ÇOCUKLUK ÇAĞI DÖKÜNTÜLÜ HASTALIKLARI

PROF.DR.

YILDIZ

CAMCIOĞLU

ÖNEMİ Enfeksiyon etkenlerinin yol açtığı birçok hastalık

sırasında bazen hastalığın önemli bir gösterge bazen de refakat eden bir bulgu

Döküntüler birilerine çok benzer olabilir, ancak her hastalığın kendine özgü klinik belirtileri ayırıcı tanıda yarar sağlar

Döküntünün hangi türde olduğunun belirlenmesi, hastalığın tanısını, hastayı, temas ettiği bireyleri ve toplumu etkiler.

Örnek; menengokoksemiye bağlı peteşinin yanlış teşhisi hastalığın tedavisini geciktirir, çevresindekilerin enfeksiyon riskini arttırır ve toplumda epidemiye yol açabilir

DÖKÜNTÜ TANIMLARI

Deride beliren kırmızı renkteki lezyonlara EKZANTEM

Mukozada görülen değişikliklere ise ENAMTEM

MAKÜL:

Kapiller dilatasyon sonucu

oluşan, cam bagetle

basınca solan, deriden

farklı renkteki kırmızı lezyon

Papül: Kapiller dilatasyon ve damar dışına sızan serum nedeniyle deriden kabarık nodüler kırmızı bir lezyondur Cam bagetle basınca genellikle solar ama seruma eritrositler de sızar ise solmaz. Deriden kabarık olup palpasyonla farkedilir.

VEZİKÜL:

Epidermisin alt tabakaları ve dermiste sıvı birikimi sonucunda deriden kabarık, içinde berrak sıvı bulunan lezyon

PÜSTÜL:

Aynı vezikül gibi deriden hafif kabarık ama epidermis ile dermis arasında pürülan sıvı bulunan lezyondur

Sıvının rengi bulanıktır

ERİTEM

Derinin yaygın veya

lokalize kızarıklığı

eritema marjinatum gibi

PURPURA:

Peteşi veya ekimoz olarak belirir

peteşi,

Epidermis altında küçük kanama odakları

ekimoz

yaygın kanama alanına ise denir

Döküntüler

EXANTEM SUBITUM (ROSEOLA INFANTUM) , 6. HASTALIK

ETY: Human herpesvirüs-6 veya Human B cell lymphotropic virüs (HBLV)EPİ: İlkbahar ve sonbaharda sıkKD: 7-17 günYAŞ; 6-18 ay en sık, sporadik görülebilir.KLİNİK: , Ateş aniden 40 dereceye çıkar, 3- gün devam eder. Konvulsiyon, bulantı, kusma, huzursuzluk vardır. Ateş kriz şeklinde düşerken makülo-papüler döküntüler ortaya çıkar. Döküntü gövdeden başlar, kollar ve enseye yayılır Toplu iğne başı büyüklüğündedir. 24 saat sonra döküntüler kaybolur.

EXANTEM SUBITUM (ROSEOLA INFANTUM) , 6. HASTALIK

AYIRICI TANI: Klinik bulgular İlk 24-36 saatte lökositoz,

granülositoz. Lökopeni 2. günden

sonra belirir.

Diğer döküntülü hastalıklarla ayırıcı test yok.

Tedavi ve koruyucu tedavi yok.

5. HASTALIK(ERYTHEMA INFECTIOSUM)

ETKEN: Human Parvovirüs B19.

Kronik hemolitik anemi, sickle cell, sferositoz’da hemolitik krizlere yol açar

Sağlıklı çocuklarda ise bu dönemde anemi olmaz ancak retikülosit sayısı azalır

KD: 4-14 gün

15 Yaşa kadar en sık rastlanan döküntülü hastalık

% 50 IgG(+)

% 50 Ev içi bulaşma Ilıman iklimlerde 7 sene arayla, ilkbaharda

epidemiler Damlacık infeksiyonu ile bulaşır Kan transfüzyonu, kan ürünleri Faktör VIII, IX

