CRNA GORA ZAVOD ZA ŠKOLSTVO - tehnika-informatika.comtehnika-informatika.com/.../08/OSNOVI-TEHNIKE-ZA-V-i-VII-RAZRED-2013..pdf · zavod za školstvo osnovi tehnike 6 4. sadrŽaji

1

CRNA GORA

ZAVOD ZA ŠKOLSTVO

Predmetni program

OSNOVI TEHNIKE V i VII razred osnovne škole

Podgorica, 2013.

Zavod za školstvo OSNOVI TEHNIKE

2

Predmetni program OSNOVI TEHNIKE za V i VII razred osnovne škole Izdavač: Zavod za školstvo Urednik: Pavle Goranović Lektura: dr Adnan Čirgić i Jelena Šušanj

Tehnička priprema:

Dizajn korica:

Štampa: "

Tiraž:

Podgorica, 2013. Nacionalni savjet za obrazovanje je na 23. śednici održanoj 9. jula 2013. godine utvrdio je izmjene predmetnoga programa OSNOVI TEHNIKE za V i VII razred osnovne škole.


3

S A D R Ž A J : 1. NAZIV PREDMETNOGA PROGRAMA: OSNOVI TEHNIKE ............................................................................................................................. 4 2. ODREĐENJE PREDMETNOGA PROGRAMA ................................................................................................................................................... 4 3. OPŠTI CILJEVI PREDMETNOGA PROGRAMA ................................................................................................................................................ 5 4. SADRŽAJI I OPERATIVNI CILJEVI PREDMETNOGA PROGRAMA ................................................................................................................. 6 V RAZRED ............................................................................................................................................................................................................... 6 Tema: TEHNIKA I EKOLOGIJA ............................................................................................................................................................................... 6 Tema: ENERGIJA .................................................................................................................................................................................................... 6 Tema: OSNOVE TEHNIČKOGA CRTANJA (9 časova) .......................................................................................................................................... 7 Tema: OD IDEJE DO REALIZACIJE ....................................................................................................................................................................... 7 Tema: POZNAVANJE I OBLIKOVANJE MATERIJALA .......................................................................................................................................... 8 Tema: AGROTEHNIKA ............................................................................................................................................................................................ 8 VII RAZRED ............................................................................................................................................................................................................. 9 Tema: GRAĐEVINSKA TEHNIKA (10 časova) ....................................................................................................................................................... 9 Tema: MJERENJE I KONTROLA .......................................................................................................................................................................... 11 Tema: MAŠINSKA TEHNIKA ................................................................................................................................................................................. 11 Tema: POGONSKE MAŠINE I TRANSPORTNI SISTEMI (5 časova) .................................................................................................................. 12 Tema: ENERGETIKA ............................................................................................................................................................................................. 13 5. DIDAKTIČKE PREPORUKE ............................................................................................................................................................................. 13 6. STANDARDI ZNANJA ....................................................................................................................................................................................... 18 7. NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA I OCJENJIVANJA.................................................................................................................................. 21 8. RESURSI ZA REALIZACIJU ............................................................................................................................................................................. 21 9. PROFIL I STRUČNA SPREMA NASTAVNIKA/NASTAVNICA I STRUČNIH SARADNIKA/SARADNICA ....................................................... 23


4

1. NAZIV PREDMETNOGA PROGRAMA: OSNOVI TEHNIKE 2. ODREĐENJE PREDMETNOGA PROGRAMA Realizacijom malih projekata (modula) učenici/učenice otkrivaju i rješavaju jednostavne tehničke i tehnološke probleme, spoznaju primjenu prirodnih zakonitosti u praksi. Formiraju svijest o tome kako se primjenom tehnike i tehnologije mijenja svijet u kome žive. Uočavaju kako tehnika na okolinu utiče pozitivno, a kako se ponekad narušava prirodni sklad; stiču interes za smanjenje tih štetnih uticaja na prirodno okruženje i razvijaju ekološku svijest. Kroz različite aktivnosti i oblike rada u okviru ovoga predmeta učenici/učenice razvijaju sopstvene sposobnosti, a stiču znanja, vještine i navike koje im omogućavaju cjelovit razvitak ličnosti. Nastavni predmet Osnovi tehnike u petome i sedmome razredu razredu devetogodišnje osnovne škole, izučava se s fondom od 1 čas sedmično, odnosno 34 časova na nivou školske godine. U sljedećim tabelama dat je orijentacioni broj časova po razredima, temama i oblicima nastave. Napomena: Međupredmetne oblasti/teme su obavezne u svim nastavnim predmetima i svi nastavnici su obavezni da ih ostvaruju. Međupredmetne oblasti/teme su sadržaji koji omogućavaju da se u opšteobrazovni kurikulum uključe određeni ciljevi i sadržaji obrazovanja koji nijesu dio formalnih disciplina ili pojedinih predmeta, ili koji su po strukturi interdiciplinarni. Ovi sadržaji doprinose integrativnom pristupu opšteg obrazovanja i u većoj mjeri povezuju sadržaje pojedinih predmeta.

