Bj¯rgvin a rsmelding 2014 korrigert Bisped¯mmet Ârsmelding€¦ · 2012 2013 2014 Tal døypte 5407 5216 4945 Tal konfirmerte 5908 5800 5748 Tal kyrkjelege vigsler 1091 1002 967

Årsrapport 2014BJØRGVIN BISKOP OG BJØRGVIN BISPEDØMERÅD

Bjørgvin årsmelding 2014 korrigert_Bispedømmet årsmelding 24.09.15 20:28 Side 1

Innhald

I Leiar sin rapport 2

II Introduksjon til verksemda og hovudtal 4

2.1 Omtale av verksemda og samfunnsoppdraget 4

2.2 Omtale av organisasjonen 6

III Aktivitetar og resultat i 2014 7 3.1 Gudstenesteliv 73.2 Dåp og trusopplæring 8

Trusopplæringa – eit lærings-fellesskap 12Følgjer av ungdomsåret 14

3.3 Kyrkje og samfunn 153.4 Rekruttering og ulønna

medarbeiderskap 183.5 Andre område i kyrkjeleg sektor 18

IV Styring og kontroll i verksemda 20

4.1 Verksemda si risikostyring 204.2 Likestilling 224.3 HMT/Arbeidsmiljø 234.4 Miljøarbeid 274.5 Kyrkje- og gravplassforvalting 27

V: Vurdering av framtidsutsikter 28

VI: Årsrekneskapen 30Noter 31Vedlegg

Biletet framsida: Knarvik kyrkje. Foto: Øystein SkaugeBiletet baksida: Frå Knarvik kyrkje. Foto: Ragnhild Tveit

Bjørgvin biskop og bispedømerådPostboks 19605817 Bergen

Telefon 55 30 64 70 e-post: [email protected]/bjorgvin

Ansv. red: Stiftsdirektør Jan Ove FjelltveitUtforming: dragefjellet.no

I Leiar sin rapport

Dåp og rekruttering

Bjørgvin bispedømeråd og Bjørgvinbiskop har i 2014 hatt særleg fokus påto kritiske område. Det eine er ned-gang i tal på døypte og nedgang i taletpå kvalifiserte søkjarar til kyrkjelegestillingar. For å møte desse utfordring-ane må ein vite noko om årsakene tilnedgangen. Dette må sjåast i eit lang-siktig bilete, både med omsyn til åfinne årsakssamanhengar og med om-syn til val av framtidige mål og tiltak.Kyrkja er tett vevd saman med den ge-nerelle samfunnsutviklinga. Kanskjeblir nokre tendensar synlege litt forsin-ka i kyrkja, og kanskje også noko sei-nare i distrikta på Vestlandet enn i an-dre strok av landet. Likeeins kan detvere at årsaken til nedgang i tal pådøypte ikkje berre heng saman medverdiane hos ein ny generasjon forel-dre, men like mykje med verdiane hosein ny generasjon besteforeldre. Over-levering av verdiar må sjåast på både pålang sikt og på kort sikt. Deler av næ-ringslivet snakkar om at dei må ha 10og 30 års perspektiv på investeringanesine. Som kyrkje må vi klare både å sjåat det brenn og klare å tenke dei langetankane. I Bjørgvin ønskjer vi å hagode tiltak kvart år, men vi vil likevelvektlegge at det er det kontinuerlegekvardagsarbeidet som byggjer kyrkje-lydar. Visjonen vår er: «Saman vil viære den treeinige Gud – ved å forkyn-ne Kristus, byggje kyrkjelydar og frem-je rettferd». Vi trur at dette skapar«Meir himmel på jord» og at bispedø-met sin visjon og visjonen for heileKyrkja slik sett heng saman.

Ei relevant kyrkje

Frå bispedømenivået må vi arbeide forå støtte opp under det kyrkjelydanetreng for å møte dei utfordringane einstår overfor. Vi kan gjere dette ved å gjeauka kompetanse hos tilsette og frivil-lige. Til dømes vil vi fram mot Luther-jubileet 2017 søke å gje tilsette og frivil-lige ei større forståing av dåps- og re-formasjonsteologien. Vi vil saman re-flektere over kva det vil seie å vere eiluthersk folkekyrkje i dag. Vi ser òg atdette heng saman med dei endringane

som vil prege Den norske kyrkja i årasom kjem, både med omsyn til kyrkje-ordninga og tilhøvet mellom stat ogkyrkje. Kyrkja må vere relevant for folkflest. Dette er sentralt på mange områ-de. Anten det er foreldre som skal tastilling til dåp , eller ein ungdom somskal velje om kyrkja er ein aktuell fram-tidig arbeidsstad. Relevans er viktigogså for deltaking ved kyrkjevalet, vedoppslutning rundt gudstenester ogkyrkjelege handlingar og deltaking itrusopplæringa. Auka teologisk kom-petanse og kvalitet i formidlinga tenk-jer vi gjer at bodskapen kan opplevastrelevant for folk flest. Dette er ei lang-siktig og kontinuerleg målsetting.

I 2014 har vi hatt fokus på arbeids-miljøet ute i stabane. I kvart prosti harvi hatt ein HMS-dag for tilsette både ifellesrådslinja og presteskapet. Dettehar gitt gode tilbakemeldingar, og vihar tru på at dette skapar auka trivselog kan førebyggja konfliktar. Vi vur-derer det slik at dette heng saman medmålsettingane på andre område. Kyr-kjelydar med ein godt fungerande stabvil ha betre grunnlag for å nå mål omtil dømes betre kvalitet i gudstenes-tene eller i trusopplæringa. Det er eitkontinuerleg arbeid å skape best mog-leg arbeidsmiljø, både for tilsette ogfrivillige.

Samhandling

Det er også særs viktig å skape godearenaer for samhandling i rådsstruktu-ren og mellom dei ulike nivå i kyrkja. I2014 har vi hatt fagsamling i alle pro-stia knytt til diakoni og misjon. Dettehar vore eit samarbeid mellom bispe-dømet og ulike organisasjonar.Tilbakemeldingane på dette har voresvært gode. Vi har satt fokuset på fag-områda misjon og diakoni, i tillegg hardet vore samlande å arbeide med desseområda. Dette er ikkje lett målbart, utover at tiltaket får god skår. Vi vil like-vel trekkje det fram som sentralt. I eitid der fokuset på organisasjon ogstrukturar tar mykje rom, er dette medpå å gje desse prosessane relevans utover ein sjølv. I 2015 og 2016 blir detfokus på val og soknerådskurs og kyr-kjeordning, og ein kan då bygge vidare

2


på samlande prosessar som understrekarat vi er ei kyrkje.

Kommunikasjon

Vi har også hatt fokus på kommunikasjonog har mellom anna hatt to pilotprosjektog to kompetansekurs om «Å gjere kyrkjameir synleg». Dei ulike tiltaka har gittsvært gode tilbakemeldingar. Det er fortidleg å måle verknaden av dette generelt.Vi ser likevel at ein lokalt melder om goderesultat. Det gjeld auka medvit om det å haein informasjonsplan på ulike tiltak og einhar fått fleire oppslag i lokal presse. Deimelder òg om betre kvalitet på kommuni-kasjon via nettsider og sosiale media. Det-te kan også sporast konkret til auke i delta-king på gudstenester eller trusopplæringsom har fått fokus. Men naturleg nok servi òg at auka innsats ikkje har gitt resultat,då målt mot konkrete trusopplæringstil-tak lokalt. Det er likevel ein indikator på atauke i kommunikasjonskompetanse kangje auke i gudstenestedeltaking eller trus-opplæringa på kort og lang sikt om einjobbar systematisk – og over tid.

Trusopplæring

Prostane melder i sine årsmeldingar at det

er auka fokus på ungdomsarbeid i prostiaetter ungdomsåret. Bispedømets satsingpå Ung Katedral i St.Jakob i Bergen harbyrja bera frukter. Dei har mellom annavore senter for MILK frå tre kyrkjelydar,LIV-kurs i samarbeid med KFUK-KFUM og hatt ansvar for konfirmant-undervisning i sokn utan fast prest. Pro-sjektet har eit rekrutteringsfokus, mentreng tid for å etablere ein ressursbase ogdet er under etablering ein tenketank pårekrutteringstema. «St. Jakob +» har eta-blert seg som gudtenestetilbod for eldreungdom og studentar ( 18 + ). Vidare kanvi nemne at Bømlo og Voss har landets tostørste TenSing-grupper (Over 100 med-lemer i kvar). Konfirmantfestivalar i ulikedelar av bispedømet har stor deltaking.Samstundes melder nesten alle kyrkjely-dane på årssamtale for trusopplæring atgode breiddetiltak for 15-18 åringane ervanskeleg å få til.

Den generelle vurderinga av den kyrkje-lege situasjonen i Bjørgvin bispedøme erat mykje godt arbeid blir lagt ned, bådeknytt til gudstenester, i kyrkjelydsbyg-gjande arbeid og i møte med folk i ulikelivsepokar. Dette kan lett bli overskyggaav fokus på tal som går nedover. I Bjørg-vin ønskjer vi både å kunne ta på alvor atfærre døyper borna sine, og å halde oppe

at mange fortsatt søkjer til kyrkja både veddåp og konfirmasjon. I glede og sorg erkyrkja viktig for mange.

Bjørgvin bispedømeråd har i 2014 bruktressursane til å understøtte kyrkja sitt ho-vudmål: DNK skal vere ei landsdekkande,lokalt forankra kyrkje som inviterer men-neske i alle aldrar og livs situasjonar til truog fellesskap. Kyrkja skal bidra til å styrkelokalsamfunn, målbære menneskeverdetog utfordre til solidaritet. DNK skal veraei vedkjennande, misjonerande, tenandeog open folkekyrkje.

Årsrapport 2014 - Bjørgvin biskop og bispedømeråd 3

Bergen, 2. mars 2015

Inger Helene Nordeidebispedømerådleiar

Halvor Nordhaugbiskop

Dåp i Helgheim kyrkje, Jølster.FOTO: RUNE MOLVIK


2.1 Omtale av verksemda og samfunnsoppdraget

2.1.1 Namn og departement ein høyrer inn under

Bjørgvin bispedøme er underlagt Kultur-departementet og er i avgrensa sakerunderlagt Kyrkjemøtet/Kyrkjerådet

2.1.2 Tilknytningsform

Bjørgvin bispestol var frå fyrst av knytt tilSelja, 7. september 1170 vart St Sunnivarelikviar førde frå Selja til Kristkyrkja iBergen i samband med flytting av bispe-stolen.

Bjørgvin bispedøme er eit av 11 bispe-døme i Noreg. Bispedømerådet har 10medlemer som saman med dei andre bi-spedømeråda utgjer Kyrkjemøtet. Bisko-pane utgjer til saman Bispemøtet.

2.1.3 Mynde og ansvarsområde

Mynde og ansvarsområde for biskop ogbispedømerådet følgjer mellom anna avkyrkjelova, gravferdslova, tenesteordningfor biskop, økonomi- og verksemdsin-struksen og tildelingsbrevet frå departe-mentet.

Bispedømet blir leia av to organ – bis-kopen og bispedømerådet med felles ad-ministrasjon i Bergen.

Bispedømerådet skal ha si merksemdpå alt som kan bli gjort for å vekke ognære det kristelege livet i kyrkjelydane.

Rådet skal òg fremje samarbeid mellomdei enkelte sokneråda og andre lokale ar-beidsgrupper innan bispedømet. Bispe-dømerådet fordeler statlege tilskot tiltrusopplæring og særskilte stillingar in-nan kyrkjeleg undervisning og diakoni.Bispe dømerådet kan opprette og leggened stillingar innafor tildelt ressursram-me. Bispedømerådet tilset prostar, kyr-kje- lydsprestar og fengselsprestar. I til-legg er bispedømerådet arbeidsgjevarfor dei tilsette på bispedømekontoret.Biskopen leiar prestetenesta og har til-synsansvar med kyrkjelydane og tilsette.

2.1.4 Overordna mål

Bispedømerådet og biskopen har lagt tilgrunn dei mål og føringar som er gitt avdepartementet, Kyrkjemøtet og Kyrkje-

4 Årsrapport 2014 - Bjørgvin biskop og bispedømeråd

II Introduksjon til verksemda og hovudtal

Frå stiftsmøtet i Ulvik 2014. FOTO: JENS Z. MEYER


rådet. Visjon, strategi og årsplan for Bjørgvinbispedøme ligg også til grunn for verksemdog aktivitetar.

Visjonen for Bjørgvin bispedøme er «Sa-man vil vi ære Den treeinige Gud – ved å forkyn-ne Kristus, byggje kyrkjelydar og fremje rettferd».Kyrkja er ein møteplass og ein stad for enga-sjement. Dei mest synlege områda er:

• Gudstenester og kyrkjelege handlingar • Dåp, trusopplæring og undervisning• Kyrkjemusikk og kultur• Misjon• Diakoni

Bjørgvin bispedømeråd har som mål å hamedarbeidarar som har glede i tenesta, medgode rammer og høg kompetanse. Bjørgvinbispedømeråd ønskjer å medverke til ei tyde-leg folkekyrkje både i by og grisgrendte strokav bispedømet.


Oversyn over bispedømet

Prosti Sokn Medlemer* Innbyg.10 184 493129 620527

Nordfjord 27 28037 32838Sunnfjord 17 38651 44831Sogn 28 24733 28366Nordhordland 20 33599 36788Vesthordland 9 52795 63770Arna og Åsane ** 11 48526 307063Bergen domprosti 10 67756 -Fana 11 105404 -Hardanger og Voss 28 41604 47704Sunnhordland 23 49984 59167

* (inkl. tilhøyrande) ** Sum Bergen domprosti, Fana og Arna og Åsane, inkudertl Os, Austevoll og Osterøy

2.2.5 Volumtal for bispedømet*

2012 2013 2014

Tal døypte 5407 5216 4945Tal konfirmerte 5908 5800 5748Tal kyrkjelege vigsler 1091 1002 967Tal kyrkjelege gravferder 4446 4474 4394Tal gudstenester sundag 6639 6573 6598Gudstenestedeltakarar sun- og helgedagar 660531 656548 655579Gjennomsnitt sundag 99,5 99,9 99,4Tal gudstenester totalt 9024 8634 8525Gudstenestedeltakarar totalt 818862 815506 803362

*Tal frå SSBs årsstatistikk 2014.

Nøkkeltal for årsrekneskapen

2014Tal årsverk 179,3- herav i presteteneste 161,7Samla tildeling post 01 134 190 000Utnyttingsgrad post 01 99,7%Driftsutgifter 129 435 673Lønnsandel av driftsutgifter 116 896 700Andel løn brukt i prestetenesta 107 839 347Lønsutgifter per årsverk 666 910

FOTO: RAGNHILD TVEIT



Frå eit Lys Våken-arrangement i Herdla kyrkje. FOTO: MARIT HOMMEDAL

2.1.5 Samarbeid med andre (kyrkjelege fellesråd,frivillige kristelege organisasjonar osv)

I Bjørgvin bispedøme er det 184 soknmed tilhøyrande sokneråd. Det er 59kommunar, med tilhøyrande kyrkjelegfellesråd. Bispedømet har nært sam-arbeid med frivillige, kristelege organisa-sjonar og har eit formelt samarbeid medmisjonsorganisasjonane gjennom SMM(Samarbeidsråd for menighet og misjon)

2.2 Omtale av organisasjonen

2.2.1 Leiingsstruktur

Organa Bjørgvin biskop og Bjørgvin bispedømeråd har felles administrasjon

lokalisert i Bergen. Bispedømerådet er tilsettingsorgan, biskopen leier preste-tenesta. I bispedømet er det ti prosti somkvar for seg er tenesteområde for pres-tane. Dei øvrige kyrkjeleg tilsette har i ho-vudsak fellesrådet som arbeidsgjevar.