IVIG Hariç; Solvent–deterjan ve 100C ısıya duyarlı

5. Hastalık; Enfeksiyoz Eritem Epidemiyoloji

Enfeksiyoz Eritem; Patoloji

Virüs saçılımı; Virüsün girişinden 1 hafta sonra boğaz sürüntüsü ve kanda Viremiye bağlı olarak virüs, döküntüden veya

artralji görülmeden önce çok bulaşıcı Döküntü biyopsisi; epidermisde ödem,

epidermis ve dermis arasında ayrılma bölgeleri, perivasküler mononükler hücre infiltrasyonu

Döküntü virüsun dermal kapiller, epidermis ve dermise doğrudan etkisine bağlı, immün kompleks aracılık etmiyor

5. Hastalık;Enfeksiyoz Eritem

Tipik enfeksiyonda döküntü 3 evrede; Birinci evre; Virüsün kazanılmasından 18 gün sonra

yanaklara tipik eritematöz döküntü Sokakdan sıcak odaya girer iken yüzdeki

döküntü belirginleşir (tokat atılmış gibi veya kelebek) Döküntü etrafı kabarık Ağız etrafı kısmen soluk Ayırıcı tanı; Kızıl, Allerji, Kollajen hastalık

5. Hastalık;Enfeksiyoz Eritem

İkinci evre; 1-4 gün sonra gövde ve ekstremitelerde eritematöz, makülo-papüler, Başlangıçta diskrete ancak yaygın Bu evrenin sonunda , döküntünün

merkezinin solması ile halka şeklinde birbirine giren karakteristik oya gibi döküntüler

5. Hastalık;Enfeksiyoz Eritem Klinik

Üçüncü evre; 1-3 hafta süren oldukça değişken dalgalanma gösteren bir dönem Çevresel faktörlerden etkilenir; Hareket, güneş ışını, banyo ve stresle döküntüler yeniden belirir Ekstremitelerin özellikle ekstensor yüzeye yayılır Özellikle erişkinlerde kaşıntılıdır

Klinik Tablolar

1981 B19 virüsünün yol açtığı hastalıklar belirlendi Tipik enfeksiyoz eritem Subklinik döküntü olmadan Daha az sıklıkla Kanda Parvovirüs B19 saptanmasına

eşlik eden alışmadık belirtiler; Persisitan artrit; JRA, RA, erişkin Still Nöroloji Hastalıklar; Ansefalit, menenjit, Posrenfeksiyoz

nörolojik amyotrofi, Guillain-barre, Yüz felci, Karpal tünel sendromu, parmaklarda his kaybı ve uyuşma

Myokardit

Klinik Belirtiler

Deri tutulumu; Papüler-purpurik eldiven ve

çorap sendromu, vesikülopüstüler, E.multiforme, H-S sendromu, peteşiyal ve purpurik döküntü, döküntüsüz kaşıntı

Hematolojik; Trombositopenik purpura, pansitopeni, Hemofagositik sendrom,

Nötropeni, Daimond-Blackfan sendromu,

Dalak sekestrasyon

KIZAMIKÇIK

ETY: Togaviridae ailesinden Rubivirus Genus olarak ismlendirilen RNA virusu.

EPİDEMİYOLOJİ: Konak sadece insandır Damlacık infeksiyonu ile veya transplasental olarak

bulaşır 5-14 yaş en sık. 2 gün önce, 5-7 gün sonra bulaşıcı KD: 14-21 gün. KLİNİK: Prodromal dönem: Hafif kataral belirtiler.

Retroaurikuler, posterior servikal, occipital LAP Eritematöz makülopapüler döküntü yüzden başlayarak vücuda yayılır.

3 günde kaybolur. Erişkinde polyartrit.

KIZAMIKÇIK

TANI :IgM tipi antikorların 4 misli artışı.

KORUYUCU: Aşı MMR ile 15-18 ay, 6-12 yaş

AYIRICI TANI : Kızıl, kızamık, 6. hastalık, enteroviral inf, infeksiyoz mononükleus, ilaç.

KOMPLİKASYON:

1. Artrit ( 2-3 günde)

2. Ansefalit: 1/6000

3. Purpura: Trombositopenik veya nontrombositopenik

4. Konjenital rubella

1941 Gregg bildirdi 1964 te ABD de epidemiyi takiben binlerce hasta. KLİNİK: Büyüme geriliği Göz ( Katarakt, glokom, retinopati.) Sağırlık, Kalp anomalileri, Nörolojik bozukluk Hepatomegali Trombositopenik purpura İnterstisyel pnömoni.