V razred

VII razred

Orijentacioni broj časova Oblici nastave Ukupno (časova)

Tema

Orijentacioni broj časova Oblici nastave Ukupno (časova)

Teorijski Vježbe TEHNIKA I EKOLOGIJA 1 1 2 ENERGIJA 1 1 2 OSNOVE TEHNIČKOGA CRTANJA 4 5 9 OD IDEJE DO REALIZACIJE 3 4 7 POZNAVANJE I OBLIKOVANJE MATERIJALA 3 3 6 AGROTEHNIKA 1 1 2 SADRŽAJ KOJI PLANIRA ŠKOLA 1 5 6 UKUPNO 14 20 34


5

Tema Teorijski Vježbe GRAĐEVINSKA TEHNIKA 4 6 10 MJERENJE I KONTROLA 1 1 2 MAŠINSKA TEHNIKA 3 4 7 POGONSKE MAŠINE I TRANSPORTNI SISTEMI 3 2 5 ENERGETIKA 2 2 4 SADRŽAJ KOJI PLANIRA ŠKOLA 2 4 6 UKUPNO 14 20 34

3. OPŠTI CILJEVI PREDMETNOGA PROGRAMA U nastavi predmeta Osnovi tehnike učenik/učenica treba da:

– razvije sposobnost otkrivanja novih rješenja i afirmiše sopstvenu kreativnost i originalnost – razvije sposobnost praktičnoga stvaranja, odnosno da realizuje sopstvene ideje prema sopstvenome planu rada – razvija logičko mišljenje – razvije psihomotorne sposobnosti – stiče naviku za timski rad i razvije svijest o socijalnim vrijednostima i smisao za toleranciju i odgovornost – razvije interes za zanimanja iz različitih oblasti (konstruktor, dizajner) – razvija ekološku svijest i pozitivan odnos prema prirodi i interes za moderne tehnologije.


6

4. SADRŽAJI I OPERATIVNI CILJEVI PREDMETNOGA PROGRAMA

V RAZRED Tema: TEHNIKA I EKOLOGIJA (2 časa)

Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi – sadržaj Korelacije Učenik/učenica treba da: - zna osnovne ekološke pojmove i

principe - zna objasniti koja tehnička sredstva

i na koji način ugrožavaju životnu sredinu

- zna koja se tehnička sredstva primjenjuju za zaštitu životne sredine.

Učenici/učenice: - slušaju izlaganje, bilježe osnovne

pojmove - posmatraju i analiziraju slike i video-

zapise o najčešćim izvorima zagađivanja

- razgovaraju o značaju i primjeni tehničkih sredstava u cilju očuvanja životne sredine, razgovaraju o značaju reciklaže i načinu odlaganja reciklažnoga materijala.

Ekologija, zagađivači, zračenja (low radiation), radioaktivnost, smog, buka; zagađivači vazduha (efekat staklene bašte, pojave kiśelih kiša, uništavanje ozonskoga omotača); zagađivači vode (otpadne vode, organske i neorganske materije, radioaktivne materije); zagađivači zemljišta (hemijska sredstva, otpadne vode); reciklaža, filteri na fabričkim dimnjacima, kolektori za prečišćavanje vode

Priroda Ekologija

Tema: ENERGIJA (2 časa)

Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi – sadržaj Korelacije Učenik/učenica treba da:

- umije da razlikuje izvore enegije u prirodi: obnovljivi, neobnovljivi i alternativni izvori energije

- zna načine iskorišćavanja energije sunca, vode i vjetra.

Učenici/učenice: - slušaju i bilježe osnovne pojmove - nabrajaju i razlikuju obnovljive i

neobnovljive izvore energije - navode primjere za transformaciju

energije - navode primjere iskorišćavanja

energije sunca, vjetra i vode - objašnjavaju prirodan tok kretanja

vode u prirodi.

Obnovljivi izvori, neobnovljivi izvori, alternativni izvori energije, transformacija energije, pretvarači energije.

Priroda


7

Tema: OSNOVE TEHNIČKOGA CRTANJA (9 časova) Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi – sadržaj Korelacije

Učenik/učenica treba da: - zna značaj i primjenu tehničkih

crteža - prepoznaje vrste tehničkih crteža - poznaje i koristi pribor za tehničko

crtanje - prepoznaje veličine papira za

tehničko crtanje (format) - poznaje vrste i primjenu linija na

tehničkome crtežu - zna nacrtati okvir i zaglavlje na

tehničkome crtežu - prepoznaje pravila tehničkoga

pisma - zna da kotira proste geometrijske

figure - zna da primijeni razmjeru na

tehničkome crtežu.

Učenici/učenice: - slušaju i bilježe osnovne pojmove - definišu što je tehnički crtež i

navode njegov značaj - imenuju vrste tehničkih crteža i

opisuju njihovu namjenu - nabrajaju koji se pribor koristi za

crtanje i demonstriraju njegovu primjenu

- crtaju različite vrste linija i opisuju njihovu primjenu

- crtaju okvir i zaglavlje i unose podatke u zaglavlje primjenjujući pravila tehničkoga pisma

- crtaju i kotiraju predmet u različitim razmjerama (umanjenoj, uvećanoj) i upoređuju nacrtane veličine.

Tehnička dokumentacija, tehnički crtež, standardi; radionički crtež, sklopni crtež, montažni crtež; tehničke olovke (B, HB, H), lenjiri, uglomjeri, rapidografi, šabloni, table za crtanje (obične, kulman), savremena oprema (kompjuteri, aplikacije), formati, format A4, okvir, tehničko pismo (koso i uspravno); kotiranje, elementi kotiranja (kotna linija, kotne strelice, pomoćne kotne linije, kotni broj) razmjera (umanjena, uvećana i prirodna).

Matematika Likovna kultura

Tema: OD IDEJE DO REALIZACIJE (7 časova)

Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi – sadržaj Korelacije Učenik/učenica treba da: - zna što je algoritamska shema i što

sadrži - zna algoritamskom shemom

prikazati postupke za realizaciju svoje ideje

- zna nacrtati skicu na osnovu sopstvene zamisli

Učenici/učenice: - slušaju i bilježe osnovne pojmove - anliziraju algoritamsku šemu,

objašnjavaju algoritamske korake - crtaju algoritamsku šemu po kojoj će

realizovati svoju ideju - crtaju radionički crtež na osnovu

skice

Algoritam, algoritamski koraci, ideja skica, radne operacije, model, maketa, tačnost, funkcionalnost, estetsko oblikovanje.

