BUHR TECRD- SARHTE KTSAT-TCARET NOTLARI

smail Yurdakk

ismailyurdakok@gmail.com

NDEKLERHrsa Gerek Yok, Rzk in 9slm ncesinde ve slmn lk Gnlerinde Yoksullara Yardm 9Parfm ve Kozmetik Sanayi: Geleneksel Bir Endstriyel ve Ticari Sektr

Olarak, slm ktisat Tarihinde 9Zararl/Yasaklanan Tketim ve Hz. Peygamberin Uyars 10pek Giyemez Erkekler. Dinsiz de Olsa Kardee Yardm Edilir/Hediye Verilir 11Gm ve Altn Kap/Kacak Kullanmak Haramdr 12 Niin Girmedi Hz. Peygamber, O Eve 14 Makam deneini Kullanmyor 14Giyside Harcamalara Dikkat 16Gzel Pahal Giysi Kibre Yol Aarsa, Giyilmemeli 16 Habbabn Uyars 17Sslenmesi Yasak Erkein 17 Mekruhtur Camilerin Sslenmesi 17Duvarlarda Hal ve Portreler 19Lks Hayata ve Elenceye Hayr 20Gereksiz ve Bidat Harcamalar 21ok Yiyen Yoksul Ve Abdullah b. mer: Haddinden Fazla Yemek de

Yasaklanmtr 22 Fukarann Hakkn Vermeyenler 23Alarn Gzlerinin Eritici Etkisi Vardr, Zenginlerin Mallarnda 23Ahlak, Ml, Sosyal Etkileri, Zektn 24Zekt Baka ehre Gnderilir/Gnderilmez Diyenler 25Sava lan: Zekt Vermeyenlere 26 Komnist miydi, Eb Zer? 26Srlmese Olmaz myd, Eb Zer? 27Buhrnin Kenz ile lgili Gr 27St Datmak, Fakirlere 28ok Zengin Olacak, Yoksullar 29Faydal Harcama 30Elbisesi ile Kefenlendi 32Buhur Yakmayn Cenazemde 32El lerini Satarak Yoksullara Yardm Eden Hz. Zeyneb 33Dier Zeynebin El leri 33Serveti Korur, Yoksulu da Dnr Zekt 34 len Annesi in Sadaka Vermek 34Arap Yarmadasnn nl Fuarlar 34ftar Yemeini Yemeyip Kalkp Gitti 35Ne Kadar Su ile Abdest ve Boy Abdesti Alyor, Hz. Peyagmber? 35Vejateryen Deil, Hz. Peygamber 36mkan Varsa Cimrilik Yapmamak 37Korkaklk ve radesizlik Giriimcilie Engel Olur 37Boyasna Sidik Kartrlan Yemen Kumalar: Korumacln Bilinmedii Serbest Ticaret 38 thal Giysiler, Ummandan 38Kandrmaca Yok Bak! Tketici Haklar 1400 Yl nce 39Ver Hastalkl Deveyi Geri! 40Mteri Aldanmasn nlyor, Satcnn 40Mslman Olmayan Ustalarn na Etmesi, Medine Mescidini 42Ne eit kence Yaplacak Cehennemde, Fizcilere 42Yedi Byk Gnahtan Biri: Fiz Yemek 42Yoktur Kaskat Kalbinde Fizcinin Zerre Kadar Erdem ve Dayanma 43Zir Yaamda (Tarmda) Sahbler 44Ticr Hayatta Sahbler 44 Borlulara Tolerans 45Mslmana Yasak Sektrler 45Hell Olmayan Mal: Fitne 46Ktlk Zamannda Zenginlerin Ek Grevleri 47arda Odun Satmalar Sahblerin 47Hangisidir, En Saygn/Temiz/Hell ? 48 Fizyokrat Okulun ncs m, Mverd ? 48 Yol Yapmak, Bu Hadisin Kapsamndadr 52 ki Hazine Genel Sekreteri/Gelirler Genel Mdr 52Namazda Bortan Allaha Snmak 53Neden Acele Odasna Gitti, Hz. Peygamber ? 54 ehir: Her eit Sanatkrn Bulunduu Yerleim Birimi 54 Vergilerin Ar Olmamas Gerektii 55Gl Dayanma 57kier kier Yemeyin Hurmay 60Bala O Baheyi Akrabalarna 61Zeynel-bidn Hazretlerinin Gz Kamatran Bir Davran 62Gayesi Gsteri Olan Zengin Tipi 63 Zayflar Yznden Rzklandrlsnz 63Yamur Duas: Dnya ile hiretin -elii 64Kmil Mirasn slmda Para Tarihi Konusunda Gzel Bir Aratrmas 65 Byk Bunalm: Bin Krk Be Yl nce 70Bakr Heykel Eritilip Para Olarak Baslyor 71Birgivnin Gr: Parann Deerinin Korunmas Gerektii 73Datalarn Kullanm: Klasik slm Makro ve Mikro Ekonomisinde 76Ailenin Yllk ve Gnlk Gda Giderinin Hesaplanmas 76erata Gre Zenginliin Dereceleri 77Deiik Kesimlere Deiik Miktarlarda Yardm: Devletin Zekt Btesinden 79Ortalama Sermayesi Bir Tccarn, Hz. Peygamber Zamannda 79plikiler ve Kad reyh: rfn Karlkl Ticaretteki nemi 79Haram Parayla Yoksullara Yardm, Kabul Edilmez 81 Btn Bir Koyunu Yoksula Vermek 81Byk ehre G Etmi Ailelere, Krsal Blgelerden Zekt Yardm 82 Bir Yl Yetecek Erzak Olanlara da Zekt Verilebilir 83Toplumsal Ayrma Fakirlerle Zenginler Arasnda 84Hkmete Vermek, Sadaka-i Ftr 89Kayt D Ekonomi Yok, Hz. Peygamberin Ynetiminde 90Zehirli Otu Yiyince Karn ier Hayvann: Haram Servet... 90Vatandalara Mali Destek 92Ar ve Karncann Kenz Yapmas 93 Ktlk/Kriz Yllarnda Zekt demeyi Erteleme veya Zekt Zamanndan Evvel Pein deme 93 (Yksek) Vergi Mahkemesi 94Zenginlik mi Fakirlik mi, Hangisi yi? 94Byk Barajn k 95Arabistanda slm ncesi Ticr/Ekonomik Hayat 95 Antik Toplumlarda Refah ve Kalknma 96 Maddi Yardm ve Klelere zgrlk: Batdan On ki Yzyl nce 97Bakalarna Yardmda Orta Yol 97Doum Kontrol ve ocuk Drmeye Hayr! 97Dnya Hayatnn nemi/nemsizlii (slm ktisat Felesefesi) 97Mekkenin Bankerleri ve Veda Haccnda Fiz Kart Sylem 98Toprak Reformu ve Komnizm Neden lemedi, Afganistanda? 98Mslmanlar Gelmeden nce Medinede Ticari Hayat 99Bar: Mutlak Gerekli Hayat in 100 Haset Yok: aln 101slm ktisat Felsefesi in Baz arpc rnekler 101Prof. Mehmet S. Aydnn slm ktisad Konusundaki Grleri 103Aile Vakflar: Farkl Bir Sosyal Gvenlik Kurumlar 105Tasarruf, Harcama ve Vasiyet 106 Drtte Biri Gememek mi Lazm, Vasiyette? 107Urvenin ok Baarl Hayat 109Mslman Olmayan i altrmak 110Sol ve Muzur Ekonomik deolojiler 111 Yemedi Yedi Yl Koyun Eti 111Salk Ekonomisi in Dk Vergi Oran 112Dvlerek Pazardan Uzaklatrlanlar 113Haysiyetli Kii Karmaz Bakalarnn Alveriine 114Asm Molla ve Gnmz Reklamcl 115Son Be Yz Senede mi Medenileti, nsanlk? 122 irketleme Kltr, slmn lk Dneminde 125 ki Yz Ortak Olsa.. 126ktisadi Dehas Eb Hanfenin 126 Timur Kurana Cevap, slmda irket Kltr Hakknda 127Timur Kurana Bir Dier Susturucu Cevap 128me b. Abdlazizin ktisat Politikas 132Buhryi Trkeye tercme eden ve bu tercmeyi yaparken hemen btn Buhr erhleri ile Nevevnin Mslim erhi, Hattab nin Eb Davd erhinden Hkimin Mstedrekine, Tabrnye kadar, Ktb- Sitte ve hemen btn hadis klliyyetn gzden geiren, konusuna gre ilgili fkh (slm hukuku) ve slm tarihi kitaplarndaki bilgileri de gzden geirip ekleyen Ahmed Naim Bey ve Kamil Miras, 1925den 1947 ylna kadar sren bu ilmi faaliyetleri sonucu, bilimsel ynden yeterli ve doyurucu bir alma ortaya koymulardr. almann Trke olmas, slam dnyasnda tannamamasnn en byk nedenidir. 20. Yzylda slam dnyasnda yaplan bu boyuttaki almalar dndmzde de, bu alma dolu dolu bir alma olarak gz kamatrmaktadr. 28 ubattan (1997) sonra lhan Arsel adl ABDde ikamet eden Kemalist yazarn, bu Buhr tercmesindeki baz hadisler dolaysyla eletiriler yapmas ve generallere ikayet etmesinden tr, Diyanet leri Bakanlnn Sahh-i Buhr Muhtasar Tecrd-i Sarh Tercemesi ve erhi isimli bu on iki ciltlik klliyat artk basmad, basmaktan korktuu eklinde baz haberler kmtr. Bu haberler de genel olarak Diyanete yalanlanmamtr. Diyanetten isim vermeyen baz grevliler Sadeletirilerek yaynlanabilir dediler ise de, yeni basksnn artk yaplmad grlmektedir. Daha nce webe koyduumuz Kamil Miras: Cumhuriyetin Duasn Yapan Adam balkl almann giriindeki birka paragraf buraya koymak, herhalde konuya giri asndan yararl olacaktr:

T.B.M.M.nin 29 Ekim 1923 gn yapt toplantda Cumhuriyete geilmesine karar vermesinden sonra, Bozok (Yozgat) milletvekili Avni Beyin: -Bir dua yaplsn ! sesi duyulmu, bunu evet, dua edilsin sesleri takip etmi ve krsye gelen Afyon milletvekili Hoca Kmil Efendinin yapt duay mteakip, Meclis ertesi gn toplanmak zere dalmtr. (Mftolu, 1988, 21-22)

Duay yapan, Mrasoullar sllesinden olan Kmil Mras 1874de Afyonda domutu. slam ilimleri grdkten ve ilk ve orta renimini Afyonda tamamladktan sonra, stanbul Drul-funn lahiyat Fakltesinde ayrca Medresetul- Mutehasssnde (yksek ihtisas/doktora okulu), ve Medresetul-Viznde uzun mddet retimle megul olmutu. Bu yksek retim kurumlarnda, Fkh (slam Hukuku) ve Fkh Tarihi ile Usl-u Fkh (slam Hukuku Metodolojisi) bata olmak zere eitli dersler okutmutu. Osmanl dneminde kinci Mertiyetin ilnndan sonra (I. Dnem) Afyon milletvekli seilmiti (1908-1912). III. Dnem de de (1914-1918) Afyom milletvekili olarak grev yapt. Daha sonra da, T.B.M.M. ikinci dnem (1923-1927) milletvekili olarak, Meclisin almaya balad ilk gnde Mecliste Kuran okumu ve bir dua yapmt. Kmil Miras Ankarann bakent olmasna dair kanuna da, ilk imza koyanlardandr. Cumhuriyet Halk Frkasndan milletvekili seildikten bir sre sonra, Terakkiperver Cumhuriyet Frkasnn kurulmasndan sonra bu partiye katld. Bu partinin kapatlmasndan sonra, stiklal Mahkemesinde yarglandysa da, susuz bulundu. (Yazc, 2005). Meclis almalar esnasnda, Kuran Kermin Trkeye tercme ve tefsr edilmesi ve Hz. Peygamberin sz ve uygulamalarn ieren en salam kaynak olan Sahh-i Buhrnin Trkeye tercmesi konusunda meclis bakanlna bir kanun teklfi vermiti. Bu teklif, TBMMnin oy birlii ile kabul edilmi (Ertan-Kk, 1976, 88-89) ve Kuran tercmesi iin Mehmet kifle, tefsri iin Elmall Hamdi Efendiyle (Yazr), Buhr tercmesi iin de Ahmed Naimle anlama yaplmt.

