CENTRUM BADANIA OPINII SPOECZNEJSEKRETARIATZESP REALIZACJIBADA
629 - 35 - 69, 628 - 37 - 04
621 - 07 - 57, 628 - 90 - 17
UL. URAWIA 4A, SKR. PT.2400 - 503 W A R S Z A W ATELEFAX 629 - 40 - 89
CBOS
INTERNET: http://www.cbos.pl E-mail: [email protected]
PRZEMOC W SZKOLE
RAPORT Z BADA
Badanie zrealizowane na zlecenie dziennikw regiona lnych
grup wydawniczych Polskapresse i Media Regionalne
Warszawa, marzec 2006
C e n t r u m B a d a n i a O p i n i i S p o e c z n e j
2
Spis treci
Informacja o badaniu________________________________________________________ 4
1 Informacje o szkole _____________________________________________________ 6
1.1 Wyposaenie szk oraz podejmowane przez nie dziaania (opinie uczniw)_________________ 6
1.2 Samorzdy klasowe i szkolne ____________________________________________________ 9 1.2.1 Dziaalno samorzdw klasowych _________________________________________________ 9 1.2.2 Dziaalno samorzdw szkolnych _________________________________________________ 11
1.3 Rzecznik Praw Ucznia_________________________________________________________ 12
1.4 Ochrona w szkole ____________________________________________________________ 13
2 Oglna opinia o szkole __________________________________________________ 14
2.1 Spojrzenie na szko z punktu widzenia uczniw, rodzicw oraz nauczycieli _______________ 14
2.2 Zadowolenie rodzicw ze szkoy, do ktrej uczszczaj ich dzieci _______________________ 20
2.3 Uczucia uczniw zwizane ze szko______________________________________________ 21
3 Uczniowie o nauczycielach ______________________________________________ 26
3.1 Wizerunek nauczycieli ________________________________________________________ 26
3.2 Nauczyciele akceptowani i nieakceptowani_________________________________________ 31 3.2.1 Skala nieakceptacji ______________________________________________________________ 31 3.2.2 Skala akceptacji ________________________________________________________________ 33
4 Konflikty z nauczycielami opinia uczniw _________________________________ 35
4.1 Przyczyny konfliktw z nauczycielami ____________________________________________ 36
4.2 Odpowiedzialno za nieporozumienia midzy nauczycielami a uczniami _________________ 38
5 Nauczyciele o uczniach _________________________________________________ 39
6 Wzajemne relacje midzy uczniami ________________________________________ 43
6.1 Autorefleksja nad wasn pozycj w klasie _________________________________________ 45
6.2 Konflikty midzy uczniami _____________________________________________________ 46 6.2.1 Przyczyny konfliktw midzy uczniami______________________________________________ 46
6.3 Na co uczniowie zwracaj uwag rozmawiajc o innych _______________________________ 48
6.4 Liderzy opinii _______________________________________________________________ 49
7 Przemoc w szkole ______________________________________________________ 51
7.1 Przemoc w szkole opinia oglna _______________________________________________ 51
7.2 Przemoc pomidzy uczniami ___________________________________________________ 52
7.3 Reakcja uczniw na rne formy osobicie dowiadczonej przemocy ____________________ 60
7.4 Podatno na przemoc szkoln opinie uczniw ____________________________________ 61
7.5 Reakcja uczniw na przypadki przemocy pomidzy uczniami___________________________ 62
7.6 Reakcja nauczycieli na przypadki przemocy pomidzy uczniami ________________________ 63
7.7 Przemoc wobec nauczycieli ____________________________________________________ 66
7.8 Przemoc jako problem szkoy ___________________________________________________ 69
8 Zaangaowanie rodzicw w sprawy szkoy __________________________________ 72
C e n t r u m B a d a n i a O p i n i i S p o e c z n e j
3
8.1 Zaangaowanie rodzicw w sprawy szkoy - fakty____________________________________ 72
8.2 Ocena zaangaowania rodzicw w sprawy szkoy____________________________________ 75
9 Relacje dzieci z rodzicami w sytuacji konfliktu szkolnego ______________________ 79
9.1 Informowanie rodzicw o konflikcie z rwienikami lub nauczycielami____________________ 79
9.2 Przewidywane reakcje rodzicw w sytuacji konfliktu dziecka z nauczycielem_______________ 83
10 Prawa nauczyciela i prawa ucznia_______________________________________ 86
10.1 Prawa nauczyciela __________________________________________________________ 86
10.2 Prawa ucznia ______________________________________________________________ 91