2.2.2 Tilsette og årsverk fordelt på verksemd

I Bjørgvin bispedøme er det tilsett 174prestar og prostar i 172,4 årsverk. Ved bi-spedømekontoret er det tilsett 18 perso-nar i 17,7 årsverk. Desse har bispedøme-rådet som arbeidsgjevar.

2.2.3 Lokalisering

Bjørgvin bispedøme er geografisksamanfallande med fylka Hordaland ogSogn og Fjordane og har 59 kommunar

med til saman 620 527 innbyggjarar. Ber-gen er den største byen, med om lag 275100 innbyggjarar. Bjørgvin er mellom deibispedøma der delen av innbyggjararsom er medlemer av Den norske kyrkjaer høgast. 79,2 prosent er kyrkjemedle-mer i Bjørgvin mot 74,9 prosent i snittfor heile landet.

2.2.4 Organisasjonstruktur/organisasjonskart

2.2.5 Volumtal for bispedømet:Sjå tabell side 5..

Biskopen i Bjørgvin Bjørgvin bispedømeråd

Stiftsdirektør

Kyrkjefagavdelinga Administrasjonsavdelinga



0

2000

4000

6000

8000

1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014

Gudstenester på sun- og heilagdagarGudstenester med nattverdGudstenester utanom sun- og heilagdagar

FIG 1: Gudstenestefrekvens

0

200 000

400 000

600 000

800 000

1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014

Delt sun- og heilagdagarDelt utanom sun- og heilagdagarNattverddeltakarar

FIG 2: Gudstenestedeltaking

27,5

55,0

82,5

110,0

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Gjennomsnitt gudstenestedeltaking, sun- og heilagdagarGjennomsnitt gudstestedeltaking utanom sun- og heilagd.Gjennomsnitt nattverddeltakingGjennomsnitt gudstenestedeltaking totalt

FIG 3: Gudstenestedeltaking - gjennomsnitt

3. 1 Gudstenesteliv

Delmål: Den norske kyrkja skal vera ei lands-dekkande, lokalt forankra kyrkje

Indikator 1: Gudstenestefrekvens sun- og helgedagar (FIG. 1)

2012 2013 2014Tal gudstenester sundag 6639 6573 6598Gudstenester andre dagar - 2061 1927

Delmål: DNK skal ha ei oppslutning som stad-festar karakteren av å vera folkekyrkje

Indikator 2:

Prosentvis endring i gudsteneste-deltaking (FIG. 2 - FIG. 3)

2012 2013 2014Gjennomsn. sundag 99,5 99,9 99,3

Talet på gudstenester og frammøte erstabilt. Gjennomsnittleg er det 99,4 påkvar sundagsgudsteneste, det er ein halvprosentpoeng lågare enn i 2013.

Det er 25 fleire sun- og heilagdagsguds-tenester i 2014 (6598) enn i 2013 (6573).Dette er innanfor normale kalenderav-hengige svingningar. Oppmøtet på sun-og heilagdagar er omlag det same, 0,1prosent lågare enn i 2013 (656548 i 2013og 655579 i 2014).

Når det gjeld andre gudstenester utan-om sun- og heilagdagar (1927 i 2014 mot2061 i 2013) varierer det frå år til år, noko

som er naturleg sidan dette ikkje er fastegudstenester. Det er 6,8 prosent færredeltakarar i 2014 enn i 2013 (147683 i2014 mot 158508 i 2013), dette samsvarermed nedgangen i talet på gudstenesterslik at gjennomsnittsframmøte helt segstabilt på 76,6 i 2014 (mot 76,9 i 2013).Dette var ein oppgang på 11 i gjennom-snitt frå 2012. Det er grunn til å tru at nårauken i gjennnomsnittet har halde seg hardet samanheng med at trusopplæringa idei store kyrkjelydane ofte fører til fleirespesialgudstenester på andre dagar ennsundag og at dette er likt frå år til år.

Talet på gudstenester totalt har gått nedmed 1,3 prosent (109 frå 8634 i 2013 til8525 i 2014), og talet på deltakarar harogså gått ned 1,4 prosent (11794 frå815056 i 2013 til 803262 i 2014) slik atgjennomsnittleg oppmøte er om lag detsame som i 2013 (94,2 i 2014 og 94,4 i2013).

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

100

0

90

80

10

20

30

40

50

60

70

FIG 4: Konfirmerte av døypte 15-åringar

Sogn og FjordaneHordaland

0

375

750

1125

1500

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

FIG 5: Inn- og utmelde

UtmeldeInnmelde

0

1750

3500

5250

7000

1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014

DåpshandlingarKonfirmerte (delteke i forbønshandlinga)

FIG 6: Dåpshandlingar

III Aktivitetar og resultat i 2014



NattverdBåde talet på nattverdgudstenester ognattverdgjester går litt ned, vel to prosenttil 2012-nivå, etter å ha ha auka tre år pårad (2011-2013). Gjennomsnittleg natt-verddeltaking er den same, 37. Det føre-bels talet på nattverdgudstenester er:4277 i 2014 mot 4399 i 2013, nattverddel-takarar var 156209 mot 160586 i 2013.

Det er vanskeleg å seia noko om natt-verddeltaking på vanlege gudstenester utfrå dette talet fordi SSB-statistikken ikkjeskil mellom nattverd i høgmessa og natt-verdsgudstenester på aldersheim. Aukendei siste åra fell saman med ny gudstenes-teordning med oppfordring til fleire natt-verdgudstenester så det er grunn til å trudette er bakgrunnen for auken dei sistefem åra og ikkje fleire institusjonsgudste-nester. Det hadde vore ein fordel om SSBhadde endra skjemaet sitt på dette feltet.

Indikator 3: Del konfirmerte av døypte 15-åringar (FIG. 4)

Konfirmerte av døypte 15-åringar (%)

2012 2013 2014Sogn og Fjordane 86,2 87 88,4Hordaland 73,6 72,4 71,5

Indikator 4: Endring i talet på kyrkjelege vigsler

2012 2013 2014Tal kyrkjelege vigsler 1091 1002 967

Det er 35 færre vigslar og to færre for-bønshandlingar for borgarleg inngåttekteskap, frå 20 i 2013 til 18 i 2014.

Indikator 5: Del kyrkjelege gravferder av talet på døde

2012 2013 2014Tal kyrkjelege gravferder 4446 4474 4393

Det var ein nedgang på kyrkjelege grav-ferder på tre prosent.

Inn- og utmelding (FIG. 5)

Dei førebels tala viser at 105 melde seginn, like mange som i 2013, medan nes-ten dobbelt så mange melde seg ut, 1224mot 649 i 2013. Det er like mange somunder sist kyrkjeval og det er nærlig-gande å tru at det skuldast avrøystinganeom vigsel eller forbøn for likekjønna på

kyrkjemøtet, då mange melder at utmel-dingane kom på den tida.

3. 2 Dåp og trusopplæring

Dåpstal for Bjørgvin (FIG. 6)

Tendensen når det gjeld dåp i bispedømeter urovekkande. Sjølv om tala frå 2014ikkje er kvalitetssikra og alle tal ikkje erkomne inn, er tendensen ein talmessig ogprosentvis nedgang i dåp. Dei førebels talaviser at nedgangen er større enn fem pro-sent. I Bergen by er tendensen sterkare,der viser dei førebelse tala at 1623 barnblei døypte i Bergen i 2014. Det er 184 fær-re enn året før og en nedgang på 10,2 pro-sent. Nedgangen er størst i Domprostietmed 100 færre born, frå 596 i 2013 til 496 i2014, ein nedgang på 16,8 prosent.

Tendensen er ikkje lik over heile bispe-dømet. Det er rapportert ein auke i dåps-talet i Sunnhordland, Nordhordland oggamle Indre Sogn prosti.

Det er gjort nokre undersøkingar for åfinna ut kvifor dåps-talet går ned. I«Rapport fra fokusgruppeundersøkelseom dåp» laga for kyrkjerådet av IpsosMMI i november 2014 er konklusjonenat det kan sjå ut som om dåp i større grader uttrykk for eit val som foreldra gjer ogdet er mindre vekt på familetradisjon ogforventningar frå omgjevnadar.

Når foreldra får større fridom til å vel-ja følgjer også ei oppleving av ansvar.Har ein fyrst gjort eit val om dåp skal detgjerast av «dei rette grunnane» og veranoko ein kan stå for, og som uttrykkereins eigen identitet og verdiar. Dermedvil haldninga til kyrkja og eiga tru spelasterkare inn enn før.

Alder: 1 år 2 år 3 år 4 år 5 år Endring Endring 1-2 år 1-5 år

Bjørgvin 77% 80% 82% 83% 89% -3,3% -11,9% Totalt 76% 77% 78% 80% 85% -1,4% -9,2%

Dåpsprosent av fødde 2009 2010 2011 2012 2013Hordaland 72,2 70,5 70,1 68,0 67,1Sogn og Fjordane 97,2 99,8 98,8 95,2 93,4Bergen 58,6 56,2 56,3 54,0 52,5Bjørgvin bispedøme 76,1 75,2 74,8 71,5Heile landet 67,8 66,9 66,4 63,7 62,0

Dåpstal i bispedømet– 5-årsperspektiv 2009 2010 2011 2012 2013 2014*Bjørgvin bispedøme 5810 5708 5598 5407 5216 4945Talmessig endr. frå året før -20 -102 -110 -191 -191 -271Prosentvis endr. frå året før -0,34 -1,76 -1,93 -3,41 -3,53 -5,20

* Ukorrigerte tal, innsamla gjennom prostane

Dåpstal fordelt på prostia 2013 2014 Endr. Endr. %Bjørgvin bispedøme 5216 4945 -271 -5,20 %Bergen domprosti 596 496 -100 -16,78 %Fana prosti (gamle) 786 744 -42 -5,34 %Arna og Åsane prosti (gamle) 425 383 -42 -9,88 %Sunnhordland prosti 605 633 28 4,63 %Midhordland prosti (gamle) 315 320 5 1,59 %Nordhordland prosti (gamle) 436 442 6 1,38 %Hardanger og Voss prosti (gamle) 400 358 -42 -10,50 %Indre Sogn prosti (gamle) 217 229 12 5,53 %Ytre Sogn prosti (gamle) 110 102 -8 -7,27 %Sunnfjord prosti (gamle) 400 323 -77 -19,25 %Nordfjord prosti 312 301 -11 -3,53 %Vesthordland prosti 644 614 -30 -4,66 %

Prostigrensene er endra, så for samanlikning er prostia frå 2013 nytta.

Indikator 1: Del døypte av tilhøyrande, born som er 1-5 år 1. januar 2014



Det er òg fleire enn før som seier at deiikkje vil velja for borna, men vil la bornavelja sjølv og difor ikkje har dåp når dei ersmå. Undersøkinga viser også at korleisdåpsforeldre vert møtte og kor enkelt deter å få dåp ein dag som passar, kan betynoko for om ein vel dåp. Det same gjeldkvaliteten på dåpsgudstenestene. Dette ernoko som kyrkja kan gjera noko med ogdet er t.d sett i gang arbeid for betre kva-litet på dåpsinformasjonen i Bergen. Det-te er også eit tema på biskopen sine visita-sar og møte med prestane.

Delmål: Den norske kyrkja skal formidle evangelisk-luthersk tru og tradisjon og tilby trusopplæring til alle døypteborn.

Indikator 1: Opplæringstilbod i timar

2012 2013 2014Timar 214 189 185,2

Snittalet for timar i godkjent trusopplæ-ringsplan i Bjørgvin viser ein jamn «ned-gang», men likevel vert det meir trusopp-læring for fleire. Bispedømet har satsa påkvalitet framfor kvantitet og har vore

strenge på kva ein godkjenner som breid-detiltak, men i heilskapleg vurdering tarein med alle tilbod kyrkjelyden har tilborn og unge.

Vi har mange svært små sokn, ogKvinnherad har til dømes 9 sokn og 12kyrkjer på tilsvarande ei stilling i trusopp-læring. Dersom ein skulle hatt LysVaken ikvart sokn ville det gitt 16 timar i kvar avdei ni planane med totalt 144t med Lys-Vaken. Å leggje til rette for ni slike helgerville kravd mykje organisering og planleg-ging. Dersom ein skulle få til dette er detberre 16-17 tiltak med tilsvarande timetaligjen for å dekke 315 timar i kvart av sok-na. Det fører oss inn i problematikkenrundt grisgrendt trusopplæring; der det ersmå kull og stor avstand mellom husa el-ler kyrkjene. Erfaringane er at borna istørst grad kjem dersom det skjer i den lo-kale kyrkja.

Vi arbeider aktivt for å hjelpe trusopp-lærarane til å få meir timar trusopplæringut av kvar time arbeid – vi er ikkje i målmed dette, men har i gang fleire forsøk.

Rapporteringssystemet fangar opp eindel ting, men i enkelte situasjonar kjemikkje alle timane med trusopplæring i småsokn fram. Det er både ei teknisk og ei pe-dagogisk problemstilling om korleis einskal utforme og skrive tiltak inn i planenfor å få rettast mogeleg tal ved rapporte-ringa. Med tida vil difor timetalet gå opp,og bli rettare.

For dei første planane som vart god-kjende er det høgare snittal for timar enni dei planane som har blitt godkjent deisiste år, difor går snittalet ned. Men detskal seiast at det har skjedd og skjer eiopprydding i nokon planar der ein juste-rer det ein ser var urealistisk, eller somikkje let seg rapportere på (fordi det er for

Dåps- 4-års 6-års Tårn- Lys Kon- Ettersamtale bok saml. agent Våken firm. konf. Total

Døypte imålgruppe 1792 2600 2533 2922 2091 2891 1627 16456Deltakarar 1816 1571 1007 872 710 2703 456 9135% 2014 101 60 40 30 34 93 28 56% 2013 101 56 35 29 27 93 23

Indikator 2: Deltakardel på nasjonale breiddetiltak

Advent i Herdla kyrkjeFOTO: MARIT HOMMEDAL



mange årskull og samlingar involvert).Stryn har til dømes 9 planar med om lag300 planlagde timar i snitt. Medan ein harrapportert i 2014 for ca. 100 timar i snitt.Her byggjer ein om planane. Det somtruleg kan skje er at vi går litt til ned i snit-talet for heile bispedømet før vi klarer åhauste frukter av betre planar og betrerapportering og så går oppover mot 315timar.

