V!.W

Y kT

vp'

CoELVM PHILO SOPHORVM SEV DE SECRETIS

naturae, Liber,

D enuo reuifus dc caligatus.

AEQVO LECTORI

\ Abes amice lector eam medicing partem vd nobtlidimam» Jqtia non fuccus aliquis amarus^greimpxngiturjaut crafla re Irum miftura corpori humano in medicamentum cedit, Verif ^vtearundem purior fecreriorcp pdteftas,ceu animula quapi*

__ £ am rebus artificio fubdu&a, fele Ipiritibusnoftris infinuat, vitamcg vegetioremreddir,rem Canequgperinde noftrileculi vulgo me* dicuiis incognitaeratdiuriicpopello huiusope egentf defyderata diutius qu.Tcp adariffimispritnum inuenta medicis,acproceflu opero fiuseaccul ta principibusfoluni viris,ca?faribus:regibus,acducibus vel medicorum mduftria fuerarfamiliaris medicina nunc dei optimi benignitate plebi & falubris dCcommunis vtfteret,ex opera hoc opere curauic Vlftad ius. Laudentlicet alij aduerfum feuiffimas aegritudines nobilem Theriaces opem^ali] contra affeduum melTem Mithridatis medicamentum miris praroonf) sexdament «Ae^h tnjia nimirum pro fuis facultatibus nunqp ia* tis commendata/^ea,quod crafla vndicj conflanturmateriathaud ali* os quam corporeos pellunt morbos.Hocautem quis nonplane probabit,

quodnonmodo vtcorporispellat morbos^iricaciflimumdi:, verumhtspuliiSjtam ipiritum adauget,quam vitam mirifice prolongas re potens eft,quo vel maxime omnium fieri folet, vt quem ad modum de* mmris,humoribus:membris:reliquifque corporis particulisfpirituspra: ftat omnibus/ic quae hunc feruant refouentq? medicameta,terrenis ,craf fis imptm'% membrorum remedijs praefentia magis fimt. Quareopti* melecflor hanc Viftadij lucubratiunculam vel q ualemcunq? boni conlule atrp mifereex ipiritu laborantibus,hacrerum craflatTimarumfecrerione

falubriter eonfultum efle,tibi perliiadeas,qua morbum regium ,at* £onitionem,coauulfionemletalemdethargam delirium. Spiri

Cumiam deficientem aut his fimiles animi pereun* tis fgritudinesrnon maiore fideaedex

teritate arcebis vnquam. Vale bene, o . ,

Sfrennuo

Strenntto ac nobili Foefrci de Genfiafio,Valentiano,DeTphinaIi domino,&contribuli,Philippus Vlftadius S,

$ I vales bene eft,ego q «idem dei benignitate optime valeo, fee lix omnium fodiciffime.Semper animo volui,quid tibi pro

v mnumerisi mecollatis benefici) s poftem teferre,q ui fciam ins togratitudinem omni vitio ab omnibus deteftari magis. Qua Ire venit in mentem ,paruum hoe,quicquid eftifitterarum mu ~ nuSjVel noftra diligentia ex variorum authorum ledhonecort

geftum,tibidicari tiiiqj nominis prxfidio in lucem edere,quod &£quo animo te fufcepturum minime diffido * Tametfi breue admodum aduo? cinctum iit0id tamen te maximeoblecftatumm non dubito,tum quod no» uarum medicinarum & antiquarum fit vdiit repofitorium,cum q d per* obfcure a Ioanne de rupcfciffa.Raimundo LuIIio ,Arnoldode villa no» ua, Alberto magno,(ecretorum nature rerum fummis indagatoribus (cri pta fint.tam philofophicatc^ medica bC Alchim ica pleraq^atc# adeo vt at paucis immo quafi nullis noftra etate intelligi poffunt. Quod eo fieri au gurandumeft,quod veterum dogmatum,librorumcj hadenusnihil,vf parum viderint. Ad paucorum enim manus peruenifle video Mercurio» rum librum,autteftamentum ,aut Codicillum aut reliquos Raimund* libros,quos fi defideramus,haud facile ad optatum finem perringerelice bit.Tametfi' nonignore,optimoslibroseftequibuldam,qui tamen abig tiaris rerum naturae contemnuntur atcp anicularum fabulis pofthabentur Quo vel maxime fit,vtno immerito meae huic fceturaeillufum iri metu amicum idipfumLuIIio huius difciplinae expertiflimo acciderit. Quare cum tanto viro zoili non defuerint,operi ego meo infidias poni ab inui» dorumltnguis facile conifcio,Quofdaenim vel do&fores acphiloiophos naturg fecretaabdtta inquirentes/nale habebit,opus tam a multis celatu diu,in lucem edi,omnibus commune fieri.Indocfti vero contra,non q dia bori inuideant,fedquod minus inteIIigant,exibiIarenon delinent. Qua re mi foelix fuairiflimehanc noftram lucubratiunculam tuo obtutu edi» tam ,a liuidorum defende Iinguis,atcg ideo magis,q> non ad fcienttee ofte tationemtnecp laudis nancifcendxgratia,verum vtcommimihominum generi prodeftet,facfta,VaIeeximiumDeIph{nalii5heroum decus,etme, vt loIes,ama.Ex Friburgo Heluetico.viij ,KaIen,Maias,Anno a Chi i» ftonato,DDD,XXV,

Aij

Stellarum vim,quae coelo philofophico applicantur,cuidcun^ fintco plextoms:naturar>feuproprietatis,ipfum coelum perfediflime adietra#

hitJLulIiOjArnoldo & Rupefdffa Authoribus,

Forma

PROLO gvs;

Ermultos veterum authorum {crfpfiflepraeclara volti mina cum de quinta edentia,tum de auro potabilia^

i. f /*__—iVttn aquis vitalibus compofita,nemoeft qui nefcit,idip vero arecentioribus facium efle itidem patet >cutn

autem omnes,qui de artehacaliquidediderit,adeomi* nutim,aut condfim,tamc£ obfcure fcripferunt,vt veldi li gentiffimis rei rimatoribus in errorem labi ,quamfru*

dium confequipromptiusfuerit,quosvt Teduci miferecognouimusnon

boranribus id temporis quo celandus erat,de eflethuius medicma,tu vt Tirunculis rudis fermoeifet apertior.Sed iam adinftiWtu aggrediamus

regula generali praunifla.

CANON GENERALIS,

De quinta eflentia,

Qiudfit quinta eflentia cuiuflibetmateriat fimp licis, ^ Caput primum. ... ...

vumergo fcienduiri,quid eflentia quinta amuli bet rei oc teriefimplicis fit,quo cognito.facilerdiqualiquebunt* trio enim Ciceronetefte, ciimis ea qua: de re aliqua datur

!/fhltitutio}a definitioneproficifci debet! vttntelHgamrdequo

‘ fermqhabendus fit, Quare quintameflentiam fcito efle qmtj \o ^triWereimiuflibethabmtisformam^rpeaem^amma

\1/ut#®mamXtradam acorporefuotanj a materia cra(rion,^up^ elemaitorum per fubtiliflimam & extremam dittiUatio

nehrjquacVtfiatinfradocebimus.Cgterumnemireturaliquisquoda no

ftrishominibus fuerit incognitadiu ars ifta,multi enimprifcorumphi fophomm fichacin relaborarunt,vtper eam hominis vitamnutnmit,to? nerent atcfc q uam longi (Time tribuerent.mortem differrent/tatutu^na^

time terminum amngerent,oeq? tamen,quod vanis promittere taciieerc vitam ipfam fupra ftatutuma Deo finem prolongarent,id quod PaU' Ius ait,omnibus femel moriendum efle,quare corruptibili mento vitam perpetuo feruare incorruptam,vt naturaealienuelt,uc nane inomnem feritaresetatem illefam medicamento incorruptioni vicino m» tura potens eft,q uod vt optimefiat,optimum antidotum eir quinta eitea tia,qiKe quum res dementaris nonfit,fedceue anima quaepiam a luo cor pore (ecrcta,ita vt nulla irt ea remaneat qualitas frigida aut calida, humi da vd(icca,qua: habent in fe quattuor elementa, reliquaqueomniamix^ ta. O uo vel maxime fit, vt incorruptibili naturae fit prox tmu q umtu noc eflfe,(tc vt quicad ei coimfceatur,incorruptibile quodammodo eile videa tur.Na confert&reftituit omnes vires g elementonr excrementa hommt deptas,Eftquefpiritus vita*,cu digerat c§ctamdigeftibilia,abiandatq£

nes qualitates fuperfluas.Carnes a corruptioneconleruet,elementa tac fortet,iituentutem priftinam feftauret/piritum viuificet, molle induret, durum molIificet,Spiflum rariftcet,Tenue infpiflet.Macrum impinguet. Pingue extenuet,Caliduminfrigidet,Frigidum inflammet, Humiaum deflccetjDeficcatum humeclet:repdlatque omnem complexionem corpo^ ri aduef ram, Proindehumorutn fuperfl uorum incommoda extingiut, ca joremnaturaleminftaurat,ttavtad vitaeiuftentarionemalumnuspnilos fophis conuenientms iriueniri nihil potuit vnquamJam vero quinta Wt cet eflentia babeataliquando complexio nem rei fibiadiund^ (nam cui^ cumcR rei ccmplexicnace adiungttur illius ad fe complexionem trahit) Tamen lieftfola per fe nullam omninohabet infeex quattuor qualitati bus,#rds videlicet $iec aq uei s ,nec ignei s ,nec terrei s^quod a pluloipp his peritis feliciter exeiufdefimtionisconditionc dignofciifeu duudican pot

Dequmta effentia* - IIXI

ed* Quarto ei'go 8t vltimo fcias etiam ipfam quintam eflentfam non ha* bere al i q u/d de elemento terreo frigido vel ficco:q uia melancolica s egritu

. dines (qua; frigidae funt & ficc*)curat.Ergo p ro conduffone vides ipfam necefle calidam vd frigidam,nec humidam vel ficcam, q uum fit res tem* perata: natura?,excedens omnia elementa qu* fub coelo funt* Quum em adminiftratur alicufifacit ip fum corpu s temperatum ,nec a temperacia fua recedic,affiimendo aliquam qualitatum velcomplexionum.Necetiam ie quitur quod fit medicmainfirmitatumfrigidarum proptereaq> fit natu* r*calida:,nec etiam cumcuret calidas q uod fitfrigid*. Nam duo contta* ria non poflunrin vno corpore exiftere, quia vnum contrarium ab alio expellitur .Ideo videmus ipfam non deberedici calidam vel frigidam, nec ficcam velhumidam^exquo airat ptificos.qui funtcalidi& ficci,&idro picos,qui fut humidi & Frtgidi/ed omnes illae quattuor qualitatesin ea funt corrupte &fubIanepemtu$JBt quan$ non fitelementum3eft tamen res teperata ,g elementa ipfa purificata,& extra da afiribus qttuoreleme toru,qua:funt corruptioniscaufa potiffima* Segregantigitur illx feces tanquacorpus groffiffimum a fua materia tanqj ab anima fubtiliffima p fcientia diftillatioriS*Quia quinta effai;vocabulucomuneolm rera que for m a habent 5C fp eciem ad extrahenda ab ipfa re ,E t licet p ori ffimum de vinointelligatur,tamen quampluresfiint aliae materi* exquibus elici & educi poteft ipfaquinta effentia,ficutiexomnibu$metalIis,ex omnib* frudibus,ex carne,ex ouis.,radicibus, herbis & alij squampluribus,fi'cut infra docebitur.Sed tamen omnia alia excellit quintum effe, propter ni* miam fuarn fubrilitatem,& ideo a quampluribus philo fop hora fuit ape pellatum codum philofbphorum/Narnficut ipfirmccdum fe habet erga quattuor elementa,itaetiam fe habet coelum hocphilofophomm.( quira tam eflenttam puto)erga quattuor q ualttafes corporis humanfiquod ex ipfis dementiscompofitum dlvAppef/atureriam a quibufdam aquaar* dens,quoniam in igne (dummodo fit ad fuarn perfedtonem £>C extrema diftillationem deduda,nullam fixperftuam humiditatem in ipfovafe relinquens(yt infra de modo ipfam cognofcendi docebitur);comburitur A quibufdam vero dicitur ipfa anima vini* Nam ficuc ipfa anima nobi tior eft fuo corpore,fic etiam i p fa quinta effentia ,quar per veram diftillati onem extrahitur,nobilior cftipfo vino ex quo educitur. Nuncupatur quo cp ab al q s aqua vitarieo quod vitam humanam a corruptioneconferuet, fieut videmus,quod adminiftraturhabentibusSincopim.Et quia vario

. modo extrahitur,deprimo mododiceinus»

Quomodo extrahitur quinta effentia vini pera' iftif Iatorium. Caput • ijt

A iirj Cpgnt*

De extra<5h'one quintae eflentiatt

✓ Ognito ergo quid fitquintaeflentia & ad quid mnducatjfiue

hftur a rebus humidis/icds,calidis,& frigidis,priniodicemus P quomodo extrahit ab humidis,ficutdeipfovino,Et hoc fmta.

xveupede vino rubeo optimo,parom ad dulcedinem dethna^quodnul Io modo fitmixtum aut fophifticatum fed fitplane naturaL, nonmmis

recens ,nec etiam nimis vetus/ed temperata itatis. nm ;n ' Aut fi non po teris habere vinum rub eum ,accipe album optimum i

quantitate quam volueris,ponatur in cucurbitam,Sicutibi,

Vfquequo dux partes fint plene,& tertia vacua , Pofiea ftipimponan# tur alembicus cum roftro ,ficuthic efi: depiVtus.Ita q> roftrur ingrediatur fuperiorem partem ipiitis receptaculi>cuius formahaec efi.

Etomniabenelutetur cum Iu tofacfio ex papyro Jongo tem*

madefacta, vel ex farina ouoru facta m ix4

tura ad fpiffi tud inem mdl i s Potefi etiamfieri fccundu Rai mundXuHium ,cum oltbano vdmafticemolliiVelaim pul uere calcis vina*, incorporato cCr albumiheout. Et cum tali luto lutentur fupradicta tria vafatne exhalet virtus animal

lis et vegeratiua ex materia dutiiiauaaXt vaia ita fint lutata ,vt hic.

De extra&ione quin.eflent. V

. Hoefado ponatur cucurbita in annulum multa foraminaha^ bentem3qui' didturTripes archanarum.

Cuius forma hsec eft:

Poftea ponatur tripos fuper furnum habentem cafcfareamplum ,ficiiteft balneum marigita quod5ca!dare repleatur prodimidio vel ,pduabus ter* tij scum aqua,torma autem ealdaris hic eft.

Et

Lulliusi luce mer curioru.

De gradibus ignis caldarl adaptandis. Et tripes ponatur fuper diftumcal dare: &fitimmu ratum ipfumcal* dare .Vel ponat i fumum accidig qui circa finem

huius capituli de pingetur j&fubi tus facito ignem lentum: femgpa rumaugmentattf doipfum.Etqua doipfa cucurbita tepe(cit:nonvItra augebis igne3(ed femper imitarcip fam naturam,in* quantum tibierit poliibiIe.Namip | (a natura (.vt ait Galienus 8C Lui Iius)nil violenti poteftpati abfcp primeui corrupti one* Quattuor enimCtefteAuice na)calons liitgra [dusjlecunduqua

__ _ 'tuorcomplexioes

aut qualitates . Quorum primus eft tepidus icilicetvtaquatepida:itacst lefa<fta,vt nulIS eiimmtfium ex membris poiiit ledi.Secundus vero gra dus eft calidusjita vt pofltt fufferriab aliquo membro humano citra lefo onem.Tertius gradus calidus eft3vt ft membrum immtftum fuerit3ex ip fa poliitoffendicaliditace.&eftgradus proximus ebulitioni. Quartus vero caloris gradus ita vehemes eft3vt nullo modo caliditas polii ttollera* ri3quia exceditnimium in calore3et hicgraduseft ipla ebulitio. Dicitur autema quibulHam ignis balnei3ignisprimi gradusjgnis vero cinerum

ignisfecundigradus. Vltimovero ignisardens.5 grad.Quartus autem reijcitur.Sectmdiim vero aliosartiftasignis balnei eft in primo gradu. •i Igni*

ne&iMasignisalduUdzptmdis: vt

rjcs;s^£4^«t g,momm&quac8md^

Siifi^S;=Si£S Sis^stt-zszSISS» hocmopusegregmm a diuina prouidetitia ad humane coSiuat/nnpm vite nobis datum ,null0 modo fefeintromittant niG iftomm **™,oneai loris graduum perfectam habuerintcocmmoneiii' enfSS? ^ ca omnia debet fieri/cianc inpn'mad^II^fr^ dusefi ignis cimi carbonibus fenibus^vtl cumfgno valde ficco vfat adS nem tertij gradus calorisdta vt balneum propemodum bulliat Inferun/- da autem diftillationedelcendes ,faciendo ignem,ip Tuuick mimies^twrer

sssssKrsrBlSSs = |=^52“3SBrSS ggttassssggsS ethnem. Hoc autem vlteriusitacft intelligendum ,cmare «Adii* J r,s iint ftmpe, minuendi,quia in prima difffl[arioutm?«Ct™ffi2

S=S3SS,gS= Ideo<$.

, m REGIMINE IGNIS,

Tdeo&in prima diftillarione ignis eft exaltandus per vftum gradum v& ctf ad terttum3itaq> vltimam tertij gradus partem attingat ita quod 3etia balneum fit caIidiffimum,non tamen debet bulirejn fecunda diitillatio?

nelenius eft agendum-q uia per primam grofticies materiealiquantuluni eftattenuata,& ideo non adeo magni igntseft indigens.fct in tertia tan*

t

Modus putrefaciendi materiam rudem* VII

extenuabis igne*Quia vt ia fepi9 dictu e,fi nimiucogeresipfg fubftatia q debet diftillari,naturaipfacorSperet. Aitei Galie* 8c Ariftot* q|dnatu^ ra e iticopatibilis di moF vehemetioris.ldeoqj eaq poteris diligetiagfpi ciendum diperluftrandum efttotes animi viribus et conatibus ,ne in tcm? perandis caloris gradibus deficias,quia inhoc vera omniumdiftillationn arsconfiftit*ideoc£ totam rei fubftantiam aperte declarare voluimus, ne mella abfinthij s mifcuille videamur. Sequitur forma furni accidar.

Ariftot, libri*ij* phific*

Quomodo materia rudis dtftillationi minus obediens debeat putrefieri* Cap*irj*'

^MNI DILIGENTIA et accurata induftriaconfideran^ ) dum eft,cuius fiubftantite fitipfa materia digerenda dure fe* i eundum vel mollis,hoc eft grofle vel fubtihs , et q ui autqua | artepoffit putrefieri autdigeriyvtobediat magis diftillatio^

_ ni,& vt purum ab imputo,groffum a fubtiIi,&c6tra poffit fequeftrari. Quicquid igitur hoc fit,ex quo extrahere velisquintameflen Gradus tiam per diftillationemjprimum et anteomniain fimo equino jcui nuL putrefa ? Ius calor g accidens attribuitur,putrefiat,et digeratur per duos menfes,& ctionis, iterum inter primam & fecundam diftillationem per vnum menfem3in^ ter fecundam di tertiam per tres hebdomodas, inter tertiam et quartum g quindecim dies,inter quartam et quintam per dies octo,inter quintam & foetam perdiesquattuor,inter fextam et feptimam per duos dies.Etfcias quod fimusfemper debet efleeiufdem caIoris,quia fi calor deficerer,aquae circulatio corrumperetur,etper confequens materia ipfa ,que in quinta e(ientiamdeberetredigi,feparareturincalorecozIi3quod poteris indiame tralilinea videre.que ipiam quintameflentiam,que eft pars fuperior, di? uidit a fuisferibus,& hgc eft pars inferior*Et hienotabis, hos gradus di*

• geftionis di putrefactionis materie fugita attribuendos effe, ficutfupra degradibuscaloris narratum eft* Iccirco longiori putrefactione opus eft ante diftillationem quam poftea*Etfactaprimadiftillatione,materia ip fa non tantum grofficiei in fe continet magis eft apta ad facienda quin tameflentiam quam erat antea*E t ideo poft primam diftilationem p utre factiodebetfieribreuiariteporequam antea3quiaanateriaeft effecta(iib? tilior Si defecatior quam erat* E rideo non immeritoperpendendumeft, - deberefieri feptem digeftiones feu putrefactiones, ficut Scfeptem diftilla^ _ _

• tionesvModusautemdigeredifecundumphilofophorum opinioneshoc Modus modotraditar,QuodquilibetquivuIetaIeopusperfi'cere,faciat fieri foue putrefa ? amqumeppedum profundam3largam vero duorum pedum 3 vel paulo ctiendi^ plus. Cuius figura debet effe talis, vt hic. materia,

B Fiat

Deregimine digefrionfe.

Fiat fouea, in loco hitmidiffimo, ftcut ira aliquo cellario* Qua fa&a/iat liratum iti fundo eiufdem decalce viua per fpiifitudi* nem femipedis/uper quo lirato fiat aliud defimo equino non nimis putrefacito, ve! etiam nimis recenti ,fuper quo lirato im* pones vasipfum in quo eft materia ferme tanda.Etin circuitu vafis vndequacp po* natur aeipfo fimo 3 donec tota fo uca im* pleatur,Quofado madefiat fimus cir aq tepida fecundum magnitudinem 8C quan titatem fo de/lonec dignofcatur calor circa vas aut cucurbitam & hoc fit communiter infpacio dimidiaehorg.Siafitnon fiat in media hora fuperinfundatur vlrerius de aqua tepida:& hocfiattribus vel quatuor

vicibusinhebdomada.Ita tamen calx 8i fimus vetus femper amouea^ tur3& de nouo alia fiant lirata 3vt fuperius dldumefl * Et hic modus cte* 1 r f «I t - _ T ' '11 L A/ /A 1 turjocuenouo aua riannrrara3vi luperxus uiumuuu^i .«v. betferuari in omnibus rebus q uas diUrilare volueris: di ideo fitdigellio; q> leni ter&abfc£ vllo nature vehementi motu pellione,fiimutaticne ma teria grofla magis fubtilietur3&:dilliIlationiobediat,Degdliua yero va rieordinantur/ecundum quattuor graduscalorislita quod in prima ma gis iit operandum q? infecunda tertia quarta dc alrj s3ficut de calefactio* ne balneiprius d id um eft- Ideocp infecunda digeftione tem peratius eiE agendumtet liratum decalce fi t magis tenuet liratum fimi magis luper

Secund, eleuatum quam in prima3et ita vlterius indigeftionibus procedes vfc^ad modus vltimam3in q ua non debet fieri liratum de cake3fed tantum defimo .Po* dtgefti telletam fieri digeftio3ponendo iplam cucurbitam eummateria digerert Tertius da per aliquod tempus ad folem in diebus canicularibus. Vel poteft etia modus poni ipfa materia digerenda in fua phialia fiuecucurbita fuper furnum digelli. fiuefornacan aliquam tempore hiemis.Poteft etiam fieri aliqua putrefit Quart. dioinfpeculo calibis,ita quodmateriadigeredaponaturad folem inter modus ipfnm fclem&fpeculumtita quod radij folaresad idreuerberent 3 &ex; digelli. calefadroeifta poteftficri digeilio principaliter irediebus canicularibus* Quint. Aut quod cucurbita ponatur eiufdem diebus in vale impleto arena3&ea modus lefiatpanlatimcum aq ua tepidat&cucurbita tegatur ab Ipfaarena ,pdua digellf. bus terti] s.Aut quod ponatur vas inaquam tepidam 3quodammodolrg Sextus balneo marifJSt hoc poteft fieri duplici via. Vna quod habeatur calda re modus fncoIlnfnrnrrnVffa nimH tCrnisrion fa fubtustauia ex nimia iofiusienis

Aa-vmumttm4afQm VHI

vas in qua materia eft digerenda,ponatur in ceftate in congerie formicae rum,ita vt fundus circulatori]' Gfpenitus fepultus , quod fol reuerberet fuperextremitatem,&inhocvidebus mirabilem digeftionem , Septimo 8C vltimo poteftipfa materia digeri ^putrefieri in menie.odohriin vri naceatquia etiam nullum habet calorem per accidens: fiait & iplefimus equinus,&ibiquando botri funtexprefti,& habet etiam mirabilem ope rarionem,dum vafa circulatoria in ipfa iepeliantur.Etlicetaquampluri bus non ponantur niG' leptem forma digerendi . lfidorus tamen de limi# pero ait,quod fi' imponantur pruna incineres iunip eri optime corperien doipfum cineiem , q uod p olfit conieruari ignis inextingnibilis per totu annum.Etin hoc cinere etiam poftit fieri cjjoptima digeftio. Et hec fuffiV dantdeputrefedlionefaciendaj&materiadigerenda, *■

Quomodo poflit cognofci,an vinum drgeftum circulatoria diftik lationi fit aptum. Caput, iiij.

Vum ergo vinum fuerit ita feptem vicibus digeftum, vt fut pra ttuditum eft,poteris hocmodo probare, an iit ad faciend a diftillationem circulatorie. Accipe linteolum,&: malefac in di* gefto vinotpoftea accendatur cum candela; &fi vinum cobu^

_Oritur ab% lefione&combultioneIinthei,non eft redificatum fed eft verum indicium ,14eo fuperftitifte aliquam fubftantia aquea. Et ideo femperadhibeda eft opera jVtdigeratur toties,& tam diu,vt poliitex eo fieriprobatio.Su-nt autem^nonnuIli,qui dicunt zuccarum debere im^ mitti,&: fi fitbene redlificata,zuccarum cum iplo vino plane comburi. N otabis ergo illud ita digeftum vinum nondum poffe appellari quinta e3^ntiam,{ed lpfum fubiedium quiane eftmtia^Quum veropannuslin teus aduritur cum ipfo,& quod plane perdiderit omnem faporem hcrrft bilem acutum &fulphureum,ita.^ uod guftanti videatur propemodum dulce,& quod nil defumofitatereftet in ipfa ad u%‘one. Ettunc tempore poteris appdlarequintam eftetitiatri.Sed inrebus infmfibilibus,St nullo, faporem habentibus aduertendum eft adfu/num/icut in auro ,& argento & alxjs metallisj&lapidibus preciofis, ex quibus extrahitur aliquando quinta eflentia ,gux aurum potabileingreditur.Circulatoriccvero diftift lationisvafa funt diuerfaa diuerfts tradita authoribus,Sunt enim aliqui facientes vaseo.modo,quod imponatur alembieus ceous fu per cucurbita, 8C infupremitate faciunt paruumforamen,p.erquod materia immittitur fiue extrahitur,quando debetcirculatorie diftillari;&: obturetur cum pan? ua portioe vitri facftaad id vcvndequac^ benerecludatur,ne materiapof fitexfpirare.Poteft etiam fieridaufuradeargento,eo tamen modo, vt fo* ramenpenitus fitobftrufum.Ethocvas ab aiiquibusdidtur Pellicanus. Cuius formaefthxc. B q Alij

Alq vot latc^ni* fniuj.vi cibus de beat di? g*4

fubiedfa quin.efi fea.quo cognofd turquin ta elien. in rebus fenfibili bus&in reb9 nui 15 ftpo* rehaben tibus.

Sunt etiam non nut ditas cucurbitas ia firriul ita vt roftrum vnius in gradi atur ia Vmtrem alterius: fieut him Etbrj pofllmt appellariduo

^jtfratresJEt ita materia circula* rtter cUftillanda defeendit in vno,& fn alto afcehdit dC ite rum defeendit in aliud .&ali

Ud afcendit.Ali} vero faciuntivnum foSum vas rotundum >lug & fubtus larga jtn medio vero ftriflif:&habet roftmm pedens apaiteinferioritcx quando mate; f cjriint dux cu * ria dicto vafit jjlip ’ ' |l§ifl§ curbitar, vna | ponitur ,bene . J|i fupsr impofi ; recludatur .cu Jlr ta alteri 5C os Vitreo vel arge j$ || ^ Sjr inferioriselar teoobftruforio | ^ gius quam os Et; formahui* jjjip • ijjjL fugieris &op vifiseflhec Wtilpjm timelutetural *

Alt) vero ha^ Wmpl tcfum -fue bent cuamcu ftr5,ficut hic f alembtco cecoj eftv _ . ^ *

' ■ iiuerof£ro,ira Afij «

■

condticentnimformar;' IX

^ Aliqui etiam faciunt vas Vi treum vnius fragmenti, 8C habetduasar» fas fidit duo brachiatita q» anfeipfeafi* perioripartei» Cedentes tngre diantur Veri?

, trc inferiori*, & pars fuperior habeat panium fofamen cum roftro, ptt qucdimmittis tur extrahitur materia circulaiida^hocmodo. Debet autem ip fum foramen optime Iutari^vc de afij s fupra didum efh Et hoc extremum circulatorium vocatur ab aliquibus pelhcanus^b afij s yero vas Hermefis >& eft nobtliflirnurri & accomrnodatiffim um inter omi * nia circulatrtria,n.’d raropoiTunt fieri, ex quo yitreafH neri habentmdu* V

ftrizm &i formam faciendi ex vno folo fragmento.Sed fi poteris haberear ) tificem ccpertummon dimitas,quin tale fiat pro auro vel argento»

Qiiomod6 fit diftillaridum circulatorie»

putrefactionem latiselledigeitam, <x lupraicnpcaprooano? > ne experieris,vafa<£ ad circulationem ap ta habueris, impone

■"r^T^materiaAi indrCtum vasdrculatonum & pOriein fimum equi num,aut in diebus canicularibus ad folem^ut iri balneum Marisrcalefar Cium vfq? ad primum gradum caloris,vel paulo plus,fecundum quod vi deris materiam efle temperatani &fubtilicatamper digeftioridttt &ibi longo tempore dimittatur ,quoufqp iri quintam effentiam tibi ddrderata conuertatur,& hoc potetis dx ipfo fapore cogriofcere,vtfupra didum eft. Et nota diligenter,q> fi appareat infundo Vafis ypoftafisjhoceft nubecuss laquedam turbidata materiafuadebet c£ primunifep arari per d titillati onem & hoc fado iterum Circuletur,vt inceptum-eft. Aut fi Commodefieri poteft,debet colari in aliud vascircula torium jita vt groflmes materice in primo vafe relinquatur» Quum ergo diligenshuiusartis inquifitotper^

B iij ceperit

Modtfsdiftiflandi circulatorfe;

S^um^imet&aedatfimile^id cotingerein cmnibusaKjshiHufce/ tnodi.Etideo bene credendum eft opinioni Ariftotelice quod materia i» perdiftillationem nobilatata &immateriata,non pofiit vitra reduci ad formam vdfpintualitat£maliquam,quum fit finefubftantia dementata excedens for malitatan &C co raip tionem: &ideo eft quafi cor pu3Coddte. jNam ficut ipfum coelum fe habetad omnia inferiora,fic etiam ipfaquiti ta edentia ad otftrics complexiones & quaIitates.Ee quemadmodum orn

fic etiam ctincfbe medicingq tti buiquinta cflmria adtnifoemr ,virtutem fu am attrabut abipfa,quemadmodum adamas ferrum. Sed quoniam adeo

magnum exigit laborem j&paritmuItGfaftidf/ :idecc£ ab omnibus ftoe* xipaxditurrhinc fityt noftra gtatepaudffimt inuemantur philofopni,qui huic rei velint incumbere.

Qugfic dijfferciitia inter drculatoddfiem Si digeftionesn* Caput* . vi*

Axim opereconfideranditm eft,quidfit defcriminisintCToe culationem &digeftionem Primo ergode vitris,quarad qd libet horum funtnecefTariaJdect^ oportet, qrfod habeasad

\r digeftionem inftrumenta, & cucurbitas in fupericri parta amplas,ad imponendum inipfasfubftantiamgToflam,fuperquibustm

ponendi fiiat alembid ceci,fineroftro,itaquodquando inipfis fit dtge* ftum,poffis materiam groffamex trahere,amoto alem bico ceco, cx impo^ nendo alium cum roftro. Si autem materia fit clara ,cum eft femel diitula^ ta,Sf feces nort immiiceanturcumdiftillatoficuteft inipfa quinta elien^ tia vini.Tuncpoteftcapidmilatoriumjita vtinfra&fupra fit aequaleoC

amplum in vna forma...w..————^- In medio vero debet efle ftri&um circa caput inferio ris ventris habeat tannale in longitudine vnius digiti,in groiutudina? vero fit minus digi^ to.Sunt tamenaliquirquifaciunt va(aad drculandum.qu^ appellantur pellicam* Cuius forma eft.

