I

MINISTERSTVO ZA LOKALNA SAMOUPRAVA

GRA\ANITE

OP[TINATA

Ime na op{tina Naselenie Povr{ina

km2 Naseleni

mesta

1 ARA^INOVO 11597 31,30 4 2 BEROVO 13941 598,07 9 3 BITOLA 95385 787,95 66 4 BOGDANCI 8707 114,54 4 5 BOSILOVO 14260 161,99 16 6 BRVENICA 15855 164,30 10 7 VALANDOVO 11890 331,40 29 8 VASILEVO 12122 230,40 18 9 VEV^ANI 2433 22,80 1 10 VELES 55108 427,45 29 11 VINICA 19938 432,67 16 12 VRANE[TICA 1322 109,13 15 13 VRAP^I[TE 25399 157,98 15 14 GEVGELIJA 22988 483,43 17 15 GOSTIVAR 81042 513,39 35 16 GRADSKO 3760 236,19 16 17 DEBAR 19542 145,67 18 18 DEBARCA 5507 425,39 30 19 DEL^EVO 17505 422,39 22 20 DEMIR KAPIJA 4545 311,06 15 21 DEMIR HISAR 9497 480,13 41 22 DOJRAN 3426 129,16 13 23 DOLNENI 13568 412,43 37 24 DRUGOVO 3249 383,24 28 25 @ELINO 24390 201,04 18 26 ZAJAS 11605 161,08 13 27 ZELENIKOVO 4077 176,95 14 28 ZRNOVCI 3264 55,82 3 29 ILINDEN 15894 97,02 12 30 JEGUNOVCE 10790 176,93 17 31 KAVADARCI 38741 992,44 40 32 BOGOVIWE 28997 141,65 14 33 KARBINCI 4012 229,70 29 34 KI^EVO 30138 49,14 7 35 KON^E 3536 233,05 14 36 KO^ANI 38092 360,36 28 37 KRATOVO 10441 375,44 31 38 KRIVA PALANKA 20820 480,81 34 39 KRIVOGA[TANI 6150 93,57 13 40 KRU[EVO 9684 190,68 19 41 KUMANOVO 105484 509,48 48 42 LIPKOVO 27058 267,82 22 43 LOZOVO 2858 166,32 11

44 MAVROVO I ROSTU[A 8618 663,19 42

45 M. KAMENICA 8110 190,37 9 46 MAKEDONSKI BROD 7141 888,97 51 47 MOGILA 6710 255,62 23 48 NEGOTINO 19212 426,46 19 49 NOVACI 3549 753,53 41 50 NOVO SELO 11567 237,83 16

OP[TINI VO REPUBLIKA MAKEDONIJA

2

3

47 MOGILA 6710 255,62 23 48 NEGOTINO 19212 426,46 19 49 NOVACI 3549 753,53 41 50 NOVO SELO 11567 237,83 16 51 OSLOMEJ 10420 121,09 16 52 OHRID 55749 389,93 29 53 PETROVEC 8255 201,93 16 54 PEH^EVO 5517 208,20 7 55 PLASNICA 4545 54,44 4 56 PRILEP 76768 1194,44 59 57 PROBI[TIP 16193 325,57 36 58 RADOVI[ 28244 497,48 36 59 RANKOVCE 4144 240,71 18 60 RESEN 16825 550,77 44 61 ROSOMAN 4141 132,90 10 62 SVETI NIKOLE 18497 482,89 33 63 SOPI[TE 5656 222,10 13

64 STARO

NAGORI^ANE 4840 433,41 39 65 STRUGA 63376 483,00 51 66 STRUMICA 54676 321,49 25 67 STUDENI^ANI 17246 276,16 19 68 TEARCE 22454 136,54 13 69 TETOVO 86580 261,89 20 70 CENTAR @UPA 6519 107,21 23 71 ^A[KA 7673 819,45 42

72 ^E[INOVO-OBLE[EVO 7490 132,20 14

73 ^U^ER - SANDEVO 8493 240,78 12 74 [TIP 47796 583,24 44 75 AERODROM 72009 21,85 1 76 BUTEL 37371 54,79 4 77 GAZI BABA 72617 110,86 13 78 \OR^E PETROV 41634 66,93 6 79 KARPO[ 59666 35,21 2 80 KISELA VODA 57236 34,24 2 81 SARAJ 35408 229,06 22 82 CENTAR 45362 7,52 1 83 ^AIR 64823 3,52 1 84 [UTO ORIZARI 20800 7,48 1

GRAD SKOPJE

Naselenie - 506 926

Povr{ina - 571 km2

REPUBLIKA MAKEDONIJA

Naselenie - 2 022 547

Povr{ina - 25 713 km2

GRA\ANITE IMAAT, SO USTAV,ZAGARANTIRANO PRAVO NA LOKALNASAMOUPRAVA

OP[TINATA E EDINICA NA LOKALNATASAMOUPRAVA

LOKALNATA SAMOUPRAVA VO REPUBLIKA MAKEDONIJA TERITORIJALNO E ORGANIZIRANA VO 84OP[TINI, OD KOI 10 VO GRADOT SKOPJE

SITE OP[TINI IMAAT EDNAKVINADLE@NOSTI

OP[TINATA SVOITE NADLE@NOSTI GIIZVR[UVA PREKU ORGANITE IZBRANINEPOSREDNO OD GRA\ANITE

GRA\ANITE GO OSTVARUVAAT PRAVOTO NALOKALNA SAMOUPRAVA NEPOSREDNO IPREKU PRETSTAVNICI VO ORGANITE NAOP[TINATA

GRADOT SKOPJE E POSEBNA EDINICA NALOKALNATA SAMOUPRAVA VO KOJA SEOSTVARUVAAT ZAEDNI^KITE POTREBI IINTERESI NA GRA\ANITE [TOPROIZLEGUVAAT OD KARAKTEROT NAGRADOT SKOPJE, KAKO GLAVEN GRAD NAREPUBLIKA MAKEDONIJA

4

5

KLU^NI FAKTI ZA OP[TINITE

• Najgolema op{tina vo Republika Makedonija, spored brojot nanaselenieto, e Kumanovo, so 105 484 `iteli.

• Najmali se Vrane{tica, so 1 322 `iteli i Vev~ani so 2 433 `iteli.• Spored teritorijata, najgolema op{tina e Prilep, so 1 198 km

kvadratni.• Najmala e Vev~ani so 23 km kvadratni..• Od op{tinite vo gradot Skopje, najmnogu `iteli ima Gazi Baba, 72 617,

a najmalku [uto Orizari, 20 800 `iteli.• Najgolema po teritorija e op{tina Saraj, so 229 km kvadratni, a

najmala ^air, so 3,5 km kvadratni.

Od vkupno 84 op{tini: • 16 imaat pomalku od 5000 `iteli;• 16 op{tini, se so naselenie od 5 000 do 10 000 iljadi `iteli. • 21 op{tina imaat od 10 000 do 20 000 `iteli;• 17 op{tini imaat od 20 000 do 50 0000 `iteli; • 13 op{tini imaat od 50 000 do 100 000 `iteli; • Samo edna, op{tina Kumanovo, ima nad 100 000 `iteli.

Vo Republika Makedonija ima vkupno 1 767 naseleni mesta.Op{tina so najgolem broj na naseleni mesta, 66, e Bitola.

Vo 32 op{tini, pokraj makedonskiot, vo oficijalna upotreba e i jazikot i pismotona etni~kata zaednica koja vo op{tinata e zastapana so nad 20%.

• Vo 28 od ovie op{tini, pokraj makedonskiot vo oficijalna upotreba ei albanskiot jazik,

• vo 4 i turskiot i • vo po edna i srpskiot i romskiot jazik.