Størst i landetI Bjørgvin er vi størst i landet når detgjeld oppmøte på breiddetiltak i trusopp-læringa. Vi er det bispedømet som samlarflest innan kvar einaste kategori. Vi veksogså i prosent der det er mogeleg å vekse.Av bispedøma har vi høgst prosenttal forfireårsbok og konfirmasjon, vi er tredje

«best» på LysVaken og 6-årstiltak, og på4. plass for Tårnagenthelg. Dei nasjonalebreiddetiltaka er motorar i mange trus-opplæringsplanar, og trekkjer i snitt fleiredeltakarar enn eigenutvikla tiltak. Ei inn-vending mot dei nasjonale breiddetiltakaer at til dømes LysVaken og Tårnagen-thelg er svært ressurskrevjande arrange-ment som krev mykje av stabar og frivilli-ge medarbeidarar. Men truleg gjer denfelles profilen og marknadsføring «sals-arbeidet» enklare. Tilbodet er blitt kjentog kvaliteten på opplegget er bra. Det eini alle høve kan slå fast er at tiltak som harvore innarbeidd lengst har størst pro-sentvis oppmøte (dåpssamtale og konfir-masjon), deretter kjem 4-årsbok deretter.Elles er det ein fallande tendens med al-der – høgare alder gir lågare oppmøte(unnateke konfirmasjon). Tiltak for 6-

åringar har raskt fått eit innpass, LysVa-ken er godt innarbeidd, medan Tårn-agenthelg er litt etter LysVaken i prosent-tal. Etter konfirmasjon er det fleire staderein har lykkast godt, men dei fleste staderslit ein med å finne eit tiltak som gjer atungdommane kjem.

Mange stader i Sogn og Fjordane luk-kast ein godt med Minikonfirmant-opp-legg. Kanskje kan det ha potensiale i segtil å bli eit nasjonalt breiddetiltak?

Er tala så rosenraude som dei kan sy-nast? Er vi på rett veg i trusopplæringa?Tala viser at ein lykkast godt med mykje,men det er for tidleg å seie noko om ten-densar ut frå desse tala. Det har å gjeramed at prosti for prosti får godkjent sineplanar for trusopplæring, kjem inn idriftsfasen, og blir tatt med i talgrunnlagafor denne statistikken. Først frå



2017/2018 er talmaterialet så komplett atein kan sjå reell vekst eller tilbakegang.

Lokale tilbod samlar flestTala frå statistikken vert ikkje betre enndei tala ein legg inn. Og ein ser at det erfleire mindre feil i talmaterialet. Fellestil-tak mellom fleire sokn og kva ein gjer vedavlysing er kjelder til feilrapportering.Lærdommen er at barn og unge helstkjem når tiltak skjer i eigne sokn. Så der-som det bur tre barn i eit sokn og ingen avdei reiser 20-30 kilometer (eller meir) tilnabosoknet for å ta del i tiltaket der, stårdet eit oppmøte på 0 av 3 og 0 prosentoppmøte for det soknet. I soknet der deiarrangerer tiltaket kan det komme 8 av 10barn og ein har då 80 prosent oppmøtefor dei. Reiseavstand til staden tiltaket

vert arrangert har altså noko å seie foroppmøteprosenten. Der ein slit medoppmøtet i distrikta er organiseringa(sentralisering) av arbeidet ofte ein med-verkande årsak. Ein måte å møte dette påer å samle fleire årskull og heller ha tilbo-det lokalt.

By og landEin ser klare ulikskapar mellom by ogland, eller bynære strok og grisgrendtestrok. I eininga Førde, Holsen og Hauke-dalen ser ein at i Førde kom 23 av 143 på6-årstiltak. Prosenttalet der er betre ennfor mange einingar i Bergen by, men littutanfor Førde i Holsen og Haukedalenkom 9 av 9 på tilsvarande tiltak. I Bergenhar fleire av dei nyare breiddetiltaka somLysVaken og Tårnagenthelg oppmøte-

prosentar på mellom 5 og 20. I materialetvi sit på no er Fana prosti og prostia iSogn og Fjordane med. Nytt for 2014 varat ein fekk med Sunnhordland prosti.Det tala først og fremst viser er at Sunn-hordland prosti trekkjer opp snittpro-senten. Fana prosti er i Bergen, og har re-lativt låge prosenttal, men store årskull. ISogn og Fjordane er oppmøteprosentenbetre. I 2015 kjem tidlegare Midhordlandprosti med, i 2016 Hardanger og Voss ogNordhordland, og i 2017 Arna og Åsane,Domprostiet og Vesthordland. Det betyrat prosenttala truleg vil halde seg i 2015og 2016 for så truleg å gå ein del ned i2017.

Samarbeid kyrkje - skule/barnehage

Indikator 1: Gjennomsnittleg tal på skule- og barnehagegudstenester

2012 2013 2014Skulegudstenester 429 441 423

77 896 born var på skulegudsteneste, snitt:184 pr. gudsteneste. I plan-rettleiinga og ialle innføringskurs har det vorte haldefram kor viktig eit godt skule/barnehage-og kyrkje-samarbeid er. Sjølv om det ikkjekan teljast timar på dette i planen, er det eiviktig side ved kyrkjelyden sitt arbeid at deikan dokumentera eit godt skule-kyrkje-samarbeid som vedlegg til planane.

Eit døme frå Birkeland sokn i Bergen: På disse trinnvise møtepunktene har ca1020 elever – fordelt på 38 klasser vært ikontakt med kirken i løpet av 2014. (28besøk i kirken / 21 besøk på skolene)

Barnehagegudstenester243 gudstenester, 16411 born, gjennomsnitt 67 pr. gudsteneste

For skule/barnehage-kyrkjesamarbei-det ser ein at det er svært sårbart vedskifte av personale i kyrkja (prest/kate-ket/trusopplæringsmedarbeidar) ellerved leiarskifter/skifte av kontaktpersoni skule/barnehage. Stader med stabiliteti stab har over tid bygt opp svært godtarbeid der ein har «funne ut av det» ogbygt opp tillit. Tilliten vert årleg utfor-dra før jul av aksjonar frå Humanetiskforbund. Aksjonane skaper uro, og gjerpartane i samarbeidet forsiktige og tid-vis redde for å trø feil.

Påskevandring i Stord kyrkje. FOTO: JAN OVERWEG



Trusopplæringa - eit læringsfellesskapErfaringane frå trusopplæringsrådgjevarane viser at fellesskapen er nødvendig både for å læra og for å ha ein stad å dela gleder og utfordringar.

Stadig betreI 2014 har vi godkjent fire nye planar etterein grundig prosess og tett kontakt medmentor og einingane i tidlegare Midhord-land prosti. Det har vore samlingar der ei-ningane har presentert sine planutkast ogfått respons frå andre einingar og frå råd-gjevar i bispedømet. Planane vert betre årfor år sidan erfaringane frå kvar rundemed godkjenning kjem dei til gode somkjem etter i arbeidet. For ein del av dei før-ste godkjente planane er det snart trongfor revisjon, sidan ein har gjort seg ein delpraksiserfaringar. Det er tiltak som harvist seg å vere for ambisiøse, for litegjennomtenkte, eller som ein rett og slettikkje har fått opp og gå av ressursårsakareller fordi for få har meldt seg på. Å prøveer å lære og å utvikle – og vi blir stadig be-tre også av å gjere ting som ikkje lukkastheilt.

Stadig fleireDei tre siste prostia i bispedømet fekkløyving til å starte planarbeidet i 2014. Tilsaman vart det 20 sokn. 16 sokn innanforBKF (Bergen kirkelige fellesråd), og fireutanfor. Vi hadde innføringskurs på dag-tid i kvart prosti for staben. Her fokusertevi på endringane som skjer i kyrkja og en-dringane som skjer pga. trusopplæring, vihadde tverrfaglig gruppearbeid og idé-myldring om korleis ein kan involvere lo-kalt kulturliv i planarbeidet. Erfaringanevar ulike frå stad til stad – der heile sta-bane stilte vart nytta størst. For samlinga iDomprostiet fekk vi med ein trusopplæ-ringsmedarbeidar som delte frå sine erfa-ringar med planarbeidet.

På kveldskursa for stab, sokneråd ogfrivillige har ønsket vore å få til involve-ring, eigarskap og engasjement – og vitrur at vi har lukkast med det. Det er obli-gatoriske kurs med ein del formelle in-formasjonar, men vi har fått gode evalue-ringar på dei. Vi delte ut evalueringsskje-ma på to kurs, og fekk over 5 i snitt på båe(skala 0-6). Oppmøtet frå sokneråd ogstabar har vore litt skiftande, med underti i nokre mindre by-kyrkjelydar – då erdet vanskeleg å få til brei eigarskap i sok-na. Det er stor skilnad i kor lett det er å fåpå plass desse kursa. Det var vanskele-gare å få kursa til i sentrumsnære strøk,enn litt lengre ut frå bykjerna.

Å nå utKorleis skal ein favne fleire, og nå ut medtrusopplæringa? - er eit tema vi stadigvender tilbake til. På kurs, samlingar ogkonferansar har vi tatt opp temaet frå uli-ke vinklar. Tema som omdømme, sjølv-forståing, mediekommunikasjon ogmarknadsføring har vi arbeidd mykjemed i 2014, og vi ser allereie gode spor et-ter det. I haust etter kurset med konsu-lentane frå «Himmelhøgt» har vi settmange medieoppslag om trusopplæring iBjørgvin i lokale medier. Trusopplæringahar eit fokus på mengda, kvantitet, menogså kvalitet.

Å nå innFører trusopplæringa til endring i livet tilbarn og unge ein kjem i kontakt med?Det er litt tidleg å konkludere på dette

området, men vi får i årsrapportsamtalarog ved andre treffpunkt del i mange his-toriar om «Det gode møtet». Vi høyrerom oppglødde og nøgde born som harhatt «den beste dagen i livet mitt» på trus-opplæringstiltak, og tilsette i trusopplæ-ringa som opplever «gylne moment» dåalt arbeid og strev får si «løn». Men når viinn til oss sjølv i det daglege (sjå under)?

Å ha nokon å spele påVi ser ein stor slitasje og høg turnover itrusopplæringsstillingar. Det er ikkjenoko godt vitnemål. Noko av det vi fortida satsar mest på i Bjørgvin er å ha sta-der der vi kan dele gode og dårlige erfa-ringar. Vi må få dele gleder og sorger,suksessar og nederlag – og det gjer vimellom anna på årsrapportsamtalane.

Vi identifiserer også ei trong for opp-følging. I slike utflytande stillingar somvi har i kyrkja må vi turnere arbeid og fri-tid, heim og oppgåver, og det er alltidmeir å gjere, eller som kunne vore gjort.Det ein skal dele er også nært – det hand-lar om tru og liv. Gud gir, men gir han forlite? Vi deler, men deler vi for lite? Får videt vi treng til arbeidet? Dette er spørs-mål som trusopplærarar og andre i kyr-kjelege stillingar kan bale med. ABV, vei-ledning, mentoring, coaching eller lik-nande tilbod kunne nok motverke slita-sjen og hindre ein del av turnoveren. Hermå vi nok saman finne ein god veg – slikat dei som står åleine kan ha nokon somer der for seg, når dei skal vere der for såmange.



Ungdom:

Mål: Ungdomsarbeidet aukar etter ungdomsåret.

Indikator 1: Gj.snittleg tal på tiltak for ungdom.

Bjørgvin bispedøme har eit rikt og godtarbeid for ungdom. Kyrkjeleg årsstatis-tikk tek føre seg nokon tiltak som vertmålte. I denne tabellen kan ein samanlik-na desse med åra før. Ein har ikkje haldesame nivå på aktivitetane som i 2013under «Ungdomsåret», men det ligg hø-gare enn 2012. Det er også mykje godt ogviktig ungdomsarbeid som skjer i kyrkje-leg regi, men som ikkje blir fanga opp i

SSB-statistikken. Det arbeidet dei kristnebarne- og ungdomsorganisasjonane gjermed sine samlingar, leirar, tilbod om akti-vitetar, deltaking på KRIK-ARENA,Skjærgårds, ULM, TT og andre storsam-lingar vert ikkje fanga opp. Heller ikkjedet gode styrearbeidet og fokus på ung-domsdemokrati som skjer i mange avdesse organisasjonane.

Indikator 2: Tal på deltakarar på ungdomstinget

Ungdomstinget hadde i 2014 100 pro-sent auke i deltakinga (frå 20 til 40 delta-karar). Det kan vera ei frukt frå Ung-domsåret og satsinga på Ung Katedral iSt. Jakob. Ungdomsrådet har hatt fem

Gudst.- Klubb Andre Klubb/ Annafor kafé tiltak kafé Sport Leiar- opp- Week- Anna

Tiltak ungdom (13-15) (13-15) (16 + ) kurs læring end2014 305 76 54 55 33 86 17 97 452013 316 71 69 51 48 77 26 71 332012 282 71 45 42 47 69 - - 22

Frammøte2014 34744 1981 893 1413 555 703 194 1665 7342013 37000 2897 1468 1217 695 706 222 1368 9842012 30000 2073 656 1048 627 543 - - 269

FOTO:LIV-HELGA HAMMEREN FURE

møte. Dei har vore representerte påUngdomens kyrkjemøte (tUKM) i Sta-vern 2014. Dei har arbeidd med saker fråUngdomstinget og saker frå UKM. Kyr-kjefagavdelinga har gått gjennom sakenefrå Ungdomstinget og følgt opp på den-ne måten. Ungdomsrådet har berre hatteit møte med bispedømerådet. Bispe-dømrådet har ikkje kome med eigne sa-ker til ungdomsrådet.

Det er eit ynskje i ungdomsrådet at ung-dom på lokalt nivå kan bli meir delaktige iplanlegginga av t.d gudstenestene.

Tal på tiltak for ungdom



Bjørgvin bispedøme hadde i 2013 ei storsatsing: Ungdomsåret 2013.

Mange tiltak vart sett i gang og vårt inn-trykk var at det var til inspirasjon både fordei som alt dreiv tiltak for ungdom og eininspirasjon til å starta noko nytt.

I statistikken ser vi det som var forven-ta. Når det gjeld ungdomsgudstenesterser vi ein oppgang i ungdomsåret 2013 ogein liten nedgang i 2014, men stadig hø-

gare enn 2012-nivå. Dette er ikkje uventadå det var mange særlege tiltak i sambandmed Ungdomsåret.

I ungdomsåret tok Bergen domkirkemenighet initiativ til å ta i bruk St. Jacobkirke som permanent ungdomskatedral.Både studentprestane og KFUK/KFUMhar lagt sine gudstenester der slik at det noer ungdomsgudsteneste kvar sundagkveld, alltid med kyrkjekaffi og sosialtetterpå. I snitt har det vore over 50 delta-karar på desse gudstenestene.

Når det gjeld meir langsiktige tiltak erdet gledeleg å sjå at talet på leiarkurs au-kar. Dette var ei av satsingane i ungdoms-året, og vi tolkar talet slik at ein del kom igang i 2014. Det var 70 leiarkurs i 2012 og86 i 2014. Talet på deltakarar på leiarkurshar gått opp frå 574 i 2012 til 703 i 2014.Også talet på ungdomsklubbar og ung-domskaféar har gått opp, deltakartalet hargått opp med 35 prosent frå 1048 i 2012,1217 i 2013 til 1413 i 2014.

Opplæring for vaksneMed så stort fokus på trusopplæring forgruppa 0-18 år har andre sider kommened på prioriteringslista ein del stader.

Vaksenundervisning, bibeltimar, bibel-grupper og liknande der ein går meir idjupna enn på gudstenesta er ein føre-

setnad for å lukkast også med trusopp-læringa for born og unge. For kven skalundervise barn og unge, kven skal hakunnskapen og korleis kan ein gje denvidare i heim og kyrkje – her er det ikkjetilstrekkeleg med løna innsats. Opplæ-ring for vaksne tener til meir kunnskap,til fellesskap og til medarbeidarskap.Lukkast ein med gode opplæringsmiljøfor vaksne i kyrkjelyden vil det vitaliserearbeidet. Bjørn Nygaard har utarbeiddeit Alpha-liknande konsept kring «Denapostoliske trusvedkjenninga» i 2014 isamarbeid med bispedømet. Ressurs-

heftet vart gjort ferdig til stiftsmøtet ogdistribuert til alle prestane i bispedømet.På stiftsmøtet var det eit seminar om te-maet undervisning for vaksne og etterkonfirmasjonsalderen. Bjørn Nygaarddeltok, andre opplegg vart presentert,det vart oppmoda til å utvikle eigne kon-sept, og vi hadde tid til litt erfaringsut-veksling frå arbeid som er i gang. Utoverhausten var vi i samtale med fleire kyr-kjelydar som vil ta opp att undervis-ningskveldar for vaksne.