In quo poftunt festlare digeri,& quodlibetetiam circulari. Sed h|c ylt tranon po ifimt fieri a vitrea rfjs noftris,quia funt difficiliafadhire.Et ip fe ego amicum peroptimum habeo Friburgi >qui in partibus Delphina^ tus prope Viennam voluit facere fieri huiuftnodi pdlicanum a vitreario quodam ,(ed non.p.otuit habere propredo trium librarumThuronenfiii» qusefHntapud nosduo florem rhenenfes.Qtricqutd tamenfit^cito , qd

. koc

DifecntiadrcaUtionis&digeflionis. X

fooapfam (icat in precio iftius inftrumenti omnia alia fupetantur, ficeti^ "ii" ’'ES=a=! ' ~ hocad omnia nobilius diluam quod cucs vas ar

culatorium quod fieripoflitEt ideo confuloom* nibus huius operis ftudiofis,quodfi hoc vitro in* diguerintfdummodo vitrearium expartum fnue* nirepouierint)nequac£ argento vel auro parcant, Eftigiturdifferentia intertermentandum fiirpHtc gerendum AcirculaBdumT&precipue in hoc;fiT confiderandumelt totis animi viribus;quomodo vitrumfirimponendum.Dimi ergo volueris dige reretaccipiatur vnacucurbita cum alembicocecof

- Si vero materia eft dep urata;fumarur circulatori* um:&imponatur materia digerenda,&:fiat fouea

ficut fupra cii&umeftrinqua fiatftratu de calce vina puluerifata infpite litudinetrium vel quattiiordigitorunrjuperquofiat jaliud (Iratum per feptem aut odo digitos de fimo equino non nimis moli* & p ucrido :nec etiam nimis duro.Et circa circulatorium ponatur vndicp fimus in alefttf dtnefkuteftftratum deipfo; Hoc ergo facfto: fouea impicatur cum terra in altitudine vnius pedis cum dimidio&ponaturdcaqua fupra vitrum i'ta quod defcendenda de fimo in calcem calefeciat fimum ipfum * Et om* ni hebdomada renouetur calx & fimus duabus vicibus^Poflet etiam po* tii in fouea de fimo vel vinacea recenti,ab% calce .Quum vero volueris extrahere vitrutn,cum materia eft faris digefta, caute'excipiatur: nealiV quo violento motu concutiatur & rumpatur.Dum vero volueriscircula re imponendum eft vitrum ,omnt forma &modo prgdicfto. Excepto, quod ipfum circulatorium in (uprem a parte non debet efteoccultatum, vdinfimoabftrufum/edlaltemmferior pars inftmmenti debet reponi jn calce vel in fimo,vfi£ ad mediam partem ,& ad omne minus.tertiapar te debet cfleextra fxmumad aerem , vt ex frigore iterum defcendat quod abcalore in collum circulatori) alcendiriEthocetiam poteftfieri in balneo i mariaejvd in calida arena,ponendo materia circulandam die*

bus gftiu is ad folen^aut quod ponatur tepore a u* tumniin vinaceam recentem,poftq? botri fut

expreffftficut iam fepius in antece dentibus nota*

tum eft»

De modo extrahendi quintam eflentiam abftff vHo labore v^I expenfa. Caput» vij»

B iiij Perfpeci

X>e extracfciotieqwinfsc _peximus illud Vergflianum Non omniapoiTumusomneS

i Cum quoc£ Hefiodusdtcat.Non vftidateundadeusJStcum L propfernimiumfaborem,qui femperfaftidium SdiauieS fa* ® propter magnas expen-fas, qug m hoc opere egregio noti

imnaerito adhiberi folent,paucos admodum videamus labo* raremodo-predido.Statuimus igitur tradefemodum brcuio

rem/actliorem minus expenfarum egentem.Scio enim pplureseiie fta diofos huius artis^qui ex ipfa Iedione rioftri operis pQfleat

p0rarenonp0ffini:3& ex frequenti afcenfione& defceniioneipla aqua vi te in veram quintam eflentiam conuertetur*Et ipfum vinu ita aiirnlata, vtfupra didam eft,cum habeat omnia quattuor dementa ,tamm_per cre* bram motionem 8C agitationem ,que fit pro pter afemfum & ddcenlum» SLr.i-ninfihifiin^u^amitiodoincorrubfibifetrarific&conuertitur.Si

mandum eft putreficariipfam materiam dementatamconuerti in fab* ftantiam inslementatam & corpus irneorruptibile* Igitur quato coelum ipfumincomiptibilfus eft ipfis quattuor elementis 3tatomagts lpia quiri ta eiletiria incorruptibilior eft corporedemmtato. Quum^autem illa fiiblimatio multotiesfuerit fada indifrillatorio pfedido jtartdan aper ta t ir foramen qubd eft iri fummitate pdlicani,& ex. ipfo precioftflinrO «

rirlriff» nntrri? mannfcetc, fi fit aliquid ex. quattuorele^

Quia fi ad Quintameiientiarii perxede venit,ekibit «xcirculatorio odor fragrantiffimus ita etiam preciofus ,vt videamut efle ad «glum

ab<$ vlfo laborevelexpmfa,’ ' XI

efejatfexeius odore.&nimia diilcedine,&: apparetquodamodo eflefra* grantia coeleftis. Et ft aliquem locum domus (ecretum lncretillefumus, adeo replebit totam domu,vt nihil fuauius,nii amenius, nil denit£ odo* rantius vnc$ Cenfiftk videaris,ita vtfit mirabiledi du & ftreincred ibile. S i quoc£ ponatur in fummitate turrisjomnes aues ad feattraheqqua; circa funt in vicini)'s. Si vero contigerit q> non itaadoleat,iterum claudatpellt canus,& bene lutetur,&: rurfum imponatur ad diftillationem cifculator* am tadiu3quou% app areat effida ipia quinta eftentia/iue(vt vultRai mundus LuIIius Ii.pnmo,capite fecundo) Mercurius vegetabilis,quod femper ex odore fupradido poteris <«ognofcere,Et non folum habet illum odoremet fapbrem. extellentcffimum,fed etiam auandam incorruptibile incoruip tionemcirca alias medicinas,&Tcertenullam habet aduftionein inore/icut aqua vitg,neqj etiam aliquam humidatem fiue ftegma ,quia omnis materia terreftris S>C elementaris in fundo refidetJEtftcut ipfumcg Ium eft compofitum ex materia &C forma, fic etiam ipfa quinta eilentft, dC ideo ipfi ccdocomparatur. Nec tamen eft omnis corruptionis expers, qt fi eet perfediffima in ineo mtptioe iinealiquo obftaculo faceretnoftra

'corpora perpetua &gternalia,q> ab ipfo omnium creaturarum creatore no perrnitnturJquurn (latuerit nobis terminum Vitgquem preterire non pof fumus.vtait PfaImographus,quia tefte Seneca, nihH certius eft morte & nihil incertius hora mortis.Etideo quum res aliqua in quintam conueri tureiientiajiocnoneftdiuinumjlednaturale/ittamen cum adminiculo T & iuuamine omnipotentis deEfthequofadumdl nihil, *°an,fc

De modo facilidifrillationis drculatoriat & extrahendi quin^ tatriefTentiamab% igne, Gap, vir).

Vum in hocopereexcdlmtftftmo omnes expen fas fubterfuge re deftderes.&(quod maximum eft)temporis confumptione & perditionerh/erua^hancviaduplicem extrahedi quinta eiIentia3poterishoc facere abfcp vlfo igne ve! carbonibus. Pri

_y^^maviaefthtec.Accipiaturfimusequinui,6<imponaturinqd dam vasmagnum & pro fundum, vel infoueam fadam ad hoc,& in me dio fimi ponaturdiftiljatorium impletum cum materia diftillanda ad dit as tertias,& tertia pars remaneatexjra fimum vacua ,quia natura iddefi dmt,vtmatma poflithabereaftenfum &defcenfum ,&poffitperconle quens inaquam clariffimam coriuerti, 8C hoc fttab% vllo labore vd ig* ne,tamcn oportet omni hebdomadarenouare fimum faltem vna vice.

Et

Facilis modus diftillandi circulatorie*

Ethocetiam poteftfieri in vinacea vt fupra di dum eft,dummodo accipi atur tepore vindemieftatimeum botri in torculariexpreffi funr,&: fnhoc videbis mirabilem operationem. Vel etiam poteft fieri diebus caniculari busad folem.Et ideo diuinaprouidentia equepauperibu$acdiuitibus,p uiditjVtpoffint habere modum operationis huius artis.Poteftetia extra# hi quinta effentia ex vmoturbido,immundo & putridorum tamen non fit aeetofum. Quia tunc prtefumendum eftdpfam quintam eilentiam ex tali vino ex halaflekfeua porata efle.ut ait Lullius libro primo. capite ter# tioJEtqjcp vinum fit putridum etpeflimi fubftantiae,tamen in iptolem perremanet quinta efEhtia.Quodex hoccognofci poteft. Quuetiim ha.

bes vinum corruptum ,q uod in bono loco fir n atum,&fit aliq uo modo ta. dum turbidum autmale faporofum .tamen videmus deeofieri optimam aquam vite-Etideo non eflrerjciendum tale vinum a pauperibus. Licet enim vinum fit imperfedum,& aliquo modo corrup tum .quinta tame et fentia illiusnullo modo eftlefa. Alia via extrahendi quinta eflentia abfcp vllo laborevel igne eft htec. Recipe nobMimamaquam vitg quam pote* ris reperire.ponatur in vitrum cum collolongo .habente in (ummitace ro rame,quod debet claudi,Sdutari cum tali cera.vc infra docebitur. Vertat vitrum >&C cum collo imponatur in fimum,ficu t fupra m ultoties eft dicttS itaquodgrofficies materig refidea t in fundo ipfius diftillatorij.&quum aliquandiulongo tempore fuerit in fimo lep ultum .denuo extrahatur ab ipfoleniterinforma.ficuteftimpofitum.Cuiusfbrmaelfhxc* __ _

-—-—f Tunc videbis feparatione p ur« mwm ab impuro,& fubtilis a groflb:

&omnis materia grofla eritcir* cacollum vitri. Accipeergo fti# Ium ferreum fubtilem &acutu, infigatur ab inferius in ceram, vfqiquo fit perforata vfqp ad aquam. Poft ea extrahe ftilum illum, & exibit groflicies mate# rite terreftr/s.qutem collo diftil# latori) relidebat. Etpoftquam totam diuiferis vlcg adfubtili#

tatem Quinte eflmtig, vertatur diftittatorium cum digito obftrafum. &£refiduum quodiri vitro permanet,eft ipfa quinta cffoiria. Sed tamen noneft ita preciofa/icut illa de qua fupra diximus. Simili modo poteft capi aqua ardens,tn vitro polita,dire<fte vt non yertatur,& ita fepeliatur infimo peralfquod tempus.Poftea coletur materia, grolla: quterelideb in fundo,a fubtiliori permanente circa collum vaiis;tamen etiam non

Fadfis modus diMIandi circulatorie;’ XII

ita efficax Ocut prima* Attrahit tameoes virtutes herbaru:&aliam mate riarQj&ideo non eft omnino WIipendenda,Reperiunturetiam multo fa/affagmo ciliores vi g pro inopibus St pauperibus,qui non poffunt oleum & op era jus exjJ iiMrVnni>ri fcltiiwf imr\pnAar& Sm-I fimpr nia rr\t-\Cti!r\ omnium f. « _ , .

traheda, huicoperikmper impendere*Sed tamen cflerisjquutn fit optima &excelIentiflIma^&fitparuo admodum labore, qu/nt» &pauco argentoT^ec te pigeat paruum in hoc tempus terere, & aliquam clfcntiS ; tulum nummorum elargiri, lnuenies etenim,quum fuerit perfecfia.milltyv- * n a n umfozhus ini pTapiautem volueris extrahere quintam ellentiam de Quinta dolio vini tefiiporeautumni,dum adhuceftnouum,&in vafebuliens* dfentia Quum ergo volueris Iphitus educere ex lpfo dolio^bfqj omnidetrfmen mufti, to,vini/ac fieri ex duro Si robufto ligno valdeiicco cannalevnum inmag ’ nitudine brachii A facpari modo fiericolatorium amplum,quod ab in* tenus et ab inferius habeat groffltudinempoIlicis,vel paulo plus:ai habe at longitudinem duarum palmarumjntrudaturergo cannakprcdidum indolium eomo,vtnonfitpoflibile ipfutn facile amoueri: & vasipfum Vndicg obturetur meliori via qua poteris.Etcum omnia fuerint bene ob* turata 8C daufa,pone tres aut qua ttuor calamos ftramineos circa ipfum cannale,qa fi non ita faceresftotum vinum a dolio feeederet demanaret; St fupercannaleimponatur alemb.&f oia cu lintheo optime circu uoluant poflea cu luco fapientielutentur^&de alia parte vafis pones receptaculum St finas ita ftare,donec vinum fit defecatum St depuratum:&omnes Cpif ritusin receptaculum tranfibunt:&hocfitab% vllotiocumento vini*.

Forma autem vafis eft hax*

Poftcj? veroomnd fpirinis fuerit collem «fti,mittantur in di ftillatorium ftue fr» circulatorium Her* metis. Cuius figug raeftharc.

Modus extrahendi quinteflentex quattuor elementis;

Melius tamen, foret,q dolium fepeliretur in vinaceis, fed oportet cannale eflfe italongum,vt extra fimum appareat, fuper quo ponatur alembiois cum receptaculo,nullo modo vinaceam attingere ♦ Et cum ita vna vel aha via ipiritus collegeris inreceptaculo ,ponantur in pellicanumA diitilleitf tur circulatorie,omni modo & via vt fupra»

De modo extrahendi quintam eflentiam a quattuor elementis ad refolue duminea Solem pro auro potabili» C*ap» ix»

Idlum eR- fuperius fatis,quid fit ipfa quinta eflentia,etcuius fit operationis,et quomodo extrahatur a materia iua,&mo£

I Idus extrahendixquepro pauperibus acdiuitibus, & cu qua 1> J^nonfolum vires auri ,argenti,aeris,&'aliorum metalloru, lea

etiam lapidum precioforiim & herbarum elici folent, dum m eam immergantur»Sed tamen nonignoro,quamplures ftudiofos vitra gi-edi defiderare* Cogor itaqj referre,quod ex frequentioriledione SCau^ ditione,experientiaqj (qua; rerum eftmagiftrajconiecutus fum,lcihcet mo dum extrahendi quintam elTenriamex vinouii qua quidem aurutn,arge tum,margarte,etlapides preciofi,afiacjj metalla diilolui poliunt ,adracie dumaurum potabile,qd tamen magis congruit artiftiS,qui Alchtmiaeri uulos fer utantur,qp medidsJEt licet multi fint veterum fcriptores,qui dO/ ceant modum extrahendi quintam eflentiam vini per fep arationem quat tuorelementorum,ita qinvnamredigantur fubftantiarh etelleqd qui/ demita fubtilitatum ,ettancp ab'humoribus & ommfuperttuitatequa/ ttuorelementorum extracflum,dici poteft quinta eflentia: ad relolutione SolisJPer hanc ergo nonfolum poterimus ipfum refoluerefed etiam oes ei iis vires extrahere,! ta qj poflit ingredi aurum potabile+Sed certe quicunjJ

poenitus materiam perfpexeriup otiusalchimite cf? medicingconuenire iudicabiriVmim non nego: veteres plurimos inuenifle modushuiu^

■ modriad difloluendum SolenUmagis tamen aptaueruntadalchimtam qj ad medicinam*Hacergo arte multi funt decepti; putantes fieri aurum ex taliquinta effentia»Et qjlqj in multisfit'conftans,&habeatpondus: nito^ remi&clangorem auri ,tamen noftro tempore id vera probatione talium eflTedn udicaruriquuin tenuiffimas laminas minutim malleet* & in aqua fortkum aln smtetallis refolutumfuerit, vd etiam per anthitnomum (qd vltimum auri eft fupplicium)probet,yndefii<flus& peregrinus color ad

vnguem digno fciturjdeeqj Arnoldus de, villa nouaait* Virium iriquo lamina auri quadragefies autquinquagefies extincRafuerit, apudquoi^ dam loco auripotabilishabetur * Vndectiam loannes de Rupelcilla ait: q? melius fieret id vinum extindionis laminarum auri, fi ip fum aurum

Variae viae ad eliciendam quinta eflen.a corporibus ♦ XIII

fu/flet calcinatum ,& in puluerem ftibtiliflimam redactum , vel qd lamiV ■betar tenui ftime3&: poftea in paruafruftra fcindatur 3 quiaexip lo facilia us virtus extraheretur,fi (itita minutim fciflutii3cp fifitlaminatum, Sic tamen aurum naturale in mineris terrg repertum,non qd humana fubtiV litate 5l mduftria fit fartum,Hoc enim virtutem nullam habet ,ad colere itandum vitam humanam,fed magis eft deceptio &obfufcatio oculoru. Quis enim alchimiftarum audeat leiartare.,aurum Vncp abfq? materia venenofa(qUg eft mercurius)comp ofaiflriE t ideo reuerahoc alchimiftarg aurum 3Iicet colorem veri auri habeat3formam etiam ac clangorem etpont: dus,tamen non habet Virtutem ficut aurum minerale.Talis ergo eflentia vini poteft ab ipfo vino optiweextrahi, fecundum opinionem di dodriV nam veterum. Quorum ego viam ( omiffis alijs verborum ambagibus) enarrabo. Accipe aurum38<mallea rubtiliifime3ad refoluendum in forma potabilem coloris auri. Quo per fe,aut etiam ali) s medicinis appofitis3po ierimus vti,vt infra docebitur,Quam qj etiam fit alia via reperta ad relol uendum aurum cum aqua fortfiaut cum aceto diftillato, aut per vrinam humanam diftillata>de quibus loquinon conuenitin (ocomedicing3qu(r magis fintcorrofiua naturgqp falubriaJEt quamcp poffit huic materie ac* cutgaliquid adimi,vtquidam voIunt,tamen non eft fecurum, & non be* necredibile,Etfi fieri potisti nullem tamen eo vti.Philoibphiemin noftrl dicunt 3incer duo dubiacertius efte eligendum ,& incertius fugtcnd um. Eam ob caufam monftrabimus faciliorem & fabriliorem viam feparandi quintam eflmtiam a quattuor elementis t di in vnum efte digerendfiper acuitatem qug in ipfa eft mixtarum fabcilitate3g quam aum di argenta &alia metalla polfuntrefolui,Etiaextrahendi virtutem ex ipfa,vt in for matri potabile>aque fimilem reduci pofttttg qutim acuitatem ip fa metalla refoluuntur,&:per nihil aliudtdum quattuor elementa nondum fitit fepa rata3&: terra ipfacalcinata ,fiueperauduftionem farta di verfa in falem: calce: vel cinere:in forma cuiufaam Iapidis,dirtiab aliquibus antiquem Lapis philofophorum,Et vigfantduc.Decamuniorialiquid fartum3cii difcretioneextrahiturde vino fupra dirto:inquo eft magnus Iabor,Ta* ceo(ficut prius docuOipfam fabrilem fabftatiamtan$ animamia groffo hoc eft ab ipfo corpore fegfegatam3perfaam fubtilitatem rem aliquafab tilem fabriliorem pofle faceretpenetrare,per qUod Vires di. effic2riaeius mirum immodu multiplicatur., In taltergoeftentia poteft extrahi virtus cuiufiibet rei:ficut SoIis3Lung3&: aliorum metaIIorum:margaritarurn,la pidumprecio(qm3herbaru& cetera id genus ali a/ed no poteft diflolui au* rum, Alia aut via eft: q» feparando ab ipfa quin,eflen.aere3igne aquam di terram: poftea apponertdop calcinatioem tcrrgaltj s qualitatibus,& in vnumftibIimando:per crebram diftdlationem drcularem ,6c'dtgefttone

C poteft

Exttadio qui n, efiemad refoluendum aarttm pro tinduris*

potefldiflolui auram. Modum autfaciendi talem eflentiam , duplici vm antelltg®,Primo qua viafeparancla fint quattuor e!ementa,& quo iterum pofflntmvnum corpus redigi., Et hoc modo fecundum quofdam fapisphiloibphicus videtur compofitus:&: pereius latentem dC occultam vim omnia mineraliametalla poffuntrefb!ui3ad tingendum coloranda, 8i coagulandum Solen StLunam,& aIia,Secundo quomodofitfeparan da terra3extradaqumtaeffentta;perquam virtus terreelicitur3&;per qua etiam potefi: refoluiaurum vel argentum &alia metalla, &poflimt redi# gi in formam & fubftantialem potum Iiumang vite confibruatiuum & re# ftauratiuum.

Quo fiatquinta eflentiaad reibluendum Solem pro tin&u# ris. Cap, x,

RECIPE ergo de vino rubeo meliori quod inuentre poteris, 8C qdnuf Ip modo fit fophifticacum ,vt fupra diximus, dC d/ftilletur perures vices in

1 fumo ta Ii,hecau iefomax ah aliq# b^appel latBal# nif Ma riae, Efl tamedif ferensab eo dec| fupra di# dumdft

Quare fuprema parsid e alebicus g recipit

IHsj ipiritus, 3 & ipibs 'reddit *

Adebetfta re inaq tepida :

-—-& debet per ipiam aquam reg?,jta vt vinum diftillandum eo minus aliquam coni

plexiojf

J

Exftadioqumtaeeflentfei XIIII

plexionem igneam amplexatur,quae per multas 8i varias diftillariones difficillimeabfiraherctur:&magisperconfequenseft nociuumq;profo cuum humangnature*Sic vt a per re videre poteris ipftirn cannalediftilla torij,mquo eit vinum ,tranfgredi&tranfireperipfam aquam tepidam Sed aitud balneum arigjdequo fupra eft diXum,habet infimum fornacis partem ficutcaldaretin quo debent poni omnia vafa etirtftrumenta difti latoriacum aqua,etfliperior pars,qug eft alem.innulla aqua debetftare, fed proprieipfacucur.inquaeft vintr.quod debet d iftillari & hoc eft baf? neum marig.Et quandocunc^ irt primo balneo caldaris aliquid eftdiftil Iandum,adhibenda eft opera ,vt habeantur difti fiuecircult' plumbei mag ni& parui:fuper quibus ipfa vitradebent ligari,neex caIefaXioneaqu£ balnei hinc inde a orirentur & rumpant ur.Forma haec eft,

-- — Et nota,q> in tali balneo calda fedebeteiieimmuratu:&inla tere fornacis habeat longucan

Mk. %> naledecupro veIferro,mq3in rj ciantur carbones,qui debent elftfubtuscaldare ignefcentes, vel q> calor ipfecarbonu reuer* beret contracaldare.quia in ip*

| fo canali lion po fiunt aduri ea 1 ex caufa,q? multa funt foramri = na in fornace,et etiam propter,

___ _ clauftonemcannalis* item ale?

biairqui'in'aquaftat^deb«eftede cupro"& ab intusfit ftanftatus.Et fu* peritis & inferius vafa infimul cemententur in exteriore parte,vbi fut iunXurg,cum ftanno lutentur optime:ne alicjd aqUfppffitabhac abire; Quum vero aquafueritcaIefaXa,aperiatur pullus fiue lixaleinferius,& emittaturaquacalidatimpoftendodenouoaquam fiigidam,quiaex hoc aqua vitae melioraturin diftillationeJSd! ea minus calidam Si igneam na turam ad (e attrahit♦InftrumentS vero vel vas in quo aqua continetur, debet eflede cupro vel auricalcot&lfit latu in modu vnius palmas,vel paa Io pliisiSCin medtohabeatforamen,&circuitus qeft ab extra: fitlatus 8i fpiflus duobus digitis,6i ponatur fuper ip furn caldare q 3 eft infonucci dC foramen caldaris non fit maius tpfoforamine,q3indiftillatorio eft, di olabenelutenturcS luto {apientif,vel cum luto immixtislanis,qua? a tori foribus partireifdunt,Quuergo vinutuSitt in caldareimpoiueris, ola lutata SCcementata in loco fuo permaneant,donec tantum de vino diftil* laueris,quantum tibifuffecerit vellibueritfquiafi tolleresaliqua, maiore haberes pona reftruendi,fi forfan no fatis vini habetes;5i ‘deo in caldare

C xj inferto

ad refoliiendum aurum plotin&uris ♦

infoioredl Iixak: per quod debet emitti aqua',quum vinum fuerit drftiIIatum*Bt quum no fueritplusefft caciginipfo vinotaliud debet inponi a parte (lipre<s ma,vbi eft paruum foramen, in quod immittatur co Iatonu,per quod implebitur diftillatoriu.Deindeop time claudat,vt nullus vaporpoffit exhalare,& dau datur inftrumento ftanneo.

i r-1 1 ,J ! ■ m rr

Forma fornacis vna cum balneo XV

Et lutetur cum luto fadio ex crinibus.Et fetas, q> paucae tales fornaces re* periuntur apud arttftas noft ros, Quumergo omne vinum tuum diftilla* ueris,referuandum eft flegmatquia infra de eo dicetur, ipfum vero vina ita dtifillatum,iterum ponatur in balneo,de quo tnprindpiodiximus/vf fiatinfurno acridiofo per arenam^Guiusforma hic eft depida. Siaute non velis ponere in fumo accidi£,ponatur in balneo, vbi fint mul ta vafadiftilatoriaftmub&quodlibet fit pofitum in circulo fuo.Omnes vero circuli in vno annulofiue tripode complebantur. Et balneum (itita fadum:q> fornax/iat in inferto re parte alicuius dotn us, &fit lata:ficut fextarium;vel ficut tres quartae vlnius vitia; X & fiat ex cupro coopercula. Locus Vero vbi carbones debent mijci/itfadus ex lateribus muralibus: vndiquacp optimelutando in fpiflttudine duorum vel trium digitorum. Et cooperculum fit itat fadum,vt curri daufiim fit;caIoripfe:qacf id afee d it,p olfit iterum regredi vfcp ad pedem fornacis^ optime claudatur vbi C£: vt calorem concep tum non polfit facile amittere. Hoc ergo cannale fit fup ra fornacem ,& infra cannale fit craticula per palmam vnam,fta vt cit neres pofiintdilabi infundit Fornax vero debet elTe q uadrata ,5c ia q u ol i betquattuoranguforumhabeft foramen fiuefpiraculumtp quod fumus

po(utexire.Et ipfum cannale habeat feneftram diftantem ab ip& fornace per vnam palmamtperquam fefleftram carbones debent inrjci: & (emper optime claudatur cum aliquo inftrii mento ,ad hocfadto : quod debet efte ita fpiftum/ienieft ipfum cannale.lgnis vero femper moderetur ettempe retur oer ipfa quattuor foramina angularia, cum altq itibus regiftris ob* ftrufortj sad hocaptis Si idoneis^ itacalor per cannale tranfibttvf* ad cooperculum cupreum ,& nemo fetet vnde ille igni s p offit venire. Et fiat vasiigneuni in magnitudine Sdircum ferent i a rocecurrus,vt ipfum coo perculum cupreum pem tus etreundet Jn quo vafedebet imponi,aqua,ira vt ipfum coopercula totum fiet in vafeaqua pleno v% ad mediamparte vafis.Vas autem fitalntm quattuor autqumcg cubitis,& per duos cubi* tos a fundo vafis fiat cooperculum Iigneurh,cum multisfcraminibusfita q? cucurbita quelibet in quodlibet polfit tntrareforamen.Et fuper quam * libet cucurbitam ponatur alenibtcas,&: infra quemlibet alembtcum recep tacuium fuper cooperculo vafismaiorist&optimeomnia ceme«tentur& lutentur jfcihcet fuper ipfum vas coopercula, fuper ipfaforamitu cooperi culi cucurbita, fuper cucurbitas alembict,& receptacula circaipfa,&ficha bebis dalorem ad hoc opus fu {fidentem ignem focretum.

Forma fornacis eft hsec. , „ C i*) Forna*

Quibus cautelis opus fit ad extrahendam qumrieffenu XVI

Quu vero fcirevoIueris,quando oesfpiritus abipfo vinoftntdiftillati & fegregati,infpice alembicum, &quando videris in ipfo guttasquofda diftillatis,tunccertifltma fignumeft,nihil ampliusde fpirittbus reftare;& tunc ipfa aq in alemb^afcendtt, Amoueergo receptacula, & ftegma quod eft in ipfa cucurb.ponatur feorfum ,&cuftodiatur ,& imp le iterum cucuri bita aqua vitg Superimponendo alebicum:8d bene obturetur cuf cera tali; vt infra docebitur ita vt nullus fpiritus poffit exhalare: di diftilletur per cineres in fumo accidig. Sed edet melius,fi diitillaretur in balneo maria:. Qua aut volueris cognofcere,quando oes Ipiritus a vino fecefterint,fem* per p prioraindicia tibi patebmautpoterisetia ex ipfo alembico caperede aqua vite ,guftando fi quippia aquofitarisremanferic,# hoc eft cerri9 cer* to. Quando ita<$ fecundum noftradodrinS hoc in balneo marigvel in fumoaccidieitadiftillauerisjcape ipfum ftegma,quod in ipfis diftillato* rq svemanfitA diftilletur odo autnoue vicibus,omni vice ftegma rema. nens cix priori co iungendo: di hoc fiat totiestquoufq; ip fa aqua vitae in ig __— nhfipv mfa maHpfVaf nannust

nxstuenf>q> irstcun cuiuipi<t«tcjud iuuuuiui+ui v oleioliuarum immiferistftatimin funda mergetur, Sdnuncp vlteriusafce det,quantuuis ipfum'vas motieatut dicocutiatur, di itahabes quintaef: fentiam ipfius vini,a quattuor elementis feparatatruEt nota prgcip ue,q> oes rima: circa di circum alembicum di alia vala quamcp bene obturatae fint cum terra virgiriea,hoceft argilla,non t^men debesceftare inuoluere cum tribus velquattttor pannislintheis, qa quanto melius clauduntur, tanto minus fp irituseuaporant.No ta etiani,q> qn'primum ipfa aqua vi te imponitur,de decem cantaris nondiftillabis nifi vnum vel alterum l©5 mis,8domne refiduum quod in caldari gmanet,nul!ius eft valoris: di nui lam penitus habet virtutem ,8d dicitur ipliim ftegma hoc eft ipfa aquaiex qua componitur aer,tgnis,& terra Jta diftilabis cantaros fexagintatcdex: prima diftillatione vix habebis feptem catitaros.In fecunda vero vix qnx m Jn.tertia vix duos vel tres,8d ita quanto plusdiftillaueris, tanto rninus habebis,5dq3 in vltimoeritdiftiIIatum,td eritpuriftimutn,fubtiliilima &! optimum ad aurum potabiIecomponendum,t'nqua etiam poteris lo uereSoletm Quum vero pertres vicesipfumdiftillauerjs,entfubtih{. fimum. Et ideo nifibenepraecaueris,omnis virtus ipuusfacileexhalaDit

Cape ergo cola torium , quum volueris mitterede vno vaietn aliud ,0d im ponatur in vas cui immittis vtnum:6d cireun quae^ °ktufet“r cum ce> ra tali, vtdocebiturhicinfra,& aliud vasfuperimponmdo.uaqjcdluni penitus in colatorium ptecipitetur. Et pari modo ^idt# g^isccIluM colatorij ,Et hocfadojfinas vinum aliud vasdefuo ftuere,& mmus exha labitvir£ijs,Sitautem colatorium tnlongitudine vniugaimn

Confe&io cersc ad obturandum vafa.

Modus vero faciendi ceram ad lutandum,eft talis, Redpereiingpinilibras duas:fundantur in vafe terreo, ab intus bene vitreato.Poftcp autita erit,: habeas alium caca bum, vel viteum terreum, in quo fit aqua limpida: &fapervrceo imponatur deftramine. Pofteafundefug hocfltramen ipfam refinam in alium vrccu,&omnis im# puritas eius refidebit inftramine, Si vero videris ipfam non latiselle depuratam,recipiascerg virginee libram fe mis,oleioliuarum duoauttriaeoclearia: vel fi non haberes oleil: fume tan tum de butyro/undantur omnia fimul.Pofiea agiteturcum (patula, do* necfrigefcat,pofteamanuoperaberis,&:ipfam omnino parabis, Etcum hac cera debent lutariomnia vafa dC diftillatoria,in quibus aliquis volu* eriteonfemareaquam vitat, Vafa verofintoptimeadgquata& polita, Poftea fuperimponantur vitrum tenuequafi operculum, dC denuo lutet cum cera fupradidla,Nota etiam,q> quum tale vinum fuerit duabus aut tribus vicibus diftilIatum,poteris accipere fpongiam fubtile ,quat debet fcindi infmffo,ita magna,q> ab omni partepoffintattingerecucurbitam in parte fuperiori,&: debet alligari prgdida fpongia cum tribus vel qua# ttuor funiculisextra em mentibus,quando fuperimpofueris alembicum, ita q? fpongia non pofTitinfundumdirtillatorij cadere, & intingatur in oleum cliuat,8e parum iterum exprimatur,neforte ipfumoleum in cucur bitam inciderer,&cum ipfajmateiiadiftillanda mifceretur ,& alembico fii perimpofito daudatur aim cera profata, ipfi fpirftusoptime per hanc

fpongiam diftillabuntur&ip fum fiegma per hoc noti tran* fibiteauia olei.Ethoc mo plus in vnadiftillatione operaberis cp in tribus alfj s, Alembicus ta menfit facft9 abic$ duplici mar !gjine,ficutfiut alembici cec itexs? [cepto faltem q> non habent res! 'ftra,ficutil!i. Cuius fermaeft hate, ’ Poteris etia facere quattuor ca

_pellas fiuefedilia,ita vr in quo libet ftetvna cuairbita,inqua materia diftillanda ponatur, ft$ vinum ip ^ce^A ta diftiHaturfftvi' ^uPra didlu efi,&ita breuius & facilius ad optai.2 efFeCiu poter is guenire* Canale vero qd inmedioeft,n6firaItiusqp eftip fa fornax:&'poteft fieri ipfum canale quadratu,deIateribusn5codl:is.Et intra quemltbetangulu fiat feneftra,in latitudine SdogitudinequaErtior yfquincp digitoruJEt fintfeneftre facfiarcu margine:ita q>deorfupcffint

mitti

Varia£ inftrumentoramdiftjil.fbrmg, XVII

mitti quedam inftrurcrenta ferrea fiueregi'ftra3ad temperandam ignem. Oportet aure vt talia regiftrafintita grandia,vt totus margofeneftrg ex ipiis impleatur3per quam calorpoffitexire.Hocautem inftmmentu ferre um habet palum,multa foramina habentem, qua: fint fegregataynum ab alic^per fpacium digiti obliqui vel tranfuerft, ita q>fi magnu 8C. mf

- -gentem voluerishaoerecalore ‘ |ip fum ferrum fufpendatur alti |us ,8C inforamine inferiori po* : natur reftaculum. Si vero def* fderesadopus exiguum-calor?, [ferrum fufpenfum demittatur [ab alto ,quantutn volueris.For ImaaStdidorum regiftrorum -efthaec. Subtus autem cannale [fitcraticula. ,Cugqua carbones ■ponantur,Cuius formaefthgc

■^Poteris etiam habete regiftra Ifada/Jug habeant tria vel qua ! ttuor foramina,vf p!ura,t ta q> altius fit minimum inferius fit maximum. Et quanto ma* giskuabisregiftra, tanto ma# gis habebis de calore, Sdicpo^ teris facere ignem paruum vel magnum,ad libitumtuum.

i ^— _^ *

Hec fornax cit facfta ob duas caufas,Prima,quia in ipfo poteris facere paruum vel magnum ignem,addi'ftiIlandumfortiter vellenirer/icut pla cuerit.Seamda^quia cum femel fuerit calefacTta ,non facile m frigdcit ideo non multi carbones perduntur.Et nota,q> ipfa dif iIlatcria non d<* berit extrahi vel imponi,nift prius fuerint infrigidata ,& hoc poterisracere aliquod regiftrorum in fundum mittendo,&nihilominus alia habebunt operationemfuam. Et quando iterum im pofueris vasplenumaqua vitx,ignem ad placitum tuum regesidonec fufficientiam ma terie habue/ ris, Q uattuor autem elementa debent ita iep arati. Accipiantur omnes aquaepraedidae;fimulcongefe,Se ponantur in caldareprimg fornacis

Forma fomacis,ad reparandum quattucrelementa*

vel m magnam cucurbitam. Si autem non pofles habere magnam'cucio*| bitam3ponatur in pluresparuasj&diftilletur in vna ex prgdidHs fornaci | buSj& ab ipfa extrahatur flegma vfcpquo nihil vltraexeat, lento quidem | igne,fi'cut fi eflet in balneo marig. Etquum fuerit ita diftillatum v% ad| fi nem.amoueatur receptaculum inuenies illic fiegma, Et in ipfa cucurM bita velcaldari remanet materia nigerrima/icut eft pix liquida* Aliquif vero braiitatem inquirentes,imponSt in vas vel capfiam ferream fuper [lentum ignem carboni? ,donec illa nigra fubftantia appareat ftctit pix te?| nuisiSc: hecponatur in cucurbitam* "Poftea ponatur dealio firmate in |cap fia: & fiat ficut de prima >8C iterum materia nigra ponatur cum alia. Ethocfacies toties,donec nullum flegma rem aneat. Et iterum materia ni gra ponat in cucurbita.etponaturm arenam^ extrahe fuperfluahumri ditateab ipiar&poftea infundeq uinta effentia^ prius ab {pio abftraxi

1 ftijin fpiiTitudinequatuorautquinq? digitoiUj&benemifceantinfimul g; ^ponatur in balneo marie^ad digerendi?. Poftea diftilfeturper afembicS

Et cum ita aq fuerit difrillata/undaturitera fug feces:&iteru diftilfet ;8c iterum 1

Bxtra&io qutntatdflentfeV XVIII

ttcmrodigeraturattf? diftilleturjEtquanto fepfas hocfeeeris, tanto mdte «s erit.Ec hocquod in feptima diftillarione eft diftilfata: appellatur fani guishumanus quem alchimiftatmaximeinquirunri&eft ipicaer.Et ita habes duo elementa in virtutequintgeflentiat exaltata ,quse funtaer&i aqua.Poftea capemateriam nigram ,de qua fupra didum elEqug in d i* ftillatorfo remanlitj&diftillefur in arena per alebicu:&ab ip fa feparaole um (irum^qui eft ignis.Et quando nil in ea remanebic,leruabis hoc oleS f€gregatim:8c’ infundo cucurbita? inuenies materiam nigram; ficdiquae eftipfa terra.Exqua poteftfieri fermentatiotad vntendam 3C acuendam quintam eflaitiam«Ec in ea quinta edentia poteft refoluiaurum j&Comfi nia aha metalla»E t q uando videris in alembico guttas diftillantes, ficut eft clarum oleum ,tunc remoueaturreceptaculum , &maius anteponatur (licucli velis facere aquam fortem)caufa fpirituum,qui in ipfum intrant. 8C non fiat ign is magnus^per horas vigintt quattuortcja illa nigra mate* ria afcenderet in alembicum:8i' de ipfo tranfiretin recep taculum. Vltimo a5t quum nihil plus deoleo apparebit,ignis magis eft augmen tadus,do nec gutta? omnesex alebico recefterintfSiin fundo remanebit materia mV gra.,ficca,& combufta ,olens fieirt aliqua alia materia cobufta. Poftea ha* beas ftegma,fi'cut priuseftdidum,&' ponas incapliatn, vt iam lepius eft narratum.Ec cum per crebras ebulitiones fuerit confirm p tum ,rec i p ede ii la aqua,quae remanet poftdiftillationem aqua? vitae ,dum eftdepurara, ita q> habeas vnam libram fecum,& quattuorlibras aqugprgdiAe.&mf fceantur bene mfimu!,& ponantur in vrceum vitreatumde terra, &quff, fccesper quietem in fundum fecdlerint^oleturt&fuperfeoes iterum fupec imponanturquattuorlibrgdeaqua pra?dida.E t hoc fac toties, vt omnis fetor exilia materia nigra recedat.EtniO hoc ita feceris, oleum & operam perdes. Quia nili iiaiuper infuderis quintam eflentiam rurfusabea diftiHaueris,ficut lupradidum efi: nihil omnino valebit♦ Terram autem nigram ficlotam ^purificatam defi'ccabis,&:fac puluerem fubtiliffimum & immifee cum duobus elementis pra?didis rechficatis /cilicet aquaetatf re ,qua? prius fanguinem humanum appellauimus: Seponatur uibalne* um mar&per tres dies,5^etiam tres nodes,vd paulo plus. Poftea iterum- diftilletur; di aqua qua? venit ex hac d iftillatione, dici tur aqua ignea re* dificata. Et ita habes tria elementa exaliaia in virtute quinta: eftentiaev* Pofthoc cape illam materiam nigram,& redigatur,comburendo in fur* noreuerberationis velcalcinatioms in cinerem,habentem albedinem cal*; cis.Non tamen lemper fittcaalba,quia aliquand.Q retinet de rubedine /i. cut eft rubedo ip fius combuftionis.Sed ignisin forno reuerberationis alit quado noeft fatis validus.Idepcjp ad vitadum magnum laborem,Si mul eas expefas,pones hacmateria in ollanoua terrea *, Sdooperiat coogculo,

& lute*

Moduscaldnandi elementa redfficata ♦

&L lutetur optime luto fapientiae,vel futofa&o ex Ianis^uastonlorespan ni abijduntA ponatur in fornacecalds optime calefaciat ipfamin ta* li fuffio calcinabis per tantum fparif ,in quo poffit aduri calx, Et hcccom muniter fitin Germania ab aliquibusiin ipacio duodecim vel quattuor decim,duorumjContinuefaciendo ignem,ficutfit,ad faciendam calcem,.

|Poft hoc, quando ;ex fornacecalds fu eritexepta,eome*

calcinare infumo reuerberationis* Et fi prius fecifles anteii in fornace calcis conftituifies: longo tempore no potuiflet calcinari Si vero prima vis :ceno erit fatis vfta 1 fornacecalds, ite rum imponatur in eandem. Et quum fueritfaris vfta,mf fce cum ea aquam

figneamjde qualo cuti fum^&finas ftare per tres dies,

totidem nodes in balneo ffiarig.

