Chaos theory

ทฤษฎความโกลาหล

จดท าโดย

นางสาวจราภรณ จอมพงษ ม.4/1 เลขท 17

ทฤษฎความโกลาหล (Chaos theory)

เปนทฤษฎทอธบายถงลกษณะพฤตกรรมของ ระบบพลวต คอ

ระบบทมการเปลยนแปลง เชน เปลยนแปลงตามเวลาทเปลยนไป

โดยลกษณะการเปลยนแปลงของระบบทเรยกวาเคออสน จะม

ลกษณะทปนปวนจนดคลายวา การเปลยนแปลงนนเปนแบบสมหรอ

ไรระเบยบ (random/stochastic) แตจรง ๆ แลว ระบบเคออสน

เปนระบบแบบไมสม หรอระบบทมระเบยบ (deterministic)

ในทาง คณตศาสตร และ ฟสกส ค าจ ากดความของระบบเค

ออส คอ ระบบไมเชงเสน (nonlinear system) ประเภทหนง ทม

ความไวตอสภาวะเรมตน กลาวอกนยหนงคอ ถาระบบ 2 ระบบนน

เรมตนจากสภาวะทแตกตางกนเพยงเลกนอย คอเกอบจะเหมอนกน

ทกประการ เมอระบบไดมการเปลยนไปสกระยะหนง สภาวะของ

ระบบทงสองทเราสงเกตไดเมอเวลาผานไปจะแตกตางกนอยาง

สงเกตเหนไดชด

เรามกจะไดยนค าพดทนยมพดกนอยางกวางขวางทวา "เดด

ดอกไมสะเทอนถงดวงดาว" หรอ "ผเสอขยบปกท าใหเกดพาย" (จาก

"butterfly effect") ซงมคนจ านวนไมนอยทตความค าพดนใน

ลกษณะของขนาดความรนแรงของผลลพธเทานน ระบบเคออสนน

ไมจ าเปนจะตองแตกตางกนในแงของ ขนาด ของผลลพธเสมอไป

แตอาจแตกตางกนในแงของ พฤตกรรม การเปลยนแปลงกได จาก

ตวอยางขางตน การเปลยนแปลงของระบบทงสองนนจะมลกษณะท

คลายคลงกนมากในขณะเรมตน เมอเวลาผานไป การเปลยนแปลง

นนแทบจะเรยกไดวาไมมอะไรทเหมอนกนเลย

ประวต

จดเรมตนของทฤษฎความโกลาหลน สามารถสบยอนกลบไปได

ถงในชวงป พ.ศ. 2443 (ค.ศ. 1900) จากการศกษาปญหาวงโคจรของ

วตถสามชนในสนามแรงดงดดระหวางกน ซงมชอเรยกเปนทางการวา

ปญหาสามวตถ (three-body problem) โดย อองร ปวงกาเร ซง

ไดคนพบวา วงโคจรทศกษานนอาจจะมลกษณะทไมไดเปนวงรอบ

(periodic) คอไมไดมทางวงซ าเปนวงรอบ ยงไปกวานน วงโคจรนน

กไมไดขยายวงออกไปเรอย ๆ หรอมลกษณะทลเขาหาจดใด ๆ

ตอมาไดมการศกษาถงปญหาสมการเชงอนพนธไมเปนเชงเสนท

เกยวของ

โดยท เบอรคอฟ (G.D. Birkhoff) นนศกษาปญหาสามวตถ คอลโมโก

รอฟ ศกษาปญหา ความปนปวน (หรอ เทอรบวเลนซ) และปญหาเกยวกบ

ดาราศาสตร. สวน คารทไรท (M.L. Cartwright) และ ลตเตลวด (J.E.