Vo 19 od spomenatite 32 op{tini, pripadnicite na nemnozinskite zaednici nacentralno nivo, se zastapeni so nad 50%. Toa se op{tinite: Ara~inovo, Brvenica,Vrap~i{te, Gostivar, Debar, @elino, Zajas, Bogoviwe, Lipkovo, Oslomej, Plasnica,Struga, Studeni~ani, Tearce, Tetovo, Centar @upa, Saraj, ^air i [uto Orizari.

Propisite {to se odnesuvaat na kulturata, upotrebata na pismata i na jazicite nakoi zboruvaat pomalku od 20% od gra|anite vo op{tinata, utvrduvaweto iupotrebata na grbot i znameto na op{tinata, se usvojuvaat so mnozinstvo glasoviod prisutnite ~lenovi, pri {to mora da ima mnozinstvo glasovi od prisutnite~lenovi na sovetot koi pripa|aat na zaednicite koi ne se mnozinsko naselenie voop{tinata (t.n. “badenterovo mnozinstvo”). So t.n. “badenterovo mnozinstvo” seodlu~uva i pri opredeluvaweto na imiwa na ulici, plo{tadi, mostovi.

6

Vk

upn

o n

asel

eni

e n

a R

epub

li

ka

Mak

edo

ni

ja s

po

red

izj

asn

uvaw

eto

za

nac

io

nal

nat

a p

ri

pad

no

st, p

o o

p{

tin

i itanats

O ica

w{o

B ibr

S isa

lV

imo

R icru

T icnab

lA

icnodeka

M.

deR

.rb Im

e na

op{

tina

ta onpuk

Vjor

B

%jor

B

% jor

B

% jor

B

%jor

B

%jor

B

%jor

B

%jor

B

%12

9798

1

2022

547

R

. MA

KE

DO

NI

JA64

.18

5090

8325

.17

7795

93.

8553

879

2.66

9695

0.48

3593

91.

7817

018

0.84

2099

31.