LPoftea iterum dis ftiHetur.Ethocffc atfepties toties cafdnetur infumo reuerberationis* Qtiucp itafepties

_ ___idiftillata. & to ties recalcinata fuerit(Quod ex; eo poteri s cofiderare:q ua ndo acceperis dehac terra,& pofueris ad a erem, & feceris ficcarf,&poftea fuperinfuderis tres aut quattuor guttas aquxpredidg, fi non refofuatur) tunc habes certifll* nium indicium,ipfam fatisefle preparatam+Si vero foluitur,iterum des betcakinari,&reuerberari,& diflblui in balneo marie ficutditfum efLEt

hoc

Modusconfidendi dixif. XIX

hocfiattotfestdonecterranon.vltra foluatur,& tunc erit vere prgparata , & appellatur aqua vi'tae,propterquodab ea,&p iplam refoluitur dC Uibf tiliatur aurum.Sed veriflime hic eft ille Iapis>& nonfalfvt dicuntquida) qui dicitur lapis philo fophicusredificatusj&tpfa quinta eflentia ab iuis elementis quattuor feparata3tnqua latet fpiritusfeparatus a fpiritu >hoc eft a flegmate fuo3qugeftipfe aqua:&ab oleo fuo,quod eft aer 3 & ab aq ignea 3q uae proprie eft ip fa aqua 3Si ab fuis fecibus aduftis 3q 3 eft demens tum terreum.Et illa eflentia ita reuerberata^calcinata^efoluiac^ itera recalcinatajinforma fupradidla,conuertiturinlapidem:cum quo fixant omnes fpiritus5quia fupremam habet virtutem fpirituafttaris, & infima virtutem corporalitatis.Et ideo dicit JHermes.Supremum eft3qd eft inre riusj& inferius eft quod eftfupremumJEt eft vnica eflentia adperficehdu Solani alia qugcunqp metalla relbluedajpropterea femper vim & vu? tutem fuam obferuat, & habet omnem fubftantiam quattuor qualftatu feuelementorum in vnamcomplexam eflentiam t in quo fecreta lecretoru naturae funt contenta .Et ideo dicit philofdphus. Lapis de terra ficut de quattuorcorruptibilibus qualitatibus^d ccelum3qdeft incorruptibile» afcenditjidemtj deccelo iterum in terram defcendit.Quod fignificauit g verba predidtaJquuaiebat3Supremum eft,qdeftinferiusJ6c inferius eft, quod eftYupremumritaq? habet virtutem quinta: eflentia: 3adfixandutn metalla ipfa.qua^x terraoriuntur.Eftenim Iapis elexir3&eft ficutriiftal lus3quiperfe&iflimetenetde Mercurio^matreomnium metallorum. Et quum ipfa quinta eflentia cum lapide predifto admifcetur3 &adiungan tur folia auri jreibluofur per copiofam penetrationemrquaceft in ip io la.pt dejSCfubtilitas fuperflua3qug in ipfa quinta eflentia latet occulta ,inau* rum potabile conuertitur.

De modo extrahendi quintam eflentiam3m qua poteft refclui aurum» ad faciendum aurum potabile. Cap. xi,

Romifimus fupra duplicem viam nos demonftraturos quomodo fintfeparandaquattuor elementa &in vna formam redigenda,ad refoluendum Solem, lunam: & omnia alia metalla.De qua via fatis fuperqp iam fupe riuseftelucidatum. Nuncvero ad fecundam viamefl: procedendum.quomodo fcilicet terra feparanda fit ex*

_tracfta ipfa quinta eflencia3per quam omnia metalla pof fuinretolutr&m fubftantiam aqug potabilis redigi. Dicut enim omnes philofophi vna m'miter3q>poteft fieriaqua vitae,ad fuftentandam natura. humanam;5<:ad euttaadam omnem egrirudiaem.Facitac» aquam vita:

D claram

'ExtracS io quinta? eflentfe p ro auropotabili confidendo?

claram redificatam:ita vt ardeataccenfa,vt fupra diximus.Etnuflo mo*

v/res (lias A omnem bonum faporem & odorem amittet,ellet etiam hos rendum viui humano» Necetiam fiataqua igneatquia talem calorem 5£ acuitatem in fe contineret:^ omnia materialia (exceptis metallis) talem ca? Iorem fuperfluum Si igneum a d fe traheretdta q> q uu putares facere aqua vite,potius aqua mortis faceres,Ex quo autem omnis virtus & perfedtio elt in ipfa terra,redada in lap idem ,vt fupra copiofe de darauimus X erga hancterram huic noftrg aqugprtefenti tribuimus,nonfacietes vel fangus nem humanum: vel aquam igneam,& tuncappellatur veraq uinta ellen^ tia,(iue aqua vite,&nonaquamortis,EtquatolepiusdiftilIatur pertetf r-tm,tanto fitefficacior &meIior.Et notandum eft, q?parumde hac terra; fimimam habet virtutem in illo opere. Sicut enim parum fermenti mag* ham&copiofam partam ad coquendum panem facit,fic etiam minima huius terrgpars maximas erigit perfediones 8i virtutes humano corpori aptas.Etideoeftcauendumabhis,qui feriuntterram extartaro,aut qui comburunt vinaceam incineremtaut qui accipiuntcalcem puluerifarant vel cinerem vitium:& falicum,&dicut hanceile terram,dequa eft noftra locutiotquod plane eft a veritateextraneum,quum dicat Gebereflelapw dem 6i medicinamincompatibilem mixtionis rerum extraneara.Qua» do ergo ita feceris aquam vita:,redificatam tribus aut q uattuor viribus, ita vt nullum indicium humiditatis remaneat inloco vbi adurit, ipfa ter* ra a flegmatefuo bmriori via qua fieri poteft feparatur,tp fum<$ fiegma ponatur in caldare,& coquatur vfcp ad fpiflitudinem mcllisdiflblutl fu per ignem.Poftea tolle ab igne,& fine frigefcerevfq? in diem fequentem, & videbis paruos lapillos in fundo vafis,ucut fi efletfal nitrum fufum* Coleturab ipftsdefuperexiftens aqua &o!eum ,& fundatur aliaaqua fuper illam terram fiueIapiIlos:mifceinfimiil.Poftea iterum finasrefidere vt fuperius,Et quum cclaueris aquam,ponas ad priorem, di frnas bulijs re ficutprius.Pofiea infrigidetur per duosdies,vt fupra j& inuenies lapil losalbos,(icut fupra.Et hoctotiesfacies,donecnuIlus lapillus in fudo va fis appareat,Poft hoc omnes lapillicongeftiexiccetur optime: &'ponatu» inteftam terream,aut ia tigillum aurifabri: 8i ponantur ad calcinanduiu donec ad albedirtem niuis fitdeduda in furno caldnationis vd reuerbera tionis»Cuiusfigura eft harc.

Caueetiam,ne a nimiocaIorefundantur,qiiia oleum & operam perderes licet fintaliqui, qui d icant,q> debent poni in fornacem calcis, ve! in vitrea rium,6c q>ibidebeat permanere,v iginti <k vno diebus,fed certiffimc illa

terra

qua? Intrat aurum potabile. XX terra flueret ex nl* tnio calore; hiema gis Akhim(ac cfr medidnar conueni ret.Et ideo dicunt: qca tali terra pot ellaltqsabfcp du* biorefoluereSole» Sed fuffidr,q> calci neturin ipfofumo reuerberationis; £j| uic£ ducatur vfcp ad albedinem ni* uisvel falis. Qu3* Cg ita fuerit calcie nata, fuperinfun^ datur deaqua vitg

itare&ificata vt fepius di&um eft,&:diftilletur per feptem vices >ficut ia eft monftratum.Et in hac aqua poteris foluere folia auri, quia ipforum vimadfetrahitEthincfitaurum potabile mirabilis operationis, ad fu* (lentandam vitam humanam,ita q>per ipftim omnes corporismorbi 8C. egritudines tollunturcum hoc vft fuerimus.Et ideo didtur,q>facit homii nem iterum reuiuiicere.

Quomodo extrahenda lit quinta efflenda a meile: qug intrat aurum po2 tabile. Cap. xxj.

vVnc procedendum eft ad ipfam quirita eflentiam mellis .quo 'modo debeatextrahi.Quum ergo ipfam extraherevolueris, (habeas bonum qantitatemboni &optimimeIlis,a quo Fau*

cos expanno colatorio,in longitudinem duorum cubitorum .Largitudo vero debet efle inquantum pannus (e extendit.Hoc expleto,impone mei cum fauo in prcedkftosfaccos,&diebus aeftiuis ponantur & fufpendant ad iolem.Etfubquolibetfaccoponas vas mundum, ad recipiendum mei diflillansafaCcis.Et fi forfltanfuiflet diebus hiemalibus3calefiatbalneale vaporarium,ficut in Germania aqud locupletes habentur,^(accus pen* datur ad parietem,vt ex calore balnei mei fundatur. Et quum omne mei

D ij fuerit

Modusdiftillandi aquam mellis*

vero congregati 3m vna cucurbita ponantur Sc in fijperfiae claudatur c& vitro :& lutetur cum cera fupradfclaivel cum luto fapientiar, & fiat vt fu* pra dfclumeftcle quinta eflentia viniJEt fi vis ili hoc operari,habeas bo* nam quantitatem mellis*

Quomodo extrahenda fitquinta eflentia ex Chelidonia Caput xiif

"Helidoniafsm Ray.Lullium,&Io,derupeffifladida eftqua* fi celi do num^Sedli etymologiam vocabulfi&grparn deriuati o nem infpicere voluerimus3aIiter deipfius diffini t/one Ioquen* dum erit.Dicunt enim Plinius & Ariftotelescdidoniam elieab

1 hirundine nunaipatam,vel ab hirundinis vifinGriece enim ce Lullius, ^on hirurK*0 dicitur, Vnde prouerbium efthoc: hoceft, hVucap^W* hirundo non facit ver* Ab haetnomen hoc chelidonia fumpfic, mon* Hij l 'itrata homini ab hirundine.HacenimhirundinesoailispuHonim in ni*

* do reffituuntvifum.Genera autem eiusduo funt.Maiorfruticofo caule folio paftinacftomcarampliorealtitudineduomm cubitorum; colore al* bicanstftos lutheus. Minori folia hederae minora aliquanrg:& rotundio ra,minus candida/uCcus croci mordax:lernen papauerisjflorent aduen* tu hirundinum jdifceflu marcefcunt,florentibus fuccus exprimitur,& in aneo vafe cum meile leniterferuenti cincre,decoquitur, Singulari remedio contra caligines oculorg vtuntur,&:per fe fiicco in coilirij srquaeab eachdi donia appellantur.Habet etiam innumerabiles alias virtures; &: ideo no immerito huienoftro operiimmifeere voluimus: quo exipfa extrahenda fit quinta eflentia qua etiam ipfum aurum potabileingrediturXapeer go de chelidonia tempore eftiuo,quando eff tota matura,&: viridis:&mct pif quafi albelcere^tota eius fublk^'a,fe$ flos *radix:&herba m qUara

® __— -*-!> ^ "■ ^{titatequam volueris fanda tus

Jminutim&piffeturm morta* ‘ rio lapideo.Poftea ponaturin cuqirbitam terream vitreata, E t cucurbita impleatur tota, be .neipfam claudendo &'(ufan* [do * Poftea ponaturin fimum /equinum recentem,ad fermen Itandum & digerendum g fpa jdum triuip hebdomadarum; i Dehinc fuperimponatur ale*

T r , ' »'~*bicus,& diftilletur in balneo ‘f “t «gnis admodum lentus,& omnia optime obturetur,**: exibit ex hocipfum fiegma,&alia tria elementa manebunt in fundo di*

. (iiliuotq

Modus diftillandi aquam mellis, XXI

ferintca!oris,afcendunt,&: non permanent. Et ideo meI,quod a fauo fuo eftextra&umperignemthuicnoftrooperipradentinilplane coducit,qa omnes fpiritus ex eo adempti funt,expirauerunt&eccflerunt:Et hoc ac curate confiderabis,Quunn$ in alembico nullus fpirituscofpicies,extra hantur vafa,8<:hociplum confiderarepoteris,cum guttula; apparebunt circa lineas alembici,& tunc vafa ex fornace extrahantur,& mei in quod dam vas feparatim reponatur quia nihil vitra adhocopus valet.Etftatim infunde aquam bulientem in tuam cucurbitam3&optime lauetur ,& ha* beas fpatulamferream latam duorum digitorum,cum qua ipfam cucuri bitam optime nitidabis: vtfi quic£p mellis combufti in ea refiderit.poffic ab ipfaamoueri &deponi,Ethocfacies femper,quado volueris imponet remel in ipfam,Si vero volueris lecure tua mei diftillare,ita cpnon habe> as aliquam fbllicitudinem,q> poflit afcendereinalembicum/Capias folio rumhederemanipulum vnum ,&mellis libram vnam ,mifceanturinfic m ul & diftillentur3&ficmel tuum nunq? afcendet.E t hoc modo p oflet di* fttllari per campanam*

Sunt tamen aliqui,qui accipiuntpar uos lapillos albosiqui in ripa ftu* minum reperumtur,8£ hos in cucurbitam cum meile imponunt.&eftide quia mei non poteft propter ipfos a(cendere,Et quum omne mei ita diftil laueriSjSi aquam,inqua fpiritus continentur, in cucurbita impofueris, pone fug ipfam alembic5vitreu:5c diftilla,&foiritus ab ipfa aquadiftiE Iabuntur,ficutfupradi(fl:umeftdeaquavitx.Ethxcerit qui,edentiamd lisiHxcergo habet odorem fuauiffim5,(icut germen prunorum agrefhu Si vero non poffls ia ipfoa lem.cognofcere,q uando omnes fpiritu s fecefle* rint:amouebis receptacul Sguftabis materia difh'llatam,& fi habet gutf ftSmelh's,icias-fpiritusadhucefieibide ♦ Et ideo toties cotinuabis ipfa tn materia diftillare,vt nullus omnino fapor mellisin ea remaneat. Spiritus

D ii) ver©

Van^vx£efepanndielemcntafadli'ter«

afcendere velfiiblimari in balneo mariae; quia ignis non eft fatis potens» Quand o verri volueris feparare cgteraduo elementa,accipe feces ex qui* bus oleumdiftillaftiAteranturfupermarmoreficut prius» Pofreacape quattiior partes flegmatiSj&vnam partem fecum A infimul mifceantur &incorporentUr.Poftea ponatur in fornacem balnei perfeptem dies, poft ea diftilletur per arenamagno igne,donec exeat aqua rubicunda A iem per diftilleturtdonec in illam aquam conuertatur.Ethabebis in ea elemen ta duo,% ignem & aquam.Terra vero remanebit in fundo cucurbitae fi cut materia riigra.Deinde ponatur illa aquanibtcunda in aliam cucurbi tam,fuperimponendo alembicum roftratum,&diftilletur in balneo ma< ritcA flegma feparabitur ab ipfa ,&in fundo vafis remanebit oleum n\i bictmdum quodeft ipfum elementu ,fcilicetignis» Et ita habebisomnia quattuor elementa ftgregatim extra<fta,vnum ab alio» Elementum vero terreum calcihetur cum igne forti 8C vrgeatur per ipfum ad fpacium dece dierum,vtbenepofficexiccari .Poftea teratur iterum fuper marmore, imbibatur cujtn ipfo flegmate, & diftilletur per alembicum,donec in st* fa materia videas paruos lapillos albos ficut fal »Ethoc ipfum faliterum diflbluaturcumaqua exquadiftillaueris Apoftea iterum difloluetur ,8C di ftillerur.Et hoc fiattotiens,donec ipfa terra amittat omnem imp urum & terreum colorem ,(cilicet vtalbefcatA inalbedinem cerg deducatur, 8C tunc habebis terram ipfam recftificatam.Poflet autem aliquis percontant quareterra ipfa in fundo refideat .Hoc eo fit,q> in fundo rema net aerAip (e ignis per ipfam aquam tancjfj; per ftegma poteft extrahi, & nullo alio modo.Quu autem faciliori viaid facere volueris ,diflbluatur quodlibet elementum cum aqua fua per p artes gqualesvVt fi flegma inquo eft aer difiillaueriSjVttantundem de aere in fundo remaneat. Accip ias iterum ta fundem de iplb ftegmateAciiftillefcum aere»Et hocfiat fepties. Ex alio vero flegmateextrahatur aer,ex-ip fo quod poft aerem remaferit,pari tuo do extrahatur ignis,fi'cut fupra docuimus.Poftea diftifetur in balneo ma rigA abftrahatur ipfum flegma A talis rriateriaadiungatur tanto olei ru bei,quod in fundo diftillatori} prius remanferat ,fi'cut iam declaratum eft &per feptem quoc^ vitesdiftiKetur.Poftea ipfa terra cum flegmate ablua tur.Et hacFormaquodlibefelementorum in fua virtute magis perficitur adoperandum operationes fibiappropriatas»Eftetiamafia via fubtilii# or,redtgendi quodlibet elementum in fuam fummam fubftantia& quin tam eiTentiam,tamen prtefupponitiir,quod elementum q uodlibet fit pri us iuftificatam*Deinde accipiatur & ponatur in vas circulat o rium.

Ponatur infimum equinum ,aut in Balneum maria: per dies trigin# ta, Poftquam etiam autem ita circulaueris per hoc fpacium dierum

triginta

Extrario quintae dlenttel XXH ftillatorif ♦ Poftea feces extrahuntur ex ipfo,&: optime teratur fuper vno marmoreadeo te* nue & fubtilfter quantum potens Et poftea iterum imponant in vas: 8i fuperinfundat flegma ab alijstri bus prius diftilh? tu:&faperimpo* natur alembicus cecus.

Et optime om<s nialutenturt&po nantur in balneo maris per feptem vfb&odiesadpu trefiedum&dige rendum r Si vero times expefas,fer mentetur in fimo [equino Hocfado materia paulatitn infrigidctur.Poft;

leaponaturinalia' jfomacem ad diftil

Per c*neres> w Si imponatur alembicus cum roftro s di diftilletur (in m\ cut in capitulo decimo,de fep aratione olei a b ip fa ter

: ra didlum eft:& tunc exibit aqua limpida Rabens co ! lorem olei3quaein fe duo elementa comple<ftitur,tciU | cet aerem Si aquam A' infundo alia duo elementa re

d fidebuntjqua? funtignis & terra. Quum vero volite* I ris feparare flegma ipfum ab aere,ponas oleu in diml 1 latorium reces Si diftilletur in balneo marigeu modi* I co igneA videbis afeendere ipfum flegma A oleffre

fidebit in diftillatorfo.Etita nablis duo elemeta,lci |icet aere &aquam,quodh1oetfegregaturn ab altero* Namoleflnon ^oteft

PrJpparatio materisad feparandum quat, elementa*

amouearttur feces A reliquum bulliantur,donec ad fpiffitudinem mellis peruenianEt tunc illa materia erit praeparata,ad feparandu quattuor eleu menta,vnum ab alio ,Et ponatur in cucurbitam,ipiam implendo pro me dia parte Alutetur defuper akmbicus,meliori via qua poteris A' diftulaf tur iene lento in balneo Mariae, itaquod aqua ab ipfa materia expellat.

Deindediflillatorium ponatur in cinerem A feparabitur ab ipia alia aqua^quat eftilcut oleum, Quumqj tertia vice videris oleum fu pernatas amoueamr receptaculum A al»ud anteponatur,ad redpiendum illud ole um,quod eft ignis.Et ita habes tria elementa,ab inuicem feparata,talicet aquam,aerem A ignem. Terrea vero fubftantia infundo vafisrecnanet iicut materia combufta,Et quodlibet horum elementorum legregatim in vafe referuetur*Quum vero quodlibet elementorum volueris rediheare, quia f« fieri oportet/i vis eo loco medicinarum vti-Aqua igitur ip ia per sdembicum fepties diftilletur A in qualibet diftillatione cucurbita opti* me lauetur a fecibus remanentibus ^qua: debent admiiceri elemento terreo &diftillenturin balneo mariae, &C vas in quo aqua illa debet refetuari, cptimeperlutetur,Tali etiam modo redifteabis aerem per fepcenariatn reiterationem in cineribus:femper mifcendo feces cum ipfa terra» Haceti2 forma elementum igneum temperabis &iuftificabis*Ethoc eft ipjum ole um tertium,Et quodlibet oleoru releruetur in vafe benedaufe» Poftc$ au* tem redifccationes cuiuflibct elementorum monftratg funt,opereprecium eftjlctre naturam & virtutem cuiuftibet elementorum, Aqueae ergo qua* litatis vis eft ^expellere omnes calores & venena ab ipfo pedore ,immditi* care etiam fangumem * Valet etiam contra opilationes pulmonis ocepatis Corrumpit omnem humorem & flegma fuperuaccum»Deniq? hominem in nouem diebus ab omni infirmitate liberat. Oleum vero acris confer* uatiuuetutetn &robuftatcm cum pulchritudine & optima venulfate:nec permittit ianguinem putrefcere,veImeIaneoUam dominari, aut roleram adurere,necflegma incorporehumano abundarefinit,augmetat langui nem Aper quaeqp membra ipfum difgregat, Etideoqui hocokoaens vtuntur/epephleubothomi fant,quiaeft valde penetratiuum .Egrotos maximoperefuftetat 8Cnutrit. Valetetia ,fi quifpiam timeat in pmcu io fitamittendioculum Aperfpacium triginta diera imponatiniplum omni die vnam guttam v f duas A in hocmiraculofe prodeft,E fficacia ve ro qualitatis ignegmulto eft maior caeterisduabus.Operaturenim /n illis inabus priora nihil ,pficigt,Hcmines fenes iniuiietutecoferuat: & facit ipfos luuenefcereJSt fi ho eflet in iudicio mortisA caperet de hoc oleo tg nis in quintitate vnius grani tritici,cu vino vel cu aq vit? teperatu reftati rat ipfum advita,calefadtfangume,rccreatcor,c6feruathomine amorte

. Virtutes qtrifluefleft*ex cdid6mVtttra<5ap* XXIU trigtnta,iterum diftilletur.Tunecorpus ipfum tanquam materia gtofH permutabitur infpiritum vel fubftantiam fubtiltiTij — ‘ -— mam.Suntetiam quidam qui faciliori via hoc opeM arttur^acci prendo quattuor partes terrx5& vnapanj temde vno quattuor elementorum tquodcucp volue* rtSj&digeratur-in forma prxdidia, & circuletur peri dies triginta ,-&per crebrum afcenfum &defcenfum| materif,quifi'tin:circuIatorio per tantum {emporis J q uodlibetelementorum in quintam ellentiam pmuJ t^tur.Et quum fare volueris ^quando naateri a fit fa^j tis circulata,vide quum ipfa quin.eilentia natat fu*! per aHam materiam,tunc fatiseft. Habesitaty fatis fupertp declaratum_, quomodo fintfeparanda qua?|_ ttuor dementa, 8C quomodo ipfa quintaeflentiafitesctraheda ex ipfa ce

tudines corporis calidas &frigidas i Temperat etiam omnes venas circa, corexiftenteSj&omne yenenum ab eo expellit * Curat etiam omnes mor<s

abpmni corruptione virtutis nfturalis.Opilatur dem<£ omnibus infirifi. tuis,etiam in quacunqp infirmitate fint,Elementum vero aeris eft ficu t ole, urn,&habethas virtutesJuuencs in robore fuo confirmat jinfortitudine, fcilicet Si venuftate,quumfi aliquando fuerint in epulis ,quianullu fan*- guinem permittitputreftere* Adurit etia &expellit omne flegma falfum, $dmelancoltam fuftoUit,omnem denicp adufttonem colerg nimirumau* fert*EIementum autem ignis,quum deeo accipiatur in quantitate vnius grani tritici^ conteratur,& incorporetur cum vino optimo A in collum hominis egroti,immo etiam femimortui immittatur,hanchabet cfficatf am.Omnes vires corporis am i flas recuperat&refoctIIat* Penetrat a vfq? adcor,&: ipfum calefacit,& expdlitomnia venena Si omnes humidas fu* perfluitatesab ipfocorde*Si vis homineminagonemortisextft^nterin. vigefima parte hore curare,vt fit miraculum,& quafi illufio,dabis ei gra nu vnumolet huius,quod eftelementum ignis, &ftat(mconualercet>etia: Vt altantesmirabunt,efle dicentes,quoddam magno miracuIu.Et itafen diflin*!! tir LulliusiSunt aute aliqui,qui alio modo quintam effindam ex cheli* donia extrahunt,accipiendo Celidoniam du adhuc florefctt,cum radice di flore ,& p ond eretur ,p o ndus vfcp ad fuum tcmptis releruado, difcindatuc minutim,^ fuper ipfam inflxndeaquam fontis p uram,& ponaturTuper ignem:&tantum bullianturripnec ad fuupraedtdu pondus,reducat,Hoc. factoaxiltetur in mortario Iapideo,&:exprimat fuccus p pannu colatoriu*

afnoueanmr

Extradio quintae eflen*ex vari]’s frudibus,

nebulofum vel imbriferff.Ho c fado,leaindarie diftilletur,P oftea itenitn cum fedbusponatur ad digerendumdenuo diftilletur3& hoc fiat qua ttuor vidbus ad minus.Poft diftillationem autem quartam circu labis t2 porelongo jficut fupra didumeft de quinta eflentta vini,ita vttalem pec fedionem acquirattvtexclaritateiuainunaterialitatem &corruptionem adipifcatun&perdiftilationem approprietur quintxeflditfefanguinis humani corporis.EthcCC in omnibus egritudinibusex nimia ftra nobili# tate 8C virtute maxime eft fuftetati ua naturx humans, Si citiflitneegro tantem a quocucp morbo liberat ♦ Et hsc fufficiantde fanguine humano, Excarneautem & ouis quuquirttam eflentiam extrahere vcIuens,caro i! Ia+ex qua illam educere visyfit iubtiliffime 8Cminutiffimecocifa, Si poft ea in morario p iftetur,cum dedma parte falis co mmunis. Pari modo oua in mortario cum falepiftenturidonec in aquam redigantur,ponatur poft ea in aicurbitam & fuperimponatur aletribicus ca?cus,& fiat per omnia in digeftionefermentatione;& diftiUatione:ficutiam defanguinehumano

duddatumeft.

Demodo extrahendi quintam eflentiam de pomistpiris Sialijs frudibus. Caput, xv,

^ I vis extrahere quintam eflentiam apomis,p iris:prunis:cera 9 fis:caftaneis,& alfj s generibus fruduum:minutiflimee5 cui:# fc teHofruftulentur,poftea p litentur inimortario terreo t & optiV 1 meincorporetur cum dedma parte ialiscommunis.Poftea po ' nantur in cucurbitam,& fuperimponatur alembicus c#cus:&

op time per lutetur ponatur in fimum,ad p utrefiendum, ficu t ia defan guine humano eft didum.Et tunceft peripiciendumtfialiquis fruduum habeat virtutem ad hocad quod vtivoluerisiquia illa virtus & prsftan^ tia ipfius frudus venit ex iui eilenria,qusin ipfa materia eft latens & o« cuItata.E tilia duma fedbusfuis,&a materia grofliori fegregata&ad im materialitate & quafi incorruptionem quandam reduda fuerit,haud lth merito a philofophis quintafrudus eflentianuncupatur,Et ideomillies maiorem habet virtutem quam antea habueraridu adhuccorpus elemrn tarum .Feces enim ipiorum fruduum ex quattuor qualitatibus(vt nemi ni dubium eft)compofits funt.

De modo extrahendi quintam eflentiam ab floribus,herbis, &radicibus, Gap, xvi,.

