinhthần.

Nếubộthammưugửitiểuđoàntinhhoađếncónghĩalàchưathấtbại:họsẽkhônggửitiểuđoànvàochỗchết.NhưngBrunochưađượctoànquyền…Dùsao,Brunomaymắncònchiếnđấu…Nếubộthammưubiếtđiềuđó.Tôichỉlàmộtlínhdùchỉbiếttuânlệnhmàkhôngđượcbìnhluậngì.

Ngày 25 tháng 3, Tôi ở đây đã chín ngày và chúng tôi đã chuẩn bị

nhưngcũngkhôngthoảimái.Tôicảmthấtchậthẹp.Ởđâykhôngphảilànơiđánh nhau tôi quen thuộc và nhất là tôi chỉ làmột tiểu đoàn trưởng giữanhữngchỉhuycaocấp.CuốicùngthìdeCastriesgọitôiđến:

-“Bruno,HàNộibảotôilàkhôngthểbứngcácổphòngkhôngphíatâyđangngăncảnmáybaythảdù.Anhđượctoànquyềngiảiquyếtviệcnày”.

Tôi khôngquên sự thành thật của deCastries đã làm chứng chomối

quan tâm của tôi và tin tưởnggiao trách nhiệmchomột tiểu đoàn trưởngbìnhthường!Chiềutrongcuộchọpngắnởbộchỉhuy,tôitổchứcbốtrícácphươngtiện:cácvịtrípháocủatrại,máybayởHàNội,tiểuđoàn6eBPCcủatôi,tiểuđoàn8eBPCcủaTourret.Tiểuđoànhạngnhẹcủalêdươngvàtiểuđoàndựbị1erBEPsẽđónđịch.

Sángngày26tháng3,ChúngtôibắtđầutậptrungpháovàovịtríViệtMinh.Khingưngpháo,tiềuđoàn6và8tấncôngvàocácvịtríđịch.

ThànhcôngđầutiêndocôngcủaBigeard.

Lúc6h15,liênlạcvớinhau,cuộcchiếntànkhốc,thỉnhthoảngcógiáplácà.Quântatiếnlên,bámtrụ.Tôingồitronghốbomralệnhchocácđơnvị.Tôitổchứcbộbinh,pháobinh,máybaycùngmộtđạiđộithiếtkỵduynhất.Hai ngàn người đồng lòng, cương quyết anh dũng chiến đấumà tôikhôngthểkểlạivìquánhiềuthứđểkểlại.

Lúc15giờ,quyếtđịnh rútquân.Pháobinh,máybayvàkhẩuđộicủaAllairebảođảmtuyếnsaucủatôi.Trậnđánhtrongngàydữdộivớithươngvongphetađángkể:20chết(trongđócóhaisĩquan),70bịthươngvàhaixetăngbịpháhủy.ViệtMinhbịthiệthạinặnghơn:350chết,5đạibác20,12đạiliên12ly7,2bazooka,hàngchụctùbinh.Phicôngchúngtôigiờcóthểyêntâmhơn.DeCastriesômhôntôikhitôitrởvề:

-“Hoanhô,anhđãthànhcôngnhưmọikhi”

Hà Nội không nhắc lại nữa. Thêmmột lần, bộ thammưu từng nói:“Thuarồi”vàliềnsaumộtcú,mọingườilêntinhthần.ThànhcôngđầutiêndocôngcủaBigeard.Lầnnữatêntôilênbáonhưngườiđượctuyêndương.Đến ngày nay còn là sự thật khi nghe nói Bigeard ở đây, Bigeard ở kia.Trongkhitôichỉlàtiểuđoàntrưởng.Cónhữngtrungtá,đạitánhưngngười

tachỉnhắctêntôi.Nhưvậy,chứngtỏcònthiếuaiđónhưlàôngtướngchỉhuy.Tôikhôngthathứchoôngđược.

Hàng hàng, nhiều người vô danh tình nguyện nhảy xuốngĐiệnBiênPhủdùbiếtlàchếtnhưnghọvẫnlàmvìhãnhdiệnđượcphụngvụtổquốc.nhưngtrừôngtướng…Tấtnhiêntôihạnhphúcvìđãthànhcôngnhưngtôikhôngảotưởng.Tôicầnphảicốgắngthêmvìchắcchắncònthiệthại.nhưngviệc tiếpviệnnhỏgiọt.Khuvực thảdùbị thuhẹp.Nhiềuhàng tiếp tế rơisangđấtđịch…

Ngày30-3, cuộc chiếnnămngọnđồi bắt đầu.TướngGiápquyết dứtđiểmmộtlần.Cuốingày,mộttrậnmưapháodộitrênkhuDominiquevàkhuEliane.Chắcchắnhọsẽtấncônglúcchiềuđến.Quảnhiên,họtránquânrakhắp nơi, nhiều nơi bị quânViệtMinh tràn ngập nhanh chóng.Trong vàiphút,Dominique1,Eliane1vàDominique6bịmất.TrênEliane4,chúngtôiởmũinhọntrậnđánhmàđánglẽchúngtôilàquândựbị!

Eliane2còngiữđược.ChỉhuyNicolasvàlínhMarocbámtrụ.Thìnhlình tôingheLanglaisgọiđiệnđàibáo sẽ cóoanh tạc tạivị trí ông tưởngrằngđãmất.“Đừngchơingu!”RồiLanglaisgởinămđạiđộilêdươngđếnđiểmchính.Từđỉnhchốtcủatôi,tôinghequânlêdươngtấncôngvừahát.Cóaiđóbắtgiọngrồianhemháttheo.

Ngày31-3,lúc8giờ,Eliane1vàDominique1thấtthủ.Eliane2và4còncầmcự.HàNộihứagửitiểuđoàntăngviệnđểgiúpchúngtôichiếmlạicácvịtríđãmấtnếuchúngtôicầmcựđếntrậntấncôngkếtiếp.khichờđợi,tôilậpkếhoạchtáichiếmEliane1vàDominique1nhanhnhất.

13giờ30,Lầnnữa,tiềuđoàn6và8sátcánhnhau.15giờ,Eliane1đãđược tái chiếmvàDominique được chiếm lại phân nữa.Lúc này,HàNộithôngbáo:“Khôngcótăngviện”.Đúnglàlũchơixấu.Họbỏrơichúngtôi.Chúngtôikhôngthểtựcầmcự.NhấtlàViệtMinhđangđánhmạnh.Chúngtôi phải rút về vị trí ban đầu và cầm cự thêmmột đêm. Eliane 2 và 4 lànhữngpháođàicuốicùngcủasườnphíađông..Langlaischotôitựphánxét.Nếuliệukhônggiữnổitôicóquyềnchorútquân.TôiphảichoLanglais,deCastriesvàViệtMinhbiếttay.Ngày1và2tháng4,áplựcgiảmbớt.TướngGiápmuốnbứngcácngọnđồimột lầnnhưngđã thấtbại.nhiềungườibênkiađãchếtnênôngphảinghỉquân.

Tăngviệnđếnnhưngquátrễ.HàNộikhônghiểugìcả.