041

OV

ON

I^

AR

A.0

0 00.0

0 18.39

97801 41.5

695 79511

04.0 64

65.056

90.0 01

10.01

002

OV

OR

EB

91.0 72

20.03

41.0 02

40.06

92.3 954

56.0 19

00.0 0

56.59 53331

149313

AL

OT

IB

.2 3162

96.1 0161

73.4 4614

17 .88 61648

5835985.0

055 20.0

12 75.0

145 33.1

0721 47

4I

CN

ADG

OB

13.0 72

00.00

30.6 525

60.05

10.0 1

26.0 45

20.0 2

59.29 3908

70785

O

VO

LI

SO

B95.0

48 00.0

0 60.0

8 00.0

0 71.0

42 74.3

59 4 00.0

0 27 .59

94 631 0 6241

6A

CI

NE

VR

B53.0

55 10.0

1 94.0

87 00.0

0 00.0

0 10.0

2 26.16

0779 25.73

9495 5 585 1

7O

VO

DN

AL

AV

54.0 45

10.01

73.5 936

10.01

72.0 23

12.11 3331

00.0 0

76.28 0389

098118

OV

EL

IS

AV

84.0 85

10.01

30.0 4

10.01

40.0 5

82.71 5902

00.0 0

51.28 8 599

221219

IN

A^

VE

V92.0

7 00.0

0 21.0

3 40.0

1 00.0

0 00.0

0 21.0

3 24.99

914 2 3342

01S

EL

EV

.1 008

31.3 4271

71.4 9922

68.48 76764

8015524.0

922 73.4

6042 89.0

045 26.0

343 54

11A

CI

NI

V11.0

22 00.0

0 61.0

23 16.0

121 71.6

0321 63.1

272 00.0

0 95.19

16281 83991

21A

CI

T[

EN

AR

V80.0

1 00.0

0 51.0

2 00.0

0 00.0

0 88.02

672 67.0

01 41.87

3301 2 231

31E

T[

I^

PA

RV

44.0 111

30.08

20.0 4

00.00

00.0 0

43.21 4313

80.38 10112

01.4 1401

9935241

AJI

LEG

VEG

04.0 29

20.05

06.1 763

39.0412

60.0 31

31.0 13

30.0 8

28.69 85222

8892251

RA

VI

TS

OG 7322

68.9 1997

86.66 83045

95.91 77851

2401858.0

586 50.0

93 02.0

061 20.0

51 67.2

61

OK

SD

ARG

.3 721

98.1 17

23.3 521

77.77 4292

067366.0

52 73.21

564 16.0

32 00.0

0 83

71R

AB

ED

25.2 294

20.03

11.0 22

10.02

35.5 0801

37.31 4862

70.85 84311

10.02 1193

2459181

AC

RA

BE

D53.0

91 00.0

0 51.0

8 20.0

1 00.0

0 40.0

2 87.2

351 86.69

4235 7055

91O

VE

^L

ED

82.0 94

00.00

02.0 53

20.04

27.3 156

07.0 221

40.0 7

40.59 73661

5057102

AJ

IP

AK

RI

ME

D07.0

23 20.0

1 09.2

231 00.0

0 53.0

61 75.7

443 15.0

3 2 49. 78

799 3 5454

12

RA

SI

H R

IM

ED

91.0 81

20.02

41.0 31

70.07

21.0 11

73.0 53

4 4.2 232

56. 69 9719

794922

NA

R JO

D37.0

52 60.0

2 90.8

772 90.0

3 27.1

95 37.11

204 05.0

7 1 90. 77

146 2 6243

32I

NE

NL

OD

55.0 57

45.710832

21.0 61

00.00

01.0 31

41.91 7952

56.62 6163

09.53 1784

8653142

OV

OGU

RD

82.0 9

00.00

52.0 8

00.00

30.0 1

99.8 292

77.4 551

96.58 4872

942 35 2

ON

IL

E@

0 10.0

2 02.99

59142 92.0

17 09 34 2

84. 0 611

20.05

00.0 1

00.00

00.062

SA J

AZ

0 00.0

0 44.79

80311 28.1

112 50611

96.0 08

00.00

50.0 6

00.00

00.07 2

OV

OK

IN

EL

EZ

74 .0 91

86.4191

01.1 54

20.01

62 .2 29

20.0 1

85 .92 6 021

68.16 2252

7 704

7

82I

CV

ON

RZ

0 00.0

0 00.0

0 84.99

7423 4623

60.0 2

00.00

60.0 2

04.031

00.092

NE

DN

IL

I24.1

522 00.0

0 47.5

219 10.0

1 96.2

824 11.0

71 12 .2

2 53 38.78

95931 49851

03

EC

VO

NUG

EJ82.0

03 10.0

1 10.1

901 00.0

0 83.0

14 40.0

4 20.34

2464 62.55

3695 09701

13I

CR

AD

AV

AK

.1 976

34.0 761

10.0 2

97.69 99473

1478373.0

541 10.0

4 65.0

812 70.0

72 57

23E

WI

VOG

OB

80.4 3811

32.59 41672

31.0 73

7998215.0

841 30.0

9 00.0

1 00.0

0 20.0

533

IC

NI

BR

AK

04.0 61

00.00

03.0 21

53.145

50.0 2

51.81 827

00.0 0

67.97 0023

210443

OV

E^

IK

0361 60.8

0342 35.03

2029 55.35

04161 83103

88.1 765

20.07

92.0 68

52.067

14.553

E^

NO

K80.0

3 00.0

0 80.0

3 00.0

0 00.0

0 37.41

125 00.0

0 01.58

9003 6353

63I

NA

^O

K42.0

09 10.0

2 81.0

76 15.0

491 21.5

1591 38.0

513 00.0

1 21.39

27453 29083

7 3O

VO

TA

RK

61.0 71

0 0.00

23.0 33

1 0. 01

5 4.1 151

80 .0 8

00 .0 0

99. 79 132 01

14 40 1

83A

VI

RK

AK

NA

LA

P12.0

44 10.0

2 94.0

301 10.0

3 12.3

866 10.0

2 00.0

0 50.69

89991 02802

93

IN

AT

[AG

OV

IR

K61.0

01 00.0

0 01.0

6 00.0

0 31.0

8 00.0

0 00.0

0 16.99

6216 0516

04O

VE

[U

RK

03.0 92

14.1731

93.0 83

35.010201

00.0 0

52.3 513

13.12 4602

97.26 1806

486914

O

VO

NA

MU

K 65 24

82. 0 292

78 .52 0 927 2

3 4. 06 64 736

4 84 5014 6.0

176 20 .0

0 2 9 5. 8

2609 41 .0

74 1 3 0.4

24O

VO

KP

IL

0 00.0

0 2 4. 79

063 62 26. 0

9 61 85 072

65 .0 251

2 0.06

73 .1 0 73

0 0.01

00 .034

OV

OZ

OL

.0 0

94. 5 751

22. 1 53

6 4.6 8 174 2

8 58224. 0

2 1 91 .1

4 3 49 .0

7 2 72.4

2 21 0 0

44

I O

VO

RV

AM

A[

UT

SO

R86.0

95 63.0

13 70.0

6 00.0

0 21.0

01 01.13

0862 12.71

3841 64.05

9434 8168

5 4

AC

IN

EM

AK .

M11. 0

9 01.0

8 03. 0

42 0 0.0

0 7 1.0

41 00. 0

0 0 0.0

0 23 .99

55 08 0118

64

IK

SN

OD

EK

AM

DO

RB

01.0 7

10.01

13.0 22

00.00

40.0 3

35.2 181

00.0 0

00.79 7296

141774

A

LI G

OM

0 1.0 7

00.00

30.0 2

00.00

90.0 6

14.3 92 2

15 .0 4 3

68. 59 234 6

017 684

ON

IT

OGE

N.2

354 62.1

342 61.0

03 84.29

86771 2129 1

04.0 67

10.01

62.3 726

70.041

6394

IC

AV

ON

80.0 3

00.00

02.0 7

30.01

00.0 0

67.0 72

95.0 12

43.89 0943

945305

O

LE

S O

VO

N42.0

82 20.0

2 22.0

52 00.0

0 30.0

3 00.0

0 00.0

0 05.99

90511 76511

15 J

EM

OL

SO

0 00.0

0 93. 89

25201 60 .1

0 11 02 40 1

55.0 75

10. 01

0 0.0 0

00.00

00.025

DI

RH

O 96

7 0.4 8622

13 .5 269 2

29 .48 4 437 4

94 75 582.4

88 32 50.0

92 6 6.0

6 63 85.0

32 3 21 .0

35C

EV

OR

TE

P 431

19.0 57

68.22 7881

44.15 6424

552886.0

65 74.71

2441 30.5

514 00.0

0 26.1

45O

VE

^H

EP

43.0 91

00.00

22.0 21

40.02

70.7 093

74.6 753

00.0 0

68.58 7374

71555 5

AC

IN

SA

LP

99 .0 54

00.00

00 .0 0

00. 00

0 0.0 0

2 8.79 644 4

44 .0 02

5 7.0 43

5 45465

PE

LI

RP

.5 3344

91.1 719

30.0 22

33.29 87807

8676723.0

342 11.0

68 22.0

271 20.0

71 77

75P

IT

[I

BO

RP

.0 73

40.0 6

00.0 0

76.89 77951

3916182.0

64 10.0

1 55.0

98 32.0

73 32

85[

IV

OD

AR

91.0 45

00.01

52.0 17

90.062

69.0 172

83.41 160 4

30.0 8

01.48 25732

4428295

EC

VO

KN

AR

72.0 11

00.00

34.0 81

00.00

83.1 75

00.0 0

00.0 0

29.79 8504

441406

NE

SE

R34.2

904 10.0

1 44.0

47 51.0

62 90.1

481 86.01

7971 3 1.9

635 1 70. 67

89721 5286 1

16

NA

MO

SO

R77.0

23 00.0

0 88.9

904 00.0

0 41.0

6 00.0

0 00.0

0 12. 98

49 63 141 4

26

EL

OK

IN

IT

EV

S61.0

92 10.0

1 83.0

17 92.1

832 93.0

27 44.0

18 00.0

0 43 .79

50 081 7 948 1

36E

T[

IP

OS

55.0 13

00.00

75.0 23

70.04

00.0 0

03.4 342

43.43 2491

81.06 4043

6565

4 6O

RA

TS

EN

A^

IR

O GA

N21.0

6 00.0

0 31.91

629 00.0

0 20.0

1 00.0

0 20.0

1 07.08

6093 0484

56AG

UR

TS

97.3 2042

61.0301

71.0 601

40.1656

81.0 611

27.5 8263

58.65 92063

90.23 63302

6733666

AC

IM

UR

TS

95.0 023

10.06

43.0 581

10.03

72.0 741

78.6 4573

10.0 3

29.19 85205

6764576

IN

A^

IN

ED

UT

S 37

50.91 5823

83.86 39711

97.1 903

6427146.0

011 46.9

2661 80.0

41 00.0

0 24.0

86E

CR

AE

T47.0

761 00.0

1 60.0

41 00.0

0 03.0

76 03.2

615 93.48

05981 02.21

9372 45422

96O

VO

TE

T 753 2

71. 2 28 81

2 3.07 68806

61 .32 3 5002

08 56 827.0

726 81.0

651 07.0

40 6 20. 0

51 27 .2

07 *

AP

U@

RA

TN

EC

83.0 52

00.00

00.0 0

00.00

00 .0 0

71 .08 6 225

69. 6 454

94 .21 41 8

915 617

AK

[A

^ 0

01 .5 193

32 .53 3 072

8 2. 75 593 4

3 76 797 .0

16 78. 0

7 6 2 7.0

55 1 0.0

1 00 .0

27O

VO

NI

[E

^ 0

00. 0 0

0 0.0 0

3 5.9 9 554 7

0 9471 0.0

1 00. 0

0 50 .0

4 0 4.0

03 00 .0

3 7 -

RE

^U

^O

VE

DN

AS

77.0 56

10.01

65.82 6242

91.061

72.0 32

00.0 0

88.22 3491

23.74 9104

394847

PI

T[

95.4 5912

66.2 2721

30.0 21

81.78 07614

6977455.0

562 20.0

11 26.0

792 43.4

4702

5 7

MO

RD

OR

EA

40 .2 0741

57.0835

82.4 5803

07 .01 05

1 8.0 085

06.0 03 4

14 .1 4 101

2 4.9 8 193 46

90 02767

LE

TU

B94.1

655 06.2

079 97.2

1401 23.0

021 05.1

165 94.3

4031 74.72

66201 53.06

35522 17373

7 7

AB

AB

IZ

AG22.1

788 89.0

017 98.2

7902 23.0

632 78.2

2802 38.0

606 22.71

20521 76.37

79435 71627

87

VO

RT

EP

E^

RO\

35.1 736

71.1984

61.4 0371

62.0901

00.3 9421

88.0 863

48.3 7951

61.58 55453

436149 7

[O

PR

AK

516 65.0

433 72.3

2591 15.88

01825 66695

21.2 6621

61.089

66.3 4812

86.0704

30.108

A

DO

V A

LE

SI

K64. 1

438 47 .0

524 94.2

624 1 31.1

7 46 5 2.1

617 08.0

064 44 .0

0 52 96. 19

874 25 6327 5

18 J

AR

AS

.0 372

31.0 54

35.19 80423

98.3 7731

8045374.0

761 61.3

0211 50.0

81 00.0

0 77

28R

AT

NE

C24 .2

9901 42.0

801 94.4

7302 10 .1

954 51.2

479 80.1

29 4 2 1.3

5 14 1 94. 58

877 83 26 35 4

38R

IA

^.4

3803 49.6

0054 30.75

17963 11.42

82651 32846

35.1 299

55.40592

69.0 126

21.087

67

48

IR

AZ

IR

O O

TU

[52.1

952 58.0

771 82.0

95 00.0

0 41.46

24331 72.0

65 25.62

6155 96.6

1931 00802

8

9

GRA\ANITE IMAAT PRAVO NEPOSREDNO DA U^ESTVUVAAT VOODLU^UVAWETO ZA PRA[AWA OD LOKALNA NADLE@NOST

Gra|anska inicijativaNiz formata gra|anska inicijativa, gra|anite imaat pravo da mu predlo`at na