Si vis

Virtutes Angulorum elementorum redififcatorum." XXUII

&ipfi'reft£tuft vires iuuen tutis; Et fi fumi tureum aqua filiginis,dicitur e(TeeUxir vitx* Materia quidem terrea redificata per tres vices per diffolu iiones,coagulationesj& calcinationes,eft fubtile fal terrg, cu quo poliunt tranfmutari omnia metallain lapidem,cum quo omnes fpiritus figuntur habenteshumiditatemradicalem.NutritetiamIeprolos,. Exhocautenr philofophi antiqui lapidem fecerunt,quem philofophalem appdfauerfft* Modus vero fumendilpfam medicinam,eft hic.Recipe tres guttas ignis celidoniaejtria coclearia aquerofaratmedium coclearede acrefanguineo: capiantur immixta fimul ftomacho ieiuno. Si infirmitascft calida, detur cum vino ,& fi homo excefliflet annum vigefimum quartum, cum aqua vitae.Si autem funtfebres calida, nullo mo d o debetadminiftrari patietn

Demodoextrahendiquintameflentiamex languinehumano, ouis,carnibusj^fimilibus. Caput, xiiij,

I vis ergo extrahere quintam eflentiam ex fanguinehumanoj ■^accipiatur defanguine hominisfanguinexcompIexionis,velco jlerici fani,medfocris aetatis,& bonum vinum bibentis ,poftcfj

■ — ' phleubothom i fauerit,&: fanguis refidens in fundo vafis ab ips* Iaaquafegregatusfuerit,teratur in aliquo vafecum dedmapartelalisco munisAbene concutiendo infimul milceatur, Seponatur in pellicanuni claufum,

^Etpoflea ponatur in foueS quin$ pedum profum* ” v dam,&: latamduorum pedum, habente vnum ftra*

c tum de calce viua,&:aliud de fimo equino, ficut lu£ ^fi pra didum eftde digeftiuo, & fermentetur ibi per Vijvnam lunam ,velcirci ter,(ecundu quod videris tem Elpusellenubilum vel ferenum.Poficp autem videris Tlipfam materiam eflerefolutam maquam,fcilicetq> Jgrofla {ubftantia,qusemfimdo pellicanirefidet,ab |aqua penitus fitfegregata.extrahaturab ipfo fimo, SSc' ponatur in balneum Mari* cum alembicoi&dw pftilleturigne Ientiffimo ,ficutriipra de quinta effettf

, ptia vinididiim pfi-.Erqimm primam difiillationem perfeceris^dmifceaturiterum cum fecibus q uce in diftillatorio remanferffe & iterum in fimo putrefiat,donec videris ptiruab impuro efle lequefira^ tum >& materiam depuratam 8i fubtilem natare fuper fece,& fi fittemput clarum,putrefiat irrloco profato longiori tempQre quam fi etiam fuiilet

•. nebulog

ftantior reddetur, E £ q uodlibetfegregarim referuetut.quia aliter feces nui lius eflent valoris,Poflit autem aliquis fdfcirari, qqid eftquinta eflentia quum non fit plus qj alia aqua diftillata , Adhoc ego refpondeo 3iplam nihil aliudefle informa & viftone qp aliam aquam diftilIatam,Sed multo maior:fubtilior3&nobiIiordt § alia aqua diftillata fimplex ,quum per multas & varias digeftiones3circulationesJ&diftilationes omnis ftegma tica &aquea humiditas in ipfafttconfumpta, Pari modo per fuamexs? cellentem fubtilitatem3dum fuper feces fuditur3& iterum digeritur, &ab ipfts fecibus iterum diftillatur,omnem fuam vim & virtutem3qusc in ipfa iatebat3recuperauit,Etideoaflimilaturlignocombufto3quodiamincar bones eft rcdactum3& tamen ipficarbones non. funt vi terius flamma. Comparatur etiam mortuo,D um enim ipfa anima eft acorporelegrega tarcadauerad aliud nihilprodeft quam adputrefcendum ♦ Etpropterea omina ad vnguem manefeftare volui: vt fi quippiam fubtilis &magne efticacise habere velistpofles ad operationali fecundum animi tui libita perducere:accipiendo de iftaquinta eflentia locoaliarum aquarum ad* jungendo quafcunq? fpecies v olueris3& p’ari mododiftilletur 3 ftcut iam fe pius auditum eft:fttlicet recipiendo de qumtaeflentta,3, vi,aliarum fpe$ cierum quarumcunqj.^.iiij .puluerifentur fubtiliflime3&: ponatur in cu* curbitam/uperimponendo alembicum cecum3& digeratur infimo equi no per menfem integrum.Poftea diftifktur3tgnem fadendo3v% adfinem tertij gradus,Pofteafeces puluerifentur3& fuperfufa aqua de ei (dem diftil lata3ponatur iterum inalembicum cecum }digeredo per tres hebdomadas Deinde iterum diftilktur3&: digeratur per dies quattuordecim: minuent dofemper ipfum ignem perynum gradum.Etquuni quater diftillaueriS & putrefeceris3itemrn feces puluerifent, £V vftimo ignisfiatin primo gra* du calori s:8l digeftio fiatper dies odio. Poftea ponaturin circulatoriu^ ibidem circuletur quantum volueris,tunc in quolibet mirabilem operati onem inuenies3ad quam ipfa materia eft ordinata. Si autem p utes de cor ruptibili fieri mcorruptibile^decipierisytaiticannes de rupeicifla,Licet enimfaciatincorrupribileincorruptibili vicinum3tamen ad veram perfer

Lui, lui, Bionem non ducituryt a it Lulliu s. Quia q uicquid fub ccelo eft,corrupti cap.x, biIeeft,Et ideo maximeeft abfurdum 3 praparare vel facere variasres3vt

aliqua materia pofttt omnino a corruptionepraferuari* Sicut in egrotis Videmus3qui aliquando a medicis cafu fortuito fubleuantur3nulla tamen debita cura praeurite. Sed tamen( vt ait Ouidius)N on eft in medico ftm per releuettir vt egen Quia fi hoceflef3homines quiabhinciam cetum aut ducentisannisdapfisfuntmortuiaadhuceflentmvita,Ideoqjfiyeroauro

potabili

Extra <Ttio quintx eflenttae XXV

^ I vis feparare qui .eflentia a quatuor qualitatibusfloru,herba;? rum A radicum,Accipiaseas dum bene funtmaturg,cum tota

kfubftantia lua,tempore claro & fereno,luna tpfa creicente Aia Jquafi plena,quia tunc omnCsfloresjherbaeA radices carent

_ _ r dammodo omni corruptione^ita cpfuntleparatae ab omni calo re extraneo & fupernaturali A optime ab omni immundicia purgentur* poftca minutilfime lecando,piftentur in mortario marmoreo ,cutn deefc ma parte lalisA ponatur in circulatorium*

i Fermentetur in fimo equino per vnu menftmjOm:* ni hebdomada renouandofemelfimum.Menfeaut perado,extrahatur a fimotalembicum cecum depo* nendoA fuperimportatur alembicus cum roftro, 8C diftilletur in balneo Maria^augmentando primum ignem vfq; ad tertium gradum,Et aqua diiliilata re ferueturA feces ex cucurbita extrahantur A pulueri lenturminutilfime. Poftea fuperinfundaturaqua diftilata fuperfccesA iterum apponatur alembicus cetus jOmnia cptimelutando, ficut priori vicefecifti dCdiftilleatur in balneo Mariae,ignem minuendo g gradum medium. Poft hoc iterum feces pulueriftn*

turA" iuperfufaaqua^qugab ipfis eratdiftillata,iterum digerat vtfupra 8C tertio diftilletur Aputrefta/etnper ignem diminuendo per medium gradum.Putrefadio quorp decrefcat iemperper medium gradum 3fc$ q> in fecunda digeftioe putrefiat per dies viginti A vnum in tertia per dies quattuor decitem quarta per dies odo,ita q> quaternis vicibus fermento fur. Quartaauteiri diftillatione pera da,ponatur in hoc circulatorium, E t fepeliatur in fimo equino, vel in balneo ,facienj? * do ignem in primo gradu. Poteft etiam poni ad fo* lem d iebus aeftiuis, vel etiam occultetur in vinacea & ibidem circuletur pervnum menfem integrum, vel paulo plustquia quanto plus circulatur, tanto nobilior efficitur, dum fuperflua humidttasqua* ttuor qualitatum penitus digeritur: confumitur A relbluitur in circulatorio per frequentem afcenfio; nem Adefcenfionem.Et ita habes quintam eflenti am,in qua maxima virtus herbarum ,ftorumA ra dicum delitefcit. Magis tamen eft efficax, fi accipis herbam,leme,vel radice Adiftillaueris ex eis aqua _ _ . _ A illa aqua ita diftilfata iterum ffiperfeces fuas, vnde eft diftillata/unda tur,digerendo in fimo equino p er leptem dies* Poftea diftilletur per cine 5

E res on»

Extraflfoqmtttae effenti# ex Solei

rotando per pannumlineum,donecnilin fpfo rem aneat depiiltie

De modo extrahendi quintam efTentiam ex Sole. Caput, xviij!

f Viti diuerfimode de quinta eflentia auri tradiderunt ,tameni i breuitatis caufa fabriliorem & breuiorem modum demom* i Orabimus.Quum ergo voluerisextraherequintamelientia

V jfemA ab 1'pfo Sole tancp preci fiffimo omnium metallorum A per; TeSffimo , Cape Solis optimi^.iirj. Mercurijviui & optime abluti.fi xxiiii fiatama!gama.Et habeas triatvelquattuor, vel plura mftrumen; ta terrea,a fi gulo facfta de optima terra,quam Habmpotuens A fant in forma pixidis,de vna latitudine ^amplitudine ab vno fundo ad alium, Bc fintin fundamento rotunda,in logitudine vniuspalmae latatitavf pol fit ingredi tigillum aurifabriA ab intus fintvitreataAcirca ambitu vel orificium.Quorum forma eft haec. Poftcp‘autem facfta fuerint,circa orificia optimeadaxjue tur & pciiantur,ita vt fintgquataperfeftiifime.Hocfa; W cflo,accipe tria aut quattuor tigilla veIcrucibulos,ponen do in ignem A calefaciendo ,vt rubefiant A ca ita erunt Mi» candentes ,amoueatur vnum & fuper marmor ponatur, infundendo ipfum amalgama ,& fubito habeas vnum ; expradicflis inftrumentis/uperimponedofuperipfum

tigillum ,in quo eft amalgama A fineitafrigefcerefuper lapidem/De hinc habeas pedem leporis ,cum quoyafcu; Ium optime ab omni mercurio mundetur >qui in'ipfum abintusaftend it A turfumtn tigillum imponas ,cGip; g fbama!gamate.Abhincimponaturamalgama incochi; § !e mundum ,opti me ipfum terend o SCagftando cum in; i———- " _ ftrumentoferreOjvel paruo piftello, & videbisafcendere quandam materi am nigram,fabtilem,8deuiffimam:ficut eft pulmsaliquis,quam cupen naabftrahes.imponendoincucurbitamAoprimeipfamperlutabir.cum

luco fapiehtig» Accipiatur deinde amalgama imponatur in aliud tigil Ium candefcenSjfuperimponendo vnum ex prsedidtis vafis Afrigefiat ui per ,pf0 marmore,&fiat per omnia ficutdeprimo.Si autem breuiori via vdis hoc operari: ipfum amalgama in tres vel quattuor partes diuidatur, imponendo quamlibetpartem in vno vaforum,Gcut per omnia enarratis eft A quum amalgama erit infrigidatum/emper habeas tigillum cande fcenspraep aratum 1 vt imponas aliud,femperipfam vas mundando cum

Extractio quin. eflentfe ex Antimonio. XXVI

potabili vtererisificutiam ante quingentos annos in vfu fuit putes te tre centos aut quingentos annos vidurunrijGcut de pluribus veterum legit, friuolum hoc eft,& maxime ridiculum hac aetate noftra,quum natura ho minum,& virtus vegetatiuadedieindiem decrefcat} quumcg nullubos num inter homines fit regimenin efu S>C potatione. Quia noftro tempore Cquod etiam diuus Paulus prcecinitefle commune)nemo eft qui dubitet plures mori crapula gladio.Deniqj nullii dei culut,timorem Sderimos riias redo tramite obferuamus,GcutantecelIbres n?i fecerut.Etideo rapts us eft iuftus^nemalida immutaret intelledum ,viri fanguinum Si dolo fi dimidiabunt dies fuos.Et ideo quicquid molimur,inane eftt

Quomodo fitextrahenda quinta eflentia ab Antis monio* Caput, xvq.

Vinta illa eflentia ex antimomo extrada, multum valet ,ad plagas exiccandas jEt fit ita. Recipe puluerem Anthimonxj

W' Ifi/ fubtiliflimumrincorporetur cum aceto diftillato, &iit melis quod haberi poteft,&tantundem ibidem permittatur An

thimonium,donecacetum in colorem rubicundiflimum conuertatur.Co letur deinde acetum^&ponatur in vas mundum 3dC fuperinfundatur de alio aceto diftillato,&: ponatur fuper ignem modicum idonee acetum colos retur.Ethoc factoties^vt acetum cefletcolorariJpfumqj quod coloratum eft,accipies,ponendo in cucurbitam,diftilletur per alembicum infornace rinerum .Et primo diftillabitur acetum ipfum ,poft hoc per roftrum alerns bici videbisegredimateriammillecolomm,&hxceft ipiaquintaeflens tia^uaeaphilofophis appellatur plumbum philolophorum. Nuncupas titr etiam a quibuftiam artiftis lac virgineum.Efttamendifferens abillo dequo infradicetur:&Cfere oleo benedido in colore aflimilatur.Haxitas ex ponatur in pellicano,ad circulandum,per dies quadraginta^poteris eo vti ad omnes plagas loco Balfami, quia facile & dtiflimeomnia vuls nera curat.Etiam omnibus apoftematibus miru mimrnod um confert. Ex ipfo plumbo quoqp vel cerula etiam extrahitur quin, ellentia/icut exan thimo nio, fuperfundendo acetum diftillatum ^per digitos quattuor, Poft ea in fimo equino d/geratur/icut narratum eft de quinta eflentia herbaret &ffomm,DeindediftilIetur primo videbis afeendere ipfum acetum, poft ipfum quandamhumtditatem/icuteftoleum, &hocetiam appellas tur oleum plumbi/itte quinta eflentia plumbi,& habet in fe quanda dul cedinem/icutoleum Anthimonrj. Valetautemcontra omnes combuftios nes ignisti aquar calidxr&contra impetiginem:&veficascolericas. Nos tandum tamen eft,ipfam cerufam priusdebere ablui iepius cum aqua ros

E ij farum.

preparatiomercurrji

narcmr mercurius,vtriihil penitusdeipfo appareat. Deinde acopws alur ^^^^^doi&fiatficutdepnmo.Qfaofadojpo^

naturin vas terreum vitreacum ,aut in mortarium, terendo fortiter cum Sio ligneo^dmixto fale&acetot &'quum matena nigra fumt,col« tur:&itemtn aliud aceta imponatur.Et hoc fac toties,donec nihil de mate SSgraremanebit,&itaeritoprimepr*paratus :A^vaoabavtt iw.

fum purgant >5tcfl melior $ illa qu*8t cumfale Accioefal commune^praparatum Acum ipfo mercurius fublimecur Acu blbefcituait mxtproijaatur in aquam calidam ,donec mfimul congelet. oS^kaqSadWonatui*fiat ficut priori modo ,&ent optime. |urgatus,Cum quopoterisfclueredeiadcSolem vel Lunam peroptime

Demodo diftillandiperdefcenfum. Caput xix*

Vphcemefte modum diMandinem inem latere arbitror: g k afcenfum fcilicet &'deicenfum.Qucrum illeab omnibus faci Ile eft cognitus,hic vero a paucis. Qua de reopereprecium me

, /fa&urumratushim/ihuiusarris tyronibusviamdilrillatio ■T ms per defcenfum infinuaro, Plura enim perhuncmodudi*

ftillantur.Sfeut fit in oleo Juniperi: in oleo benedico in oleo nuas mufca^ tje.in oleo vitellorum ouorum,&m multisaliis. I alisergodiftiliaao po^ teft fieri infomacequadrata/aclaexlateribusnoncoais.ct-it m ampli

tudine & latitudine trium cubitorum,vel paulo plus ,ponendo vnum Ia* pidem poft alium,fient fit in Germania,in eonftrudionefocorum, luper q uibusefculenta coqiri folent. Et fit deterra, in altitudine vmus cubiti oc medii ab omnibus Iateribus,exceptoanteriori, fupra quo ponantur terra menta,fup er quibus ahj fintteteres tenues,quos tegulas fhcimus. In me? dio vero habeat foramen latitudinis vnius cubiti,quum ex ipfa longitu* dinefi t annulus,per quem polltt immitti pes hominis, Superhunc ergo fo cum ab omni parte fiat vna pofitura laterum m u ral iu, in altitud ine vni us cubiti,vd circiter duorum. Cuius forma eft haec. _ Pofrea habebis fornacem paratam ad diftillandum & figillansaum pm nia vitra difhllatoria quae volueris redudere,&: appellatur Sigillum Her mens,fkur in capitulo fubfequenti copioie declarabitur. Quum ergo vol* ueris diftillareper defcenfum ,acripiatur cucurbita de meliori terra quam

! inuenirepotueris,vel fi non poffis haberebonam terram,fiatde cupro vel a «rica Ico i mplcatu r vfq? ad tertiam partem cum materia illa,quam di* ftiIlarevoIueris;5i in hoc claudatur cooperculum ferreum tenuitfimum:

fadatr»

Praeparatio mercari) pro amalgama.1 XXVII

pede leporisjficut tamdidlum eft36<: mercurius quiafceditab intro, debet femper admifceri irerumcumamalgamate,donecnullumSole videas ad * mixtum cum mercurio,Haec autem materia nigratdequa iam diximus,a philofophis Caput corui appellatur:^ eft initium omnis veraedi perfedg fcieutix.Et licet fit nigra defufcateft tamert aiitam quod iSflmdedo pote risprobare-EtquandO Videbis lpfum mercurium non plus reddere de ta* !imateria nigra:tunceftcertiftimum indicium,nullum Solem plus in ip fo contineri, D um ergo /piam itacollegerisjdebet optime lauari: vt totus m eramus ab ea fecedat & ftparetur.Hgcautem lauatio fit hoc modO.D & ftilla iemelaquam fontisper alembicum i imponendo materiam nigrant in vrceo vitreato:fuperinfundendo dehacaqua diftillata, di teratur cudi* gito mundo hinc di inde: di videbis Mercurium ab ipia materia fepara* tum,in fundo reftdere,Pofteacolabis aquam di materiam ab ipfo Mercu rio in yrceum alium vitreatitmrfuperinfundendo aliam aquam diftilla.^ tamrfaciendo ficut prius. Et hoc toties: donec fota materia abipfomercu rio fegregetur ,Po ftea recipe vrceum cum illa nigra mareria:&pone ad lo*. cu m (ecurum ipfum o p time tegeadorne aliquid tmpu ri po ffit incidere; dC • dimitteita requiefcereper diem & noclem : di totamateria in furtdo refi* debit.Dehincaqua a materia ipfa coletur cum panno lineo albo &mun* dotSCilla materia ftccetur fuper paruum ignem, decarbonibus fa&u,aut ponatur in arenam calidam,vel iri cineres. Poftea in cucurbitam ponatur iplam optime Iutasndcb&Vfui referuetur,donec volueris ea vti,Mercurii um autem tuum,cum quo Vis facereamafgama,debes ita praeparare, Pri* mo accipe de Mercurio quantum volueris,imponanirinmortarium eunt aceto di falecommuni:teratur:immifceaturc£ infimul ciim piftello ligneo donec acetum in. nigredinem deducatur. Quo fa&o,ab ipfo Mercurio fe* gregatur jSdcolefurjaliUd recens fuperinfundendo:iterumq? piftando,do* nec nigrelcat,Deinde iterum coletur:&aliud fuperinfudatur. Et hoc fac totiesrvt ipfum aceta definat nigrefieri.Poftea permittas ftare donecmer curium in ipfo fundo viderisi&indeaceturn iterumcoletur, Mercurium vero ipfum cum fale in vrceo vitreato pones ad ignemivtexiccetur.Quo facflotipfa materia in ftibftantiam aliquantulum duram emutabitur. Hanc ergo in mortaria iterum terescum piftello ligneo, fuperfundettdo aquamfontis puram,femper terendo. Et quando videbis materiam ni* grameffe: colabis aquam ab ipfa,& impones recentem. Et hoc fiat toties, donec tota nigredo ab mercurio abeat di recedatvna tum fale. Et tunc eft: preparatus ad ip fum Solem,Dehinc perlmtfteofacoletur tribus aut qua/ ttuorvictbusj&vltimo per corium, ficut faciunt aurifabri, Veramergo

; fic habebismercurif recftificationem.Sunt tamen aliqui,qui alio modo ip fum prxp arant:fdlicec accipiendo capita allei,qux op time debent a corti*

E iij cibus

Modus diftillandi perdefcenfum»

ommshiimiditas ex quo poteft fieri oleum ,&hocfit praecipue in oleis viV tellorum ouorum,& nucis mulcatg, Sed in ali) s/icut m oleo iuniperi ,po^ terisfacereignem repentinum quanunt libuerit. Secunda caula e(t, q> lps^ fum licrnum accenfum poflit i pfam cucurbitam ledere,vt poitit comburi, vel rumpi,vel oleum ex eo poitit aliqdem fetorem attrahere, &ideo ignis in principio ,(ectindum cur fum natura: eftfaciendus ,quum ipfa natura nil violenti patitur,vt iam ex Auicenng dC Ariftotelis fententf) s proba* rameft,inqumtaeflentiavini,Sedin oleo benedicito fimplici debebis ial tem augmentareigneminfinedtftillationis, Poteris etiam facerefornace hocmodo.ita vtiitfoueain terrafoiTa,inlongitudine:Iatttudine,&: pro* funditate,ficut materia diftillanda exiget > in qua ponatur olla vitreata, bene lota cum aqua,advitandumdie olea diftillata iplam ingrediantur. Superqj orificium ipfius ollae ponatur lamina ferrea tenuis, multis fora* minibusperforatatita q> olialaminam afeenefet in latitudine vniusdigi ti obliqui fiuetranfuerft',& fuper hoc vas terreum,aliud imponatur ,ver* tendo vnum orificium contra aliud.In illa vero luperiori fit materia diu:» landa,bene claudendo ipfum vas,ne materia poflit elabi.Deinde optime omnia Iutentur,&fiat ignis circa ollam fuperiorem,qu*debet eiietotaex tra foueam,prxter orificiu,quod fit iti magnitudine ipfius foflg. Sed hgc fecunda via non poteft bene fieri,ficut prima,ex duabus ratioibus. Qua runii pnma eft quia prima viceno npo flas feparare aquam ab oleo.Secun da vero eft,quia non potes facile fcire, quando tota materiaeft diftillata, nifiper crebram vfum confuetudmem experieris.Poteftquoq? per alia viam fieri fornaxdtftillandiperddcertfum,hocmodo.Fiat fouea in colle

praeciplti,S<r inferius diftiltatorium ,in forma prardidia imponatur, fem* p er impoqendo al i u d ,t n cuius furtdo multa fintforamina.Et fuperhoc di ftillatorium vel ollam ponatur tegmentum,ab inferiori vfqj ad fuperto rem partem vndicp optimecIaudendo,veI lutando. Et circuitus ollae fiipe rioris fit inferiorcoIIe,ita vt collis iplam diam afcendat.Deindefiat ignfs in forma fupradidta.Poffisetiam fupponere vitrum huic ollae, Nam priV orfbmacis parsdeolla inferiori debetefleaperta,vtpoflis cognofcere,qua

do totamateria fi'tdiftillatar

De modoclaudendi Sigillum Hermetis. Gapuf. xja

Epius oleum vel aqua nobilis exigit eximiamclaufionem , ne fpirttus & virtus vegetatiua ab ipfa poflit exhalare fiueexlpi;*

^^^^%rarej&fepiushocexigitmateria circulanda vel fermentanda,ne jvirtusrei diminuaturiEthaecclaufura appellatur Sigillum her

metis,& inter omnes alias figillationes eft nobiliffima &exce1* lentiffima

Forma fornacis & vafis diftil.per defcenflnnt XXVIII

! / 2g

Lam mi&sk

facium de laminis ferri/i tc$ plenum foraminibusparuisj&orifidumatf curbitae vertaturhocmodo. Et intret foranienquodeft in fu ndatn e to fornaci s in Iatitudinetriu digitorum, & fint omniaperoptime lutata jQ) a fuiri itatefornacis in fundu eiufdenilpof? fit cadirejn inferiori vero parte fornacis ponatur re^ ceptaculum ,ad fufpidendum mareriarti diftillantem 6l infuperiori partefundameti fornacis fiat ignis de carbonibus ab omni latere/it tame longinquus a di ftillarorio/nquatum eftpoffibiieJBt inprincipio., ig nis debet die valde exiguus ,poftea fenfum& paulae tim /em per augmetetur,& femper poteris ipfum apr propiquare^pau!atim ipft cucurbitae>Et icias q?quadmet materia mprna cipiodfftillabit aquam }ram<fn vriaplusq^ aIia,quemadmodumafllduu$ huius artis (edlator ex variarum materiarum diftillatione vidcre potefL Ponatur ergo infra ipixnri crificiu p fundameti fuperioris parte cucurbita vitrea in inferiori parte fornads ad recip iendu <^d diftiIaueris,Q.uuc£ vt debis oleu diftiHas ipfum vas debet euacuari/x; iteru fupponatur3&fem peraugmentabis fgne 3a p p roximaEdo ipfidiftiiiatorio fiuecucurb.donec nullSoleu videas plus diftillare*Tunc eai igniscfi: amouedus & retro iaci endusj&quatologmsjtatomelhisjdonetextinguatj&fupiorcucur.pars

fit infrigidata.Ecd einde inferiore partedn q eft oleum, amouebis3&a eler uabisfegregatuQiiodaCtignisinprincipio debeatelTe Valde exiguus* &debeat paulatim augmentari,fta vt fit in quarto gradu, hoc fit duabutf ex caufis,Prima qutdeeft,«3) ex dio abundati di vehemeti calore cofumie

E iiij omnis

D iftillatio aceti & vrina^adrefolmeta! ♦

De modo dtftilfandf acetum &: vrinam humanam ,in quibus omnia metalla caleinatareiblui poliunt*

Caput* xxi,

[ N fupmoribuscapitulishuiusoperis diximus,mace£ | to diftillato folui poflefolem&quo etiaper ipfum quin | ta effentia ab ipfo plumbo & anthimonio extrahitur*. I Necellarium eft ergo pro tyrunculis,modum diftillan*

■i, ,. --« di defcribere. Eft enim quiddam magni defcriminisira ter diftillationem aqug vite,& aceti* Quia in aqua vitg fubftantia melior primo diftillatur.In aceto vero vltimo.ita q> aqua fiue ftegma in vino iit pofterius,in aceto vero anterius.Etideo quum melior fubftantia aceti pw diftillationem ad receptaculum dilabitur,habeas optimum acetum:quod habere potueris,ponatur in cucurbitam,fuperimponedo alembicum ,cC diftilletur per cineres ,vel in balneo mariae , cu igne lento .donec nullaplus aqua egrediaturJPoftea guftetur fepius atcp iepius fuper linguam/i forti ficaturinacetofitatejcum quodammodo mordacitate aliqua,tunctem^ pus eft amouendi receptaculum ,& aliud in locum fuum ponatur, quod ft ebene lutatum,& ignis parum augmentetur . Quumqj videris p aruas lineas albas ,quaft' nubeculas in alembicoldiftillabis vitra:donec fpiritus cgrediantur,q uorum vaporofttatem videbis eleuari in fupremitatecucur bitg,& egredi ex alembico in ipfum receptaculum* Sed quum videbuntur tibi guttae fanguinete in alembico ,iterumaliud receptorium anteponat, & tantundem diftileturydonec tota materia fanguineafitin receptaculum egrella.Ethaecmateria valdeeft fetida,combuftionem olens ideo hoc acetum non eft bonum ad refoluendum .Solem caIcinatum,pro faciedo au rum potabile,fed bene pro tingedis metallis,quia fetor ille combuftionis ad hereretlubftatig.Solari ex qua potius aurum potabilecorrumperetur

melioraretur.Si vero volueris diftillare vrinam humanam,in qua pol funt refolui folia auri,vel etiam aurum caldnatum, ex quo ipfa vrina ita diftillata poteft extrahere colorem,adfaciedum aurum potabile, iam mu! toties prgnominatum ,q ug etiam habet maximam vim ad podogram,du pedes omni dieduabus vel tribus vicibus ex illa i!ltntantur,8< de femetip

ad poda fjsexlccentur^ Valet etiam ptificis, & multis medicinis accommodari po* Sr*m . tefr quasbreuitatiscaufaomittemus,dumetiam nonfithienoftripropofi J\d ptir diftdlabishumanam vrinam talimodo. Accipe vrinam hominis

*im* fanguinei velcolerici fani,bibentis bonu vinu,qnondu trigefimuquin^ tu annu excellent. Diftillet quattuor vicibus per alem .in balneo mariar.

Poftea

■

Modus claudendi vafa Sigillo Hermetis; XXIX

Ientiflima.Que quidem ita folet fieri. Vitrum fiue di ftillatorium imple? tumvfcp ad tertiam partem dc materia digerendacirculandaq-,.collum habeat longum: & intrudatur ab infra in foramen parua: fornacis ,hcut in antecedenti capitulo narratum elLItaq? ipfum vas penetret forametur* ni perquattuor digitos obliquos, Si vero ipfum foramenfitamplius cp collum vi tri,debetobftrui argilla ab omni parte,neq uicquam circa vitru noffit in inferiorem fornace cadere , 8c ipfum orificium vitri iit hbenun in fornaee,nec vllatenusfit circudatumargilla.Pofteafiat ignis exiguusde carbonibus in fliperiori parce fornaci s,ita remote,quantu poteris ab ip? fo vitro feu diftillacorio.Deinde fepeappropinquabis iplum circa cucur bitam ,paulatim augmentado,donec videris ipfum vitrum rubelcere ,lic vt velit fundi. Accipeergo forcipe alicuiusfabri ab anteriori parte candet Icentem ,cum qua fup remam vitri p artem rubefcecem ftringcs, p aulatim candendo 5C vertendo forapet&fenfim abinde abftrahendo A videois ip fum vitrum ab ea p arte ita efle integratum: ficut eft in alrj s.Poft hoc ergo igniseft parum amouendus &leniedus,forma & mododta q fiat fentirn donec vas ipfum plane fit infn'gidatum,quia fi poft extefum calorem m? cus repentinum fuccederet,ftatim ruperetur, 8C ita omnis labor induitna &impenfa foretfaperuacua.Idecc# non parua diligentiaignis eft mino randus,&ipfum vitrum infrigidandum, Hocitacp modo potes cuftodire inftrumentum fiue vas rcduuim,q uantum volueris. Quando autem ip^ fum volueris refcrarejiabeas filum fulphuratum, cum quo collum vitri fex autfepte vicibus circundabis, &C accendatur ipfum fulphur paulatim cum candela cerea dum totum filum aduftumfuerit,ipfum vitrum ru? petur. Amoue ergo collum &C impone vel extrahe quicquid volueris. Aut habeas tria vel quattuor inftrumenta ferrea ,longitudinis duorumcubi^ torum ,vel pauloplus,inquorum extremitate fint duo annuli ,quoru vnu

„ PirhiVqund magis adhocap tum videmr collo vitri impo

^ ^ kr i natur ,&modico elapfotem? pore,ipfum vitrum rumpet, & hoc modo poteris ablcin* dere parua vel magna vitra, vt voIueris,& erunt adeo eg timabfcifa/icutfi cumaliq ferra adempta fui flent* Quo rumforma eft ha’c.

EleAus modus faciendi aurum potabile»

Tertio vero & vItimodiftillabitur per cineres exibit aqua rubicunda declinans parum ad aliquam nigredinem valet ad mundificandu& incarnandum plagas.Si ergo de priori aqua volueris haberemaiore qua titatetrdponatipfa aqua prima fuper feces fuas:& diftillabis ,ficut prima vice feriftiJEt quamlibet aquam vel oleum feparatim in p hiala fuaredus? des>&cuftodies.

Deauro potabili communi * . Caput» xxiij»

Vum in fuperioribus capitulis traclauerimusdemodojquin

JiL tam eflentiam deomnibusrebusquae formam habent &ipes: ciemtextrahendftquaj maxime ad aurum potabile conficiens»

w' w/ dum adminiftratur ,videbatur nobis non inoportunum fore pauca de modo 8C vrj s varij s faciendi aurum potabile, per

quod vitahumanaquafiacorruptioe, fcilicet ad terminum aetatis nobis prgfriiptuconferuaretur,diflereremus»Varij enim operatur varie^ quif cj£ fuum laudat,^ uis laudabile non fit. Qua tuor enim modos, principa liores ihuenio3pef quos antiquitus aurum in fubftantiam potabilem res? digebatunTamen ne aures thyrunculorum tenues obtundam breuiorem declarabo viam,&communiorem Rufticoruin enimeft adagium,tritafe mita non poile aberrare .M o n ft rab o i ta<$ viam fajtis tritam dCvfitatam, ex qua optimam poteris habere praAic5*Eft etenim iecretuab ipia quin? ta effentia extraAum,in quophilofophi antiqui maximum habentesla? boremjtamen omnia nobis occultaruntex ratione , quia habet virtutem ocailtatam(quamdiuina prouidentiaei indidit)per quam iuuentus ipfa venuftatemdCrobuftatem amiflampoteftrecuperare, perquam etiam to ta feneAus abigitur >non tameo ex eo gradu in quo eft/ed reprgfentat ho minem antiquum efle iuuenem,fi de eo vtatur,vt infra copiolius docebis? tur*Et haec eft fubftantia 8C materia prima,in qua veteres philofophi ta tum laborauerunt>vt poflent aliquo modo fubftantia & naturam humas: nam a corruptione praematuraconferuare» Omneenim genus hominu (tefte Stagirita philofophoXupibile eft,p o fle a corr up t ionc p rxfeniari. Sed a deo optimo maximo praefatum atq? prgdeftinatu eit, femel nosde; bere mori» Vnde Cordubenfis nofter Seneca non illepide ait>nil certius ef fe morte, & nil incertiushora mortis.Etdiuus PauIus,Statutum eft omni bus femel moruNonne(vtdiuusait propheta) oes in Ada morimur.Im poffibile ergo eft,pofle nos inuenire materiam corruptibiIem,quga corru? ptione nos praeferuetrquum nihil fit fub coeloftefte Ariftotele)q uod corru ptionis fit expers Jdeoqj nobis inueniendum eft aliq uid incorrup tibili vi cinum, Cenfed$ quamplures in hoclaborafle,vt ecernalicer viuerent.q ui

fcripferunt

Modus diftillandi cuiufnfs generis me!» XXX

Poftea'circuletur in pellicano p dies quadraginta^' vfuireferuetur. Alrj fepties diftillantj&melius*

De modo djftillandi mei quod ipfum aurum potabile ingredi tur» Cap* xxij.

d El(tefte Plini)a grgco vocabulo didu. * /jt.EAi0,quod eftcera,vndep&itBirj4mel

la3&: jx'iXira.1 flue {xiZ.iaa-u hoc eft apes, i Optimum autemmdeft, vbi optimo?

iZj&eecxavuf >rum florum abundatcopia, Ponutau te grecf nulta & varia genera mellis.lnter qua: tria funt princip a liora. Vcrnfl flilicet ,q uod mei anth i? num vocarit,eo qex floribus faui conftruantur, c|s arxci, dicunt.Md vero arftiuum vocant hore unvquia etiam omnes frudusarftiuos nuncupant horeos,quum id tempus per excellentiam ab eifde appelletur hora.Tertium autem genus melliseftfil ueftre,eximiturq poftprimos autumni imbres.Ericeu id vocant,ab Eri ca frutice,quae 8C fi farum diciturrquaeherba eo tempore fola floret in fi!? uiSiideoqj melli nomen p rebet.Sed quia apud nos nec ipfum mei Atticu, nec prtefcriptainumiunturgenera,accipiendum eft de noftrate,meliori quodinueniripoteft,&hocdebet efle rubicundum jfpiiuivn , oCnullam in fehabensaquoft tatem,1'mponatur in caldare.vf in cap fiam ferream in quantitate qua volueris: addatur aqua fontis puri, in quantitatemellis, ^coquaturfuper lentum ignem ,femper fpumas colando ,v% adcon? fumptionem aquse,&:hocfiatpernouemvices,Poflremo vero coquatur,

donec i n fp i llifudinem propria mellis reducatur.Exinde circuletur inbal neo MariXjCalefado in primo gradu caloris,per dies quadraginta»Quo fado,imponatur in cucurbitam,quae fitlongior & altiorc|in alrjs mate rn s diftillandis,& fit de terra ab intus vitreata,ponatur in balneo Marra: diftillando per alembicum.Et fi forfltan md ipfum velit afcendere >habe? as pannos madefados frigidos,qui circum cucurbitam voluantur ab in? tuspcralembicum: &C exibit primo aqua clara,quae debet releruari fegre? gatim, quia valetad dongandum & colorandum capillos» Poft hocexi? bit aqua citrina 6C aurea cum oleo,&hanc iterum fegregatim cuftodtes.