Littlewood) นนศกษาปญหาทางวศวกรรมการสอสารดวยคลนวทย. สเมล

(Stephen Smale) นนอาจเปนนกคณตศาสตรคนแรก ทท าการศกษาถง

ปญหาทางดานพลศาสตรของระบบไมเปนเชงเสน. ถงแมวาความอลวนของ

เสนทางโคจรของดาว นนยงไมไดมการท าการสงเกตบนทกแตอยางใด แตก

ไดมการสงเกตพบ พฤตกรรมความอลวนในความปนปวนของการเคลอนท

ของของไหล และ ในการออสซลเลท แบบไมเปนวงรอบของวงจรวทย ซง

ไมมทฤษฎใดในขณะนนสามารถอธบายพฤตกรรมเหลานได

ความตนตวในการพฒนาทฤษฎความอลวนน เกดขนในชวงกลาง

ของศตวรรษท 20 เมอเปนทประจกษวา ทฤษฎของระบบเชงเสน

นนไมสามารถใชอธบายพฤตกรรมบางอยาง แมกระทงพฤตกรรมของ

ระบบทไมซบซอนอยาง แมพลอจสตก (Logistic map) อกปจจย

หนงทสงผลใหพฒนาการของทฤษฎความอลวนเปนไปอยางรวดเรวก

คอ คอมพวเตอร การค านวณในทฤษฎความอลวนนน โดยสวนใหญ

จะมลกษณะทเปนการค านวณคาแบบซ า ๆ จากสตรคณตศาตร และ

สามารถใชคอมพวเตอรชวยในการค านวณไดอยางมประสทธภาพ

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%A5%E0%B9%8C:Lorenz_attractor_yb.svg

เอดเวรด ลอเรนซ (Edward Lorenz)

เปนผรเรมบกเบกทฤษฎความอลวน เขาไดสงเกตพฤตกรรมความอลวน

ในขณะท าการทดลองทางดาน การพยากรณอากาศ ในป ค.ศ. 1961 ลอเรนซ

ใชคอมพวเตอรซมเลชนแบบจ าลองสภาพอากาศ ซงในการค านวณครงถดมา

เขาไมตองการเรมซมเลชนจากจดเรมตนใหม เพอประหยดเวลาในการ

ค านวณ เขาจงใชขอมลในการค านวณกอนหนานเพอเปนคาเรมตน ปรากฏวา

คาทค านวณไดมความแตกตางไปจากเดมอยางสนเชง เขาพบวาสาเหตเกด

จากการปดเศษ ของคาทพมพออกมา จากคาทใชในคอมพวเตอร ซงมคา

นอยมาก แตสามารถน าไปสความแตกตางอยางมากมาย เรยกวา ไวตอ

สภาวะเรมตน

ค า "butterfly effect" ซงเปนค าทนยมใชเมอกลาวถงทฤษฎ

ความอลวน นนมทมาไมชดเจน เรมปรากฏแพรหลายหลงจากการ

บรรยายของ ลอเรนซ ในป ค.ศ. 1972 ภายใตชอหวขอ "Does the

Flap of a Butterfly's Wings in Brazil Set Off a Tornado in

Texas?" นอกจากนแลวยงอาจมสวนมาจาก รปแนวโคจรของตว

ดงดดลอเรนซ[2] (ดงรปดานขวามอ) ทมรปรางคลายผเสอ ซงเขาได

ตพมพในบทความวชาการกอนหนาน สวนค า "chaos" (เค-ออส)

บญญตขนโดย นกคณตศาสตรประยกต เจมส เอ ยอรค (James A.

Yorke)

แมวาปจจบนเรอง "ทฤษฎความโกลาหล" (chaos theory) น

จะไมใชแนวความ คดใหมอะไรอกตอไปแลว กยงดเหมอนวามผ

เขาใจมนนอยเหลอเกน จากการท ไดฟงคนพดหรอเขยนเรองนอยาง

คอนขางคลาดเคลอนกนมาก จนผเขยนตองออก มาโวยวายใน

"ศกยภาพ" ฉบบเดอน ตลาคมทผานมานแลว ในฉบบน ผเขยนก

ขออนญาตขยายความเรองดงกลาวใหชดเจนอกท ดวยเนอททอาจจะ

คอนขาง ยาวเมอเทยบกบคอลมน "ใบไมก าเดยว" ทผาน ๆ มา

กอนทจะพดถง "ทฤษฎความโกลาหล" เราคงตองอธบายกนเสยกอนวา

"ความ โกลาหล" (chaos) คออะไร? เพราะจดนคอจดทท าใหเกดความเขาใจ

ผด มากทสด บางคนเขาใจวา "ความโกลาหล คอ หนทางไปสความพนาศ"