VEFAT EDYOR AHMED NAM, 1934DE. Ahmed Naim (1872-1934), on yla yakn Buhr tercmesi zerinde altktan sonra vefat edecektir. Naim bu tercmeye balarken yle demektedir: Diynet leri Riyseti (bakanl), Byk Millet Meclisince mttehaz (alnan) bir karar infzen(yerine getirerek), (Yemenli bilgin) Zebd(812-893 H./ 1410-1488 M.)nin bu (Tecrdus-Sarh li-Ehdisil-Cmiis-Sahh) (Buhr) muhtasarn (fazlalklarn atlarak yaplan biraz ksaltlm metni) Trkeye terceme etmek vzfesini (bu) rkmul-hurfa (harfleri yazan bu kiiye) emretti. Hadd-i tkatimi (gcmn snrn) pek ziyde (ok) tecvz eden (aan), bu hizmet-i mebrrenin (makbul, hayrl hizmetin) uhdesinden gelmek g olduunu bile bile (Tecrd, 1976, I/2) Ahmed Naim, (vefatndan sonra Kmil Mrasn da belirttii gibi) ark ve garb ilimleriyle tanm ve selef-i slihn sretinde yaam yksek bir fazlet enmzeci (rnei) idi. (Tecrd, III/404) (Ahmed Naim, 1928 ylnda lahiyat Fakltesi hocalarnca yaynlanan ve cmilere sralar ve musik aletleri konulmasn da ieren slamiyeti slah projesine imza koymayan iki profesrden birisidir (dieri Ferid Kamdr) (Mftolu, 189-190) Bu ve dier sebeplerle Nam, 1933 ylndaki niversite reformunda ! iine son verilenlerdendir.) Ahmed Naim, Cumhuriyetten nce de bu konularda net tavrlaryla bilinen bir ahsiyettir. 1919 ylnda Drul-Fnn Umum Mdr (stanbul niversitesi Rektr) iken, kz rencilerin renim grd ns Drul-Fnnu(Kzlar niversitesi)nun kapatlp, kzlarla erkeklerin beraber ders grmesi ynnde Batc stanbul basnnn kkrtmas ile balayan gelimede, bu istee kar km, daha sonra niversite senatosunda yaplan oylamada, profesrlerin ounluunun kzlarn erkeklerle beraber ders grmeleri ynnde oy kullanmalar zerine, Naim Bey, ben bu uygulamaya arac olamam diyerek, grevinden istifa etmitir.

Mehmet Akifin: Ashabdan sonra en ok sevdiim kiidir dedii Ahmed Naim, meziyetlerini gizleme, dmannn bile deeri varsa o deeri tanma, dostlarn onlarn gyabnda da sevme meziyetlerine sahipti. Sormazsan bilgisini sylemeyen, dinlemesini bilen, sz senet tekil eden gvenilir adam, zellikleriyle Mehmed kifin byk gvenini kazanan Ahmed Naim, slma ball tannmt. Mehmet Akif gibi mmeti olan Naim, slm birlii ve kardelii konusunda ok titiz ve dikkatli olup bu birlie zarar verme ihtimali bulunan her harekete kar kmtr. Milliyetilii, slmn varl iin kanser kadar tehlikeli bulmu, milliyetilii yabanc bir bidat, Frenk hastal olarak nitelendirmitir. (akan, 1991) Ahmed Naim, Buhrnin Hastann Namaz blmn tercme ederken vefat etmiti. Kamil Miras bu ilgin tesdfe dikkat ekmektedir: Mtercim Ahmed Naim, Buhrnin Hastann Namaz lmnndeki Hz. ienin nakline gre Hz. Peygamber gece namaznn ikinci rekatnda da aynen yapard diye tercmeyi yazm, ve 1934 senesi Austos aynn 14. pazartesi gn le namazn klarken ikinci rekatte secdede ruhunu teslim etmiti ki, zaten bir seneden fazla bir zamandan beri hasta idi. (Mras, Tecrd, III/402, 574 nolu hadisin dipnotu)

Kmil Mras, bylece, Diyanet leri Bakanl tarafndan grevlendirilmesiyle, Buhrnin geriye kalan, kendi ifadesiyle bk (geride) kalan drtte nn tercmesine, 1937 ylndan itibaren balayacaktr. Bylece Buhr tercmesi iine yl ara verildii anlalyor. Herhalde, Ahmed Naimin yerini tutacak bir lim iin epey aratrma yaplm, bulunamam, sonunda Kmil Mirasn zerinde karar klnmtr. Kmil Mrasn tercih edilmesinin belki en nemli nedenlerinden birisi de, onun da Ahmed Naim gibi Bhr iczetine ship olmasdr. Hz. Peygamberin azndan kan hadis, on drt asr sonra, aradaki 17 rvden sonra Kmil Mrasa ulamtr. Bu orijinal durumunu K. Mras bir dipnotta yle aklar:

KAML MRASIN BUHR CZET. Muharrir-i cizin (bu satrlar yazan ciz yazarn=K. Mrasn kendisi) meyihi (hocalar) cmlesinden olan Alay Mfts Ankaral Muhammed kr Efendi Rahmetullahi Aleyhin Sahh-i Buhr rivyetine dir cizlerine (bana) verdii iczetnmede: Bana eyhim (hocam) Trablusgarb mderrisi Mehmed Kmil merhumun verdii iczetnmede kendisi ile mam Buhr arasnda 12 vsta (rv=rivyet eden=hadisi nakleden) bulunduunu bildirmitir. Binenaleyh benimle de Buhr arasnda 13 vsta bulunuyor. Sonra Buhrnin Slsiyyt vardr. Bu itibar ile benimle Rasulullah (Hz. Peygamber) arasnda 16 vsta bulunmu olur demitir. (Ben) 1325 hicr trihinde (1908 yl) mucz olduuma (iczet aldma) gre, bu on ksur asrlk bir zaman zarfnda cizleri (Kmil Mras) ile Rasulullah Efendimiz arasnda 17 rv tavassut etmi bulunuyor demektir ki, rivyet hussunda bu isnd (zincir), en ksa bir tarktir (yoldur). Uslu hadis (hads metodolojisi) stlhnda (literatrnde) buna isnd- l (yksek isnd) denilir. Halbuki dier iczetnmelerimden birisinde silsile-i isnd, 11 vsta ile Hfz bn Hacere (lm 1449 mld/852 hicr), 21 vsta ile de mam Buhrye Vsl olmaktadr (ulamaktadr). (c.5/143) Ahmed Naim, gerek bilimsel gerekse siys adan ok kritik ve alkantl bir dnemden (1926-1934) geilmesine ramen, Buhr tercmesinde, tamamen objektif davranm ve almasna kimsenin mdahalesine izin vermemitir. Bylece Buhrnin ilk cildi gerekten ok ndde ve hrika bir tercme olarak, okuyucunun karsna kmtr. Kmil Miras, sonradan Ahmed Namin, fi mezhebinden olduundan yorumlarnda bu mezhebe biraz meyilli olduunu sylese de bu iddias doru deildir. Fakat buna kar, Kmil Mras, maalesef az da olsa, kendisi biraz Hanefcilik yapmtr. Bunun da tesinde, tercmesini yapt blmlerde ndiren de olsa, bazen gereksiz yere, gnlk siys havadan etkilendii cmleler grlebilmektedir. Bunda, o zamanki (CHP) iktidarn(n) basksndan ziyade, Kmil Mrasn kendisinin, (hem Osmanl zamannda, hem de Cumhuriyet dneminde politika ile uram, hem imparatorluk hem Cumhuriyet dneminde milletvekillii yapm) eski bir siyaseti olmas dolaysyla, iinde bulunduu eski siyaseti psikolojisinin etkileri vardr. Halbuki bu psikolojisini de gemleyebilir ve bu birka cmleyi de kurmaybilirdi. Buna ramen Kamil Miras, fevkalde denilebilecek bir gayretle tercme ve erhini yapt dokuz cildin tamamnda hissedilen yksek ilm gcyle; Ahmed Naimin uslubunu ve usulunu izleyerek srdrd Buhr tercmesini baaryla bitirmitir. HIRSA GEREK YOK, RIZIK N (ECON PHILOSOPHY).

Vahyin ikinci mertebesi: uyank iken grevli melek, Hz. Peygambere grnmeksizin, kalb-i erfine o vahyi koyard ki, bunun, (Hz. Peygamberin) kalbine gelen bir ilhamdan ibaret olmayp, vahy-i ilahi olduuna Hak Tel ayrca kalbinde kesin bir bilgi yaratrd. nne Rhal Kudusi nefese f r len-temte nefsun hatt testekmile rizkah fet-tequllhe ve ecmil fit-talebi= phesiz Rhul-Kuds Cebrl aleyhisselm kalbime u sz nefs ve nefh etti: Hibir nefis, btn rzkn tamam olarak almadka lmez. yle ise Allahtan saknnz da, rzknz gzel, mer, mrevvete layk yollardan araynz. hadsi erfi, vahyin bu mertebesine bir rnektir. (Tecrd-i Sarh, cilt, I, sayfa, 3; ilk cildin Ahmed Naim, sonraki ciltlerin Kamil Miras tarafndan tercme ve erhedildii bir kez daha hatrlanarak, bundan sonra parantez iinde Romen rakamyla girilecek rakam Tecrd-i Srhin cilt numarasn, daha sonraki rakam da sayfasn gsterecektir. Bazen genelde paragraflarn sonunda i.y. olarak yaptmz ilaveler bize aittir: smail Yurdakk.) Hz. Ebu Bekir, vefatna yakn saatlerde yanna girip de: Bize bir nasihat edin ki gereini yapalm diyen Selmn- Fris ile dier baz sahblere unu demiti: Yaknda size pek ok rzk kaplar alacak. Birka gnlk mre aldanp da (rzknz salamak iin doru olmayan yollara sapp da i.y.), yarn Allahn huzurunda mahcup olmaynz(Ahmet Cevdet Paa, 1966, 333)

SLM NCESNDE VE SLMIN LK GNLERNDE YOKSULLARA YARDIM. (CHARITY IN THE EARLY DAYS OF ISLAM (CHARITY BEFORE ISLAM).

..Hz. Peygamber (maaradaki ilk vahyin geldii anlar) Hz. Haticeye naklederek: Kendimden korktum dedi. Hatice (R.A): yle deme, Allaha yemin ederim ki, Allah hibir zaman seni utandrmaz. nk sen akrabana bakarsn, iini grmekten aciz olanlarn arln yklenirsin, fakire verir, kimsenin kazandramayacan kazandrrsn, misafiri arlarsn, Hak yolunda ortaya kan olaylar ve nemli ilerde (halka) yardm edersin dedi ve Hz. Peygamberi alp, amcasnn olu Varakaya gtrd.(Tecrid Sarh Tercmesi, I/12)PARFM VE KOZMETK SANAY: GELENEKSEL BR ENDSTRYEL VE TCR SEKTR OLARAK SLAM KTSAT TARHNDE. (PARFUME&COSMETICS INDUSTRY AS A CLASSICAL INDUSTRY IN ISLAMIC ECONOMICS HISTORY).

Eb Sad-i Hudr yle nakleder: Hz. Peygamberin: Bla ermi olan her kiiye, Cuma gn gusletmek ve misvak kullanmak ve gzel koku srnmek vaciptir. dediine tanklk ederim. Mslimin naklinde: ve-en-yemesse minet-tybi m-yeqduru aleyhi: bulabildii ho kokulu bir eyi srnmek diye geerken, dier bir notta da ve-lev min-tybil-mereti: kadnlara zel kokudan da olsa srnsn denilmitir. Rengi belli ve kokusu hafif koku kullanmak kadnlara zg olup, bunlar kullanmak erkeklere mekruh olduu halde, baka koku bulamad takdirde, bu eit koku srnmeyi emretmek, ter kokusunu giderme emrinin ne kadar nemli olduunu gstermektedir..zetle, bu hadiste emredilen gusl, misvaklanma ve koku srnmenin de cemaate bedenin kt kokusuyla eziyet vermemek sebebiyle olduu.. Hatta Abdullah b. mer, Abdullah b. Abbas, Eb Sad-i Hudr, Abdullah b. Mugaffel gibi sahblerin bu eyle yetinmeyip, giysilerini ho kokularla tecmr ettikleri yani ttsledikleri nakledilir. (Sahblerden sonraki ikinci nesil olan) Tbilerden Muaviye b. Qurra, Muzeyne kabilesinden byle giysilerine tts yapan otuz kiiye yetitiini sylerdi. Cuma gn gusle (ykanmaya), ilk dnem Mslmanlar o kadar nem vermilerdi ki hatta Sahblerden Abdullah b. Hris ile, Tbinden Talq b. Habb, Eb Cafer Muhammed el-Bkr, Talha b. Musarrif sefere (ehir dna) gidildiinde de ykanlmaldr, demilerdir. mam fi ile mam Eb Sevre gre de bu mstahabdr. Hatta mam fi: Cuma gn gusl suyun tenekesi bir dnar (altn) karlnda da satn almak lazm gelse- yine de ne memleketimde iken de, seferde iken de terk etmi deilim demitir. Hanefler, seferde Cuma gn mstahab olmaz demilerdir.(III/9-13)

