Biuletyn- języki obce

8/18/2019 Biuletyn- języki obce

1/43

BIULETYN M ATURALNY NR 3

CENTRALNEJ KOMISJI EGZAMINACYJNEJ J!ZYKI OBCE

Wydzia! Matur CKE 30 grudnia 2003 r.

WST!P

Obecny numer Biuletynu

Maturalnego po"wi# cony jest przygotowaniu ucznia do egzaminu

maturalnego z j# zyka obcego nowo$ytnego.

Od 2005 r. egzamin ten staje si# obowi% zkowy, a zdaj% cy b# dzie móg!

jedynie wybra& jeden spo"ród kilku j# zyków(niezale$nie od tego czy uczy! si# gow szkole czy te$ poza ni% ) oraz poziom na

jakim przyst% pi do egzaminu. Istotn% nowo"ci% jest tak $e fakt, $e wszyscy zdaj% cy

b# d% oceniani za stopie' przyswojeniawiedzy j# zykowej zarówno w mowie jak i w

pi"mie.

Decyzja o wprowadzeniu obowi% zkuzdawania egzaminu z j# zyka obcegonowo$ytnego na egzaminie maturalnym jestg!# boko uzasadniona. Potwierdza bowiemznaczenie jakiego we wspó!czesnym "wiecienabiera umiej# tno"& szybkiego iskutecznego komunikowania si# z osobami

pos!uguj% cymi si# j# zykiem innym ni$ naszojczysty, mo$liwo"& korzystaniaz zagranicznych mediów, dost# pno"& zagranicznych rynków pracy. Ta decyzja

staje si# szczególnie wa$na w momenciekiedy Polska wchodzi do Unii Europejskiej,

organizacji, której celem jest nie tylko

wzajemna pomoc ekonomiczna, ale tak $eczerpanie z narodowego dorobku krajów

cz!onkowskich na p!aszczy(nie kulturalnej icywilizacyjnej. To otwarcie na inne narody

znajduje swoje odzwierciedlenie m.in. w

znacznie wi# kszym ni$ dotychczas spektrum j# zyków obcych oferowanych do wyboru naegzaminie maturalnym i mo$liwo"cizdawania nawet do czterech j# zyków

obcych w czasie jednego egzaminu

(1 obowi% zkowy i 3 do wyboru).Mo$liwie najlepsze dostosowanie

egzaminu z j# zyka obcego nowo$ytnegodo nowych celów, jakie przed kolejnymi

pokoleniami stawia wspó!czesny "wiat,wymaga!o odwo!ania si# dodotychczasowego, europejskiego dorobku

specjalistów w zakresie nauczania j# zykówobcych. Z tego powodu dokumentem,

stanowi% cym dla' punktem odniesienia jestEuropejski System Opisu Kszta!ceniaJ# zykowego (ESOKJ). Zgodne z jegostruktur % s% zarówno standardy wymaga' egzaminacyjnych jak i poszczególne

poziomy egzaminacyjne. W nowej formie

egzaminu maturalnego z j# zyka obcegonowo$ytnego punkt ci#$ko"ci przesuwa si# zdecydowanie w kierunku sprawdzania

stopnia przyswojenia umiej# tno"cikomunikowania si# , zarówno w mowie, jak iw pi"mie. Aspekt komunikacyjny wysuwasi# na pierwszy plan, natomiast nieco mniejistotna staje si# kwestia poprawno"ci

j# zykowej. Szczególnie wyra(nie jest towidoczne w egzaminie na poziomie

podstawowym, gdzie zdaj% cy oceniany jest

pozytywnie przede wszystkim za skuteczne przekazanie i prawid!owy odbiórkomunikatu ustnego i pisemnego. Na

poziomie rozszerzonym natomiast, przy

zachowaniu priorytetu komunikacji

j# zykowej, znacznie wi# kszego znaczenianabiera sposób w jaki ta komunikacja

przebiega, a zatem na ile poprawnie zdaj% cy pos!uguje si# j# zykiem obcym.