Họtăngviệnnhưngkhôngcònquântinhhoa.Nhữngngàyđầutháng4,línhTháiđàongũ.Huguette7vàAnne-Mariekhôngđánhmàmất.TôinhớlạinhữngnămtunghoànhvớiđámlínhThái.Họởđâykhôngphảiđểbịbóbuộc.Họcầnkhônggianđểhoạtđộng.Nhất là lạikhôngphảicuộcchiếncủahọ.Ngày2,3,4tháng4,quâncủaBrècheđếntừngnhómnhỏ.Ngày4,Brèchenhảydùxuống.Tiếcrằngngườitalạikhôngtăngviệnngày31trongkhitađangcầnquânđểcóthểtáinhiếmDominiquevàEliane.ViệcnàychothấyHàNộikhônghiềugìcả.Họtiếptụcápdụngnhưngquyđịnhngungốckhimàtìnhhìnhtrởnêntuyệtvọng.Langlaiskhôngngừngchửiđámthammưutừchốigởiquânvớilýdohọchưacóbằngnhảydù.Tuynhiênnhữngngườitìnhnguyệnthúcđẩy.Nhữnganhhùngvôdanhsẵngsàngnhảydùcúchót,dùrằngđểchết,tấtcảcũngvìdanhdự.

Ngày5tháng4 lúc20giờ,ViệtMinhtấncôngồạt trênHuguette6.100 lính lê dương chống trả với 4 tiều đoànViệtMinh. Langlais tổ chứcphảncôngnhưngđạiđội8eChoc[12]bịkẹtcáchđồn100m.

5giờsáng.Tôitheodõicuộcchiếntrựctiếptrongbộchỉhuy.Langlaiskêutôilênkếhoạchphảncông.Khôngkhókhăngì.Tôilậpkếhoạchchỉvớihaiđạiđộibổsungcùngvớipháobinhvàmáybay.Chúngtôichiếnlạikhuđất.Nhưnglầnnữalạithấtbại:cólẽlàtrậnphảncôngsaucùngmàtôicóthểtổchức.Chỉcónhữngđộiquântinhhoadàydặnkinhnghiệmmớicóthểthànhcôngchiếndịchnày.

Trong12ngànquânởĐiệnBiênPhủ,chúngtôichỉcó3000quântếptụcchiếnđấu.Sốcònlạiđềuchếthaybịthương.Nhiềungườicònlẩntrốn,chờđêmđếnlénlútralượmhàngdùtiếptế.NgườilagọilàlũchuộtsôngNậmRốm.Tôicòntinchiếnthắng,ngườitakhôngthểbỏrơichúngtôi.

Giữangày6và10tháng4,Cómộtlúctạmngưng.MộthômtôicùngBotellađi trinh sát cùngvới trungúyBourgeois của tôi.Chúng tôi lúđầukhỏihầmđểquansátthìMộttràngđạnbắntrúngkhiếnBourgeoischếttrongtay tôi sauđóvớinụcườicòn trênmôi.Rõ ràng tôi luônấn tượngnhữngngườichếtanhdũngtrongchiếnđấumộtcáchvinhquangmàkhônghềhaybiết.

Ngày10tháng4,ngàynàyTôicòntinvàochiếnthắngvàtôicốcầmcựtừng ngày. Người ta không thể bỏ rơi chúng tôi. Quân tăng viện sẽ tới.NgườiMỹsẽcanthiệp.HọsẽoanhtạcquânViệtMinh.Khichờđợiphảihư

trươngthanhthế.ChẳnghạnnhưAiialređãtừngchokéocáckhẩupháotừđiểmnàysangđiểmkia,bắnvàiphátđểchothấychúngtôicònvũkhínặng.Tôichuẩnbị táichiếmEliane1.TôibắtchướcViệtMinhđàohàođếnsátmụctiêu.

TôiđềxuấtchoLanglais làngườixuấtphát.Một thànhcôngdohàngchụcngườichiếnsĩtinhhoalậpnên.QuânViệtMinhbỏlạitạitrậnhơn600xác.Khôngmộtaitrongsốhọbỏvịtríchiếnđấu.Quảlàanhhùng!Ngườiđànbàtrongđịangụcchiếntranh.

12tháng4,deCastriesgọitôilầnnữa:

-“Bruno,anhđãlàmđượcviệctừkhianhđếnđây,tôiphonganhlàmchỉhuylựclượngcanthiệp.Anhđặtchủhuyanhtạiđây”-“Thưađạitá,tôithíchgiữtôntihiệntại.tôisẽtrợlýchoLanglais,ngườiđangđóngtạiđây.Khôngsaohết,chúngtôihợpnhau”.

Từđó, tôi rời vị trí tạiEliane 4 chongười của tôi nắm.Tôi đến làm

chungbênLanglaisởhầmchỉhuyGONO[13].Cấpbậckhôngcònquantrọngnữa. Phải chấp nhận như vậy.Brechignac chiếm các điểm cao phía đông.Chenel bên lê dương, chiếuđiểm thấpphía đông.Thiếu táGuiraud chiếmphíabắcĐiệnBiênPhủ.AnhTourrettrungthànhcủatôichiếmEperviervàthiếutáCadotchiếnphíaNam.Langlaisvàtôi luônbênnhau,kểcảănvàngủ.Chúngtôithànhnhữngngườicótráchnhiệmmớitrêngiátrịduynhấtcủacácchỉhuycósẵn.Hàngngàychúngtôihọpngắnlúc9giờsángtronghầmchỉhuy.Chúngtôicómặtđủ:sĩquankhôngyểm,pháobinh,vàPazzisđạidiệnchodeCastries.

Chúngtôiđịnhvịtrítiếnđánhcủađịch,đánhgiáphươngtiện,lậpkếthoạchphảncôngvàralệnhcócácchỉhuyvàđạiúy.Khôngcònngầnngạigìcảvà lực lượngcứ thếhoạtđộngmàhạnchếdần.Bệnhviệnbêncạnh.Hàng ngày tôi thấy thương binh đến, người thì mù, gãy chân, máu me..Thườnghọnằmtạihàomấyngàytrướckhiđếnđây.ĐạntừphíaViệtMinhbắnrátvàhọkhôngtôntrọngcờhồngthậptự.Chúngtôikhôngthểditảnthươngbinhđếntrạmxá.ThườngtôihaygặpGenevièvedeGalard.Mỗilầncôgặptôiởbệnhviện,côcảntôi:

-“Brunođừngđi,rấtkinhkhủng.Nếuanhthấythìanhkhôngcònmuốnchiếnđấunữa”.

Nhưngtôivẫncứđixem.Thườngtôikêugọingườitìnhnguyệnởđây.

Họđềutìnhnguyệndùbịchột,đứngdựatrênvũkhí.Họbiếtrằnglầnnàyhọsẽ không thoát.Họ còn không có sức khi rút lui khiViệtMinh tấn công.Khôngquantrọng,họnghĩhọcònbắnsúngmáyđược,họcòncóích.Họcólý. Người ta đang cần mọi người chiến đấu. Một hôm lặng pháo, bác sĩGrauwintìmtôibảo:

-“Bruno,anhcótronglượngởđây.Anhphảingưngchiến.Khôngthểkéodàiđượcnữa”.Bácsĩcứ tiếp tụccôngviệccủamình,Tôicốcầmcựmộtngày,mộtngàynữa..”

Chúngtôiđãcầcựhàngngày,hàngtuần,gầnnhưhaithángkhimàtất

cảmọingườinghĩ rằngcăncứsẽbịquétsạch trongvàigiờ.Chúngtôiđãcầmcựnhưngkhônghềcóquântiếpcứu.