sovetot da donese odreden akt ili da re{i odredeno pra{awe od negovatanadle`nost. Gra|anska inicijativa ne mo`e da se podnese za kadrovski i finansiskipra{awa.

Vo rok od 90 dena, sovetot e dol`en da rasprava za inicijativata, dokolkuistata e poddr`ana od 10% od izbira~ite na op{tinata, odnosno na mesnata(urbanata) zaednica na koja se odnesuva opredelenoto pra{awe i da izvesti zaodlukata.

Sobir na gra|aniSobirot na gra|ani mo`e da bide svikan za podra~jeto na celata op{tina ili

za podra~jeto na mesnata samouprava, na inicijativa na gradona~alnikot, na barawena sovetot ili na barawe na najmalku 10% od izbira~ite na op{tinata, odnosno namesnata (urbanata) zaednica na koe se odnesuva opredeleno pra{awe. Organite naop{tinata se dol`ni vo rok od 90 dena da gi razgledaat zaklu~ocite od sobirot nagra|ani, da gi zemat predvid pri odlu~uvaweto i da gi informiraat gra|anite zasvoite odluki.

ReferendumPreku referendum gra|anite mo`e da odlu~uvaat za pra{awa od nadle`nost na

op{tinata, kako i za drugi pra{awa od lokalno zna~ewe.Referendum na lokalno nivo mo`e da se raspi{e za donesuvawe propis, za

pra{awa {to treba da se uredat vo op{tinata, gradot Skopje i op{tinite vo gradotSkopje (prethoden referendum) ili za procenuvawe na propis {to prethodno edonesen( dopolnitelen referendum).

Sovetot e dol`en da raspi{e referendum na barawe od najmalku 20% odizbira~ite vo op{tinata. Po sopstvena inicijativa, sovetot mo`e da raspi{ereferendum za pra{awa od negova nadle`nost.

Odlukata donesena na referendum e zadol`itelna za sovetot.Referendum na lokalno nivo ne mo`e da se raspi{e za pra{awa {to se

odnesuvaat na buxetot i zavr{nata smetka na buxetot na op{tinata, gradot Skopje iop{tinite vo gradot Skopje i za organizacija na op{tinskata administracija.

Referendum na lokalno nivo ne mo`e da se raspi{e za pra{awa za koi sovetotodlu~uva so mnozinstvo glasovi od prisutnite ~lenovi na sovetot, pri {to mora daima mnozinstvo glasovi od prisutnite ~lenovi na sovetot koi pripa|aat nazaednicite {to ne se mnozinsko naselenie vo op{tinata, gradot Skopje i op{tinitevo gradot Skopje.

1. PRAVA NA GRA\ANITE

Pretstavki i predloziGra|anite imaat pravo poedine~no, ili zaedno so drugite da dostavuvate

pretstavki i predlozi za rabotata na organite na op{tinata i op{tinskataadministracija.

Javni tribiniPri podgotovkata na odredeni propisi na op{tinata, gra|anite imaat pravo da

go iznesat svoeto mislewe na javni tribini i debati organizirani i sprovedeni odstrana na sovetot na op{tinata ili gradona~alnikot.

GRA\ANITE IMAAT PRAVO DA BIDAT INFORMIRANIZA RABOTATA NA ORGANITE NA OP[TINATA

Organite na op{tinata, komisiite na sovetot i javnite slu`bi osnovani odop{tinata se dol`ni, bez nadomestok da gi informiraat gra|anite za svojatarabota, kako i za planovite i programite od zna~ewe za razvojot na op{tinata.

Op{tinata e dol`na na gra|anite da im ovozmo`i pristap kon osnovniteinformacii za uslugite {to im gi obezbeduva.

Sednicite na sovetot se javni, osven vo slu~ai ako za toa postojat opravdanipri~ini utvrdeni so statut.

Sednicite na koi se rasprava za buxetot na op{tinata, godi{nata smetka nabuxetot i za urbanisti~kite planovi ne mo`e da bidat zatvoreni za javnosta.

GRA\ANITE IMAAT PRAVO DA ZNAAT KAKO SE TRO[AT NIVNITE PARI

Po istekot na fiskalnata godina sovetot na op{tinata donesuva godi{nasmetka na buxetot na op{tinata.

Godi{nata smetka gi sodr`i site planirani i ostvareni prihodi i rashodi zasite op{tinski buxetski korisnici.

Po donesuvaweto na godi{nata smetka, gradona~alnikot za nejzinata sodr`inaja informira javnosta.

GRA\ANITE IMAAT PRAVO NA MESNA SAMOUPRAVA

Vo op{tinata mo`at da se osnovaat oblici na mesna samouprava, odnosnourbani zaednici vo gradovite i mesni zaednici vo drugite naseleni mesta.

@itelite na urbanata, odnosno mesnata zaednica, na sobir na gra|ani: - Razgleduvaat pra{awa, zazemaat stavovi, i izgotvuvaat predlozi za

pra{awa od neposredno i sekojdnevno zna~ewe za `ivotot i rabotata na`itelite od va{ata zaednica.

- Mo`at da izberat sovet na urbanata, odnosno mesnata zaednica, vopostapka utvrdena vo statutot na op{tinata

10

11

So statutot na op{tinata poblisku se opredeluvaat odnosite so organite naop{tinata, rabotite od nadle`nost na gradona~alnikot ~ie izvr{uvawe mo`e da sedelegira na pretsedatelot na sovetot na mesnata samouprava, na~inot naobezbeduvawe sredstva za delegiranite raboti.

2. NADLE@NOSTI NA OP[TINATA

OP[TINATA E NADLE@NA ZA VR[EWE NA RABOTI VO SLEDNIVE OBLASTI:

URBANIZAM• Op{tinata nosi urbanisti~ki planovi,• izdava odobrenija za gradewe na objekti od lokalno zna~ewe,• go ureduva prostorot i grade`noto zemji{te,• vr{i inspekciski nadzor;

ZA[TITA NA @IVOTNATA SREDINA I PRIRODATA• Op{tinata prezema merki za za{tita i spre~uvawe od zagaduvawe na

vodata, vozduhot, zemji{teto, za{titata na prirodata, za{tita od bu~avai nejonizira~koto zra~ewe;

LOKALEN EKONOMSKI RAZVOJ• Op{tinata go planira lokalniot ekonomski razvoj, utvrduva prioriteti,

vodi lokalna ekonomska politika, go podr`uva razvojot na malite isredni pretprijatija i pretpriema{tvoto na lokalno nivo, u~estvuva vovospostavuvaweto i razvojot na lokalnata mre`a na institucii, gopromovira partnerstvoto;

KOMUNALNI DEJNOSTI• Op{tinata e nadle`na za snabduvawe so voda za piewe,• isporaka na tehnolo{kota voda,• odveduvawe i pro~istuvawe na otpadnite vodi,

