11211195AMOS. IX. il 12.
PR/fl STDP.
Mag. CHRISTOPHORO CLEWBERG, L. l. O. O. PROFESS. rEG. ET ORD. 1'UBLICO EXAMINI MODESTE OFFERT
STIPENDIARIUS REGIUS,
ROSLAG US. in aud1t. carolino maj. d.j/// octob.
anni mdccl1x. ' H. A- M. S.
U P S A L I £
S-.1E R:2EM:TIS
ARCHI-EPISCOPO, REGIME ACADEMLE UPSALIENSIS
PRjESIDI, REVEREND ISSIMO
PATRI AC DOMINO,
REVEREND1SSIMO DOMINO,
Gymnafii Scholarumque in eadem Dioeceil EPHORO,
mecenat i maximo. P7RIS MAX. REFERENDA atque CELEBERRIMIS,
I)n. MATTHIiE AS P,
S. S. Theol. DOCTORI & PROFESS. PRIMARIO, Reg. & Ord. Utriusque Confift. EccleE & Acadero. ADSES- SORI Graviflimo, UrbisUpfalienfls ANTISXITI at-
que ARCHI - PR/EPOSITO Digniffimo,
Veteris Ecclefiae Upfaücnfis PASTORI ac Vicini Contrarius PRAPOSITO, Adcuratiftimo,
PROMOTORIBUS MAXIMIS.
vvhn mjüki bs^ya yy % vyn)D'& rhyoü) nJUD i?p3^ana H0pi nvny «JNW /^T nynoa WDntcf ntn wyDVN nsrya^mm mn Jt * cnp ^a jhjd ain kph b?3 wd« wn nsrtm T3i cx» ntyi ny an? nupfc ontyy^i ob-6 napn ^3 bnp3 loya -nw iwki ^n WK on cVruo rrwsn ppd rjoya nmco wrw nam -pna *ro^n pp« dj pwdd^ji ann ^ nrfr oarrna kds vsb niinrirft "ty in Täia nntD ipvi ^ ->t3 p« n:ni -niyj man na ^ifcfen m p3 kVn *>pn p« üiiyb im crrorn cr&ö dk nnyi *nyi nny •&'? in«* Yitanw apa *0« ntn feto DK ecu nn« tij b3irya jn tik^d DKin jtod m nfea oanaa p vttw mn ynyavN m?on *6« D3TO3 nraa ^y rnaa nvyn raap wnw oatoJD fea Dt3D b nvrb ronai icn bw 0m by K3 a?n )»« fevb D3ncn aroi D33 nm w b my ova %o ntn ovn ayy ny n»on *0 rurn toja nrrn fea ncDn ^3 Vd fei by anfern ntew romi o'HDn tfanD 310 D31DH1 "IKO^DCJH VHJ O TOH fe 01M DV» vm nnrtto «Vi naa p? fen nar> pai -jm fei afer jrfe -jna* nDK^ DDnn3 3133 nyai canya feanri* bz iy cd1? jnai 310 te jnn ra^a nir& fei can#
*7 33
cjiltor Et5 cliens devotiffitnus ANDREAS GEORGIUS OS^NGIUS.
KONGL MAJ:TS TROTJÄNARE Och
Min Hoq-Gunflige GYNNARE och PATRON
Hvar ock en , fom icke bar uti fitt bröft ettotackfamt finne, plågar ju akid uptaga be- vifte välgärningar och årtedd ynneft med vörd- nad, årkienna dem med tackfågelfe , och behåh la dem i ett minne, fom endafl: förloras genom döden. År det då under, om jag, fom varit en lyckelig deltagare af Högådle Herrens gunft och bevågenhet uti Dess Hus , giör af mitt för- fta Academifke arbete en ringa /kånck, hvilken Hög-Gunstige Herren , täcktes anfe med blidt anfigte, och uptaga fåfom en underpant af min
oaflå-
©aflåteliga vördnad, den jag nuiftörfta odmiuk- het för Eder nedlägger. Bli defTa bladen med vanlig gunft emottagne, få vinner jag val min åftundan, men fördiupas derjåmte uti en Ikuld,, livilken jag aldrig lårer kunna afbörda, om ic¬ ke då, når jag med beftåndiga böner, anhåller hos den nådige Guden, det värdigas han krona Eder och Eder förnäma vårdnad, med ymnigt mått af nåd och timmelig lyckfalighet, hvilken, då Edert lefnads lius utflåcknat, forbytes uti en fåll Himmel. Hvarunder jag med vördfam tillgifvenhet fkall framhärda,
HERR SKEPSBYGGMJSTARENS
idmiukafle tiånare ANDERS GEORG OS/ENGIUS.