Ngày 15 tháng 4, De Castrie được thăng thiếu tướng, Langlais vàLalandeđượcthăngđạitá.DePazzisvàtôiđượcthăngtrungtá.HàNộiđãtrảgiáquárẻ.Họchắcchúngtôikhôngthoátvàthăngchứcđểtrấnanchúngtôi.Họđãmơ.Chúngtôikhôngthathứviệchọtiếptụcxoaytrởvàtăngviệnquânnhỏgiọt.Langlaismấtnhiềugiờchửibớicáccấpcao:

-“Gửichochúngtôilính,đừngđểchúngtôitanrã”.

Hàngđêm,chúngtôinhậnvàingười,toànlànhữnglínhtìnhnguyệntrẻcóngườichưatớihaimươi.HọởâmthầmtạiHàNộinhưnghọmuốnnhảydùlầnchót.Dùsaohọbiếtrằngcũngsẽthua.Họmuốnbêncạnhchúngtôi.Quảlàanhhùng.Thỉnhthoảng,cònkhôngthểgianhậphàngngũchúngtôi.Vùngthảdùchỉcòn làkỷniệm.Họđượcthảdùvàogiữacáchào, lôcốt.NếucómộttýgiólàhọbịđấybaysangvùngcủaViệtMinh.

ĐịchtheodõisựbópnghẹtvàHàNộikhônglàmgìđược.ĐiệnBiênPhủnhưngọnđèncháygầntắt.Ngườitabiếtrõbộthammưunghĩgì.Chỉcó12.000ngườitronglòngchảotrongkhichúngtôicóởtoànĐôngDươnghaimươi lầnnhiềuhơn.Nhưngvấnđề là tấtcảquân tinhhoaởđây.Nếuchúngtôithuathìsẽlàthảmhọa.

Ngày18tháng4,Huguette6bịvâyhoàntoàn.DeCasttriequyếtđịnhrútbỏ.Việctiếptếtrảgiáđắt.ĐạiúyBizard,ngườicủaBrèche,29tuổi,dântrườngSaint-Cyr,chỉhuygiữvị trí.Tôibáochoanhrằngtôikhómàgiúpanh.

“KhôngsaoBruno,emtựxoaytrởmộtmình.Línhcủaanhlấybaocáttrướcbụngđểchốngđạn.Cácthươngbinhđượcđểtạichỗ.Ngườikhácra

khỏivịtrí.HọvừachạyvửaxảđạnvượtquacáchàocủaViệtMinh.Nhiềungườigụcngã,ngườikháctiếptụcchạy.Họvượtqua100mngăncáchvớichúngtôi.Phânnửasốquânbịthiệthạinhưngkhôngthểlàmgìkhác.Thậtđángphục.hàngngày,hànggiờ,cáchànhđộnganhhùngdiễnratạiđây…

Kiệtsức,chánngán,tiếptụcchiếnđấu

Ngày23-4, lúc5giờ,Huguette 1 thất thủ.DeCastries ra lệnh tôi vàLanglaistáichiếm.VìvịtríHuguettebảovệphiđạonênrấtcầnthiết.Chúngtôiphảnđốivàcácanhembịthương,thiệthạivànhiềuđêmkhôngngủ,đạndượcbắtđầuthiếu..DeCastriesvẫnduytrìlệnh.Tôichuẩnbịkếhoạch.Chỉcòncómộttiểuđoàn2eBEPcủathiếutáLissenfeldtcòntươngđốimạnhđểcóthểtấncông.Tôihướngdẫnkếhoạch.TôicũngthứctrắngnhiềuđêmmệtmỏinêntôigiaoLissenfeldtchỉhuychỉmộttiểuđoànrồi tôingủ.Vàigiờsaotôibịđánhthức.

-“Bruno,dậymau,DeCastrieslolắng.Trậnphảncônggầnnhưhếtkhíthế”.

Tôirathựcđịa.Quảlàtaihọa,haitiểuđoànbịkẹttrướcHuguettevài

mét.Phânnửaquân sốbị loại khỏivòngchiến.Coinhư thất bại. phải rútquân.Một sự thất bại kinh khủng.Tôi phải theo dõi suốt trận phản công,khôngdámgiaochoaikhác.

Từhômđó,cuộcchiếnkéodàiđếntậnngày7-5.Tôicũngkhôngbiếtchúngtôiđãcầmcựnhưthếnào.Trướchếtdothiếungười.Trongvàiđiểmtựa,gầnnhưkhôngcònđạndược.Ngườitaphảicânnhắckhiliệngtừngtráilựuđạn,đếmtừngbăngđạncònlại.Chúngtôichỉcònmộtnhúmquânđểchiếnđấu.Hầuhếtđềukhôngngủhayngủrấtít.Chúngtôiphảiuốngcafé,hút thuốc để cố cầm cự…Dù vậy chúng tôi vẫn hy vọng…TướngGiápcũngmệtmỏi..Mùamưađãđếnlàmviệcnhậnđạndượckhókhăn.Chúngtôibámtrụbằngmọigiá.

Ngày7-5,ngàycuốicùng,nămmươibảyngàychiếnđấu…Thậtkỳlạ.Chẳngcòngì.Chỉcònnhữngconma.Bệnhviệnchậtníchthươngbinhvàngườichết;khôngcònhầmnàođứngvững.Chúngtôiởtrongtìnhtrạngthứhai.Tôinhưlàsốngtrongácmộng.TrậnphảicôngsaucùngcủaBrèchevìdanhdự.Elienae4thỉnhthoảngđượctáichiếm.Tôimuốnratậnnơi.TướngGiápcảmthấycóthểdứtđiểmnêntăngcườnghỏalực.Chỉcònkhutrungtâmcònkhángcự.Chúngtôidựtínhmởđườngmáubằnghaiđạoquândùvà lêdương.DeCastries trấnan tôi rằngôngsẽchiếnđấuđếncùngvàsẽlàmnghibinh.Cácsĩquancủatôibảorằngkhôngthểvìbinhlínhchỉcònsứcđivàicâysốlàcùng.

12giờtrưa,DeCastriesbáochúngtôi:HàNộiquyếtđịnhngưngbắn.Chúngtôikhôngđầuhàng,khôngcócờtrắng.Chúngtôisẽngưngbắnlúc

17giờ.Khắpnơicómộtkhôngkhíkhótả.Mỗingười lopháhủymọi thứkhôngchoquânViệtMinhcó thểsửdụngđược.Ởhầmchỉhuy,Langlaisđốtchiếcnónbêrêđỏvàđộichiếcnónđirừng.GenevièvedeGalardởđóvàtôitrấnancôrằngViệtMinhsẽkhônglàmhạimộtngườiphụnữ.Martialbêncạnhtôi.AnhkhôngtinđiềuđóvàhỏiBrunomaymắn“Mìnhsẽthoátkhông?”.

Không,tấtcảđãchấmdứt.Tiểuđoànthiệnchiếncủatôibịtriệthạ.Tôitừngmột thời như lãnh chúa vùngnày và kết thúc bằngmột trò nắmgânngoạn mục. Đúng là quân đội oai hùng của nước Pháp đã thất bại trướcnhữngngườidânBắcKỳvốnxưanaybịkhinhrẻ.Khôngaitừngxemhọlàđànghoàng.Sựhăngsai,sứckhángsựvàtínhngoancườngcủahọđãđạtđếnđỉnhkiêuhãnh,mùquáng,vàsựhẹphòicủatưtưởngchínhtrịvàcủacácvịtướng…

Lúc17giờ,Chỉ cònvài phát súngvà chấmdứt.QuânViệtMinhđãhiểu.Lúcnàyhọtiếnlênđểxemsao.Mộtsựimlặngchếtngườibaotrùmkhắpnơi.