Selman- Frisnin naklettii bir hadiste de bu koku srnmek konusu vurgulanmtr: Selman yle demitir: Hz. Peygamber buyurdu ki: Hibir kimse yoktur ki, Cuma gn gusledip, elinden geldii kadar temizlendikten sonra ve ..yeddehinu min duhnih.. (san ve sakaln tarayp kulland) yandan yalandktan sonra, ..ev yemessu min tb-i beytih.. yahut evindeki kokudan srndkten sonra, (evinden mescide) ksn, yan yana oturan iki kimsenin arasn amasn, daha sonra (Hak Tel tarafndan ona takdir edildii kadar namaz klsn, daha sonra da imam sze balaynca (namaz bitinceye kadar) sesini kessin de, o Cuma ile (geen) Cumadan beri iledii gnahlar balanmasn(III/17) Hz. Peygamber: Yahd ve Hristiyanlar (ak salarn ve sakallarn) boyamazlar. Siz onlara aykr hareket ediniz. Bu emir, vcb (uyulmas zorunlu) olmayp, nedibtir ve boyamak mendubtur (istee baldr). Hz. Peygamberin boyayp boyamadklar hakkndaki haberler farkldr. mam Malik (93-179 H./ 712-795 M.) Muvattanda bu haberleri naklettikten sonra yle demitir: Ne Hz. Peygamber, ne de Hz. Ali, Ubey b. Kab, Sad b. Mseyyeb, Saib b. Yezd (vefat: 82 H./ 701 M.) sa, sakal boyamamlardr. Bu konuda en kuvvetli kant da Hz. ienin szdr ki: (Babam) Eb Bekir sakaln boyard demesidir. Eer Hz. Peygamber boyam olsayd, ilk nce onun ismini sylerdi.(Buhr, Kitbu Ahdsul-Enbiya, Bbu M Zukira an Ben srl)(IX/192) HZ. PEYGAMBERN SAINDAK KIRMIZILIK. Tbn dnemi byk alimlerinden Rabatur-Rey (vefat: 70- 136 H./ 689-753 M.): Ben Hz. Peygamberin sann bir telini grdm, krmz idi. (Sahb) Enes b. Mlike sordum: Hz. Peygamber, san boyad m ki, bu grdm sa krmzdr dedim. Enes: Hayr, boyamad. O krmzlk, sana srd kokudandr dedi. Bu sa telini mer b. Abdulaziz de grm. O da Enes b. Mlike sormu, Hz. Enes ona da ayn cevab vermi ve Hz. Peygamber sana koku srmek adeti idi, o sebeple kzarmtr demitir.(IX/267)

ZARARLI/YASAKLANAN TKETM VE HZ. PEYGAMBERN UYARISI. (HARMFUL/WICKED CONSUMPTION, WARNING OF THE PROPHET. Hz. Peygamber buyurdu: ..Dnyada nice giyinik kadnlar vardr ki, ahirette plaktrlar ..bu kadnlar, ya giyinik ama dar elbise giydikleri iin lanete urayan kadnlardr veya gzelce rtl giyinmekle beraber, giyim konusunda israf yapan kadnlardr. (Ahmed Naim Beyin orijinal ifadesi: ..mtesettire olmakla beraber, libsnda iltizm- isrf ve tebzr edecek nice kadnlarn zuhur edeceini de, (Hz. Peygamber) haber veriyor(I/113) PEK GYEMEZ ERKEKLER. DNSZ DE OLSA KARDE, ONA YARDIM EDLR/HEDYE VERLR.

Buhr: Giyilmesi Mekruh ve Haram Olan eyi Hediye Etmek Uygun Olur Mu? balyla at bir alt blmde aadaki hadisi nakleder ki, bunda hibir saknca olmadnn kantdr: Abdullah b. mer anlatr: Bir defasnda (Hz.) mer, mescidin kapsnda (Utarid b. Hcibin satt) ipekten, gzel kymetli bir elbise grd de, Ey Allahn Elisi, (keke) bunu satn alsan da Cuma gnleri ve huzuruna (Arabistann deiik yerlerinden) heyetler geldiinde giysen dedi. Hz. Peygamber: Bunu olsa olsa hiretten nasibi olmayan kimseler giyer buyurdu (..nnem yelbesu hzih men l-khalka leh fil-hkirati.. (Daha) Sonra (ise, bir defasnda) Hz. Peygambere (ipek) giysiler gelmiti. Hz. Peygamber de bunlardan bir tanesini Hz. mere verdi. Hz. mer: Ey Allahn Elisi, bunu bana veriyorsun ama Utaridin (satt) giysi iin ne demitin? diye sorunca Hz. Peygamber cevap olarak: Bunu ben sana giyesin diye vermedim ki buyurdu. Bunun zerine mer de onu, Mekkede mrik olan kardeine gnderdi. (VIII/40) Utarid, Irak, Kuzey Irak ve rana srekli gidip gelen, gzel konuan bir tccar (uluslar aras i yapan bir i adam) idi. Medne arsna sk sk hulleler (giysiler) karp satard. Hadisin zhnda Kmil Mras u notu dmtr: (Bu hadiste yasaklanm olan) Seyr tipi giysiyi, Qms mtercimi sm Efendi (1755-1819 M./ 1169-1235 H.) yle aklamtr: Bir eit krmz kumatr ki, yol yol sar kalemli ve ubuklu olur. Ve dokumasnda bol bol ipek kark bulunur. Bol ipekli olduu iin, Hz. Peygamber bu giysiyi yasaklamtr. Demek ki, ipei az olan kuman kullanlmasnda bir saknca yoktur. Kumataki ipein azl veya okluu konusunda Hanef bilginleri kuman atksyla zgsn, fi bilginleri ise, arln l olarak kabul etmilerdir. Haneflere gre, bir kuman zgs ibriim (ipek), atks (enine atlan iplik; arga) pamuk veya keten veya yn olursa, o kumatan yaplan elbiseyi giymekte bir saknca yoktur. Dnimiz bize en iyi giysi olarak pamuk, keten, yn elbiseleri tavsiye ediyor. Hem de bunlarn ne yle kibir ve gurura vesile olacak derecede nefis olmalar, ne de grenlerin kk grnesine ve hakaretine sebep olacak ekilde olmalar, istenilmiyor. te bu bir zarr giyim tarzdr. Bunun bir de mstehab ksm vardr. O da Allahn (kiinin zerindeki) nimetlerini gstermek iin tezeyyndr. (Arf sresi, 31. yet ise bu konuyu ifade etmektedir: Y Ben deme khuz znetekum nde kulli mescidin..: Ey dem oullar! Mescide her gidiinizde znetinizi taknnz. Yiyiniz, iiniz. Fakat israf etmeyiniz. Cenb- Hak israf edenleri sevmez. (Ey Peygamberim) Syle (onlara): Allahn, kullarnn zneti iin yaratt eyleri (yiyecek ve iecekleri) kim haram edebilir? Hz. Peygamber Efendimiz de nnellhe yuhibbu en-yer esere niamih al abdih: Cenb- Hak, kullarna verdii nimetlerin eserini/izini, kullarnn zerinde grmekten holanr. derdi. Giyim konusunda bir de mubah derecesi vardr ki: o da Cumalarda, bayramlarda, halk toplantlarnda gzel elbise giyilmesidir. Bunun da gurur vesilesi olmamas arttr. Hz. Peygamber evinden dar ktnda bin dirhem deerinde bir elbise ile karlard. Fakat namaz drt bin dirhem kymetinde bir elbise klarlard. Kibir iin giyinmek (ise) kerahet vardr Hz. Peygamber Mikdd b. Madkerbe kibretmeyerek ye, i, giy buyurmulard.(III/29-34) (Hz. Peygamberin giydii elbisenin fiyat konusunda verilen rakam, sanki biraz mbalaal gibi duruyor. Geri Mednede dokumaclk hi yaplmadndan, giysi fiyatlar pahal idi, fakat bir koyun, iri ve yanda bir koyun bile en fazla on dirheme alnabiliyordu. O nedenle elbise fiyatnn bin ve hatta drt bin dirhem olarak ifadesi biraz mbalagal gibi duruyor. Dier ifadeyi: Kibir iin giyinmek de, kerahet vardr ifadesini ise biraz daha vurgulamak ve kibir iin giyinmek haramdr demek, herhalde daha uygun olur. nk kibir de haramdr, bu nedenle giyilen giysiye denen para da israftr ki, israf da haramdr. i.y.) Sahblerden Ber (Radyallhu anh) dedi ki, yine Peygamber (SAV) bize: gm kap kullanmay, altn yzk takmay, harr, db, kssy ve istebrak denilen ipekli kumalar kullanmay yasaklad.(IV/276)

GM VE ALTIN KAP/KACAK KULLANMAK HARAMDIR

Gm kap kullanmak haramdr. Altn kap kullanmak da yine byle haramdr. Belki bundaki haramlk daha da iddetlidir. Hanef imamlarna (byk bilginlerine) gre, altn ve gm kap kullanm, erkekleri de kadnlar da kapsar. nk bu konudaki hadisi Huzeyfe (Radyallhu Anh) yle nakletmitir: (Hz. Peygamber buyurdu) : Ey Sahblerim! Siz gm ve altn bardaktan su imeyiniz, bunlardan yaplm tabaklarda da yemek yemeyiniz. (ve-l-terab f niyetiz-zehebi vel-fiddati ve-l-tekul f-shfih, btn hadis kitaplarnda gemektedir) Buhurdan, misk kutusu, kak ve bunun gibi aletlerin, altn ve gm eyann kullanm, kadn erkek istisnasz herkese haramdr. nk hadisteki yasaklama kesindir, geneldir. Gerek altn ve gm kap ve ev eyas kullanmnn, gerek ipekli kumalardan imal edilmi giysilerin haram olduu hakkndaki hadislerden en nemlisi Buhrnin eitli blmlerinde Huzeyfe Hazretlerinden nakledilen hadistir: Tbin dneminin bilginlerinden bn-i Eb Leyl (17-83 H./ 638-702 M.) anlatr ki: Huzeyfe Hazretleri Medyinde (vali olarak) bulunduu srada, bir sohbet esnasnda su imek istemi. Medyinin ileri gelenlerinden bir Mecs (atee tapanlardan) gm bir bardakla su getirmi. Hz. Huzeyfe bu barda alp getirene frlatm ve: (Daha nce) Seni bu bardakla su getirmekten ka defa yasaklam olmasaydm, imdi bunu (sana bu kaba grlecek hareketi) yapmazdm. Ben Hz. Peygamberden iittim ki: Harr ve dbc isimleriyle bilinen ipekli kumalardan imal edilmi elbise giymeyiniz. Altn ve gm bardaklardan da su imeyiniz. Bunlardan yaplm anak ve tabaklar iine konulmu yemekleri de yemeyiniz. Bunlar dnyada kfirlere ait (onlarn kulland) ss eyalardr. hirette de bizim kullanacamz eyalar olacaklardr. demiti.

Kmil Mras daha sonra konuyu aklayc u notlar ilave ediyor: Medyin, Dicle zerinde (sonradan kurulacak olan) Badatn biraz kuzeyinde yer alan o devrin en byk ehri idi. ran hkmdarlarnn mehur byk saray bu kentte bulunuyordu. Hz. mer zamannda Sad b. Eb Vakkas tarafndan fethedilmiti. Huzeyfe Hazretleri de bu (ran) fetihler(i) srasnda Nihvent kentinde kumandanlk yapm ve Hemedan, Rey ve Dnever kentlerini fethetmiti. Hem Hz. mer, hem de Hz. Osman dnemlerinde Medyin valilii yapan Huzeyfenin bu grevi btn ran kapsyordu ve bir nevi ran Umm (Genel) Vlsi idi. Hi phesiz ki, ran batanbaa fethedilmekle beraber, ran medeniyetinin ileler arasndaki ve kkler iindeki debdebe ve ihtiam devam ediyordu. Kim bilir, Huzeyfe Hazretlerine, o gnn rn Umm Vlsi olmas dolaysyla, (davet edildii o kkte) nasl mzeyyen (ssl) bir bardakla su verilmiti.Halbuki slm dni, insanlar iin sade bir hayat (ve herkesin ynetime katlabildii) demokratik bir medeniyet kurmak, aniynn ve sfehnn (zenginlerin ve mirasyedilerin) ipekli kumalarla ve sm ve zerden evnlerle (gm ve altndan kap-kaaklarla) fukaraya kar tefhrn (vnp bbrlenmeyi), ortadan kaldrmak istiyor. nsanlara sde ve mmkn olduu kadar msv (eit) bir hayat yolu gsteriyordu. Son Peygamberin istihdf ettii (hedefledii) bu ahlk ve itim (toplumsal) gaye ile beraber ikinci ve iktisd bir gayeleri (hedefleri) de, halk israftan, elenceye dknlkten yasaklamak ve bu konuda uyarmak idi. Nice hnumnlar (ile ocaklarn) sndren ve muazzam medeniyet ve saltanatlar trrakalarla (gmbrtlerle) ykan, bu israf ve elence-zevk dknln ortadan kaldrmak ve zengin ve fakir herkesi tutumlu, eit ve temiz bir hayata kavuturmak istiyordu. Huzeyfe Hazretleri ki, Mekkedeki ar bask ve ikence dneminde ilk Mslman olanlardan ve inancndan dnmeyen bahtiyarlardan ve Hz. Peygamberin srlarn saklamakla mehur olan sekin bir sahb olarak, Hz. Peygamberin vnme, bbrlenme ve israf arac olan bu eit eyalar kullanmaktan halk engellemek istemesindeki sebepleri herkesten daha iyi biliyordu. Bu sebeple Huzeyfe Hazretleri eski medeniyetin vnme arac olan (bu gm) barda tereddtsz frlatm ve Hz. Peygamberin bu konudaki yasan kesin uygulamaya balamt. Bu bir sert davran da saylmazd. nk (Mslmanlarn) rn vlisi olarak olarak, bulunduu ziyafetlerde tekrar tekrar ve kesin bir dille uyararak, bu yasa ln ve ihtar etmi bulunuyordu. Bu halde hl inat eder gibi, gm-altn karm bir bardakla su getirilmesi byk bir kabalk idi.