VIRO Aåmoäum Rever: ac Pr^cJaviffJms ] Da Mag. LAURENT. HONTER, PASTORI in Spånga & Jerfalk & Adjacentis
Diftr. PRiEPOSITO Adcuratiffimo. VIRO AdmodumReverendo atqiie Frgclarifflmo
Da Mag. ISRAELI ACRELIO, Ecclefis Fällingsbroenfls PASTORI ac PE/EPO-
SITO, longe Meritiffimo, Adciiratiffimo, VIRO Plurimum Reverendo atque Clartffhm,
Dn. JOHANNIREUTERSTEDT, Ecclefix, quae Deo in ÖSTER-Åker coliigitur,
PASTORI FIDELISSIMO, PATRONIS EXOPTATISSIMIS.
In tefleråm fubmiffi animi , opufculumhocce, nullo licet fale ac lepore con- ditum, NOMINIBUS VESTRIS, longe Clariffimis, feria , pro VESTRA pcrenni profperitate, vota quotidie concipiens, dat> dicat, dedicat,
Ådmodum Reverend!, PraclarijJ. & Clarifl. NQMINVM VESTRQRUM
Cuttor humiUimuP Andreas georgius osangius.
VIRÖ Phtrimum Reverenäo atque Clariffimo Dn. ANDRERE OS/ENGIO, Ecclefiarum in Öltby & Garn PASTORl, Vigilantiflimo,
PARENT! IND ULGENT1SSIMO.
T ongijjime dum Jpatium prosterit<e vitce refpicio,^ ultimum pueritia memoriam recordans, Pater Optime, tiihil temporis o ccurrit, quo larga in me manu, ex paternoplane affeclu orta, beneficia noncon-tuleris uberrima. Quid igitur mirum, fi filius infi- gniter fibi gaudet, quod dies votis diu exoptatus, il- luxerit, quo Paternas liceat admonitiones, inåta- mentaque publice celebrare, atque pro acceptis, a prima atatula, impenfis, maximas TIBI agere gra- tias. Tua quiäem in me promerita, Parens O. tot tantaque funt, ut eadem percenfere, neäum rite ce¬ lebrare, haud valeam. Sufcipias itaque, indulgen- tiffima , ut foles, fronte levidenfe hocce chartaceum munus, mea erga TE obfervantia fignificationem, cultusque tui fanatijjimum pignus, quod jam ojfero.Faxit Deus O. M. fatalem iUum , Jeris infcriptum iri faftis, die?n, quo Ecclefia, Tuique omnes, fpe ac fulcro certijjimo fe orbos videant. Sic pro per- enni före , ac lata canitie Tua , fufpiria mittens calidijfima, permanebo,
parentis optimi
i N. y.
§. i.