Niniejszy Biuletyn omawia zwi% zkimi# dzy nowymi standardami wymaga' egzaminacyjnych a zadaniami maturalnymi,


2/43

Centralna Komisja Egzaminacyjna

Wydzia! Matur CKE 30 grudnia 2003 r.2

zawiera wskazówki dotycz% ce zmian jakienale$a!oby wprowadzi& do procesunauczania, aby efektywniej przygotowa& ucznia do zdawania egzaminu, sygnalizuje

jakie techniki edukacyjne mog% okaza& si#

u$yteczne w rozwijaniu umiej# tno"cisprawdzanych na poszczególnych etapach

egzaminu. Aby u!atwi& korzystaniez informacji zawartych w Biuletynie jako

temat wiod% cy wi# kszo"ci rozdzia!ówwybrano „Podró$owanie”, jeden z tematówwymienionych w I obszarze standardów,

przy za!o$eniu, $e b# dzie on stanowi! jedynie pretekst do pokazania ró$nych form proponowanych zada'. Poniewa$ Biuletyn po"wi# cony jest egzaminowi z wszystkich

j# zyków obcych nowo$ytnych, zarówno przyk !adowe zestawy egzaminacyjne,stanowi% ce punkt wyj"cia dla

proponowanych zada' jak i same zadaniazosta!y sformu!owane w j# zyku polskim.

Rozdzia! I zawiera standardywymaga' egzaminacyjnych, opatrzonekomentarzami dotycz% cymi ich

poszczególnych obszarów. Intencj% autorów Biuletynu by!o m.in. przybli$enie tre"cizawartych w tym dokumencie praktyce

szkolnej, uczynienie ze' rodzajudrogowskazu jaki powinien, zarówno

nauczycielom jak i uczniom, u!atwi& odnalezienie w!a"ciwej drogi do sukcesu naegzaminie.

W rozdziale II zamieszczono

przyk !adowe zestawy zada' egzaminacyjnych na egzamin ustny (dwa

dla poziomu podstawowego, jeden dla poziomu rozszerzonego). Proponujemy je

poniewa$, naszym zdaniem, ta cz#"& egzaminu mo$e, z kilku powodów,

przysparza& nauczycielom najwi# cejtrudno"ci. Zdajemy sobie spraw# , $e po raz

pierwszy w dotychczasowej praktyce

egzaminów maturalnych zdaj% cy zetknie si# z konieczno"ci% odwo!ania si# domateria!ów ikonograficznych, jako punktuwyj"cia w jednym z zada' na ka$dym z

poziomów. Dodatkow% trudno"ci% jest fakt,$e ca!y egzamin, ukierunkowany na

sprawdzanie umiej# tno"ci komunikacji j# zykowej, b# dzie wymaga!, zarówno odzdaj% cego jak i od egzaminuj% cego, sporejkreatywno"ci i wyobra(ni. Na nauczycieluegzaminuj% cym (nie zawsze z licencj%

egzaminatora) spocznie ponadto du$aodpowiedzialno"& za utrzymanie w!a"ciwejdyscypliny wypowiedzi, zachowanie

pewnego porz% dku logicznego w realizacjizada'.

W rozdziale III, odwo!uj% c si# do przyk !adów zada' z poprzedniego rozdzia!ui w oparciu o analiz# realizowanych przeznie standardów, zamie"cili"my kilkawskazówek dotycz% cych technik jakie mog%

by& pomocne w kszta!ceniu sprawno"cimówienia, a tym samym przygotowa& ucznia do nowej formu!y egzaminu.

Rozdzia! IV stanowi swego rodzajuuzupe!nienie rozdzia!u III i zawiera

przyk !ady &wicze' leksykalnych.Proponujemy je poniewa$, chcemy zwróci& uwag# na fakt, $e w sytuacji, kiedy egzaminmaturalny skierowany jest przede

wszystkim na sprawdzenie kompetencji

komunikacyjnej, takiej jak np. umiej# tno"& przekazania informacji, stopie' opanowanialeksyki staje si# nadzwyczaj wa$nym.