10.3 Prawa nauczyciela i prawa ucznia w krzywym zwierciadle ___________________________ 95
10.4 Prawa nauczyciela i prawa ucznia - typologia postaw uczniw i nauczycieli _______________ 97
11 Informacja o respondentach uczniowie _________________________________ 99
11.1 Informacje spoeczno-demograficzne.____________________________________________ 99
11.2 Rodziny uczestnikw badania_________________________________________________ 100
11.3 Aspiracje edukacyjne uczniw oraz rodzicw wobec dzieci __________________________ 104
11.4 rednia ocen oraz udzia w olimpiadach i konkursach przedmiotowych _________________ 105
11.5 Aktywno szkolna _________________________________________________________ 108
11.6 Zajcia dodatkowe. Czas wolny. _______________________________________________ 109
11.7 Finanse__________________________________________________________________ 112
11.8 Samoocena_______________________________________________________________ 114
12 Informacje o respondentach nauczyciele _______________________________ 116
12.1 Informacje spoeczno-demograficzne ___________________________________________ 116
12.2 Praca zawodowa ___________________________________________________________ 117
C e n t r u m B a d a n i a O p i n i i S p o e c z n e j
4
Informacja o badaniu
Zakres projektu badawczego
Projekt badawczy zoone z trzech moduw:
uczniowie
nauczyciele
rodzice
Prba i metoda badawcza:
Szkoy (nauczyciele i uczniowie):
oglnopolska prba 150 szk
podzia rwnoliczny na trzy typy szk: podstawowe (N=50), gimnazja (N=50), szkoy
ponadgimnazjalne (N=50); w ramach szk ponadgimnazjalnych uwzgldnione licea
oglnoksztacce, profilowane, technika i ZSZ
Uczniowie:
w kadej ze szk badaniem objta jedna klasa (w szkoach podstawowych tylko klasy z
poziomu IV VI)
metoda: audytoryjny wywiad ankietowy
liczebno zrealizowana: N = 3085 wywiadw
Nauczyciele:
w kadej z objtych badaniem szk wywiady z szecioma nauczycielami
nauczyciele dobierani po dwch z kadej grupy przedmiotw w podziale na przedmioty:
humanistyczne, cise i pozostae objte programem nauczania MEN dla danego typu
szkoy
metoda: kwestionariusz do samodzielnego wypenienia
C e n t r u m B a d a n i a O p i n i i S p o e c z n e j
5
liczebno zrealizowana: N = 900 wywiadw
Rodzice:
oglnopolska prba reprezentatywna dorosych Polakw;
selekcja: posiadanie dziecka (dzieci) w wieku szkolnym (uczcych si w szkole
podstawowej, gimnazjum lub ponadpodstawowej)
bezporedni wywiad ankieterski
liczebno zrealizowana: N = 554 (w ramach dwch poczonych pomiarw)
Termin realizacji: marzec 2006
C e n t r u m B a d a n i a O p i n i i S p o e c z n e j
6
1 Informacje o szkole
1.1 Wyposaenie szk oraz podejmowane przez nie dziaania (opinie uczniw)
Z deklaracji uczniw wynika, e polskie szkoy pod wzgldem wyposaenia, personelu oraz
podejmowanych dziaa stoj na do wysokim poziomie. Prawie wszyscy respondenci przyznali, e
szkoy, do ktrych uczszczaj, posiadaj pracownie komputerowe (99,8%) a take, e s zaopatrzone
w sale gimnastyczne (94,8%) oraz boiska (92,1%).
Niemal powszechna, zwaszcza w wietle deklaracji uczniw ze szk miejskich, jest instytucja
pedagoga szkolnego (91,1%) oraz pielgniarki lub higienistki (86,6%). Nieco gorzej jest z tego rodzaju
personelem w szkoach wiejskich. Co czwarty ucze takiej szkoy (23,1%), przyzna, e w jego placwce
nie ma pedagoga, a wicej ni co trzeci (38,3%) wspomnia o braku pielgniarki lub higienistki.
Znaczna wikszo uczniw - 86,6% (dotyczy to zwaszcza placwek miejskich, nieco rzadziej
wiejskich 68,7%) moe korzysta ze sklepiku szkolnego. Trzech na czterech badanych (78,8%) ma
dostp do Internetu podczas lekcji oraz moliwo korzystania z pozalekcyjnych zaj rozwijajcych ich
zainteresowania (76,3%). W wikszoci placwek, zwaszcza na wsiach i w maych miastach,
funkcjonuj stowki (69,3%) oraz wietlice (69,0%). Ich obecno deklaruj przede wszystkim
uczniowie szk podstawowych oraz gimnazjalici.
Nieco gorzej przedstawia si fakt moliwoci korzystania z Internetu poza lekcjami (68% z nich
ma tak moliwo) oraz wyposaenie szk w pracownie fizyczne (59,1%) i chemiczne (54,0%).
Utrudnienia tego typu dotycz jednak przede wszystkim uczniw ksztaccych si na poziomie
podstawowym, gwnie w szkoach wiejskich, mog by zatem w znacznym stopniu podyktowane
brakiem potrzeby istnienia specjalistycznych pracowni w tych placwkach.
Prawie poowa uczniw (48,1%) przyznaje, e w ich szkole istnieje moliwo pozalekcyjnej
nauki jzyk