on parum torfit interpretum anl- mos, diéhjm cetera notiflimum, Amofi IX. 11. & ii. obvium, quod dum verbis , paululum mutatls, citat Apoftolus Jacobus in Aétis Apoitolorum Cap. XV. v. 16. 17. vari! variam Jacobum cum Pro- pheta conciliandi viam funt in-
grefli. Mihi igitur hoc argumentum placuit, in quo te- nellas experirer vires: non, quod cundtis aliorum inter- pretamentis meliora promittere audeam , Ted ut, colla- tis plurium fententiis cum ipfo cootextu facro, paucis oftendam, non minus ex hoc loco, quam aliis, contra integritatem Sacri Codicis fruftra delumi argumenta,
Verba Prophet« in textu Hebraico ita leguntur • orrna n« ythjh rfrfcun tv? roo r« Dp« «inn Dra mm m rcrp i ow wd rrwm D'p« rwwi
A on«
# ) Z ( # im] ntty ni.T o*u orrty w topj wä o^n tai om Qu« Latine fic efferrl folent y in die illo fufcitabo tutber-naeulum David, quod tecidit & reaedificaho aperturas murorum Ejus & ea, qu<z €orruerant, inftaurabo & re- tedificabo lllud»ficut in diebus antiquis. 17/ pojjtdeant re- liquias ldum<z<s & omnes nationes, fuper invocatum j-uerit nomen metun, dicit Dominus faciens b<zc. Ät ean- dem propheriam affcrt Jacobus Joco citato hunc in mo- dum ; bisTOC TCtVTCt C6YC65gé\p60, Pij CCVOtXO^OfXWOO Ttjv (TXtJVtjv
rr/v tTs7sroox,v7ocv 9 ü roc Kareaxafjiiuévec stvrrjs dvofxo- ébfAYiaa), uvcgSoocroo dvrr\y. 'Ortas av i^tjTtjcreoirtv o t xoctcc- hct7TCt TOjV rivS-g6u7,TOOV TOV XV^tOV, Kj 7tCCVTOC TOC tSvV], l(p"8S ITTtKeKhrjTCtt To CVOfACC fJ.8 £7Z dvr&S' Åtysi Kvqics, 0 TTCidv rdvra mdvTct. Noftrum jam erit primum nonmftlas allo¬ rum explicationes cum brevi e7rtx^osi adducere, dein vero noftras qualescunque adferre animadverftones.
$. in. Nonnulli a) ex differentia, qu« eft inter texturn E-
braeum & verfionem, quam Jacobus adorrat, Grsecam, oftendere conantur , exemplaria Ebraica e/Te corrupta » &in his voces reperfas, ab Iis valde diverfas, qu« hodie sbi comparent, nempe W1T pro W~\V, Ditt pro QHtt, ad- fuilTe et jam five plenam five abbreviatam vocem miT, imrno, transpofita vocum conftru<ftione,Ie<ftum fuifle jpoVb) nin* Dtt Ditt TYlttOT lt2HT Qvum vero ifthsec pe- tulantia critica nihil folidi habeatj quo fe commendet, quin 8c in providentiam Numinis, pro integritare Sacr« revelationis, in falutem hominis indultse, perpetuas agen- tem excubias, manifefte fit injuria, non eft, quod mul- tis eam refellamus. Admifta etjam hac effreni quodvis proqubvis fubftituendi & transmutandi licentia, nihil in Sacro Codice fartum te<ftumque fervabitur* nulia Sacra- rum literaruna certitudo amplius perftabit, quod ramen
fcopo
# ) 3 (#
fcopo non minus earundeffl, quam Au&ori perfe&iffimo plane repugnt.
a) Utpote Rabbi Tfaak in ChiJJuk Emunab% Pezro- nius & Wbiftonius. Cfr. it. bac de re Wolfiii turas Pbi¬ ld. in Act. XV. 16. ij. b) Surevhußus bot modo tan- ciliare fluduit Atnofum & Jacob, cfr, Lindbammeri Comm. in Act. ApofL ad b, /. nec non Francifc. Wokenii Mof. Hamm, ad b. I.
§♦ IV. Alii fingula verba ^eu^jutjué/cc fua , quantum in il-
Ij's eft, obfcurare ftudent, In his Rabbini non pauci c) ut prophetiam hanc de Chrifto enervent, primas voces HinH DV3 de tempore Hifkise exponunt» in quem non pauca hujus Prophetise momenta convenlunt» Sed uti nos concedimus, Hilkiam notabilem omnino geffifle ty- pum futuri Meffise, ita nunquam demonftrabunt Rabbi¬ ni , Judseos vel Davidis profapiarn, Hifkia regnante, Idumseis ceterisque gentibus imperitafiet unde manife- ftum eft, quod diélum Araofi ad Hilkiam referri non pofiit. Neque facillus illl ex Rabbinis cum veritate in gratiam redibunt, qui ad alium, quem adhuc exfpeélant, Meffiam, verba Amofi detorquent. Ex Novi enim Foe¬ deris pandeétis atque inprirnis prophetise Amofianae per Jacobum interpretatione, ftde digniflima, fatis conftat, promifTa hsec divina per Jefum Nazarenum> Solpitatorem mundi, in fecula (empiterna celebrandum , fpirituali & e- minenti modo dudum efle impleta.