W rozdziale V proponujemy

scenariusz szkolenia nauczycieli, którego

celem jest w!a"ciwe przygotowanie ich do przeprowadzania egzaminu ustnego z j# zykaobcego nowo$ytnego na obu poziomach –

podstawowym i rozszerzonym. Scenariusz

mo$e by& wykorzystany do przeprowadzenia szkolenia przeznauczyciela – metodyka, przeszkolonego

egzaminatora z j# zyka obcego lub jakomateria! pomocniczy dla nauczycieli.Mo$liwe jest dostosowanie zakresu isposobu przeprowadzania szkolenia do

mo$liwo"ci jego organizatora(np. korzystanie z video, rzutników itp.) jak

i potrzeb uczestników (np. nauczyciele bez

licencji egzaminatora, egzaminatorzy,

metodycy).


3/43



Rozdzia! VI stanowi uzupe!nienierozdzia!u II i zawiera przyk !ady zada' naegzamin pisemny dla poziomu

podstawowego i rozszerzonego, dotycz% cerównie$ zaproponowanego w nim tematu

katalogowego „Podró$owanie”. Ze wzgl# duna przyj# t% formu!# przedstawiania zada' w j# zyku polskim, zrezygnowano z zada' opartych na tekstach obcoj# zycznych,sprawdzaj% cych rozumienie ze s!uchui rozumienie tekstu czytanego oraz zada' sprawdzaj% cych znajomo"& strukturleksykalno-gramatycznych, ograniczaj% c si#

jedynie do przedstawienia przyk !adowychtematów wypowiedzi pisemnych. W tej

cz#"ci egzaminu, zw!aszcza na poziomie

podstawowym, pojawiaj% si# bowiemzupe!nie nowe typy zada', nie sprawdzane

dotychczas na maturze, czyli teksty

u$ytkowe.Rozdzia! VII powinien sta& si#

pomocny w przygotowaniu uczniów do

zmaga' z egzaminem pisemnym, poniewa$

zawiera wskazówki i rady, jak przygotowa& ucznia do tej cz#"ci matury. Dodatkowymwalorem tego rozdzia!u jest fakt, $e zawartew nim przemy"lenia zosta!y sformu!owane

przez do"wiadczonego nauczycielaakademickiego, a zatem prezentuj% punktwidzenia tych, .którzy b# d% niejakoweryfikowali poziom wiedzy sprawdzanej

wcze"niej na egzaminie maturalnym.

Barbara Czarnecka-Cicha

Bo ! enna Jurkiewicz


4/43



Rozdzia" I

STANDARDY WYMAGA# EGZAMINACYJNYCH A UMIEJ!TNO$CI UCZNIA

Podstawowym aktem prawnym dotycz% cym tre"ci egzaminu maturalnego s%

Standardy wymaga" egzaminacyjnych. Okre"laj% one zakres wiedzy i umiej# tno"ci, któremog% by& sprawdzane na maturze, zarówno na poziomie podstawowym, jak i rozszerzonym.Standardy wymaga' dla j# zyków obcych s% wspólne dla wszystkich j# zyków i pogrupowanew pi# ciu obszarach, zgodnie z Europejskim Systemem Opisu Kszta# cenia J $ zykowego. Teobszary to: wiadomo"ci, recepcja, produkcja, interakcja i mediacja.

Obszar I - Wiadomo%ci

Najwa$niejsz% cz#"ci% tego obszaru jest pierwszy standard, który zawiera katalogtematów, wyznaczaj% cy zakres opanowania przez ucznia niezb# dnych struktur leksykalno-gramatycznych.