บาง คนกคดวา "สงทโกลาหล คอสงทไมสามารถท านายได เพราะแมแตท

จะเขาใจ มนกเปนเรองทเปนไปไมไดเสยแลว" ซงคลายกบความเขาใจของ

คนอกไมนอยท วา "ทฤษฎความโกลาหลตองการบอกวา ธรรมชาตมแต

ความไรระเบยบ" บาง คนกอางทฤษฎความโกลาหลพยากรณเรองตาง ๆ ไป

ถงขนทกลาววา "ทฤษฎความ โกลาหลพยากรณวา โครงการ X ไมมทางท า

ไดส าเรจ" โดยทโครงการ X เปนอะไรไดสารพดตงแต โครงการจราสสค

ปารก ไปจนถงการปฎรปทางการ เมองไทย เปนตน

แททจรงแลว ความโกลาหล ในทฤษฎความโกลาหล กคอ

ปรากฎการณทดเหมอน วาเกดขนอยางสะเปะสะปะ (random) แตทจรง

แลวแฝงไปดวยความเปนระ เบยบ (order) ตวอยางของระบบทแสดงความ

โกลาหลงาย ๆ ระบบหนงคอ เครองสรางเลขสมเทยม (psuedo-random

number generator) ใน เครองคอมพวเตอร นนเอง ใครทเคยใช

คอมพวเตอรในงานจ าลองสถานการณ จรง (simulation) หรอ เพยงแตใช

เครองคดเลขแบบพกตกตวเลนการพนน คงจะทราบกนดวา คอมพวเตอรนน

สามารถสรางเลขสม (random number) ได อยางไรกตามเลขสมทเกด

ขนมาน ถงจะดเหมอนวาเกดขนมาโดยไมมแบบแผนนน กเปนเพยงเลขสม

เทยม (psuedo-random number) ซงตางจากเลขสมแทท เกดจากการทอด

ลกเตา เพราะเลขสมของคอมพวเตอรเกดขนจากโปรแกรม งาย ๆ เชน

X(n+1) = c X(n) mod m

โดยท X(n) คอ เลขสมครงท n สวน c และ m เปน

เลขจ านวนเตม และ mod หมายถงการหารเลขจ านวนเตมแลวเอา

เฉพาะเศษ การทเกดจากโปรแกรมงาย ๆ นจงมความหมายวา การ

เกดของเลขสมนแฝง ไปดวยความเปนระเบยบ โดยระเบยบนนก

สามารถบรรยายไดดวยโปรแกรม นนนนเอง เลขสมทเกดจาก

คอมพวเตอรนมลกษณะเดนอกอยางหนงคอ มนจะเกดขนอยาง

แตกตางกนมากหากเรมตนดวยตวตงตน X(0) หรอทเรยกกนวา

"เมลด" (seed) คนละตวกน นนกคอ ระบบสรางเลขสมเทยมนเปน

ระบบทไวตอสภาวะ ตงตน (initial condition) นนเอง

ตวอยางขางตนนไดสะทอนสมบตของระบบโกลาหลหลาย

ประการ ถาจะพดให เปนระบบมากขน (แตยงไมคอยรดกมนก) กคอ

ระบบทแสดงความโกลาหลจะ ตองประกอบไปดวยลกษณะดงตอไปน

1) มคณสมบตแบบไมเปนเชงเสน (nonlinearity) คณสมบต

แบบไมเปนเชง เสนสามารถนยามไดวาตรงกนขามกบ คณสมบต

แบบเชงเสน โดยทฟงกชน f จะมคณสมบตเชงเสนกตอเมอ f(x+y)