Sahblerden Huzeyfe (Radyallhu Anh) yle demitir: Hz. Peygamber bize unlar yasaklad: Altn ve gm kap iinde su ve merubat imekten ve bu eit kaplardan yemek yemekten; ipek elbise giymekten ve byle ipekli kuma zerine oturmaktan.(XII/104)

Ber Hazretlerinin bildirdii: Hz. Peygamber bize yedi eyi yasaklad hadisi pek byk iktisadi ve toplumsal neme sahiptir. Bu memnt-i seba (yedi yasak), hepsi ile yalnz bir tek gaye hedeflenmitir ki: hayat ve maiette (geimde) israf ve vnme/ bbrlenmeye sebep olacak eylerden kanp, itidal (orta yol) ve tasarrufa uyulmasdr. Hz. Peygamber tarafndan, gm yemek takm edinmek, erkeklerin altn yzk ve ipekli elbise kullanmalar da yasaklanmtr.(VII/365)

Huzeyfe (Radyyallhu Anh) demiti ki: Hz. Peygamberin yle buyurduunu iittim: (Atks ve zgs ipek olan) harr ve (yine atks ve zgs ipek olan) atlas elbise giymeyiniz. Ve altn, gm kap(lardan) imeyiniz. Bu tr kaplardan yemek de yemeyiniz. Bunlar, dnyada kfirlerin, hirette biz Mslmanlarndr.(Buhr, Kitbul-Etme)(XI/389)

Hz.Peygamberin hanm mm Selemeden: Hz. Peygamber yle buyurmutur: Hani u gm kaptan bir ey ien kii yok mu? Muhakkak o kii karnna cehennem ateini ierek gnderir. Bu hadisi Buhr Gm Kap Kullanmann Hkm alt balyla at bir alt blmde nakletmitir. Bundan nce de Altn Kap Kullanmann Hkm alt balyla bir alt blmde ve bir nakli vardr ki o da udur: bn Eb Leyl (17-83 H./ 638-702 M.) der ki: Huzeyfe Hazretleri ran fetihleri srasnda Medayinde iken su imek istemiti. Medayinin ileri gelenlerinden biri ona gm bardakla su getirmiti. Huzeyfe kzarak bu barda frlatt ve bu bardak ilk defa getirilmemi olsayd byle frlatp atmazdm (bu kabal yapmazdm, ama kanc defadr ayn eyi yapyorsunuz). Bunu daha nce yasaklamtm, fakat bu adam uyanmam. Hal buki Hz. Peygamber ipekli ve atlas giymeyi ve altn ve gm kaplardan bir ey imeyi yasaklad ve bunlar dnyada kfirlerin, hirette de sizindir ey Mslmanlar buyurmutu.(Buhr, Kitbul-Eribe) (XII/56)

Buhrnin yine bu blmde (Kitbul-Libs) naklettiine gre, Hz. Peygamber bu yzn ilk nce altndan yaptrmt. Fakat bu altn yz ancak bir gn takmlard. nk Hz. Peygamberin elinde altn yzk gren her sahb, kuyumculara koarak hemen bir altn yzk yaptrp parmana taktn grnce, ertesi gn yapt bir konumada: Ben byle bir altn yzk yaptrmtm. Fakat kullanmay uygun bulmuyorum diyerek karm, bunun zerine sahbler de karmlard. Bundan sonra Hz. Peygamber gm yzk yaptrmt. Hz. Peygamberin altn yz terk etmesi ve (daha sonra bildirilen hadislerle) erkeklere haram olmasnn sebebine gelince: Asr- Sadette altn madeni Medinede ok azd. Var olan da altnlar da, Msr yoluyla ark Roma (Bizans) mparatorluundan geliyordu. Piyasada tedavlde olan bu az miktardaki altn gitgide halkn parmana geerek, iktisd hayat zerinde cidd bir olumsuz etki yapaca muhakkakt. (Medine) Piyasa(sn)daki bu darlk, slm fetihlerinin genilemesi zamanna kadar devam edecektir.(XII/108) (Fakat altn serbestti ve kadnlarn sahip olabilecei altn miktar iin hibir st snr getirilmemiti. Ayrca altn sikkeler de tedvlde idi ve hatta hem sikke olarak hem de kle olarak, zenginlerin ellerinde ok miktarda (bazlarnn Hz. Abbas gibi kilolarca) altn bulunuyordu ve (yllk krkta bir) zektlarn verdikleri srece, bunlara da hibir kstlama/st snr getirilmemiti. Kmil Mirasn Mednede ok azd (bu yzden erkeklere yasakland) aklamas, herhalde altnn erkeklere yasak olmasn zah etmede yeterli bir zh deildir. Altnn erkeklere yasak olmasnn sebebi, herhalde yirminci yzyln sonuna doru baz Mslman yazarlarn ifade ettii gibi, fizyolojik/tbb sebeplerden trdr ve altn erkeklerin vcudunda henz bilemediimiz/kefolunmam zararlar yaptndan yasaklanmtr. i.y.)

NN GRMED HZ. PEYGAMBER, O EVE.

Bir defasnda Hz. Peygamber, kz Ftmann evine gelmiti de, ieri girmemiti. Bir sre sonra Hz. Ali geldi (ve Ftmy kederli grd). Ftm durumu anlatt. Hz. Ali, Hz. Peygambere: Ey Allahn Elisi, evimize gelip de, Ftmnn yanna girmemeniz, Ftmy kederlendirmi diye, durumu anlatt. Hz. Peygamber: Gerekten ben (geldim, fakat) onun kapsnda trl renklerle nakl bir perde grdm dedikten sonra Benimle, (bu znetli) dnya arasnda ne ilgi var? buyurdu. Hz. Ali, durumu Ftmya anlatnca, Ftm dedi ki: Hz. Peygamber bu perde hakknda ne dilerse, onu bana emretsin. Onun zerine, Hz. Peygamber: trsil bih il fulnin ehl-i beytin bihim hcetun Bu perdeyi muhta bir aile sahibi olan filancaya gndersin buyurdu. (VIII/39) Yemek yeme konusunda da Mslmanlar zararl harcama(harmful consumption)dan uzak duruyorlard. Hz. ienin: o zaman kadnlar hafif (zayf) idi. Ar vcutlu deillerdi. Az yemek yerlerdi sz bunu aka gstermektedir (ve knen-nis iz zke khiffen lem-yesqulne ve-lem-yaehnnel-lahmu ve-innem yeklnel-ulqate minet-tami)(VIII/74) .

MAKAM DENEN KULLANMIYOR.

Kamil Miras canl bir rnekle sahblerin dnyaya baklarn/aldanmaylarn yle anlatyor: Huzeyfe Hazretlerine it yine bir baka fkray (notu) da bildirmeden geemeyeceim : Hazreti mer, yeni fethedilen rn eyaletlerinin Beytl-Ml emnine (Hazne Sekreterine/Bakanna) gnderdii bir fermanda, (ran genel valisi) Huzeyfe (Hazretleri) ne isterse, merkezden (Medneden) izin istemeye gerek olmadan, hemen deme yapnz diyerek, Huzeyfe iin geni bir bte fasl amt. Buna ramen Huzeyfe, kendi yiyecei ile atnn yeminden baka Beytl-Mlden bir kuru para almamt. Huzeyfe bir ara bakente geldiinde, meslektann hi deimediini ve kendisiyle ayn ideallere bal olarak, alakgnll yaantsn srdrdn gren Hz. mer, Huzeyfenin boynuna sarlm ve Ente eh ve ene ehke: Sen benim kardeimsin, ben de senin diyerek, memnuniyetini ortaya koymutu. zetle: Bu hadis, ipekli giysi kullanmann, altn ve gm bardaktan su imenin, altn ve gm tabaklardan yemek yemenin haram olduuna kesin olarak iaret eder. Eb Hanfe, fi, Mlik ve Ahmed b. Hanbel de bu ynde, yani hadisteki bu yasaklarn haramlk ifade ettii ynnde gr bildirmilerdir. Hadiste geen harr ipekten dokunmu kumatr. Harrden ml edilmi giysilerin kullanm erkekler iin haramdr, kadnlar iin deil. pekli kuman kadnlar iin mubah (hell) olduuna iaret eden, pek ok hadis nakledilmektedir. Eb Dvdun ve bn-i Mcenin Hz. Aliden naklettikleri bir hadise gre, Hz. Peygamber bir defasnda ipekli bir kuma alarak sa tarafna koymu, bir altn paras alarak onu da sol tarafna koymu, sonra bunlara iaret ederek: ite bunlarn ikisi de mmetimin erkeklerine haramdr, buyurmutur. bn-i Mcenin naklinde: mmetimin kadnlarna helldr ilvesi de vardr. Kadnlarn ipekli giyme yasandan istisna tutulduklar konusundaki hadisleri u sahblerden u kitaplarda nakledilmitir:.. Dbce ise atks da zgs de ipek olan kumatr. Trkemizde db diye kullanlr. Kasy ise ketenle kark ipekli kuman addr. stebraq ise kaln ipekli kumatr. Hz. Peygamber zamannda ipekli olarak bu kumalar kullanlm ve her biri de ya dokunduklar yere, yahut dokunu tarzna gre birer isim alm ipeklilerdir. Bunlarn genel ismi harrdir.

Giyim konusunda slmiyetin istihdf ettii (hedefledii) gayeler unlardr: Giyilen eyin temiz olmas, israf ve lks ve kibir ve gurura arac olmamas gerekir. Bu nedenle slmiyet, bir taraftan gerek vcudun ve gerekse giyilen elbisenin nezfetine (temizliine) ehemmiyet (nem) vermi, bir taraftan da ipekli giyilmesini yasaklamtr. slm dni, insanlk tarihinin her dneminde insanlar iin birer gurur, kibir ve bbrlenme vesilesi olan olan ve bu uurda yaplan ar masraflarla fertlerin ve sonuta toplumlarn servet ve huzurlarn mahveden ipekli giyim dknlne ve altn ile gm gibi maden cevherleri ile sslenme dknlne kar koyduu ahlk ve toplumsal kurallar erevesinde mcadele etmi ve insanlara orta halli ve son derecede akl ve insan bir giyim ve geim yolu gstermitir. Bu gn bir tarafta ahlklarn, itimyytlarn (sosyologlarn) ve btn mtefekkir muharrirlerin (dnr yazarlarn) demokrasi prensiplerine dayanarak, dier ynden de hkmetlerin mill serveti korumak ve toplum huzurunu devam ettirmek gayesini takip ederek, halk tidl ve tasarrufa (orta halli bir yaam srme ve tasarruf etme) altrmak konusundaki gayretlerine, slm dni (1937den) on asr evvel balamtr. Dnimiz bize giymek iin yn, keten, pamuk elbise tavsiye ediyor. Bunlar da ne gurur kibire arac olacak lde lks olmal ve ne de bakalarnn hafif grmesine sebep olacak derecede berbat olmal. te bu l, zarr ve det zere gndelik bir giyim tarzdr. Bunun bir de mstehap ekli vardr ki oda (bir miktar) sslenme ve kendi st-banda, Allahn verdii nimeti ortaya koymaktr. Cenb- Hak Kurn- Kermde eitli ayetlerde: Ey dem Oullar! Mescide her gittiinizde znetinizi taknnz(znetli, gzel elbiseler giyiniz), (temiz giyininiz) (rf sresi, 31. yet, 7:31); (Ey insanlar) yiyiniz, iiniz, fakat israf etmeyiniz. Allah israf eden kullarndan holanmaz (rf sresi, 31. yet, 7:31); Allahn sana verdiinden (Onun yolunda harcayarak) hiret yurdunu gzet; ama dnyadan da nasibini unutma. Allahn sana ihsan ettii (verdii) gibi, sen de (insanlara) iyilik et. (Kasas sresi, 77. yet, 28:77); Ey Peygamberim! Elerinin rzasn gzeterek Allahn sana hell kld eyi niin kendine haram ediyorsun?(Tahrm sresi, 1. yet, 66:1) buyrulmutur. Hz. Peygamber (SAV) de: Allah, kullarna verdii nimetlerinin eserini kulu zerinde grmekten holanr (nnellhe yuhibbu en-yer esera niamih al abdih) buyurmutur. Allahn Elisi, sahblerin Mescide i elbiseleriyle gelmelerinden holanmazd. Giyim konusunda bir de mubah derecesi vardr ki, o da cumalarda, bayramlarda, halk toplantlarnda gzel elbise giyilmesidir. Yine bunun da gurura vesile olmamas arttr.(IV/284-291)GYSDE HARCAMALARA DKKAT (CONSUMPTION (CLOTHES/GARMENTS).