Konjenital Rubella

KIZAMIK

ETYOLOJİ : RNA paramiksovirüs.EPİDEMİYOLOJİ : 5-10 yaş en sık.PATOLOJİ : Prodromal dönemde ; lenfoid dokuda hiperplazi.

Koplik lekeleri; intersellüler ve intrasellüler ödem, parakeratoz, diskeratoz’dan ibaret olup deri döküntüsü ile aynı patolojiyi gösterir

Akciğer: Peribronşial inflamasyon, interstisyel dokuda mononüklear hücre infiltrasyonu. Beyin ve M.spinalisde: Ödem, konjesyon ve peteşial kanamaK.D: 8-12 gün.

Kızamık hastalığının gelişim evreleri 0 gün : Virus damlacık enfeksiyonu ile nazofarenks veya

konjuktivanın epitel yüzeyine yapışır. Epitel hücreleri enfekte olur ve virus çoğalmaya başlar. 1-2: Virus bölgesel lenf düğümlerine yayılır. 2-3: Primer viremi. 3-5: Solunum yolu epitelinde, bölgesel RES ve uzak

bölgelerde virus çoğalır. 5-7: Sekonder viremi. 7-11: Deri ve diğer viremik bölgelerde infeksiyon belirtileri

ortaya çıkar. 11-14: Virus; kan, solunum yolları, deri ve diğer organlarda

saptanabilir. 14-17: Viremi kaybolur, organlardaki virus sayısı hızla

azalır.

KIZAMIK KLİNİK Prodromal dönem: Ateş, öksürük, nezle, konjonktuvit, koplik lekeleri, stimson çizgisi.Döküntü dönemi: Eritematoz makulopapuler olarak saç-deri çizgisi,

kulak arkasından başlar. 3. günü ayaklara kadar iner 3-4 gün sonra kahverengi leke bırakır Döküntü yerlerinde ince un gibi deskuamasyon İştahsızlık, halsizlik ateşli dönemde (+), Jeneralize lenfoadenopati olabilir. İshal süt çocukluğunda olabilir. Nekahat : 24-36 saat sonra ateş krizi ile düşer, bulgular kaybolur

KIZAMIKKOMPLİKASYON: Otit, interstisyel pnömoni, Sekonder bakteriyel enfeksiyon, Anerji Tbc’ yi uyarabilir 1-2/1000 ansefalomyelit, Myokardit ve mesenterik adenit.TEDAVİ: Semptomatik.KORUNMA: Kızamık aşısı, 12-15 ay, 6-12 yaş A vitamini; 6 ay-1 yaş A vit. 100 000 iU 1-2 yaş A vit. 200 000 iUKlinik tablolar; Tipik Modifiye: IG verilenlerde (0.2 ml/kg) Atipik :Aşılılarda İmmun yetersizlikte; dev hücreli pnömoni

GRUP A HEMOLİTİK STREPTEKOK

ETY: Gram + zincir yapan koklar. Kanlı agarda hemoliz yapanlara; Beta-hemolitik, parsiyel hemoliz yapanlara; Alfa-hemolitik, hiç hemoliz yapmayanlara; Gamma-hemolitik streptekoklar C=KARBONHİDRAT tabakasına göre LANCEFİELD

gruplandırması yapılabilir. A-H ve K-T

Grup A streptekoklar Bacitracin’e duyarlı. A grup streptekoklar M proteinlerine göre 75 tipi var Streptekoklar; toksin, kızı yapan eritrojenik toksin,

enzim, hemolizin salgılar

GRUP A HEMOLİTİK STREPTEKOK PATOLOJİ: Lokal lezyonlarda hiperemi, ödem ve nötrofil

infiltrasyonundan ibaret enflamasyon. Kızılda; lenfoid hiperplazi, bazı olgularda AGN

bulguları, koriumda hiperemi, ödem, nötrofil infiltrasyonu

EPİDEMİYOLOJİ: Streptekoklara herkes duyarlı, ancak enfeksiyon yaşa göre klinik özellik gösterir