Matematika Likovna kultura


8

- zna nacrtati radionički crtež na osnovu skice

- zna da planira radne operacije - zna da realizuje sopstvenu ideju - zna da procijeni tačnost,

funkcionalnost i estetsku vrijednost urađenoga modela/ makete.

- čitaju i primjenjuju redosljed izvođenja radnih operacija s algoritamske šeme

- modeluju odabrani predmet upotrebom prostih alata

- provjeravaju tačnost, funkcionalnost i estetsku vrijednost urađenoga predmeta.

Tema: POZNAVANJE I OBLIKOVANJE MATERIJALA (6 časova)

Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi – sadržaj Korelacije Učenik/učenica treba da: - umije da identifikuje različite vrste

prirodnih i vještačkih materijala - poznaje osobine materijala: fizičke,

hemijske, mehaničke, tehnološke - zna bitne karakteristike materijala:

drvo, papir, koža, skaj, tekstil, plastika

- razumije važnost zaštite na radu - zna da pravilno koristi pribor i alate - zna napraviti model/maketu od lako

obradivih materijala koristeći se odgovarajućom tehničkom dokumentacijom

- umije da uočava i procjenjuje funkcionalnost i estetsku vrijednost urađenoga.

Učenici/učenice: - razvrstavaju i definišu različite vrste

materijala na uzorcima (koža, skaj, plastične mase, lim, žica) i navode njihovu konkretnu primjenu

- ispituju osobine materijala jednostavnim priborom i alatom (papira, kartona, furnira, šperploče, punoga drveta, panel ploče...) i bilježe rezultate ogleda

- nabrajaju lična zaštitna sredstva - izradom skice i algoritma planiraju

radne operacije, materijal i alat potreban za izradu nekoga predmeta (modela ili makete)

- prenose crtež na materijal, oblikuju pojedine djelove, vrše montažu, vrednuju i izlažu radove.

Prirodni materijali (drvo, vuna, svila, pamuk, koža); vještački materijali (plastika, guma, skaj); osobine materijala; tehničko drvo; mašine (pilana, gater); papir, karton; poluproizvodi od drveta : furnir, šperploča, lesonit, iverica, brodski pod, panel ploča, lamperija; pribor za mjerenje i obilježavanje, pričvršćivanje, alati za grubu, za završnu i površinsku obradu; dizajn.

Priroda Matematika Likovna kultura

Tema: AGROTEHNIKA (2 časa)


9


- umije da razlikuje i klasifikuje poljoprivredne mašine

- zna prednosti primjene tehničkih sredstava u poljoprivredi.

Učenici/učenice: - posmatraju slike i video-zapise,

prepoznaju i imenuju vrste poljoprivrednih mašina, navode njihovu primjenu

- objašnjavaju značaj primjene tehničkih sredstava u poljoprivrednoj proizvodnji.

- Kroz projektni zadatak osmišljavaju jednu poljoprivrednu djelatnost uz odabir i objašnjavanje izbora tehničkih sredstava

Agrotehnika, organizacija rada u poljoprivrednoj proizvodnji; poljoprivredne mašine: traktor, priključne mašine; kombajn, motokultivator, transportni sistemi; tehnička sredstva u poljoprivredi.

Priroda

VII RAZRED

Tema: GRAĐEVINSKA TEHNIKA (10 časova)


- zna osnovne pojmove u građevini - zna razvoj građevinske tehnike

kroz istorijske epohe - umije da razlikuje objekte

visokogradnje, niskogradnje i hidrogradnje

- razumije neophodnost planske gradnje i njen uticaj na životnu sredinu.

Učenik/učenica treba da: - zna da čita građevinski tehnički

crtež prepoznajući njegove specifičnosti

Učenici/učenice: - rade prezentaciju o istorijskom

razvoju arhitekture, pronalaze na internetu najznačajnije objekte iz različitih epoha, komentarišu stilove gradnje

- tabelarno prikazuju i razvrstavaju objekte visokogradnje, niskogradnje i hidrogradnje

- definišu kroz razgovor pojmove: urbanizam i rurizam, na urbanističkome planu prepoznaju urbanističke elemente.

Učenici/učenice:

Arhitektura i građevinarstvo, visokogradnja i niskogradnja, hidrogradnja, putevi, tuneli, brane, obilaznice, petlje, „divlja gradnja”, građevinska dozvola, urbanizam, urbanistički elementi (ulice, trgovi...), rurizam, zelenilo i slobodne površine, komunalne osnove grada, zgrade, stambeni blokovi, stambena zona, industrijska zona, urbanistički planovi; projekat, situacioni plan, idejni projekat, glavni projekat, maketa, izvođački projekat,

Istorija Geografija Likovna kultura Muzička kultura Matematika


10

- umije da razlikuje crtež preśeka od drugih crteža

- zna da razlikuje ortogonalnu projekciju, aksonometriju i perspektivu

- umije da prikaže objekat u ortogonalnoj projekciji i aksonometriji.

Učenik/učenica treba da: - zna osobine osnovnih

građevinskih materijala.

- analiziraju projektnu dokumetaciju, navode sastavne dokumente i osnovne podatke vezane za njih

- analiziraju tehnički crtež preśeka , čitaju i na predviđeno mjesto upisuju mjerne vrijednosti prikazanoga dijela objekta

- crtaju objekat u ortogonalnoj i aksonometrijskoj projekciji.