t) Nimirum Aben Ezra, Abarbanel, Hillelt alii- qne, de quibus vide Lkenii Tbef Tbeol. Pbilol. p. 1044% §. IV.
f. V. Quid heic per tabernaculum Davidis collapfum & re-
ftaurandum intelligi debeat> non eadem interpretum eft: fententia. Nonnulli cum Theodoro Mopfvefteno & Cy-
A 2 rillo
# ) 4 C rilio d) Ruffino e) ac Calverto f) inflaurationem familise Davidieae, per Zorobabelern fa£hm, heic promirti exifti- man£. Sed nec Zorobabel,quarnvis vir inclitus in gen¬ te Judaica poft captivitatem fueric, regiam dignitatem at- que adeo priftinum fplendorem fuis reilitult, nec Idu- mseos ceterosque populos judaicse ditioni fubjecit. A-liam igitur Iongeque, nobiliorem tugurii Davidici refhu- raüoaem h»c prophetia commemorat, ut ex dicendisconftabit.
d) Cfr, lkenii 7bef. IheoU PbiloL p, 104f, $. V.e) Cfr. Francifc Riberte Presbyt. Comm. in Arnos, f)Cfr. I ib. ejus IV, cap. 4. p. 124. fwe Amelii Erörte' rung der dunkelfien und fcbwåreften Schriftflelln. p. 66z.
§. VI. Atiis tabernaculum Davidis ruinofum, fed nitori fuo
reftituendum , per naturam huraanam, peccato corru- ptaoi, per Chriftum vero reparandarn, exponere pla-cuit q). Quse interpretatia analogiam quldem fidei con» formis eft, fed ad fenfum hujus di&i literaiem minime quadrat. Corpus quidero noftrum ob fragilitatem tugu-rium nonnunquam, utpote 2. Cor, j : 1, dicitur, (ed to¬ ta noftra natura non item. Quod fi autem Adam velma- xime hac appellatione in Sacris literis infigniretur, rel tarnen fignifieatse confentaneum föret, ut Adami taber¬ naculum potius, quam Davidis diceretur* Etquisquoe-fo, nifi cnyfticce interpretationl infolentiori addiåus, na¬ turam humanam, rcdemtionis beneficio ere&am, Edo-mi & gentium dominam efle affirmaverit ?
g) Cfr. Chryfoft. bomiU 10. in jfob. item Francifc»Ribera Presbyt. Comm. in Propb. Amof;
5. VII. Nonnulß eum Veteribus Ebrseis docuerunf, taberna¬
culum
) 5 ( # cifum Davidis, corpus Chrifti, quod qermortere cecidit & per refurreélionem denuo quaft ererftum eft b) indi- care. Sed & heic praeter neceffitatem nova vocabulis tri- buitur fignificatio. Quamvis enirn David inlignis Chrifti typus fuerit , inque ejus fecundurn carnem majoribus prsecipuum digaationis tenuerit locum , unde etjarn ac- cidit", ut paffirn in prophetarum libris David audiat Eft LV. i» Hef. XXXIV. 13. 24. Jer. XXIII. 5 nunquam tarnen domuf vel tabernaculum Davidis Chriftum ipfurn , (ed faepius ftilo prophetico Ecclefiam Chrifti fignificat, utpo- te in qua gratiofa fua pr«fentia habitat, fuarnque often- dit gloriam. Joh. 14^23. Cor. 6: 16.
h ) Hoc Galatsno non folum libr. VIJJ. tontra Ju- d<?os, /. de arcanis CathoL veritatis cap, 22. fed Ruf- fino & Cyrillo Itbr, in Job. c. 3p. nec non Raymundo Puq+ fidi p> 3 diß. 3. cap 8- Jf? TV- mfum fuit. cfr. lkenii Tfaj* IheoU PhiloL p jf, g.