Resultata av dette vert ikkje synlegefør i 2015.

Dobla deltakartal på Ungdomstinget. FOTO: ARNT JOHAN VISTNES

Følgjer av ungdomsåret



3.3 Kyrkje og samfunn

3. 3.1. Diakoni

Styringsparameter: Legge til rette for åstyrke kyrkjelydane som diakonale fel-lesskap, fremja alternativ til forbrukar-samfunnet sine ideal, bidra til bære-kraftig forvalting av skaparverket,kjempa mot det som trugar menneske-livet, helse og menneskeverd og inte-grere fleirkulturelt og internasjonaltperspektiv og engasjement.

Resultatmål 1. Talet på diakonar/diakoni-medarbeidarar.

Resultatmål 2. Utbreiing av diakoniplanar.

Indikator 1: Delen kyrkjelydar som har diakonal betening: 32, ein auke på to.

Indikator 2: Delen sokn med lokal plan: 106. To nye diakoniplanar godkjende.

Om vi måler aktivitetane opp i mot sty-ringsparameter, resultatmål og indikato-rar, har 2014 vore eit godt år for Bjørgvinbispedøme. Særleg har det vore arbeiddaktivt med måla om helse og menneske-verd og det å integrere fleirkulturelt oginternasjonalt perspektiv og engasjementi kyrkjelydane.

Talet på diakonar har hatt ei lita auke (2stk.) medan 2 nye diakoniplanar er god-kjende. Talet på kyrkjelyder med diakonalbetening er og auka i og med tilsetting avto nye diakonar i to 100 % stillingar.Bjørgvin bispedøme har samstundes my-kje å gå på. Av 32 diakonar og diakoniar-beidarar er berre 17 omfatta av statlegetilskot. Det kan vere krevjande for dei fel-lesråda som ikkje har statleg tilskot å opp-retthalda desse stillingane då dei er av-hengig av velvilje frå kommunar, privategjevarar og andre.

Eit positivt forhold og eit særs godtgrep for å legge til rette for å styrke kyr-

kjelydane som diakonale fellesskap, kjem-pa mot det som truer menneskelivet, ogfokusere på helse og menneskeverd harvore nyskapinga «Diakoni i Bjørgvin».Dette økumeniske og ikkje-formelle nett-verket bind saman kyrkjelydar og diako-nale insitusjonar, lag og foreningar. Fru-kostmøta bidreg på ein god måte i dettearbeidet. Samstundes vart «Bjørgvin dia-konikonferanse» den møtestaden for tru,fag og personleg kveik arrangørane håptepå. Tilbakemeldingane var eintydige: det-te må gjentakast. Det er håp om å arran-gere konferansen annankvart år.

Ei anna god oppleving som tyder på atmøter «på tvers» er ein god ting, var dengrøne fagdagen om diakoni som skulevore arrangert i 2014, men som vart ar-rangert 16. februar 2015 på Søsterstuene,Haraldsplass. Fokus var Klimapilegrim2015, Skaparverkets dag og Grøne kyr-kjelydar. Tilstades var grøne prostikon-taktar, diakonar/ diakoniarbeidarar, Kir-kens Nødhjelp sine distriktskontakter,ressursgruppa for miljø og rettferd. Pros-tar og styret for Samarbeid Menighet ogMisjon i Bjørgvin (SMM) var òg inviterte

Bjørgvin diakonikonferanse samla fullt hus frå ulike diakonale aktørar då den vart skipa til for første gong. FOTO: JENS Z. MEYER



men dei kom ikkje. Tilbakemeldingane pådenne dagen var også svært positive. Ogdet slår oss: dager som bidreg til å løfteblikket og fokuserer på kvifor vi er kyrkje,ser ut til få gode tilbakemeldingar. Så ogsåmed misjons- og diakoniturneen «La livetvinne». (meir om den i kapitlet om mi-sjon).

3.3.2 Menneske med utviklingshemming

Arbeidet med og for menneske med ut-viklingshemming er viktig for kyrkja, ogdet vert gjort godt arbeid mange stader ibispedømet. Det trengs likevel ei klårare

prioritering av dette arbeidet, og ei betresamordning. Det kan vere mykje å tenepå å samle informasjon og distribuereidear og moglege arbeidsformer betre.

Det var vikar i stillinga som rådgjevarpå dette feltet i 2014, og var oppe tildrøfting om stillinga skulle lysast ut somheil stilling, då rådgjevar Leif Arne Øk-land sa opp. Etter ei grundig drøfting oghøyring valde bispedømerådet å lyse utei heil stilling som rådgjevar for inklude-rande kyrkjeliv, med tilsetting i februar2015. Det er eit viktig signal om kor vik-tig dette arbeidet er i kyrkja. I ei tid medstore omstillingar i høve det endra for-holdet til staten er det særs viktig at men-neske med utviklingshemming, og men-

neske med andre funksjonsnedsettingarikkje blir gløymde.

3.3.3 Forbruk og rettferd

Resultatmål: Fleire kyrkjelydar vert grøne kyrkjelydar.

Indikator: Tal på grøne kyrkjelydar: 21

Miljø og klima fekk ein stor del av pro-grammet for Stiftsmøtet 2014. Det harikkje kome nye grøne kyrkjelydar i Bjørg-

Redaktør i Bergens Tidende, Gard Steiro, møtte prostar og kyrkjeverjer på den årlege leiarkonferansen. Han var tydeleg på sine ønskje til kyrkja. FOTO: JENS Z. MEYER



vin i 2014. Dette heng truleg saman medat det for tida ikkje er ein eigen rådgjevarfor miljø og forbruk ved bispedømerkon-toret. Det har vore sett på ny struktur forarbeidet med grøne kyrkjelydar på sen-tralt hald i 2014. Dette var ikkje klart førseint på hausten. I Bjørgvin skal kvartprosti ha ein grøn prostikontakt. Dei haretterlyst resultatet av arbeidet med grønekyrkjelydar, og vi vonar større innsats pådette området i 2015.

3.3.4 Kommunikasjon og samfunnskontakt

Kyrkja er ein relevant aktør i mediesam-funnet.Kyrkja er ein tydeleg og konstruktiv ak-tør i det norske samfunnet i samarbeidmed styresmakter, livssynssamfunn, kul-turliv og ulike organisasjonar.

Resultatmål: Utvikla velfungerande heimesider

Indikator: Treff på heimesidene

Desember 2013 Desember 20141504 økter 4686 økter - 151 pr. dag

På grunn av feil i statistikk knytt til den nye nettsi-dene, har vi ikkje tal for Bjørgvin sine nettsider førdesember.

Bjørgvin sine nye nettsider vart opna 3.september. I etatsstatistikken står detoppført 34 861 treff. På grunn av feil i sta-tistikk knytt til den nye nettsidene, har viikkje tal for berre Bjørgvin sine nettsiderfør desember.

PresseklippDet vart i 2014 registrert om lag 550 rele-vante presseklipp på biskopen i Bjørg-vin, 64 av desse var for fungerande bis-kop Jan Otto Myrseth då biskop HalvorNordhaug hadde studiepermisjon/varsjukmeld hausten 2014. Papirutgåvenetil Dagen, Vårt Land og BT dominerersaman med Dagen.no og NRK.

Tema med mange oppslag: HalvorNordhaug sin kritikk av teaterstykket «IGuds navn», samliv mellom likekjønna,reklame i Bergen sentrum, Konflikt iOstereidet sokn og visitas i Sportsklub-ben Brann. Jan Otto Myrseth fekk mykjemerksemd fordi han var den biskopensom var først på banen i kritikken av det

kommersielle samarbeidet mellom prin-sesse Märtha Louise sin engleskule ogLisa Williams, som meiner ho kan hakontakt med dei døde. Myrseth var eitpar gonger gjest på TV 2 frokost-TVlaurdagsmorgonen, der han kommen-terte aktuelle saker. Bispedømerådet ogadministrasjonen er i mindre grad i me-dia enn det biskopen er.

3.3.5 Kultur

Styringsparameter: Vidareutvikle og styrke kyrkja si rollesom kulturformidlar.

Resultatmål 1a: Auka statleg og kommunal finansie-ring av kultur i kyrkjene og/eller i regiav kyrkjelyd og bispedømeråd.

Resultatmål 1b: Auke privat finansiering av kultur ikyrkjene og/eller i regi av sokneråd ogbispedømeråd.

Resultatmål 2: Auka samarbeidet mellom kyrkja ogkultursektoren.

Resultatmål 3: Auka kyrkjeleg kulturkompetanse.

Indikator 1: Talet på kyrkjelege kulturtiltak som har motteke offentleg støtte.

55 kyrkjelege kulturtiltak i fellesråda hari 2014 søkt og motteke offentleg støtte(stat, fylke, kommune)

Pr. 15. april har vi motteke 49 svar på ei undersøking om kultur-støtte i 2014 som vart sendt alle fellesråd i Bjørgvin og sokn i Bergen. Tilsvarande undersøking for 2013 gav 80 svar.

Indikator 2: Talet på kyrkjelege kulturtiltak som harmotteke privat støtte.66 tiltak har motteke privat støtte.

Indikator 3: Talet på nye samarbeidstiltak i 2014: 27 nye tiltak, 6 av tiltaka vart organisertei samarbeid med andre sokn i same kom-mune, 2 i samarbeid med andre sokn i

andre kommunar, 1 med bispedømet, 2med fylkeskommune, 10 med kommu-ne, 12 med lag og organisasjonar og 5med andre samarbeidspartar.

Indikator 4: Talet på tiltak el. deltakarar på kompetansehevande tiltak i bispe-dømet: 4 tiltak, 63 deltakarar:

Sokna er aktive og gode når det gjeld åsøke offentleg støtte og meir reservertemed å oppsøkje private sponsorar. Deifleste kulturtiltaka organiserar deg sjøl-ve. Det trengs tid og overskot og enga-sjement for å utvikla støtteverdige sam-arbeidsprosjekt i nærmiljøet. Det er vik-tig for kyrkja si relasjonsbygging og sta-tus i samfunnet at slike tiltak blir opp-muntra, premiert og synleggjort i stati-stikkar, offentlege dokument og talar.

Vurdering: Bispedømet sin kulturrådgjevar funge-rar som ein kyrkjekulturell fødselshjel-par og koplar, og har størst glede av å sjåat kyrkja sine kulturarbeidarar, både pro-fesjonelle og friviljuge, blir meir kompe-tente og trygge i si rolle som attraktivemedspelarar i det kyrkjelege arbeidsfelle-skapet og i det generelle kulturelle land-skapet i samfunnet. Dei gjennomførdetiltaka i 2014 har hatt ulike målgrupper:

1. Intern:Styrke kantorane – spesielt dei utanland-ske, i si rolle som musikalsk leiar i soknet,aktive bidragsytarar inn i t.d. trusopplæ-ringsarbeidet og effektive og kloke kul-turprodusentar lokalt. Bevisstgjere kul-turrådgjevarane når det gjeld deira sen-trale rolle som forvaltarar av kyrkjelegeskattar og kyrkjelydsbyggjarar, på lik lin-je med t.d. trusopplærarar.

2. Ekstern:Kyrkje og samfunn: Trekkje inn bådekyrkeverjer, prostar og sokneråd i utvik-lingsarbeidet rundt Kystpilegrimsleia –som er eit flott døme på synleggjering avkorleis sokna langs kysten no blir attrak-tive samarbeidspartnarar for både reise-liv, næringsliv og kultur og saman vil ut-gjere lappeteppet Kystpilegrimsleia.Grunnlovsjubileumsmarkeringa – Wel-havens tale, var eit lite, men vellykka pro-sjekt der partane frå museum, kyrke ogkommune, alle gav av sitt beste for å syn-leggjera verdiane i arven frå Eidsvoll.

Det har vore vanskeleg å samla kanto-rane. Svak økonomi er eit hinder for at dei



blir sendt på kurs eller fagdagar. Vi har vik-tige arbeidsoppgåver framfor oss når detgjeld rekruttering til kantoryrket. Det vilkrevje tiltak innan talentutvikling, utvik-ling av relevante studietilbod og auka til-gang til praksisplassar i kyrkjene. Vi måogså sette inn tiltak for å auke talet på soknsom har vedtatt Plan for kyrkjemusikk.

3.4. Rekruttering og ulønnamedarbeidarskap

Resultatmål 1: Rekrutteringa til vigsla stillingar vertstyrka

Resultatmål 2: Fleire vert engasjerte i frivillig teneste ikyrkja

Indikator 1: Tal på vigslingar: 9 presteordinasjonarog 1 diakon (sjømannskirken)

Indikator 2:

Tal på frivillige

2013 201411083 11048

Bjørgvin bispedømeråd hadde 103søknader til 21 prestestillingar. Søkjar-grunnlaget varierer, men det er jamt fåsøkjarar på stillingane. Med omsyn til atBjørgvin har høgast alderssamansetting ipresteskapet, vil rekruttering av unge sø-kjarar vere kritisk viktig i åra som kjem.

Når det gjeld kantorar er utdanningalagt ned i Bergen grunna svakt søkjar-grunnlag. Vi hadde fleire søknader omdispensasjon frå utdanningskrav til kate-ketstillingar. I Bergen aleine blei det til-sette fire kyrkjelydspedagogar i kateket-stillingar.

Bispedømerådet har starta arbeid medrekruttering langs fleire innfallsvinklar.Det er etablert tettare samarbeid medNLA, med omsyn til presteutdanning og

utdanning av trusopplærarar. Det er lagtressursar ned i Ungdomskatedralen,mellom anna med ei prestestilling medsærskilt fokus på rekruttering. Ein tenke-tank er under etablering.

Nærvær ved ungdomsarrangement erei oppfølging av Ungdomsåret. Bisko-pen vurderer ny ungdomstur til Taize,med ungdomsråd og unge leiarar. Seni-ortiltak er kopla mot rekruttering, ved atstore sokn og prosti får ekstra ressursarsom støtte til prestar som er sentral istort ungdomsarbeid og strategisk ten-king i prostiet.

3. 5. Andre område i kyrkjeleg sektor

3. 5.1 Misjon

Resultatmål: Fleire kyrkjelydar er engasjerte for misjon

Kyrkjesoga illustrert som punkt på eit langt tau. - Det er vår oppgåve å føra den vidare, sa Ingvald Frøyen (t.h.) på misjons- og diakoniturnéen. FOTO: VETLE KARLSEN EIDE



Indikator:

Tal på kyrkjelydar med inngått misjonsavtale: 116. Ingen nye i 2014.

Med utgangspunkt i resultatmålet om åfå fleire kyrkjelydar engasjerte for mi-sjon, er dette blitt oppnådd. Misjons- ogdiakoniturneen «La livet vinne» harskapt entusiasme og begeistring for kyr-kja sitt internasjonale arbeid. Det tyderevalueringa på. Misjonsorganisasjonanehar òg meld om oppgang i gåver og taletpå nye misjonsavtaler, jfr. indikatorenfor talet på kyrkjelyder med inngått mi-sjonsavtale.