6-12 yaş en sık Kışın ve baharın erken dönemlerinde artar Burun, boğaz, kulak ve deri akıntılarında bulunur Damlacık infeksiyonu ile bulaşır. Enfekte süt, dondurma ve yumurta bazen gıda ile

bulaşan epidemilere yol açar

Farenjit/Tonsillit’de Etkenler

Bakteri %

GAS 15-20C grubu streptokok 5-10 N.gonorrhoeae < 1 C.diphteria < 1 Arcanobacterium < 1 haemolyticum Yersinia <1 T.pallidum < 1

DiğerleriM.pneumonia <1 C.pneumonia ?

Virüs %

Rhinovirüs 20 Coronavirus >5Adenovirüs 3,4,7, 9, 14,21 5 H.simpleks 1-2 6Parainfluenza 1-4 5 Influenza A ve B 2Coxackie A 2,4,6,8,10 <1 EBV <1 CMV <1HIV <1

KIZIL KD: 1-7 gün Ateş Boğaz, karın ve baş ağrısı, Kusma, titreme, halsizlik 12-28 saat sonra döküntü başlar.ATEŞ: 39,5 derece, tedavisiz 5-6 gün sonra düşer Penisilin tedavisinden 24 saat sonra ateş düşer

ENAMTEN: Tonsiller, farenks, dil, sert damak; ödematoz, eksüda ile kaplanır Ağır olgularda membranöz ülseratif tonsillit Dilin özel görünümü; 1-4 günlerde beyaz çilek, 4. günden sonra kırmızı çilek

KIZIL EKZANTEM: 24 saat içinde yaygınlaşır Yüz yaygın hiperemik, dudak etrafı soluk Kıvrımlarda kırmızı renkte çizgilenme (Pastria) Döküntü ağır ise vesiküler lezyonlar olaya katılır Lamellöz soyulma görülür (2-3. hafta) --Cerrahi kızıl. --Streptekok septisemisi. --Deri infeksiyonları. TANI: Tipik klinik özellikler. Etkenin izolasyonu Serolojik testler ( streploenzim ), ASO Diğer, lökositoz, PMN hakimiyeti, eosinofili %5-10

Nitelik GAS farenjiti Viral Farenjit

Mevsim Kış, ilkbahar Her mevsim

Yaş 5-11 yaş Her yaş

Belirtiler Ani başlar

Şiddetli boğaz ağrısı

Ateş

Başağrısı

Karın ağrısı, bulantı, kusma

Değişken

Hafif boğaz ağrısı

Ateş değişken

Adele, eklem ağrısıKarın ağrısı (İnfA/EBV)

Bulgular Farenksde eritem, eksüda

Ağrılı servikal adenopati

Palatal pateşi

Tonsiller büyük

Kızıl döküntüsü

YOK;Öksürük, rinit, ses kısıklığı,konjuktivit, diyare

Ülseratif, nadir eksüda

Az oranda, ağrısız LAP

Tipik enantem

Etkene göre değişir

Tipik deri döküntüsü Öksürük, rinit, ses kısıklığı,konjuktivit, diyare

GAS Farenjit/Tonsillit’inde Tedavi

GAS Farenjit/Tonsillit’inde PENİSİLİN ilk seçilecek ilaç

‘Penisiline dirençli GAS henüz bildirilmemiştir’

GAS’ların penisiline karşı MIC değerleri son 80 senede değişmedi (Kaplan EL ve ark. Pediatr Infect Dis J. 1999:18:1069-72)

Bakteriyal eradikasyon için Penisilin tedavisi en az 10 gün olmalı Bakteriyel eradikasyonda ‘Tek doz Benzathine Penisilin’ İM etkili

GAS Farenjit/Tonsillit’inde Tedavi

Penisilin V oral 3-4 doz 10 gün <27 kg 125 mg/doz > 27 kg ve erişkin 250 mg/doz

Benzatin Penisillin G IM tek doz

<27 kg 600.000 U >27 kg ve erişkin 1.200.000 U

GAS Tedavisinde Alternatif İlaçlar

Penisiline duyarlılık; EritromisinÇocuklar 40 –50 mg/kg/gün 3 -4 doz 10 günBüyük çocuk ve erişkin 1gr/gün 3-4 doz 10 gün