Učenici/učenice: - rade prezentaciju o građevinskim

materijalima, navode osobine prirodnih i vještačkih materijala i njihovu primjenu u građevinarstvu.

preśeci, ortogonalna i kosa projekcija, aksonometrija i perspektiva: prirodni i vještački materijali, konstruktivni građevinski materijali, vezivni, keramički materijali i materijali za oblaganje i izolaciju; Tehnološka svojstva građevinskoga materijala, savremeni materijali (razni betoni), eloksirani elementi, rigipsploče, PVC stolarija, laminat...

Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi – sadržaj Korelacije

Učenik/učenica treba da: zna da opiše organizaciju gradilišta

(objekti, mašine, materijal) - umije da razlikuje i klasifikuje

građevinske mašine - zna da navede instalacije u stanu - razumije standarde stanovanja - zna redosljed i vrste radova u

građevinarstvu - zna da napravi maketu nekoga

objekta na osnovu tehničkoga crteža ili po sopstvenoj ideji

- zna da procijeni funkcionalnost i estetsku vrijednost urađenoga (modela - makete).

Učenici/učenice: - analiziraju gradilište na ponuđenoj

šemi i upisuju izostavljene pojmove i (ili) nakon pośete gradilištu opisuju viđeno

- razvrstavaju građevinske mašine po principu ponuđenih odgovora (ili uz sliku postavljaju pripadajući redni broj)

- u projektnoj dokumentaciji pronalaze crteže kućnih instalacija i kroz razgovor definišu vrste instalacija u stanu (kući)

- sastavljaju maketu, koristeži mjere, analiziraju urađene makete.

Tehnike savremene gradnje, armiranobetonske konstrukcije, seizmologija, faze gradnje, organizacija gradilišta, alati, građevinske mašine, zaštita na radu (HTZ mjere), instalacije u stanu, sanitarni čvor, enterijer i eksterijer, kultura i etika stanovanja.


11

Tema: MJERENJE I KONTROLA (2 časa)

Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi – sadržaj Korelacije Učenik/učenica treba da: - zna da mjeri dužinu nonijusom i

mikrometrom - zna da mjeri masu preciznom vagom - razumije neophodnost mjerenja i

kontrole.

Učenici/učenice: - nabrajaju instrumente za mjerenje

dužine i govore o njihovoj preciznosti - mjere dužinu na različitim uzorcima

koristeći „uobičajene“ i precizne instrumente (radeći u parovima), upoređuju rezultate

- mjere masu, mjernim priborom (terazije) i, radeći u parovima, upoređuju rezultate.

Mjerni instrumenti, pomično mjerilo, mikrometar, terazije i kontrola.

Matematika Fizika

Tema: MAŠINSKA TEHNIKA (7časova)

Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi – sadržaj Korelacije Učenik/učenica treba da: - zna da opiše dokumentaciju u

mašinstvu - zna podjele tehničkih crteža: prema

namjeni, sadržaju, načinu prikazivanja predmeta, načinu izrade

- zna pravila i vrste kotiranja (redno, paralelno i kombinovano)

- zna nacrtati neki jednostavniji predmet u ortogonalnoj i aksonometrijskoj projekciji.

Učenik/učenica treba da:

- zna vrste i osobine osnovnih mašinskih materijala

- zna klasifikovati postupke obrade.

Učenici/učenice: - analiziraju tehničku dokumentaciju u

mašinstvu - imenuje vrste tehničkih crteža u

mašinstvu i opisuje njihovu namjenu - kotiraju jednostavnije mašinske

predmete (redno, paralelno i kombinovano),kotiraju cilindrične predmete

- crtaju predmet u ortogonalnoj i aksonometrijskoj projekciji.

Učenici/učenice: - razvrstavaju, imenuju različite vrste

mašinskih materijala (aluminijum, čelik, plastika, guma, abrazivni

Tehnička dokumentacija u mašinstvu, mašinski t. c. (detaljni i sklopni, idejni, patentni, montažni, originalni, kopije); redno, paralelno i kombinovano kotiranje, kotiranje valjkastih tijela (oznaka Ǿ); ortogonalna projekcija, aksonometrijska projekcija (kosa, dimetrija, izometrija); mašinski materijali, metali i nemetali, legure, pogonski materijali (goriva i maziva); obrada metala sa skidanjem strugotine,

Matematika Fizika Likovna kultura


12

materijali) i navode njihovu primjenu - U grupama osmišljavaju konkretan

primje na kojemu klasifikuju postupke obrade

- tabelarno prikazuju i razvrstavaju mašine za obradu metala.

obrada metala bez skidanja strugotine, ručna obrada, mašinska obrada.

Učenik/učenica treba da: - zna osnovne informacije o mašinskim

elementima - razumije važnost zaštite na radu.

Učenici/učenice: - nabrajaju načine spajanja metala,

prepoznaju i imenuju elemente za prijenos snage i kretanja, pronalaze slike mašinskih elemenata na internetu i diskutuju o njihovoj primjeni.

- Istražuju pravila zaštite na različitim radnim mjestima i predstavljaju ih

Mašinski elementi za vezu, mašinski elementi za prijenos snage i kretanja, HTZ mjere.

Tema: POGONSKE MAŠINE I TRANSPORTNI SISTEMI (5 časova)

Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi – sadržaj Korelacije Učenik/učenica treba da: - zna osnovne pojmove, vrste i

primjenu pogonskih i radnih mašina - zna osnovne karakteristike motora

SUS (OTO i Dizel motori) - zna osnovne karakteristike i primjenu

hidrauličnih motora (turbine). Učenik/učenica treba da: - zna vrste i primjenu transportnih

sistema.