Buhrnin Kitbul-Libs (Giyecekler Kitab) blm, giyilecek elbiselerin eitleri ve bu konudaki hkmlerle ilgili hadisleri iermektedir. Buhr bu blmde nce rf sresi 31. yeti not eder: Ey dem oullar! Mescide her gidiinizde znetli elbiseler giyinin; yiyin, iin fakat israf etmeyin; nk Allah israf edenleri sevmez.(Kurn: 7:31) Bu yetten sonra da Buhr, Hz. Peygamberin yle buyurduunu nakleder: Ey Mminler! Yiyiniz, iiniz, giyiniz, sadaka veriniz fakat, israf ederek, kibirlenerek deil. Abdlltif Badd (557-629 H./ 1162-1231 M.): bu hadis, insann nefsine ait rh ve beden olarak almas gereken tedbirleri ierir demitir. Nasl ki yukardaki yet hakknda da tbbn yarsn iermektedir denilmitir. Tp ilmi, yukarda bahsettiimiz gibi, bir taraftan tedv, br tarfatan da tahaffuz (korunma) kurallarn rettiine gre de, israfsz yemek ve imek hfz- shha(sal koruma)nn tamam, tbbn da yarsdr. slm mtefekkirlerinden Muhammed Abduh Hazretleri(1849-1905)ne baz msterikler (orientalistler): Kurnda tp ile ilgili bir ey var mdr? diye sormular, o da: yarm yet vardr diye cevap verip, yetin: Yiyiniz, iiniz, israf etmeyiniz ksmn okumutur.(XII/99)

PEK YASAK, ERKEKLERE (NO SILK FOR MEN).

Hz. Peygamber ipei (halis ipekli elbise giymeyi) yasaklamtr. Yalnz, -ba parma yanndaki iki parmayla (ahdet ve orta parmaklaryla) iaret ederek- u kadar istisnadr demitir. Hadisi Hz. merden nakleden Eb Osman Nehd (vefat: 100 H./ 718 M.): Hz. Peygamber bu iaretiyle (giysinin iki parmak miktar ipek) alametlerini (bu miktarn yasaklanmadn) kasdetmitir. Gerek bu ve bundan nce geen baz hadislere dayanarak, alimlerin ok byk ounluu ipek giysi giymenin erkeklere haram olduuna hkmetmilerdir. pekli giymenin haramlnn sebebine gelince: bunun erkekler iin israf ve gurur vesilesi ve kadnlara benzemek gibi baz sebepleri vardr. Bu Hz. merden naklaedilen hadisteki elbisede iki parmak miktar ipek alamet -ki, kumalarn kenarna konulur ve saak tabir edilir- mstesnadr ve haram deildir.(XII/103)

Hz. Peygambere bir defasnda (keydir tarafndan) ince bir atlas cbbe hediye edildi. Hz. Peygamber ise, (erkeklerin) ipekli kullanmasn yasakladndan, halk Allahn Elisinin bunu kabul etmesine hayret ettiler. Fakat Hz. Peygamber bunu daha sonra Hz. mere hediye etmiti (o da bu cbbeyi Mekkedeki mrik kardeine gndermiti). Buhrnin Hbe blmndeki bir bilgide de, Hz. Peygamber, Hz. Aliye de byle bir ipekli cbbe hediye etmiti. Hz. Ali bunu bir defa giydiyse de, Hz. Peygamberin yznde olumsuz bir tavr grmesi sebebiyle, bu giysiyi drde blm ve her bir parasn, hadisiler arasnda Fevtm (Ftmalar) diye anlan, hanm (Ftma), kendi annesi (Ftma), Hz. Hamzann kz (Ftma) ve halas Ftma(binti Abdulmuttalib)ya hediye etmitir.(Buhr, Kitbu Bedil-Khalq)(IX/45)

GZEL/PAHALI GYS KBRE YOL AARSA, GYLMEMEL (NO PROUD IN CLOTH/IN FASHION. NOT TO FOLLOW NEW FASHIONS. NO DEMONSRATION. Abdullah b. mer anlatmt ki: Bir defasnda Hz. Peygamber: Kim ki giydii elbisesini kibirlenerek (ucunu yerde) srklerse, kyamet gnnde, Allah ona rahmet nazaryla bakmaz. Hz. Eb Bekir: Ey Allahn Elisi! Benim iki tarafndan birisi -dikkat etmezsem- yerde srnyor. diye sorunca, Hz. Peygamber: Sen onu kibirlenerek yapmyorsun dedi.(Buhr, Kitbul-Menqb, Menqb- Eb Bekir)(IX/337)

HABBBIN UYARISI. ..Bir sre sonra (ilk Mslmanlardan) Habbb bir kez daha ziyaret ettik. Habbb (o srada), evine bir duvar yaptryordu. Bize: Mslman (sadaka olarak) harcad her iin ecrini (sevbn) alr. Yalnz u toprak (bina) iin sarfettii mal (servet) iin bir sevap almaz. dedi.(Buhr, Kitbul-Merd) (XII/71)

Hz. Peygamber: izrn (izr denilen giysinin) topuktan aa sarkan atetedir. buyurmutur. zr, Araplarn giydikleri bir giysidir ki, topuktan aa gereksiz uzatlmas, kibirlilerin yapt bir eydi. Bu nedenle hadiste bunun (Allah katndaki) ar cezas bildirilerek yasaklanmtr.(Buhr, Kitbul-Libs) (XII/99)

SSLENMES YASAK, ERKEN (NO DOLL ONESELF/NO PRINK FOR MEN).

Hz. Peygamber, erkein (sslenmek iin) zaferan (safran) srnmesini yasaklad. Ahmed b. Hanbel ile Snenlerde nakledildiine gre Hz. Peygamber: Hayatta sadelik, mndandr buyurduundan, erkekler iin renkli eylerle yaplacak vcut ve yz tuvaleti mekrh ve irkin saylmtr. Yalnz yeni evlenen genler mstesnadr.(Buhr, Kitbul-Libstan(XII/105)

MEKRUHTUR, CAMLERN SSLENMES.

Hz. ie demitir ki: Bir defasnda Hz. Peygamber, stnde damgalar bulunan bir hamsa giymi olduu halde namaz klp, namaz srasnda bir an giysisinin zerindeki damgalara bakmt. Namaz bitirince: u hamsay Eb Cehme (geri) gtrn de Eb Cehmin enbicniyyesini bana getirin. nk demin namazm(daki huzur)dan (az kalsn) beni alkoy(acak)d. buyurdu. Hamsa yn yahut koyun veya kei klndan dokunmu ince kumatr ki, drt keli, iki tarafna birer kuma para geirilmi/dikilmi olan siyah abadr ki, yumuak olduundan Arabistann scak iklimi iin ok iyi bir giysidir ve drnce pek az yer kaplad iin tamas da kolaydr. Bu giysi, Hz. Peygambere Mekkeli Eb Cehm tarafndan hediye edilmiti. Eb Cehm, Kureyin ileri gelenlerinden olup, Mekkenin fethi gn Mslman olmutu. Hz. Peygamber onun bu hediyesini kabul etmi, fakat daha sonra yukardaki durum ortaya knca, hamsay ide ederken kalbi de krlmasn diye Eb Cehmden daha az deerli dier giysiyi istemiti. Enbicn ise, nak ve nigr (ssleme, resim) olmayan, yumuak fakat kaln yn abaya deniliyordu ki hamsa kadar fhir (kymetli, gzel) kumalardan saylmazm. Ahmed Naim Bey hadsin zahn be ekilde yaptktan sonra yle diyor: Hz. Peygamber yapt bu uyar ile, Mslmanlarn em ve dllerini (gz ve gnllerini) oyalayacak nak ve sslemeler olmayan ve (mmknse) tek renk ve sade bir giysi ile namazlarn klmalarna iaret etmektedir. Bu hadsi gz nne alan bilginler, tezvk-i mescidin yani mescitlerin mihraplaryla duvarlarnn namaz klan megul edecek nak ve hatlarla tezyninin (sslenmesinin) mekruh olduu hkmn karmlardr.(II/314-316)

Abdullah b. mer, Hz. Peygamberin Medne mescidinin temelden inasna ve sonradan yaplan deiikliklere tank olmu bir kii olarak yle anlatyordu: Mescit, Hz. Peygamber zamannda ham kerpi ile ina edilmiti. (Kerpi: amuruna saman kartrlm, kalp halinde kesilip gnete kurutulmu killi toprak.) (Mescidin) ats hurma dallarndan, direkleri de hurma aalarnn gvdelerinden idi. Eb Bekir, (gerek geniletme, gerekse ssleme ynnden Mescide) hibir ey ilave etmedi. mer ise (yalnzca Mescidin enini ve boyunu) artrp, Hz. Peygamber zamanndaki ina uslne gre (bu ilaveyi de yine) kerpi ve hurma dallaryla yapt. Sonra (Hz.) Osman, Mescidi (genilik ve ssleme) asndan deitirip, (hem) ok geniletti, (hem de) duvarlarn (kerpile deil de) nakl talarla ve kirele ina etti. Ve direkleri de nakl talardan, tavann da sac aacndan yaptrd. Mslimin verdii bir bilgiye gre, ilk zamanki durumu o zaman ya kk olan Eb Sad-i Hudr ok canl bir tablo ile anlatmaktadr: (iddetli) Yamur atdan akt. at, hurma dallarndan idi. Namaza balanld. Hz. Peygamberin amur iinde secde ettiini, (namaz bitince de) Hz. Peygamberin alnnda amur izlerini grdm. Buhrdeki dier bir bilgi de ise: Hz. mer, Mescidi geniletme iine balad zaman, kalfaya: Sen yalnz halk yamurdan korumaya bak. Sakn krmzl sarl ssler yapp da, halk fitneye uratmayasn. demitir ki, fitneden kast, namaz klann namaz srasnda zihninin ( bu sslemelerle) megul olmas demektir. bn-i Mce de yine Hz. merden bir hadis nakleder ki: m-se amelu kavmin qattu ill zakhraf mescidehum imdiye kadar hibir toplum gelmemitir ki, ameli (ibadet, hareket ve davranlar) bozuk bir hale gelince mescitlerini sslemeye kalkmasnlar buyrulmutur. Eb Dvdun Sneninde bn Abbastan nakledilen bir hadiste de yle buyrulmutur: m-umirtu bi-teddil-mescidi le-tuzakhrifunneh kem zakhrafetil-Yehdu ven-Nasr Ben, mescitleri yksek in edip sslemekle emrolunmadm. (Byle olduu halde) Siz, mescitlerinizi Yahd ve Hristiyanlarn yapt gibi kesin ssleyeceksiniz. Bu sslerden maksat, zuhruf: altn mnsna geldiine gre, yaldzdr. bn Huzeymenin Sahhinde de Hz. Enes yle bir hadis nakleder: Yet alen-nsi zemnun yetebhevne bil-mescidi smme L yamurneh ill qallen yle bir zaman gelecek ki, insanlar mescitler ile vnrler de, mescitleri ok az mr ederler Mescitleri mr etmek, mescit ina etmek anlamna geldii, tesbih ekerek, ibadet yaparak mr etmek anlamna da gelir. Hz. Osmnn nakl talar ise, (mescidi) yaldz(lamak) deildi. Hz. Osman, kerpi yerine, tala kireten ve hurma dallar yerine de daha salam olan sac aacndan baka bir ey kullandrtmamt. irkin olan bidat, yaldzlardr. Allaha kullua ayrlan tertemiz bir yer (olan camiler) iin, israf ile byk masraflar yapmak, zhte de, huya da, mminin o meknda kendini (Allahn yardmna) muhta grmesi gerektii gereine de aykr olduu gibi, Allahn sevmedii vnmee de arac olur. (Hatta pek ok cinayetler ve yargsz infazlar yapan sultanlar, byk byk camiler ina ettirerek bunlarla, yaptklar ktlkleri unutturmak istemiler, sonra gelen nesiller de bu camilerle vnmekten kurtulamamlardr. i.y.) Mescitleri ilk ssleyen Veld b. Abdlmelik b. Mervandr derler ki, onun zaman sahblerin yaad yzyln sonuna tesadf eder. limlerden bir ou, fitne! korkusundan tr, buna kar sessiz kalmlardr.(II/388-389)

(Hatta pek ok cinayetler ve yargsz infazlar yapan sultanlar, byk byk camiler ina ettirerek, bunlarla yaptklar ktlkleri unutturmak istemiler, sonra gelen nesiller de bu camilerle vnmekten kurtulamamlardr. lk dnemdeki bilginlerin buna sessiz kalmas, daha sonraki sultanlarn da, byk ve gsterili camiler yapmasna sebep olmu ve daha sonraki devirlerdeki bilginler de artk bu gsterili camilere ses karmadklar gibi, (Hz. Peygamber ve sahbler bunu yasakladklar halde) bu israf merlatran fetvalar retmilerdir i.y.)