§• VIIL Sed longum foret fingulas interpretum veterum pa-
rlter ac recentiorüm difcrepantes confe&ari expofttioneSr Ad verba igitur Prophet« me accingo^verara Amofi fen- tentiarn & cum verfjone Jacobea eonformitatem pro mo- dulo virium oftenfurus. Quod in Hebraeo eft Kinn DV3 apud Lucam vertitur perd tuvtoc, verbis quldein non iisdem, fed tarnen fenfu non diverfo. Qyum enimpro- phetia non poftit diem, nifi futurum » determinare, fi- mul, quae poß b<ec , f. e. certo quoöam tempore eventu- ra funt, praedicit. Vox cevccsghpoo revertar, a Jacobo adhlbitajln Amofo quidem car$t, fibi refpondente, voca- bu!o, non tarnen ideo eft: fuperflua, vel a mernte Pro¬ phet« aliena. In facris enim abire Ofe«. V: 15. Deus dicitur, ubl benefitia lubtrahit, redire autem, ubi con- Cveta gratise pignora redd it. Hinc ide* revertendi opti-
A 5 nie
&)<*(# me convenit prsefenii vaticinio* Cui tot inferfa funt i- rati Numinis indicia.
§ IX. Sequentia Arriofi verfea rW&JH Til fOD T,N C*pN
tzb\y «po rrrwi üyx vntönm frvyté ~m »rmn oberem continent conlblationem. Depingunt enim Ec- clefiam Chrifti i) tugurii labafcentis &; muri lacertai i- magine & promittunt priftinse feliciffimae conditionis per* fedlam reitaurationem. Quicunque igitur myfierii re- demtionis e verbo fcripto notitiam häufst, haultamque se- /tfmare, ut par eft, didicit, is non tantum hujus Pro- phetise impledonem in Chrilto facile venerabitur, fed heic etiam fe atque tofurn genus humanum, peccatis cor- rupturn & damnatum, a redemtore vero ex omni malo pleniffime Iiberatum , venerabundo mentis affedtu agno- fcet. Grseca Apoftoii Jacobi verfio idern omnino dicif, nes quidquam heic, quod ad rem ipfam pertinet, occur- rit diflimile. Nam quod voces 5 ficut diebus feculi vel antiquis omiferif, inde fa&um efTe videtur quod vox ocvcföteo-oci, adum dirfgendi in re&um, feu juftum ftatum denorans , priftinaro redtitudinem f. felicitatem involvat. Ceterum, quee inter pronomina Ebraica & Gr^ca occur- rif diverfitas, nemfni remoram objicief, qui] de raberna- culo, non phyfico, fed morali, i. e. de Ecclefia, fer- monem heic Inftitui meminerit.