= f(x)+f(y) นนกคอ ในระบบแบบ ไมเปนเชงเสน ผลลพทของ

ระบบทงหมดไมเทากบผลรวมของผลลพททเกดจาก สวนยอย ๆ

รวมกน (โดยอาจจะมากหรอนอยกวากได) ความไมเปนเชง เสน

นเองทท าใหระบบทแสดงความโกลาหลไมไดรบการศกษามากในอดต

เพราะ ศกษาไดคอนขางยาก ขอพงระวงกคอ การทกลาววาระบบ

โกลาหลจ าตองเปนระบบทไมเปนเชงเสนนน ไมไดหมายความวา

ระบบทไมเปนเชงเสนทกระบบจะเปนระบบโกลาหลเสมอไป

2) ไมใชเกดแบบสม (คอเปน deterministic ไมใช

probabilistic) กลาวอกแบบหนงกคอ ในระบบโกลาหล เหตการณ

ทงหลายเกดขนภายใตกฎเกณฑ ทแนนอน เหตการณทไมสามารถ

ท านายลวงหนาแบบการทอดลกเตาจงไมใช ความโกลาหล แตเปน

ความสม (randomness) การแปลค านเปนภาษาไทยโดย ใชค าวา

"ทฤษฎความไรระเบยบ" จงเปนการแปลทไมเหมาะสม เพอปองกน

ความเขาใจผดวา ความโกลาหลไมใชความสมจงมคนเรยก chaos วา

deterministic chaos

3.ไวตอสภาวะเรมตน (sensitivity to initial conditions) การ

เรมตนทตางกนนดเดยวอาจท าใหผลบนปลายตางกนมาก ดงทมคน

ชอบยกตวอยาง "ผลกระทบผเสอ" (butterfly effect) ซง

หมายถงการทผเสอกระพอปก ในทแหงหนง (เชนทบราซล) แลว

สงผลท าใหฝนตกในททหางไกลออกไป (เชน ไทย) ในสปดาหหนา

สาเหตทระบบโกลาหลไวตอสภาวะเรมตนกเพราะวามน จะขยาย

ความแตกตางใหเพมมากขนอยางรวดเรว เชน ทพบบอยกคอการ

ขยาย ความแตกตางใหเรวขนในระดบเลขยกก าลง (exponential)

ของเวลา

4) ไมสามารถท านายลวงหนาในระยะยาวได (long-term prediction

is impossible) ซงเปนผลสบเนองจากขอ 3 เพราะการทไวตอสภาวะ

เรมตน จะ ท าใหเราไมรวา ระบบทเราสนใจอยจะเปนอยางไรในระยะยาว

หรอ ถาจะ ใชตวอยางผลกระทบผเสอขางตนอกกคอ เราไมสามารถ

พยากรณอากาศลวงหนา เปนเดอนได เพราะไมรวาผเสอตวไหน จะกระพอ

ปกเมอไหร ลกษณะของ ระบบโกลาหลขอนเองทสรางผลกระทบใหญหลวง

แกวงการวทยาศาสตร เพราะ มนหกลางความเชอของ ลาปลาซ (Laplace)