• Urbanizam• Za{titata na `ivotnata sredina i

prirodata• Lokalen ekonomski razvoj• Komunalni dejnosti• Kultura• Sport i rekreacija• Socijalna za{tita i za{tita na

decata

• Obrazovanie• Zdravstvena za{tita• Za{tita i spasuvawe na gra|anite i

materijalnite dobra• Protivpo`arna za{tita• Nadzor nad vr{eweto na rabotite

od nejzina nadle`nost• Drugi raboti opredeleni so zakon

• odr`uvawe na javna ~istota,• javno osvetluvawe,• javen lokalen prevoz;• uli~na soobra}ajna signalizacija,• parkirawe,• izgradba i odr`uvawe na pazarite,• snabduvawe so priroden gas i toplinska energija,• izgradba, rekonstrukcija i odr`uvawe na lokalnite pati{ta i ulici,• opredeluvawe na imiwa na ulici, plo{tadi, mostovi, vo soglasnost so zakon;

KULTURA• Op{tinata e osnova~ na lokalnite institucii od oblasta na kulturata,• se gri`i za neguvawe na folklorot, obi~aite, starite zanaeti,• organizira kulturni manifestacii,• pottiknuva razli~ni formi na tvore{tvo;

SPORT I REKREACIJA • Op{tinata e osnova~ na sportskite objekti od lokalen karakter,• se gri`i za razvojot na masovniot sport i rekreacija, • za odr`uvaweto i izgradbata na objekti za sport,• organizira sportski priredbi i manifestacii,• gi podr`uva sportskite sojuzi;

SOCIJALNA ZA[TITA I ZA[TITA NA DECA• Op{tinata e osnova~ na detskite gradinki i domovite za stari lica, se

gri`i za invalidnite lica, deca bez roditelska gri`a, deca so posebnipotrebi, lica zasegnati so zloupotreba na droga i alkohol,vospituvaweto na decata od predu~ili{na vozrast, vo soglasnost soNacionalnata programa za razvoj na socijalnata za{tita;

OBRAZOVANIE• Op{tinata e osnova~ na osnovnite i srednite u~ili{ta,• se gri`i za nivnoto finansirawe i adminisrirawe, vo sorabotka so

centralnata vlast,• organizira prevoz i ishrana na u~enici i nivno smestuvawe vo u~ili{ni

domovi;

ZDRAVSTVENA ZA[TITA• Op{tinata u~estvuva vo upravuvaweto na javnite zdravstveni

organizacii od primarna zdravstvena za{tita so imenuvawe na ~lenovivo Upravnite odbori,

• se gri`i za unapreduvawe na zdravjeto, zdravstvenoto vospituvawe,preventivni aktivnosti, pomo{ na pacienti so specijalni potrebi i dr;

12

13

ZA[TITA I SPASUVAWEOp{tinata sproveduva podgotovki i prezema merki za za{tita i spasuvawe na

gra|anite i materijalnite dobra od:• voeni razurnuvawa, • prirodni nepogodi i • drugi nesre}i i od posledicite predizvikani od niv;

PROTIVPO@ARNA ZA[TITAProtivpo`arnata za{tita ja vr{at 30 teritorijalni protivpo`arni edinici,

locirani vo:• Skopje, Kratovo, Probi{tip, Sveti Nikole, Vinica, Valandovo,

Kavadarci, Makedonski Brod, Resen, Debar, Struga, Kriva Palanka,Del~evo, Berovo, Radovi{, Negotino, Kru{evo, Demir Hisar, Ki~evo,Gostivar, Veles, Kumanovo, [tip, Ko~ani, Strumica, Gevgelija, Prilep,Bitola, Ohrid i Tetovo.

3. NADLE@NOSTI NA ORGANITE NA OP[TINATA

Gradona~alnikot:• Ja pretstavuva i zastapuva op{tinata• Ja kontrolira zakonitosta na propisite na sovetot• Gi objavuva propisite na sovetot vo slu`beno glasilo• Go obezbeduva izvr{uvaweto na odlukite na sovetot• Inicira i predlaga donesuvawe na propisi• Go predlaga godi{niot buxet i godi{nata smetka na buxetot na op{tinata• Go izvr{uva buxetot na op{tinata• Izbira direktori na javnite slu`bi {to gi osnovala op{tinata, vrz

osnova na javen konkurs• Redovno go izvestuva sovetot za izvr{uvaweto na svoite nadle`nosti• Re{ava vo upravni raboti, za prava, obvrski i ineresi na pravni i

fizi~ki lica, vo soglasnost so zakon• Rakovodi so op{tinskata administracija• Obezbeduva pravilno i zakonito koristewe, odr`uvawe i za{tita na

sopstvenosta na op{tinata

Sovetot:• Go donesuva statutot na op{tinatai drugi propisi• Donesuva buxet i godi{na smetka• Ja utvrduva visinata na sopstvenite izvori na finansirawe, soglasno

zakon• Osnova javni slu`bi i vr{i nadzor nad nivnata rabota• Imenuva ~lenovi na upravnite odbori na javnite slu`bi• Usvojuva programi za rabota na javnite slu`bi

14

• Gi usvojuva izve{taite za za izvr{uvawe na buxetot i godi{nata smetkana op{tinata

• Gi usvojuva izve{taite i godi{nite smetki za rabota na javnite slu`bi• Odlu~uva za na~inot na raspolagawe so sopstvenosta na op{tinata• Odlu~uva za na~inot na vr{ewe na finansiska kontrola na buxetot na

op{tinata, soglasno zakon• Go izbira liceto koe rakovodi so podra~nata edinica na Ministerstvoto

za vnatre{ni raboti vo op{tinata, vo soglasnost so zakon• Go razgleduva i usvojuva godi{niot izve{taj za javnata bezbednost, koj go

dostavuva do ministerot za vnatre{ni raboti i do narodniotpravobranitel

4. FINANSIRAWE NA OP[TINATA I NA NAJZINITE NADLE@NOSTI

Op{tinata se finansira od:• Sopstveni izvori na prihodi;• Prihodi od personalen danok na dohod;• Dotacii od Buxetot na Republika Makedonija i od buxetite na fondovite;

OP[TINATA SAMOSTOJNO RASPOLAGA SO PRIHODITE OD SOPSTVENITE IZVORI NA FINANSIRAWE:

1. Lokalni danoci utvrdeni so zakon:• danok na imot;• danok na nasledstvo i podarok utvrden so zakon;• danok na promet na nedvi`nosti i• drugi lokalni danoci utvrdeni so zakon.

2. Lokalni taksi utvrdeni so zakon:• komunalni taksi;• administrativni taksi;• drugi lokalni taksi utvrdeni so zakon.

3. Lokalni nadomestoci utvrdeni so zakon:• nadomest za ureduvawe na grade`no zemji{te;• nadomestoci od komunalna dejnost;• nadomestoci za prostorni i urbanisti~ki planovi;• drugi lokalni nadomestoci utvrdeni so zakon.

4. Prihodi od sopstvenost:• prihodi od zakupnina;• prihodi od kamati;• prihodi od proda`ba na imot so ~ija {to proda`ba ne se naru{uvaat

javnite funkcii i nadle`nosti na op{tinite;

5. Prihodi od donacii;6. Prihodi od pari~ni kazni utvrdeni so zakon;7. Prihodi od samopridones;8. Drugi prihodi utvrdeni so zakon.