Katalog obejmuje 15 bloków tematycznych. Trzy z nich (pkt 1. h., j. i o.).maj% identycznyzapis dla obu poziomów nauczania, natomiast pozosta!e s% nieco poszerzone na poziomierozszerzonym. Niewielka ró$nica w zapisie tych tematów dla poziomu podstawowegoi rozszerzonego, nie oznacza , $e wymagania dla obu poziomów s% identyczne lub zbli$one.S!owa-klucze w tym standardzie to „proste”(poziom podstawowy) i „ró$norodne” (poziomrozszerzony), stanowi% ce wskazówk # dotycz% c% zarówno bogactwa leksyki jak i stopniazró$nicowania oraz z!o$ono"ci struktur gramatycznych. I tak, na przyk !ad, w bloku „nauka,technika” w temacie „obs!uga i korzystanie z urz% dze' technicznych” na poziomie

podstawowym ucze' powinien zrozumie& prost% instrukcj# obs!ugi np. parkometru, czylizwrot typu „wrzu& monet# ”, natomiast na poziomie rozszerzonym tekst popularno-naukowy,nie zawieraj% cy jednak zbyt wielu specjalistycznych okre"le'.

Drugi standard z tego obszaru zwraca uwag# na formy wypowiedzi ustnych i pisemnych,których zasady konstruowania ucze' powinien opanowa&. Oznacza to, $e ucze' powinien

pozna&, na przyk !ad, typowe zwroty u$ywane przy powitaniu i po$egnaniu, zasady pisanialistów, og!osze' czy sporz% dzania opisów.

Trzeci standard wymaga od ucznia pewnej wiedzy o kraju, którego j# zyka si# uczy. Nieoznacza to oczywi"cie, $e w czasie egzaminu ucze' b# dzie musia! wymieni& najwi# kszemiasta Niemiec czy Rosji. Powinien natomiast rozumie& w tek "cie, na przyk !ad, uwagiodnosz% ce si# do znanych tradycji (Oktoberfest), rozpoznawa& na ilustracji charakterystycznedla danego obszaru postacie (toreador), obiekty zabytkowe (wie$a Eiffel’a), znane miasta(Sankt-Petersburg) czy kojarzy& z danym obszarem j# zykowym okre"lone faktycywilizacyjno-kulturowe (pi# trowy autobus w Londynie).

Wiadomo"ci z obszaru pierwszego s% na egzaminie najcz#"ciej sprawdzane poprzezumiej# tno"ci z pozosta!ych obszarów.

I. Zdaj! cy zna:

POZIOM PODSTAWOWY POZIOM ROZSZERZONY

1) proste struktury leksykalno-gramatyczneumo"liwiaj! ce formu#owanie wypowiedzipoprawnych pod wzgl$dem fonetycznym,ortograficznym, morfosyntaktycznymi leksykalnym, w zakresie nast$puj! cychtematów:

a) cz!owiek – dane personalne, wygl" dzewn#trzny, cechy charakteru, uczuciai emocje,

1) ró"norodne struktury leksykalno-gramatyczneumo"liwiaj! ce formu#owanie wypowiedzipoprawnych pod wzgl$dem fonetycznym,ortograficznym, morfosyntaktycznymi leksykalnym, w zakresie nast$puj! cychtematów:

a) cz!owiek – dane personalne, wygl" dzewn#trzny, cechy charakteru, uczuciai emocje, problemy etyczne,


5/43



b) dom – miejsce zamieszkania, opis domu,pomieszcze$ domu i ich wyposa%enia,wynajmowanie mieszkania,

c) szko!a – przedmioty nauczania, ocenyi wymagania, %ycie szko!y, kszta!ceniepozaszkolne,

d)praca – popularne zawody i zwi" zane z nimiczynno&ci, warunki pracy i zatrudnienia, pracadorywcza,

e) %ycie rodzinne i towarzyskie – okresy %ycia,cz!onkowie rodziny, czynno&ci %yciacodziennego, formy sp#dzania czasu wolnego,&wi#ta i uroczysto&ci, styl %ycia,

f) %ywienie – artyku!y spo%ywcze, przygotowaniepotraw, posi!ki, lokale gastronomiczne,

