82
http://www.territori.info 1 CONFLITS TERRITORIAUX EN CATALOGNE QUART CINTURÓ, LIGNE THT SENTMENAT-BAIXÀS ET CANAL SEGARRA GARRIGUES Moisès Jordi Pinatella Néstor Cabañas López Observatori de projectes i debats territorials de Catalunya Gener de 2010

Conflits Territoriaux En Catalogne

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 1

CONFLITS TERRITORIAUX EN CATALOGNE QUART CINTURÓ, LIGNE THT SENTMENAT-BAIXÀS

ET CANAL SEGARRA GARRIGUES

Moisès Jordi Pinatella

Néstor Cabañas López

Observatori de projectes i debats territorials de Catalunya

Gener de 2010

Page 2: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 2

• Opposition des communautés locales à la construction d’infrastructures et projets territoriaux car:

• Affectent leur bien-être et qualité de vie

• Affectent l’image du lieu et son attractivité

• Elles sont situées principalement dans les zones humanisées périurbaines où s’accentue le conflit entre les besoins de croissance et la préservation des valeurs du territoire:

• naturelles, culturelles, paysagistiques, sociales, économiques, symboliques…

CONFLITS TERRITORIAUX

Page 3: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 3

• Dans les cas d’étude il n’y a eu aucun procès officiel de participation citoyenne

• Fonctionnement du débat:

• Système légal: allégations

• Organisation des mouvements adversaires comme lobby de pression

CONFLITS TERRITORIAUX

Page 4: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 4

CONFLITS TERRITORIAUX

Système politique et administratif

ÉTAT INFRASTRUCTURES D'INTÉRÊT GÉNÉRAL

COMMUNAUTÉ AUTONOME

PLANIFICATION TERRITORIALEINFRASTRUCTURES REGIONAUXENVIRONNEMENTPAYSAGE

COMMUNE URBANISME

Page 5: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 5

LE QUART CINTURÓ(QUATRIÈME ROUTE PERIPHÉRIQUE)

Page 6: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 6

• Région métropolitaine de Barcelona: 5 millions d’habitants • 10% du territoire catalan et 68% de la population

• Barcelona est, après Paris, la deuxième agglomération métropolitaine le plus dense d’Europe

• Seconde moitié du XX siècle: croissance de Barcelona vers l’intérieur

• Autopiste AP-7. Double fonction:• Articulation de la mobilité interne

• Corridor de passage Péninsule Ibérique-Europe

1 CONTEXTE TERRITORIAL

Page 7: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 7

Page 8: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 8

Page 9: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 9

1880

1956

1992

Page 10: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 10

AP-7

Page 11: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 11

AP-7

Page 12: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 12

Page 13: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 13

Page 14: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 14

Page 15: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 15

Page 16: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 16

Page 17: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 17

Page 18: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 18

Page 19: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 19

Page 20: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 20

Page 21: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 21

Page 22: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 22

• 1966: Plan directeur territorial de la zone Métropolitaine de Barcelona. Boulevard périphérique métropolitain

• 1993: Plan directeur d’infrastructures. La quatrième route périphérique fait partie de l’axe Méditerranée (Alacant - frontière française) parallèle à l’AP-7

• 1995: La rédaction de l’étude informative de la Quatrième Route Périphérique / Quart Cinturó Abrera-Sant Celoni est attribuée

• 1998: Le tronçon entre Granollers et Sant Celoni est rejeté en raison de fort impacte environnemental

• 2001: L’étude informative du premier tronçon Abrera-Terrassa est approuvé

• 2007: Commence la construction du tronçon Abrera-Terrassa

2 PROJET

Page 23: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 23

Quart Cinturó 50 Kms

Possible extension vers le sud

Possible extension vers le nord

Page 24: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 24

AP-7

Quart Cinturó

Page 25: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 25

POUR

• Associations d’entrepreneurs

• Convergència i Unió (CiU): parti au pouvoir en Catalogne jusqu’en 2001

Solution à la congestion de la Région Métropolitaine

Alternative à la AP-7

Connexion de marchandises avec l’Europa

Résolution des problèmes de mobilité interne

3 DÉBAT

Page 26: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 26

CONTRE

• Campanya contra el Quart Cinturó (écologistes)

• Unió de Pagesos (rassemblement paysan)

• Esquerra Republicana de Catalunya (ERC) et Iniciativa per Catalunya-Verds (ICV): partis minoritaires au pouvoir en Catalogne depuis 2003

Impacte environnemental et paysagistique: zones agricoles et forestières

Pression urbanistique (résidentiel et industriel)

Potentialisation de la mobilité en transport privé en détriment du réseau ferroviaire

3 DÉBAT

Page 27: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 27

Page 28: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 28

Page 29: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 29

Page 30: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 30

Page 31: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 31

Page 32: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 32

Page 33: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 33

• 2003: Nouveau gouvernement de gauche en Catalogne: • Partit dels Socialistes de Catalunya (PSC): en faveur mais avec des nuances