ทถกสถาปนามานานแลววา "หากเรารสภาพตงตนทดพอ เราจะสามารถ

ท านายอนาคตของเอกภพทงเอกภพ ได" อยางไรกตาม คณสมบตขอนไม

ไมไดแปลวา การท านายระยะสน (short- term prediction) จะเปนสงท

เปนไปไมได นเปนอกจดหนงทมคนเขาใจผด กนมาก

นอกจากทกลาวขางตนแลว ระบบโกลาหลยงมกมสมบตอก

ประการหนง คอ การ แสดงลกษณะ "คลายกบตวเอง" (self

similarity) หรอทเรยกวา "แฟรก ตล" (fractal) นนเอง ลกษณะ

นจะปรากฏขนเมอเราพลอตเสนทางการ เคลอนทของระบบในระบบ

พกดทบงถงสภาวะ (phase space) ลกษณะคลาย กบตวเองน

หมายความวา ไมวาเราจะมองเสนทางการเคลอนทนจากสเกลเลก

หรอใหญแคไหน มนกยงมลกษณะเหมอนเดม

เชน เมอเรามองชายหาดจาก เครองบน เรากจะเหนมนเปน

เสนโคงเหมอนงเลอย และ เมอเราตดเฉพาะ ชายหาดบางสวนมา

ขยายด เรากจะพบลกษณะงเลอยในงเลอยนลงไปอกเปน ชน ๆ

แทบไมมทสนสด (การบอกเพยงวาฝงทะเลไทยยาว 1500 ไมลตาม

เพลง มารชของทหารเรอไทยจงไมมความหมายอะไร เพราะไมทราบ

วาวดอยางไร และถาเราขยายสวนของชายฝงนนลงไปอก เรากวด

รอยงเลอยนตอไปไดเรอย ๆ ไมมทสนสดจนไดความยาวชายฝงเปน

อนนต!) อยางไรกตาม ลกษณะคลายกบ ตวเองแบบแฟรกตลน

ไมไดมสวนเกยวของเปนเงอนไขทจ าเปนในการเกดระบบ โกลาหล

แตอยางใด เพยงแตมกพบรวมกนบอยครงเทานน

การศกษาทฤษฎความโกลาหลมประโยชน

1) ใชในการวเคราะหระบบและท านายอนาคต

แมวาเราจะไมสามารถท านายอนาคตของระบบโกลาหล ในระยะยาวได

เรากยงมโอกาสท านายอนาคตของมนในระยะสนได หากเรา สามารถหา

โมเดลทอธบายพฤตกรรมของระบบนน และทราบสภาวะตงตนอยาง

แมนย าพอสมควร ในปจจบน การวจยเพอท านายอนกรมตามล าดบเวลา

(time- series data) ดวยแนวคดของทฤษฎความโกลาหลก าลงด าเนนไป

อยางแขงขน และ มการจดการแขงขนทกปทสถาบนวจยแหง ซานตาเฟ

(Santafe Research Institute) ในสหรฐอเมรกา

ตวอยางของการประยกตในแนวนไดแก การ ท านายความ

ตองการใชไฟฟาสงสด (peak load) ในแตละวนของบรษทไฟฟา

(ซงประยกตใชจรงท บรษทไฟฟาคนไซในญปน) หรอ ปรมาณความ

ตองการใชน า ในแตละวน (ซงประยกตใชจรงท บรษทเมเดนฉะใน

ญปน) ตลอดจนการพยากรณ อากาศ ซงเปนการประยกตใชหนงท

ท าใหเกดศาสตรแหงความโกลาหลเองดวย เปนตน สวนการท านาย

ทเราจะไมไดยนขาวความส าเรจเลย กคอ การท า นายทางการเงน

เชน ราคาหลกทรพย หรอ อตราแลกปลยนเงนตราตางประ เทศ

เพราะ ถงส าเรจ มนกจะเปนความลบตลอดกาล

2) ใชในการสรางระบบโกลาหล

ผอานอาจรสกแปลกใจวา อยด ๆ ท าไมเราตองสรางระบบ

โกลาหลขนมาดวย ค าตอบกคอ มผเชอวา "ในธรรมชาต ความ

โกลาหลเปนสงสากลมากกวาและ ดกวาระเบยบแบบงาย ๆ" เชน