VISINATA NA LOKALNITE DANOCI, NA LOKALNITE TAKSI I NA LOKALNITE NADOMESTOCI, JA UTVRDUVA OP[TINATA,

VO SOGLASNOST SO ZAKON

Prihodi od personalen danok na dohod:• 3% od personalniot danok na dohod na li~ni primawa od plati od

fizi~ki lica naplaten vo op{tinata vo koja se prijaveni;• 100% od personalen danok na dohod od fizi~ki lica koi se zanimavaat

so zanaet~iska dejnost;

Dotacii od buxetot na Republika Makedonija i od buxetite na fondoviteSo dotaciite od buxetot na Republika Makedonija i od buxetite na fondovite

se obezbeduvaat dopolnitelni prihodi vo buxetot na op{tinata za finansirawe nanejzinite nadle`nosti opredeleni so zakon.

Od ovie buxeti se raspredeluvaat slednive vidovi na dotacii: • prihodi od danok na dodadena vrednost;• namenska dotacija;• kapitalna dotacija;• blok dotacija;• dotacija za delegirana nadle`nost.

Prihodi od danok na dodadena vrednostPrihodite od danok na dodadena vrednost se obezbeduvaat vo visina od 3% od

vkupno naplateniot DDV ostvaren vo prethodnata fiskalna godina. Raspredelbata na prihodite od DDV po op{tini, se vr{i soglasno

metodologijata za raspredelba na prihodite od DDV {to ja utvrduva Vladata naRepublika Makedonija.

ZA NA^INOT NA KORISTEWE NA PRIHODITE OD DDV I ODPERSONALNIOT DANOK, OP[TINATA ODLU^UVA SAMA

Namenska dotacijaNamenskata dotacija se koristi za finansirawe na konkretna aktivnost.Nadle`nite ministerstva mu predlagaat na Ministerstvoto za finansii

raspredelba na namenskite dotacii po op{tini po proekt i institucija.

Kapitalna dotacijaKapitalnata dotacija vrz osnova na programa utvrdena od vladata na RepublikaMakedonija, se koristi za finansirawe na investicioni proekti.

15

16

Blok dotacijaBlok dotacijata se koristi za finansirawe na nadle`nosti utvrdeni so Zakonot

za lokalna samouprava, za oblastite: kultura, socijalna za{tita i za{tita na decata,obrazovanie i zdravstvena za{tita. Finansiraweto preku blok dotaciite }e otpo~nevo ftorata faza. Blok dotaciite }e se prenesuvaat na odredena op{tina, toga{ koganadle`nata Komisija }e utvrdi deka op{tinata ima soodveten kapacitet za finansiskoupravuvawe, poka`uva dobri rezultati vo finansiskoto rabotewe vo prethodnite 24meseci, nema dolgovi koi gi nadminuvaat uslovite na pla}awe {to se voobi~aeni.

Dotacija za delegirana nadle`nostDotacijata za delegirana nadle`nost se koristi za finansirawe na

delegirana nadle`nost od organ na dr`avnata uprava na gradona~alnikot naop{tinata.

5. VA[I PRA[AWA

Dali site gradona~alnici imaat isti plati?Platata na gradona~alnikot zavisi od brojot na `itelite vo op{tinata. Soglasno Zakonot {to ja

regulira ovaa materija, vrz osnova na brojot na `itelite na op{tinata e opredelen i razli~enkoeficient, vrz osnova na koj se presmetuva platata na gradona~alnikot.

Za gradona~alnik na op{tina do 10 000 `iteli, koeficientot e 2,7, do 25 000 `iteli,koeficientot e 2,9, do 50 000 `iteli 3,2 i za nad 50 000 `iteli, koeficientot e 3,4.

Koeficientot za utvrduvawe na platata na gradona~alnikot na grad Skopje iznesuva 3,7.Koeficientot se opredeluva vrz osnova na prose~nata neto plata vo Republika Makedonija, isplatena vo

poslednite tri meseci.

Kolku iznesuva nadomestokot za prisustvo na sednicite na ~lenovite naSovetot?

Za svojata rabota na sednicite na Sovetot, ~lenovite na Sovetot, {to podrazbira i Pretsedatelot,imaat pravo na nadomestok za prisustvo na sednica, najmnogu do 30 % od prose~nata neto plata isplatenavo poslednite tri meseci. Ova e nadomestok za edna sednica, bez ogled na nejzinoto vremetraewe. Sovetotmo`e da opredeli razli~en nadomestok za ~lenovite i za Pretsedatelot, no najvisokiot iznos ne smee dago nadmine zakonski utvrdeniot limit od 30 % od prose~nata neto plata vo Republika Makedonija,

isplatena vo poslednite tri meseci.

Koj organ e nadle`en za izdavawe na odobrenie za gradewe?Soglasno Zakonot za gradewe, gradbite od treta, ~etvrta i petta kategorija se gradbi od lokalno

zna~ewe i odobrenie za gradewe za niv izdava gradona~alnikot na op{tinata, odnosno gradona~alnicitena op{tinite na gradot Skopje.

Vo treta kategorija se gradbite nameneti za osnovno i sredno obrazovanie, za sportski dejnosti,od oblasta na kulturata, verski objekti, gradbi nameneti za primarna i sekundarna zdravstvena za{tita,za socijalna za{tita, stopanska i industriska gradba, ugostitelska gradba, delovna, stanbeno - delovna ii stanbena gradba, so visina nad tri nivoa i dr.

Stanbenite gradbi do tri nivoa se gradbi od ~etvrta kategorija, za {to isto taka odobrenie zagradewe izdava gradona~alnikot, kako i za gradbi za malo stopanstvo so visina do dve nivoa.

Gradbi od petta kategorija se semejna ku}a, memorijalen spomenik i spomen obele`je, prizemnastopanska gradba vo stopanski dvor, kiosk i druga gradba so monta`na konstrukcija, sportski teren,

postaven ramno na terenot (igrali{te za fudbal, tenis i sl.) i drugo.

Koja e postapkata za izdavawe na odobrenie za gradewe?Za dobivawe na odobrenie za gradewe , graditelot podnesuva pismeno barawe do nadle`niot

organ. Zaedno so baraweto se podnesuva i re{enie za lokaciski uslovi so ideen proekt, kompletenosnoven proekt, odobrena studija za ocena na vlijanijata na proektot vrz `ivotnata sredina i odobrenastudija so ocena na kvalitetot na seizmi~kata za{tita na objektot.

Odobrenie za gradba se izdava vo rok od sedum dena od denot na pribiraweto na kompletnatadokumentacija.

Odobrenieto za gradewe prestanuva da va`i dokolku graditelot ne po~ne so izgradba vo rok od dvegodini od denot na kone~nosta na odobrenieto za gradewe.

Kade mo`e da se obrati podnositelot na baraweto za odobrenie za gradba,dokolku negovoto barawe e odbieno od strana na gradona~alnikot?

Protiv re{enieto so koe se odbiva baraweto za izdavawe na odobrenie za gradewe, izdadeno odgradona~alnikot na op{tinata, vo rok od 15 dena od dobivaweto na re{enieto, graditelot mo`e dapodnese `alba do ministerot koj rakovodi so organot na dr`avnata uprava nadle`en za vr{ewe na

rabotite od oblasta na ureduvaweto na prostorot, konkretno do ministerot za transport i vrski.

Koj e nadle`en i koja e postapkata za izbor na direktor na osnovnou~ili{te ?

Soglasno Zakonot za osnovno obrazovanie, direktorot na osnovnoto u~ili{te go izbira i razre{uvagradona~alnikot, soglasno postapka {to e utvrdena vo istiot zakon.

Tri meseci pred istekot na mandatot na postojniot direktor, gradona~alnikot donesuva odlukau~ili{niot odbor da objavi javen oglas za izbor na direktor.

U~ili{niot odbor i pretstavnikot od Biroto za obrazovanie vr{at intervju so kandidatite koi giispolnuvaat uslovite.