Lúc18giờ, hàngngànquânViệtMinhxuất hiện trênphi đạo, tronghào.Tôihiểuviệcgìxảyra.

-“Maulên,maulên..”

Đólàsựcầmtù.Mộtbàihọc.Tôiđãtừngtưởngtượngsẽkhôngbaogiờxảyracũngnhưkhôngthểnhụcnhãnhưthế.Chúngtôihàngngànngườichuirúcnhưnhữngconchuột.QuânViệtMinhbắtchúngtôichuira.Chúngtôikhônggiơtayđầuhàng.Sựviệcdiễnracăngthẳngnhưthế.Trênhầmchỉhuy, lá cờ đỏ sao vàng được cắm.Họ đã thắng và chúng tôi đã thua.Tôikhôngbaogiờtinchuyệnnđãxảyra , tôi tinnhữngngườicủatôi,sựmaymắncũngnhưmụcđíchcủachúngtôi…Ngườitađãbỏrơichúngtôi.Nhiềuhàngtùbinhđikhắpnơi.Nhiềungườiđiquatôiradấuvớitôi.Tôinghĩđếnhọvà sựhysinhcủahọ.Tiểuđoàndùcủa tôi trên800ngườigiờchỉcònkhoảng40.Nhữngngườicònlạiđềumấttíchvàchết.Họđãchiếnđấuđếncùng,vàchẳngđượcgì…

Bịcầmtù,bốnthángkinhhoàngtộtđộ

Tôibị bắt giải đi xangay.Thậtkinhhoàng.Vớinhiềungười thì bốnthángnàylàmộtđịangục.Đầutiênlàcuộcđibộvềtrại tù.Tôicóýđịnhvượt ngục với Brèche và Voineau. Hôm sau chúng tôi bị bắt lại do ViệtMinhchờđónđườngchúngtôitạiđúngmộtlốiđicóthểqua.Chúngtôibịgiảingayra tòaánnhândân.Voineaubịxửtrước.Anhoaihùngmócconmắtbằngthủytinhđặttrênbàn,nóirằnganhđãmấtmộtconmắtđểthắngCộngsảnvàanhsẽtiếptụcđếnhơithởcuốicùng.ViệtMinhtátanhvàlahét.Anhsẽbịtửhìnhngàymai.Kếđó,đếnlượtBrèche.Anhgiảđiên.ViệtMinhtưởngthậtvàchoanhđibệnhviện.Saucùnglàtôi.Họnói:

-“Bigeard,việcnàyđãkéodài.Anhsẽbịxửbắnngàymai”

Mộtđêmdàitrôiqua.Nhưngtôivẫncòntintưởng.Họđãngưỡngmộtôiquámứcđểlàmđiềuđó.Quảvậy,chúngtôiđượcthachết.Tôibịtróitaysaulưngtrongnhiềungày.Sauđóchúngtôiđếntrại…

Ngày18tháng6,họgomchúng tôi trongmộtkhurừng thưa.Chúng

tôikhôngphảikhôngngạcnhiênkhicónhiềusĩquancaocấp,nhữngđoàn

línhlêdương.Họbắtđầudàndựngcảnh.TướngdeCastriesđiđầu,cácsĩquangomlại từngkhoảng12ngườivà, línhlêdươngđicuốihàngđểchocânđối.Chúngtôiphảiđiquađilạitrướcốngkínhdựngtrêncáichòi.Tròhàikịchdiễnratrongnhiềugiờliêntiếpngoàinắng.Nhàquayphim,nướcdatrắng,tócvàng,làngườiNga.Chúngtôiđượcquayphimđểtuyêntruyềntrongcácnướcdânchủnhândân(Lesdémocratiespopulaires).Kệ!Chúngtôivuisướngnhbiếtchỉhuycủachúngtôivàthấyrằnghọđãcócầmcựnóichung.TôigặplạiBrunovàchạyđến.Đầutiênanhnóivớitôi:“Đánglẽanhnêncạorâuđi,Allaire.(LờithuậtlạicủatrungúyAllaire)

Chúngtôibịnhồinhéttrongcácchòitranh,mỗicạnhcóván.Haimươingười ngủ bênphải, haimươi người ngủbên trái.Khônghề hay gần nhưkhông cómột chăm sóc y tế nào.Khẩu phần 800g gạomỗi ngày.Nhữngmưu toan tẩy não diễn ra không ngừng và thường là không hiệu quả…Khôngphải tôi làngườichịuđaukhổhơncả. tôicòn trẻhơnnhiềungườikhác.NhữngnămtunghoànhxứTháigiúptôiquensốngnơiđâyvàtôiđãchịuđựngnổi.Tôigiữkỷluật:mỗisángtậpchạy,tậpthểdục.Nhiềusĩquantậptheotôi.Phầnđôngkhôngcònsứclực.Họốmhẳn,cóngườikhôngđứngnổi.Cóngườichếtrvìkiếtlỵhaysốt.TấtcảdiễnratrướcconmắthờhữngcủaViệtMinh.Sốphậnlínhtrángcòntệhơn.Họphảiđibộhàngtrămcâysốđếntrại.Sau57ngàyđêmchiếnđấu,họbịbuộcđibộđếnkiệtsức.Nhiềungườingảquỵ.Cácthươngbinhbịbỏrơivàchếtdọcđường.Tôiđãnóihọnhiềulần:trong04thángkinhhoàng,chúngtôiđãchếthaiphầnba.Chúngtôikhởihànhvớimườihaingànngườivàtrởvềchỉcònbốnngànngười.Tôisẽkhôngbaogiờthathứchohọ.Nhiềungườichúngtôikhôngcònlàngườinữamànhưnhữngxácchếtbiếtđi.Kếtcụclàcáichếtchậmdànhchomọingười.Tôikhôngbaogiờquênđiềuđó.

Mấythángtrôiqua,chúngtôibiếtđượctincuộcđàmphánởGeneve.ViệtMinh hào phóng tặng chúng tôi tờ báoL’Humanité”.Tờ này thườngchúng tôidùngđểcuốn thuốchútnhưngcũngnhờđómàbiết ítnhiều tintức.ChúngtôiđồngývớiMedèsFrancelàphảithươngthuyếtđểcứucáctùbinhviễnchinhra.

Cuốitháng7,hiệpđịnhGenèveđượcký.Chiếntranhkếtthúc.Chỉcònvài tuầnkẹtởđây.Họbớthàkhắcvớichúngtôi.Mộthômtêntrưởngtrạigọi tôi lên.Nhiều sĩ quan chờ đợi.Họmuốn bàn thảo về cuộc chiến củachúngtôi.Chúngtôitrảiquanhiềungàythảoluậnvàtườngtrìnhcuộcchiếnquagiấytờ.Tôithíchcáiướcmuốnluôntựhoànthiệncủahọ…

Cuốitháng8,Chúngtôirời trại.Tựdochỉcòntínhtừngngày.Phần

đônganhemkhôngcònsứcđibộdokiệtsứcvàốmyếu.