Et ha’caqua fecunda habetur apud quofdam cymrgos loco ballami artificialis. Valetenim ad;ldca interiora lixanda Sfcyrurganda^ad plagas profundas mundificandas,8<: etiam ad crines colorandos, , . _

VAtutes avfus auri potabili

SSSlfif^^-sS aafca^Egagg»! SNpMfcft&ESB

miimem

3=SBS;^£S! U1

* ^ss^sssessSS

';|sf*^3^SSSSSSESS@S65

Confedio Auri pota.lo.de Toleto,&Hugonis Cardinalia, XXXI r nuintamp(T(*nriam efle adeoDerfeftam &incorruptte

bilciftjVt el nihil deut,rioc quiaem eitrammmu.rN aro «cuci Aa, vi nihil ei decedet3fa.ceret nos eternales,qnod eft contra voluntate dei; vtiam feptusdi&um eft.Poffumustamen inuenire viam 5C artem,pvolo sandiVitam noftramvf# adterminum nobis praefcriptum ,dum modo timeamus dC veneremur deum ,v t iuftum eft & dignum ,regimenqr habe amus,quod vitarnoftrae nonflt incommodaftsddeo^ IoannradeTpjeto &C Huga,ambo Cardinales/ecerat aurum potabile in hanc via,quoqute demfmperinomnibusefculentis vtebantur^pro thefauro abfcondito habebat.Ethoc ficfit.Primum &anteomniahabeas aquam}in qua pote fitdiflelutUUtumj&argentumj&omneslapidespreciofi, Ethec fithoc modoi Accipe fal is amoniaci/alis nitrianlib.i.conteratur 8C p uluerilen* tur in mortario.Pofteaadde,fulphuris viuivj.i: Mercuri) fublimati.|.i. conterantur j&«iifce5tur omnia fimuftQuo fadOjacdpe de didlis rebus puluerifatis inpondere.^.irj ;diftilletur cum ignelento/n fine ipfum augs mcntando /icutfit in aauafortftquiaipfa aqua cum magno impetu egre dietur.Et fecjVt poffis habere libram vnamdedidia aqua

in vfiro cum collo ftridc,bene redufo

Et quando volueris facere aurum potabili.Recipede auro fi'niffim6.5.ij vel.3.i. vel quantum libuerit ^potes enimfaceread placitum, Malkturin laminas tenuiffima$32e quantum poteris lubtiliflimas. Et pro vna parte auri capias partes tres mercurij,qui nondumfuerit fublimatus^calefiat in crucibulo vdtigillo,donec fumefcan Deindefiat amalgamadn modum pultis,&■ tam diuamalgartietur ,donec omnia bene fimul incorporentur. Quum autem fuerit bene amalgamatutn /undatur in aquam frigidam. Potefr etiam fieri amalgamaca pinguedine qug in bombardis remanet, pofrcfj fepius extorfa fuerint.Quum enim fuerit materialiqucfacftatdebet fundi in bombardam,&hinc 8C illinc agitando optime amalgamari. E t

Confe&to auri.potabilisabfq* aquafortfc

infponantur infimul in vimrni to coiio longo SftricWbencipfum chil

SSSSSSSisssasisSRKKS ts^ai^s^&sss^ predicHs,habes verum aurum potabile^quod habet multam operattonc

in varij s & grauiffimis egritudmibust

Deauro potabiliabf# aqua forti, Cap, xxiiij:

O teris etiam facere aura potabile abfcp aqua forti >S£ hoctnagiscomiemtmedicinar,qj illudae quo iam dictflc eftjdum tuum aurum foluerispcr aquam vitg ad haben dam vim fuam de lapidehoc.qui dicitur philofophicus qui fitex quinta effentia' per feparationem quattuor ete mentorum,ficut iam iiipra fepiuseft auditum * Habet

enim ipfa quinta effentia tantam virtutem,vt quictjd in eam immiieris eius ad feefficaciam & vim attrahat. Dum enim carnem mortuam a lorf ruptione conferuet,quanto magis carnem humanam adhuc vmentem A inquadifpiritus vitae, Digerit quoc^omnc indigeftibileA omnedige^ ftum per naturam fuam educit.Et ideo omnes malos humores &coplexio nesnaturarhumanar contrarias,a corpore expellit,quum non Fit dement tum,(ed fubtilillima fubftantia ab elementis extraci a. Et quoniam lpu quattuor elementa funt corruptibiliatoportet ergo habere fubftantiam in jn corruptibilem,vel incorruptibili fimillimam Ahoc eft ipfumquintS eflein quo potdlrefolut aurum A omnis eius vis extrahi. Aurum enim nullam corruptibilitatem patitur ab ipFis quattuor qualitatibus: nili arti ficiofe,non autem per naturam♦ Quis enim vr.q? viditipfum aunmuti aqua putrefieri. Quisab ignecomburi.Qiiisab terra eruginem attrahe* re Q uis demepeognouit ipfum ab aere polle conflmii. Sed nare in omni* busalns fubftantr} s fimt polTibilia.Ideoqj cum aurum ipfum quintae ef* fenhse apponitur & adrntfcetur^ptabile appellatur. Ideocj magnae fcien* entiar cfi ,in ucn ire niod um fubtilem,ad refoluendumaurum, & informa

> ipfo vino ' inaud

me claudendo iplumvas.Poftea diftilfcturperfiltrum.Quo fado,mi{cea tureum prardido auro (imili butyro:Sfftatim conuerteturinaurum ,ha^ benscolorem optimumtficutcolorcroci*Habet etiam iniequandamdub cedmcm,ficut mei vel zuccarutti,&hocdebet fumiincibo vel potuquanj? 3o volueris* Natura enim pptime per id fuftentatur.Facitetiam bonatae* moriam.Si vero Ieprofusex; eo lauetur,mirabiliter ei proderit,fimilimo^ ad IePr5 do etiam paraliticis.Eit enimfpiritus ad recuperandum omnem calorem ,, amidlim.Et hocmodo omneslap ides precio fi poiiuntinforraam potabi ^°°us Jem redigufed non debes imponere mercurium , ied ialccm' iulphur. Et Pr‘Para#

jdeo de'quolibetlapide perctofo poteriscapere:&ipfum optime puluerb , laPl*. far^^P0fth('C*antumde fulphuredepurato immifcebis,& fimul omniV Pr^* a ophme conteranturjStin puluerem fubtili lEmiim redigamur . Poli ea otoia“ ponantur in tigillo fuperprunasjdonecfulphur accendatur tQfumco aL‘rut*0S burantur,& omnisfetora tigillo recederit, Deinde'iterum iupermarhior ca“it

E ij teratur

Re&ificatio quattuor elemcatorumi

albifllmam niui fimilemcouer tatur. Tamen ante omnia tepe? rabis ignem t ne a nimio calore materia fundatuttquia fi hocft erettmagis alchimie medici? ng conueniret-Et quum i p fa ter ra fuerit fatiscalcinatajponatur in vitrum cum colla Iongotfa? perquam ponatur vina fupra diftillatum :quod debet a fuo ftegmate efle feparatum,S£ pu?

efiat in balneo Maritetperdu , trettat in Daineo iMantc.pc* «u os aut tresdiestPoftea peraiembicum diftilletur & videbis iplam terram cum aqua in alembicum afcederetficut clarum criftalIum«Et in hac aqua poteft refoluipurum aururtulaminatum in tenuiutmas laminas. Melius tamen foret jfi eiient folia auri',quia facilius refoIuerentur3& in fubftantt am potabilem conuerterentur.Fitetiam aurum potabile, feparado quoa libet ciuattuor elementorum fegregatim ,& deinde extrahendo quinta et? fentianijinqua poteris foluere Solem ,& in aurum potabilepermutaret Pr^fupponitur tamen,quod aurum fit in tenuiffimas bradeaslamma? tum.Etitaquado lpiritus,ficut animaa flegmatefuo tancjl a corporeab ftra&us eft peraiembicum ,ipla» feces fiue terra, quaz vltimatim mdtftilla? corioremanferuntacdpiantur,&quatertantudemde fuo ftegmate,&im ponantur in balneum Marite per dies nwaMonecbaieputrcriant+

Pofieadifiilletur peraiembicum exibit oleum citrinu-. Et quando non poterit pluSalcendafein alembicum/das tria adhucin dmillatoriorema filE elementa, Videbis enim iplamaquam fiue negma exireclarum^er autem infundo remanet ,ficut oleum aureum .Poftea reparetur ignis a ter ra,acci p iendo qua ttuorpanes Regmatis,& vnam partem terne,a:digera tur in Balneo Mariae cum igne violento,8<! videbis oleum rubicundum, 'n quo eftelementitm ignis di aqug.Etita habebis quattuor qualitates

_pilentiam.ita a>terracalcmet

in fornace vi trearia per tres geres fepties,8ii toties diftilabis.Eticahabebisaquamfofis,inqua potens

D relbluere Solem fubtiliffimelaminatum.Etfcias^quanto plus vitra fep aqua bo fcm vlces ^eterra fua,quam etiam diximus lapidem philofophoram,ch? Es, ftillaiieris,tanto nobilior,pV«ftatior5virtuofior,&:efficaciorent,acl refol?

uendum.Et quum inhacaqua volueris refoluere Solem,habeas rolia au?

ri fubtil.ilfima A’po nantur in vitrum cum cpllo longo ,& quum habueris

Recftificationes elementorum variae, . XXXIII

inquo latent Ne etiam facias fanguinem humanum ,materia m p effime & fetide olentem ,qu ia ibi vires fuas perderet:& attraheret omnem fetore ex oleo fanguinis humani.Etfi non fieretex ip fa terra ,ex qua Iapis phild fophomm componitur,non polles refoluereipfum Solem* Qui.antpu* tares facere aq uam igneam ,td planeforet abfurdum & noduum vtenti > & ideo non curabis/i fit modicum de hacterra,quiaquantumuis modica maximam habet virtutem,Caueasetiam,neterram alienam accipias, fiV cutfaciunt aliqui,qui capiuntcalcem,ahj vero cineres falicis, alij tartarum aduftum3alij denic^ cineres vitium,fi'cut iam fupra copiofe enarraufmus. Etciifn hac terra aliena eftimant fefacfturos aquam vitae: quum non iciat fepreparareaquam mortis.Sicutait Gebertefle terram'5Cmedicinam in compatibilem alterius mixtiois,vtiamfepiusdiximus.lfta enim terra vir tutem confert ipfi aqug vitgjdu fuerit itafada,vt fupra docuimus. O por* tct ergo habere modum (eparandi quattuor elementa, vt poffisfacere ve* ram aquam vit£ veipotrus quintam eflentiam, inquapoteftrefolui au* rumduplici modo .Primo cum aqua vit^qug virtutem fuaex lapide phiV lofophorum attrahit. Secundo vero redigendo aurum in puluerem ,fiue calcinado ,vt infra docebit,Qun volueris ergo fepararedttuorelemeta ex ipfaaq vitae ,fiueex vino ,8ecf fit aqua vitysoportet teaccige vinaquidp Modus timu & magna quatitate,ponedo in multas cucur,ita vtpoffit bonaqua feparan* titasin quamlibetcucurbitam ingredi.Etcum totumving fueritdiftilatS dum de ponesipfum aparte,&: ftegma quocpfegregatim feruabis. Et vinum di* menta, ftillatum ponatur femperfecesfuas, &quum ftegma abipfa terra tanefj a fecibus fuis fuerit extractum .remanet in fundo ipfa terra. Quum ergo egueris terrae,que eft materia combufta, vt fupra dictum dft,optirneIaue* tureum flegmate,vt iam monftratum eff3vtnil de fubftantiacombuftio nem olente remaneat A' per hacipfaaqua vitae iuftificatur. Eft etiam ali iis «rodus fubtilior.Quum ipfum vinum fuerit extractum a fecibus fuis » • recipiatur flegmajcum hoc quod indiftillatorio remanfit:aquo vinSdi* d!-f ftillatum feparaftijSftn caldari tamdiu ad ignem temperatum coquatur: donecin fpiffitudmem mellis Iiquefadh' deducarur. Poftea ab lgneremo ueatur,& frigefiat: v% in diem fequentem 5«! videbis lapillum quafimo era* do infundo refidetem:itadarum:ftcut fi eftet fal nitrum. Deindecoletur aqua: & oleum fuperna tans&ip fum ftegma fuper Iapide vel terra praed in cfta fundatur,donec a fecibus fuis clarificetur.Hocfatftoftecundarie bulli atur:& infrigidetur vtfupra.Ethocfac toties,donec terra ab lpfo feparet. Deindeexiccabis ipfam in fumo reuerberatioisrin vafe mundo,quod in fuperioripartefitapertum. •

Etin hac fornace rcuerberatoria tamdiu calcinabis: dotiecin fubftantia ,F iij albifti

De auro potabiliabf^terravel aqua forti»

teria ita refiderit per didum fpadum,ponatur in vas argenteum , vel itt ciphurn latum ,fuperirtfiindendo de aqua tepida ,diftillata a meile, vel de aquafontts diftillata:& mei ab ipfo auro feparabitur, Siautimpofueris fal hocmo quocfc feparabitur.Deindecolabisipfum lal,fupennamdedo alta, aquam diftilitamdcrupm&refidcaevtfupral&fclumirpanmo

vt Jtdumeft.Etcum (kl immifcums/epius ita facies $ fi nullam inmiis fcuiiTes:donectotum feparetur Sdefoluatur. Deinde iterum iupermtuaj das aquam:forma praedida ,& imponas incucurbitam3diltiIIado m bal neo Mariae,ita vtfolum aurum in diftillatorio remaneat:&cp lal a mei ab ipfo feparetur» Sivero non admi fcueris fal^eo longius luper marmor te rendum eft. Quando vero totum melab auro fuerit diftillatum, luperimj ponatur,^ iterum diftilletur,& hoc facies duabus aut tribus vicibus. VI timo aut,quandoperfede cognouerist totuin mei ab auro ene feparauintj fuperimponatur de optimo acetojita diftilIato,vt fupra docuimus ,& iit de meliori vino ,quod poteris habere,aut quod de vino codoiit diitfllata &C diftilletur quattuor vicibus.Quum vero vltimo ipfumacetum diftijla ueristab ipfo diftillen tur tres partes,& q uarta pars remaneat infundo di# ftillatorij - Quia (■vt fupra did u m eft Jdiftillatp aceti & v ini,contr aria fibi inuicem funt.In vino enim melior materia primo, in aceto vero vltimo diftiliatur.Hancigitur quartam partem ,quae in fundo remanfit, debes funderefuper ipfum aurum, &ita quiefeat per tres 'dies,poftea diftilletut (imuI-Deindetotidem deaceto diltillato fuperimponestficut in primus, fed oportet cb jfit pofitum in fimo equino,vel in balneo mariae.In hoc ergo acetb aurum fubtiliffime foluitur,deinde per diftillationem iterum ab au ro feparetur in balneo mar.Poftea fupermfundaturflegtna de aceto difti I a to,& iterum ab eo diftilleturin balneo mariae,& demum negma luper infunde deflegmate,&«$iiftillaiterum pari modo; Et hocfac toties,donec ad numerum fep tapariqm perueneris. Poftea quum fuerit-fames diftillaiJ tumftmppnaturde jiqua vttae,& iterum perdiftilla tioneni feparetur. Vltl tnatim vero fiiperinfuntdcs aliam aquam vitartquarnullu infehabeat neg ma,& abeo pari mo fequcftretur,& hoc fiat duobus modis.Et hac forma diftillabis fttbtilifiimeab ipfo auro mel:acetum:& flegmatvna cum aqua viKet&eft optimedigeftum dC preparatum, ad fbfuendum indigeftiuo vel circulatorio in ipfa aqua vitaetquae eft quinta eflentia. Quum autem voluertSifacere aurum potabile. Accipiatur depraedido auro relbluto fuprafcnpta aqua vice fuperinfSdatur,cuius duodecim partes a lapidis ‘ phiiofophici vnafintdiftilte.Etponatur ad circulandum in balneo ma rifaper dies quadraginta,vel diutius.Et ita refoluetauru in aquacftrina ; Sed quum omnia ad aequum fintiudicanda,habet in fequandam merda citatem vel acuftatem ex ipfo aceto diftillato & quinta eftentia,quae eft diV

. ftillata.

X) eauro potabiliabfcj terra vel aqua forti. XXXIIII

vnam partem de auro ,{uperinfudas tres partes de ipfaaqua vitae, qtig de terra praedicfta perfeptetn vices fit diftillata ,2t' pena tu r in balnea Marias donec reloluetur.Et ita poteft fieri aurum potabile, ad fuftentandam ria^ turam humananu&omnes egritudines expellendas,^ ad faciendum hot minem reuiuifeere ,cum a quodam medico cenferetur mori: & ideo omni tempore habeas tecurn.Notandum eft etiam,qualem ha beat virtutem ip felapistper quam operatio aqug completur,quia fpiritus Vbi vultfpirat. Et ideo q uicucp han c a rtem ignaris oftendit &C manifeftar,eft maledicius. Qui vero dodis &-fapientig amatoribusthiclautoeft coronadus;hfcceji dro digna IocutusJSt inulti hanc fcientiam qu^fiuerut/ed pauci eam in* uenerunt.Quum ergo habueris quattuor elemeta feparata quodlibet fin gulorum rdefuabis.Nam quodltbet fingularetn habet operationem * Et , lum quod ab aqua rubicundafeparatum eft perdemetum ipfius ignis Aens optimec6ducitadolefcedbus,&:eosmvigoretr0bore,vemtftate,&puleh vtrtus* ritudine corroborat,necpatitur aliquem fangiiinetn putrefieri>omneetia coieram educi c,&fiegma omneexpel-it. Eft qttocg maxime generatnuitn fanguinis &'Ipermatis.Idebqi qiticuqp voluerit eo vti, fepius debet fleu* bdthomifare:quia alioqui venas penetraret * Et fi homo ante trigefim una annum eo vtatur maxim opere ctelcit,ita: q? omnes mirentur. Valet etiam ad vilum recuperandum,dum omni die vnam guttam in oculum immite tastper fpacium vnius mertfts.Conducit etiam maximoperead auditum . perditum.Elementum aut ignis eftipfa aqua rubicunda,quedeoleoan; umezeu recedenti eft diftillatatEt hoc ad ofa fupraft ripta valet.Et ex fenibus facie a‘gn* apparerexuuenes incolore.Debentauteo Vficum'modico aqugvitglenis fed iuuenescuoptimovino.Tolfitoesegritiicfines fehedutis,&ideo ap*

=pellatur Elixir v%. Et hoc eft maximum' fecretuni in medicina,quod nB^ Elixir vi cj uarn ab aliquo medicorum tradattim fuit,fed bene ab tpfi s phtlofophis Qtu’ aut medici deea reticuerint,id ideo arbitrofeueniHe,qufa habetqua daacuitatem,quidetei-rafiuedefapidephilpibphorumattraxit,8<: ideo non conducit vtetibixs^ft tamen leturius qp id quod/ij per aquamforte.

Deauro potabiliabfqt terra vel aqua forti. Ga.xxv.

Odus autem faciendi aurum potabilAbfc^ hac acuifate ht /M pidisvel aqu^fom's,ficeft. Acdpemd8cguttasguttatiin fu

// j« per marmor funde,adderjdo & (uperimponedo ipfa folia au VR ri,ftpiusteredo,fi'cutflc0auro velis ftribere,itaythilpenitus

deauroappareat.Etcu.tnuerisita.5.ij*ver.irj,deauro3fines

ita ftareg horas viginti q uattuor.Pbtcris ctia addere defalecomuni prat* parato,fed non eftneceflariutn,hifi vtcituis materia imfttr, Quucp ma*

F iiij tcria

' Pnedpuimodi faciendi auri potabile»

lari & probos &improbosvifitet.MalediAus enimeft qui propriaVt^ litatem,reip-commodo prgponitiE tcfycfy ab imperitispoiiitfiQccipienai, frio tamen non nullos dictorum meam paruam operam viqj m coelum elaturo s.IdeocB veriffimum aurum potabile te docebo ,cui meg opinioni nullus noftratium philfifophorum refragari poteft,dum rationes natu^ tales hinc infra pofitas perfpexerittScio enim alium inter alchimiitas,». alium inter medicos efle fermonem.Sed q uum certum pro incerto,pron^ cuum Pro nociuo fiteligendunuideoq? ipfis adherebo medias,quufiaw filius FicinuS dicatmullum vnquam antiquorum philofophoruiequu* tum fdfffe viani haricfaciedi aurum ppcobile ,quam noftrates philoiopht nunc fcdiantur. Quis enim dubitet de foIe,quem in aqua forti reloluunt quis dubitat de merciiriojcum quo amalgamifant(vteorUnt vtarvocabu*. lis) quin nOn fiatnoriua.Nemohercule,nemonifi talpaforetcecior.Lt cet fton inficier,ea pofle ingredt in a urum potab iIe,pro ^rotis, licut lunt leprofi,venenum enim veneno pellendum eft; Sed mediusncius non con* fuluerim eifdem vti,quum maxime(vt quilibet etiam mediocriter doctus coniedlurari poceft)fint corrofiua. Simile eft de hoc quod per acetum diitt latum,vel quod per lapidem refoluitur.Non tamen eft adeo nociuum,!^ cut hoc quod per aquam fortem diflbluitur,tamen habet quiddam vehe^ mentis acuitatis quam ipfa quintae eflen.alapidefulcepit.Si verohecra tio minus fufficiens videreturq ui bufdam.vlterius poteft probari perdi* aum G a lieni, qui dicitnaturalem fubftanriam alicuius vehementoris m otus.efleincomp atibilem. Cui & Ariftoteles aftipulai\. Quod ita eft ia telligeridum,hoc aurum potabile:dequo fup ra fecimus mentionem,non polle fieri.'jniti per luperfluam naturam igneam ipfius quintxeften» qug q uidem natura ignea,quum vltrk fuum debitum terminum ifc fublima* ta,foiuit Solem citiflime.Ideo mea opinione,talis fuperft ua igneras ma* g{siricommodathutnanaenatura’,^prodeft,Ethincnon abs ratione in* ueniendus eftalius modus fubtiliorper quem aurum m fubftanciam po jtab ilem poftimus redigcre.Deinde fi forfitan neceftariu m foret,fupra fcrl

ip^Ptabili excordialibus ficut Iapidibus,aut margaritis,& ceteris ciuide generis^icet nondicatiir aiirum.potabiIe,quum nulliim aurum in eius co^

pofitioneth ingrediatur,ppflit 'tnita nuncuparitob exceOentiffimarneius virtutem j&cdefrimam operationem :* Interdum tamen hoc folo vti licet. Aliquando Vero mixto cum alio quum volueris celerrime operari ad pe* nctrihdum,qiria aliud non habettalem virtutemJnterdum etiam ipfum cprdialc in vfu habere polTunuis,admifcendo de a lio,ficut egretantis in* jfirmitaspoftuIabittEt harceft forma vtendi Auropotabili,

Vmffima via faciendi aurum potabile, XXXV

ftillataper ipfum&deipfb Iapide philofophorum. Etperhuncquafi per aquam fortem poteftib!iriarum,non tamen eftita nociuum/ficut fieret g aquam fortem,Iicet quidam fint eius opinionis, vtcenfeant hominibus fanis non efle valde vtile. Aliquando eni videmus aliqua vtilia efleegro tis,qua: fanis poflunt incommodarej&hocfitpropter violentiam & ini fodio nem naturg infirmi. Sed quum ipfum aurum potabiledebeat potari ab fanis.vt infanitate priftina conferuentur,noftri reqmtiores philofophi acceperunt pradidum aurum ita puluerizatum,vt iam auditum eft 3 q3 praeparatum fitabfqj quinta edentia aceti dtftillati, fuperinfuridendo v& ram dredificatamaquam viue:ab omni ffegmatefuo feparatam abfqj praedido lapideper tresautquattuor vices^iterum femper ab eo diiiillan-' do: ita q> femper in finediftiff ationis q uoddam hum id urii de auro remana fit, VI timo vero hoc ipfum hum idum acceperunt in vna parte: & dequiri taeilen.partes duodecim:& pofueruntinciicurbita/uperimponendo ilei bicum cecum ,di circulando ad minus per dies quadraginta in balneo Ma rie&habebis quocp verum & /uftificatum aurum pocabiIe,adprgferua^ dum (anos ab infirmitate^ ad liberandum egrotos a morbo ♦ Po itet ta* men ex tali potu aliquod incommodum oriri ex ratione} quam in fupra feripto capitulo nono allegauimusjqiiia in Iongiquo fempore ftomachus humanus poifit ex hoc deaurarfper quam deaurationem poflctperdere luam conuietamdigefiiionetnjex quo quantum ftomacho incomodipofr fet oriri:q uiiqj etiam minimemedicinggnarusfacile dijudicarepoteft. Qua ex ratione moti,pocius commodareqj nocerchominibus velimus. Edicet a plerifcp huius icientieper/tioribuspoifim tnfedari,q> tantam fci entiam omnibus in vulgus propaIarim,Hoc eo faduoi effeci (dem rcipo* demus: vt^mnibus gque prodeilevelimus quumdicatSalomori.Jab(cbn^ ditam fapientiam 5C abfeonditum thefaurum nihil prodefle ,Ideoc$ verif fimam viam faciedi aurum potabile pro ingeniolicapacitate docebimus c^cf; mediusfidius nonfit benedecens,tantumthefaurumreferare* tamen id magis prododis&bonaram artium amatoribuSjUita pro ign.arisedi rumefi.Ideocp velim omnes prgcari,adquos hoc opuiculum noftrumpcr ueneritjVtfi quid fecretiorisfquod indodis propalare nec phas necacquS eil)dixm'm:quam forfitan dicendum foret,equo anfmoconiulant. Nam' quumdiu nodu<$ hoc Ciceronianummiht obuerfaretur 3non nobis fo^ Ium natos ede,fed &partemdenobis (ibi vmdicare,&partem amici. Quumd^ fapteatiifimus Salomon dicat Abfcondita fapientia .tc. Statimf igiturhunclibmm3vt & p atrio & parentibus meis honori 8i vtihtatifo* reCjin lucem edere voluimus, Licetenim pro indo dis ?eque ac pro Dojs disediderimus, non etiam tn absreidfadumeilequilibetinufdus friat, quum fummusommumereaturaru genitor ateg pater xquo Iurmnefo;

Nam ficut ipfemagtiesper fuum nitorem per quem aura ingreditur ,id adfeattrahitjficetiam ipfum auram per fuum eximium candorem ,virtt| tem infundit aquae,inquaextinguitur , per quamhumanamcorpus mis* rabilitetconfortatur-Ideocp qui aurum ita conuemmt in fubftantiampo tabilem,per aquamfortem,vel(ficutfupra diximusJper acetum diitrllaca, magis virtutem fuam corrumpunt(quum eam exipfo extrahere emmetj

nobilitant*

Deauro potabili cumipeciebus aromaticis* Cap* xxvi«

[autem velis facereaurum potabile cumipeciebus fimplicibus, quarum aliqug educunt fuperfluam humiditatem, aliqugve* ro confortant membra nobilioraJdeoq? tali auro potabili vten dumeftcum iufto & vero regimine&dieta,vigilandi: dormii

endi:edcndiJbibendi3replcndi3euacuandiJ Et hoc fit ita * Recipe optunt vini ^jd habere poteris libras triginta & duas * Seponatur in caldarebal* ISili Mari^Atantundem diftilletur,vt ad vnum catarum redigatur*

VIDE FOLIO.XV.

Deinde accipe aliud vitium, Sipafi modo diftillabis.Et hoc fac toties jdo nec habeas tringintaduas Iib.vinidiftillati.Pofteaaccipies omne vinum diftillatum,& ponatur iterum in caldare,& diftilletur toties, viqj ad con* fumptionem medietatis. Deinde ponatur incucurbitam & diftilletur ta diujquo ad omnis Jubilantia aqueareceflerit*Poftea diftilletur in balneo Maria: qua ter aiddknturpoft di ftillationem h x fp edes .Ligni aloes mi dijcardamomijcubebarum recentium ana.5.i,Cinnamomi,nucis mulca tc;macis,zinziberisalbi>macropip eris,granorum paradifi /andal i vm* uf® an.J.iiij ,Hecomnia fubttltmme puluerifentur,&in vitrum impos* nantur/uperinfundendo vinum diftiIIatum,optimeqp vitrum clauden^

do ponatur in balneo marig per diesodo, fuperimponendo alembicu,c£ diftiletur igne lento,Deind e ponatur cucurb*cu collo longo* Pofteaadda tur auri purifoljati.$.ijgariofilatactambrebone ana .Jd.H^identidepuI

uerifentur q uum incucurbitam pofita fuerint,claudatur & ponaturin caldare.in balneo Mariaeber dies quadraginta & duos in continuo calo*

dufcp debitus&efftcacior vfas, XXXVI

Anteeant ad lpfius compofitionem perueniam,probaboan fit poftibile velnoa,Pnmumergo,& ante omnia philofophi probant & collaudat ip - fum aurum,ea ex caufa,qj inter omnia metalla eft natura: temptati,all^ mulaturqj ioli propter eximium fpu nitorem &cplorem , Appropriatur etiam loui,propter temperie,ideoqj calorem naturalem cu frigiditate mi? rabiliter poteft temperare t moderari; t humores jpfos conferuare ab in teri tu 8>C corru p tfoneadcoqj virtutem folis 8c iouis illi attribuimus, quo#; rum eft offici tr,affribuere Spiritu vitale mem bri s interi oribus, Hinc phiV lofophi ipfi probant,nullum rem elleaptiprem ad vitam humana aliqua, tulum acorruptioncconferuandam,^ lubftantiamfi|bciliffimatn tdu# riflimam quafi incomipribilem,qua:ad interiora penetrat mebra, Hinc

ipfumaurum fubtililltmelaminatum,tci5fpeciebuscordiafibus admix^ tu,in puiuereeft redigendum,Propcerea dicit ioan.de rupefaffa nos opor tere habere confideiutionem ad operadumpoiribilia,t impoft tbilia fub

terfugere. Videmus ?n irp plura m irabilia de caIibe,plumbo ,ferro,ftagno-, t argento,quinexiftimenu? maiorem effi efficaciam iri precioliori,ftcu£ eft fpftmr-aurum.'Videmusetenini(tefte Aujcenna)aquam ipfatn,in qqa candensextinguatur ea! ibs,ffuxum ventrisreftirihgere,tinteftinac6grer gata quafi Ci mul connedere.Qiiod t ini.ipfo ferro videre liat, Qutfpefc .go magis hoccredendum eft de ipfo auro: inq uo nullum eft corruptibile

de quattuorelementis,ficuttnferro;calibe,tc±teris,SieniipfecaIibs vir tutem habetconftringendij&quaficolligandi ipfa vifcera t tnteftina ftV muI,nonne videtur hoc in auro poftlbifius ,quum fitputiustdefecatius, incorruptibiliulcpipfocalibe,Secundo etiani poteft probari ex ratioeeui ffenti &experientia,quum ipfum plunibum fepius funditur iq aquam, in qualamina.auri,vel calibis,velferri fitextinftd;vidanusipfuriiindiitf: refcere.Et hinepoflumus aperto cognolcere, ipfam aqua abftraxtfle vini a materia,qua-* in ipfafitextincfta. Ecpntrario etiam per quottidianutri vfum experimiir,q> fi fudatur plumbum in aliquam aquam,t deinde in

..eadem extinguatur ferrum, vel cafrbsjvdaurum^anifeftiftmium eft,/^ fum mollefcereex aqua,qusea plumbo vim extraxttquam moilicieni no habentex ipfa natura, Itac^ fient boc de ferio & plumbo ex vfu qiiottidi ano. compertum .eft,ficetiam iIIuddeatiro+ Et hic eft verus rnodusapucjf philofophos naturales de a uro potabili: ficut Marfilius Fiemus, dicte, n

■N on tamen ^corporea au s lubftantia bibaturded ipf^virtus dficadat# J~f trtpf exipfbpermodum fubtiliflimum extracfta, Quoniam omnino falftmi ... Y*® eft credere,ipfammareriam auri ingredi humani corporiscompofitipne, Iut*&**j Ucutpulcherrime probat prgallegatus Ficinus, Vel effato q> «jtjjpri ftti caP,^« inano animiletur,vel quodin fubftantiam potabilem cpnuertatur.

■ Oporteret

Deaurcpdtabili ex quinta eflm.pcrlapidemi

dari homini in fuperextenfa & maxima egritu dine.E t maxime approba tuf ab Arnoldo de villa noua: & a dido Marfilio Ficino.Etlicetnomag nisegeatexpenfis:nontamenideoftocddendumeft.Etfibcfitita4Recipe

bugbflam cum floribus radice,herba:& omni fubftantia in diedarotdu tamen procedenti node nulla fueritpluuia Luna ipfa crefcente: in bono aipeftu louis & veneri s>conteratur cum omni fubftantia; & digeratur in fimo equino perdiesodo.Pofteadiftilleturg tres au t q uattuor vices 3fem per diftillatam materiam fuperfeces fuas fundendo.Poftea digeraturite* rum in balneo marise per dies quattuor velquinc$ .Pari modo capias quo q; boraginent cum omni fubftantia tempore & lunatiombusjficutdebu glofla eft didum,(emper feces ipfas p uluerifando polt diftillatione; & ma teriarn di ftillatam fuperipfas fundendo .Et identidem fiat de celidonia &C melifta.Et quum ab omnibus habueris aquam diftillatam/orma & mo* do prgdidistmifceantur fimul perpartes gqualesAponantur in vitrum cum collo longo:ipfum fiftendb ad fqlem.bthgaquar optime referuentur donec volueris eifdem vti.Quum volueris ergo facereaurum potabiIe:re* cipe de aquis prgdidi s infimulmixtis libram vnam ^ponantur in vaster reum 3ab intus vitreatum recipe laminam auri purf,non fophifticati in f)ondere.|,xvi,vd plus autficut habere poteris. Sed quanto plus,tantome tus.Et praedida lamina calefiat ad ignemtdoneccandefcat ,poftea extiti*

guatur in aquis praedidis toties3donecquartaipfarum pars fit confum* pta-Et ita fentit Marfilius Ficinus.Poftea optime coletur perpannum Iin teum mtmdiflimtpii&Timponatur in vitrum optime claufum ♦ Dehinc accipe margaritarum puluerifatarum.3.iii).fuper quibus fundantaquae vitatex vino rubeo quater diftillatg*^. vi.ponanturin vitrum bene clau* fumj&:ponatur in balneo maria: perhoras.xxiirj.&quumfueritdiftilla^ tum,fegregatim quoc^ cuftodies.Etquandocucp volueris infirmo opitula ri,quia medicis fit morti admdicatus.AccipiesdeaquaJn qualaminaau ri fuerit extinda.^.fL&fdeaqua vitae cum margaritis.Sd.&fimulmifcea tur,dando omni viceegrotantb& fex horis elapfis totidem 5totideqj duoj# decim horis elap fis.Si autem nimium calefaceret egrotantem fabitur dC cumSyrupo violati.3.i.poffitetiS capi de quinta edentia ex vi no rubeo tali,vtfupra docuimusjvftp ad.5j.f3.in quadebet imponi auri puri foli att,non triti vel puluerifati.$.i.&quinta edentia virtutem & colorem au* ri ad fe trahet.Et luee folia auri ita remaneanteum quinta ellentia.Etqua do infirmo de aquis prardidisdederis:dehaceffentia impones tres vfqua ttiiorguttas. Vult etia Marfiliustq» licet lamina auri in aquis praedidis (itmultoties extinda3nihilominustamen debereponi inipfis aurifolia. Ideo locoiftorum foliorum auri accipies quintam eflentiam qugiam vim ab auro fafcepic.Et ita habes verifTimum aurum potabile,quod eft meli

Virtutis Auripotabilis* XXXVII

: &exibitaquain coloreauri.Et haec aqua referiretur leparattm ,quiaeft ... <p.fum aura potabile. Deinde acripelibras quattuor de ipfa quinta ellen*

: tia3&addanturauripuri3margaritara3ambrae bongjmufcijamonu^an^fi cardamonn' maioris32inziberiSjcinnamomi,zedoariac3macis,nucism|Us!! rcatx3gariofilorum:croci orientalis3cubebarumjligm' aloes 3turbith mun di albi3eledi &bene gummofi3agarici albi,quincp mirabolanorum3foli orum fenae ana .$.nrauedfeni.3.jj .Qc femis aloes fuceotri ni. J.iij. Hac om nia fimul contrita3ponantur in balneum maria per vnurn menfem intes? grum.Etquando voluerisconferuarialiquem in fanitate 3 dabisei inpos; tudeprima aqua difh'Ilata3$.i.Si vero homini malelano &egroto3ad li^ berandum de infirmitate dabis ei deaqua prima Bd.&de aqua fecunda

17-Si vero egritudo ellet valdeinreniapoteriseidaredeprima aqua B ij-6^ de aqua fecuda.$.u9-i.Et in hoc recepto eft fecretum fecretorum, ad naturam humanam fuftentandam viqs ad terminu nobis a deo praefcrip tum.Et ideo dicit Auicenna.Recipe de Iaria nigra3contundaturin mor; rariolapideo,&fuccus quem exprefltiis3diftiletur in balneo mariarper ale bicum.Pari modo fiat de bugfoila.Pofrea de qualibet aqua cape.3d5.adi dantur auri puri optimi foliati grana jtj. bibatur (obrie tribus diebus c5 tinuis3corpore tn prius purgato. Valet etiam aurum prgdidum cotra Ies pram,dum bibituromnidie3.i.primi:&fecundi. B.ijj.cum aqucecapo nis veteris difttllatar.3.f5.LuIIius vero didt3id debere bibi cum tali iuleb. Recipe Syru.agreftar3Syru.acetofi' fimplicis ana.f.f^.aquxbugloffe^.i. aquecicoreae.3.n.fiat iuIeb3&deturIeproid cum auro prardidto. loannes vero derubefci da aic3q> fi hqc aurum potabile fumatur ca aquae celidoniae I H.q>maximecofertad omnesegritudines,principahter ad febres ethicas dC hydropicas. Et nota3q>fi adolefcens vtatur hoc auro ad minus duabus Adfebr. vicibus in anno debet phfeubothomifare.Senex veropoteft omni die fu;ethic. & meregutam vnamcum gutt/squincp quinKeelTentixftomachoadhucie; hydro; iunOjSi per horam mtregram poftfumptionem ieiunet: quia mirabiliter 7 canitiem expellit. Cofortat etiam cor3& cerebrum3& omnia alia membra principalia.

De auro potabili ex floribus cordiaKbus. Cap.xxvij.