สมยหนงเราเคยเชอวา อณหภมทเหมาะสม ส าหรบมนษยคอ

อณหภมคงท อยางไรกตาม ผลการทดลองบางชนท าใหทราบ วา

อณหภมทมนษยรสกสบายตวกวา คอ อณหภมทเปลยนไปมาอยาง

โกลาหลรอบ จด ๆ หนง แนวคดนไดน ามาสการสราง เครองท า

ความรอนของบรษท ซนโย ในประเทศญปน ซงเปนเครองใชไฟฟา

ใน บานชนดแรกทใชทฤษฎความโกลาหล

นอก จากน บรษทมทสชตะยงใชทฤษฎโกลาหลควบคมหวฉด

ของเครองลางจาน ซงพบ วาสามารถลางจานไดสะอาดโดยประหยด

น าไดกวาเครองลางจานแบบอน ทงน เพราะ เสนทางการเคลอนท

ของหวฉดทดเหมอนไรระเบยบท าใหครอบคลมพนท ไดดกวา การ

เคลอนทตามแบบแผนปรกต

3) ใชในการควบคม-สรางความเสถยรใหกบระบบ

การทระบบแบบโกลาหลนนไวตอสภาวะตงตนมาก การรบกวนเพยง

เลกนอยจง อาจกอใหเกดผลขยายไดมาก ในงานดานวศวกรรมควบคม

(control engineering) การเตมสญญาณรบกวนเพยงเลกนอยทเหมาะสมส

ระบบทเปน ระบบโกลาหล จงสามารถใชควบคมใหระบบนนใหอยในสภาวะ

เสถยร หรอ ขบ เคลอนใหระบบนนไปสสภาวะทตองการไดอยางม

ประสทธภาพ ตวอยางของการ ประยกตใชตามแนวคดนไดแก การทองคการ

นาสา (NASA) สามารถควบคม ยานอวกาศ ISEE-3 ใหลอยไปสดาวหางท

ตองการส ารวจไดโดยใชเชอเพลง เพยงเลกนอย หรอ การใชสญญาณไฟฟา

ชวยรกษาโรคหวใจในกระตายทชวยท า ใหหวใจของมนเตนตามจงหวะปรกต

ได เปนตน

นอกจากการประยกตใชหลก ๆ ดงกลาวขางตนแลว ทฤษฎความ

โกลาหลยง สามารถประยกตใชไดอกในหลายสาขา เชน ในดานการ

สอสาร เราสามารถ ใชสญญาณแบบโกลาหลในการเขารหสขอมล

(encryption) เพอปองกนคนแอบ ดขอมล หรอ ใชหลกการของ

ทฤษฎนชวยใหการหาคาทดทสด (optimization) ของฟงกชนหนง

ไดคาดทสดทแทจรง (global optimum) ไดงายขน เพราะ ความ

โกลาหลสามารถชวยใหหลบการไดคาดทสดเฉพาะบรเวณ (local

optimum) ได

การประยกตใชทฤษฎความโกลาหลในสงคมศาสตร

ในดานเศรษฐศาตร การประยกตใชทฤษฎความโกลาหลมมานาน

แลว และ การประยกตใชในปจจบนมกเปนไปอยางรดกมคลายกบ

ดานวทยาศาสตรธรรมชาต ทกลาววา การประยกตใชในดานนมมา

นานแลวนนสามารถดไดจาก ผลงานของ แมนเดลบรอท

(Mandelbrot) ซงเปนผหนงทชวยสถาปนาศาสตรแหงความ

โกลาหลขนในทศวรรษ 1960 แมนเดลบรอทน าเศรษฐศาสตรมา

ผกกบทฤษฎ ความโกลาหล ดวยการวเคราะหอนกรมตามล าดบเวลา

ของราคาฝาย แลวพบ ลกษณะความคลายกบตวเองแบบแฟรกตล

นนกคอ ลกษณะการเปลยนแปลงราคา ฝายเมอมองในสเกลรายวน

คลายกบเมอมองในสเกลรายเดอน ในปจจบน การวจยระบบ

เศรษฐกจโดยอาศยทฤษฎความโกลาหลนอยางเปนวทยาศาสตรก าลง

ด าเนนไปอยางแขงขน โดยผลงานวจยทรวมเลมเปนหนงสอกก าลง

ทยอยพมพ ออกมา (โดยเฉพาะทพมพจาก MIT Press)