“Langlaisốmnhưma.Bigeardcòngiữchiếcnónbêrêđỏvàsựcương

quyếtcủamình”

Ngày4tháng9,Chúngtôiđượctưdosaumộtconđườngdàiđaukhổ.ViệtMinhđã tổchứcbữa lễnhỏ,cơmăn thoảimáivới thịtheonướngvàrượu.Tôigặplạicácanhemtrongcáctrạitùkhác.Nhiềungườibịbắtgiamnhiềunămnhưcha tuyênúy Jeandelbịbỏ rơiởTúLệ, anhMartial trungthành đã từng nhiều lần vượt ngục. nhiều ngườimừng khi gặp tôi và cònsống.Chúngtôicócảmgiácnhưlàphéplạ.XetảichởchúngtôivềHàNội.Tôidìumộtngườibạn, anhDucruix: “Đừngdạidột, tađếnnơi rồi”.Anhchếttrongtaytôivàiphúttrướckhiđượctựdo.ỞHàNội,chúngtôiđượccác phóngviên, quân đội và gia đình tiếp đón. JulesRoyđã viết sau trậnĐiệnBiênPhủnhưsau:“Langlaisốmnhưma.Bigeardcòngiữchiếcnónbêrêđỏvàsựcươngquyếtcủamình”.ChiếcnónbêrênhảydùmàmộthômViệtMinhbắtchúngtôicởiđồđểkhámxétvàthayáotù.Tôiphảnđối,họđòibắntôinhưngtôivẫngiữbộđồnhảydù.

Cuộctrởvềkinhkhủngkhingườitacoichúngtôilàlũdịchbệnh.Họ

nétránhchúngtôi.Bộthammưubịkhóchịukhichúngtôiquayvề.Chúngtôithấyhọkhôngcólươngtâm.ThayvìvinhdanhnhữnganhhùngvôdanhđãhysinhvìnướcPhápnhưnghọđãquênđinhanhchóng.TôigặptướngCognyvớivểthưgiãnvàtựtinởmình.Tôicóchịuđựng.Chiềunọtôiđượcmời dự buổi tiếp tân vớ các nhận vật cấp cao.Nhìn những tấm khăn trảitrắng,ngườiphụcvụ,đồngphục,tôikhôngthểkhôngnhìntấtcảcácmónănmàđánglẽđãchophépnuôinhiềungườichúngtôisốngcầmcự.

Vàingàysau,ngườitađưachúngtôivềSàiGònrồivềPháp.Ngườitatiếptụcnétránhchúngtôi.Khônghềcómộtsựtưởngnhớnàovềnhữnganhem hy sinh, về nỗi đau khổ của chúng tôi. Cuối cùng thì lịch sử đã sangtrang.NhưngquảlàtôiđãđểlạinửatráitimtạiĐôngDương.

PHẦN2:THĂMLẠIĐÔNGDƯƠNG

TôiđếnHàNộingày27tháng6-1994,lúc16giờ15

BốnmươinămsauĐiệnBiênPhủ,tôitrởlạicáixứmàtôitừnggắnbó.

Tôiluônnhớnótừngngàyvớcănbệnh“Davàng”dàyvò.Nhớnhữngcơnmưa và cái nóng nhiệt đới. Tất cả cũng như xưa, cũng những đàn người,nhữngsinhhoạthàngngày,nhữngchiếcxíchlô,vàkhôngcóxehơi.NgườiViệtNamđãđánhđuổiPháp,Mỹvẫnđangtiếnlênchậmchậmtừ40nămnay.Trênmáybay,mộtphóngviênhỏitôi:

-“Đạitướngcảmthấyđiềugì?”

Lúcnàythìchưacógìquantrọng.TôiđangmongchờđếnĐiệnBiênPhủ,đườngsố4...

Thậtvậy,ĐôngDươngđốivới tôi chủyếu làxứThái,nơivùngcao.Tôi đã nhới những thời gian đẹp nhất cũng như những trận căng thẳngnhất…Cácanhemtôithấychếthàngngày.HàNộilúcđóchẳngấntượnggìvớitôi.Chúngtôichỉởhậucứchừngbảytámngàynghĩdưỡng,chuẩnbịđồđạc.Vậythôi.

TừSơnLađếnHòaBình,ngày1tháng7-1994.

Cuối cùng, vùng cao xứThái.Chính nơi đây tôi đã thành công.Mộtkhungcảnhngoạnmụcvớihàngngànđèonúi..Khurừnghùngvĩ,ấntượngtuynhiênkhálạnhlùng.Tôiyêuxứnày,yêutừngnẻođường.Thậtkhôngtinkhi tôiđã từngđihàngngànkmtrênđó.Ngườidân luônduyêndáng,dẻodai.Họchấtphác,trongsáng.Họniềmnởtiếpđónchúngtôi,tặngđồănchochúngtôi,lochỗngủ.Lúcđólàmộtkhoảngthờigiantuyệtđẹp.

TuầnChâungày30tháng6-1994,lúc11giờ30.

ChínhtạixứTháitôithấyhạnhphúchơncả.HàNộiđểtôitoànquyềnlàmviệcmiễnsaotôithắng.LúcđóquânViệtMinhvẫnchưacómặtởđây.NgườidânTháikhôngthíchViệtMinh.Họgiúpchúngtôi,cungcấpquân,chỗngủ.TôiđãgiảiphónghoàntoànxứThái.Cuốicùngtôinhưlàđãtạođượcmột vươngquốc với diện tích 120kmx60km..Tôi có tất cả: tự do,chiến thắng, tìnhyêu, vợbên cạnhvà tuổi trẻ,..Tôi có cảmgiácnhưmộtlãnhchúachiến tranh trênxứThái.Mộtkhoảng thờigian tuyệtvớivàoaihùng.

MườngLa,ngày30tháng6-1994,lúc17giờ

ỞxứThái,khôngthểcótiếptếvìquáxacăncứ.Chúngtôiphảitưmưu

sinhvớinhữnggìcótạichỗ.Gầnnhưchúngtôiăncơmthườngxuyên,thỉnhthoảngcóthịtbòxôngkhóivàrượuchum,rượugạo.Tôikhôngphiềnvàvẫnthíchăn.Lần lầu tiênkhi tôivềPháp, tôikhông thểăndo thứcănquábổdưỡnglàmtôiphátbệnh.Khibịbắt,tôilạikhônggặpkhókhănvìchỉtoànăncơm.Tôicònnhớcóvàianhcòngiấutheoítkhẩuphầnăncholính.Tôibảo:“Đừngăn lúcnày.Anhphải tậpăncơm”.Họkhôngthểvàđãănhếthộpthứcănvàkhôngcòngìđểăn.Họđãchết.Vớitôithìăncơnnhưvậylàđủ.Việcnàykhiếntôikhôngthayđổivàthậmchítôikhôngbịsútcânnhiều.Khitôiđượcthả.Gabyvợtôihỏitôimuốnăngì.Tôivẫnđòiăncơm.Cơthểtôiđãquenăncơmthậtsự.

ĐèoConoingày1tháng7-1994lúc10giờ,Tôinhớlại…

Ngày19-1-1949,mộttrậnphụckíchthảmhaitrênđèoConoinhưngtôimaymắnkhủngkhiếp.Nơiđâysuýtlànhiệmvụsaucùngcủatôi.TôiđixejeepquayvềSơnLasau45ngàylàmnhiệmvụđểgặpvợtôi,Gaby.Lúcđóbanđêm, trênxe có tài xế, là trợ lý của tôi tênVallet dePeyraudvàmộttrungúyquâny.Saulưngchúngtôilàmộtphânđộitrênxetải.ChúngtôileođèoConoi.Thình lình tiếngsúngnổ.Tàixếvà trợ lý tôingãgục.Tôinhảykhỏixevànhàolăntrongrãnhnướcgầnđó.Tôi laoxuốngchândốcvàimét.Súngcạcbintrongtaytôinhưngvaitôibịtrật.