i) Cfr. D. Eranåani Henvici Gebhardt Gründliche einleitnng in die Zwblf kleinen Proph. kem Job. Tar- riavii Comm. ad hunc loeum*
§. X. Verfus autem 12 majorem conciliandi difficultatem
ac moleftiam nobis facefHt. Heic enim pro y^Y"1 jyo"?cn^ w i<np: im dw byi bhk nn&w n« Jacobea verbo Cubftituit; ottxs oiv 01 ymtxKqikci rxv dvSgX770)V riv KV/0i6V x;] KUVT06 TOC g&VtJ, 1(0 8i' tTtlxh.MTCU
TO
* )7 t * ro cvofjict (jt& bs ccvré?. Necmirum efl in diverfbs trami- tes heic abire interpretes. Ad eos, qui corruptionem tex* tus Ebraici in fubfidium vocare audent, quos §, III. fn- duximus, proxime accedunt illi, Å) qui Lucam rxs c. fe- cutum exiftimant, eos vero, exemplari, non pun&ato, u- fos, faciii admodum errore pro legifte H2HT & pro DHtf ro 0"1R» Sed admitti forfan, quamvis cegre, pos- fet hxc exponeridi ratio, fi Lucas orationem Synodalem Jacobi perfcribens , fuopte ex ingenio hxc nobis verba fcrlpta reüquiflfet. Qyum vero, pofita totius S. Sacrse Qeo7Tvsv^lcf, non pro luo arbitrio, led duétu fandliflimi fpiritus, hane quoque verfionem exaraverit vir Apofto- Jicus; ineptum omnino föret, Deum, fallere ac falii ne- fcium, erronea hominum interpretatione decepturn, vei certe errorem fua auéloritate confirmantem ffatuere,
k) Vid. Franci/c. Wokenii Mof. Harmon. ad Ucum Amof. IX. 12+
$. xr. Nos vero} qui ex Theologia fupponimus, tamApo-
ftolis, quam Prophetis, dlvinam infpirationem efle tribu- endam, fummamque verbi divkii tum integritatem tum harmoniam conftanter profitemur , non verum & reale fed adparens ac verbale dilcrimen animadvertimus. Sci- licet ex ufu biblico conftat, Apoftolos in d1#ls V. T. al- legandis, nonnunquam verba , minus quam fenfum ac Fcopum fequi confvevifle, adeoque haud raro ea, quse allegorice fuerunt propofita, vocibus magis propriis in majorem rei lucern tradidifle. Idern a Jacobo, Amofum excitante, faétum efle facile probatu erit. Docuerat, ut vidimus, commate XI- vafes nofier, infignem taber- naculi Davidis, it e. Regni Chrifii Ipiritualis , refiauratio- tiem. Jam, qua in re maximum fperare oporteat incre- mentum, oftenfurus, pojjidebunt, ait, tabernaculi hujus ln- colse, feu Myftici Ifraelis reftituti filii, reliquias Edom &
omnes
# ) 8 ( # omnes gentes reliquas, quibus nomen fuum patefecerit Jehova, h. e. hoc Tabernaculum reftauratum, non exi- guarn tanturn orbis partieulam, fed eundem totum ca- piet» adeoque non Ifraélitas tantum, prifcos Davidis fubditos , fed Idumaeqs pariter comple&etur, acerrimos olim Ifraélincse gemis hoftes, nec non univerfos terra- rum populos, a Deo Creatore Gubernatoreque arnantis- fimo jure denominandos, utpote quibus itohncfaas no¬ men fuum manifeftum fecit, propria licet culpa , ad- huc denfis circumfufi effent tenebris. Hunc igitur fen« fum optime exprimit Jacpbus , Petrinam illam de uni- verfali gentium ad Chriftum vocatione fententiam con- firmaturus. In mentem nobis revocat eximium Optimi Sofpitatoris promifTum , quo talem aliquando Davidicae civitatis emendationem pollicetur , ut reliqui homines , qui extra populi Dei communionem, Idumseorum inftar viventes & in erroneas digrefli femitas a vero falutis trarnite deflexerant , per evangelii concionem excitati atque edoéti, reli&is rivulis miferrimis, aquae confola- tionis indigis , Deum, unicum veras falutis fontem ,
quxrant atque inveniant, non tarnen fua dignitate nec proprio aufu moti, led amabllis & falutiferi, illius DEJ nominis fiducia nixi quod per incarnationem , obedien- tiam, cruentam pafllonem ac mortem1, totius mundi peccata explaturam, nobis a Meflia Joh* XVII: 6. ma- nifeftatum , in omnes mundi angulos, miflis prseconi- bus, Cub Oeconomia N« fcederis ebuccinandum erat.