Eftinuauetimus,nil vitra deauro potabili fcribere3 fed verus \lr <? amor3queerga oesftudiofoshabemus3quos fc/musefle aui>

Idos ..meliora & vtiliora Iegedi qfj hadenus Icripta fint.Ideocp ne longis verborum anfradibus,eorum aures tenerrimas ob

/ir tuhdamustipfam verum aurumpotabileedocebimus, quod quidem nullusynquam philofophorum3quantumuis peritus3improba^ repoteftjdicendo q> vllo mo fitjcoutratium naturg humang3quiapoteft

G dari

: Vari* cemcfttaA^ioduspuliierifandi Solem»

pulueris laterum codilium 1

beneaduftorum ana.3.!* Omniaharcopcime puluerr fmtur,& fiat pafta cum vri na humana, &fiatftratum iiiperftratum m quodam ti; gillojttavt in fundo eius fit ftratum de dicffca pafta ,& ali ud ftratum defuper de fiore niSjSC iterum ftratum depa^ ita A aliud de fforcnistfem^ per ita p rocedendo: donec to tum aura impofueris, 5C in fupremitate tigilli fiat ftra* tum de pafta fupraquofiat aliud de calce viua * Etfcito, q>nu!l9florenus debetattin gere alium. Et quum omrtia ^|| fuerint ita impofita jfiat fu^ Jl per tigillum coopercul5>c|d _ —™_ in medio habeat foramen cum acu fadumoptime claudatur tigillum vndiqj cum luto fadto ex crinibus. Quo facfto/iat ignis decarbonibus in (ongitudinepalmae vilius remotus vnd iqj a tigillotper horam integram. Qua dapfaifiatignisparumpropinquior per aliam horam *q «a quidem effluxa iterum parum appropinquetur per a Ii a m hora m, vt ipfum tigilla attingat* Vltimo vero fiat alius ignis fupertigillum,vndu£ ipfum attin gens Aduret quo<$ per horam integram.Hora vero yltima preterlapfa,

, ii nas f rige fcere tigillum^ ipfum fragedo,tnuenies aurum depuratu vfq? adextremupuncftu vbinihilremanfitq^ materiapuriiltma.Etitapoteris

f; affinare aurum v% ad viginti quatuor gradus fiue charatos.Poteft etia altus mo cementari per cementum regale viginti quatuor horts3recipiendo falis co dusamV mun,'s pr*paratipartesduasJ5<: pulueris laterum codilium partem vna, nandi (o f,a t pafta A incorporetur cum vrina humana* Vel fi velis ^ poteris etia afe lem gcet ftnare Solem per talecementum-.Rccipefalis comunisbene praparati^.f mentu* puluerislaterum cocrti1m.3*f3* vitreoli rubei. 3. i* mercuri) fublimati.3, vi*

puluerifenturomnia fubtiliflime/iatpaftacum vrinahumana* Poftei * fac ftratum fuper ftratum ,ficut in primo cemento eft enarratum* Deinde

fundatur aurum^fuperinfundatur falis 2mbniaci,3*i.mereurq fublima ti.3/3.ponanturpaulatimmtigil!umJvbieftaurum fufum.Eftetiam alf ud cemmtfi rquodfit hccmodo* Recipe falj s amonfacfi^i* viridis er is. 3*1*

vitreoli

pe auR) potabili ec quinta:eflen,perlapidem;' XXXVIII

iis &preciofius,^ fi expederes mille ducatos in exquiredo vtilius & ma

gisfumptuofum.Habetautem virtutem confortandi cor&onmes humo resfuperuacuosconfumit3optimum fanguinem generat & omne malum

. expellit,iuuentutem conferuat mirabiliter: vrinam prouocat,morbum ca^ •ducum curat & maniacos,leprofos etiam nutrit.Sedcaue,nc aurum alchi mi lirarum immtfceastquia magis noceret q? prodeflet, vt ait Arnoldus, propter venenofasfubftantias,qug in eius compofitionem ingrediuntur.

De auro potabiliexquinta:ellen.perIapidem, Cap,xxvirj,

I visfacereaurupotabile alio modo , Recipedequinta effentia diftillata perpredidlum lapidem phiIofopbsmm,in qua impo

^nantur folia auri,&itaioluanturin dicfiaqutntaefl entia,ita j ex auro fiatqaoddam liquidum potabile. Et hgceft mirabo

^ lis operationisad vitam fuftentandam^&r omnes morbos expel kndo s ,& a d ho m i nem femimortuum refocillandum,^ ad priftinamfani tatem reducendum,&eoperfeditor erit,fiimpolueris duas partes de quin tae lien,mellis,ita extracta vtfupradocuimus.Ponantur in vitrum circu latorium ita q> de aqua vitg predidla fit libra vna,&de quin.efien.mellis, ^«x .foliorum autuj^iiq . ipfum circulatorium optimedauderido in parte fiiperiori,&: lutetur cum ceratali,v t fupra docuimus. Deinde ponatur in balneo Mariae per quattuor autquincg menfes,quia quanto plus circula tur,tanto melior efficitur fubftantia,& tantoettam plus ip fum aurum fol

' uitur ,&cam materia alia incorporatur. Si vero no polis s habere folia au ri,accipies tres autauattuorducatosA' malleabis fubtililfime, ficutfit ab aurifabris quando voIuntdeaurare,fed tamennihil eft melius cp folia ait ri,fi polfunt haberi debono auroducatorum.Si vero non,&^ etiamnob les aurum ita maIleare,hoc modo poteris ipfum inpuluerem redigere.Re *r , cipedeauro meliori quod habere poteris,vel accipe aurum ftormorum,af X1°5U® ftnetur&cemehteturita.Recipeauripartem vnam,anthimonq partesdu aur“^‘ as,parum de tartafo,fundatur irrfimul in tigillo, donec tota materia fit li* nandI qutda. Poftea funda tur in fuforium tale, cementu

Et fernper agitetur,deinde finas modicum infrigefcere, dC inuenies ipfum aurum in acie fuforrj,& fuperhocefi ipfum anthimonium feparatum. E t hic eft optimus modus affinandi aurum.Et cum fuerint ommamfrigida ta,rumpaturinacieaurum ipfum ab alia materia,&finonfueritfaris a& alius mo finatum,iterum cum anthim onio fundatur,& fia t ficut prima vice. Pote dus affi risetiam affmare Solem pmalecementum.Recipe vitrioli romani vello^ nandi co eius cape falis ni tri rubificati,fali s amoniaci;, vidiris eris,.JB oli armeni, Solem»

G ij pulueris

Quomodo Fiat aurum potabilecum meile;

€arbouiSus*Ethicignfs duret quattuor ve! quihcjl horis,& ita calcinetur don.ee videris Solem a mercurio depuratum & mundificatum* tuncf» bebis aurum tuum optime preparatum*

Lauetur deinde aurum duabus aut tribus vicibuscu

do recentem.&hocftat tribus aut quattuor vicibus* .. . Deindeexiccafais ipfum Solem fuper paruirm ign£

d^JP“ j pofitumcum tpfaqumtaeflentia vini, Alius eftmot duapuluerifandi Solem. Facfiminftrumenturn de

® - 0 ^^jjpror velferro informa cucurbte3h©Cmodo. Et haibeat collum ftric?tum:habentem in orificio cru? cem exfito Ferreofa dam ,mam plitud ine vni as formk ducativel fierent,

~ ' :ro. Et oportet q? duca tus vel fiorenusaitingat

fuper quofiat aliud detarta* ro.Et ita femper facies>donec cucurbita iir plena,Poftea fu perimponatur ducatus vFflo remis>& ponatur fuper cruce locando in furnhm talem;

fe qjplutnbum fitfemperftJ quidum. Et quando aurum fuerit aliqua tifperin vnola* tere, fuper aliud vertatur^ hocmodoftet obediensadfa

uerberationis, vt iatn dtdg eft,Echoc modo poteris face* re dequatuor autquincft fio retiis alijfqji monetis argen* teis.

Deauro potabili cum meile. Caput, xxix.

Recipi

Modus puluerifandi Solem» XXXIX viereolibeftecafc/nati.$.vi ♦ fiatpuluis fi«us,cum quofiatftratum fuper ... . Aratum hoc vltimO modo,quando affinas aurum;dequattuorparti? AJllI“ce bus vriiiis floreni^non remanebunt nifi'trespattes.Siautem cupis Solem meatun* vel lunam ab anthimonio feparare &affinate,addatur parum de tartaro & lpfum anthtmomum non poteritattmgere Solem vel LunlLuna au Modus tem tuncdebetadmiicericum Venere» Eil autem modusfaciendip’ US

®°^em dis & ponantur ad ign£m3doneccandefcant,deindemaIIeentur,quantum poteris fubtiIiffime,(iaitftcaddeauradutn,poftea fcindatur fruflulatitft nau in minimas bra<$ea$,& pro. vna.parteauri,adde$ merairij partes fex: imfi- ponantur ita finfcil ad igne^calefiant,donec viddasipfum mercurii! mefeere, lautum fitin alio tigillo :&calefiat.pari modo,ficu t fedftide

mercuriojdeindefundatur rupernlercurium fumefeentem j.&aan bacillo tarodiu agitetur: donec totum fuerit fufum3deindeiterum concutiatur,do nec frigelcat.Pofthoc ponatur fimulin corium album,finit fit apud auri* fabros^ optime ligetuK&exprimatur: vt totus mercurius egrediaturqc iplo ccrio.Reliquum vero ponatur in tigillo ad ignem:donec mercuriusfu met3deindeponatur fuper marmonStffepius teratur. Iterumq* in tigufu mittatur,donecfumusex njercurioegrediatur,deinde iterum tuatur* Et hoc fiat ita fepius terendo & calefaciendo,donecoisfumus in meramo cef fet,&aurum in puluerem fubtilifllmum fit redadftr. Deindeponatur in fumum catenationis; faciendo flammam igniscum bgnoficco ,^-noa cu

G in carbb ni

Deauropota.epifcopi cuiufdam Treuerenfis*

neat.Pofteaab hac materia aqua vitg iterum abftrahatur petdiMHfai nem lento ia;ae,donec ad materia ip fam perueneris}& fiat tepida»fi voltis ris vitrum referuate integmm.Deindefundatur aqua fontis fuperipfam “ -_1._ii fVin nertres autauattuor

dies qutefcat. Pofr hoelauabis lpTam cu alia aqua ronns3cx mueroes ftantiam ftuemateriam infundotficutfieflet arena j&eft ipfaterra>quatn lento igneexiccabfs.Quum autem fuerit ficcatfudatur fuper eamdeaqua yiix redificata in altitudinequattuor digitorum, 8c filias ita permanare in balneo Maria: per horas viginti q uattuor,cla udendo orificium vitri cu alio vitro,&IutSdo cum cera tali,vt fupradidumeft. Pofthocipia aqua

fuderisA iterum perdiltdlationem abltraxeris ,tanto meuus.E i qu^muu ipfa terra fueritexiccata,ponaturcucurbitaad arenam ,fepel tendo ipfani cucurbitam inea vfcp ad collum,& abftrahatur igne fortitotiesjdonec nui lumfumum in alembico confpexeris,non amouendo ipfum receptacufun* Quia oportet q> aqua vitae 8C fpiritus fiue fumus ille limul immifceanf, 8C ita habebis dupdemeta,fdlicetignem,S' aerem. Pofthoc accipiatur ter raA optime fuper mannore teratur & ponatur in cucuikitam>(uperinfifc dendo de aqua vitgredificatatmaltitudine trium aut q uattuor digitorS: SC imponein balneum Maria: per diem &node,donec fbluatUr» CtquS fuerit folutajfrigefiatjdeindeabftrahatur itero, &Ccxiccdtvtt ipfa terra ad

f-o Crorif TfJtiaDtnllim

optime cum luto iapienti^occaianecur m rumw reueruei auuiu*+ pauu? rasquattuor,Deindefrigeftatj& iterum fuper marmor teratur, &C in cui: curbitam ponatur3fiiperinfundendo de aqua vita*redificata»&: ponatur inbalneum Maria ad foIuendum.Deindeiterum abftrahatur aqua vitg & terra iterum calcineturper horas quattuor,dum fueritficca. Vel etiam poteft itacomburijVt candefcat:deinde iterum fbluafur in balneo Maiig cum aqua vite. Et toties folues & caf cinabis; donec non poteris vltracalcis: nare vel foluere:& hoc fit communiter in fep tem vicibus: dunr magifter rede operetur. Dum autem volueris cognoftere^quando ipfa terra n3 foluitur vlteriusraccipiaturparum de ea terra:& exkceturad aerem: &de aqua fua fuperinfunde tres vel quattuor guttas >(? foluitur,ftgnutn eft: tp fom adhuc non eflefatis prgparatum .Ideo# oportet ipfam iterum foIue* re in balneo M a rietdeinde cafcmarerdoriec verum poteris habere indicia,, tpfatnrion pofle plusfolui.Vlttmo vero debet exiccari:&calcinari:&fri gcfierit&tunceftpro fefola ignis & aer ab ipfa funt feparata, Deinde fumantur omnes illae aquarteum quibus foluifti terra predidam: debent poni infimul in cucurbita,vna cum ipfa terra^ponedo limul in bal .maris &addendo deipfaqufhtaeftentia3&:abftrahaturvfc^ ad medietatem c5

■' v ' itme

De auropotabili epifcopi cuiufdam Treuerem XL

Edpe falis gemmg bene prarparatumellis optimi:afauoablqj igaeexeradi,vt fup diximus,aqure vit* redificatganajpan;

' pss gquaies,diftillenturomnia fimul per tres vices. Pofteaacci pe de hac materia diftillata libram vnam /oliorum auri finita

quantum volueris,&ponein cucurbitam, ipfam ponen do fuper cineres.Poftea adde reubarbari dedi, ligni aloes bene triti,r«w pohtici,offis de cordecerui,mufci Alexandrini reccn tis,anibra: boha^an 5, i,o mnia fim ul m ifcea ntur, & odo diebus elapfisdiftillaper filtrum, 66 habebis optimum aurupotabiIe,ad multas egritudines conducens & cor pus humanum mirabiliter reftaurans.

De auro potabili ex folo auro & aqua vk*. Caput* kxx;

1 Cei pe auri fini Ulmi iit) mtalleetur fubtilifltme, 66 fanda? in bradeas minutifltmas.Peftea accipe mercurij abluti\J.i,f5

i fiatamalgamapoftea ponaturfupermarmor,addendotonde fulphure viuo>&: bene infimul terantur, dcindeponaturfa

tigillo fuper carbones,& finas ibidem jdonatbtiimfulphur fuerit combvt ftum,poftea ponatur in cinericium. Et iterumdeinde ponein tigillo ad ignem ,donec ip fum tigillum rubefcat.Poft hoc amoue tigillum ,& inueni

Solem In pukierem fubtiii ffirnum,coloris crocei calcinatutn.Poftea po tiaturin furnum reuerberationis,& auruni tuum eritoprime praepara tu* Laucturdeindecum aqua vitae fimpliti,&exiccetur.Ec de hoc puluere caa piasquantum volueris,fuperfundatur deaqua vitgredificata totidem,vt vltraaurum emineattribus vel quattuor digitis: Mittaturdeinde indreut latorium,&! ponatur in balneo Marig,cum fuislapillis in medietate poti deris auris^ circuletur, vtdecetA ipfum aurum liquefeet SdefolUeturiii aquam coloriscitrmi vel crocei ,vt.etiam tingat capillos humanos* Et ita habes etiam verum aurum potabile.

Deaure potabili cuiufdam Treuereafis epifcopi. ■;WM& Caput* xxxi.

Nus infignis Epffcppus Tcuermfis faciebat aurum potabiV Iehocmodo.Qiiando difliKaueris ipfam aquam vita:, & in fundodiftillatorij ipfum ffegma ficutmateria tenax refedei rit, accipe aquam vitae duaibus vicibus in Balneo Marte di ftillatam: fundendo fuper hanc materiam nigram^dum fue* rit mfrigidata ,& ita ettarn per diem Retiam nodem rcim*

Etde mirabilieius virtute*

in magnitudincquarundam margaritarum,Si eft ipfe vera quinta eflen? tia.Si ergocum ca volueris facere aurum potabile iuftum Si verum ,habe asfoliorum auri finiffimi>$u\qufdebentimmifen cumquintgeflentiat.

fup effundatur de meliori aqua vitae comp©fita,quam haberepo ceris in quantitate librarum duarum Si femis.Potes etiam addere duode? cim partes de quinta mellis edentia: & tunc vitrum debet optimelutari,& debet poni in balneo Marie,& videbis mirabilem operationem,& vnio£ nem ipfius auri ^quintae eflentix,quia iemper fimul alcendent di defee dentjdonec ambo conuertanturin oleum fpifldm,ficut eft fanguis huma nus.Quumqj videris hoc oleum ita efTe coagulatum,finas infrigidari vi trum,deindeclaudatur optime,& p onatur in cellario ,&ibidem defemet ipfoiolueturtoties,vt non poffit ampliuscoagulari,etiam de maximo lg ne.Tuncfcias ipfam materiam efle fatis paratam-Hocergo oleum eft opti

r ma medicina in omnibus grauibus egritudinibus. Eft quoc$ poemati* uum hominum fanorum amorbis.Caueergo,nedeturfano vel morbido

‘1ulusaun.ifiipfa neceftitasexigat:ita q> in tribusmenfibus dabis ikltemtresgufcs n pota^ taSjqUia fepfus dares,ipfa anima ex eo tantum deledlaretur,Si tantum

gaude ret,q>etiam ab ipfo corpore poflet Te^d|mQuum vero dederis ali aiiinaeffate,dabitur cum aqua fontis pura .In hyeme vero cum iurecapo nis,vel cum vino. Si autem velis facere lapillos fiue Criftallum breuiori

tenuis ficut vinum grofliim Silpiflumin fundo remaneat,quas debet ree poni in aliam cucurbi tam,tterum flegma fuperinfsndendo Si diftillado ficutprima vtcar>6(iterum itafiat,vt poflfis. extrahere materiam illam, quse debet imponi in caldare,& ibidem penna neat,donec iterum intenu* em fubftantiam vertaturlficut fuit in principio; Acripiaturdeinde & r& ponatur incellario,ipfum vas optimecooponendo, vttiihil impuri p olis fit incidere;& ibidem infrigidetur per fpacifi vnius mefis: vel paulo plus. Quae quum p.ennanferit ita in cellario per praecjicflum fpaciumtemporis, , fuperfundaturdeaquafontisclara,&manu fimufmifceantur ,&! coletur in vfceum vitreatum,& inuenies paruos lapillos tranflucentesficut Cri* Rallus,&eft ipfa vera terra, qusedebet teri, Si admifccri auro, quod eft in circulatorio^umipfaquintaeflentia vini Si mellis,Si videbis folutione auri.Reliquum vero extrahatur Si fiat oleum,vt 1'upra moftratum eft* Et hoc modoetiam habebis optimum aurum potabile.

De auro potabili cum vinogrgeo vel fifnilibus Si fpeciebus aromaticis. Cap.xxxij*

Recipe

Deauropotabiliepifcopi tiuufHam Treueren; XLI

lgnekntoA anteponatur aliud receptorium.Deinde ignis augmentetur donec omnis humor dC materia flegmatica ab ipfa feparetur.Quo fado, magis crefcat ignis ad expellendum ipfos fpiritus, donec videris paruas puftulas in alembico apparentes penitus tranfij fle,deinde iterum calcine^ tur,& foluatur ,(icut fu p erius fecifti.Ethoc debet fieri fep ties,&toties fem per terra foIuatur,&calcinetur, Deinde teratur iterum fuper marmor ponatur in pellicanum ad circulandum in cineribus,& fbluendum per dis: esodo,& videbismateriam ipfam coagulari.Si vero nonhaberes pellica num,debet poni in tale circulatorium. Quumcp videris materiam effeita coagulatam,c bec iterum folui in balheo Marie, 5t deinde iterum coagulet in cineribus ♦ Et hoc Fiat toties, donec exeat^ materia ficut oleum ,& eft ipfa quirita efTentia.Sivejf ro nonhaberes pellicanum vel circulatorium: accipi| anturduatcucurbita? vnius magnitudinis, a! teraml fuperalteramtrnponendo quum fuerint in orificiol ambae optime polite 6l ad a?quata?.In quibus im?| ponatur ipfa terra calcinata,&tantundem admifceaB turdeaqua ipGiiSjdonec ad fpiflitudinefmapisre^B d ucatu r fiat cannale ferreum in drcuitutoniump (Trionis ip farum cucurbitarum, ipfas lutando circa^ cannale cum cera tali,vt fupra didum eft, dCita. fit quafi alembicus cecus hocmodo. Deinde ponatur ad circulandum in balneo Maria?* r“ Poftca difttiletur per alembicum cum igne bono:do | ‘ nec triateriaficca in fudo remaf neat, & aqua qua? ab | ipfa eftdiftillata,refemetur. Deinde fuperinfundat aliaaquatquamin prima circulatione abeacolafti, fuper i p fam materianricirculemr per dies odotitem diftilletur, & hoc de odo in odo dies fernper facies: donecaquae omnesimbibantur.Ethocfadotomnes. aqua? colligent in vnuyast&d fugfundatur de aqua vita? redifieata:&ipfa materia calcinetur prius pho id ras quattuor in furno reuerberarioms, donec fiatea* * dida:fenper ipfam ponderando prius: vtfcias ,qua f___ tu augmentetur: Quo fado:ipfam rurfus cu aqs fuis in ctrtulatoriff po? nes: fuperim p onendo alembicu cecu ,ip fa s! utando: v t fupra .Deinde mitta tur ad circulandffin balneo p ntenfes ddosivel vitra,fecunda q> quantitas aliquan materia?indiget.Deindequffdepofuerisalembicumcecfif, inuenies ipfam doeft ciV materia in fundo cfimlatorij tranflucente& darafficut eft criftallus aliq; trina*.

in magni

Confe&io aqua: vitae,quinta eflen^eiuf^ fruflus:

dctadeKponaturfcgwgttim, Materiam wdenfaai,qug^^d°ttma| ftt/acias buliri ad igne,donec exiccecur.Poteas etia ex hoc extra hereotarl m2ru3deafum3&rpmm:quodeftcaIidu,&hocettadebetopnmeciiftfe!

diri*deinde calcinabis ipfam materiam nigram infumo reuerberatioisA i pro vna parteterrse accipies deipfaaq ua vitgpdida partesquKp ,qug de 8 betefle dulcis/uperinfimdedo ipfam A ita emaneat per dies qu^ecim, B donecfoIuatur,Poftea diftilletur per filtrum,abiciendo feces,diitiHartdo| iteru aqua,&calcinarido per dies q uattuor aut quinqp» Q.uo faCtounuenu j es terram alba, Videergo vtcaute opereris hoc: vtpoffis habere bonam parte de ipia terra:&poteris dealbare di mudificarep caliditatem ignis, &nhumiditateaque.EtitapotesmteIligere,ipfam,aqua nil valere q? ad

mundificanduddeocp nullum debet habere fp i rit3,Verum quidem eit,m ipfa aqua vitae ede ignem 8i fpiritum, fed habet in fe qualitatem aqueam (quodeftipfumfteema)&tefream,quodeftipfum impedimentum per* fedionis*Etideodebetdifi:iIlari fex autfeptem vicibus,vt beneredtihce*

■ turtDeinde debet circulari in quinta edentia ♦Et fi hac aq

Deauro potabili excellenti. XUI

Eripede vino meliori quod habere poteris, fjoit eftmaluati* cumjbaftard um ,vel Romanum,Corficum >%cum,aut

H fp an um,diftilietur per alembicum,donec poffit redihcari, I vt fupra didum eft de aqua vitae. E t cum bonam quantitas

tem habueris de hoc vino diftillato,itemmdiftillabis fex vel jfontem vicibus» Poftea ponatur ad circulandum in pelIicano,iplum mfi olendo pro tertia parte,vel fere ad‘medium, Deindedaudaturfbrame pel

licanicum pafta fada 4 albumine ouomm,& farina optima;^ ponatur in balneo Mari* lenti ignis,per diesquadraginta! vel plus. Deinde li gU ftando fenferis aliquamdulcedinem cum odore excellenti! fatis circulatum effe putato.Si vero non,debes iterum ponerein pellicanum donecadid g ueniat,Etquum fiierit itatponatur in vitrum optime claufum.bt harc elt ipfa quinta elTent,vini,qugdebet fumi loco omnium med icmarum:&de# betdari egrotanti temporematutino. Dolis eius eft de.J.i) .vfqj aa.j.uj, f3m q>egritudo eft intenfa vel remifla,Si vero velisadmifterelpecies aro# maticas,poteris caperenucis mufcatg, cinnamomi, gariohlorum ,zedoa # rie!galang3e,zinziberis albi:granorum paradifi,3*i.puluerilentur,a po

^ nantur in libra vna aqua prgdi d&$.tj .harum fpecieramA’ po natur in vitrum cum collo Ion# gotbeneclaufo fupercineres,per horas,xxiitj .vitrum tribus aut quattuor vicibusagitado.Poft ea coletur per pannum lineum,

, ipfa s feces fegregando ,alia vero [materia debet diftillari toties, idonee non poterit vitra diftiila# |ri.Deinde debet circulari: vt fa# fpra,&ita habes quintam effera

tiam Si verum aurum potabile.

De alio auro potabili excellenti* Caput. xXxirj.

Vntqui diftillant di abftrahunt aquam vitae a meliori vino quod habere poflunt,ita q> materia flegmatica infundo rema# neat.Ideocp ne in hoc fallaris. Primo diftil labis mediam par# tcm,&aliamedia pars eft ficUt aqua fontis clara ,de quo non debes mirari, Si etiam hac iterum debet diftillari lento igne,

deinde

Vfus &frurtushumsmdiem*.

bicumafceaderet&cum afcenderit,operaberis vitra vt decet» Sivero nonpoffis habere cucurbitam ad hoc accommodatam,habeas vnam retortam,talem*

I Eil etiam fdendum ,q> quando aqua vite eft defcca# [ta 5C re&ificata,&perueaeritinquintam eflentiam

i 1 cum odore fragantiffimo/cias ipfam habere propri " i am terram ab ea venientem.,qugperuenit in aquam |&afcendit,quaft volando per naturam aqua:,qua ? fecum fadtalcmdere.Si ergo pratdidainteliigis,po A teris facereaquam ad folumdum omnia metalla, &

fi hoc non intdligisjnihilfacere poteris quiainhoe coniiiiitomnis modus foluendi» Medicinam vero qua: debet darihomi* tii poli proiedionem, accipies in quantitate vmu s graniordeacei,&po* natur in poculum argutum cum vino albo velcum aqua pura,ipfam for*

'titer calefaciendo fuperignem doneefoluatur* Poftea ab ignemoueatur &cumccdeariaygenteoagiteturtdonecfrigefat. Detur leprofo (tornas- cho ieiuiK) poft med jamnodem *PoteO; etiam dari omni egroto in quacuti

prasn, ^ inljrinftate fit',5t ftiri mala valitudine iacuerit duobus inenfibus/ana* bitur in duobu sdiebus» Si vero homo eil fanusjomni anno ter accipiat hanc mediciriam.Hinc dicit Amoldus de villa noua /ecuralieHenricum duparn Verona’ex precibus patris fui>cgis Aragsnum, qui tribus men#

fibus leprofusfuit^ in tribus diebusconualuir. A it etiam fe vfem fuiu fefiacmedicinainfenedutefuat&quandocunc^habdaatcaloremexdefe^

dtunaturgjvdetiam ex alia caufa,ipfam medicinam cumfrigiditatetemt pera ffe. S ivero h ab ebat frigus ,m edicin a moderabatur hoc ex fua calidi* fafe.Etfaltem duabus vicibus in anno hocvtebarur: falicet vna vice in eate.Et falcem duabus vicibus in anno hocvtebarur: falicet vna vice in rellate: &aliavicae in hyeme. Circa hoc notabis mirabilequiddam.Si hrec |nedicina deturegrotoqui de voluntate dei debeatmori,nullum eft reme qitnn.adhibetidi aliquammedtcinam.Sedpofl^ fueritmortuuslhabet

• oculos apertos A' colprem naturale3acfi viueret & videtur mortuus quodl * ammodp fpiritu fubito efieraptVpfiquocp crines talis hominis,&bar*

ba,& vngues fompel crefcant,quia (anguis qui eft imeorpore non potatl pucrefieriVp rop tercalorem naturalem,

qui per medicinameii fuftentatus.

De auropotabiliad paralifim» Caput» xxxv.

Fit

D eauro p ota. cum gemmis, vt ad ipifcatiirnaturam qui.efle; XLIU

fpfrfius & fgniSjnonhaberetnaturam ipfiusquintg eflfentiae deterra pnec dida non pofIetaftendere3ficut eft opinio Hermetis3nec!lpiritus 8C ignis in terram fixari.Eft aiitem ha* aquae vitae quinta:eflentiae. Habes cucur bitam cum alembico roftrato &imponequattucr libras deaqua vinercc clificata.Deindelutabisoptfmeipfum alembicum3cum talipafta3vtiam feputseft dictum j&imponatur in fornacem ad diftillaridum,ita vt decet Cuius forma eft haec.

Aqua autem dtftillata recipiatur inreceptonum3dtim fit bene clarificata; Indeextinguaturignis:&re(eruaaqua in vitro optimedaufbj vt nullus aer ingrediatur,quia nihil ahudeftqj fpiritus*' Et hoc fac! iribus vicibus* femper aliquid (inendo in fundo diftiHatorij,vtlcias fecure,nihil aliud ef fe^ fpiritum bene redifieattl Hoc ita diftillabisquater habebis aqua odoris fuauifilmi operatiorlc# mirabiliflimg, Quiafrveneng aurfumus

foluit Solem S^omnes gemmas, Ad faduram vero huius auri potabilis a!iq accfpiuntfolia auri puriffimi3trita fiiper marmoreum mdledonec vis deanturefleredada in aquam, vel q> appareant fatis ede fubtilia ad feris bendum,Poftea Iauetur in vale mundo cum pura aqua fontis: qua-debet efletepida3poftea finas itainfundum relidere, poftea ponatur inaquant vit^vcl in quintam eflentiam,& habebis optimum aurum potabile. Poc reft etiam poni in aquam mellis: vel in aquam azueearo diftiHata» Ethoc aurum potabile mirabiliter tollit omnes egricudineS:praedpue lepram.

Deauropotabilicum gemmis. Caput, xxxiiij;

91 autem volueris facere aurum p otabilccum gemmis/dlicet cu \ fmaragdis3faphtds:rubinis3granatis3iacintis , vel etiamcum ] margaritis3oportetomnes gemmasfubtililTime terere fuperla f ptdetn marmoreum 3& de puluere illorum lapidff poneS in prae

d idam aquam vite3& circuletur p er aliquod tempus inpeUicano, poftea di fti lietur. Et hgc 3q ua foIuitomma:&:afendit,quemadmodum fi vola;? ret.Siquoq? facis afcenderefuperaurum3vltra nunCfj afeeridet. Et hoc eft feaetifTimummnattira.Tranfiendo vero ad ipfam terram albam praedi* clam 3vtpofttmus eam facere alcendere3vt adipi Icatur naturam quinta:ef fentiae3ad foluend um Solem vel Lunam Accipiatur ergo de ipla materia alba Sede Sole vel Luna an partes aequales3& tantundem depondereprg dide aquae vit%& quando aurum eritfblutum, ponatur in cucurbitam noh riiaiis aItam3quianon p olla in altfori afeendere, QC fac i{afam p ales

Varia; ccmpofttiones auri potabilis*

& debet etiam hoc medo in aqua vttg fol diflblui, Poftea quum omnia fuerint diflbIuta,reripequattuorillas aquas,fn quibus foluifti materias predidas &diftilleritur percineres igne lento toties vt omnis aqueafuttf ftantia ab alia materia feparetur,in tali fornace v t hic eft*

Iit hoc fiat toties,donecv/deas materiaminfundo fmulem oleo. Deinde ponatur vitrum cum ipfa maceria inlocum humidum & vertetur materia in fubfiantiamcriftallinam,deinde (qluatur in aqua quattuor, fubftantf ammdiflblutarum,ambra;griftrimufa' alexandrini recentis an.de hocfitquoddam oio.im.Et quum volueris opitulari egroto: accipe folia & flores deboragine & foIuia,an.M;i.IaumduI?e.M.f$+ ponatur in quarta partem aquae vit£,& iri hac permaneat per dies tres integros. Poftea difttl letur:&in vitro benedaufo optimecuftodiatur. Et quum volucris dare egroto jaccipeguttam vnam oleiprgdidi ,& centies tantum de aqua tria herbarumr&hoc dabis patienti cum maximo difcrfmine & prouidentia: quiahxceft medela,qua:omnesinfirmitateshominum occultat,& eft th® faurus occultus omnium philolbphomm.

Dc alio auropotabili bono. Caput. xxxwV

Ecipe aqua; vitx fimpftcis.f .ij .boracis dep etra. $4. difTohie boracem indida aqua vita?. Deindefoluezueearicandidi* 5.i,in aqua vitxj.ii) .f$.So!ueeriam cSphorae.f.ij.in aquae

vvitac.f .tj .^.Vltimo vero accipiSturfolia auri puriilimi, que foluanturetiam in dida aqua vit£,& hac quattuor aqu£ viteponantur in aicurbitamcoptimeipfamdaudendoj&itaper vfuim diem requieftat* Poftea fuperimponendo alembicumsS£diftilIa vfcf ad medietatera.Ppft ^ponatur cucurbita in locum humidum^quattuorilkc materia; tncru» ftallum albiuimam &C candid iflimam conuertentur.Poftea loluein aqua ab haccriftallodiftilfatahace ftquentia. Ambraebonacimufcifini recentis, am.$.i.margaritarutnoptiniarum.fd.ponanturin balneuMarfa^&fiht omnia bene lutata ,& in diebustribus conuertentur in oleum, quod qiwV dem eft aurum potabile.