TôicókhônglavàViệtMinhtìmtôi.Họthấytôilẩntrốn.Tôikhônglàmgìđượcvàmongrằnghọkhônglùngsụcbụicâytôinúp.Đểchắcăn,nòngsúngđặttrêntháidươngcủatôisẵnsàngbópcò.Tôithàchếtkhôngbịbắtlàmtùbinh.Tôinghetiếnganhemlínhdùđiđến.Nhiềuphúttrôiquavớinhữngtiếngsúng.QuânViệtMinhrútchạy.Tôibòlêndốc.Ngườicủatôiởđó.Tôitráchhọsaokhônglalớnxungphong.Dùsaocũngmừngkhihọđến.Lúcnày,anhquânytừbụichuira.Khibịphụckích,anhnàychuivàobụingayvềphíaquânViệtMinh.Nhờvậyanhmaymắtthoátdođịchkhôngpháthiện.Tôiđượcchởxejeepđivềchởtheoxácanhtàixếvàtrợlý.ỞNàSản, bác sĩ sửakhớpvai tôi nhưng tôi cònphải đau trongnhiềunăm.Mộttrậntệhạivàtôicònsống.

MộcChâungày1tháng7-1994,lúc15giờ.

Nhưmọingày,ngườidânthứcdậylàmviệclúc5giờ30.Quảlàđángyêu.Cảnh vật vẫn tuyệt đẹp. Trên cầu, tôi lần bước từng bướcmột, từngbướcmột như đi trong cuộc đời.Tôi đứng xembờ bên kia.Xa xa là con

sôngĐàthânyêucủatôi.Tôicóquánhiềukỷniệm:cuộcđánhchiếmVânYên, rút quân khỏi TúLệ. Tôi thấy giờ đã khác.Con đập ngăn sôngĐà.Dòngsôngkhôngchảyđượcvàcónhiềubùnlúcmùamưa.Tôithấtvọng.TôimuốnchiêmngưỡngVânYênlầnnữangayđoạnnóchảyvàováchnúiđá.VânYêngiờchìmtrongnướcnênkhôngthểquaylại.Khungcảnhngàytrướckhôngcòn.Ngaytạixứnày,khônggiancũngbịthuhẹp.

BảnThìn,ngày1tháng7-1994,lúc15giờ30.

Tháng3-1947,ôngtrưởnglàngmuốngảcongáichotôi.Tôinóirằngtôirấttiếcvìđãcóvợ,vàtiếchơnnữalàcongáiôngquáđẹp,nétđẹpmìnmàng, duyên dáng, trang nhã.Tôi không đùa đâu nhé, và không có thằngBigeardconnàoởđâyđâu!TrongnhữngngàyởxứThái, tôiđã sốnghainămkhôngcóđànbà.Thậtsựlàvậy.Vìnếuchỉhuylấymộtngườiđànbàthì lính trángđều cóvợ.Đối với línhThái,Thủyquân lục chiến, línhdù,mình phải tạo tinh thần cho họ làm việc đàng hoàng. Chỉ huy phải làmgươngvàtrảgiábằngcáchmìnhkhôngđượcgầnbấtcứai.Nhưvậyanhemmớitheomình.Nếucóchiếnthắngthìchỉhuyđượckhenthưởngvàlínhthìgầnnhưkhông.Họchỉlàmvìdanhdự,bổnphậnvàphảiởgiữacácanhem.Tìnhanhemchiếnhữulàquantrọngnhất.Chínhlãnhđạophảilàđộngcơtạotinhthần,chỉhuychiếnđấu,đưavàokỷluật.Anhcónhiệmvụphảihoànthànhvàphảinghĩđếntìnhanhemvàkhôngcógìkháchơn.Anhchỉsốngđượcnhờtìnhanhem.

MangĐức,ngày2tháng7-1994,lúc6giờ.

Tấtcảkhônggíthayđổi,núinonvẫnởđó.Conngườicũngluônbậnbịu trồng lúa, thuhoạch,gánh lúa.Mộtđànngười làmviệcnhưngàyxưa.Khôngaingưngnghỉ.Đấtnướcgiờđộclậptrongsựkiêuhãnh.Thìcũngtốtnhưngphải thật sự tựdo.Ngườidânphảiđược sống tốthơnvà làmđượcđiềuhọmuốn.NướcViệtNamsẽthànhhònngọcViễnĐôngcủachâuÁvềchấtlượng,côngsức,toàndânchúng,70triệungười.Đểcóđượcnhưthế,cầnphảicótựdohoàntoàn.

VịnhHạLong,ngày3tháng7-1994,lúc17giờ30.

MộthômMauriceRheims,mộtnhânviêntrungtâmhuấnluyệnhỏitôithấy những danh họa thế sao. Tôi không biết trả lời. Cả đời tôi gần nhưkhôngcógiờthưởngthứchộihọa.Cácbứchọađẹpnằmtrongđầutôi,trongđócóvịnhHạLong.Nơiđâylànơi tôinghỉhèduynhấtvớivợtôi.Mườilămngàyhạnhphúctrongthờichiếnhồitháng3-1950.Tôibịrútkhỏitiểu

đoànBT3vì tôi từ chốiviệc thông tinnộibộ.TôivềHàNộivớiđơn từchứctrongtúi.Ôngđạitátiếptôiđãnói:“Bigeard,anhcòntrẻ.Anhsẽthấykhác.Tôixéthưtừchứccủaanhvàanhnênnghỉvàingày”.TôiđinghỉởHạLong.Lầnnày tôi lạiđinghỉ lầnnữa.NhữngngàyởxứTháikhámệtmỏivàthửthách.Quánhiềukỷniệmquayvềcùngmộtlúc.

Hảiphòngngày4tháng7,lúc14giờ30.

MỗikhisangĐôngDươngtôicậpbếnHảiPhòng.Lầnđầuchúngtôibịquân Tàu bắn lén. Sau đó thật đẹp. Các cô gái Pháp bao quanh đón tiếpchúngtôi.Họmuốnthấychúngtôivừamớisang.ĐơngiảnchỉlàchúngtôivừachiếnthắngbênkiađểgiảiphóngnướcPháp.Kẻchiếnthắngluônđượcdễdãi.LúcđóởHaiPhòngkhôngcónhiều tàunhưngàynay.Chỉcó tàuchiếnvàvàighethuyếnnhỏ.KhitôicóthểtôiđãrờiHảiPhòngvàkhôngthíchkhôngkhítạiđây.TôilàmnhiệmvụởxứThái.ChúngtôiđãchiếmxứThái. Trong đó chúng tôi chiếmNà Sản,một sân bay nhỏ. Bấy giờ ở đókhôngcógì.LầnsangĐôngDươngthứhai,tôiđãlấylạiNàSảnvàchỉhuycấpcaođãlậpcăncứlớntạiđâyhồi1952.

Lầnđó,hơn15ngànquântrongngôilàngbéxíu.Ngàynaycũngthayđổi không nhiều. Thiên nhiên đã lấn chiếm. Chính thiên nhiên luôn luônthắngthế.

Hànộingày5tháng7-1994lúc10giờ.