Amoksilin ve Ampisilin; Penisiline üstünlüğü yok < 15 kg 125 mg/doz 3 doz 10 gün > 15 kg 250 mg/doz 3 doz 10 gün

Penisilin ile klinik ve bakteriyolojik düzelme olmazsa; Klindamisin 20 mg/kg/gün 3 doz 10 gün Penisilin 10 gün + Rifampisin 4 gün

KIZIL KOMPLİKASYONLARIERKEN: İlk haftada Servikal adenit, otitis media, sinüzit, bronkopnömoni, nadiren mastoidit, sepsis, osteomyelit.GEÇ: 1-3 hafta sonra ; ARA ( % 3 eksüdatif farenjit sonra AGN; A grubu hemolitiklerin 12,4 ve 49 tip nefritojenikTEDAVİ: 10 gün Penisilin; Eritromisin Klindamisin veya Sefalosporin Sepsis, erizipel, kemik infeksiyonu; İV tedavi İmpetigo: Lokal bacitrasin. Boğaz ağrısı için aspirin veya asetaminofen, Yatak istirahati, Sıvı ve düzenli beslenme

KIZIL

KORUYUCU TEDAVİ

Penisilin tedavisinden 48 saat sonra bulaşıcı değildir.

Profilaksi

Ev içi infeksiyon.

Okul epidemileri.

Ailede ARA anamnezi

Etkene maruz kalan bireyde araya giren bir

infeksiyonun varlığı

Etkenin nefritojenik olduğunu gösteren belirtiler var ise

VARİCELLA-ZOSTER VİRUS

ETKEN: V-Z virüsünün tek bir antijenik tipi var ve İNSAN’

lar infeksiyonun tek kaynağı. Primer infeksiyonu SUÇİÇEĞİ,

endojenoz olarak reaktivasyon ile ZONA gelişir. SUÇİÇEĞİ: EPİDEMİYOLOJİ: Çok bulaşıcı 5-10 yaş en sık %90 infeksiyonu 10 yaşına kadar geçirir Kış ve ilkbaharda yaygınlaşır Direkt ilişki, damlacık infeksiyonu ve hava ile bulaşırKD: 14-16 gün. 21 güne kadar uzar. Hastalıktan 2 gün önce, 7. güne kadar bulaşıcı.

VARİCELLA-ZOSTER VİRUS PATOLOJİ Virüs ÜSY mukozasından girer (veya konjuktivadan )

bölgesel lenf düğümlerinde çoğalır. 4-6 gün sonra primer viremi olur. Daha sonra virüs karaciğer, dalak ve diğer organlara

yayılır. Deri döküntüleri 14. günde başlar. Buna sekonder

viremi denir. Döküntü önce makül olarak başlayıp, papül-vesiküle

dönüşür, kabuklanarak iyileşir. Vesikül: Staratum korneum ile epidermisin arasına

sıvı birikimi ile gelişir. Histolojik olarak fibrin, mononüklear hücreler,

intranükleer inklüzyon cisimcikleri bulunur

VARİCELLA-ZOSTER VİRUS

Postinfeksiyoz Ansefalit ;

Beyaz cevherde perivasküler demiyelinizasyon

Özellikle Cerebellar tutulumu görülür

Akciğerde Dissemine interstisyel pnömoni, yaygın hemorajik noduler konsolidasyon alanları görülür

Döküntü evreleri Döküntü evreleri

Makül Papül Vesikül Püstül Kabuklanma

İz (depigmente iz bırakır, 2-3 hafta sonra kaybolur

VARİCELLA-ZOSTER VİRUS

KLİNİK : Prodromal dönem; Ateş, iştahsızlık ve halsizlik 1 gün sonra döküntü başlar PAPÜL- VESİKÜLE dönüşür. Vesikül oval, ortası göbekleşmemiş ve eritemli

zemin üzerindedir. İçindeki berrak sıvı bulanıklaşır Daha sonra kabuklaşarak iyileşir Aynı günde her türlü lezyon tipi gözlenir KAŞINTI mutaddır. Jeneralize LAP olabilir. MUKOZALARDA, SAÇLI DERİDE lezyonlar gelişir

VARİCELLA-ZOSTER VİRUS

TEDAVİ: Aspirin içermeyen antipiretikler, Hijyen koşullarına dikkat edilmeli Vidarabin ve Acyclovir immün süpresif hastalarda etkili Özellikle pnömoni, ensefalit komplikasyonlarında

KORUMA: Aşı, 15. ay %90 koruyucu. Varisella-Zoster İmmunglobülin; virüse maruz kaldıktan 96 saat içinde.