g) zakupy i us!ugi – rodzaje sklepów, towary,sprzedawanie i kupowanie, reklama, korzystaniez us!ug,

h) podró%owanie i turystyka – &rodki transportu,baza noclegowa, informacja turystyczna,wycieczki, zwiedzanie, wypadki i awarie,

i) kultura – podstawowe dziedziny kultury, twórcyi ich dzie!a, uczestnictwo w kulturze,

j) sport – popularne dyscypliny sportu,podstawowy sprz#t sportowy, imprezysportowe,

k) zdrowie – higieniczny tryb %ycia, podstawoweschorzenia, ich objawy i leczenie,niepe!nosprawni, uzale%nienia,

l) nauka, technika – odkrycia naukowe,wynalazki, obs!uga i korzystaniez podstawowych urz" dze$ technicznych,

m) &wiat przyrody – klimat, &wiat ro&lin i zwierz" t,krajobraz, zagro%enie i ochrona &rodowiskanaturalnego, kl#ski %ywio!owe,

n) pa$stwo i spo!ecze$stwo – struktura pa$stwa,urz#dy, organizacje mi#dzynarodowe, konfliktywewn#trzne i mi#dzynarodowe, przest#pczo&',

o) elementy wiedzy o krajach obszaru j ! zykowego,którego j ! zyk jest zdawany,

2) zasady konstruowania ró"nych form prostychwypowiedzi:a) ustnych – formy nawi" zywania kontaktu

z rozmówc" , przekazywania komunikatui ko$czenia rozmowy,

b) pisemnych – og!oszenia, notatki, ankiety,pocztówki, zaproszenia, listu prywatnego,prostego listu formalnego,

3) podstawowe realia socjokulturowe danegoobszaru j$zykowego i Polski, z uwzgl$dnieniemtematyki integracji europejskiej i kontekstumi$dzykulturowego.

b) dom – miejsce zamieszkania, opis domu,pomieszcze$ domu i ich wyposa%enia,wynajmowanie, kupno i sprzeda% mieszkania,

c) szko!a – przedmioty nauczania, ocenyi wymagania, %ycie szko!y, kszta!ceniepozaszkolne, system o&wiaty,

d) praca – zawody i zwi" zane z nimi czynno&ci,warunki pracy i zatrudnienia, praca dorywcza,rynek pracy,

e) %ycie rodzinne i towarzyskie – okresy %ycia,cz!onkowie rodziny, czynno&ci %yciacodziennego, formy sp#dzania czasu wolnego,&wi#ta i uroczysto&ci, styl %ycia, konfliktyi problemy,

f) %ywienie – artyku!y spo%ywcze,przygotowanie potraw, posi!ki, lokalegastronomiczne, diety,

g) zakupy i us!ugi – rodzaje sklepów, towary,sprzedawanie i kupowanie, reklama,reklamacja, korzystanie z us!ug, &rodki

p!atnicze, banki, ubezpieczenia,h) podró%owanie i turystyka – &rodki transportu,

baza noclegowa, informacja turystyczna,wycieczki, zwiedzanie, wypadki i awarie,

i) kultura – dziedziny kultury, twórcy i ichdzie!a, uczestnictwo w kulturze,

j) sport – dyscypliny sportu, sprz#t sportowy,imprezy sportowe, sport wyczynowy, sportyekstremalne,

k) zdrowie – higieniczny tryb %ycia, schorzenia,ich przyczyny, objawy i leczenie,niepe!nosprawni, uzale%nienia, systemochrony zdrowia,

l) nauka, technika – odkrycia naukowe,

wynalazki, obs!uga i korzystanie z urz" dze$ technicznych, wspó!czesne &rodki przekazui przetwarzania informacji,

m) &wiat przyrody – klimat, &wiat ro&lini zwierz" t, krajobraz, zagro%enie i ochrona&rodowiska naturalnego, kl#ski %ywio!owe,przestrze$ kosmiczna,