Dei endelege tala for talet på nye mi-sjonsavtalar var ikkje gjort kjend da fris-ten for årsrapportering var, så talet fråetatsrapporteringa kan bli justert.

Eit interessant utsagn frå ein av kyrkje-verjene kom på siste dagen av misjons-og diakoniturneen. Han sa: «Det var sågodt å kunne nytte ein heil dag på det åvere kyrkje. Det blir så fort snakk om

økonomi, val, utgreingar mm. Dette varein god dag!» Utsagnet kan tolkast påfleiere måter, men ei tolking som fell ihop med erfaringane får «Bjørgvin dia-konikonferanse» og fagdag om grøn dia-koni, er at kyrkjelege tilsette treng sam-lingar som held opp visjonane om kyrkjaog kva kyrkja kan bety for det einskildemenneske.Det handlar mao om at vigjenneom desse samlingane byggjer kyr-kje, og at denne måten å gjere det på vertopplevd som gode grep.

3. 5.2 Demokratiutvikling

Resultatmål: Legge til rette for auka deltaking ogstyrking av det kyrkjelege demokratiet

Med kyrkjeval i 2015, har hausten 2014vore brukt til valkurs og tilretteleggingfor nominasjonsarbeidet fram mot bi-spedømerådsvalet. Det vart foreslått 38

leke kandidatar til bispedømerådsvalet, i2011 var det 25 kandidatar.

3.5.3 Fengselspresttenesta

Bjørgvin bispedøme har fire fengsels-prestar i 330 prosent stillingsressurs. Toer i Bergen fengsel, ein (80 %) i Bjørgvinfengsel og ein (50 %) i Vik fengsel i Sogn.Vi får gode tilbakemeldingar om at deihar ei teneste som betyr noko der dei er.Den er utfordrande, difor har dei regel-messig arbeidsrettleiing og deltar påsamlingar og kurs for å dyktiggjera seg tiltenesta. Denne tenesta vert sett på somså viktig at det ikkje er vurdert reduksjontil no.

3.5.4 Samisk kyrkjeliv

Det har i 2014 vore halde to gudstenes-ter på samisk i Bergen.

Prostiturneen hadde ulikt mannskap undervegs. I Nordfjord fekk deltakarane møta (f.v.) dagleg leiar Knut Hallen, (Samarbeid for Menighet og Misjon), misjonsrådgjevarVetle Karlsen Eide (Bjørgvin bispedømekontor), gen.sekr. Berit Hagen Agøy (Mellomkirkelig råd), ass. gen.sekr. Jorunn Andestad Langmoen (Israelsmisjonen), gen. sekr.Anne-Marie Helland (Kirkens nødhjelp), regionleiar Grethe Lunde (NMS) og regionkonsulent Gunnar Kartveit (Kirkens Nødhjelp).



4.1. Verksemda si risikostyring i 2014

Årsplanen for 2014 har hatt ei risikovur-dering på alle satsingsområda, sett oppmot kritiske suksessfaktorar og delmål.Det har auka kvaliteten i vurderinganerundt kva tiltak ein har gjeve prioritet. Deter også gjort vurderingar på om mål ernådd eller om risiko er redusert. Somkompetanseverksemd vil auka kompetan-se vere eit vanleg tiltak. Å måle auke i kom-petanse er omfattande, men ein kan delviskunne måle det i brukarevalueringane.Dette er gjort både på dei enkelte tiltaka,og generelt i eiga brukarundersøking oppmot presteskapet og ei opp mot fellesrådaog fellesrådstilsette.

Tiltaket «Å gjere kyrkja meir synleg» fårsvært gode tilbakemeldingar på relevansog nytte. To kyrkjelydar var pilotar på å lo-kalt arbeide med kommunikasjonsplanar,og i boka «En meir synlig kirke» av Odd-bjørg Aasen Bjørdal står nokre av dessetilbakemeldingane. Kyrkjeverje OlavMartin Vik skriv: «Me vart inspirerte til ågripa tak i eigne informasjonsmetodar og ånytte media for å fortelja om verksemda ogtilboda til Den norske kyrkja i Øygarden»Vidare: «Å nå ut med bodskapen er krev-jande i dagens samfunn. Relevant opplæring

innanfor kommunikasjon er difor naud-synt».

Om tiltaket har gjeve deltakarane, ellermajoriteten av deltakarane, auka kompe-tanse, så aukar og sjansen for at risikoenfor å ikkje nå målsettinga er redusert. Eller

sjansen for at målet blir heilt eller delvisnådd – aukar. Som eit eksempel på risiko-kartlegging, viser vi dette eksempelet trektut frå årsplanen, med vurdering og statusved årsslutt (tabellen under).

Risiko for delmål 1) er vurdert som alvor-

Del IV: Styring og kontroll i verksemda

Satsings-område/ mål 2014 suksess vurdering Hovud- faktorar område

Resultat- Indikatorar Kritiske Risiko-

GUDS-TENESTELIVKyrkja sitt gudsteneste-liv skal for-nyast slik at det gjev større rom for fleksibilitet og valfridom i kyrkjelydane, meir invol-vering frå fleire del-takarar og sterkare lokal for-ankring av gudsteneste-livet.

1) Auka gudsteneste-deltaking

2) Alle kyrkje-lydane har fått godkjent lokal ordning

1) Gjennom-snittleg deltaking pr gudsteneste

1b) Gjennom-snittleg deltaking pr gudsteneste på søn- og heilagdagar

2) Tal på lokale ordningar godkjent av biskopen

Gode lokale gudstenester

Gode lokale gudstenester

Gjennomført lokal prosess med informa-sjon om å laga planar

Manglande evaluering og fornying av ordning. Gudstenester som ikkje kommuniserer

Manglande evaluering og fornying av ordning

Manglande oppfølging av prost/bispe-dømekontor

Frå kurset «Korleis gjere kyrkja meir synleg» som var eit tiltak bl.a. for å fremja oppslutnaden om gudstenesta. FOTO: JENS Z. MEYER



leg og det er moderat sannsynleg at ein ikkjeoppnår målet med «auke i gudstenestedel-taking». Tiltaka blei særleg lagt på ulike siderved «det å kommunisere». Vurdering ergjort ut frå tiltaka, sett mot målsetting. ek-semplifisert i tabellene over.

Vurdering - gudstenestelivDei ulike tiltaka hadde som mål å aukekompetanse på kommunikasjon i ei breiforståing av feltet. Alt frå marknadsføringtil korleis tek vi imot folk og korleis prei-kene evner å kommunisere. Det at tiltakahar fått gode tilbakemeldingar er ein indi-kator på at tiltaka svara på målsettinga.Når det gjeld å måle verknaden av tiltakaer det vanskelegare. Det er òg for tidleg åsjå dette generelt. Det tenkjer vi må vur-derast i ein lengre tidshorisont. Det erplanlagt tiltak med dette fokuset fram

mot 2017, og verknaden i måltal kan imindre grad koplast tilbake til einskildetiltak, meir til ein langtidsstrategi. Vi ser li-kevel at eksempelvis kurs i marknadsfø-ring får gode tilbakemeldingar, og at einlokalt melder om gode resultat. Til dømespå auka medvit om det å nå ut med infor-masjon, betre kvalitet på nettsider og an-dre informasjonskanalar og konkret aukei deltaking i gudstenester, særleg på gud-stenester med særlig fokus på til dømestrusopplæring. I stort kan ein seie at det erein indikator på at tiltaket kan gje auke igudstenestedeltaking.

Statistikken viser at målsettinga medauke i gudstenestedeltaking er delvisnådd, men tala er ikkje sikre nok til av vikan seie noko absolutt. Det er kanskjemeir riktig å seie at ein har bremsa utvik-linga noko, men at det er særleg grunnagudstenester med særleg preg. Gjennom-

snittleg deltaking ved sundag- og heilag-dagsgudstenester er relativt stabil, ein ør-liten nedgang på 0,3%. Gjennomsnitts-deltaking ved andre gudstenester er gåttnoko opp, særleg sett i eit fem års-per-spektiv. Tal på sundagsgudstenester gårned, mens tal på andre gudstenester gåropp, men det er store variasjonar i dettetalet frå år til år. Feilmarginane knytt tiltala er såpass store at det må ein og hamed i vurderingane. Til dømes melder einkyrkjelyd om nedgang på 20%, men eikritisk vurdering peiker på at kyrkjelydenikkje opplever nedgang, men det har voreskifte i kyrkjetenar, og då kanskje nyttblikk på korleis ein tel? Konklusjonen erat arbeidet med å auke gudstenestedelta-kinga er eit langsiktig prosjekt, men at einvil byggje vidare på erfaringane frå 2014.

Tiltaka på kommunikasjon gjekk igjenbåde på trusopplæring og gudstenesteliv,sidan deltaking er ein kritisk suksessfak-tor på begge desse områda.

Vi har også hatt fokus på HMS og sam-pel mellom begge arbeidsgjevarlinjene i2014. Desse områda ligg ikkje inne i ho-vudsatsingsområda, men er slik vi vurde-rer det risikofaktorar som påverkar sat-singsområda generelt.

Likeeins har vi hatt brukarundersøkingpå bispedømekontoret si generelle verk-semd opp mot presteskapet og fellesråda.Denne blei gjennomført i november2014 og vil danne grunnlag for vidare ar-beid med tiltak for å kvalitetssikre forvalt-ninga. Nokre område har vi arbeidd mål-retta med dei siste åra, og i nokon gradkan vi sjå forbetringar med kortare svar-tid på ulike godkjenningssaker. Samstun-des ser ein at negative evalueringar kankoplast mot fleire årsakssamanhengarenn forvaltninga aleine.

ØkonomiØkonomien er også ein viktig styringsfak-tor. Bjørgvin bispedømeråd har tatt inn eitmeirforbruk, og hatt kritisk gjennomgangpå fordeling av stillingsressursar knytt tilprestetenesta. I 2014 gav ein signal til kyr-kjeverjene at ein i 2015 vil sjå på tilskot tildiakoni- og kateketressursane. I sambandmed ledige stillingar ved bispedømekon-toret har ein også hatt ei høyring på nokreav stillingane, for å sjå på moglege en-dringar. For både presteskapet og admi-nistrasjonen har vi hatt ei forsiktig linje påå opprette nye faste stillingar. Mindrefor-bruket i 2013 og 2014 er difor styrt motprosjekt med kortare tidshorisont.Mellom anna har ein tatt høgde for at deter naudsynt med noko auke i ressursane

Sa

nn

syn

leg

Svært høg

Høg

Moderat

2)

1)

Liten

Svært liten

Ubetydeleg Låg Moderat Alvorleg Svært

alvorleg

Konsekvens

Tiltak gudstenesteliv

1) Planlegga kurs og fagdagar om forkynning og kommunikasjon i gudstenesta.

Stiftsmøte 2014 gjennomført. Tema og seminar om betre kommunikasjon. To prosti har gjennomført «kunsten å snekre en preken». (H&Voss og Sunnhordland). Kursom «Korleis gjere kyrkja meir synleg» både i Førde og Bergen: Hovudfokus på trusopp-læring, men også på å auke medvitet om kunngjering av gudstenestetilbod m.m.

1) og 2): Gjennomføra ny godkjenning av gudstenesteordningar etter at dei er evaluerte i sokneråda. Forbetra skjema

Utsett til 2015

Prostikurs om implementering av for- teljartekstar i gudstenesta, (der også menneske med utviklingshemming kan delta), ved å kursa prestar, trus-opplærarar og diakonar ute i prostia.

Vesthordland og Nordhordland prosti

Risikokart gudstenesteliv

Tiltak gudstenesteliv



på personal- og økonomifeltet fram mot2017. Likeeins har ein oppretta prosjekt-stillingar som anten er seniortiltak eller re-krutteringstiltak, som då avlastar i pres-sområda, men ikkje bind opp økonomien.Det er også gjort vedtak som bind oppressursar knytt til alle prestane i etterut-danningsprogrammet «Reformasjonsteo-logi» fram mot 2016. Desse tiltaka hengsaman med det generelle risikobiletet, oger difor styrt medvite med ei kritisk vurde-ring for å ha handlingsrom til å sette innnokre målretta tiltak på kompetansehe-ving og rekruttering.

4. 2 Likestilling

Bjørgvin har som mål å «Motivere og leg-gje til rette for at fleire kvinner søkjer te-neste som prestar i kyrkjelydane og leiar-stillingar i kyrkja».

Kjønnsfordeling i presteskapetVi nærmar oss 20 % kvinnedel i preste-skapet, med små steg kvart år. Bispedø-merådet har stor merksemd retta mot åbetra denne prosentdelen. Vi nemner at iBergen domprosti er det ca

40 % kvinner blant prestane. Totalen i2014 var likevel noko dårlegare enn det viskulle ønskje. Talet på kvinnelege søkja-rar utanfrå bispedømet var lågt, slik at til-setting av kvinne ikkje har medført en-dring i statistikken. Kritisk gjennomgangvil vise at i to-tre tilfelle vart andre omsynlagt større vekt, og at eksterne kvinnelegesøkjarar ikkje blei tilsett. Det har i dessetilfella vore fokus på å søkje å få desse sø-kjarane til å søke vidare på andre stillingar.Same fokus har ein på unge søkjarar også.

Det er ingen kvinnelege prostar i Bjørg-vin etter at ein la ned Midhordland prostii 2013. Vi har dei siste tre åra redusertmed tre prosti og berre hatt ei utlysing avprostestilling, med ein søkjar.

Bjørgvin bispedøme har hatt fleire tiltakpå likestillingsområdet dei siste fem åra.Eit eige kvinnenettverk har hatt 3-4 sam-lingar. I 2014 var ressursgruppa noko re-dusert, men ein arrangerte ein eigen fag-dag for kvinner i presteteneste.

Ved tilsettingar blir alle kvinnelege sø-kjarar, eller inntil tre, innkalla til intervju.Einaste unnatak er utanlandske søkjarar idei tilfella der ein har nok kvalifiserte sø-kjarar.

Vi har og sett på moglege barrierar motlikestilling:

• Bjørgvin har hatt negativt omdøme,dette har ein arbeidd aktivt med å snu.Mellom anna gjennom alltid å brukekvinnelege prestar på rekrutteringsda-gar og liknande. Samstundes har media

trekt fram saker frå ti til femten år tilba-ke i tid. Desse er med å oppretthaldenoko av dette biletet.

• Det er høg del kvinner i to av prostia iBergen, men vi har òg prosti utankvinner. Få andre kvinnelege kollegare ieit prosti er ein barriere. Det har voreaktiv målsetting å ha minst to av samekjønn i kvart prosti. Dette har det ògvore fokusert på med omsyn til alder, dåmed tanke på å ha kollegaer på same al-der. Det er samstundes ikkje slik at dentotale kvinneandelen berre kan betrastgjennom tilsettingar i Domprostiet.

• Bjørgvin har mange prestar med høgalder, ein del av dei i kapellanstillingar.Dersom ein ønskjer at desse prestaneskal få andre stillingar og opna for yng-re kapellanar, er det i nokre tilfelle blittei vanskeleg avveging mellom to viktigprioriteringar.

• Mogleg motstand mot kvinnelege sø-kjarar i sokneråd, innstillingsråd og bi-spedømeråd rår ikkje administrasjonenover, men ein har høg merksemd på atdette i svært liten grad skal takast om-syn til.