ในดานการเงน ววาทะเรองทฤษฎความโกลาหลก าลงด าเนนไป

อยางดเดอด อยางยง ทงนเพราะแนวความคดตามทฤษฎความ

โกลาหลไดเพมมมมองใหมอน ทาทายใหกบการววาทะวาสมมตฐาน

เรอง "ตลาดมประสทธภาพ" (efficient market) กลาวโดยยอ

ตลาดการเงนทมประสทธภาพหมายถง ตลาดทผลของ สารสนเทศ

ตาง ๆ ไดสะทอนออกมาในราคาของหลกทรพยในตลาดอยางหมดสน

และทนท จดทกอใหเกดการววาทะกคอ

หากสมมตฐานนเปนจรง ราคาหลก ทรพยในตลาดจะแกวงขน

ลงแบบสม (Random Walk) จงปวยการทบรรดานก วเคราะห

หลกทรพยทงนกวเคราะหปจจยพนฐานและนกวเคราะหปจจยเชง

เทคนค จะพยายามท านายราคาหลกทรพย หรอ แนะน าลกคาวาควร

ซอหลกทรพยใด เพราะผลทไดจะไมมอะไรดกวาใหลงจบฉลากเลอก

เมอเราดกราฟการขนลง ของราคาหลกทรพยทแสนจะดเหมอนไร

แบบแผน สมมตฐานนกดเปนเรองนาเชอ ขนมา

การก าเนดขนของทฤษฎความโกลาหลไดสรางความหวงแกผทไมเชอวา

ตลาดม ประสทธภาพ ทงนเพราะ หากราคาฝายมลกษณะความคลายกบ

ตวเองแบบแฟรก ตล ไดแลว ท าไมราคา หลกทรพย หรอ อตราการ

แลกเปลยนเงนตราจงจะมลกษณะเชนเดยวกนไมได และ หากตลาด

หลกทรพยเปนระบบโกลาหลแลว แมเราจะท านายอนาคตระยะไกล ของมน

ไมได เรากยงมความหวงทจะท านายอนาคตระยะใกลของมนอยางไมคลาด

เคลอนนก อยางไรกตาม ดเหมอนวา ทงฝายทเชอและไมเชอวาตลาด

หลกทรพย เปนหรอไมเปนระบบโกลาหลนน คงจะตองสนกกนตอไปอกนาน

เพราะจนถงปจจ บนน ยงไมมผลการวจยทตดสนอะไรเดดขาดออกมาเลย

แมวาจะมหลกฐานมาก มายวามนเปนระบบแบบไมเปนเชงเสนกตาม

การประยกตใชทฤษฎความโกลาหลในสงคมไทย

การประยกตทฤษฎความโกลาหลในสงคมไทย เปนการประยกต

ทแตกตางกบวงการ วชาการโลกโดยสนเชง คอ ไมพบการประยกต

ในดานวทยาศาสตร หรอ เศรษฐ ศาสตรเลย แตพบในดานการ

อธบายสงคม อนง การประยกตใชทฤษฎดงกลาว ในประเทศไทยมก

เปนไปอยางหละหลวม กลาวคอ มกเปนการหยบยมเอาเฉพาะ

แนวความคดบางอยางในทฤษฎน ไปจบกบสงทตองการศกษา

เชน ระบบการเมอง หรอ ระบบสงคมเพอหามมมองใหม หรอ

เพยงใชภาษาของทฤษฎนเพอสอสารทตน ตองการจะสออยแลว

ออกมาในรปใหมทท าใหคนฟงฉงนฉงายเทานน การอานงาน เหลาน

จงตองอานอยางยอมรบเงอนไขนกอน (มฉะนนจะเกดอาการ

หงดหงดอยาง ทเคยเกดขนกบผเขยน)

ตวอยางของ การประยกตทฤษฎความโกลาหล ในการ

อธบายสงคมไทยทผเขยนพบ ในภาษาไทยไดแก งานเขยน

ของ ชยวฒน ถระพนธ และ ของยค ศรอารยะ

ในหนงสอ "ทฤษฎความไรระเบยบ กบทางแพรงของสงคมสยาม"