Učenici/učenice: - na osnovu uprošćene blok-šeme i

modela (ili odgovarajućega softvera, kompjuterske simulacije) uočavaju princip rada četvorotaktnih (benzinskih i dizel) motora, sličnosti i međusobne razlike, popunjavajući određeni obrazac

- na konkretnim primjerima (samostalno ih pronalaze) analiziraju djelove i princip rada, navode i primjenu hidrauličnih turbina.

Učenici/učenice:

Motor, pogonske mašine, toplotni motori, hidraulični motori; prenosni mehanizam, radni dio (oruđe), mehanička energija, toplotna enerija, motori SUS, OTO, Dizel motori, (dvotaktni i četvorotaktni motori); cilindar, klip; radno kolo s lopaticama, Peltonova, Francisova i Kaplanova turbina; transportni sistemi (unutrašnji i spoljašnji

Fizika


13

- rade odjeljenske prezentacije pronalazeći različite vrste transportnih mašina, komentarišu njihove karakteristike.

transport), dizalice, liftovi, transporteri...

Tema: ENERGETIKA (4 časa)

Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi – sadržaj Korelacije Učenik/učenica treba da: - zna navesti oblike energije u prirodi - zna karakteristike nekih tipova

energije - zna objasniti transformaciju energije

na nekim primjerima - umije napraviti jednostavni model

pretvarača energije - razumije značaj energetskih rersursa

za čovječanstvo - zna objasniti što znači racionalna

potrošnja energije i kako se može vršiti ušteda energije.

Učenici/učenice: - definišu značaj energije, nabrajaju

izvore energije, navode značaj alternativnih izvora energije

- izrađuju grupni rad na kojemu navode primjere ko sve sadrži potencijalnu, kinetičku, hemijsku, toplotnu, svjetlosnu energijui govore o karakteristikama i značaju tih oblika energije

- objašnjavaju transformaciju energije na primjeru nekoga motora pronalazeći adekvatne primjere, animacij

- u grupama modeluju jedan energijski pretvarač, predstavljaju ga i obrazlažu

- opisuju načine štednje toplotne energije u stambenim objektima, navode primjere kako racionalno trošiti energiju.

Energija, (rad), izvori energije, oblici energije: mehanička energija (potencijalna i kinetika); transformacija energije, štednja energije.

Fizika

5. DIDAKTIČKE PREPORUKE a) Opšte didaktičke preporuke


14

U programu, đe god je moguće i realno izvodljivo, treba koristiti ICT kao sredstvo za istraživanje, kao sredstvo za predstavljanje sopstvenih ideja i način za realizaciju planiranoga zadatka. Sadržaje treba gotovo u cjelini realizovati kroz učeničke projekte, od grafičkoga predstavljanja zamisli, preko planiranja, izvršavanja radnih operacija, do procjene i vrednovanja. Predviđeni sadržaji zahtijevaju raznovrstan metodički pristup, odnosno primjenu postupaka:

- modularne nastave (učenici/učenice prolaze kroz nastavnu oblast realizacijom projekta po svome opredjeljenju; nastavnik/nastavnica organizuje njihov rad, dajući im potpunu slobodu iskazivanja kreativnosti, znanja i vještina)

- individualizacije (učenik/učenica bira aktivnosti po sopstvenome planu) - diferencijacije (na osnovu ličnih sposobnosti i interesa učenika/učenica za određene oblasti) - aktivne nastave (učenik/učenica je subjekat u svim fazama realizacije nastavnoga procesa) - algoritamske nastave (podrazumijeva sistem pravila i uputstava za obavljanje aktivnosti učenika/učenica i nastavnika/nastavnice pri

realizaciji praktičnih vježbi). Pripremanje za realizaciju nastavnih sadržaja predmeta Osnovi tehnike podrazumijeva precizno definisanje aktivnosti učenika/učenica i nastavnika/nastavnice prema realnim resursima za izvođenje nastave. U skladu s dinamikom razvoja tehnoloških procesa i izvjesnih tehničkih inovacija planirani nastavni sadržaji ovoga predmeta biće podložni izmjenama i dopunama, tako da ovaj program ostavlja dosta slobode u njegovoj realizaciji svim učesnicima/učesnicama procesa. U okviru fonda časova predviđeno je po 6 časova koje planira škola. Ovaj dio programa može se realizovati kao cjelina ili periodično, između pojedinih tema obaveznoga programa, u saglasju sa sadržajima tih tema. b) Didaktičke preporuke po temama

V razred TEMA: TEHNIKA I EKOLOGIJA Nastavnik/nastavnica treba da:

- obezbijedi materijal iz ove oblasti na multimedijalnim diskovima, video-materijal, slajdove i slično

- planira rad u grupama, s diferenciranim zadacima, da obezbijedi sredstva za prezentaciju rezultata - izvještaja.

TEMA: ENERGIJA


15

Nastavnik/nastavnica treba da koristi video-zapise i fotografije karakterističnih primjera iskorišćavanja energije sunca, vode i vjetra. Treba obezbijediti sredstva za izvođenje ogleda (model ili improvizuje neki energetski pretvarač).