Ahmed Naim Bey, konuyu irdelemeye yle devam ediyor: bnul-Mnrin, evlerin yksek gzel ve ssl ina edilip yaldzlanmas oaldktan sonra, mescitlerin sssz kalmas ho olmayacandan !, onlarn da sslenip, ykseltilmesi menduptur dediini, arih Ayn nakletmektedir. Daha sonralar ise, Hanef bilginlerinin unluunu oluturduu baz bilginler, masraf Mslmanlarn hazinesinden kmamak ve bu sslerle mescitlere sayg kastolunmak artyla, yaplabilir demilerdir.(II/389)

Kamil Miras da u notlar ilave ediytor: Abdullah b. mer, o srada (Hz. Peygamber zamannda) ben delikanl bir gentim Ve Hz. Peygamber zamannn adeti zere mescitte uyurdum der (..Ve kuntu gulmen bben ve kuntu enmu fil-mescidi al ahdi Raslillhi..) Bu hadisten mescitte/camide uyumakta bir saknca olmad anlalmaktadr. mam fi mescitte uyumakta bir saknca grmemitir. Tirmiznin verdii bilgiye gre, ehl-i ilimden ou, mescitte uyamaya izin vermilerdir. Abdullah b. Abbas: mescidi ikmetgh ve uyku, istirahat yeri yapmaynz dermi. Baz ilim adamlar Abdullah b. Abbasn bu szn esas almlarsa da (Endlsl) Mlik bilgin)ler(in)den Eb Bekir bn Arab (1076-1148 M./ 468-543 H.), Abdullah b. Abbasn bu szn yle yorumlamtr: Abdullah b. Abbasn bu kavli (sz), ev-bark sahibi kimseler iindir. Gurbet ellerindeki kimsesizlerin en teklifsiz evi ve itikaf edenlerin ikmetgh, hi phesiz mescittir. (Abdullah b. Abbasn bir zengin ocuu olduu da dnlmelidir. Onun, mescitte yatmaya hemen hi ihtiyac olmamtr. Eb Bekir b. Arab de (yksek brokrat bir) zengin ocuu olmasna ramen, daha sonra yllarda Murbitler Endls ele geirince, babasyla beraber nce Msra sonra Kudse gelmi ve sonraki on yln da Orta-Dounun slm merkezlerinde ilim renerek geirmi olduundan, muhtemelen camilerde yatm-kalkm birisi olarak, camilerin yoksula ve garibanlara nasl emniyetli bir snak olduunu ok iyi bilmektedir. i.y.)

Kamil Miras, mescitlerin dier bir fonksiyonunu da hatrlatyor: cbnda devlete hastann mescitte tedavisinde de bir saknca yoktur. Nasl ki, Hendek savanda yaralanan Sad b. Muzn tedavisini, Hz. Peygamber, mescitte bir adr kurdurarak, yakndan takip etmiti.(IV/34) te yandan Hz. Alinin Hz. Ftma ile evli iken de, mescitte uyuduunu biliyoruz.(IV/41, Not:1).

bn-i Neccrn Durretus-Semnesinde u bilgi verilmektedir: Abbs hkmdarlarnn onuncusu Mutevekkil Alellh 846 mld (232 hicr) ylnda, greve baladnda, Hz. Peygamberin kabrinin duvarlarnn her tarafn (ilk defa) mermer kaplatmtr. Muktef greve geldiinde de (1135 M./ 530 H.), bu mermer kaplamalar, insan boyunda olarak yenilendii gibi, bu mermer duvar zerine de, tavana kadar (Hindistandan getirilen ve dayankl bir sert bir aa olan) sandal ve abanoz aalarndan bbak denile bir kafes yaptrld. Sonra Msr hkmeti vezirlerinden Hasan b. Ebil-Heyc tarafndan da Hz. Peygamberin kabrine beyaz ipek zerine sar ve krmz ipekle ilenmi bir rt yaplmtr. Bundan sonra da yine Abbslerden Mustaz 1170 (mld, 566 hicr) tarihinde yine ipekten bir rt yaptrmtr. Bu rtnn etrafnda drt halifenin ismi yazl idi. Eski ipek rt de oradan alnp, Kfeye Hz. Alinin trbesine getirilmitir. Daha sonra bu ekilde yeni rt deitirmeleri, hep olagelmitir (Umdetul-Qr c, IV/252den).(IV/616) (Artk, Hz. Peygamberin emirlerini hayatmzda uygulamaktan ok, Onun kabrini sslemeye nem verilir olmutu. Bu yanlt. Sahblerin yapmad eyleri yapyordu, artk Mslmanlar. Ve, bu yzden, bellar da artk st ste gelecektir. Bu yllarda Mslmanlar hem bir birleriyle savayorlard, hem de nce Hal seferleri, ardndan da 1220den itibaren Mool saldrlar, slm lemini perian edecek, insanlarn tabir caizse analarndan emdikleri st burunlarndan gelecek, Mslmanlar ok ac tablolarla kar karya geleceklerdir. i.y.)

DUVARLARDA HALI VE PORTRELER, TABLOLAR.

Hz. ienin ince ynden krmz bir perdesi vard ki, onunla odasnn bir tarafn rtmt. Hz. Peygamber ona: u perdeni karmdan al. zerindeki resim namazda iken hep bana grnp duruyor. buyurdu. Snen-i Nesede nakledilen bir bilgide, bu perdenin odaya girerken tam karya gelen tarafa aslm olan zerinde ku, dierinde kanatl at resmi olduu anlatlyor. Bir bilgide de: Y iet! Ekhric Hz fe-inn iz-raeytuh zekertud-duny = ie, unu kar. nk ben onu her grdmde dnyay hatrlyorum buyurduu naklediliyor. Verilen bir bilgiye gre de, Hz. ienin bu perdeyi kesip iki yastk yz yaptn ve bu yastklara Hz. Peygamberin yasland bildiriliyor. Bir dier bilgi notunda da Hz. Peygamberin yznn, perdeyi grr grmez renge renge girdiini ve bu perdeyi mbarek eliyle tutup attktan sonra: Kyamet gnnde insanlarn en iddetli azap grenleri, (resim ve heykel yapp) Allahn yarattna benzetenlerdir. belirtiliyor. Mlikler ile Hanefler, duvarlarda asl olup canl resmi bulunan rtleri/hallar mekruh grrlerken, yere yaylan rt/hal/kilimlerde olanlarda bir saknca grmemilerdir. mam Malik de dek, yastk, giysi gibi eylerdeki bu eit ekillerde bir saknca grmezdi. Fakat, asl perdelerdeki canl suretlerinin mekruh olduunda ise gr birlii vardr. filer ise, ister giyside ister yastkta veya yayg ve kilim ve dierlerinde olsun bir fark yoktur demiler, yasa koyan hadislerde herhangi bir istisna olmadn belirtmilerdir..pekli giysiler de, Mslman erkeklere, Hz. Peygamber tarafndan yasaklanmtr. Bu yasak btn limler tarafndan kesin bir emir olarak kabul edilmi ve hatta ipekli giysi ile namaz klan kimsenin, namazn tekrar klmas gerekir mi? konusu bilginler arasnda tartlmtr. Hanefler, namaz olmutur ama haram bir ii yaptndan tr gnahkr olmutur (tevbe etmesi gerekir) derken, mam Mlik, mam fi, Eb Sevr ve bnul-Ksm gibi limler, baka bir giysi bulursa, namazn hemen tekrar klar, demilerdir.(II/316-320)

DUVARLARI SSLEMEKLE EMROLUNMADIK. Yukardaki bilgiyi destekleyen ve biraz daha ayrnt veren not da yledir: Hz. ie anlatr ki, Hz. Peygamber bir savaa gitmiti. O srada ben (stnde kanatl at resmi bulunan) kenar saakl bir yatak rts alm ve pdeyi (rty) kapya (kapnn stne) asmtm. Hz. Peygamber dndnde bunu grnce ekti, ald ve: Allah, duvarn tan topran bu ekilde kumala rtmemizi emretmedi. buyurdu. Aliyyul-Qr (vefat: 1014 H./ 1605 M.) Mirqtda bu hadisi naklettikten sonra: ie (Radyallhu Anh) bu yaygy ss iin asmt, rt iin (ieri grnmesin diye) deil. Bundan tr, Hz. Peygamber, onu knad.(Mirqt, IV/485)(VI/420) (nnellhe lem-yemurn en-neksl-hcrate vet-tne. Rawhu-eykhni)

LKS HAYATA VE ELENCEYE HAYIR! (NO LUXURY AND WARNING FOR JUST INCOME DISTRIBUTION).

Hz. Peygamber yle buyurdu: (Bir zaman gelecektir) mmetimden hi phe yok ki baz kesimler treyecektir. Bunlar zina etmeyi, ipekli elbiseler giymeyi, arap imeyi, def, dmbelekler (engi igan ile) elenmeyi helal ve sakncasz kabul edecekler. (Bunlardan) Baz (merhametsiz, bencil) kesimler de da mesirelerine yanlayacaklar, onlara ait koyun srs ile oban sabahlar yanlarna gelecek, (akamlar gidecek). Bunlara bir fakir bir ihtiyac iin gelecek de, bu (duygusuz insan)lar fakire: haydi (bugn sana bir ey veremeyeceiz, git imdi) yarn gel diyecekler. Bunun zerine Allah Tel (zerinde oturduklar) da, zerlerine indirerek bir ksmn helak edecek, (sa kalan) brlerini de kyamet gnne kadar maymun ve domuz suretlerine evirecek. Endlsl hadisi Eb Bekir bnul-Arab (468-543 H./ 1076-1148 M.), bu maymun ve domuz suretine evriliin, gemi mmetlerde olduu gibi gerek olma ihtimali olabileceini, ahlaklarnn maymun ve domuz ahlakna evrilmesi de olabileceini sylemitir.(Buhr, Kitbul-Eribe) (XII/45) ZARARLI/YASAKLANAN TKETM/HARCAMA (HARMFUL/PROHIBITED CONSUMPTION.

Hz. Peygamber yle buyurmutu: Allah, size analara isyan, kz ocuklarn diri diri gmmeyi, verilmesi gereken borcu vermemeyi ve alnmamas gereken bir eyi de almay haram kld. Yine Allah Tel sizin iin dedi-koduyu, ok soru sormay ve mal zayi etmeyi irkin grd. Mal zayi etmek: mal sebepsiz ve lzumsuz yerlere harcamaktr ki, israftr. Byle hareket tasarruf kurallar dna kmak olup, zararl bir harekettir (Kamil Mirasn orijinal ifadesi: Qavid-i tasarruf haricinde, muzr bir harekettir). Baz alimler de mal zayi etmeyi: Mal/serveti Allaha itaatin dndaki ilerde harcamak ve israf etmektir diye tarif etmilerdir.(Buhr, Kitbul-stiqrz vel-Hacr vet-Tefls) (VII/292) (Kamil Mirasn Qavid-i Tasarruf ifadesinin akla getirdii slmda Tasarruf Kurallar Nelerdir ? konusu (What are the Qawaid-i Tasarruf (Principles/Codes of Savings in Islam) allacak bir konu olarak karmza kmaktadr. i.y.)

Kamil Miras daha sonra konuyu biraz daha ayor: Mal zayi etmek (mal yok etmek/telef etmek) hakknda Tyb(Rahmetullhi Aleyh)nin malmzn ve kazancmzn sarf edilme ekli ile ilgili gzel bir taksimini buraya kaydedelim: Mal/servet ya sarf edilmesi/harcanmas zorunlu olan bir eye harcanr ki, kiinin kendisinin ve ailesinin nafakas ve malnn zekatnn verilmesi gibi mecburi demeler bunlardandr ki, bu tip demeler mal zayi etmek deildir. Mendub olan sadaka da byledir. Bir de byle olmayan harcamalar vardr ki, sarf edilmesi haram yahut mekruh olan bir tarafa/bir ie sarf etmektir. Bunun az da ou da mal zayi etmek ve israftr. Bir de maln/servetin mubah olan ilere harcanmas vardr ki, asl durumu pheli olanlar bunlardr. Ki baz insanlar naslsa mubah/saknca yok diyerek, byle harcamalar yapmakta hibir ahlk saknca grmezler. Halbuki gerek byle deildir. Binalarn sslenmesi, (gnlk) nafakann normalden fazla olarak alnmas, yemeklerin salkl olmasnn tesinde leziz ve itah ac olanlarnn tercih edilmesi, yine elbise, ev eyas, yemek takm ve dier harcamalarda normalin stnde yaplan harcamalar, tamamyla tasarruf qavidi haricinde (tasarruf kuralllar dnda) yaplan israflardr. Btn bunlar hadiste yasaklanan mal zyi etmekten saylrlar.(VII/305-306)

GEREKSZ VE BDAT HARCAMALAR

Umdetul-Qrde aklandna gre, Abbsler zamannda bnn on beinci gecesi Vekud bidat karlmtr ki, bn Dhyeden nakledildiine gre, bu bidat ilk karan Bermek devlet adamlarndan Yahy b. Hliddir (126-190 H./ 743-805 M.). Bermekler, Mslman olmazdan evvel Mecs imiler. Ve bu Mecs detini slma sokmulard. O gece yemek sofralarn mumlarla, kandillerle sslerlermi. Msrda hkmran olan Trk hkmdarlarndan Melik Kmil zamanna kadar bu bidat devam etmitir. Melik Kmil, bunun bir Mecs deti olduunu renince kaldrmtr. Melik Kmil, Kalavunun torunu idi ve kardei Melik Salih mduddnden sonra 746 trihinde (1345 M.) tahta oturmutu.(VI/297)

OK YYEN YOKSUL VE ABDULLAH B. MER

HADDNDEN FAZLA YEMEK DE YASAKLANMITIR (POOR MAN AND ABDULLAH B. UMAR, NO EXTRAVAGANCE IN THE MEAL. INCOME DISTRIBUTION AND HARMFUL CONSUMPTION, ).