ชยวฒน ถระพนธ ไดยมแนวความคดจากทฤษฎความโกลาหลมาวเคราะห

สงคมไทย โดย ถอตามแนวความคดของ Ervin Laszlo วา สงคมใด ๆ ลวน

เปนระบบพลวตร แบบหางไกลความสมดล ซงนาจะมความหมายเหมอนกบ

ระบบแบบโกลาหลทเรา กลาวถงขางตน อยางทกลาวไวแลวขางตนวา เรา

ยงไมมเครองมอทวไปใด ๆ ทชวยตดสนวา ระบบใดระบบหนงเปนระบบ

โกลาหลหรอไม การทกทกวาสงคมใด ๆ รวมทงสงคมไทยเปนระบบแบบ

โกลาหล จงเปนกาวกระโดดทางความคดทไมม หลกฐานสนบสนน แตใน

เบองตนน เราอาจยอมรบมนไวกอนเพอดวา มนจะน าไป สขอสรปใด

ขอสรปหลกของชยวฒนกคอ การชเตอนใหเหนวา ประเทศไทย

ก าลงอยภายใตการ โจมตของคลนแหงการเปลยนแปลงลกตาง ๆ

ทงในระดบโลกและภายในสงคมไทย เอง ซงท าใหสงคมไทยเขาส

สภาพโกลาหล และ ก าลงอยในทางแพรง (bifurcation) (ทาง

แพรงเปนอกแนวความคดหนงในทฤษฎความโกลาหล) การ ตดสนใจ

ในอนาคตอนใกลนจงมความส าคญ อยางไรกตาม ขอสรปนไมไดม

เนอ หาใหมแตอยางใด และสามารถสอออกมาไดโดยภาษาทวไปโดย

ไมตองอางองกบ ทฤษฎโกลาหลเลย

อยางไรกตาม ผเขยนบทความน มความเหนวา บทความดงกลาว

กยงมประโยชน ทชใหเหนจดออนของทศนะแมบทของการคดตาม

แบบเชงเสน และ แบบกลไก เพราะทฤษฎความโกลาหลท าใหเรา

ตระหนกวา ธรรมชาตนนซบซอนเกนกวาการคด แบบเชงเสนจะ

สามารถท าความเขาใจได แตปญหากคอ ทฤษฎความโกลาหลไมได

ใหลายแทงแกเราถงวธการจดการกบสงคมทเปนรปธรรมเลย

นอกจากย าถง ความส าคญของการมองแบบไมเปนเชงเสน ไมเปน

กลไก หรอ ทเรยกวามองแบบ องครวม เทานน

แนวความคดเรอง "จดคานงดของสงคม" ซงทฤษฎความโกลหล

ชวยชใหเหนวา ในระบบทไวตอสภาวะ ตงตนนน การกระท าเพยง

เลกนอยอาจเกดผลสะเทอนทมากได เหมอนกบผลกระ ทบผเสอ

หรอเหมอนกบการงดเบา ๆ คานกอาจเคลอนไหวไดหากเราสามารถร

วา "จดคานงด" ดงกลาวนนอยทใด ผเขยนบทความนถอวา

แนวความคดนเปน การประกาศถงศกยภาพของปจเจกชน ในการ

สรางศกยภาพเพอเปลยนแปลงสงคม ไปในทางทดขน เพราะผลการ

กระท าของปจเจกชนคนเดยว แมเปนเสมอนการกระ พอปกของ

ผเสอตวเลก ๆ กยงมโอกาสท าใหฝนตกได

สวนในบทความ "โลกาววฒน 2000 วาดวยประวตยอทางเวลาทาง

สงคมศาสตร" ของ ดร. เทยนชย วงศชยสวรรณ ซงใชนามปากกาวา "ยค

ศรอารยะ" การใช ค าวา "ความโกลาหล" ในทฤษฎความโกลาหลถกแปร

ความหมายใหเหมอนกบค า วา ความวนวาย หรอ มกสญญ ดงทกลาววา

"ผมคดวาการเปลยนจากยคอตสาห กรรมสยคหลงอตสาหกรรมนนมความ

เปนไปไดทจะน าไปสสภาวะแหงการไรระเบยบ (chaos) อยางรนแรง หรอ

ทคนไทยเรยกกนวา กลยค" หรอในประโยคทวา "ปจจบนไดเกดทฤษฎ

chaos ขนมา ทฤษฎนคาดเดาวา โลกก าลงเคลอนตวสวกฤต ทรนแรง" ซง

อานถงตรงน ผอานทกทานคงเหนไดวา เปนความเขาใจทคลาด เคลอนมาก

จงไมจ าเปนทจะตองขยายความเพมแตอยางใด

ไดโปรดเถอะ อยาน า "มคสญญ" มาสทฤษฎความ

โกลาหลอนงดงาม ดวยการประ ยกตใชแบบ

สะเพราอกตอไปเลย!

ขอขอบคณคะ