• Bispedømerådet har bede administra-sjonen ta bort formuleringa «kvinnervert oppmoda til å søkje», då kvinnene irådet meiner den er utdatert.

Kjønns- fordeling %

Totalt Leiarstillingar

(Prostar) Øvrige stillingar

Kv. Menn Kv. Menn Kv. Menn

Alle tilsette 17,8% 82,2% 0 100% 18,9% 81,1%

Heiltidstilsette 19,7% 80,3% 0 100% 19,7% 80,3%

Deltidstilsette 0 100% 0 0 0 100%

Gjennomsnitts- løn (1000 kr)

503 531 0 678 503 519

Indikator 1: Del kvinner i faste prestestillingar

Frå ordinasjonen av Kristin Lødøen Hope i Fridalen kirke. FOTO: JENS Z. MEYER



Bjørgvin bispedømeråd har gjort samevurderingar på barrierar når det gjeld et-nisitet, legning og nedsett funksjonsevne.Vi vil meine vi ikkje diskriminerer på des-se områda. Når det gjeld samlivsform harbiskop og bispedømeråd gjort prinsipp-vedtak som medfører at samlivsform vertetterspurt og vektlagt. Når det gjeld utan-landske søkjarar, har ein vore varsam medå kalle inn til intervju der ein har hatt kva-lifiserte norske søkjarar. Det er samstun-des blitt tilsett gode søkjarar med utan-landsk bakgrunn, men vurderinga vår erat vi har ein terskel av di vi tenkjer språkog kulturkompetanse blir lagt vekt på.Krav om nynorsk er også ein slik terskel inokre stillingar.

Ved bispedømeadministrasjonen hardet ved rekruttering på fire stillingar blitttilsett to menn i stillingar der det tidligarevar kvinner, begge på området trusopp-læring. I ei stilling var det inne vikar,mann. Og ei stilling er ikkje lyst ut på nytt,men det er inne kvinne i ei prosjektstil-ling. Dette har medført at fordelinga errelativt lik med omsyn til kjønn, men atavdelingane har skeiv kjønnsfordeling.Dette er ein medviten om, men ved re-kruttering har søkjargrunnlaget gjort atsituasjonen er blitt slik den er blitt. Bjørg-vin bispedømeråd har gjort same vurde-ringar på barrierar for likestilling på ad-ministrative stillingar som for prestestil-lingar, men med nokre færre aktuelle kri-terier.

Lønnsforskjellane mellom kvinner ogmenn er liten i presteskapet, og kan i storgrad reflekterast i alderssamansetning ogat ein ikkje har kvinnelege prostar. På bi-spedømekontoret er også forskjellen litenfor stillingane utan om leiarstillingar.

Sjukefråværet er på 4,6 prosent forkvinner og 3,9 prosent for menn. Dette erogså vurdert som lågare enn lands-gjennomsnittet for kvinner og like overfor menn. I praksis om lag på gjennom-snitt, og ikkje noko dramatisk.

4. 3. HMT/Arbeidsmiljø

Hovudmål: Løyvingane til preste-tenesta har som mål at alle kyrkjelydar i Den norske kyrkja skal ha fast geistlegbetening, slik at tenesta er nærverande i alle lokalsamfunn. Alle sokn skal verabetent av ein eller fleire prestar.

4.3.1 Geistleg personale

Indikator 1: Kyrkjemedlemer pr. fast prestestillingTotalt i Bjørgvin bispedøme er det ca3000 medlemmer pr faste prestestilling.Om vi ser på Sogn og Fjordane åleine, erdet ca 2300, i Hordaland ca 3200 med-lemmer pr prest. I Bergen er talet ca 4000medlemmer pr fast tilsette kyrkjelyds-prest.

Indikator 2: Talet på prestarGjennomsnitt av årsverk for 2014 er161,7 prestar, noko som gjev 90 prosentdel presteårsverk i bispedømet. Jfr pkt 5.1i etatsstatistikken. (Berre Borg har høgareprosentdel, 91.)

Indikator 3: Talet på nytilsette prestar, eksklusivovergang frå annan prestestillingI 2014 vart det tilsett åtte nye prestar somikkje kom frå statleg prestestilling. To avdei kom frå prestestilling i fellesråd.

Indikator 4: Vakansar i faste prestestillingarFem stillingar har stått vakante overnoko tid, ein grunna manglande søkjararmed formalkompetanse, dei fire andreut frå strategiske vurderingar i eit lengreperspektiv. Der har vore vikar i fire av

desse stillingane. I tillegg viser etatssta-tistikken at Bjørgvin har brukt pensjo-nistar til relativt mange enkelttenester,totalt 5,7 årsverk. Erfaringa viser at brukav enkelttenester ved ulike fråvær er meirkostnad/nytte-effektivt enn vikardek-king i prosentstilling. Ein vikar gjer ofteberre enkelttenester, det vert for krev-jande å fylla dei resterande timane for-nuftig.

Indikator 5: Talet på prestar som har slutta før fylte67 år, eksklusiv overgang til annan prestestilling.Ein prest har slutta for å ta ny utdanningsom lærar.

Vi opplever å få kvalifiserte søkjarar tilstillingane vi lyser ut, og gler oss over atmange vil vera prest i Bjørgvin.

Samstundes ser vi at bispedømet vårthar størst prosentdel prestar over 60 år(33 ). Dette er ei utfordring, og vi må job-ba godt i åra som kjem for å rekrutteranye.

4.3.2 Arbeidsvilkår

Resultatmål: Sikra gode arbeidsvilkår for prestane.

Indikator 1: Gjennomsnitt sjukefråver

Sjukefråværsprosenten i bispedømet er4,02 prosent , noko som må seiast å veratilfredsstillande. I arbeidsmiljøundersø-kinga sa halvparten av dei som svara atdei hadde vore på jobb sjølv om dei varsjuke. Halvparten av desse igjen oppgavat det hadde skjedd ein til to gongar, 11prosent meir enn fem gongar. Meir enn90 prosent av dei hadde ikkje vore i kon-takt med prosten på førehand for evt å fåvikar. Dette vert vurdert til å vera innan-for normalen i arbeidslivet.

Indikator 2: Gjennomsnitt fridagar pr. prest somikkje er tekne utGjennomsnittleg tal på fridagar pr prestsom ikkje er tatt ut, er fem. Ca 80 prosentseier det er etter eige val, sume nemnerogså ønskje frå sokneråd som grunn. Viser dette er noko avhengig av alder, menhaldning og kultur er også viktige faktorarher. Prostane har stor merksemd rettamot god planlegging av fridagar, dette måhalda fram.

Kjønns- fordeling %

Totalt Leiarstillingar

(Prostar) Øvrige stillingar

Kv. Menn Kv. Menn Kv. Menn

Alle tilsette 44,4% 55,6% 25% 75% 50% 50%

Heiltidstilsette

Deltidstilsette

Gjennomsnitts- løn (1000 kr)

41,2% 58,8% 25% 46,2% 53,8%75%

100% 0% 0% 100% 0%0%

488 579 615 470 513733

Kjønnsfordeling på bispedømekontoret



Indikator 3:

Trivselsscore i arbeidsmiljø-undersøkingaDet er jamt over god score på spørsmålasom kjem inn under ‘trivsel’ i arbeidsmil-jøundersøkinga. Vi nemner særskiltspørsmåla som handlar om samarbeid,med svar kring 5, av 6 mogelege, samar-beidet med prosten 5,3. Dette må haldastved like, berre forfallet går av seg sjølv.

4.3.3 Prestebustadar

Det er framleis stor merksemd kringprestebustadane i Bjørgvin. Administra-sjonen opplever å ha god kontakt medOpplysningsvesenets fond (OVF) ogmed kommunane om bustadane.Gjennom systematisk arbeid sidan 2010har vi no betre kunnskap for å prioriterevedlikehald for dei ulike prestebusta-dane.

Etat for boligforvaltning i Bergen(EFB, tidlegare BBB) eig 38 prestebusta-dar, ein del av desse med trong for vedli-

kehald. Vi er samde med EFB om førstog fremst å rehabilitere dei bustadane vihar, framfor å kjøpe nye.

Opplysningsvesenets fond (OVF) eig55 bustadar i Bjørgvin. Mange av desse erstore og tunge å halde ved like. Det er i årbrukt mykje pengar på oppgraderingar,og prestane si HMT-undersøking viser atbustadane har blitt noko betre. Nokre avdei største og mest krevjande bustadanemå takast i 2015, noko som vil leggja be-slag på store delar av budsjettet for ko-mande år.

4.3.4 Lokale tilhøve og utfordringar

Resultatmål : Prestetenesta skal vera tilpassa lokaletilhøve og utfordringar (betre bruk avkompetansen i presteskapet)

Indikator: Kor stor del av prestane som er gjevneeit spesialisert ansvarsområde innanprostiet.

Få prestar har fått eit spesialisert an-svarsområde innan prostiet. I Sunnfjordprosti er to stillingar omdisponerte tilspesialprestar for born og unge med an-svar i fleire sokn. Dette er noko ein yn-skjer å få til i fleire (alle) prosti, utfor-dringa med omsyn til arbeid blant ungemå takast på alvor og prioriterast. Profi-len på stillingane som vert lyste ut vertkvar gong vurdert med tanke på kva sok-na og prostiet har bruk for. Det gjeld allesatsingsområde.

Det viser seg vanskeleg å få utnyttaprestane sin spesialkompetanse på tversav sokna. Ein travel kvardag krev sitt. Åskapa ein ny kultur på dette tar tid. Deifleste prostane er merksame på dette, ogprøver å få prestar som har tatt etterut-danning til å formidla dette til fleire. Detskjer, men ikkje systematisk nok og lang-siktig nok.

4.3.5 Kompetanseutvikling

Resultatmål: Prestane skal stimulerast til å utvikle

Bispedømerådsleiar Inger Helene Thingvold Nordeide underviser komande prestar om prestar sine arbeidsvilkår FOTO: CHRISTER OLSEN



kunnskapar, dugleikar, haldningar ogmotivasjon til tenesta.

Indikator 1:

Snitt studiedagar pr. prest.

Gjennomsnittleg tal på studiedagar prprest er 5,5. Dette omfattar også lengreRegionalt etterutdanningsutval (REU)-kurs og lengre kurs for alle prestane i no-kre prosti. Ei studieveke kan takast ut avalle prestane etter avtale med prosten.Mange gjer dette. Dei kan sjølve veljatema og litteratur, eller reisa på kurs an-dre arrangerer. Studieveka går inn somein del av studiepermisjon innvilga iREU. I tillegg er det alltid faglege innslagi konventa som er med på å vedlikehaldaog utvikla nødvendig kompetanse i pres-tekvardagen.

Det er relativt få som søkjer vidareut-danning via REU, sjølv om prostaneoppmodar til dette i medarbeidarsamta-lane sine. Nokre få søkjer ofte, andresjeldan og aldri. I 2015 og 2016 vert detgjennomført eit felles studium «Refor-matorisk teologi i ein kyrkjeleg reformal-

der» som ei kompetanseheving i sam-band med reformasjonsjubiléet i 2017.Dette er obligatorisk for alle fast tilsetteprestar. Seinare bør ein undersøkja næ-rare kvifor så få søkjer etterutdanning.

Etter omlegginga av etter- og vidareut-danninga der eit større ansvar er gjeve tilbiskopen som arbeidsgjevar, ynskjer vi istørre grad enn før å bestilla kompetan-se. Dette har vi gjort ved å gjera reforma-sjonskurset obligatorisk og ved å setja eitmål om at vi ynskjer at ti prestar skal hakompetanse på grisgrendte størk. Diforhar vi bede prostane utfordra prestar til ådelta på MF-kurset «Å vera kyrkje i gris-grendte strøk». Dette kurset er blitt til et-ter at Bjørgvin har arbeidd særskilt meddette temaet.

Indikator 2: Tal på forsøksprosjekt

Fellesråda som har hatt forsøksprosjektom felles råd, er no slått saman (Leikang-er- Sogndal).

Bjørgvin bispedøme har to forsøks-prosjekt knytt til rekruttering. Det eine

er eit samarbeidsprosjekt rundt Ung-domskatedralen St Jakob og det andre erbruk av tre midlertidige stillingar somprostiprest i dei tre prostia som på sikttreng auke i faste stillingar. Bestillinga tilbegge prosjekta er at dei skal støtte oppunder arbeid i sokn som har arbeid foraldersgruppa 16-18. Begge prosjekta er istartgropa.

4.3.6 Retreatarbeidet

Bjørgvin bispedøme har òg i 2014 samar-beidd med Retreat Bergen og Senter foråndelig veiledning om retreatarbeidet.Det er tilbod om både kveldsretreat oglengre retreat. Etter ein lengre prosessvart «Senter for åndelig veiledning» av-vikla ved utgangen av 2014, men tilbodetom å gå i åndeleg rettleiing stå ved lag.Det er fleire medarbeidarar i bispedømetsom er utdanna åndelege rettleiarar, ogdet vert lagt til rette for at dei som ynskjeråndeleg rettleiing kan kome i kontaktmed ein av dei. Dei åndelege rettleiaranehar ein årleg fagdag, dei møtest på team-

Personalprest Bård Haukedal og biskop Halvor Nordhaug deler ut nattverd på ei samling for teologistudentar. FOTO: CHRISTER OLSEN



samlingar og dei går sjølve i åndeleg rett-leiing. Personalpresten er kontaktpersonfor åndeleg rettleiing.

4.3.7 Arbeidsrettleiing (ABV)

I Bjørgvin har det i 2014 totalt vore 9 ABV-grupper med til saman 42 deltakarar. 40 av deltakarane har vore prestar og 2 diakonar.

• Fire av gruppene har vore tverrfaglegegrupper som går over to år med til sa-man 66 timar rettleiing.

• To av gruppene har vore prostegrup-per kor prostane har hatt regelmessigkollegarettleiing. Alle prostane er medpå det.

• To av gruppene har vore ABV-rett-leiargrupper kor rettleiarane rettleierkvarandre

• Ei gruppe har vore rettleiingsgruppefor fengselsprestane

Fire prestar har hatt individuell rett-leiing over kortare eller lengre tid. I til-legg har vi sidan 2011 hatt ordningamed mentor. Den er i hovudsak for deisom er nye i tenesta. Då har ein ei tidjamlege samtalar med ein røynd kollegaom store og små spørsmål og utfor-dringar ein møter i tenesta. I 2014 harover 20 prestar hatt mentor. Ordningarmed mentor kjem i tillegg til arbeidsrett-leiing, og er tenkt som eit tilbod ein fårfør ein blir deltakar i ei ABV-gruppe.Rettleiingsarbeidet har i 2014 vore inne iei omleggingsfase. Fagdagane i septem-ber var ei vidare innføring i «språksyste-misk el. dialogisk veiledning». Deltaka-rane vart betre kjent med filosofien bak,og øvde på å rettleie med bakgrunn i detdei har lært. I dei nye gruppene somstartar opp på nyåret i 2015 vil dennemåten å tenkje rettleiing ligge i botn avarbeidet. Gruppene vil også vere opneog kontinuerlige, og ikkje som før fasteog avgrensa i tid. Opne vil seie at det vilskifte kven som over tid er i gruppa – einkan vere med eitt år eller fleire år. Konti-nuering vil seie at gruppa består, om del-takarane skiftar.

4.3.9 Leiing og samvirke

Hovudmål: Bispedømerådet skal stimulere til aukasamarbeid mellom kyrkjelydane ogmellom dei ulike forvaltningsnivåa ikyrkja.