De alio auro potabili cum aquafortf* Cap, xxxvrj* HCcipe aurum optimum quod habere poterisquod ioluidebet in aqua forti deinde euaporetur & abftrahatur aqua per alembicum/ion tamen debetotnnino exiccari,quia eftetftcut oleum .Poftea fuperfundatur deaqua mellis;qus fit etiam di

- ftillata

De auto potabili ad paralifini, XLIIIJ

It aurum valde preciofum ad omnem parafiG’m}hcciho^ do, Soluatur aurum purum in qUafttitate.$.iiij ,iri Aqua forti.Deinde habeas aquam fonnsdift illa tam toties, vt dulcelcat jin qua didiint autuin debet lauari:& quumfue rit in puluerem redadum ponatur in aquarri vitae fimphV ecm3quatefdiftil!ata,Deinderecipepulueris bora«s,$,f$

diflbluatur pdri modo in aqua vitf fimplici imponendo tti paruum vitruc & totum id cum aqua vitg implendo. Recipe etia campftorg.5.1 .&di iioli» natur etiam hoc modo praedido,VItimo Vero capezuccari cadidati.$;.i;

H tj

Deeodem auro potabili.

deftdo de aqua fontis in altitudine duorum digitorum. Deirideportatu* irerurn ad ignem ,donec fpumefcat & iterum fpumam toIles.Pdftea fundas fuperipfummel albumina quattuor ouorum optimeconcttfla&!depura? ta j&itnas modicum bullire/emper ip fam ipumam tollendo, 8C quu be? ne birllierir,per fiitrumcoletur. Poft hoc ponatur ipfurn mei colatum ad lentum ignem,donec omnis aquofitasabeo recedat; &i poli hoc ab ip fi) mdledifiilleturA'hocquod.deipfo diftilauerisjiterum duabus vel tribus

vicibus diftilleturA quum poft diftillationem requieuerirodo vf decem dies,habebrs aquam paratam:Quando aucipfomikgmade vinovelfe cibus abftraxeris:& Q> feces ipfp inlpiflenturfkut meEponaiur in arenS, tuperinfundendo aquam vitae, vt emineatfupcr feces tribus digitis, & ptl trefiat per odo dicsfub akmbico ceco tali*

Dcindeitemm abftrahatur aqu& vitgpcrBalncul Mariae. Pofiea fup erfund edepuri Ifimo firmate |

1 .fexdedm aut,decem &:odolibras5&:ponaturin are j namfrigida m per d i® fex, & crefcmt 1 apillt in ipfa I terra,qui debent poiteaiauaricum fiegmate, donec i depurcimir:deindeexiccentur paruo admodum igt" ne.Pofirea fitperinfundeeis aquam vitg: vtfupere mineat tribus digitis,& pofi: qua ttuor dies iterum. abftrahaturper balneoMarifr&C hocffac tribus vb cibus. Vltimo vero ponitur in arenam cum valido igne,vtfpiritus expellantur. Videbis quoq? oleum« r venire,qued permitte exireinrdeptaculuidoiiec funius ceflet,& terraerfS fatis calcinata.Illa autem aqua llcefr vtendum.Recipe terratn caldnatar» fuperquam funde demeliori aqua vite,quam poteris habere^iigerat filb alembico ceco in balneo per diesquatcuor.Poftea iterum abftraneaquam vitEcfmiim per colaturam,ita vtnon coloretur de terra.Poftca fuperinfS . datur alia aqua vita’,&'fiaryt prius.Et hoctofies facies, donec aqua non coloretur vitra deterra. Deindeponeipfam aquam fh balneum Mariae cum terra ,6d abftf ahatur lento igne,& in fundo cucurbitg iijuemes terram albam aberam ficuteftiaI,quamitempoterisfoluere.&c6agulai'e vtpri?

Oleum us,donec fatisafpera &C fubtili&videatur.Qleum folii fit hoc modo. RecI Solis. peaqu»viteprepararfIibrasquattuor,ducatosduoderim3qui folyantuf

in aqua forti/uperinfundendo aquam frigidam A'conuertentur in calce, • quam cum duplici pondere zuccaii candidi teres Aindelauabiscfi aqua dulci diftillata,vt zueearam ab auro abftrahatur. Et quum fuerit exicca# tum,vna parscalcis debet teri cum tribus partibus mafiicis prgparatiA

addatur

Modiis extrahendi aquam mellis; XLV

r ftillataper alembicumtvt ipfam materiam tranfcendat quattuor digitis,; Ponatur ad digerendum quattuor diebus,& totidem no cftibus in Balneo MartePofteaaqua.mellis iterum abftrahatur per alembicumtdeindeali* am aquam mdlis impones & digeres,v£ fupra, &per omnia faciesficut in prima vicefecifti,&fcias q> remanet ficut oleum tenue,cu ipfa aqua mei lis poftea parum refideat.Deindetoties abftrahes aquam mdlis ,vt nulla falfedo remaneat de fubftantia aqug fortis,in quadiHolutum fuit aurum & quum per faporem mellis amari tudinem in lingua perceperis: habeas aquam vite duodedes diftillatam ,in qua nullum fit flegma,-Sa'nea fol* ues aurum, vt aqua aurum tranfcendat quattuor digitris,deiride bene Iu* tetlir diftillatoriumiinquod impofueris,cum lutoforti,& ponatur inbal neum M arig,donec foluatur.Poteft tamen hoc citius fieri in fimo equino & magis eftnaturaleqj aliud ,dum ponatur in fixatorium fiue pdlicanu Deindeabftrahaturaqua vitat ab auro per alembictim ,ita vtaurum re* maneat in fundo vitri ,ficut quoddam oleum,vel butyrum,&hoceftipfu aurum potabile. Quo quidem poteft vti quilibetegrotus in ele&uarij s, vd cum vino. Aqua autmdlistquaein pratdicfto aurofunditur/ithocmo do.Habeas cuairbitam,in quam (mponeipfum meI,6Cquum mei afcen* derit,aperias parum alembicum,&iterum refidebit in fundum cucurbitae & hocfac totieSjdonec totum md fuerit diftillatum. Prima ergo aqua sii alba. Alie vero poft primam funt bonaead caluidem,quia cum caput ex ipfis inungitur,pili crefcunt. S unt etiam bona: ad fpfum' aurum potabile quia abftrahunt amaritudinem ex ipfo,

Dealio auropotabili. Caput.xxxviij;

iBcipeaurum purum foliatum,teratureum falecomunf prte parato,& quum fuerit mtumftterum parum de fale addas ,& bene fimul mifceantur,&calcineturin furno reuerberationis per quattuor aut quinti? horas,faciendo bonatn flammam ig

__ _ ► nis,deinde finatur frigefeere. Laueturpoftea cum aqua dulci "tepida Poftea ponatur in aquam fequentem ad digerendum,per nouem

dies.Poft hoc ipfa aqua abftrahatur ab auro,8<:iterum fuperfundatur,& digeratur,& iterum abftrahatur,&hocfiat ita duabus aut tribus vicibus cum Ientb igne.Poftea fuperinfundaturaqua fontispura,& itera abftra hatur.Caueautemtne nimium ftcceturaurumtquia in fbiutione foret ni* mis a fperum: & quafii inobediens folutioni. Aqua vero fupra nominata debet fiefieri. Recipe libras quattuor optimi mellis,&: bulliant iuperlen* to igne carbonum incapfia ferrea;& fpurna femper tollatur, fuperinfun*

° • H iij dend®

De auropotabili volatili* XLVi

addatur deaqua vit£,vc fiatpaila ,qug ponatur in vitrum A accendatur, 8C jpfum vinum cum maftice ab auro (eparabitur per combuftionem, QC Sdpfocalxinoleum vertetur.Hocergooleuntdeponefubtiliffime. Etfit calx non fuerit tota folua .lauabiseam iterum cum aquadulci, & teres cS maftice Afacies per omnia vr fupra.Ec fi babet quandam nigredinem vf impuritatcni jdebet lauaricum aceto diftiIIato.Et quum totum fuerit coiv. uerfum in oleum .accipiantur p artes duar de terra alba parata^ immifce antur cum prxd feto oleo: vr fiatpafta.parum addendo aquae vi taj. Dein de ponatur in Aquamvirac praeparatam,ad digerendum inBalnm per' vnum mrnfem.vel vitra .fecundum q> videris /elutionem Solis cito, vel tarde.Fitautem folutfo Solis hoc modo .Recipe auri puri boni.j.i^ mer^g^^ airrj bene abluti&purgati^.iij>fiataraaIgama* Poftea mercuriusfepare g0ys^ tur ab auro fup er cinericium .ficHtfit apud aurifabms, & aurum remanet ficut qugdam farina eitrfna.Pefl hoc cape fali s amoniaci.5/5.imponatur in aquam vitecum aurocaldnato Aftet in balneo Maria:digerendo per fec dies.Poftea abifrahatur ommshumiditas cum calore ignis primigra<; dus.&mc paratum. Deindecapeaurum illud ita paratumA imponcin cucurbitam vitream mundamdm ponendo alembicutti cum roftro,&om^ niaoptimelutentur/undefuper ipfam materiam parum oleioliuscAdi* ililletur inprincipfocum lentififimo igae.Vltimo vero invalidi ffimo. i# cutfit in aqua forti. Quo fodo,aperi cucurbitam A fi aliquid in earem&s fit/iat peromnia,vdupra,&:hot facies .donec nihil in vitro remaneat. Pofoea vero abftrahatur ffegma per difti!Iationem,haud fecus fodendo A habebis optimum oleum ad aurum potabile, fideli bonum & expertum

in multis.

De auro potabili volatili. Cap.xxxix*

Vruai potabile volatileadplurimaconducens/ithocmodo Recipe devino meliori quod habere poteris quajitumomty volueris,ponaturin vitrum cum collo longo A claudatur, ii* cut folet fieri cum frgillo Hcrmeds A pofrea putrefiat,SC opti

mecuitoaiatur.nefrigefiatA ita permittes requxefcere,donec acq uiratfe* cem,ficut focitacetiim A eft ritrina.Onas ftaqj ftarelongius.donecmtara? cedat,& habebit albas venas,ficutfl effont flammulae ignis A hocntcom munirer in fpado trium menfium. Deinde ponatur in cucurbitam opti# me claufom Si diftilletur cum igne.fodo ex ligno ficco,in aqua tepida, U cut fit in balneo Mariae in tali fomace.vthicdepingitur.

Dea uro potabili vegetabili.

Poftea ponatur alembicus in cineres, & inuenies lapillos de albatos ficut niuetn,vel falemuEt vinum quod extraxiftiex lapidibus ,quumcandidi remanfemnt/craetiir ad multiplicationem & fermentationem. Vltrafal ipfam fermentatum cum calce Solis & Lung imbibatureu aqxixvitx pri us abftrada Aftnt tres partes fal is A vna pars calcis, ponacurtubalem;* bico ceco,ad digerendum in balneo Marig per diem naturalem, Poftea imponaturalembicuscum roftroA diftiIletur*Hocfado,iterumfuperin£ fundatur vinum in altitudine trium digitorum,vt fupra didum eft A dl

„ geraturiterum fub alembico ceco per diem naturalem Aexinde iterum di Q?° ftilletur.ficut pflus feciftiA hoc fac totiensldonec fermentum dC terra in re Ipiirs <kt ceptaCu!um tranfierint A fint conferua in fp iritum vel in fubftantia aq up bet redu am<gi ergo hosfpiritus volueris iterum reducere in corpus, ponantur in ci m cor* ba|neo ma,&coaguIabiinturin lac album,quod appellatur lac virginei?,

efttamen differens ab eoIade,quod fupra vocauimus ofeiiplGbi. Poftea Oleum jterum infundatur deaqua prxdida A ponatur fubalem bico ceco ,addi£ virgine gerendumhoc tamdiu fiat,donec totum conuertaturin fpiritum vola

tilem. Aquaaut vitte,qute fuper hoc lac natat,diftilletur in balneo MaA infundo diftillatcrij inuenies verum Iapidem & haec app ellatur tranfmu tatio fpiritus in corpus.Dehocefgo lapide accipe in quantitate vniusgra ni hordeacei,flipermercur4 viui ldri &piirificati.3* x,cu fueritcalefadus in cmcibulo A'videbis ipfum mercurium coagulari m Verum Solem vd Lunam,fecundum primam fermentationem A hoc poteris cuftodire, Si vero non velis cuftodire,iterum depuluere fuperimponatur, & couertetur totum in pulu erem,qui debet imbibi cum ipfa aqua abftrada a prgdido lapideA hic eft veruS lapis,fi' ipfi tindurse fuperimpofuerisalium puE uerem Ahoc poteft augmentari in infinitum.Et fi i pia aqua,a lapide ab ftrada,deficeret in augmentatione,pOteris aliam bonam aquam vitx lof co eius capere,quia nihil in hoc eft deferiminis.

Deauro potabili vegetabili, Caput, xli,

‘St etiam aliudaurum potabiletqdmirabilitereofortathumi ^^^^ditatemfuperfluaminhomine.Etfithocmo, Recipedeipfa » quin,effen, vini,ita extradatvt fupra docuimus,in qua poffit

i refolui aurumtvirtutem fuam conferuando Ahoc fiatfubtilij? , ter per viam continuitatiscum humiditatebalnei Adiftiktur ipfa aqua igne Iento,totam humiditatem ab ipfa feparandoA

ita etiam fubftantia auri remahebit in diftillatortj, fundo tota ficca', Poft hoc capiatur de illo vino A diftilleturper Alembicum toties,donec non poffit vitra combuiiper dimmutionemfuIphUfisfut,femper quamlibet diftittationem in quodlibet receptaculum fufcipiendoA cape de fecunda

De auropotabfli pr&fofiffimo; XLVB Poft hoc a«dpe libras duas huius matmtediftdatae,&rmpone mea quin decim folia auri puriffirni,& bulliat in balneo marig duodecim horis con# rinuis>&C vitrum iit optime obftrufamcumfignatura Hermetis,vf fupra didum efir*Deindelentiflimo ignediftilletur,&: q> ignis non fit adhucin primo gradu. Si hoc fado3quando tota materia eftdifrillata;referuemr)& hocappellatur aurum potabile volatile»

D e alio auro potabili» Cap,xxxix# HTtetiam aurum potabile hoc modo.Recipe virium rubeufpiD ;urn:difiil(etur quater* Poftearecipede tartarocalcinatotSt! ruperinfundarur:&putrefiat horis viginti q uattuor* Dein^ de omnis humiditaslStifSmo igneabftrahatur,&: videbis ip fum tartarum,qcl prius erat album jin nigredinem diecouey

fumtquod iterum caIrinabis:donecalbe(atficutmx;& iterum fiat putre! fadio jfiait fupra:& diftillabis forma iamdidar&itaiepcies calcfnabis? & fepries digeres ,& fep ties quoty diftillabis^nodo & forma prardidis* Poftea ponatur in balneum Mariae; imponendo fbliaauri puriffimi ad plaritumri.taum diftillandot&iterum {upcrinfundendojdonecipfa mat teriatotaconuertaturinoleumiquodcftoptimumaurum potabile: pr©’ hominibus bonas valetudinis,ipfos*» fanitateconferuans.

D c alio auro potab ih prcciofiflTmo» Caput, xl

Vunt quidam receriores philofophitqui a uftim potabife & S^#ciunt hoc mo.Recipe de vino rubeo vel albo quantu volue? ^Bris,diftiHetur fepties per cmercs.Deinde congregaomnesfe JBIces&diftillatcolando ipfam aquam tdonec in fpifntudmem lamellis tranfeat:deinde fupinfundes ipfum ftegfna:& requiV

efcat ita tribusdiebus:&totidem no&ibus:3<: omnes lapilliinfundum fe Clv<ll IU lUUVtww. T r r, rfAont. Hocfadod auab i s oredidos lap illos cum flegmatetdcnee purifu!

McdusfaCiendiveruni aurum exauropofabili.

Recipe de aquaaurca cotlearevnum,ponatur in vinu,8c: detur ei& erit (e eurus ab omni mftrmitateJnacftateautem debet admimfhari ftegmatico cum wregallinam quo eodum fit pettofilinum, Colerico vero cum alio iure?MelancoIico dabis>quQ tempus expoftulabit,inmagna ipfiusopa tionecaloris vel frigoris*Si autem vel i s dare egro co ,dab i s fecundam parj tem auri diflblurf in fecunda aqua caponis* Si iit flegmaticustdabis ei met dium coclear cum duabus p artibusaqux. Et fic etiam debet dari fanguf* neo*CoIerico dentur duo coclearia deaqua tertia,& identidem fiatde me* lancolico,& in tribus diebus ab omni infirmitate,etiam quantumuisfie magna & periculofaJiberabitdr^Et quum iplam medicinam volueris dat recum aquis pnedidisunterrogabis egro tum,quo cibo maxime delede* tur.Et licet fit ei contrarium , dabis tamen ei derlIo,& de hac medicina jin quantitate pifi3vellentis magnac;Hxcautemmedicina valet contra om* nem infirmitatem naturalem vel accidentalem calidg vel frigidam. Etquu volueris peregreprofidftijtalis medicina(fi tecum velis portaire)debetco» gulari,&ponatur in vimimA quando voluerisea vti>prepareturinhu miditate auri potabilis* Quando igitur vegetabilia prxparaueris,vt iam dfdum eft,aaipiatur vnum vegetabile,^:in quodlibet vitrum imponan tur folia auri ,optime vitrum daudendo,ne pofflt euaporati, ponatur ad cinerem cum lento igne,& aurum fbluetur m viginti duobus diebus. Si ergo velisfaccreaurum potabile^bftrahatur tota fubftantia aquaab au* rocum lento igne,& aurum q uod in fundo remanfitiponatur in cuairbi* tambaInaimMarie,&foluaturinquaaiordiebusnaturalibus,&:hocefi verum aurum potabitc,quod debet poni inpanjam cucurbitam: adden* do ad auri foliati^.i^mercurtj abluti cum fale 8C aceto. 1. & totum in odo diebus in verum aurum conuerteturJ31 fi velis hoc magis fublimare recipe de auro potabili^cui addantur demeramo fepties fublimarocuii* vitreolo,&faIecommuni,6citetum reuiuificato,&hoc debetpomp dies odafupercinerescumIetoi^re,&indurelcet*Vna'parshuius materigtifi giteentum partesJEt hGcetiam poteft augmentari in infinitum»

De vltimo auro potabili* Caput, xhj»

Ectpe de auro afftnato ,3, f$* malleetur fubtififlf mc, ficut fit quum deauratur^ fundatur in parresminutiffimas, addat de mercurio depurato:SC fiatamalgama,ponatur fuper lapi* dem marmoreum ,&teratur cum tanto fulphuris quantfi fu£

>fitit,vd mdius,quantumamalgamapdderat, Erguum latis fuerit tn'tum,ponaturluper prunas 1» cmcibuloj&ftatim comburetur, QuqfadojUerum teratur fuper Iapide mannoreo, SCirerum ponatur in

tigillum

. Deaaropotabiltyegetabiji XLVHI aqil&totieSjdonet nulla vena in fpfo alembico appareat ,8d mhanc aquS proijcies ipfam (ubftantiam auri,& citiftime in aquam vegetabilem folue tur3Sthocfftexeo3q> mercurius per mercuriu. eft re&iftcatus deipfoffeg* mate,donec videris,ipfum non poflevltracomburi,qu6d quumita fittcS primafubftanria auripcrmil cebis 3Si tunceft vera aqua vrtgfiueaurum potabile.Hax autem efi prima aqua,feruiens Si proficua humano corpori Aqua,i, Kedpedeaqua vitar3&ab ipia feparebis omnem humidrtatem perdiftil lationem dequinta aquaftfiemqugeftaururn purum 3 Si hocferua Fegre* o-atim,& inipiain aquam vegetabilem impones mellisqirtffauo /lio par Ui tres3& hoconine Tirnul ponatur ad putrefiendum in balneo Marixper dies quatriior*Eihaecdigeftio debet fieri nducm vicibus iri balneo, vefiri _ fimotquia ex hoc aqua cerificatur. Aqua fecunda eft harc.Recipecaponf tj» vel gallinam veteremt&qudm omnia offa Si fuperflua fuerint amota3ca ro ipfa debet teri in mortarioJapideofubtiliter.Deindepones iricucurbiV tam cum alembfco ,dC aquam ab eo diftillabis in balneo MarixrSi hate ite rum debetfegregatim cuftqfiiri, Aqua tertia efthacc:Redpeamemde gaf lina vel capone3diftilletur per cineres3omnem humiditatem lenio igne ab fb-ahendoA caue 3ne aduratur caro ini alembico, 3SihoC etiam fegregatim cuftodies. Aqua quarta efi: Haar* Accipe de vinopartes tres ponatur iuper Uij; nartem vnam prardi&arum camiumtponatur mcucurbitam; optime ipfa daudendo cum operculo vftreo3&lutando3dei'nde ponatur fuper cinerem. lento iene per dies tres,poftea difttllcturper alembiomi, Siaquam referi uabis Aqua quinta eft hce^Recipe totam fubftaneiam caponis vfgal y, linte3&; totam fubftStiam.humidamab ipfo fepares per akmbicum /kut priusdictumeft3oiaquam quoqj refcmabis. Aqua fextaefthgc.Recipe vf omnia offa caponis vei galh'n53piftmtur mihutim in mortario lap ideo cu

- - ^ ««"-qiuper cineres,Si dtiuilabis3ticutpriusaicTuint«.tvvu«.^^^‘jp v-—....

Aaualeprimaefi hxCjRecipedeaqua tertiande aqua^quiara. Siadaqua vg*- fextatdifti!lenturfimulp'eralembiaim3Sioptimecuftodiantur.Re^:ife

catio vero aquarum pra:didarum,qme furitdifidia^percmeresih^ceft Recipe de auro itaprgparatotvtiam vltupo eft didumteft coagiiletur:

quia efi natura/e quiddam humidum 3 omni modo & colore: ftcucu efft . impigmentumcitrinumtS: impone de aqua fuapnma partem

fiatimToluetur ab aqua ipfa t Si atribtisaquiSprxdidis, ^ Capeci^o^m magnitudine vnius <bdearisatgentei,Sie&am0pamemtfc«tmcurnpp

1 ntcolericusjda et cum aqua pura,Mdancolico vero curature cauham.bai* guincoiautem nondabis dehacaqnaJeddabisei dehocquo equ u *

Deeflicada prcfatae aquar.

De aqua vitgcompofita pro hominibus frigidgcomplexfpnis aut regionis, Cap,xliij»

Vum fatis fuper® in fuperioribus capitulis deaqua vitefitn plici dixcnrnustReftatnuncdecompofita aliquid elucidare, etlinon fit neceffe.Sed quiaex varietate leclordodus mirum

« -'im modum afficitur 3ideoc£ noninconfultumvidebatur.aliqd decompofita diiTerere,cuius varias ex vari) sdefcribemus vias componen di Prima ita a videndi elide ea quar debet adminifti ari hommibustri^ gidecompIesionistautegrotancibusaciiu^rigtda^Potms^iaineavtt

tffitemporedtregioniDusrngiais.uccu - momieleditcubebarum recentium,gari ofilcrum mundatorum^nucis mu fcate3m3cis eledlf 3cardamom i , 2edoariar3galang*3piperis longi ana par teseq uaIes*Conterantur omnia groflo modo3tundantur (uper vnam par tem foederum fexpartes aqua? vitefimpli«'s,ponantur in cucurDitamlo* garnJfuperimponendo alembicum cecum, & ponatur ad digeredum per dies quattuordecim, Poftea diftilfetur in balneo Mariae cum lentiffimO igne,feces iterumfuper materiam difliliatam fundantur; & iterum digerg tur per odio dies. Sunt tamen aliqui qui nondifrillantpera!embicum3led melius efl-,fi peripfum diftilles.Etquum tribus vicibus diftillatur.pnma aqua3dicitur aqua benedidla, Secunda aqua vitecompofita, Tertia vero aqua balfami. Aliqui etiam ad compofttionem eius addunt foliora lat* uia\ruta?:caflorei recentis3corticis dtri3baccarum lauri3ftomm Iauenduia: florum roriCnarini ana.$.t). Haec omnia debent difullari cum ipeciebus fuprafcriptis3& femper pro vna partefpccierS fuperfunde fex partes aqug vitx fimplicis.Harc ergo aqua vitareftbona ad omnes egrrtudines capit» procedentes ex humore ffegmatico 3 dum fumamrtempore matutino t n pondere.$,ij.cum vinioptimuf.{.Aliqui autem intingctfruftum panis tnhancaquamjalq.vero inungunteaputcum huius aqug^.p.addendo aquar bechonicar.^i.Sed caue3ne vtaris in egritudinibus & doloribus ca pitis,ex caIoreprocedentibus3nifialia medicina frigida3admifceatur,qug

Adme^ polIittemperarecaliditatemhuiusaquar.Valetetiam harcaquaadracimc meriam. dum bonam memoria3dumbibaturomnideftomachoieiimo .S.fj.mix^

* ta cumaqua rorirmarini3& ddaetcurti eaocciputillmirfi&exiccarideiei

mania, metip fo.Valet etiam ad mania3dum capillos in capite todastdeinde ma*s ■ defactes pannos in hac aqua 3 mixta cum aq uis maiora na? 8C rorifmarini, ’ & capu t inuoliies, 8< fenties m irab ilem operationem, Valet etiaharc aqua

ParaliV vitgcompofita adparalifim3diimmembraexeafepiuslauenmr3admixta fim aqua faluite. Vel cp bibatur omni die ftomadroieiunotadmixtaaqua no

rum laumdtfe& contra cicatrices Si maculas faciei3&ad omnes egritudf hes

Mirabilis efficacia olei^&.inj.dementorum; XUX

tigiflum ,ip(um ad ignem collocandoConecrubefcat, poftea amoueatur erucibulum,8<: inueniesaurum tuum op timecalcinatum in puluerefubti liiBmojficutfidletpuluiscrodtPonaturpofteam fumum reuerberatio* m's,S<:detur d ftamma,vt decetj&eritparatum , Poftealauetur ca aqua vitg q uater diffillata ,& ddndeexicotur. De hocpuluefe capetantum qui tum volueris/upermfundedeaqua vicerectificata tantffi vt ipfum pul* uerem excedat in altitudine trium digitomm.Deindeponaturin circulat torium;& ponatur in balneum Marisecum mediaparte fuorum lapillos rum3& ipium aurum foluecurin aquam croceam,vt etiam cutem huma nam tingat in colorem rubeum. Exinde extrahes omnia dementa,ficutpri Usdidumeft,&quodlibetab aere optimecuftodiatur: quia habent vir* tutemtquS exprimere non eft poflibiIe,& fi poffibileelTencentefima pars indoctiorum non crederet. Subftantia enim aquea valet ad omnes infir* Vis*S mitates,procedentes ex calore vd frigere. Valet etiam ad quamcun® pafc fionem pe&oris:cordi$,puImonis:&omnevenenum expellittomnesma terias fupmiacuas a pulmone eijcit.Etfi' eflet apoftema intra corpustfecf# Ieex hac curatur: languinem purgat: vifum acuit & omnia membra (piri tualia a putrefactione conferuat. O Ieum vero max<ime prodeft adolefce* „ tibus,ipfos enim conferuat in roborei venuftate:dumeo in dbus vtatiJ

tur}fanguinem non finit putrefierijnecffegmadominarijvdcolerSadu*0 ^* rere,nec melancoIiS vigere/anguinem,&:fperma muItipIicatJEtideoqui hoc oleo vtuncur,fepius debent venas incidere,Etft aliqua membra foret lefa vd diminuta>ipfa reftituic,vifum amiflum recuperat,dum omni no* «tepcr lpacium vnius menfisgurtam vnam in oculum imponis.EIemen* tum ignis ad omnia p riora valet. Senes faat adolefcere^nortuos reuiuifee re. Senes hoc vtiddbent cum modicoaquae aure?»omnes egrirudines lene Jgnfseft ducis tollit,& ideo appdlatur Elixir vitx: refoluatur ignis in aqua vitf, ftcada. donechabueritcolorem rubeum ,& imponaturdemercurio fixo fuperlen* tum ignem,dtiffimefbluetur,Poftea adde tertiam partem auri, & ftatirn in corpus conuertetur,& poteft coagulari cum modico aluminis. Quo fa* cto,videbis ipfum in Iapidem rubeum conuerti ,& Q iterum raiiuificetur in humiditate&arfenico/tetperfedum dixirfuper ipfum mercurium. Elementum vero terrx/idl bene rectificatum,vt decerter terram fua tn> bus vicibus,qualibetviceipfamfofoluendo,&perfilcrum diftillando, & Proprie# ftemm coagulando,tunchabebisfal terrae. Si quo® ipfum tale fal fieret tasto*£, nuxfbile,retinet tamen de mercurio .Et ii' aqua illa fuerit bene&fuftere* <tificaca,fixat omhes fphitus, Valetad omnes cicatricestSt'vulnera cu* rat,&carnes crefcere facit.Etitahabes multas formas faciendi aurum po* tabile,quaefiad placitum tuum non inuenies,boni confuleobfecro .Na fi fcires,in quo temporis fpacio id congeflerimus,non mirareris/i foriitan quippiam inepti huic libro infertureperireris. I De

DeaKa aqua vitgcompofitsu uando fn aliquo focoficco.Etcaue ne mulier menftruofa ipfam aquam at tingat.Dofiseius eft: in quantitatemedij coclearis. Valet mirabiliter a<8 ftomachuiufrigidum,8i totum corpus optime in fanitatcconferuat

De aliaaqua vitaccompofita* Cap.xlv»

Ecipefaluiar.j.xrj.nucfs mufcatae jgariofilorum, Zinziberis albijgranorum paradifi',cirinamomiaru3.iiij.6lei laurini, f.l caftorei recentis,3.i.(piceindirie, rorifmarini,an.3.<3‘ Aorfi ro

^riftnarini.3.i.foIiorum ruKe.3.i.foIiorum maioranar.3.i.corti ds.3.i) .harc omnia debent cfterecentia. Si vero non polfint haberi recens tia.vetera pulueri(entur,fuperinfuncjendode vino albo, optimo quod ha bere potet is.Deindeponantur in digeftiuo,adputrefiendum per mentem Hxc digeftio fiat in baln. Mariac,cafefado in primo gradu caloris. Poft ca in balneo Marie diftillentur per alembicum ,Et cum fuerint diftillata, iterum fuperfeces fundantur: & iterum inbalneo Maria: diftillentur pterii

fuperfeces fundantur .Tertio vero diftillenturpercinercs: Stcptimere# fcrua in vitro bene claufo.Habet autem virtutes fequentes,.Omnis cibus irrigatus ex ea.faporem & odorem fiintretinet, Vinum in quo ponitur, facit faporofum:pefi ilentem aerem expellitomnes egritudines 8C defedus cadorum fanat:omnia vulnera ex ea fauata curanturihydropifim adurit* Valet etiam contra omnesdolorespulmonisjfplenis: lienis: inteftinorum; capitis:omnes maculas faciei toIlit:fetorem ori$:narium>doIorem dentium mitigatjbcnam digeftionem procurat,Iaxat,fanguinem corruptum ege# rit:Sc memoriam mirabiliterconfortat.Facitetiam iuuenefcere, & omn2 triftitiam aufert. Valet etiam contra idericiam.Iliaquocp nimium fimul conflrida relaxat cuprum in colorem argenteum tingit, omnem tremor? membrorum curatjbalbutiem toIIit,dentes perforatos amouet,vermes ex ventre expellit. Si eti5 homo ab afpidc vel ferpenteeffet vulneratus, & vili husefletfanio(iimcitifli'mecuratur:omnem ftridionem pedoris aufert, grauem anhelitum expellit. Valet etiam mirabilitercontra lapidem in ve# fica.tuftim abigitjvocem ionorauftenlitatem mulietum in fecunditatem conuertitjfurditatem aurium recuperat.Omnia apoftemata,vlcera, (cabi? &cetera id genus alia diiToluit.Lepram toIlic,dum non fit mueterata, om nem tumorem gutturis & colli fanat.Et habet omnes virtutes balfami na# turalis,q uia hominem mirabiliter in fanitate conferuat.Qui autem cali# dg funtnatur^ no n debent ea vti,fed bene flegmatici.

DcaUaaquavtoecompofita, Cap. xlvl* Recfpe

Deaqua vitx Frideridtertrj A alia compofttis, L

fiefocdlorum.Habct etiam mirabilem operationem ia omnidolore den? r-j . rium.Sietiam intingatur leta vel peden in aquam prardidam A pili or ^ nentur cum ipfo,nun$ ,vd tardiffime canefcent,E t Ii fit in capite fcabiej, totam depellit* Valet etiam contra vermes aurium, Confortat ftomachfl Vermes, infrigidatumA ipfumcalefacit, fi bibatur cum vino & ftomachus ex ea illiniatur.Surditateauriumrecuperat jfiimmittaturcum bombace, Vub Surdita ncra ex ea lauata mirabiliterconualefcuntA carnes putridas no finitorem tem, fcere. Si bibatur ftomacho ieiunojvalet contra omne venenum ,£ccontra Venentt cancrum A omnes fiftuIas,contra hydropilim, & Iapidem in vefica. Si etiam fcemina biberit hanc aqua ftomacho ietuno>qug non poflit ex cau Concep, fa frigida concipere^ftatim concipiet ♦ Sifoemina non poteft habere meri? & Men? ftruum: detur ei deaqua praedida cum galanga di gentiana >vd madefad ftruum, atbombacem Amatricem cumeainungat,Si etiam hgcaqua ponaturiu ^ per piftes,carnes jautalia cibaria,non corrumpentur,necp putrefcent, nec ^-onler t etiam a mufcis defedabuntur. Si vnumeuaferi taceto fum A de fupradi? gruium da aqua infundatur >in priftinam reditlubftantiam & naturam,Si 2uc «Dana, carummolIeexeamadefiauindureftit.Si homo ex ea illiniatur,vaIet_con ^ ^ traiedeririara A contra tremorem omnium membrorum: &tontrafeto* rem oris Senarium, Si homo non poflit digerere cibum comeftum, debet Z?» illinire pannum ex hac aqua A ponerefupra ftomacbum:quia mirabile babetoperationenuSi homo pariatur fpafmum^madefaciat pannS, &fu> dISeltl° perpedusponat,Sialiquishabetdoloreiliorumtbibatdeeafcpius. Va? dan’ let etiam contra morbum caducujcontra fcrophulas faciei Acont^e?1^ ro idas, Albertus magnus maxime laudat eam:p rop ter mirac$olasri| *"am tiones;quas habet circa paralifim, / ^

jPpW i De aqua vitgeompofita Fride.tertij. Cap,d(uij,

Eripe aquae vitae ftmplicis redificatae lib ,iiij ,vini riiaft lib.iiij .cinnamomi eledi.f ,iif .gariofiforum, J,i-2*ni albi.^.i.ij.nucis mufcane^.i.mads.J.fS, 2edoariar,|.T^ga^

>langx.J,ij ,cubebamm,ifopian,3,fj,radicis bcnedidar4ridai uiae,ftorum Iauendulgan.5.f5,meliflae>iris:balfamttfie,an,3,i« rolarum al barum.fa.fj.haec omnia contundantur A ponantur in cucurbita magi nam,vbi poflint intrare quindecim vd(ederim librg,addedo Ztfccari al bi.^.iij .pallularum ,ficuum pinguium an.5,vi.camphorae.$.i$* aquar ro* farum jaquee endiuiae^quae florum fambua>na librasduas,ponant om? nia in cucurbitam ,ipfam optime lutando A ponantur ad folem diebus vi gintijfcilicetdecemdiebus ante feftu fandi Ioannis, & decem diebuspoft feiufdcra feftum,Cokturdeindeaqua A diftilletur,peralembicum,relerfj

I a uando

, Iliacam,

VTus fteffrcacfa huius aquae vitae* eft,ea die non pofle habere paraIifim,peftem,veImorbum gallicum. Op timam virtutem habet confortandi cerebrum ,caluiciem capitis expellit. Si quo# aliquis haberet caputimmundum ex fcabie,vel alia impuritate cum diflaaqua debet inungi. Valet etiam contra omnem fiuxum cerebri & contra iincopim.Omnia apoftematafanar,dum pannus ex ea madefi atj&fuperimponatur.Epilentiam curat ,dum bombatem in eainttn&S» in nares mittas,& pulfumcum ea inungas, tremorem omnium membror rum tollitjiuuentutem conferuat,faciem purificat ,omnes rugasexpellit, omnes deni# maculas faciei aufert,obfcuritate vifus clarificat,oculos flil? lantescurat,dumex ea illiniantur.Siquo# fuper oculos imponatur, om* nes egritudines eorum fanat,& quum temporaex ea illinieris^omnes ma los humores expellit.Siautem imponas in ipfamde fucco celidonia;, vel de fucco rute,omni oculorum cenebrofirati opitulatur,dum duas aut tres guttas in oculum imponas. Vermesaurium interimit, tinnitum aurium ex frigore procedentem fanat,& omnem furditatem tcllit,dolorem denti um mitigat. Sietiam aliquiseavtaturcumfucco folatri, & puluerelapi* dis E mathitis,curat omne (putum fanguinis.Paralifim curat, fi ex ea tem pora illinieris & luperlignam impofueris.TcUitetiam balbutiem omne dando omni hebdomada duabus aut tribus vicibus de pillulis fetidis. Sunt nam# multi experti medici, quicenfent, ipfam ferre optimam ope mutistfityriacaeiadmifceaturAperannum integrum deturpatienti,fu mendo tamen alias medicinas,ad hoc accommodatas- Quicu# etiam ex ea fuerit illinitus,nuIlorumintefhnorum dolorem percipiet ,caIorem natu ralemfouet,fanguinemmundificat,omncsquD#opiIatt6espedlorisadi*

mitjipleni,pulmoni,lieniacrentbus mirumimmodum confert. Omnes quo# vias totius corporis humani abftrufas referat,fi bibatur ,dC aliquis feexea vnxerit. Valet etiam contra omnes dolores ftomachi,precipue con tra ipfum ftegma in tpfo inueteratum.ToIIirquo# rabiem, qua? fit in Ia* reribus& ventreex frigore. Omneapoftema curat, hydropicos fanat,emor roides expellit,du loca ipfa exeo vngantur.Qukun# vult a podagra ve! cyragra curari,primo optime debet purgari.Poftea bibat dehacaqua dC loca podagrofa vel ciragrofa ex ea madefaciat.Eftetiam fumma &' prgfia tiflimamederinaad omnes defedus humani corporis ex humore vel fri* giditateprouen/entes.Habetquo# ad omnia membra corporis diuina operationem,quiaeftmedicina medicinarum.