U~ili{niot odbor vo rok od sedum dena od izvr{eniot razgovor, na gradona~alnikot mu predlagaeden kandidat.

Vo rok od 15 dena od dobivaweto na predlogot, gradona~alnikot go izbira direktorot.Dokolku gradona~alnikot vo zakonskiot rok ne izbere direktor, u~ili{niot odbor povtorno

izleguva so predlog od eden kandidat , koj gradona~alnikot e dol`en vo rok od pet dena da go izbere zadirektor.

Koj go so~inuva U~ili{niot odbor i koi se negovite nadle`nosti ?Organ na upravuvawe vo osnovnoto u~ili{te e u~ili{niot odbor.

• U~ili{niot odbor vo malite u~ili{ta, do 24 paralelki, e sostaven od sedum ~lena: dvajcapretstavnici od nastavnicite, stru~nite sorabotnici i vospituva~ite, dvajca pretstavniciod roditelite, eden pretstavnik od Ministerstvoto za obrazovanie i dvajca pretstavniciod osnova~ot (op{tinata).

• Vo u~ili{tata so nad 24 paralelki, u~ili{niot odbor e sostaven od devet ~lena: ima poeden pove}e, ili po trojca pretstavnici od nastavnicite i od roditelite.

U~ili{niot odbor: - donesuva statut na osnovnoto u~ili{te- predlaga godi{na programa za rabota I izve{taj za rabota do sovetot na op{tinata- predlaga finansiski plan do osnova~ot - predlaga zavr{na smetka- objavuva javen oglas za izbor na direktor- vr{i intervju so kandidatite za direktor- mu predlaga na gradona~alnikot kandidat za direktor- dava mislewe do direktorot za izbor na nastavnicite- odlu~uva po prigovorite i `albite na vrabotenite vo u~ili{teto- odlu~uva po `albite na u~enici i roditeli- razgleduva i drugi pra{awa utvrdeni so statutot na osnovnoto u~ili{te

17

Koj e nadle`en za opredeluvawe na imiwata na ulicite ?Soglasno Zakonot za opredeluvawe na imiwa na ulici, plo{tadi, mostovi i na drugi

infrastrukturni objekti, imiwata na podra~jeto na op{tinata se opredeluvaat so odluka donesena odsovetot na op{tinata, a za podra~jeto na gradot Skopje, Sovetot na gradot Skopje.

Odlukata se usvojuva so mnozinstvo glasovi od prisutnite ~lenovi na sovetot, pri {to mora da imamnozinstvo glasovi od prisutnite ~lenovi na sovetot koi pripa|aat na zaednicite {to ne se mnozinskonaselenie na op{tinata, odnosno na gradot Skopje.

Zakonot predviduva i postapka za opredeluvawa na imiwata. Sovetite najprvo utvrduvaat lista naimiwa koi mo`at da bidat opredeleni so geografsko, etnografsko, istorisko i drugo obele`je, ime naistaknata li~nost od oblasta na istorijata, naukata i kulturata, drugi pogodni imiwa, kako i imiwa nazna~ajni nastani i datumi.

Sovetot ja utvrduva listata po prethodno dobiena soglasnost od Vladata na Republika Makedonija.Pri utvrduvaweto na listata na imiwa od strana na sovetot na grad Skopje, op{tinite od

podra~jeto na gradot Skopje davaat mislewe po istata.Ne mo`e da se opredeli ime na ulica so koe se naru{uva ugledot na Republika Makedonija, se

navreduvaat nacionalnite ~uvstva na gra|anite na na{ata i na drugi dr`avi, se naru{uvaat odnosite me|uzaednicite, obi~aite i javniot moral.

Imiwata na ulicite mo`at da se opredeluvaat i samo so broj.Opredeluvaweto na imiwa na ulici ne e zadol`itelno za naselenite mesta koi imaat do 100

stanbeni objekti.Imeto na ulica, soglasno Zakonot ne mo`e da ima pove}e od ~etiri zbora.Imiwata na ulicite se pi{uvaat na makedonski jazik i negovoto kirilsko pismo.Vo op{tinite kade najmalku 20% od gra|anite koristat drug jazik, razli~en od makedonskiot,

imiwata na ulicite se pi{uvaat na makedonski jazik i na jazikot {to go koristat najmalku 20% od

gra|anite vo op{tinata.

Koj mo`e da podiga memorijalni spomenici i spomen obele`ja i koj enadle`en za izdavawe na odobrenija za nivno gradewe?

Soglasno Zakonot za memorijalni spomenici i spomen obele`ja, Memorijalen spomenik mo`e dapodiga Sobranieto na Republika Makedonija.

Inicijativi za podigawe memorijalen spomenik mo`at da dadat Sobranieto na RM i organite nadr`avnata uprava, edinicite na lokalnata samouprava, ustanovi, zdru`enija na gra|ani, fondacii i drugizainteresirani pravni lica i gra|ani.

Memorijalni spomenici se poedine~ni ili grupa objekti ili monumentalni dela od arhitektu-rata, skulpturata, slikarstvoto i primenetata umetnost so istoriski i umetni~ki sodr`ini i vrednosti{to se podigaat za trajno za~uvuvawe na spomenot na nastanite i li~nostite od ~l. 2 na ovoj Zakon, a koise od isklu~itelno zna~ewe za Republika Makedonija.

Spomen- obele`je mo`at da podigaat op{tinite, gradot Skopje i op{tinite vo gradot Skopje.Inicijativi mo`at da davaat pravni i fizi~ki lica, do sovetite na op{tinite, na gradot Skopje

i sovetite na op{tinite na gradot Skopje, kako i da vlo`uvaat sredstva za podigawe na spomen-obele`je.Spomen-obele`ja se bisti, skulpturi, plo~i, ~e{mi, fontani i drugi umetni~ki i i arhitektonski

dela i tvorbi {to so svoite sodr`ini i oznaki odbele`uvaat nastani i li~nosti od ~l. 2 na ovoj zakonili od narodnata tradicija, koi se od lokalno zna~ewe.

Soglasno Zakonot za gradewe, memorijalnite spomenici i spomen obele`jata se gradbi od pettakategorija. Ovie gradbi se od lokalno zna~ewe i odobrenie za gradewe izdava gradona~alnikot naop{tinata, odnosno gradona~alnicite na op{tinite na gradot Skopje.

18

1. PRAVA NA GRA\ANITE

ОПШТИNA VEB STRANICATELGRADONA^ALNIK

Aerodrom* Kiril Todorovski 02/2400 970 www.aerodrom.gov.mkAra~inovo Muzafer Bislimi 02/2579 803 www.opstinaaracinovo.gov.mk

Berovo Venko Pa{aliski 033/471 023 www.berovo.gov.mk;

www.opstinaberovo.gov.mkBitola Vladimir Talevski 047/234 234 www.bitola.gov.mkBogdanci \orge Petru{ev 034/ 222 333 www.bogdanci.gov.mkBogoviwe Nevzat Elezi 044/371 500 www.komunabogovine.gov.mkBosilovo \or|e Manu{ev 034/371 600 www.opstinabosilovo.gov.mkBrvenica Xelal Ramadani 044/456 005

Butel* Petre Latinovski / www.opstinabutel.gov.mk

Valandovo Nikol~e ^urlinovski

034/382 044 www.valandovo.gov.mk

Vasilevo Slave Hristov 034/353-007 www.opstinavasilevo.gov.mkVev~ani Vasil Radinovski 046/798 161 www.vevcani.org.mkVeles Ace Kocevski 043/232 966 www.veles.gov.mk