Abdullah b. mer, beraber yemek zere sofrasna bir fakir getirilmedike, yemee oturmazd. Yine byle bir gn birisi sofrasna getirildi. Fakat adam ok yedi. (Adam yiyip gittikten sonra) Abdullah b. mer, evde alanna: Bu adam bir daha arma. nk Hz. Peygamberden iittim: Mmin (sadece) bir (tek) midesini doyurmak iin yer. Kfir ise, karnndaki yedi barsa doldurmak (karnn iirmek) iin yer buyurmutu, dedi.(Buhr, Kitbul-Etme)(XI/383)

HARCAMAYI EN AZA NDRME (CONSUMPTION).

..Hz. Peygamber, midra (denilen bir demir) ile ban kayordu. Midra denilen bu kadn sa taran dilciler yle tarif ediyorlar: Midr, kadn san ve zellikle iki taraftaki ksmlarn tarayp dzeltmek iin kullanlan bir eit demir taraktr. Mit denilen ve kadn tuvaleti yapan ve gelin ba ssleyen sanatkr kadnlarn yanlarnda bulunurdu.(..ve mean-Nebiyyi midran yehukku bih raseh..(XII/175) (Nakledilen bu olay da, Hz. Peygamberin ok sade bir yaam srdn gsteren kantlardandr. i.y.)

YEDNZDEN YEDRN, GYDNZDEN GYDRN.

Buhrnin, Mslimin, Eb Dvdun, smilnin eitli kanallardan gelen nakillerine gre (sahabilerden) Eb Zerrin yanna Rebezeye (ziyarete) gidilmi. Tamam bir elbiselik yani bir rid ile bir izardan ibaret bir takmlk kuman yars kendisinin, yars klesinin srtnda imi. Eb Zerre : kisini bir araya getirip, kendine bir elbise yapsaydn (daha iyi) olmaz myd? denilmi, o da Hz. Peygamber bana buyurdu ki: ..o (kle) kardeleriniz ki, Allah onlar sizin elinize (mlknze) vermitir. Her kim eli altnda kardei bulunursa ona yediinden yedirsin, giydiinden giydirsin. Onlara gleri yetmeyecek (zahmetli) bir i yklemeyiniz. ayet yklerseniz, onlara yardm ediniz.(I/42-43) Buhrnin Sahhinde Eb Ms el-Earden nakledilen bir hadiste Hz. Peygamber yle buyurmutur: Ashbm! Hastalar ziyaret ediniz, alar doyurunuz, yannzdaki kleleri zgrlne kavuturunuz. (IV/279)

DEVAMLI SADAKA SEVABI KAZANMA DEAL (ONGOING CHARITY (SADAQA-I JRYAH) AND ENCORAGEMENT FOR SCIENTIFIC TECHNICAL STUDIES/INNOVATIONS).

Mslimin Sahhinde Vasiyet blmnde nakledilen hadiste Hz. Peygamber yle buyurmutur: nsan lnce (yapmakta olduu) btn hayr ileri/iyilikleri kesilir. Yalnz eit iyi ii devam eder: 1) Hastane, mekteb (okul), mescit, eme, kpr gibi devaml ve mrl hayrlar 2) Kendisiyle mmet-i slmiyyenin istifde ettii ilm eserler 3) Kendisine du eden hayrl evlt (..ill min selsin: sadakatin criyetin ev lmin yuntefeu bih ev veledin slihn yed leh)(IV/592)

FUKARANIN HAKKINI VERMEYENLER.

Zekt lgatte artma ve oalma mnsnadr. Araplar: zekez-zeru derler ki ekin artt demektir. Bu ml ibdete zekt denilmesi, zekt verilen maln eskisine gre oalp artmasndan ve hirette sevba vesle olmasndan trdr. Gerekten malnn zektn veren ve fukarya yardm etmekten geri durmayan hayr ehli ve samm insanlarn malnn gnden gne umulmadk sebeplerle artt, herkesin grd ve bildii bir hakkattr. Bu artta, sevindirilen fakir gnlnn byk bir rol olduunda hi phe yoktur.(V/4)

(BR FAKRN TENCERESNE KOY DA, AR-I L AYDINLANSIN. (Ahlk ve vaaz kitaplarnda nesilden nesile anlatlan ho bir olay vardr: Bir kadn elinde bir kk ie zeytinya ile akam zeri bir camiye gelmi. Kayyum da o srada yava yava, teker teker kandilleri yakyormu. Kadn ona yaklanca, buyrun hanm efendi demi. Kadncaz: bu kk ie zeytinyan getirdim, caminin kandillerinden birine koyarsanz demi. Kayyum yle demi: biz onu koyarz ama o zaman sadece caminin kubbesi aydnlanr, siz onu isterseniz gtrn, bir yoksulun tenceresine koyun da Ar- l aydnlansn Anlatlan bu olayda da, slm toplumunda yoksullara her ekilde her zamanda yardma tevik vardr. Ar- l aydnlanr m denilirse, Allah Telnn bu ekilde, kullarn yapt gzel davranlardan holandna dair, Buhrdeki bir bilgide, ok fedkr bir kii olan Ensrn nderlerinden Sad b. Muzn vefatnda arn titredii, Hz. Peygamber tarafndan bildirilmitir: ihtezze leh aruRahmni (Sad b. Muzn vefatyla Rahman(olan Allah)n Ar titremitir.) i.y.) ALARIN GZLERNN ERTC ETKS VARDIR, ZENGNLERN MALLARI ZERNDE

Kamil Miras, zekt konusunu, ho ifadelerle ilemeye yle devam ediyor: (Zekt verilen maldaki) Bu art: Fakir iin ne harcarsanz, muhakkak Allah onun karln verir yetindeki Allahn vaadi ile garanti edilmitir (Sebe sresi, yet: 39, 34:39). te yandan fakirlerin hakkn esirgeyen (vermeyen) tamah ehlinin (mal hrs o dereceye ulam olanlarn) de umulmadk fetlerle er veya ge mahvolduklar ve servetlerinin heb olduu grlmektedir. Bunda da, (toplumdaki) a(larn) gzlerin(in) eritici tesiri bulunduunda phe yoktur. Zekt temizlikten ibarettir de denilmitir. Bir servetin iinde fakirlerin hakk bulundu mu (yoksullarn hakk verilmedii zaman), bu hak, o servet iin deta bir lekedir. Ayn zamanda servet sahibinin vicdn da, cimrilik ve tamah gibi kt huylarla kirlenmitir. Maldaki bu lekeyi ve gnldeki bu kiri yalnzca zekt temizleyebilir. Bu gerei u meldeki yet-i kermeden reniyoruz: (Peygamberim!) Servet sahiplerinin mallarndan zekt al. Zekt, onlarn mallarn temizler ve (vicdanlarn) artr (Tevbe sresi, 103, 9:103)

erat rfnde (literatrnde) zekt, havlini (bir yln) tamamlayan Nisabdan (zekt verilecek miktara ulam mal/servetten) bir parasn, fakir ve benzerlerine vermektir. Zekt, farzdr. Ve yegne (tek) ml vecbedir (zorunluluktur/ykmllktr). slm dni, dn ykmllkler arasnda, zekta pek byk bir deer ve nem vermitir. Ve zenginin malnn krkta birini, fukar iin bir hak olarak kabl etmitir. Zenginlerin mallarnda isteyen fakirin de, iffetinden tr isteyemeyen fakirin de hakk vardr melindeki yette (Zriyt sresi, 19, 51:19) aklanan bu hak, zekt hakkdr. Hibir dn, hibir hayr tevik eden oluum yoktur ki, kendi mansuplarna yardmlamay emretmesin. Esasen bu kurumlarn hedefledikleri byk gayelerden biri de budur. Fakat bu yardmlamay bir hak olarak kabul eden ve ona kanlmaz bir vazife halinde yksek bir yere koyan yegne dn, slm dnidir. Kurnda zekt hakk, namaz gibi ve namaza bitiik olarak anlm ve ekmus-salte ve tuz-zekte namaz klnz ve zekt veriniz buyrulmutur. Mcmel (z, ksa) olan bu ilh fermann zh ve aklamas, miktar ve dereceleri (oranlar), tatbk (uygulama) ekilleri tamamen, taraf- lhden Hz. Peygambere havale buyrulmutur. te bu mcmel emr-i lhnin, Hz. Peygamber Efendimiz tarafndan nasl bir incelik, hasssaiyet ve isabetle ayrntlandrld ve uygulandn greceiz..

Kitab ve Snnet tarafndan konulmu olan zekt ykmll, sadr- slmdan (slmn balangcndan) beri, slm mmetinin temiz vicdnnda yaaya gelmi bir dn emirdirHz. Eb Bekirin halifeliinin balangcnda, taraf taraf dnden dnenler arasnda, namaz kabul ediyoruz, fakat zekt istemeyiz diyenler vard. Halfe Hazretleri bunlarn erata gre durumlarn derhal ve tereddtsz tesbit etmi ve: namaz ile zekt arasnda bir fark kabul edenlerle savarm buyurmular ve Hz. Eb Bekirin bu itihadn btn sahbler kabul etmilerdi. Bu nedenle bnl-Esr: Vcubunu (ykmlln/zorunluluunu) inkr edici olarak zekt vermekten kanan kimse kfir olur. Ancak yeni Mslman olmu ve zektn dnin farzlarndan olduunu (henz) renmemi bulunmak gibi, bir zre dayana demitir. Kueyr de: zekt inkr eden, tekfr olunur (kfirdir denilir) demitir. AHLK, ML, SOSYAL ETKLER ZEKTIN

Zektn akl kantlar da unlardr:

1) Zekt, itim (toplumsal/sosyal) bir yardmdr. Zektn, Allah tarafndan belirlenen harcama yerleri (Tevbe sresi 60. yette, 9:60), toplumun en zayf ve en dkn unsurlarn oluturan fertler ile dnin ve vatann savunulmas ve bamszln salanmas adna toplumdur. Zekt ile yaplan ferd ve toplumsal yardmdaki gzellii, her akl sahibi anlar. urada, geim imknlarndan yoksun bir fakir boynunu bkp yzn topluma kar ekitirken, dier tarafta borca boulmu bir Mslman borcunun arl altnda i skntsyla inim inim inlerken, tede memleketinden/ ilesinden ok uzak yerlere dp, eski servetinden intif (yararlanma) imkn olmayan bir dm kii izhr- telehhf edip (h ekip hznlenip) dururken, bunlarn karsnda trl nimetler iinde yzen baz insanlarn, bu msbet iindeki insanlara lkayt kalmasn, uurlu ve vicdanl bir insan doru bulur mu? Yine byle dn ve vatan, eref ve namus tehlike ile kar karya iken, daha evvel milletin refh ve memleketin skn iinde olmas sonucu kazanlm olan servetlerin hodbince (bencilce) bir zihniyetle zerine kapanp (cimrilik yapp), memleketin o durumuna sessiz kalmay doru akl kabul eder mi? (Tevbe 60. yette (..ve f seblillh.. maddesi ile) zekttan, savaan gzilerin de bir pay olduu bildirildiinden, buna iaret ediyor, Kmil Miras i.y.) te fakirlerin, toplum iinde yzlerini gldrmek ve boynu bkk dolamamalarn salamak iin ve borlulara ve ebn-i seble (yolda kalmlara) yardm etmek iin, zektn ihtiyara (tercihe) braklmayp, farz (zorunlu) klnmas, ne kadar da yerindedir. 2) Zektn mtehattim (kanlmaz) bir vazfe (grev) olarak emredilmesinin, ahlk zerinde de byk bir tesiri vardr. Cimri olan insanlar, kendi tercihlerine braklm grevlere kar hi aldrmazlar. Bu eit insanlara ferd ve toplumsal yardmlarn stnlnden, erdeminden ne kadar bahsedilirse bahsedilsin, bunlarn rhunu harekete geirmek mmkn deildir. Yalnz bu tip kiiler iin nemli olan/olacak ey, yalnzca vazfeyi/grevi terk ve ihmal etmenin mmkn olmad durumlar kavramdr ki, ite bu cimrilerde ancak byle mecbr bir emir olan zekt yerine getirmek iin, vermek zorunda olduklarn bildiklerinden, verirler. Ve ite bu tip kiiler, bu zekt grevlerini yerine getire getire, toplumun semhatli (cmert, eli ak) bir yesi olabilirler.