n) pa$stwo i spo!ecze$stwo – struktura pa$stwa,urz#dy, organizacje mi#dzynarodowe,problemy i konflikty wewn#trznei mi#dzynarodowe, przest#pczo&', politykaspo!eczna, partie i politycy, ko&cio!y i religie,gospodarka,

o) elementy wiedzy o krajach obszaru j ! zykowego, którego j ! zyk jest zdawany,

2) zasady konstruowania ró"nych formwypowiedzi:

a) ustnych – formy nawi" zywania kontaktuz rozmówc" , przekazywania komunikatui ko$czenia rozmowy, zasady prezentacji,

b) pisemnych – og!oszenia, notatki, ankiety,pocztówki, zaproszenia, listu prywatnego,prostego listu formalnego, opisu, rozprawki,recenzji, opowiadania,

3) realia socjokulturowe danego obszaru j$zykowego i Polski, z uwzgl$dnieniemtematyki integracji europejskiej i kontekstumi$dzykulturowego,

4) normy socjokulturowe pomagaj! ce

w funkcjonowaniu na rynku pracy.


6/43



Obszar II - Odbiór tekstu (recepcja)

Ten obszar obejmuje standardy dotycz% ce dwóch tradycyjnych sprawno"ci j# zykowych:rozumienia ze s!uchu i rozumienia tekstu czytanego. Ró$nica mi# dzy poziomem

podstawowym i rozszerzonym polega przede wszystkim na stopniu trudno"ci tekstu, któregorozumienie sprawdzamy.

Umiej# tno"ci szczegó!owe, sprawdzane w ramach standardów tego obszaru, do"& precyzyjnie okre"laj% z jakimi problemami mog% zetkn%& si# zdaj% cy. I tak, w zadaniach mo$e by& sprawdzane ogólne rozumienie tre"ci komunikatu. W odniesieniu do obu standardów tj.rozumienia ze s!uchu i rozumienia tekstu czytanego, ogólne rozumienie tekstu sprawdzaj% , na

przyk !ad, umiej# tno"ci okre"lania g!ównej my"li tekstu, intencji autora czy kontekstusytuacyjnego. Zadania egzaminacyjne mog% te$ sprawdza& dok !adne rozumienie komunikatu,na przyk !ad, poprzez stwierdzenie czy pojawi!y si# w nim i jakie okre"lone informacje,selekcjonowanie ich wed!ug podanego kryterium b% d(, na poziomie rozszerzonym,oddzielanie faktów od opinii.

W porównaniu z poprzedni% koncepcj% egzaminu maturalnego z j# zyka obcego istotnazmiana dotycz% ca odbioru tekstu pojawia si# w przeniesieniu akcentu zdecydowanie w stron# komunikacji j# zykowej. W sposób bezpo"redni znajomo"& struktur leksykalno-gramatycznych sprawdzana jest jedynie na poziomie rozszerzonym i w ograniczonym

zakresie (jedno zadanie).

II. Zdaj! cy wykazuje si$ umiej$tno%ci! odbioru tekstu w zakresie:


1) rozumienia ze s#uchu tekstu prostego podwzgl$dem tre%ci i o niewielkim stopniuzró"nicowania struktur leksykalno-

-gramatycznych, czyli:a) okre&lania g!ównej my&li tekstu,b) okre&lania g!ównych my&li poszczególnych

cz#&ci tekstu,c) stwierdzania, czy tekst zawiera okre&lone

informacje,d) wyselekcjonowania informacji,e) okre&lania intencji autora lub nadawcy

tekstu,f) rozró%niania formalnego i nieformalnego

stylu tekstu,g) okre&lania kontekstu sytuacyjnego (miejsca,

czasu, warunków, uczestników),

1) rozumienia ze s#uchu tekstu bogatego podwzgl$dem tre%ci i o wysokim stopniuzró"nicowania struktur leksykalno-