TôitừngkhôngmuốnquaylạiViệtNam,TôimuốngiữViệtNamnhưlàkỷniệm.Nhưngtôiđãsuynghĩkỹvàtựnóirằngchuyếnđinàysẽlàmngườitanóivềcuộcchiếnvànhữnganhemvàquânđộibịchônvùibỏquêntạiđâykhôngbị lãngquên.LínhViệtMinhcũng lànhữngchiếnsĩngoancường,cuồngtínthàbịhysinhchứkhôngchịulùibước.Trongmườingàyởđây,tôiđãgặpđạitáPhạmXuânPhượng.Ôngđãđóntôitạisânbay,theotôi đi khắpĐiệnBiênPhủ.Việc này đã cho phép chúng tôi so sánh cuộcchiếnđấuhaibên.ÔngcũnglàlínhởĐiệnBiênPhủ.

Khi ấy ông Phượng còn trẻ và chỉ huy đại đội bắn chúng tôi khi tôinhảy dù xuống Isabelle ngày 16-3.Nhưng ông đã tự sắp xếp bắn hụt tôi.Thậtlàdễmến.Gặplạicựubinhnhưônglàđiềuthúvị.Ôngcũngchiếnđấugiankhổ,cũngbịgièmpha,cũngsuýtchếtchung.Tấtcảtạomộtmốiliênhệ,mộtsựkính trọngnhau.Điềuđauđớncủa tôi là8.000ngườichết trên11.000tùbinhtrong4thángbịgiam.TướngGiáplànhàquânsựgiỏinhưngtư tưởngMácxít của ông là vô nhân đạo. Việt Minh đã nói: “Chúng tôi

khônggiếttùbinhnào:.

Đúngvậy.Họđể chúng tôi kiệt sức và chết đói.Không ai có thể tinrằnghọđãhạichúngtôi.Sautrậnchiếnmọingườiđềumệtmỏi.ÔngđạitáđãnóirằngViệtMinhcũngcócógìăn.Cólẽthế.TướngTrầnVănQuangđãthaymặtcáccựuchiếnbinhViệtNamtiếpđóntôi.Tôikhôngngạinóithẳngvớiông:

-“Mộtquảchuốichomỗingàycũngcóthểlàmanhembinhsĩtôikhôngbịchết”.

Điềunàytôikhôngbaogiờquên.Tôiquaylạikhicònsốngđể tưởng

nhớtấtcảcácanhembinhsĩ.

ĐiệnBiênPhủngày28tháng6lúc12giờ.

TôicũngởđâytưởngnhớcácanhembinhnhìđãđòinhảydùxuốngĐiệnBiênPhủchiếnđấu8ngàycuốitrướckhithấtthủ.Họđãnhảydùtrongđêmvàcóphânnửamaymắnkhông rơivàođấtViệtMinh.Họbiết rằngthuanhưngnhữngngười tìnhnguyệnkhông thiếu.HọnhảydùnhưngườiPhápvàtựnói:“Mìnhsẽchếtchungvớihọ”.Chínhhọlànhữnganhhùngthậtsự,tuynhiênhọkhôngđượcbiếtđến…

ĐiệnBiênPhủ,thủphủxứThái.NgườiTháibêncạnhchúngtôitrongcuộcchiến.Nhưngkhôngphảinhưhồitrướccuộcchiến.Hồitôi thànhlậptiềuđoànnăm1946,1947,tôiphảitừchốinhiềungườikhitấtcảhọđềuđếnxingianhập.HọkhôngưadânbắcKỳvùngchâuthổ.Họmuốnchiếnđấuvàchiếnđấugiỏi.ỞĐiệnBiênPhủ, thì lạikhác.Họđãđàongũngaynhữngtrậnđầu.NgườiTháicónănglựcsàngnhưngđâykhôngphảilàcuộcchiếncủahọ.Họ làdânsơncướcvàhọcầncáikhônggian rộng lớn.Họkhôngmuốnbịbóbuộc.Tôicũngkhôngmuốnràngbuộchọ.Tôiluôncókỷniệmvớihọ…HọđãphảiởĐiệnBiênPhủvàcũngphảichịuđạukhổ.Sailầmlàđãbốtrílựclượngcủahọtạinhữngđiểmchốtquantrọngnhưvậy.

ĐiệnBiênPhủngày29tháng6lúc9giờ.

ChúngtôitừngcómộtđạiđộithiếtgiápởĐiệnBiênPhủ.MộtđạiđộikhácởIsabellecáchđó6kmvềphíanamnhưngởđólạiítsửdụngdokhôngphảichịutấncôngnhiều.ỞĐiệnBiênPhủ,mộtđạiđộiđượcchỉhuytốtmàtôiđếnđểtưởngnhớ.Nhiềucựubinhđãđếnđểchụphìnhtrướcxáccácxetăng.Hàngnăm,hàngchụcngườibỏ tiềnđimáybaydu lịch sangđâyđểmuốnsốnglạinhữnggiờphútbithảmcủaĐiệnBiênPhủ.Họluônnghĩđến

vàcònấntượngởĐiệnBiênPhủ.Nhiềungườigửihìnhchotôivớihìnhxetăngnày.Chiếcxekhôngmuốnbiếnmất.Nóvẫn còn tồn tại như là biểutượngcuộcchiếncủachúngtôi.

ĐiệnBiênPhủngày29tháng6lúc11giờ.

Tôi đến Dominique. Trước mặt tôi là Huguette. Ngay trên đó pháophòngkhôngViệtMinhđãngăncảnmáybayđápvàthảdùtiếptế.Nơiđólànơitôitổchứcphảncôngđầutiênngày26-3-1954.Lúcđókhôngcòngìkểcảvàicọngcỏ.Khôngcònmàusắcgì.Chỉcònlỗhangvàkẽmgai.Khôngthấyngườidohọđãchuihếtxuốnghầm.Giờthìcónhữngcánhđồng,nhàcửa.Khắpnơi cây cối xanh tươi.Thời gian xóa hết tất cả và cỏmọc lên.Thiênnhiêuđãgiànhlạiquyềnhànhcủamình.

ĐiệnBiênPhủngày29tháng6lúc16giờ.

TạihầmchỉhuyGONO.TôiđãcùngdeCastries,Langlais,dePazzisđãchuirakhỏihầmnàykhiViệtMinhtrànvàocăncứ…Tôitìmlạinơinàyđượcngườitalàmlạichochắchơn.Trongnhiềuphútphúttôisẽnóilênmộtsựbất tửnơimàtấtcảđềutiêubiếntrongđầucácbạn.Tôinghĩvềngườicủatôiđãchịudựng,đãhysinh…Chúngtôicósuynghĩđangbịbỏrơi.HàNôi,kểcảnướcPháođãbỏrơichúngtôi.Chúngtôiphảichuirakhỏihầm,khônggiơ tayđầuhàng, không có chuyệnnhư thế.Sự thất bại trongđiềukiệnnàythậtkhủngkhiếp.Cócáigìđómâuthuẫnnhaumàtôichưabaogiờnghĩđến.Phảihànhđộng.Tôitừngcóýđịnhvượtngụcvìcònkhỏe.Mộtsựcầmtùvônhânđạokhiếnnhiềungườiphảigụcngãdọcđường,bịbỏrơivàchếtxagiađìnhvàtổquốc.10.000kmđangbịquênlãng.Nếutôiởđâyhômnaylàvìhọvàngườitasẽnhớlại.