Dealtaaqua vine compofita bona. Cap.Ii, E'Ecipetherebentingdepurate.3.xfj.laueruroptime cu vtnoaf* |bo,accipedeindemelliseriamdepuraticum vino albo,lib.iij* jmifceanturoptime infimul. Poffea adde aqua? vi tar optime ireclificatedib.iiij .ponantur in cucurbitam. Pofiea accipe

herbas

De alia aqua vitgcompofita. Ll

Ecip p ulueris diamargariti frigidi,pulueris diaambrg,puf. dianif.duIcisan,3.i.puMeticiegal.pul.diarodonaIba-puU triafndali an .$.i) .puUiberantis,pubeIed.bezoardiciah.3. iiij.Tiriacxmagnaeandromachi vel Galieni^.i.methridati

^optiii.3u\tormenrilIae,diptami,pimpinelfe,matricariae,an* gelicae,ariftologian.3.iiij»boliarmenipraeparati , terrae figillataean.^.n rauedfeni,$.fj,fpdtj,rafurarebor.an.3.i.nucis vomicxnumero.iij.aquae viraeredificataeb.vi.Ponaturomniaad digerendS per dies odo,poil* ea diftillentur in hlneo Mar.peralembicum cum igne valido.Quu aut aqua fuericdiftihta,imponatur mufei Alexandrini recentis,ambne bo nae an.9.i.Croci rientalis,in pano fericoinuoIuti,fed non debet teri.$4) Zuccarialbilib.pfyrupifticados.f.iiij.firupiliquiricte.f.ijicaffigfiftu

recentis,nouitea cana extrade.f .f3.vnicorni3.f .Bolus aut armentis n ren ara debet ita prgparatRecipeipfum puluerifatum,& impafta cum aquis zi txobola cetofar,rofartim aJanaceti an partes duas/aquae fcabiofe,aquae pimpinel armeftl- lx,aquae vngulaetballinaean partem.i.mifceantur fimul, fiatpafta cum bolo armeno,& eiccetur,deinde teratur,& cum aquis praedidis iterum impaftetur hofiat tribus vicibus,terendo:&iterum impaftado,& fic habebis bolum amenumprxparatum.Hxc aqua mirabiliflimam opera Contra Cionem habet coti peftem(ficut in multis cftexpertum)fi detur cu aqua peftem , fcabiofae,aquaaaofae,aqua vngularcaballing.Habet etiam maximam vim ad curandunomneS dolores capitis,laterum,&renu,qui procedunt ex aliqua corruptiiefanguinis,purificatetiam pulmonem,cor confortat, &ab ea omne vennum expellit,iuuenes tamen,qui quadragefimum an num nondum excflerint,non debent vti hac aqua fepiusjfed rarifiime, propter nimiam didatemiplius. q >c

De tli aaqua vitx compofi ta, Cap.xlvq

Ecipe quae vitae ter diftilfatae libras q uattuor,cinnamomi ele di, Znziberis albi,nucis mufeataean 3.ii rj .duosducatos au ri finilimi.omnia imponantur in vas ftanneum,vndiq? bene daufui,per diesquattuordecim.Poftca diftilletur tribus vici

bus per alembicur in balneo,& vfuireferuetur. Valet hecaqua ad omnes infirmitates mitigndas,dum patienseo vtatur omni mane,&fomni fero fene facit iuuenefcre.Habetquoc^ alias virtutes innumerabiles, idecq; maximea medicisilimatur.

De da aqua vitxcompofita. Cap. xlvirj liij Recipe

Virtutes & efficacia harum aquarum,

fnfenem Adfplenemtrecipe aquam bugloffirjydaquam tamarifcitcum aqua vt ^ . (upra.Ad vatiginem capitisad paralifim/ecipeaquam peonie:deher * IT ba,vel radice herbaeperforatg aquam3cum aqua vtfupra.Adfapidem in ParaS vefica; Accipiatur aqua paftinacac vel rafeni in quantitate,! .ir S>C duo <o

u claria deaqua fiipradida.Ad ftranguriam:accipe aquam nafturdj vf pe LaDide faxifragixin quantite.3,1 ,cum cocleari pleno aquae fupra* Stranvii Eripiar. Ad nimia menftrua ♦ Redpeaquaeplantaigms vel aquae folatri,

• * bibatur mane& fero3cum vno codeari aquae prxdide.Ad menftrua euoe

meftrua can^a>amP‘aWraquxarthmiifix3vdfeminisems.3,i.&:aqu;e fupradiV dx coclear vnumjbibat eo temporxquo debet habere menftruum. Ad pe

Pericula ri<uIa mub’erum ex obftetricibus peruenienria,vel ex frigorent parerenS matrids P°^nt»acc,P,atura<3“a valerianx,vel bethomex, velrofarumfilueftriu.

bu&Caqusepratdidx coclearvnum,&bibatur matutino temporcjftoma# Matrice <ho ic»uno,Ad matriccm,accmeaqujmatricarix.3.i, aqusprgdic^.fj.

bibatur vt fupra. Ad oculo s,Redpe aq uefeniculi:aqu£ eufrafig an.J.fJ. Macutf aqd* prardidx,5,i,bibatur vtlupra, Ad^maculas faciei.Recipe aquae flo ia»fii«ei rum fabarum,vdaqu* pimpinelle.5.i.aqu^prim5.3.f5,mifceantur,&ma

tutino 8i lerotinotemporefadencum hislauet, &omni hebdomada bi# Ibat de ea,eum aqiaendiuie,duabu* vel tribus vicibus. Secunda vero aij eftcitrina3&:tertia3queeft ficut oleum nigrum,optime valet ad fiftulas* cancrum alias plagas, & habetur loco baHami,

Dealiaaquavitgcompofita, Cap.Lrj,

||5^^EcipemeIlisoptimi lib.i.aquj vitjdiftillatf quaterlib.i.f^, ^^^^^,(Lignialoes,$.iij.gummi arabid,$,i) nucis mufcatXjgalangg ffll^ajjcubebaru recentiu,cinnamomi eledijmacisjgariofilora/picj BaHafflaJInardi an.J.iij .mufei Alexandrini recenus:ambrae bonxana, B.i.Omnia pulueriientur grofto modo, ponendo omnia in cucurbitam vitream ad digerendum in fimo equino,per dies odo, Poftea diftilentur in balneo Mariae cum leto igne,& ftc etiam habebis optimam aquam vif tx compofttam,ad multas egritudines excdlentcm.

De aliaaqua vitxcompofita, Cap,Iirj\

Ecipegariofilorom,macropiperis,granoriimparadifiafi.$.lf nucis mufcatx,$.vi.macis.3Xcinnamomi eledi, 2!inziberi§

_ _ ► albijgalangxan.J.iiij,florum lauendulg,bafiliconisan.J.i, faluix,5.f3*flor2rorifmari,mecar,poIipodij^fbpi ana,$.q.balfamitf.5,i. ligni aIoes,|,i,r$<mufci Alacan,recentis3d,l5,Hae berbar debet exiccari,

Pefta

De alia aqua'vita: compofita bona* LIII

herbas mfrafcrip tas optime iciflas,imponanturad prgdi$a per odio di& optime claudendo vitrum,ne euaporet,poft:eadiffrlfabis cum maximad* ligentiamcmenbus.Suntauthxherbejbugloilxjboraginis^neHiflje/al uiedauendulean.M.i* Ifophi,fforum camomiIIg,cardt benedidi an. M fj.Rorifmarini. M.ij .arthemifia?.M.j5.Et quando fuerintdiftillata ,ad# des hecfequentiaoptimepuIuerifataJ&:ponantur ad digeradum in fimo . equino per dies odo,aut in balneo per dies tres .Et funt ha-c, qug debent add i.Ligni aloes:xilobaliami,fandalorum trium ^calami,aromatici, ftitf cados,arabici/eminiscnriJfilen'smontanicimtnian.5.i.madsJnudsmu fcatatJcinnamomidedi3gar/ofdorum,gaIang^cubebarumrecentiu: 2Jin ziberisalbiJmacropiperisJaociorientalis3granorum paradili,cardamo* mi minoris ana.Jiiij .fquinanti.5. ijcoriandri prjparatijgranorum iuni p erinacearum lauri,iris ftoretigan.f.l$.biftortar.$.vi.catapudg: feminis feniculi ana.J.ij.Iiquiric/f ,vifci quercini: feminis anifi.an.f .i* Amigdala rum niundatarum,p aflularum recentium ana Iib.i. Accipiatur vitrum feu diftilIatorium,in quo eft materiatdi pona tur in dneres: optime lutans do,fiat lentus ignis per horas quattuor. Quutnc$ videris,nullam aquam claramegradi in recqjtaculum,ignisdebetaugmentari,& aliud receptacu Ium anteponi,femper omnia optimeIutando,&tamdiu diftilletur, donat exeat aqua dtrina,qu* debet fegregatim cuftodiri.Tertio vero quando

videbisdiftilIarioleumnignim,iccrumanteponasaliudrecepcaculum,S£ in liocoleum rccipiatur/lonec fit totum diftillatum ,& in alio vitro culto dies.Aqua vero prima debetita preparari,imponedo in ipfam mufd alex andrini recentis,ambra;bonje,ana.5,i. foliorum auri. 3*i, Sunt etiam ali qui,qui addunt plurimum dianifi.J.i. Quicunt^ ergo voluerit omnia membra fua confortare^ccipiat vini maluatici J.i.addendo coclear ple#

num aqua prima,mifceantur fimultdonecalbefcant ltcutlac,ddndebiba^ tur ftomacho ieiimo,abftinendo duabus horis interis adbo poft fump donem potus,&cofortabit mirabiliter totum corpus. Si vero vdiseavti pro dolore cap itis,accipies vnumcoclear plenum aqua prsedida,cSaqug , - bahonicae.3.i. Ad pulmonem valer/i accipiaturcum aqua mori,vfaqua 0 , fakuf,& hoc tempore hiemis.In altate vero accipe aqua: endiuiar.j.i.cocle FlUmo* arvnutn deaqua pnedida.Adpedus^ad tuffim frigidam: procedente etiam ex catarm,accipeaquxifop(,velboragmis,vdfmiaiIi.3.i.mifceantP^‘S’ cuaqua pradida.Ad cor,habeasaquxbugIolTaf,veIboraginis.1.f$.&to K tul“ « tide depradidta aqua ,& tantundem etia de aqua mefifletmifceantur infiCOr+ m ■ bibantftomacho ieiuno.Ad ftamachu,acdpiatur aqueabfmthn an~-A

uat bon<£ cocleari vno:&fumaf vt fup>Ad pulmone ac cf,tyrr/ inacg vfporipodij,c0aquafupradi<fta;a<vttfvcfupra smm-

Ai

vdmetae.3.i.cuaq cipia tur aqua pali

Aqua vxtsecompofita,caeterislonge predoffor*

p » Ad pulmonemtRedpeaquaehuius*$4\addendoaquaedcore»&tanswBi nmi aqujE an,5.q, vtatur modo pnedido, Adfplenam. Recipe huius aqux.

aq uasthamarifd,& fcolopendri* an.f.ij. vtatur forma & modo prxdido pienem, ver0 vei,s eavti ad omnia membra corpus confortanda, vtarishuius

aquacpartejscum vini partibus quattuor. Aqua aute debet fieri hoc mo# do.K-edpe pulueris diamargariti frigidi ,p uiueris diarhodon albatis>am bosfecundum NicoIaum,pulueris diambrariectdutn Mdue,diantho* fecundum Nicolaum,puluerisleticis Galienian.j.ij.calTJar frftularreon tis^abuiter a canna extradae, 2Juccari candidi an.3 Jj.iyrupide liquiritia* 34 .{yrupi fticados.3 JJ.ftorum rorffmarim\$+itmuici Alexandrini* 9-i* Super hisipeciebus fundantur Ifbrg dug aqug vttg fimplids,optimeredfe ficat£ perternam diftillarionem in balneo Marie, Poftea iterum diftillef in balneo Marieperalembicum cum lentiflimo^igne: ita vtnumeresvnff duo,tria,vfo ad feptem,antea vnaguttadiftilletur,&mufcusdebet liga

> ii in panno ierico rubeo,& fufpendatur ad phialam vbi efl pradida aqua vit? diftillata.&non debet extrahi,donec aqua duret. Sunttamen aliqui qui putrefaciunt cum fpedebus prgdidis aqu £ buglofl|li bram vnam,acf melitfg Iib.i5.aq uj bafiliconis.J ,iii) ,aq u&rorifmarini.l. ij & poftea-diftil lantin balneo Marig.

Dealiaaqua vite coraflofita:omnium aliarum preriofiffiraa. Caput vltimum*

I ^bonum finem operi nofbro imponamus,fecretam fe J cretiifimarum aquari! vita; declarabimus^ ug eft quodam# jj modo coeleftis operationis,# fit hoc modo. Recipe faluigt*# Ccentisjcum floribus fuis,rorifmarini,darfeni,2inziberisal

- bi,gariofilorum ,nuds mufcatarjgranorutn paradifi, galan# gg,caIamiaromatici,macroptperis,zedoari* an.f, f$. maris,cardomoml iuniorisjcubebarum recentiumrioliorum rute/oliorum maiorang: flora lauedulx,rofarum rubearum ana.$,ij.tyriaae Galimi vel Andromachi metridaci optimi an. $xf$.oid laurini^ortiris citri,florum buglofl?,flo* rum boraginis,ff orum rorifmarini,oftrucq ,angelicar,reupontici, grano# rumiuniperi,mentaftri,mentg,matricarig an-J.i. frcaftorei recentis ver# bene cum floribus fuis,bethonica?,Iigni aioes,xilobalfami,carpobalfami, fpicetndice,vifciquercini^ranommpeonix.an.3Xrauedfeni,camphorg feminis vugdemonis^adicis peonte,poIij cum floribus fuis,feminisbafi# liconis/emtnisfeniculijderonici K.Croci orientalisan.^.fj.ambrf bonej mufei Alexandrini recentis an.a.fj.aqugvitgadmmusfeptem viribusdi ftillat^libras decem+ Omnia fequentia debentponi cum aqua vire ad di#

gerendum

De aliaaqua vtecompofitai Liin

lenturin balneo Marfej&in phiala beneclaufa optime cuftodiafttur.

De alia aqua vitaecompofita,quai valet ad paralifim 8d vertigo nem capitis» Captit,Iiiij*

SjEcipeiyuiae recentis.5»ix,flomm lauenduIae.j.iiq.ifopitmSi _^thx ana, M.q.gariofdorum.nuas mufcatte,cinnamomi dedi

Hj Zttiziberis albftgranorum paradifuzedoariar,galangaran, -*™-—Jlj.f$,calami aromatici.f.i.granorum iuniperi ,i. granorum

peoniae,3.f$»vini albi op timi libras ocio, digerantur in fimo equino per dies odio vel in balneo Mariae per dies quattuor. Poftea diftilletur g ale* bicum.Sd vfui referuetur invitro optimecfaufoiquia habet mirabile ope* rationemcontra omnem paralifim & vertiginemeapius.

De alia aqua vitecompoOta valdcpredofa. Cap.lv,

Vidam noilrorum medicorum Germanorumfeceruntprgnd bilem & excellentem aquam vitgtin qua multas opmrionei

i egregias experti funt,ad confortandum, 8i abegritudinibus prarferuandufn totumcorpus humanum ,prccipue caput ,cere*

t -^7 > brum3&:alia interiora capitis mala,ex humiditateSi frigidita te procedentia ,refoluenda & expellenda^ ad exhilarandum inftrumen* ta animae,&: quincp fenfuum. Conforfateriam mirabiliter quattuor me* bra principaliora,vna cum renibus,&omnibus inteflfnis.ProcurafqOO

optimamdigeftioneminftomaebo,&datmirabilem virtutem omni* bus membris exterioribuspe foto odore, dum acripiatur vnapars hiiiu* aquse,&duepaitesaquarumfa!uias,lauendulx,rorifmariniana^rifceani tur ftmul & madefiat (pongia/um qua tempore matutino & ferdtinome bra vngantur,&ex femitipfis ficcentur. Aut fi etiam tres vel q 'tattuor gut fas in rithaum plenum vino ponas,&bibatur anteingrelfumpradrj Vel cene. Valet etiam adeonfortandum capur. Recipe ergo huius aque vitj ademut compofit£.$.i\cumaquaebethon(ca\?.f$,bibaruromntmane&fero,vel P * intingepanem in tpfam aquam,&omni die ftomachoieiuno edatur tri* bushoris ante prandium. Ad cerebrum & memoriam, Recipe huius Cerebrg aqua:,$.i.aquarum rorifmarini,maiorane:an.3.f$.vtaturmodoprgdic?lo & M& Ad pedt us, Recip e huius a q ua\$,i.aq ute ifopi Sdcapilldrum veneris an, moriant 5.q • vtatur modo p ra?d felo. Ad cor. Reci p e huius aquac,5.J.aqineboragk pedus, nis 8Chugloffa: anlj.ij.vtaturmodo prardido. Ad ftcmachum.Recipe cor. aquaehuiug.^.i.aquteabftnthij,8dmeta:ana,$,rj.vtatiir modo pnsdido ftoma*

Ad putatam»

De virtoteha wmaquafum efc,

meliflajexiccataf.3.iij.balfamithg.f .ij.fundaturaqua vitg fuj^herbispFS didis Adebent ita omniarequieicere,per diesodo,deindeeavtere, Et nota ,q>herbe non debent exiccari in ioie/ed ad aerem ,q «ia fi in foleexic* carmtur,aquadeueniretobfcura:iicutfieflet fuccus alicuius herbf. Sed fi herbe ad aerem exiccantur,habet colorem viridem puIcherrimuA eftame niffima bibenti,Fitautem claretum hoc modo. Recipe vini albi optimi li bras quatuor,zuccari albi duri.f.iiij .cinnamomi ele&i.f,i,coriandri prg pajati,$,ijj.ganofiIorum.3.ij.granomm paradifi, 2!inziberi$ albi,an.3» i, p.macropipms. 9. q, 2edoarie.$.j5, Omnia coterantur fubtililTime, 6C in puluerem redigantur,poftea debetcolari/icut fit apud Gallos,in vino aromatifato:quod Gallicedicttur ypocras.Referueturin vafeftanneo A cujn aqua precedenti ab aliquibus folet fumi. Virtutes autem aquae prar*

, dide funthe. Valet ad memoriam ,fi bibatur omni die.^.jj.mixta cum Ad mefaquerofmarini.3.i5.aqugmaiorane,aquemeliflean,5.ij,Admaniam,vf moriam etiam dolorem cerebri,ex frigere proceden tem, Accipe de hac aqua, j.fj.

. ma?:aqu£bethontcg,aqugpolij an.5,rj.milceantur fimuIA madefaclintheff niam, circumuoIuendocaput.Velbibatomnidiehuiusaque.$.jj .aqtif bethoni

c^,3.iig.Accipiancuretiampilluteaure$,&cochitealn,3,i.fiantpiIlulae cum aq ua bethonica-,cape in numero. v.& fume omni d ie,q uu vadis dor*

Ad ver* ««‘iMmivd etiam quando furgisdianthos in tabulfc&i. Ad vertiginem tipinem capitis.Recipehmusaquar,?.f$,aquarum Iauendulaf,faluiaran.$4ij.& capir.cal ^umat omnidieflomachoieiunodiapliris cum mulco fjm Nicolau. Ad uicie de* caluiciem. Recipe aqua: Iilij albirbarbae Aaronisan.J.fj.huiusaque.^.fJ albanda vd.J.vi.addendo olei tartari,$,i. Ad mundtficandam &dealbandamfa* facie riem. Accipeaqua: florum fabarum partem vnam: aqua: prepide partes

duas,mifceanturfimul A omni dielauabislemel faciera.Potes etiam om ni die fumere de aq ua prgd ida partem vnam, & de vino optime partes

Stirdita duas,bibatur ftomacho ieiunoA valebit ad ide. Ad furditatem. Omni tem, mane & fero de hac aqua impones ad aures,inde quartam parte horg cu*

babis A requiefees fuper eandem aurem ,vt iterum egrediatur. Ve! reci* pe huius aqua:,vini optimi a n p artes equales ,fu m a tur om n i d i e fto m acho

Vermes ieiuno. Ad vermes aurium.Accipe de aqua prxdida.f.fj.fucci rutte/ucd aurium, foliorum perfici an.3,1), St autem non poiTis habere fuccos,accipiesaqua

abeis diftillatam,addendomodicum dealoeepatico ,fubtili(Iimetrico& puluerifaroAde his omni mane & fero parum in ipfam aurem diftilabis

adootab iacenc^° fuper ahud lacus A' poft modicum temporis iacebis fuper latus, miam "funtvermesA ftatim exibunt A morientur. Ad optalmiam.Recipe Tumore ^ueprxdids.j.fj.aqu^ feniculi,aquse polij ,aqu*e valerianarah.5.t.itn

. . ponanturadocuios.Adtumorem gingtuarum.Reeipevinialbi.Ftx.pt* Sm?lUa l'ctri-3-bcoquanturfim id A de boccapepartem vna A de aqua pradida

•* partan

Aquavitepreciofa. LV •gerendum in balneo Mariae p er dies quattuor,& totide nodes. f>aluia, rofmarinum,rura,maiorana,lauertdula,rofx,metridatum,tyrtaca,bIeum laurinunijbuglofla ,borago,oftrudum, angelica jreupontkum,grana im

niperitmentaftrumjmentajmatricariajverbenajbethonicajpoliunijcafto^ reumJE t quum fuerint putrefada,difti!/enturin cinere per alembicum ,ig neletOjita vt polii snumerarevnum',duo,tria antccp guttadiftillet. Quu vero omnia fuerint diftiliata,impone cinnamomum jgariofilos,macem: nucem mufeatam,granaparadifirgalangam,calamum aromaticum ,pig longum, 2Jedoariam,cubebas:cardamomumdignumaIoes:corticesdtri, carpobalfamum,xiIobaIfamum,(picamnardi,vifcum quercinum, radice peoniar3&: grana ipi?us,coriandrum pr^ep aratum ,■ femen bafiliconis/eis men vuacdarmonis,deronicum K. Ha?c omnia debentpuluerifari groflo modo,poriantur in aqua diftillata,&: infimuldigerarirperdies quattuor decim,poftea iterumdiftillenturinbalneo Mariae per alembicum ,pofte» addascamphoram/eiibarbarumjcrocumjambram Semulcum. Siaute velis habere aquam adhuc meJiorem,addes pu[,diamargariti fjm NicoI; diapliriscum mufeo f$m N icol.diarhodon albatis,diamufci fjm Mefu* puluerisdumbrceana.5.l.puFueriseleduanjcugemmis,pulueris leticix Galieni jpuluerisdiafignt aloesana.3.0. addeS quindecim aut viginti dii catos optimi auri,cum Zacca ri albi libra.fj .& fint tribus diebus in baln. Maria?,ita vtaqua balnei fit tepidatpoiieadiftilletur per filtrum in vitri» retortis. E t vnum vitrum debet flare altius® aliud. Scindantur o parux tormulgde filtro & im / pendantur,&:peripfasmate ria difiilletur, vitris optime | lutatis: vt nihilexeispoflif | euaporari. Eth^c dift illatio | eft excellentifflma interom? | nes alias. Sunt aliqui medi* | eorum,qui volentes confor? | tareitomachunufeceruntfie* | ri aq uam viridem ,qua vt& i baturcum aqua vitae fupra AN feriprataut cu clareto fequen ^ ti,ftcut fecerat quida comes p palatinus.Aquaautetn viri > disfithocmo.Recipeaquae __ vitarquaterdiftillatfper alembicum m balneo Mari* libras quattuor,

K mdifl*

Foelix i ucund i fflm&hce opii s tibi dicatum, quod quanta exledtione collegerim,facile a diligenti iedtore poteft dignoici.Quod vanam eo ab omnibus (ufdpiatani mo>quoameefl: editum. Potui flem multa inlerere,atqj adq tere. Sed quum adeo copiofe de omnibus his duo cotulerna*

—k'• . U.Arnoldusfcilicet^Luljiusjum etiam eorum difcipulus ioannesde F.uperciflF,aIi}$^pIures1modernQrumdiflenierint,n6 immerito3nefut

1 ti accuiaremur,plerae^ non illepida omifimus^q; plura ex eis depromp ferimus.Ingenui enimpudoris eft(tefte Quintifiano)profiteriperqiios profeceris.Adiunxiflemusplura, nifitediumlegentibus fngerereputafle*

■ r mus.Longaenim ledio fepius deturbat legentem. Ideocp receptui canere 4 & reiiqua.qureeiufdem funtartis.incalamo relinquere corifultum videba

fur. Tu mi Foelix hoc opus commendatum habe;& pro viribus: vtfemg erga mefuifti humaniflimus,ab tnuidorum morfibus defende. Sufctpi*

: es breui tempore,deo fanitatem & bonam vaheudmem preftante^maiora, accuratiori etiam perluftrata lance. Tempdrisenim breuitateimpulfi.par tim incorredatpartimfemiperfedla reliquimus, Quaex re,fi quippia iri eo inuentumfueridqUodledori rabido non faciat ad ftomachum ttepus

breue me excufaturam non ambigo. Valeri philiopum tuum: vtconfue fi-«*amatn:Ex^dIum Friburgi Heltietiorum.vi.fCalendas Martias .An

V i r t ufes effifcati a huius aqua?* LVI

pa«em vnam3dcmdeteneas hecmixta ia ore,&fepiijs recentem accipias, p hoc fac toties^donecconualefcas.Adfctorem oris vel narium; deturomni ir'etorern die,3.f$,aim vini albi,in quo fintbullitgmentha &.'rofterube;e.3.i. adde ons.veI do parum mufci Aliqui tamen accipiunt aquae pratdidg.f .ij .aquaru ro* nanum rifmarini,&rofarumrubearum an^.fj.miiceantur fimul:3c impendatur mufcus inpanno icrico,& ambrabona:ahgrana,vi,& gingiuas cum illo panno ferico impendente in aqua;fepius laueStcottidie fa Item femel aut ite rum.Potes etiam biberedeaquaprxdtcia omni menfe.5.q.Adepilentia HpiletiJ bibatur omnidie.J.fJ.cum aqugpeonie^.k Aliqui vero ita facfunr.RedV piuntradicem & grana peoniadvifeiquercini an. parcesaqualesjbulliut in vino albo optimotdC datur patienti cum aqua predida. Ad paralifim _ debent membra fepius illiniri cum aqua prardi&a. *E t de hac aq ua bibat omni die tempore m atu ti no.f X vefpere afitfuiijesdiaaftomirfttciitri Vis no albo:in quo coquanturlauedulatfaluiaigranorum iunipen an. M.i fuperinfnndendo de vino optimo libras quattuor. Ad loquelam a milia, ad loaue Recipe de aqua fupradidta.^rj.aquarumlauendul^pieoni^rafuijeana Iamamif 5.iJ .bibaturaredp iatur metridati.S.i.cum Vinoiin quo bullierit caitofe fani um. Ad melancoliam. Recipe de aqua predifta.3. il.cum aqttg budoifs. Meim' 3.i.aqu£e ba ulicon i s, a q u 3r mei i flee ana.5. tj.aquafcolopendriktborauk co|;am nis an a. i.m ifcea n tur induti ul: & bibatur tribushons ante prandium. ' Sume etiam tabulam vna confedionisleticig Galien^vid leti fica ntis Ab manioris. Ad putrefadionem epafis.Reripedehac aqua .^.fj.cumaqua Putrefa epatice,&aqua ana.^.bibaruromnifero.3.1 vd.3.i.f$.& teperema* Aionctn tucinoduabusaut tribus horis ante prandium fumatur diarhodonabb. fjm Nicolaum.Ad hidropifim.Recipedeaqua predicia partem vnam; Hidropi aque florum fambuci pirtes.rf.aquefeniculiparres.ii].mifceantiir fimul: ftm &om ni vice bibes jX$. Vefptre autem ciim volueris irecubitutfumatur tyriacaemagnat GalieniJU.in vinoicumquobullierintpetfofiliumtfeni culum,apium radices capillum veneris ana parsvnatvini parfes.ix.bulli antur vfcp ad comptionem tertiepartis. Ei de tribus in tres diesdetur hyt drop ico duabus vel tribus horis anteprandium diafacg f$m Mefue J, ij. Caueat egrotans a potationibus fuperuacuisiquia in hoc morbo: quan* to minus homo bibitrtanto plus mingit & contra. Ad lapidem.Redpede Lapid?, aquaprgdidapartemvnam^quefaxifragig,aqugal^fenge,aquemilli; lclis,aquerafam,ana partes.q.&vna horapofi: potionem hanc deturhV tontripon.$.i).Ad fterilitatem.Recipe aqug huius.j.rj vini albi.J.i.aque c liliorum croceorum^quf rorifmarini,aquematricari^ana.j.q .bibatma; &Cer“K* ncaut ferojomni hebdomada vtendo duabus auttribus vicinus diatnar?tCir1, gariti (5m Auicennam.J.jj.Habet alias innumerabiles virtutes 3quas bre tutatis caufaomitto.

R i} Habes

Refiduuttv Caputxxfq» Deauro potabiliconimuni xxx Capuc,xxnij, Deauro potabili abfcp aqua forti xxxfj Caput>xxVr De auro potabili abfc£ terra vel aqua fotti xxxiiij Caput.xxvi, Deauro potabili cum fpeciebus aromaticis xxxvi Capur,xxvij, De auro potabili ex floribus ccrdialibus xxxvfj Cap ut,xxvuj * Deauro potabili ex quinta eflentia per Iapide xxxvifj Caput.xxix. De auro potabilicum meile xxxix Caput;xxx, Deauro potabilicxfolo auro &aqua vitg xi Caput^xXxi, DcauropotabilicuiufdamepifcopiTreuerenfis xl Caput,xxxfj. Dea uro potabili ex vino grgco vel fimilibus& ipecicb9

aromaticis adi Caput,xxxifj, Dealioauro potabili cxccllend xlrj Caput,xxxiiij, Deauro potabili cum gemmis? sdifj Gaputxtfxv, Deauro potabiliad^paralifim xliij Gaput^xxxvi De alio auro potabili borio xliiij.- Gaput.xxxvfj, Dealio auropotabili cum aqua forti xliiij Gaput,xxxviij‘,DeafibaurbpotabiIi xlv Caput,xxxix, Deauro potabili volatili xlvi Caput.xxxix De alio auro potabili xtvij Caput.xl. De alio auro potabilipreciofiflimo xlvrj Gapur.xlt De auro potabili vegetabili xlvij Gapur,x!fj, De vltimo auropotabili xlviij Gaput,xliij, De aqua vite ccmpoflta pro hominibus fn'gidg,coplexio

nis vel regionis, *” xlix Caput,xliirj, Deaqua vitecotr,pofifa Fridericfjtertfj 1 Gaput.xlv De alia aqua v‘itx compoflra, I Gaput,xlvf Dealiaaqua vitecompofira i Gaput,xlvfj, Dealia aqua vita: compofita U Caput^dviij, Dealia aquavitarcoriipoflta M Caput,xlix, Dealia aqua vitecompofita 3qua vtebaturquidamco*

mesplat/nus, " li Caputd, Dealia preciofaaqua vitecompofita H Caput,!/, De alia aqua vita: compofita ,bona li) Caputdf). Dealia aqua vitae compofita lifj CaputJiij, Dealia aqua vitecompofita1 1 iij Caput.Iiifj Dealia aqua vitg compofita;que valef ad vertiginem ca*

pitiSj&paralifim " fljfj CaputJv,' De afiaaquavitaf ccmpofita valdepreciofa liiij Caput vlt/mum ,De alia aqua vttsecomp,oim aliaru preciofiflima liiij Epilcgiisoperishuitis Ivi

Finis,

fndcxhdus’ opiifdili. LVI1

"Sequiturin^exhuius opufculit quod Cdumphilolcphorildfcitur» H

Epfa dedicatorfahuius libri ad Felicem de Genaffo Valentianura i i Reguliaurenticadeltellis coelo philolbphico applicandis i) Dmillacorium aquae vitae brachiatum Bm Luliium *j Prologus huius libri . ' ... }\ Caput;i. Quid fitquinta eflentiacuiuflibetmateria; limphas nj Caput.qV f Quomodo extrahatur qui.eflfe.vini per difliUtione iiij Ca'put,ii]V ° Quomodo materia rudis diftillatiom minus obediens

debeat putrefieri. v4 Caput.iiij. Quomodo poffit cognofckan vinumdigeftumdrculato

ritfediftilliationi fitaptupr yuf CipUt.v. Quomodofltdiftilfandumcirculatorie .... ix Caput.vi, QuteritcHfferentiainterdigeftionem 8Ccirculatione ix Caput.vi]. De modo extrahendi quin,eflen.abfcg vllo labore vel ex

peitfa» . x Caput.vii). Demodofadlidiftillandidrailatorie^excrahendiqui» i

tum efleabfqjvllo igne xt Caput.ix. DemodoexttahendiquimeiTen.aquattuorelementisad; ,

refoluendum in ea SolemprO auro potabili , x?f Caput jc. Quomodo fiat qum,eflfen,pro tinefluris metallom xiij. Gaput^d. Demodoextrahendi quin.eflen.tnqua poteft refoluiau*

• rum,adfaderidum aurum potabile . „ dx Caput.xrj. Quomodo extrahenda fit quin .etim* mellis,quat ingrfc*

ditur aurum potabile . „ Chput.xii). Quomodoextrahenda fit qui.effen.ex chelidonia xxt Gaput.xiiij, De modo extrahendi qui n.eflen, ex fanguine humanor,

^ouistcarnibus Sfc, xxiiq. Giput.xv, De modo extrahendi quin, elicn. ex pomisJpiris,&: alij s,

. frudibus r , sxiiij Ciput.xvi, De modo extrahendi quin. eUcn.a floribus herbis& ra *

'dldbtlS ; ' • : • XXtilJ) Ciput.xviji Quomodo extrahenda fitqui.die.ab anthimonio xxvi, Cajbut.xviij, De modo extrahendi quirueflen.a Sole Caput.xix. De modo diflillandi per d<jfcenfum ; xxvq. Gaput.xx. - De modo daudendi vafa iigillo Hermetis ^ xxvii}; Capur.xxt. De mododiftillandi acetum dt vrinamhumanarinqui rbus omnia metallacalcinata refoluipoflunt xxix

Caput.xxij. Dcmodo diflillandimchquod ipfumauru potabilem*, 'i gredttur, xxx

■ K iij Caput,xxii|f

-