-gramatycznych, czyli:a) okre&lania g!ównej my&li tekstu,b) okre&lania g!ównych my&li poszczególnych

cz#&ci tekstu,

c) stwierdzania, czy tekst zawiera okre&loneinformacje,

d) wyselekcjonowania informacji,e) okre&lania intencji autora lub nadawcy

tekstu,

f) rozró%niania formalnego i nieformalnegostylu tekstu,

g) okre&lania kontekstu sytuacyjnego (miejsca,czasu, warunków, uczestników),

2) rozumienia tekstu czytanego, prostego podwzgl$dem tre%ci i stopnia zró"nicowaniastruktur leksykalno-gramatycznych, czyli:a) okre&lania g!ównej my&li tekstu,b) okre&lania g!ównych my&li poszczególnych

cz#&ci tekstu,c) stwierdzania, czy tekst zawiera okre&lone

informacje,d) wyselekcjonowania informacji,e) okre&lania intencji autora tekstu,f) rozpoznawania zwi" zków mi#dzy

poszczególnymi cz#&ciami tekstu,g) okre&lania kontekstu komunikacyjnego

(nadawca – odbiorca, forma wypowiedzi),h) rozró%niania formalnego i nieformalnego stylu

tekstu.

2) rozumienia tekstu czytanego, bogatego podwzgl$dem tre%ci i o wysokim stopniuzró"nicowania struktur leksykalno-gramatycznych, czyli:

a) okre&lania g!ównej my&li tekstu,b) okre&lania g!ównych my&li poszczególnych

cz#&ci tekstu,

c) stwierdzania, czy tekst zawiera okre&loneinformacje,

d) wyselekcjonowania informacji,e) okre&lania intencji autora tekstu,f) rozpoznawania zwi" zków mi#dzy

poszczególnymi cz#&ciami tekstu,

g) okre&lania kontekstu komunikacyjnego(nadawca – odbiorca, forma wypowiedzi),

h) rozró%niania formalnego i nieformalnegostylu tekstu,


7/43



i) oddzielania faktów od opinii, j) rozpoznawania ró%norodnych struktur

leksykalno-gramatycznych w podanymkontek&cie.

Obszar III - Tworzenie tekstu (produkcja)

Ten obszar obejmuje standardy dotycz% ce umiej# tno"ci tworzenia w!asnego tekstu w j# zyku obcym, zarówno w mowie, jak i w pi"mie. Ró$nice mi# dzy poziomami: podstawowymi rozszerzonym, dotycz% g!ównie d!ugo"ci i stopnia skomplikowania wypowiedzi oraz

bezpo"redniej przydatno"ci w sytuacjach $ycia codziennego.W trakcie egzaminu b# dzie sprawdzana m.in. umiej# tno"& opisywania - ludzi,

przedmiotów, miejsc, czynno"ci czy relacjonowania wydarze', ale tak $e, na co warto zwróci& uwag# , formu!owania, przedstawiania i uzasadniania opinii, na poziomie podstawowym -w!asnych, a na rozszerzonym tak $e innych osób. Pierwszorz# dne znaczenie ma tutaj warto"&

komunikacyjna wypowiedzi. Nie pomija si# jednak znaczenia poprawno"ci gramatycznej i korzystania

z ró$norodnych struktur leksykalnych. Zdaj% cy powinien umie& dostosowa& je do funkcji j# zykowej – informatywnej, ekspresywnej lub impresywnej jakiej u$ywa w tworzonym przezsiebie tek "cie. I tak, w listach przekazuj% cych t# sam% tre"&, ale spe!niaj% cych ró$ne funkcje

j# zykowe, powinny pojawi& si# odmienne struktury leksykalno – gramatyczne, na przyk !ad,w przypadku zastosowania funkcji informatywnej – zdania oznajmuj% ce, ekspresywnej –zdania wykrzyknikowe, impresywnej – zdania rozkazuj% ce. Ró$nice mi# dzy poziomem

podstawowym i rozszerzonym odzwierciedlaj% te$ zupe!nie inne kryteria oceniania prac,zw!aszcza wymagania dotycz% ce poprawno"ci i bogactwa j# zykowego.