• Esquerra Republicana de Catalunya (ERC) i Iniciativa per Catalunya-Verds (ICV): en contre

• Se repose le débat de la Quatrième Route Périphérique:• Quart Cinturó Ronda del Vallès

• Voie de passage alternative à l’AP-7 boulevard périphérique pour la mobilité interne au Vallès

• Trois voies Deux voies

• Les liens sont peux nombreux Liens à chaque noyau urbain

• Tronçons dans des zones agricoles et forestières Tronçons proches aux espaces urbains

• Son extension vers le nord et vers le sud est rejetée

• Actuellement la plupart du tracé (Terrassa-Granollers) continue en discussions

4 ÉPILOGUE

Page 34: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 34

Ronda del Vallès 50 Kms

Possible extension vers le sudREJETÉE

Possible extension vers le nordREJETÉE

Page 35: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 35

AP-7: corridor de passage

Ronda del Vallès: mobilité interne

Page 36: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 36

INITIALE

FINALE

Zones agricoles et forestières

Page 37: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 37

INITIALETrois voies

Zones agricoles et forestières Liens peux nombreux

FINALEDeux voies

Tronçons proches aux espaces urbainsLiens à chaque noyau urbain

Zones agricoles et forestières

Page 38: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 38

LIGNE À TRES HAUTE TENSION SENTMENAT-BESCANÓ-BAIXÀS

Page 39: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 39

• 4 lignes électriques d’interconnexion Espagne - France: 1400 MW • 3% demande maximale / UE recommande 10%

• Moratoire à l’État espagnol de nouvelles centrales nucléaires

• Excédents énergétiques nucléaires en France

• Croissance annuelle de la demande: 5%

• Inexistence de génération d’énergie au nord-est de la Catalogne (comarques de Girona)

• Comarques de Girona et Languedoc-Rousillon: importance du secteur touristique

1 CONTEXTE TERRITORIAL

Page 40: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 40

Mougerre-Arkale 220 kV

Cantegrit-Hernani 400 kV

Pragnéres-Biescas 220 kV

Baixàs-Vic

400 kV

Page 41: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 41

• Années 80: Accord pour augmenter l’énergie fournier par France 1.400 2.400 MW

• 2001: Sommet de Perpignan. Ligne électrique de 400 kV entre Sentmenat (Barcelona)-Bescanó (Girona) et Baixàs (Perpignan)

• 2006: Le projet exécutive du premier tronçon est approuvé: Sentmenat-Bescanó

• 2008: Commence la construction Sentmenat-Bescanó

Avant-projet deuxième tronçon Bescanó-Figueres

2 PROJET

Page 42: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 42

Mougerre-Arkale 220 kV

Cantegrit-Hernani 400 kV

Pragnéres-Biescas 220 kV

Baixàs-Vic

400 kV

Baixàs-Sentemenat 400 kV

Page 43: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 43

400 kV

200 kilomètres

Une tour les 300-400 mètres

60 m

35 m

400 m2

Page 44: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 44

Page 45: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 45

Page 46: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 46

Page 47: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 47

Page 48: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 48

Page 49: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 49

Page 50: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 50

Page 51: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 51

Page 52: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 52

Page 53: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 53

Page 54: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 54

POUR

• Gouvernement de l’Espagne

• Gouvernement de la France

• Associassions d’entrepreneurs

Améliorer la interconnexion entre l’Espagne et l’Europe

Fournir le Train a Grande Vitesse Barcelona-Perpignan

Renforcer le fournissement électrique des comarques de Girona

3 DÉBAT

Page 55: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 55

CONTRE

• Institutions locales des comarques de Girona et le Languedoc – Roussillon (AMMAT i Sydeco THT66)

• Entités écologistes (Plataforma No a la MAT et Non a la THT)

Impact environnemental et paysagistique

Effets negativés des champs électromagnétiques sur la santé

Conséquences négatives pour le tourisme

Système énergétique basé sur la génération d’énergie renouvelable en espaces proches à la consommation

3 DÉBAT

Page 56: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 56

Page 57: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 57

• 2003-2009: Modifications continues du projet à cause du débat i médiation du commissaire européen Mario Monti (conflit transfrontalier)

• Enterrement du tronçon transfrontalier: 60 kilomètre entre Figueres et Baixàs

• Réduit l’impact sur les Pyrénées et sur le plaine du Roussillon

• Coût entre quatre et dix fois supérieur

• Possibilité d’enterrement d’autres petits tronçons: espaces naturelles et urbains

• Compactage avec des lignes préexistantes: 132 kV e 220 kV

• Éloignement de la ligne des espaces urbains (500 m) et maisons isolées (100 m)

• Tracé proche aux infrastructures existantes (autopiste et TGV)