TEMA: OSNOVE TEHNIČKOGA CRTANJA Nastavnik/nastavnica treba da:

- upozna učenike s osnovnim standardima tehničkoga crtanja, da demonstrira primjenu osnovnoga pribora za tehničko crtanje, da

demonstrira vrste tehničkih crteža, da demonstrira vrste formata, da demonstrira kotiranje nekih geometrijskih figura u različitim

razmjerama. TEMA: OD IDEJE DO REALIZACIJE

Nastavniku/nastavnici se preporučuje da obezbijedi gotove tehničke crteže i gotove modele (makete) te da na osnovu njih ponudi učenicima/učenicama izbor projekta (učenici/učenice biraju neki od predloženih modela ili izrađuju sličan ili originalan model - maketu prema svojoj zamisli). Realizaciju ove i naredne teme planirati kroz učenički projekat konkretnoga modela ili makete - objekta, uređaja, sistema, mehanizma. Obezbijediti karakteristične primjere tehničkih crteža s lako uočljivim bitnim karakteristikama. Nastavnik/nastavnica treba da planira ostvarivanje ciljeva tako da učenici/učenice jasno uoče bitne elemente procesa nastanka predmeta, a radne operacije prilagodi uzrastu i sposobnostima učenika/učenica. TEMA: POZNAVANJE I OBLIKOVANJE MATERIJALA

Potrebno je obezbijediti uzorke materijala: prerađevine od drveta, kože, skaja, tekstila, plastičnih masa i proizvode od tih materijala. Prilikom izrade tehničkoga crteža akcenat treba staviti na skiciranje, tako da su crteži pojednostavljeni i prilagođeni uzrasnim mogućnostima učenika/učenica. Realizaciju pojedinih aktivnosti planirati tako da (đe je to moguće i opravdano) nastavnici/nastavnice koriste informatičku tehnologiju (računar i pomoćnu opremu, internet, namjenski softver). Nastavnik/nastavnica treba da odabere i pripremi materijal i alat prilagođen uzrastu učenika/učenica, što će omogućiti efikasnu realizaciju planiranih aktivnosti. Nastavniku/nastavnici se preporučuje da obezbijedi uzorke materijala: prerađevine od drveta, kože, skaja, tekstila, plastičnih masa i proizvode od tih materijala. TEMA: AGROTEHNIKA

Nastavnik/nastavnica treba da:

- pripremi gotove modele poljoprivrednih mašina ili odgovarajući softver ili video-materijal


16

- organizuje pośetu poljoprivrednome dobru ili nekoj sličnoj poljoprivrednoj radnoj jedinici, u okviru ova tri časa ili u okviru časova za

„slobodni program škole“.

SADRŽAJ KOJI PLANIRA ŠKOLA

Ovaj dio programa može se realizovati kao cjelina ili periodično, između pojedinih tema obaveznoga programa, u saglasju sa sadržajima tih tema.

VII razred

TEMA: GRAĐEVINSKA TEHNIKA


- planira realizaciju ove teme kroz samostalan projekat učenika/učenica (pojedinca ili grupe), od ideje do izrade konačnoga modela ili

makete

- obezbijedi makete građevinskih objekata i (ili): enciklopedije, video-kasete, dijapozitive, CD s potrebnim sadržajem, pristup

odgovarajućim internetskim adresama

- pripremi i organizuje realizaciju časa (u kompjuterskoj učionici, ako škola raspolaže njome) kroz kviz (prepoznavanje najpoznatijih

svjetskih građevina, svjetska čuda staroga svijeta..., velikani arhitekture...; test treba da je tipa izbora tačnoga od više ponuđenih

odgovora)

- obezbijedi kompletnu projektnu dokumentaciju (original ili kopiju) nekoga objekta i da umnoži (prema broju grupa) potrebne crteže iz

dokumentacije neophodne za grupni rad

- pripremi odgovarajuće internetske adrese (projektovanje, proizvodnja i prodaja građevinskog objekta) za samostalan rad

učenika/učenica

- obezbijedi uzorke građevinskih materijala (zbirku)

- pripremi i organizuje izvođenje laboratorijske vježbe u radionici ili kabinetu, ili u saradnji s tehničkim službama škole organizuje rad u

školskome dvorištu (rad u grupama), po unaprijed planiranoj dinamici uređenja školskoga prostora (blagovremena nabavka potrebnoga


17

materijala i obezbjeđenje alata) ili organizuje pośetu manjem gradilištu ili odgovarajućoj firmi (fabrike betona, kamenolomi, pogoni za

separaciju šljunka, pijeska...) u okviru fonda od 6 časova koji su na raspolaganju školi.

TEMA: MJERENJE I KONTROLA


- obezbijedi uzorke za mjerenje, mjerne instrumente i pribor

- planira rad u grupama s izvještavanjem rezultata.

TEMA: MAŠINSKA TEHNIKA


- obezbijedi tehničku dokumentaciju za izradu konkretnoga mašinskog dijela, jednostavne mašinske djelove za crtanje u raznim

projekcijama

- pripremi šemu (tabla ili pano) s ispisanim sadržajima tehničke dokumentacije

- obezbijedi tehnička sredstva za izradu dokumentacije ili kompjuter i odgovarajući softver

- obezbijedi uzorke materijala ili slajdove ili odgovarajući softver i (ili) pristup internetu

- obezbijedi dokumentaciju za izradu nekoga jednostavnog mašinskog dijela ili predmeta upotrebne vrijednosti

- pripremi radna mjesta za grupni i individualni rad, materijal, alat, pribor i mašine, sredstva za zaštitu pri radu

- prema mogućnostima organizuje periodične pośete nekoj radionici ili zavodu, u okviru časova predviđenih za temu ili u okviru 6 časova

slobodnoga programa škole.

TEMA: POGONSKE MAŠINE I TRANSPORTNI SISTEMI Nastavnik/nastavnica treba da:

- obezbijedi slajdove ili film ili odgovarajući softver, obezbijedi model(e) motora SUS


18

- pripremi uprošćen prikaz rada četvorotaktnih benzinskih i četvorotaktnih dizel motora, a takođe i ostalih pogonskih mašina i transportnih

sistema.