Styringsparameter:

Funksjonell organisering, kostnadsef-fektiv forvaltning og brukarorientertetenester.

Bjørgvin bispedømeråd og Bjørgvin bis-kop har årleg leiarkonferanse i samarbeidmed Bjørgvin kyrkjeverjelag. For Bergener det to årlege møte med leiargruppahos kyrkjeverja, prostane og leiinga vedbispedømekontoret.

Kyrkjeverjelaget har og nyorganisertseg med ei kyrkjeverje frå kvart prosti.Det er då to til tre møtepunkt der ogsåbispedømet er inne i deler av møtet. Det-te håper ein kan gjere samvirket nokoenklare, og meir forpliktande. Samspelmed 59 fellesråd, der Bergen er eit avdesse, er komplisert og kritisk viktig. Tildømes ved felles HMT-dag i kvart pro-sti. Her valde dei fleste fellesråda å delta,men fellesråda i eit prosti valde å ikkjedelta, og kurset er utsett i Bergen. Deistadene HMS-dagen blei gjennomførtvar tilbakemeldingane at dette var viktig.Med enkle grep klarte ein å skape deigode, felles samtalene om korleis ein øn-skjer å ha arbeidsmiljøet i den lokale sta-ben.

4.3.10 Medverknad (Medbestem-melse etter arbeidsmiljøloven)

Indikator 1: Delen av prestar som har hatt medarbei-darsamtaleProstane har medarbeidarsamtalar medalle prestane sine kvart år. Dei møter ogsåkyrkjeverjene i prostia jamleg, som grup-pe eller kvar einskild. I Bergen møtest deitre prostane, leiinga ved bispedømekon-toret og leiargruppa i Bergen kyrkjelegefellesråd to-tre gonger kvart år for å drøf-ta aktuelle saker. Biskopen har medarbei-darsamtale med alle prostane kvart år.Same dagen har prostane eigne møtemed personal og kyrkjefag.

Indikator 2: Kontaktmøte i prostiaAlle prostane har minst eitt kontaktmøtemed lokallaga kvart år, dei fleste har tre-fire møte. Av tema som har vore til drøf-ting, kan nemnast arbeidsplan, ferieplan,plan for etterutdanning, velferdstiltak,gjennomgang av tilpassingsavtale ogstrategiske satsingar i prostiet. Dei har itillegg jamleg kontakt med lokal- lag-sleiar(ane).

Indikator 3:

Tverrfaglege konventDet har vore tverrfaglege konvent/sam-lingar i alle prostia. HMT og det psykoso-siale arbeidsmiljøet har vore tema, detsame har misjon og diakoni, integreringav utviklingshemma, samspelet mellomkyrkje og kultur, mm. Enkelte av dessehar vore for alle kyrkjeleg tilsette i pro-stia, andre for alle vigsla stillingar.

Erfaringa viser at jamlege møte styrkjertilliten mellom tilsette og leiinga og gjeveit betre utgangspunkt for godt samar-beid. Det gjeld både samtalar, kontakt-møte og konvent. Samspelet i stabanevert også betra av felles opplevingar medgodt fagleg innhald.

Utfyllande om medverknad på bispedømenivå

Det er årleg fire kontaktmøte på stiftsni-vå mellom fagorganisasjonane i preste-skapet og bispedømeleiinga. I nokongrad kallar ein inn til ekstramøte omikkje dei fire faste møta er nok. Sidan2013 har ein hatt felles kontaktmøtemed både Presteforeningen og TeoLo-gene. Regionalt verneombod er ogsåmed på kontaktmøta. Regionalt arbeids-miljøutval har møte i forlenginga av kon-taktmøta. I tillegg har REU eigne møte.

For bispedømeadministrasjonen harein òg tre til fire kontaktmøte per år.Normalt møter stiftsdirektør frå leiinga,men kan og trekke inn avdelingsleiaraneved særskilte saker. Fagorganisasjonanemøter frå Akademikarane, Unio og Pa-rat. I samband med verksemdsoverdra-ging har arbeidsgjevar også hatt infor-masjonsbolkar knytt til stiftsmøte forpresteskapet og i stabsmøter for admi-nistrasjonen.

Bjørgvin har inne tre representantar påtillitsvaldsida nasjonalt, og slik sett ertilbakemeldingane frå staben at ein ergodt opplyst om prosessane.

Samfunnstryggleik og beredskapBjørgvin bispedømeråd hadde gjennom-gang av sine beredskapsplanar i 2013.Politipresten leia dette arbeidet, samanmed personalpresten. Prostane har hattdette som tema i prostemøta, og hatt an-svar for kontakten opp mot fellesråda isine prosti.

Det er noko ulik kultur på kontakt motfylkesmannen i Hordaland og Sogn ogFjordane. Kyrkja si rolle står sterkt i



Ombygging av kyrkjer – av desse var fem knytt til universell utforming (ute), to var søknad om varmepumpe 13

Bygging nærare kyrkja enn 60 m 7

Godkjenning av orgel/flygel 7

Kyrkjetekstil. (Etter at Kyrkjemøtet i 2013 vedtok at vigsla diakon i liturgisk teneste kan bere skråstola har fire diakonar i Bjørgvin skaffa dette i 2014) 19

Rehabilitering og endringar i interiøret (inkludert universell utforming) 13

Kunstnarleg utsmykking (inkludert tre ikon) 11

Inventar (inkludert liturgisk utstyr) 7

Benker/stolar (inkludert benkeputer) 17

Tekniske installasjonar (lerret, lyd, ljos) 10

Brann- og sikringstiltak 3

Andre saker (saker knytt til grunnlovsjubileet, høyring) 12

Medlemsskap 5

2012 2013 2014

Løyve til sokn om å få ta opp lån 6 5 3

Omregulering/endring av kyrkjegardar 2 10 11

Gravplassvedtekter 3 7 4

Fråsegn til kommunale planar 15 20 15

Fråsegn fylkeskommunal plan 1

Klagesaker, to fekk medhald. Åtte av klagene gjeld festeavgift 3 9 10

Godkjenning av ferdigstilt gravplass 1 1 4

I 2014 har Bispedømerådet hatt følgjande saker knytt til forvaltning av kyrkjelov og gravferdslov.

4.5. Kyrkje- og gravplassforvaltningI 2014 har biskopen hatt følgjande saker knytt til forvaltning av kyrkjer:

Sogn og Fjordane og ein av prostane harhatt kontakten mot fylket. I Hordlandhar Politipresten denne rolla, og har an-svaret for LRS. Vi vurderer at arbeidetmed «samfunnssikkerhet» og beredskaper godt kvalitetssikra. Øving og kompe-tanse er i stor grad knytt til prestane sittdaglege virke. Øving på scenario der einer råka sjølv, har ein ikkje funne nokongod form på, men er medviten om ulikeproblemstillingar knytt til dette. I sam-band med at norske mål i utlandet vartråka av terror, var det også naudsynt medrolleavklaringar mellom Sjømannskyrkjaog bispedømet.

4.4 Miljøarbeid

Bjørgvin bispedømekontor er miljøfyr-tårnverksemd. Vi ser fram til at nytt vi-deo-møteutstyr skal bli tatt i bruk på allebispedømekontor og i kyrkjerådet. Von-leg vil det medverka til litt færre reiser.

Frå Altartavla i Knarvik kyrkje. Utforming: Tor Lindrupsen. FOTO: RAGNHILD TVEIT



Bjørgvin bispedømeråd og Bjørgvinbiskop forsøker å ha eit langsiktigblikk inn i årsplanane. Nokre av tilta-ka dei siste åra har blitt lagt merke tilogså utanfor bispedømet.

• Ungdomsåret i 2013. • Prosjektet «Å vere kyrkje i grisgrendte

strok», som i 2015 fører til ein etterut-danningsmodul og konferanse i sam-arbeid med Det teologiske Menighets-fakultetet.

• Kursopplegget «Å gjere kyrkja meirsynleg» har vore ein pilot, og resultert ibok av Oddbjørg Aasen Bjørdal.

Endringar og mål fram mot 2020Dei neste åra vil bli prega av prosessane ikyrkja rundt eit tydleg skilje stat –kyrkjeog ny kyrkjeordning. I både 2015 og2016 vil dette ta kapasitet frå deler av bi-spedømeadministrasjonen. Likeeins vilvalet hausten 2015 og påfølgande kurs-verksemd våren 2016 også ta mykje tid.Det er difor i den perioden mindre romfor andre kurs og tiltak. Dette gjeld bådei administrasjonen og ute i sokna.

Biskopen har prioritert at alle prestaneskal delta på etterutdanningskurs i Re-formasjonsteologi 2015-2016. Dette erei førebuing til Luther-jubileet i 2017,samt at det svarar på ulike utfordringarved å vere luthersk kyrkje i dag.

By og landBjørgvin bispedøme har utfordringarsom er ulike frå prosti til prosti. By-pro-stia har andre utfordingar enn distrikta.Korleis nå alle medlemmer med eit godttilbod? Kva skal til for å bygge gode rela-sjonar med brukarane av kyrkja sine til-bod? Volum på kyrkjelege handlingarkan gjere handlingsrommet lite til kyr-kjelydsbyggjande arbeid. Når det er sagt,så er det mange av dei sokna med størstpress som og har mest kyrkjelydsarbeid.Fleire av dei store sokna i Bjørgvin hargode tal på å nå breitt nok ut, trass iknappe ressursar, målt mot til dømesmedlemstal. Det er likevel kritisk bådefor by og land om nedgang i tal på døyp-te held fram i same tempo som det sy-nest å gjere i nokre område i bispedømet.

Distrikta har betre deltaking målt iprosent, både ved gudstenester, dåp,

konfirmasjon og trusopplæring. Relasjo-nen mellom kyrkja og folk synest å veresterk i bygdene. Særleg er dette knytt tilpresten, både som person og embete.Distriktsprestane har mange gudstenes-ter, og mange gudstenestestadar.

Kva er dei gode strategiske grepa i gris-grendte strok? Dette er det og viktig å ar-beide vidare med. Modellar for å fordeleressursar vil aldri yte distrikta rettferdfullt ut. Det er samstundes slik at distrik-ta har hatt positivt meir ressursar, og einmå bruke politisk skjønn på å sjå på for-delinga.

Felles eigarskap til utfordinganeDet er krevjande prosessar om ein kon-stant må sjå på reduksjon og fordeling avressursane ein rår over. Det kan i lengdagå ut over motivasjon til tilsette og frivil-lige. Det skapar slitasje mellom bispedø-meråd og sokneråda og fellesråda. Nårdet er naudsynleg å gjera endringar, blirgrepa som er moglege oftast for små, ogi for liten grad blir alle grep sett i saman-heng. Det ville ha vore betre prosessarom alle nivåa var inne i same vurdering-ane, og då og med eigarforhold til bådeoppgåveløysing og finansieringskrav.Kva er ideelle, berekraftige storleikar påsokn og einingar? Kva kompetansetrengst for å løyse utfordingane og opp-gåvene? Kor mange prestar, kyrkjemusi-karar, kyrkjelydspedagogar, diakonar,kateketar og administrative stillingar harein råd til innan eit prosti eller justert fel-lesråd i framtida? Korleis skape bestmogleg samhandling og færrast moglegetidstjuvar?

Når bispedømerådet, eller fellesråda,ikkje kan rekne med auka ressursar, såblir det press mellom å fordele ressursari distrikta og i byane. Dette kan gje dob-belt tap. Reduksjon i distrikta slår ofte di-rekte inn på tal på gudstenester og opp-slutning rundt kyrkja. Det å ikkje aukeressursane i Bergen og dei folkerike om-råda, er også kritisk med omsyn til å nådei utfordingane ein står overfor.

Bjørgvin bispedømeråd må både sjåpå fordeling av dei ressursane ein har,vere budd på reduserte ressursar frå statog kommune, og vil måtte starte arbeidmed å sjå på alternative finansierings-kjelder. Til dømes vil spørsmålet knytttil krav om delfinansiering av stillingar

frå sokna vere noko ein vil måtte utgreienærare.

Medan vi venter på ei mogleg ny kyrkjeordningKyrkjemøta i åra som kjem skal handsa-me ny kyrkjeordning. Bispedømerådetskal saman med dei 184 sokneråda og 59fellesråda i bispedømet arbeide med des-se spørsmåla. Det kan bli krevjande. Be-tre kunnskap og kompetanse om proses-sane vil vere til det gode for alle . Opplæ-ring av både nye råd og tilsette er viktig idenne samanhengen. Erfaringane frå2014, med fellesarenaer rundt HMT-dagog Misjons- og diakonidag vil vi bygge vi-dare på. Tverrfaglege samlingar vil ogsåvere viktige. Å vidareutvikle ulike arenaerfor «medbestemmelse» høyrer og med idette biletet. Særleg knytt til rolleforstå-ing og forventningsavklaringar. Samtidigmå normaldrifta løyse utfordingane herog no. Alt kan ikkje stå på vent til «nokonytt» kjem på plass.

Det vil vere viktig for bispedømet åfortsette å vere ein god og kompetent ar-beidsgjevar for prestane, og andre tilset-te. Dette handlar om kontinuerleg arbeidmed tilsettingar, HMT og kompetan-seutvikling. Det handlar og om grep somi nokre tilfelle er naudsynte løysingar påakutte utfordingar, i andre tilfelle smarteløysingar som snur eit problem til løy-singa på noko anna. Dette arbeidet tarmykje ressursar og tid, men kan naturlegnok ikkje få stort rom i ei årsmelding, dådet er knytt til einskildpersonar og måhandsamast deretter. Vi vil likevel peikepå nokre generelle utfordringar og tiltakknytt til personalområdet under over-skrifta rekruttering.

Rekruttering og livsfasetiltakI Bjørgvin arbeider vi langs fleire vegarsamstundes når det gjeld rekruttering. Tildømes er bruk av sommarvikarar både eitHMT-tiltak for dei som er fast tilsette ogeit tiltak for å få unge søkjarar nysgjerrigepå Bjørgvin bispedøme. Aktiv bruk avnokre stillingar som prostiprest, kan vereeit seniortiltak på ei side, og opne stilling-ar på den andre sida. I pressområda har vioppretta kortsiktige prosjektstillingarmed spissa kompetanse mot ungdom ogrekruttering. Vi har òg oppretta nokre

V: Vurdering av framtidsutsikter



stillingar som prostiprest, der stillingaskal støtte opp under dei som arbeidermed ungdom spesielt. Det er samstundeskritisk viktig i Bjørgvin, grunna alders-samansettinga i presteskapet, at vi får re-kruttert inn fleire unge prestar, og at vi fårrekruttert tilbake prestar i aldersgruppaførti pluss, som no er i andre typar stilling-ar. Det blir ofte peika på at det er viktig atprestar står til dei er sytti, dette vil vi mei-ne er berre delvis riktig. Det er vesentlegat presten er i stand til å møte dei utfor-dingane stillinga ein innehar krev. Det kandifor i nokre tilfelle vere at presten i størregrad skulle vurdere å gå over i andre pres-testillingar som er tilpassa det modus einsjølv er i. Dette er samansett og vanskelegå seie noko generelt om, men slitne pres-tar er ikkje eit godt rekrutteringskort.Dette handlar ikkje berre om alder, mener ulikt frå person til person. Det er grunntil å sjå noko på tankesettet rundt karriere-løpet for prestane. Til dømes knytt tilmoglege retrettstillingar, særleg i frå krev-jande stillingar i store sokn eller prosti.Igjen er dette individuelt, men vi ønskjer ånormalisere ulike løp i siste fase av preste-tenesta. Handlingsrommet er samstun-des lite med omsyn til økonomi til slike til-tak. Tidsavgrensa tiltak kan samstundes

forsvarast, fordi ein ikkje bind opp bud-sjetta ut over det ein har tryggleik for.