• Éloignement d’espaces naturales

• Actuellement la plupart du tracé (Bescanó-Baixàs) continue en discussions

4 ÉPILOGUE

Page 58: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 58

Proximité a espaces urbains: Manlleu

Proximité a espaces naturelles forestières: Santa

Magdalena

Proximité a espaces urbains: Aiguaviva

Proximité a espaces naturelles de montagne: vall

del Tec

Proximité a espaces d’intérêt rural: Vilademuls

Proximité a espaces naturelles de montagne: Salines-Bessagoda

TRONÇONS REJETÉE

Proximité a l’aéroport

TRONÇON FINALE

Page 59: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 59

Proche aux infrastructures existants: autopiste et TGV

Compactage avec des lignés préexistantes

Enterrement 60 Kms Figueres-Baixàs

Éloignement des espaces urbains

Mais l’impact ne disparaît pas…

Éloignement d’espaces naturels: Salines-Bessagoda

Page 60: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 60

CANAL SEGARRA-GARRIGUES

Page 61: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 61

• Plana de Lleida: la plaine la plus étendue de la Catalogne. Croisée par le fleuve Segre

• 1853: Canal d’Urgell. Permet l’irrigation de 70.000 hectares

• Le secteur Est de la plaine de Lleida qui ne profite pas du canal, en déclin économique et démographique tout au long du siècle XX

1 CONTEXTE TERRITORIAL

Page 62: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 62

Plana de Lleida

Page 63: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 63

Canal d’Urgell

Riu Segre

IRRIGATION

TERRAIN SEC

Page 64: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 64

Page 65: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 65

Page 66: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 66

Page 67: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 67

Page 68: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 68

Page 69: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 69

Page 70: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 70

Page 71: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 71

• 1957: Plan d’exploitation totale du fleuve Segre par le rigole de la Segarra et les Garrigues

• 1994: Déclaration d’intérêt général

• 2001 SEO-Birdlife dénonce le projet à la UE: la transformation à irrigation détruira l’habitat des oiseaux steppiques, en danger d’extinction en Europe

• 2003: Commence la construction. Canal principal: 84,7 kilomètres

2 PROJET

70.000 hectares d’irrigation47.000 de transformation à irrigation

23.000 de soutien à l’agriculture existante (céréale d’hiver, oliveraie, vigne, amandier..)

• 2004: La UE oblige à exclure certaines zones d’irrigation en tant que Zones de Spéciale Protection d’Oiseaux (Réseau Nature 2000)

Page 72: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 72

Page 73: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 73

Page 74: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 74

Page 75: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 75

Page 76: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 76

POUR

• Gouvernement catalan

• Paysannerie

Opportunité de croissance économique

CONTRE

• Union Européenne

• SEO Birdlife

Menace oiseaux steppiques, en danger d’extinction à Europe

3 DÉBAT

Page 77: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 77

• Gouvernement de Catalogne: Déclaration du 42.000 ha (60%) Zone de Spéciale Protection d’Oiseaux:

• Diminution des zones prévues par la culture d’irrigation (maïs, fruitiers…)

• Compensation avec des aides agro-environmentales

• Utilisation de l’eau plus durable

• Irrigation de soutient à l’agriculture existante (céréale d’hiver, oliveraie, vigne, amandier…)

• Utilisation de l’eau pour autres finalités:

• Domestique, élevage et industriel

• Ludiques: champs de golf, parcs, navigation en marais

4 ÉPILOGUE

Page 78: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 78

• Valorisation du patrimoine culturel et environnemental de l’agriculture en sec (architecture rural, terrasses, murs de pierre, cabanes, oliveraies, chêne, oiseaux steppiques, gastronomie…): tourisme durable

• Implantation d’une irrigation plus modérée, sans chercher une grande transformation du milieu rural, insérée dans les dynamiques locales et en profitant des valeurs culturels et naturels existants

• Le Canal Segarra-Garrigues continue en construction et le premier tronçon a été inauguré

4 ÉPILOGUE

Page 79: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 79

Page 80: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 80

• La perception des conséquences de la construction d’une infraestructure (hydraulique, routière, électrique…) a changé:

• Avantages: économiques et sociaux

• Désavantages: patrimoine naturel et culturel, santé, bien-être, qualité de vie, tourisme, changements sociaux accentués…

• Le débat publique (bien que sans procès officiel de participation) entraîne modifications au projet jusqu’ arriver a des situations de plus consens

• Le résultat final, en général, un projet qui mieux satisfait tous les valeurs du territoire (économiques, sociales, culturales, environmetnales…) plus inséré dans la réalité du territoire

CONCLUSIONS

Page 81: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 81

• Les débats et conflits territoriaux sont une source d’innovation et apprentissage et aident à construire socialement l’intérêt général

• Profiter du conflit, pas comme un espace de paralyse, mais comme une opportunité par des solutions créatives

• Il faut promouvoir les procédures de participation officielles, bien organisés, ouvertes et dialogués

CONCLUSIONS

Page 82: Conflits Territoriaux En Catalogne

http://www.territori.info 82

Moisès Jordi Pinatella

Néstor Cabañas López

Gener de 2010

territori.scot.cat