3) Zekt, servet sahiplerinin sahip olduklar lh nimetlere kar, kr ve teekkr ve hamdlerini ed etmeleri/yerine getirmeleridir. Kendi cinslerinden bir insann kendilerine yapt bir iyilie karlk vermek iin bir frsat arayan insanlarn, kendi Yaratclarna, Nimet Vericilerine (Onun emirlerine) kar, duygusuz ve kaytsz kalmalar, insafa sar m?(V/5-7)ZEKT BAKA EHRE/LKEYE GNDERLR/GNDERLMEZ DYENLER. Baz bilginler hadisteki: Zekt, (Mslmanlarn) aniysndan (zenginlerinden) alnr, onlarn fakirlerine verilir ifadesinden, zektn kendi zerine farz olduu yerden (o gelirin elde edildii yerden) baka bir yere nakletmek, uygun olmaz. hkmn karmlardr. Fakat (bunun yannda), hadisteki fakirler ile Mslmanlarn fakirleri kastedilmi olup, zektn farz olduu beldenin fakirleri ile, dier beldelerin fakirleri arasnda bir fark yoktur. diyen alimler de vardr. Tayb diyor ki: bir beldeden dierine zekt nakledilirse, farz yerine getirilmi olacandan, ykmllk der. Bu konuda limlerin gr birliine yalnzca mer b. Abdlazz Hazretleri kar kmtr ki, halfelii zamannda Horasandan bakent ama gnderilen zekt mallarn Horasana ide etmitir. Aliyyul-Qr (vefat: 1605 M./ 1014 H.) Mikt erhinde der ki: mer b. Abdlazzin bu davran, icm (limlerin gr birliine) aykrla kant deildir. Onun byle davranp, Horasana zekt mallarn ide etmesi, adletin tam olarak uygulanmasn salamak ve tamahkrlarn/mala hrsl/zekt mallarn haklar olmad halde yemek isteyenlerin, bu ihtiraslarn kesmek iindir. Yine Aliyyul-Qr, bnu Hummn (1388-1457 M./ 790-861 H.) dilinden bu bahsi zh ederek diyor ki, zektta sahh ve muteber olan mekn- maldr. Yani zekt malnn bulunduu yerdir. Sadaka-i ftrda muteber olan da mekn- resdir ( (insan)ban(n) bulunduu yer). Yani sadaka-i ftr verecek kimsenin bulunduu ehrin fakirleridir. Zektta maln meknna ve sadaka-i ftrda mekn- rese itibar edilmesi, zekt hkmnn gereine, hkmn sebebinin bulunduu yerde uyulmu olmas iindir. Bu nedenle zektn farz olduu yerde, mstehkk- zekt (zekt almaa hak kazanm) olan fakirler ve muhtalar bulunduka, o ehirden dier bir ehre zekt nakletmek mekruhtur. Her beldenin (yerleim biriminin) zekt, o beldenin zekta mstehk olan halkna datlmas gerekir. Fakat dier bir beldede, kendi memleketindeki fakirlerden daha kt durumda olan fakirler varsa veya zekt veren kimsenin bir akrabas bulunursa, o zaman zekt baka bir beldeye nakletmekte bir saknca yoktur. Hatta zekt o akrabaya gtrmekle/ gndermekle, zekat sevabndan baka sla-i rahim (akraba ziyareti) sevab da alde edilmi olur. Bu konuda en ok dayanlacak bir kant da, yine Hz. Muzn mehur hadisidir. Muaz b. Cebel Hazretleri Yemenlilere: Haydi arpa ve hubbt yerine, zekt olarak elbse getiriniz. Bu ekilde zekt vermek, (hemen hepiniz elbise dokuduunuz iin) hem sizin iin kolaylktr, hem de (benim bu sizden topladm zektlar gndereceim) Mednedeki sahbler iin de daha hayrldr (yararldr) demiti. Hz. Muaz bu sz sylediinde Hz. Peygamber sa idiyse, onun bu gr Hz. Peygamberin de -bu bir itiraz/dzeltmesi duyulmadna gre, takrr snnet olmu olur. Yok bu sz Hz. Eb Bekirin halfelii dneminde sylenmi ise, yine (bu defa da) sahblerden hi birinin bir itiraz duyulmu olmadndan, sahblerin skt icms (gr birlii) ile kuvvetlendirilmi demek olur. Sonu olarak, zekt veren kiinin akrabasna gnderilmek veya baka bir beldede daha muhtalara verilmek zere zekt baka bir yerleim birimine gndermesinde bir saknca yoktur..

(Zengin ise) ocuun ve mecnnun (akl zrlnn) malndan/servetinden zekt gerekip/gerekmedii konusunda ise bilginler arasnda gr ayrl vardr. bn Hacer (1372-1449 M./ 773-852 H.), bu iki grubun da zekt vermekle ykml olduklarn sylerken, Ayn (1361-1451 M./ 762-855 H.) ise aksi grtedir.(V/ 10-11)

SAVA LANI: ZEKT VERMEYENLERE (TO OPEN WAR TO WHOM DO NOT GIVE RELIGIOUS TAX (ZAKAT).

slm toplumunda dil bir gelir dalmnn salanmas o kadar nemlidir ki, slmn ilk halfesi Hz. Eb Bekir, zekt vermekten kananlara harp ln etmitir: (zekt vermeyenlere sava almasna kar kan sahblere) Hz. Halfe cevben: Vallhi her kim namazla zekt ayrrsa, bu grh ile harp ederim. nk zekt ml bir haktr (namaz beden bir grev olduu gibi). Allaha yemin ederim ki, bunlar, Allahn Elisine verdikleri bir dii ola benden esirgerlerse, bundan dolay muhakkak onlarn boynunu vururum buyurdu (.le-uqtilenne men ferraka beynes-salti vez-zekti fe-innez-zekte haqqul-mli Vallhi lev-menen ankan kn yueddnuh il Raslillhi le-qteltuhum al-menh.. ..Ehl-i irtiddn (dnden dnenlerin ikinci bir ksm var idi ki, bunlar Hz. Peygamberin peygamberliini kabul ediyorlar, namaz klacaz, diyorlard. Fakat, zekt ve zektn farz olduunu inkr etmilerdi. Zektn, imama yani devlet reisine (devlete) denmesinin vcip (zorunlu, mecbr) olduunu kabul etmiyorlard. Biz bu vergiyi, Hz. Peygamberin ahsna hrmet ederek ve harcanaca yerlere emin olarak (gvenerek) veriyorduk, artk imdi vermeyiz demilerdi.(V/19-23) .

KOMNST MYD, EB ZER?

Kmil Miras, zekt verilmeyen mallarn, hirette bu mallarn sahibi iin nasl azap sebebi olaca ile ilgili hadisi aklarken, Eb Zerri eletirir ama bu eletiride biraz ileri gider: Buhrde, Zeyd b. Vehb in naklettii bilgi yledir. Zeyd der ki: Bir ara Rebezeye uramtm. Orada Eb Zerr-i Gfr ile grtm. Ona, hkmetin kendisini Rebezeye niin nefyettiini (srgn ettiini) sordum. u cevab verdi: amda (defterdar olarak) bulunduum srada vellezne yekniznez-zehebe vel-fiddate.. Altn ve gm yp da, onlar Allah yolunda harcamayanlara, hemen ackl azab mjdele(Tevbe sresi, 34. yet, 9:34) yetini okur ve bu yetin Ehl-i Kitb ile Mslmanlar hakknda indiini halka anlatrdm. (am yani Suriye valisi) Muaviye ise: bu yet, bizim hakkmzda deil, Ehl-i Kitb hakknda inmitir derdi. Bu sebeple Muaviye ile aramz ald. Muaviye beni, Halfe Osmna ikayet etti. Medneye (bakente) arldm. Medneye gelince, halk (daha evvel) beni hi grmemi gibi etrafma topland. Hz. Osmana bu durumu syledim. (Medneye) Yakn bir tarafa ekil ve halk ile grme dedi. Ben de Bunu yapamam, kanaatimi sylemekten vaz geemem dedim. Eb Zerri Gfrnin mezhebine gre, ilenin nafakasndan fazla mal biriktirmek haramd. Bu yolda fetva veriyordu. nsanlar bu mezhep ve kanaatini kabule tevik ederdi. Bunun aksi kanaatte olanlar aleyhinde ar szler sylerdi. (amda) Muaviye, kendisini mkerreren (defalarca) bu yolda kelm etmekten (konumaktan) yasaklad ise de Eb Zerr dinlemedi. Ve halk, bu kanaati etrafnda toplamay baaracandan (Muaviye) korktu (da), Hz. Osmana ikayet edip, Medneye armasn istedi. Hz. Osman da, Medneye geldikten sonra (Eb Zerri), Rebezeye yalnz olarak nefyetti (srgn etti).Ve Hz. Osmann halifelii dneminde, Eb Zerr Rebezede vefat etti. Eb Zer Hazretlerinin bu mezhebi hatal idi. tirkyyn (komnistler) mezhebi demek idi. Halbuki, azab gerektiren kenz (mal/servet biriktirme/depolama), zekt verilmeyen maldan ibaretti. Zekt verilen mal ise kenz deil idi. Zekt verildikten sonra mal/servet toplamak kt olmak bir tarafa, iyi bir iti. Abdullah b. merden, Abdullah b. Abbastan, Cbir ve Eb Hureyre (Radyallhu Anhum)den nakledilen grler bu dorultuda idi. slm n ilk yllarnda mal/servet biriktirmek/depolamak/ymak, haram idi. (Ama, bu servetin krkta birinin her yl yoksullara verilmesini emreden) Zekt farz olduktan sonra, bu haramln hkm kalkp, mal biriktirmek mubah (sakncasz) olmutu.(V/27) (EB ZERR, SRLMESE OLMAZ MIYDI? Eb Zerrin gr, Halfe Hz. Osmann grlerine olsun, sahblerin ounluunun grlerine olsun aykr da olsa, sayg duyulmas gereken bir gr deil miydi? Eb Zerr, bu grlerini yaymas sonucu, etrafnda kendine bal bir grup oluturmu da deildi. Zaten byle tekilat/rgt bir insan deildi. Byle bir gayesi de yoktu. Uyarlaryla yalnzca zenginleri ve orta hallileri, yoksullara daha fazla sadaka vermeye/yardm yapmaya tevik ediyordu. Srgn edilmeden, Medinede konumaya devam etmesinin salanmas, daha uygun olmaz myd? sorularn sormak herhalde gnah olmaz. i.y.)BUHRNN KENZ LE LGL GR.

Buhr Sahhinde Zekt verilen maln kenz olmadn aklama ile ilgili bir bb (konu alt bal) amtr. (Buhrnin bb balklarnn ayn zamanda onun grlerini bildiren itihadlar olduu, btn hadis bilginlerce ifade edilmitir.) Buhrnin burada naklettii hads yledir: Eb Sad-i Hudr(Radyallhu Anh)den: Hz. Peygamber yle buyurdu: Be ukyye (yani iki yz dirhem gm)den az miktar(daki gm)de zekt yoktur. En aa, er yanda be deveden aasnda da zekt yoktur. Be vesak miktarnn altnda(ki hurma, zm ve hubbtta (ekinde) da, zekt (vermek) gerekmez.

(Prof. Orhan ekerin lmesi ile: (Konya) Buday(n)dan be vesak>555 kg; Kuru fasulye ve arpadan 510 kg.; Msrdan 600 kg.; Nohuttan 465 kg. Pirinten 570 kg. (Bir teneke buday 16 kg.; 35 teneke buday bir vesak gelmektedir) (kan rn, bu miktarlardan az ise, zekt vermek gerekmemektedir.)

Buhr, yukardaki baln ierdii zekt verilen mal kenz deildir hkmn, be ukyyeden az miktardaki gmte zekt gerekmez ifadesi ile aklamtr. Bbn balna gre, bir maln kenz olmas iki ey ile mmkndr: 1) Maln nisb miktar olmas, 2) Zekt verilmemi olmas. u halde nisba ulamayan mal kenz olmaz ve sahibi de Altn ve gm yanlar.. yetindeki azaba hak kazananlardan olmazlar..Kenz lugatte ml-i medfn (gml mal) demektir. erat stlhnda (terminolojisinde) ise, zekt verilmeyen maldr. Buhrnin konumuz olan Eb Sad-i Hudr hadisinden evvel Hlid b. Eslem vastasyla Abdullah b. merden naklettii bir hadiste, Hlid diyor ki: Bir defasnda Abdullah b. mer ile Medne dna kmtk. Bir rb (l halkndan bir kii) bize yaklat ve Abdullah b. mere Altn ve gm yanlar.. yetindeki kenzin anlamn sordu. Abdullah u cevab verdi: Altn, gm gibi mal biriktirip de, zektn vermezse, bu kenzdir. Bu ekilde servet toplayp da, zektn vermeyen kimse iin helk ve azap vardr. Zekt farz klnmazdan evvel, ihtiyatan fazla olup da, yoksullara verilmeyen mal kenz saylrd. Zekt farz klndktan sonra ise Cenb- Hak zekt maln temizlenmesine arac klmtr. (..men kenezeh fe-lem-yueddi zekteh fe-veylun leh. nnem kne kable en-tunzilez-zektu felemm unzilet cealehllhu tuhran lil-emvli) Zekt farz klnmazdan evvelki ml durum ok kt idi. Bu ekonomik kriz durumunu Bakara sresi 219. yetten reniyoruz: (Servet sahipleri) Sana (mallarnn) ne kadarn (yoksullara) vereceklerini soruyorlar? htiyacnzdan fazlasn veriniz de. Zekt yeti ininceye kadar, b