TEMA: ENERGETIKA Nastavnik/nastavnica treba da:

- planira realizaciju ove teme kroz samostalan projekat učenika/učenica (pojedinca ili grupe), od skice do gotovoga modela pretvarača

energije

- obezbijedi gotove modele energetskih pretvarača ili odgovarajuće internetske adrese, video-zapise, fotografije i drugi pogodan materijal

o iskorišćavanju energije

- planira realizaciju ciljeva tako da učenici/učenice jasno uoče najvažnije faze procesa iskorišćavanja i transformacije energije

- obezbijedi sredstva za izvođenje ogleda.

SADRŽAJ KOJI PLANIRA ŠKOLA

Ovaj dio programa može se realizovati kao cjelina ili periodično, između pojedinih tema obaveznoga programa, u saglasju sa sadržajima tih tema.

6. STANDARDI ZNANJA

V razred TEMA: TEHNIKA I EKOLOGIJA Učenik/učenica treba da:

- zna osnovne ekološke pojmove i principe - zna da objasni koja tehnička sredstva i kako ugrožavaju životnu sredinu - zna koja se tehnička sredstva i kako primjenjuju za zaštitu životne sredine.

TEMA: ENERGIJA

Učenik/učenica treba da: - zna načine korišćenja energije sunca, vode i vjetra i da primjenjuje montažni crtež


19

- zna da objasni način manifestovanja energije iz prirodnih izvora.

TEMA: OSNOVE TEHNIČKOGA CRTANJA Učenik/učenica treba da:

- upozna standardne elemente tehničkog crtanaja: format, vrste linija, kotiranje, tehničko pismo, razmjera - razlikuje vrste tehničkih crteža - upozna pribor za tehničko crtanje i razvija vještinu njegova korišćenja.

TEMA: OD IDEJE DO REALIZACIJE

Učenik/učenica treba da: - upozna put od ideje do realizacije - nauči prikazati svoju ideju pomoću skice i tehničkoga crteža - umije pravilno koristiti pribor za tehničko crtanje - zna da izradi plan rada (algoritam) za realizaciju sopstvenoga projekta (ideje) ili projekta predloženoga modela - umije da modeluje odabrani predmet od pogodnoga materijala upotrebom prostih alata - zna i primjenjuje mjere zaštite na radu.

TEMA: POZNAVANJE I OBLIKOVANJE MATERIJALA

Učenik/učenica treba da: - razlikuje prirodne i vještačke materijale - zna bitne karakteristike materijala pogodnih za mehaničku obradu - razlikuje vrste drvenih prerađevina - primjenjuje montažni crtež - zna da uradi plan radnih postupaka - umije pravilno da koristi pribor i alate - zna da primijeni mjere zaštite pri radu.

TEMA: AGROTEHNIKA

Učenik/učenica treba da: - razlikuje i klasifikuje poljoprivredne mašine - zna prednosti primjene tehničkih sredstava u poljoprivredi.

VII razred


20

TEMA: GRAĐEVINSKA TEHNIKA

Učenik/učenica treba da: - zna da nabroji objekte visokogradnje, niskogradnje i razlike između njih - prepoznaje i razlikuje pojedine elemente projektne dokumentacije - zna da izradi skicu na osnovu sopstvene zamisli - zna da čita građevinski tehnički crtež prepoznajući specifičnosti građevinskoga tehničkog crteža - zna da izrađuje građevinski tehnički crtež (u razmjeri) - razlikuje ortogonalnu, kosu projekciju i perspektivu - primjenjuje poznavanje građevinskoga tehničkog crteža i projektovanja (prikazuju objekat ili njegov dio u ortogonalnoj projekciji) - razlikuje i klasifikuje građevinske materijale, definiše njihovu primjenu - zna osobine osnovnih građevinskih materijala - razlikuje i klasifikuje građevinske mašine - umije da koristi jednostavni alat i pribor - zna navesti instalacije u stanu - zna redosljed i vrste radova u građevinarstvu - zna osnovne pojmove iz ove oblasti.

TEMA: MJERENJE I KONTROLA Učenik/učenica treba da:

- zna koristiti neki precizni mjerni instrument (pomično mjerilo). TEMA: MAŠINSKA TEHNIKA

Učenik/učenica treba da: - razlikuje vrste crteža - zna prepoznati specifičnosti na mašinskome crtežu - umije da izradi tehnički crtež jednostavnoga mašinskog dijela primjenjujući ortogonalnu i aksonometrijsku projekciju - zna da uradi sopstvenu projektnu dokumentaciju za izradu modela nekog uređaja ili sistema - zna vrste i osobine osnovnih mašinskih materijala (metala i legura) - zna klasifikovati postupke obrade - zna da navede sredstva (alate i mašine) za neke postupke obrade - zna osnovne informacije o mašinskim elementima (podjelu i funkciju) - zna da procjenjuje vrijednost urađenoga modela


21

- zna mjere zaštite na radu i primjenjuje ih. TEMA: POGONSKE MAŠINE I TRANSPORTNI SISTEMI

Učenik/učenica treba da: - zna vrste i primjenu pogonskih mašina - zna osnovne karakteristike motora SUS - zna osnovne razlike između benzinskih i dizel motora - zna vrste i primjenu transportnih sistema - zna osnovne pojmove iz ove oblasti.

TEMA: ENERGETIKA

Učenik/učenica treba da: - zna mjere štednje energije - zna da definiše tipove energije - može objasniti načine manifestovanja energije iz različitih izvora - zna energetske resurse i razumije njihovu ulogu u razvoju zajednice i povećanju standarda življenja - poznaje alternativne izvore energije.

7. NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA I OCJENJIVANJA Specifičnost ovoga predmeta ogleda se i u domenu ocjenjivanja i vrednovanja postignuća učenika/učenica. Ovaj segment obrazovno-vaspitnoga rada treba odraditi u kontinuitetu, tako da učenici/učenice shvate da se vrednuje i ocjenjuje svaka aktivnost i učešće u realizaciji programa. Brojčanom ocjenom (od 1 do 5) treba vrednovati znanje usmeno i pismeno (test), kreativnost, originalnost rješenja, radno-tehničku spretnost, uvažavajući interesovanja, zalaganja i individualne sposobnosti učenika/učenica. Specifičnost ocjenjivanja postoji u okviru rada u grupi - vrednuje se rad i postignuće na nivou grupe, uz dodatne individualne korekcije ako postoje opravdani razlozi, kao i u fazama donošenja odluke, planiranja, pronalaženja i klasifikovanja rješenja.

Ocjenjivanje i vrednovanje se u najvećem dijelu realizacije programa može izvesti uz potpuno učešće učenika/učenica: mogu vrednovati estetski izgled urađenoga predmeta – modela, makete; mogu vrednovati funkcionalnost urađenoga predmeta – modela, makete. 8. RESURSI ZA REALIZACIJU


22

a) Materijalno-tehnički uslovi za realizaciju Pošto se realizacija nastavnih sadržaja u oblasti tehnike dobrim dijelom oslanja na primjeni ICT, poželjno je da je kabinet za tehniku neposredno povezan s kompjuterskom učionicom. Druga pogodna varijanta bio bi kabinet podijeljen na prostor za kompjutere i radionicu s opremom. Oprema kabineta Kabinet potreban za izvođenje predmeta Osnovi tehnike treba da ima:

- školsku tablu - projekciono platno ili zidni prostor za projektovanje - opremu za zatamnjivanje (roletne, zastori) - radne stolove za učenike/učenice i

nastavnika/nastavnicu - stolove s radnom površinom otpornom na udare i s

dodacima za pričvršćivanje - sto za stone makaze za lim - univerzalni sto za bušilicu i testeru - stolice s podešavanjem visine, rotirajućim śedištem - ormarići s ladicama (za ručni alat) - ormari zidne police za odlaganje radova

- ormariće s ladicama za učenike/učenice (za priručnike, crteže, sveske...)

- neprekidno električno napajanje - priključnice za električno napajanje sa zaštitnim

poklopcima - fluorescentna rasvjeta - umivaonik s toplom i hladnom vodom - kante za otpatke - TV-prijemnik - video-rikorder - LCD projektor - grafoskop - kolica za učila.

Sredstva za nastavnika/nastavnicu i učenike/učenice: - konstruktorski kompleti - modeli i makete - zbirke uzoraka materijala - pribor za pričvršćivanje - pribor za mjerenje i obilježavanje - kompleti alata za obradu drveta - kompleti alata za obradu metala - alat za obradu plastičnih materijala - stone makaze za lim - ručna bušilica sa stalkom - električna testera (stona) - materijal za praktične radove (karton, furnir, lepenka, samoljepljive folije, šperploča, tanki lim, letvice...) - pribor za bojenje i lakiranje


23

- ljepila, boje i lakovi - literatura (enciklopedije, priručnici).

Neki nastavni sadržaji mogu se realizovati kroz pośete radionici, gradilištu, proizvodnome pogonu ili nekome drugom tehničkom objektu.

b) Okvirni spisak literature i drugih izvora

Za učenike/učenice: - udžbenik Osnovi tehnike za peti razred i Osnovi tehnike za sedmi razred devetogodišnje osnovne škole (novi) - didaktički softver - dodatna lliteratura (priručnici, internetski izvori). Za nastavnike/nastavnice: - udžbenik Osnovi tehnike za peti razred i Osnovi tehnike za sedmi razred devetogodišnje osnovne škole (novi), - didaktički softver - dodatna lliteratura (priručnici, internetski izvori).

9. PROFIL I STRUČNA SPREMA NASTAVNIKA/NASTAVNICA I STRUČNIH SARADNIKA/SARADNICA Nastavu mogu izvoditi nastavnici/nastavnice (240 ECTS) koji/koje su završili/završile:

- Prirodno-matematički fakultet, specijalistički studijski program na Odsjeku za fiziku - Elektrotehnički fakultet, specijalistički studijski program - Mašinski fakultet, specijalistički studijski program - Filozofski fakultet, odsjek Osnovi tehnike i proizvodni rad - Filozofski fakultet, odsjek Osnovi tehnike i informatike - Filozofski fakultet, odsjek Tehničko obrazovanje - Pedagoški ili Tehnički fakultet, odsjek Informatika ili Tehničko obrazovanje i informatika - Pedagoška akademija ili Viša pedagoška škola, grupa Tehničko

ili koji/koje su stekli/stekle zvanje: - profesor/profesorica fizike ili diplomirani fizičar/fizičarka koji/koja je u toku redovnih studija polagao/polagala dvosemestralni ispit iz

oblasti informatike - diplomirani inženjer/inženjerka elektrotehnike koji/koja je u toku redovnih studija polagao/polagala dvosemestralni ispit iz oblasti

informatike - diplomirani inženjer/inženjerka mašinstva koji/koja je u toku redovnih studija polagao/polagala dvosemestralni ispit iz oblasti

informatike.

Documents

CRNA GORA ZAVOD ZA ŠKOLSTVO - tehnika-informatika.comtehnika-informatika.com/.../08/OSNOVI-TEHNIKE-ZA-V-i-VII-RAZRED-2013..pdf · zavod za školstvo osnovi tehnike 6 4. sadrŽaji