§. XII. Non ifaque alla hie polfelfio, quam allegorica lo-
cum habet , neque adeo neceffarium efle videtur * ut cum Celeb. Daniele Feflelio l) ad variam verborum a» ljud orientales lignificationem, confuglamus, perinde ac Ii verba, qu« efle fignificant, fsepifiime fignificarerit
fieri
'$ 5 9 C &
fieri & quafi moveri ad Effe, adeoque helc, nort tam ipfam pofieflionem quam poflidendi fiudium denota- ret, quod requirendi verbo fatis feliciter pofiit exprimi. Novimus quidem , pro vario contextu,. non tantum in E« brsea, fed etjam aliis linguis, variam verbis dari potefta- tem: Sed vocibus in genere tam inftabilem tribuere fi- gnificandi vim, ut jam effe jam fieri poflint denotare, il* lud demum perfpicuitati non minus lingvse, quam certi~ tudini rei maxime föret inimicum. Hac enim hypothed concefla, facile quispiam dixerit, Meffiam nos non libe¬ rale fed liberare voluiffe, quod quam falfum & periculi plenum fi t commentum, nemo non videt. Cérte fi irt pofjiäendi fignificatu verbum E/T b. 1. ad Davidetn, five Chriftum, referri deberet, omnino proprie fumendum eflet, cum extra omnem dubitationis aleam üt pofiturn» u- niverfum terrarum orbem ipfius ditioni effe obnoxium Pf. II: 8. quamvis nondum finguli hujus incolce rnitiffima ejus fceptra agnofcant. Verum enim vero in textu He¬ lbra?o non legitur: David, aut Dominus poffidebit, fed pos•- fidebunt tabernaculi Davidici feliciflimi incolse reliquias Jdtmseorum & ceterarum gentium, i. e. Jacobo interpre- te, omnes reliqoi homines ex quovis popuio, Ecclefias anteai infefti, hac infigniter dilatata, qu<zrent Dominum cf. Ef. LX; 4. f. Joh. X. id.
/) Vide D. Dan.IeJfeh in adverfi Sacr* libr. IV, capi IX S9h
§ XIII. Praeclsrsm hane afque plane evangelicam Prophetlam J
in qua non tantum bona, quse falutls noftras Stator fuo adventu nobls attullt, fuoque de hoftibus noHrls trium- pho gloriofiffimo adquifivit, ante oculos ponunfur. fed modus quoque hsecaccepfsncfi & accer atis fruendi in Do¬ mino rite quarendo pohtus, oftendirur ac commendaturv figllio quafi fupremx au&oritatis. Arnos h tandem verbis
B ©bö"
$ ) 10 ( $
obfignat; HNT WV Din'* DfeO quac apud Lucam fic enun- ciantur Xl-yei Kv^ios o 710100V rocvrcc Kolvra, dicit dominus, J-aciens b#c otnnta• Vox 7iccvtoc quae in Grseco additur, nec otiofa eft nec.a (copo aliena. Voluit enim Propheta his verbis auditoribus & leétoribus fuis certam inftillare fidem, dulciflimo huic promifio habendam. Hinc non tantum monet, hoc oraculum non efle humanum fed i- pfius Dei, verum etjam lubjungit» fummum & omnipo¬ tentem Dominum eorum, quae affli&ae fuae Ecclefiae pro- mifit> divina lua virtutc atque potentia non aiiqua tantum efie efletfturum, fed omnia, quo non modo omnis noftra gloriatio, fed dubitandi quoque caufta & occafio nobis praeripiatur. Quod enim Deus aeterno fuo decreto fanxit, quod fan<ftiftimis fuis oraculis promifit,id ornne certa com- plementi veritate comprobabitur. Jer. XXX. 2.
Hseccein illuftrationem ditfti Amofiani, in praefenti adducere tantum licuit. Pleni hujus vaticinii commen- tarii fidem non dedimus 1 neque hane fine turpi temeri- tatis nota dare potuimus ob temporis anguftiam viriurn* que tenüitatenv Non tarnen plane fupervacaneam no/tram judicabimus operam, fi, quod confidimus fore, Candi¬ dus Leiftor naevis ignofcat, reifte diiftis, ut par eft, frua¬ tur, ad illius gloriam, qui fuae veritatis memor, mui-
tarum gentium acceflione auxit & dilatavit,
§. xiv.