Å prioritera leiartrening Bjørgvin bispedømeråd vil sjå på bruk avalle tilskotsmidlane i 2015. I dette ligg ògnokre utfordringar knytt til samspelmellom fellesråd, sokn og bispedømeråd.Dette gjeld til dømes innan trusopplæringpå tiltak knytt til aldersgruppa 16-18. Det-te er eit område der vi meiner det er viktigmed samarbeid mellom einingane. Sam-arbeid om det kontinuerlege arbeidet ogmed dei frivillige organisasjonane tenkervi også er viktig. Reforma har gitt nykunnskap og systematikk i planar, og styr-ka fokuset på breiddetiltak. Kompetan-sen til ungdomsorganisasjonane har einsamstundes ikkje råd til å miste. Særleggjeld det tiltak som viser seg å fungere,men som fell mellom to stolar. Trusopp-læringa har vektlagt nye tiltak og breidde-tiltak. OVF-tilskot har retta seg mot pro-sjekt, og ikkje drift. Felles etablerte leiar-kurs med god rekruttering, høg kompe-tanse og kvalitet kan få støtte ut frå beggetilskotsordningane. Desse er oftast drivneav dei frivillige ungdomsorganisasjonane.Å kvalitetssikre tett samspel mellom kyr-

kjelyd og organisasjon, er avhengig av atorganisasjonane og kan ha kompetentetilsette. Det er ein kostnad kyrkjelydaneikkje er vande med å betale for. Når bådetrusopplæringa, konfirmantarbeid og uli-ke prosjekt etterspør leiarar er det kritiskat ein i liten grad set av midlar til å utdan-ne leiarar. Systematikk på dette områdeter viktig på fleire nivå.

Bjørgvin bispedømeråd har satsa tungtpå Ungdomskatedralen St. Jakob. Detteer eit prosjekt for sentrum, men òg eit res-surssenter for bispedømet. Når det gjeldrekruttering så er St Jakob tenkt å skullebli ein ressurs for kyrkjelydar som satsarpå ungdomsarbeid og leiartrening, fortrusopplæring 16-18 år og for eldre ung-dom (18 pluss). Kyrkjelydar treng i nokretilfelle unge leiarar, i andre høve unge mu-sikarar eller katedralen i seg sjølv som einopplevingsarena. Prosjektet er også einressurs inn mot «Nettkirken». Ein av pro-sjektet sine prestar skal også vere sekretærfor bispedømet sin tenketank rundt re-kruttering. Målet er å sjå vidare på kvagrep som må gjerast for å få ungdom til åvelje kyrkjeleg utdanning. Bispedømet vilsystematisera dei tiltaka vi har, og sjå pånye tiltak med omsyn til å følgje opp alledeler av ein rekrutteringsplan.

Anne Line Tufteland Kroken (t.v.) og Ingrid Nyhus er prestar i St. Jakob kirke som er ein sentral stad for ungdomsarbeid og rekruttering. FOTO: JENS Z. MEYER



6. 1 Leiingskommentarar

FøremålBjørgvin bispedømeråd er underlagtkyrkjeavdelinga i Kulturdepartementet(KUD). Bispedømet er eit statleg forvalt-ningsorgan og fører rekneskap etter kon-tantprinsippet. Bispedømet si rolle er per-sonalforvaltning for ca 170 prestar, samtrådgjeving for Bjørgvin bispedømeråd ogBjørgvin biskop. Tildelinga til Den nor-ske kyrkja er heimla i Grunnlova §16.Årsrekneskapen utgjer del VI i årsrappor-ten til Bjørgvin bispedøme.

StadfestingÅrsrekneskapen er avlagt i samsvar medregelverk om økonomistyring i staten,rundskriv R-115 frå Finansdepartemen-tet og krav til Bjørgvin bispedøme gitt iinstruks for økonomistyring, både påsentralt nivå til bispedømeråda i Den nor-ske kyrkja, og på lokalt nivå for Bjørgvinbispedøme. Eg meiner rekneskapen gjeveit dekkande bilete av tildelinga til Bjørg-vin bispedømeråd, rekneskapsførte utgif-ter, inntekter, eignelutar og gjeld.

Endringar i budsjettstrukturenFor 2014 vart det gjort endringar i bud-sjettstrukturen. Frå å få tildeling på to ka-pittel, presteskapet og kyrkjeleg adminis-trasjon, fekk vi i 2014 alt samla i ei tilde-ling, Den norske kyrkja. Bjørgvin bispe-dømeråd valde likevel å forsetja med bud-sjettvedtak delt for dei to områda. Dåmed høvesvis 12 prosent til kyrkjeleg ad-ministrasjon og 88 prosent til presteska-pet. Ei anna endring var at vi i Bjørgvingjekk over frå styring på prosjektdimen-sjonen til styring på formål. Formålsko-deverket er utarbeidd på nasjonalt nivåfor å få eit bilete av aktiviteten på tvers avkapittel/post/konto/koststad.

Vurdering av vesentlege tilhøveI 2014 har Bjørgvin bispedøme hatt til dis-posisjon for drift - post 01 - netto kr131.878.000, jfr bevilgningsrapporteringaog note A. Omsyn tatt til driftsinntekter(kr 2.891.860), refusjon av foreldrepengar

(kr 603.426) og refusjon av sjukepengar(kr 2.938.479) har vi ei mindreutgift påpost 01 – drift på kr 4.572.080. Mindreut-gifta vert søkt overført til år 2015 i sam-svar med utrekning i note B. I 2014 komdet til brot med Presteforeningen (PF) ilokale lønsforhandlingar. Det gjorde atmottatt kompensasjon for lønsoppgjeretikkje vart utbetalt. Dette utgjorde i 2014 kr732.000. Frå 2013 hadde vi med oss eitmindreforbruk på kr 3.294.000, jfr note A.Omsyn tatt til desse tilhøva har vi i 2014eit reelt mindreforbruk i høve til tildelingafor 2014 på kr 546.000.

Tilskot til diakoni, kyrkjeleg undervisningog kyrkjemusikk – post 77 – kr14.716.000 - er i heilskap utbetalt til for-målet for posten. Bjørgvin fekk i 2014 til-delt tilskot til ytterlegare ei diakonstilling,beløp kr 300.000 (refusjonsgrad 50 pro-sent). Staten yter no tilskot til 16 diakon-stillingar og 17 kateketstillingar i Bjørgvinbispedøme.

Tilskot til trusopplæring - post 75 – tilde-ling kr 36.738.000. Her fekk vi eit mindre-forbruk på kr 1.204.000. Mindre- forbru-ket er rapportert til Kyrkjerådet og søktoverført til 2015. I 2014 vart alle sokna iBjørgvin innfasa på trusopplæring. I til-legg til dei tre Bergens-prostia som erknytt til Bergen kirkelige fellesråd, utbe-talte vi tilskot til 48 einingar. Den totaleutbetalinga var på kr 35.534.000, kr12.358.000 vart utbetalt Bergens-prostia,kr 23.176.000 vart fordelt på dei andre 48einingane.

Artskontorapporteringa viser at løn ogsosiale utgifter er på kr 120.438.605, motkr 116.871.692 i 2013. Auken er i samsvarmed lønsveksten i 2014. Lønsoppgjeret istaten hadde i 2014 ei ramme på 3,3 pro-sent. Lønsandel av driftsutgiftene er 89,4prosent. Gjennomsnitt for dei 11 bispe-dømekontora i landet er 87,0 prosent.Høgast lønsandel, Borg, 89,9 prosent.Lågast lønsandel, Nord-Hålogaland, 80,2prosent. Prestetenesta i Bjørgvin har einkostnad pr årsverk på kr 666.910.Gjennomsnitt for bispedømekontora erkr 670.681. Høgast kostnad pr årsverk,Oslo, kr 686.883. Lågast kostnad pr års-verk, Stavanger, kr 641.037.

Mellomverande med statskassen utgjor-de pr 31.12.14 kr 5.169.736. Oppstillingaav artskontoposteringa viser kva eignelu-tar og gjeld mellomverande består av.Forutan rapportert mellomverande harBjørgvin bispedømeråd pådratt seg ei le-verandørgjeld på kr 12.152 som ikkje erbetalt og ikkje kjem til syne som utgift iårsrekneskapen, jfr opplysningar om av-rekning med statskassen i note 7.

Tilleggsopplysningar

EHF-fakturaElektronisk fakturahandsaming (EHF)har vore eit statleg satsingsområde sidan2012. Grunna ressursmangel var det førsti 2014 vi i Bjørgvin hadde fullt fokus pådette området. Tala for inngåande fakturaer som følgjer:

Informasjon på vår nettside og innarbei-ding i eigen organisasjon gjev resultat.

TidstjuvarBjørgvin bispedømeråd har hatt fokus påtidstjuvar i 2014. Oppretting av Persona-lutvalet for bispedømeråda er eit vesent-leg felles prosjekt på tidstjuvar for alle bi-spedøma. Bjørgvin stiftsdirektør har leiadette arbeidet. Internt har vi i Bjørgvin oghatt auka fokus på skriftleggjering i sam-band med internkommunikasjon. Opp-rydding på felles datalagringsområde, ogprosess på å lage felles struktur, har vertgjort for å lette tilgang til ulik informa-sjon. Likeeins kvalitetssikring av kommu-nikasjon opp mot fellesråda, og særlegBergen kyrkjelege fellesråd.

Med mange involverte og mange småavgjerder i ein hektisk kvardag er ein av-hengig av god intern kommunikasjon ogstruktur på denne. Kvalitet i avleveringav informasjon har og hatt fokus. Epos-tar med mange i kopifeltet, og uklare be-stillingar er eit døme på ein slik tidstjuv.For presteskapet er det og gjort ulikevurderingar knytt til same tema. Det åendre kultur på nokre av desse områda

År Antal Total faktura- EHF mengde

2013 58 1377

2014 214 1300

VI: Årsrekneskapen



er ei kost/nytte-vurdering som òg måvere med i totalbiletet.

RiksrevisjonenRiksrevisjonen er ekstern revisor og stad-festar årsrekneskapen for Bjørgvin bispe-døme. For 2013 fekk vi ingen merknadersom skulle følgjast opp i 2014. Leiinga harvurdert risiko for misleghald og funne denminimert gjennom gode rutinar og elek-troniske system. Vi har hatt eit første møtemed nye representantar for Riksrevisjo-nen. Møtet fann stad 01.12.14 og Riksrevi-sjonen har i etterkant etterspurt inngå-ande informasjon om rutinar rundt til-skotsutbetalinga.

Årsrekneskapen er ikkje ferdig revidertpr d.d., men revisjonsberetninga antas åvera ferdig i løpet av 2. kvartal 2015. Be-retninga er ikkje offentleg før Stortingethar mottatt Dokument 1 frå Riksrevisjo-nen, men det vil bli publisert på nettsi-dene til Bjørgvin bispedøme så snart do-kumentet er offentleg.

Bergen, 2. mars 2015

Inger Helene Nordeidebispedømerådleiar

Jan Ove Fjelltveitstiftsdirektør

6. 2 Prinsippnote

Årsrekneskap for Bjørgvin bispedø-me er utarbeidd og avlagt etter nærareretningsliner fastsatt i regelverk omøkonomistyring i staten («bestem-melsene»), fastsatt 12. desember 2003,med endringar, seinast 18. desember2013. Årsrekneskapen er i samsvarmed krav i bestemmelsane punkt3.4.1, samt nærare bestemmelsar i R-115 frå Finansdepartementet. Utoverdesse krava er det ikkje fastsatt nokofrå eige departement.

Oppstillinga av løyvingsrapporte-ringa («bevilgningsrapporteringa»)omfattar ein øvre del med løyvings-rapportering og ein nedre del som vi-ser at verksemda ikkje står oppførtmed saldo i kapitalrekneskapen. Opp-stillinga av artskontorapporteringahar ein øvre del som viser kva som errapportert til statsrekneskapen etterstandard kontoplan for statlege verk-semder, og ein nedre del som visergrupper av kontoar som inngår imellomverande med statskassen.Oppstillinga av løyvingsrapporteringaog artsrapporteringa er utarbeidd medutgangspunkt i bestemmelsane punkt3.4.2 – dei grunnleggjande prinsippafor årsrekneskapen:

a) Rekneskapen følgjer kalenderåret.b) Rekneskapen inneheld alle

rapporterte utgifter og inntekterfor rekneskapsåret.

c) Utgifter og inntekter er ført i rekneskapen med brutto beløp.

d) Rekneskapen er utarbeid i trådmed kontantprinsippet.

Oppstillinga av bevilgnings- og arts-kontorapporteringa er utarbeidd etterdei same prinsippa, men gruppert et-ter ulike kontoplanar. Prinsippa korre-sponderar med krav i bestemmelsanepunkt 3.5 til korleis verksemda skalrapportere til statsrekneskapen. Sum-linja «Netto rapportert til bevilgnings-rekneskapen» er lik i begge oppstil-lingane.

Alle statlege verksemder er knytt tilstatens konsernkontoordning i Nor-ges bank i samsvar med krav i bestem-melsene punkt 3.8.1. Ordinære for-valtningsorgan (bruttobudsjetterte

verksemder) vert ikkje tilført likviditetgjennom året. Ved overgang til nytt årvert den einskilde oppgjerskonto null-stilt.

6.3 Bevilgningsrapportering

Bevilgningsrapporteringa viser re-kneskapstala som Bjørgvin bispedø-meråd har rapportert til statsrekne-skapen. Dei blir stilt opp etter dei ka-pittel og postar i bevilgningsrekneska-pen som Bjørgvin bispedømeråd harfullmakt til å disponere. Oppstillingaviser alle finansielle eigedelar og for-pliktelsar verksemda står oppførtmed i statens kapitalrekneskap.Kolonna samla tildeling viser kvaverksemda har fått stilt til disposisjoni tildelingsbrev for kvar kombinasjonav kapittel/post.

6.4 Note A og B

Sjå vedlegg.

6.5 Artskontorapporteringa

Artskontorapporteringa viser rekne-skapstala Bjørgvin bispedømeråd harrapportert til statsrekneskapen etterstandard kontoplan for statlege verk-semder. Verksemda har fullmakt til åbelaste konsernkonto i Norges bankfor tildelingane. Tildelingane skal ikkjeinntektsførast og visest difor ikkjesom inntekt i oppstillinga.

6.6 Note 1-7

Note 7 til artskontorapporteringa vi-ser forskjellen mellom avrekning medstatskassa og mellomverande medstatskassen.

Vedlegg

- Utdrag av årsplan med tiltaks-rapport

- Gjennomført program forbiskopen 2014

- Etatstatistikkskjema - Rekneskap med notar

Noter


Saman vil vi ære Den treeinige Gud ved å forkynne Kristus, byggje kyrkjelydar og fremje rettferd

Årsrapport 2014BJØRGVIN BISKOP OG BJØRGVIN BISPEDØMERÅD

FOTO: JOY TAYLOR


Documents

Bj¯rgvin a rsmelding 2014 korrigert Bisped¯mmet Ârsmelding€¦ · 2012 2013 2014 Tal døypte 5407 5216 4945 Tal konfirmerte 5908 5800 5748 Tal kyrkjelege vigsler 1091 1002 967