Vinica Marjan Kostadinov 033/361 945 www.vinica.org;

www.opstinavinica.gov.mkVrane{tica Van~o Srbakovski 045/284 244 www.vranestica.gov.mkVrap~i{te Esat Salai 042/332 296 /Gazi Baba* Koce Trajanovski 02/3238 966 www.gazibaba.gov.mkGevgelija Dragi Delev 034/213 843 www.gevgelija.gov.mk\or~e Petrov* Sokol Mitrovski 02/2039-307 www.opstinagpetrov.gov.mkGostivar Nevzat Bejta 042/217 234 www.gostivari.gov.mkGrad Skopje Trifun Kostovski 02/110 053 www.skopje.gov.mkGradsko Gligur Kocev 043/251 522 www.gradsko.gov.mkDebar Argetim Fida 046/831 196 www.dibra.gov.mkDebarca Qup~o Koj~inoski 046/286 855 www.debarca.gov.mkDel~evo Mirko Ivanov 033/411 101 www.delcevo.gov.mkDemir Kapija Todor To{evski 043/366 212 www.demirkapija.gov.mk

Demir Hisar Qup~o Najdovski 047/203 055 www.demirhisar.gov.mk;

www.opstinademirhisar.gov.mkDojran Risto Gu{ev 034/225 278 www.opstinadojran.gov.mkDolneni Izudin Kari{i} 048/453 218 www.dolneni.gov.mkDrugovo Stojo Pavleski 045/266 100 www.drugovo.gov.mk@elino ]enan Aliu 044/ 378 040 /Zajas Rufat Huseini 045/254 434 www.komunazajazit.gov.mkZelenikovo Bor~e Gievski 02/717 046 /

Zrnovci Blagoj Nikolov 033/353 102 www.zrnovci.gov.mk;

www.opstinazrnovci.gov.mkIlinden @ika Stojanovski 02/2571 703 www.ilinden.gov.mkJegunovce Toni Koceski 044/397 766 www.opstinajegunovce.gov.mkKavadarci Pan~o Minov 043/416 107 www.kavadarci.gov.mkKarbinci Boris Gavrilov 032/300 300 www.karbinci.gov.mkKarpo{* Andrej Petrov 02/3061 353 www.karpos.gov.mkKisela Voda* Xorxe Arsov 02/2779 069 www.kiselavoda.gov.mkKi~evo Vladimir Toleski 045/223 001 www.kicevo.gov.mkKon~e Stojan Lazarev 032/630 325 www.konce.gov.mkKo~ani Qubomir Janev 033/270 075 www.kocani.gov.mk

KONTAKTIRAJTE JA VA[ATA OP[TINA

Kratovo Mite Andonovski 031/481 119 www.opstinakratovo.gov.mkKriva Palanka Dragi Traj~evski 031/375 035 www.krivapalanka.gov.mkKrivoga{tani Goran Karaviloski 048/471 281 www.krivogastani.gov.mkKru{evo Lefkija Ga`oska 048/477 061 www.krusevo.net.mkKumanovo Zoran Damjanovski 031/425-127 www.kumanovo.gov.mkLipkovo Be}ir Sakipi 031/463 180 www.opstinalipkovo.gov.mk

Lozovo Jordan Pavlov 032/458 458

www.opstinalozovo.gov.mkMavrovo i Rostu{a

Fuat Durmi{i 042/478 815 www.rostuse.gov.mk

Makedonska Kamenica

Pero Mitrevski 033/431-239 www.makedonskakamenica.gov.mk

Makedonski Brod

Milosim Vojneski 045/274 007 www.mbrod.gov.mk

Mogila Slavko Velevski 047/296 466 www.mogila.gov.mkNegotino \or|i ]imov 043/361045 www.negotino.org.mkNovaci Lazar Kotevski 047/203 060 www.opstinanovaci.gov.mkNovo Selo Nikola Andonov 034/355 031 www.novoselo.gov.mkOslomej Sanije Sadiku 045/258 243 /

Ohrid Aleksandar Petreski

046/262 469 www.ohrid.com.mk

Petrovec Zvonko Cvetkovski 02/2562 239 www.opstina-petrovec.gov.mkPeh~evo Jovan~o Stanoevski 033/441 321 www.opstinapehcevo.gov.mkPlasnica Fidail Salifoski 045/287 002 www.plasnica.gov.mkPrilep Marijan Risteski 048/416 454 www.prilep.gov.mkProbi{tip Du{ko Jovanovski 032/483 131 www.probistip.gov.mkRadovi{ Robert Velkov 032/635 007 www.radovis.gov.mkRankovce Orce Todorovski 031/ 380 444 /Resen Dimitar Buzlevski 047/451 960 www.resen.gov.mkRosoman Goce Veli~kovski 043/441 331 www.opstinarosoman.gov.mkSaraj* Imer Selmani 02/2057 996 www.saraj.gov.mkSveti Nikole Slobodan Danevski 032/443 910 www.svetinikole.gov.mkSopi{te Qup~o Mickovski 02/2743 032. www.sopiste.gov.mkStaro Nagori~ane

Vlaste Dimkovi} 031/495 333 www.staronagoricane.gov.mk

Struga Ramiz Merko 046/781 335 www.struga.gov.mkStrumica Zoran Zaev 034/348 047 www.strumica.gov.mkStudeni~ani Aqaudin Zekiri 02/724 005 www.opstinastudenicani.gov.mkTearce Rami ]erimi 044/381 336 www.tearce.gov.mk

Tetovo Hazbi Lika 044/335 499 www.tetovo.gov.mk;

www.tetova.gov.mkCentar* Violeta Alarova 02/3225 352 www.opstinacentar.gov.mkCentar @upa Nuzi [ahin 046/840 239 www.merkezjupa.gov.mk^air* Izet Mexiti 02/2616 860 www.cair.gov.mk^a{ka Stojan Manevski 043/241 400 www.caska.gov.mk^e{inovo - Oble{evo

Orce Mitrov 033/355 801 www.cesinovo.gov.mk

^u~er Sandevo Voislav Kiranxi} 02/2666 606 www.cucersandevo.gov.mk[tip Pande Sarev 032/391 010 www.stip.gov.mk[uto Orizari* Enver Ibraim 02/2650 584 www.sutoorizari.org.mk

KONTAKTIRAJTE JA VA[ATA OP[TINA

* = Op{tini vo gradot Skopje

www.mls.gov.mk

/ColorImageDict > /JPEG2000ColorACSImageDict > /JPEG2000ColorImageDict > /AntiAliasGrayImages false /DownsampleGrayImages true /GrayImageDownsampleType /Bicubic /GrayImageResolution 150 /GrayImageDepth -1 /GrayImageDownsampleThreshold 1.01333 /EncodeGrayImages true /GrayImageFilter /DCTEncode /AutoFilterGrayImages true /GrayImageAutoFilterStrategy /JPEG /GrayACSImageDict > /GrayImageDict > /JPEG2000GrayACSImageDict > /JPEG2000GrayImageDict > /AntiAliasMonoImages false /DownsampleMonoImages true /MonoImageDownsampleType /Bicubic /MonoImageResolution 1200 /MonoImageDepth -1 /MonoImageDownsampleThreshold 1.50000 /EncodeMonoImages true /MonoImageFilter /CCITTFaxEncode /MonoImageDict > /AllowPSXObjects false /PDFX1aCheck false /PDFX3Check false /PDFXCompliantPDFOnly false /PDFXNoTrimBoxError true /PDFXTrimBoxToMediaBoxOffset [ 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 ] /PDFXSetBleedBoxToMediaBox true /PDFXBleedBoxToTrimBoxOffset [ 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 ] /PDFXOutputIntentProfile () /PDFXOutputCondition () /PDFXRegistryName (http://www.color.org) /PDFXTrapped /Unknown

/Description >>> setdistillerparams> setpagedevice