ĐiệnBiênPhủngày29tháng6lúc17giờ.

Tôitưởngnhớnhữngngườidãhysinh,ChỉcótượngđàiởĐiệnBiênPhủdongườilínhlêdươngRolfRodeldựnglênsaunhiềutháng.Trướcđâychỉcómộttắmbảngnhỏrỉsét.ChínhphủPhápkhônglàmgìcả..trongkhinhiềungườiđãchếtvàbịthươngchếtgítronghàotrướckhikiệtquệ.TấtcảchỉphụcvụnướcPháp.Nhữngsựhysingkhôngđượcbiếtđến.Trongcuộcchiến,ngườitakhôngcógiờchônngườichếtvìquanhiều.Họ,cólúclàxeủiđất,đãđẫyngườichếtvàhốchôntậpthểsauđólàlấpđất.Sauđótrongcác trại tù củaViệtMinh, hàngngànngười chết vì bệnh tật vàđói…Khichúngtôiđượcthả,khôngairatiếpđónchúngtôi.Họxemchúngtôinhưlàthứbệnhdịch.Ngàynay,chínhphủcũngchẳnglàmgì.Thậtlàthêthảmcần

phảilêntiếng.Tôisẽkhôngtướcbỏnhữngthứấychotôi…RolfRodel,anhđãlàmchotôiphảikhóc…Cámơnanh!

ĐiệnBiênPhủngày29tháng6lúc18giờ.

Cáichếtsẽđếnchotấtcảmọingười.Mọingườiđềuphảichếtdùhọlàquan,tổngthống,ônghoànghaylàBrunomaymắnđichăngnữa.Khingườita quay cuồngnhư tôi đã từng thì cũng luônhiểu ramột kết cụcbị thảm.Ngườitakhổngthểlàmgìcả..Lýtưởnglàđểcóthểđứngdậylầnnữa,mộtlầnduynhất.Tôicàngmuốntấtcảcácanhemđềuhysinhhếtcảtạitạitrậntiềnnơiđây.Họchỉbịmệtmỏivớikỷniệmthờtraitrẻ.Khitôinghĩđếncáctrungúy,tôiluônthấyhọđẹpđẽ,khỏemạnh.Họgiờởnơiđâu?Đãchết?bịmù?Cóthểđiđứgkhókhăn?…Cuộcđờilàvậy.Đúnglàtôitừngmongchếttạimặttrậnchooaihùng.Tôinghĩđếnnhữngngườiđãẩntíchsaukhiquayvề: Brèche, Botella, Langlais, De Castries và những anh em khác mà tôikhôngthểnêutênnhưngnókhắcdấutrongđầutôi…Vớitôicũngvậy,ngàynàođósẽlàmộtchuyếnduhànhdài..Tôithườngnói..HãythảdùtrocốttôixuốngĐiệnBiênPhủđểtôiđitheocácanhemkhác.Việcnàysẽchọctứcvàlàmkhóchịucácchínhphủ…Thôi,Xinchào!

Hết

Ngườidịch:LeNhanduc

PHẦN3:PHỤLỤC

Cácđịađiểmđãchiếnđấu:

1.ChâuthổsôngHồng:

-10-1945đến3-1946

-5-1950đến11-1950

2.VùngcaoBắcKỳ:

-3-1946đến7-1947.

-11-1948đến5-1050

-7-1952đến9-1954

3.Lào:tháng5và6-1953.

4.LạngSơn:7-1953.

5.TrungLào:1-1954.

Bảnđồ:nhữngtrậnđánhởvùngcao.

ChuyếnsangViệtNamlầnthứnhất:

10-1946:ĐếntiềnđồnChien-Puôc(ThiênPhước??)

10-1946 đến 12-1946:Càn quét hậu cứ việtMinh từTuầnChâu đến

Chien-Puôc.

2-1đến8-5-1947:GiảiphóngxứTháibằngnhững tấn công liên tiếp(SơnLa,NàSản,Conoi,YênChâu.

14-2đến20-4-1947:NghĩởtrạiBảnThìn.

4-4-1947:VMtấncôngBảnThìn.

8-5đến19-1947:TấncôngMườngLumvàVânyên.

ChuyếnsangViệtNamlầnthứhai:

18-1-1949:NhảydùxuốngYênChâu

19-1-1949:BịViệtMinhphụckíchởđènConoi.

25-1-1949:ChỉhuyphânđộibộchỉhuyChienDong.

15-3-1949:BịphụckíchởHatlot.22

1-10-1949:ThànhlậptiểuđoànlínhTháiBT3tạibộchỉhuyởSơnLa.

Bảnđồ:trậnTúLệ.

Từngày16đến26-10-1952

TrậnTúLệ:

16-10:NhàydùxuốngTúLệ.

18-10:MấtNghịaLộ.Đồnbịtriệt.

Đêm19và20-10:ViệtMinhtấncôngTúLệ.

20-10từ12đến24giờ:RútbỏTúLệ,đèoCaoPhasaukhi

giaotranhlớn.

21-10từ3giờđến15giờ:RútbỏđènCaoPhavềMường

Chènsaukhiđánhcầmchânđịch.

21-10lúc19giờđến2giờsángngày22-10:RútkhỏiBản

ÍtÔng–TàBú:vàvượtsôngĐà.

23-10-1952lúc8giờ:TrìnhdiệntạibộchỉhuycủaGillesởNàSản.

Bảnđồ:Chiếndịch“Hirondelle”ởLạngSơntừngày17đến19-7-

1953.

TrậnLạngSơn:

17-7 lúc 8 giờ: bộ chỉ huy Ducourneau, 6e BPC, 8e Choc nhảy dùxuốngLạngSơn.

17-7từ3đến17giờ:địngtrậnvớiViệtMinhtronghangởLạngSơn.

17-7lúc13giờ:tiểuđoàn2eBEPnhảyxuốngLộcBình.

17-7lúc18giờđến18tháng7lúc2giờ:rútbôLạngSơn,LộcBình.Gặpquân2eBEP.

18-7lúc17giờđến19tháng7lúc2giờ:RútkhỏiLộcBình.,ĐinhLậpvớinhómcơđộngsố5.

19tháng7:lấyxetảivềTiênYên.

[1]Lemaljaune=lafìèvred’amourdel’Extrême-Orient.TạmdịchlàniềmyêuthíchvùngViễnĐông.

[2]

Ngườidịchchiarahaiphầnchodễđọc.Trongkhibảngốccácphầnđãxemkẽnhauvàđượcphânbiệtbằnghìnhmàuvàđentrắng.

[3]HỏatiểnKatyusha.

[4]2eDemi-brigade:Bánlữđoàn2

[5]23eRegimentd’InfanterieColonial:Trungđoànbộbinhthuộcđịasố23

[6]3eBataillonColonialdeCommandosparachutistes:Tiểuđoànbiệtkíchdùsố3

[7]PersonelFemininedel'ArméedeTerre:Nữnhânviênlụcquân

[8]6eBataillonParachutisteColonial:Tiểuđoàndùthuộcđịasố6

[9]Nguyênvăn“Chat-Tigre”

[10]RégimentdeChasseursParachutistes:Trungđoànkhinhquândù

[11]8eChoc:Tiểuđoànxungkíchdùsố8

[12]8eChoc:Tiểuđoànxungkíchdùsố8

[13]Grouped’OpérationduNord-Ouest:BinhđoàntácchiếnTâyBắc