HERPES ZOSTER (ZONA)

EPİDEMİYOLOJİ: Daha önca infeksiyonu geçiren bireylerde VZV nin reaktivasyonudur.

İlk VZV infeksiyonundan sonra, virüs sinir ganglion hücrelerinde latent kalır.

Zona 10 yaş altında nadir, immunsüpresyonda sıktır. KLİNİK: Bir dermatom boyunca lokalize ağrı, hassasiyet,

döküntüler Döküntüler genelde ünilateraldir ve bölgesel LAP olaya eşlik

eder 1/3 olguda primer dermatom dışında birkaç vesikül olabilir 5. kafa çiftinin herhangi bir kolu tutulabilir, intraoral ve

korneal lezyonlar olabilir. 7. kafa çiftinin tutulması ile fasial paralizi ve kulak kanalında

vesikül gelişebilir.

TANI: HSV ile VZV birbirlerine çok benzer,

kültür ile

TEDAVİ:

ACYCLOVİR önerilebilir,

visseral yayılımda önleyici

VARİCELLA-ZOSTER VİRUS

KOMPLİKASYONLARI:

Yenidoğan, erişkin ve immunsüpresiflerde ağır

Sekonder deri infeksiyonları( streptokok ve stafilokok)

Trombositopeni ve hemorajik lezyonlar( purpura fulminans, varisella gangrenosa).

Pnömoni, myokardit, orşit, hepatit, glomerülonefrit, artrit.

Aspirin verilmez,Reye sendromuna yol açabillir

Nörolojik: Postinfeksiyon ansefalit, ataksi, nistagmus, tremor, Gullian-Barre sendromu

KONJENİTAL VARİCELLA

Düşük doğum tartısı, kortikal atrofi, konvulsiyon, zeka geriliği, korioretinit, mikrosefali, intrakranial kalsifikasyon ve gövde ekstremitelerde sikatrisyel lezyonlar

Suçiçeği olan annenin ( doğumdan 5 gün önce veya sonrası ) çocuğunda % 15-20 VARİCELLA SENDROMU olur. Mortalite %20-30 dur. Bu yenidoğanlarda transplasental antikor eksikliği gözlenir.

TANI: Hafif lökositoz. Veziküllerde PMN mevcut Sitolojik olarak intranüklear inklüzyonlar, dev hücresi ve herpes virüs partikülüne rastlanır Akut ve konvelasan antikorlar ile hastalık verifiye edilir.

DERİ LEZYONLARI OLAN ÇOCUĞA YAKLAŞIM;

1-Lezyona ait öykü: *Başlangıç süresi. *İlk görüldüğü bölge. *Dağılımı,seyri,belirme ve kaybolma dönemleri. *Kaşıntı,yanma,parestezi ve ağrı2-Geçirdiği döküntülü hastalıklar3-Aşılar.4-Ailede ekzema, astma, saman nezlesi öyküsü5-Doğum tartısı,anne sütü ile beslenme

DERİ LEZYONLARI OLAN ÇOCUĞA YAKLAŞIM

6-Aile,kardeş,komşu ve okula ait bilgiler.7-Uyaran etkenler:Uv,ısı,gıda,ilaç,infeksiyon.8-Sistemik bulgular: *Ateş *Tonsillit *Artralji *Gelişme bozukluğu *Terleme bozukluğu *Adenomegali *Hepatosplenomegali *Sarılık

DERİ LEZYONLARI OLAN ÇOCUĞA YAKLAŞIM

9-Fizik Muayene

*Lezyonun şekli,boyutu,rengi.

*Lezyonun palpasyonu.

*Yerleşim bölgeleri.

*Özel bulgular (Koebner fenomeni gibi)