Standard dotycz% cy wypowiedzi pisemnej wprowadza te$ m.in. umiej# tno"&

wypowiadania si# z zachowaniem cech charakterystycznych dla danej formy. Na poziomie podstawowym zdaj% cy musi poradzi& sobie z napisaniem dwóch tekstów u$ytkowych, na przyk !ad notatki i listu, a na poziomie rozszerzonym – wypracowania w okre"lonej formie(opowiadania, rozprawki, recenzji lub opisu) na jeden z trzech tematów do wyboru. Wa$n% spraw% jest przy tym równie$ przestrzeganie wymaganego limitu s!ów.

III. Zdaj! cy wykazuje si$ umiej$tno%ci! tworzenia tekstu w postaci:


1) krótkiej wypowiedzi ustnej, uwzgl$dniaj! cej:a) opisywanie ludzi, przedmiotów, miejsc,

zjawisk, czynno&ci,b) relacjonowanie wydarze$,c) przedstawianie i uzasadnianie w!asnych

opinii,d) poprawne stosowanie &rodków leksykalno-

gramatycznych, adekwatnie do ich funkcji,

1) d#u"szej, wieloaspektowej wypowiedzi ustnej,uwzgl$dniaj! cej:a) opisywanie ludzi, przedmiotów, miejsc,

zjawisk, czynno&ci,b) relacjonowanie wydarze$,c) przedstawianie i uzasadnianie w!asnych opinii,

projektów, dzia!a$,d) poprawne stosowanie &rodków leksykalno-

gramatycznych, adekwatnie do ich funkcji,e) przedstawianie faktów oraz opinii innych osób,

2) krótkiej wypowiedzi pisemnej,uwzgl$dniaj! cej:a) opisywanie ludzi, przedmiotów, miejsc,

zjawisk, czynno&ci,b) relacjonowanie wydarze$,c) wyra%anie stanów emocjonalnych,

d) przedstawianie i uzasadnianie w!asnychopinii,

2) d#u"szej, wieloaspektowej wypowiedzipisemnej, uwzgl$dniaj! cej:a) opisywanie ludzi, przedmiotów, miejsc,

zjawisk, czynno&ci,b) relacjonowanie wydarze$,c) wyra%anie ró%norodnych intencji oraz stanów

emocjonalnych,d) przedstawianie i uzasadnianie opinii w!asnych

i innych osób,


8/43



e) poprawne stosowanie &rodków leksykalno-gramatycznych, adekwatnie do ich funkcji,

f) wypowiadanie si# w okre&lonej formie zzachowaniem podanego limitu s!ów.

e) poprawne stosowanie &rodków leksykalno-gramatycznych, adekwatnie do ich funkcji,

f) wypowiadanie si# w okre&lonej formiez zachowaniem podanego limitu s!ów.

Obszar IV - Reagowanie j&zykowe (interakcja)

W tym obszarze zawarto standardy dotycz% ce umiej# tno"ci reagowania na us!yszanylub przeczytany tekst obcoj# zyczny oraz wywo!ywania oczekiwanej reakcji u interlokutora.

Umiej# tno"ci te stanowi% podstaw# ka$dej komunikacji i s% niezb# dne np. do prowadzenia rozmowy czy korespondencji. Na poziomie podstawowym ucze' musi si# zatemwykaza& si# umiej# tno"ci% efektywnego i poprawnego przeprowadzania rozmów lub pisaniatekstów w ró$nych celach (uzyskiwanie, udzielanie informacji i wyja"nie', negocjowanie),w rozmaitych sytuacjach komunikacyjnych a tak $e nadawania im, odpowiedniego do sytuacji,zabarwienia emocjonalnego. Na egzaminie ustnym na poziomie rozszerzonym sprawdzana

b# dzie natomiast umiej# tno"& prowadzenia rozmowy, ale nie ograniczaj% cej si# do aspektukomunikacyjnego, a staj% cej si# dyskusj% , w której zdaj% cy, na przyk !ad, prezentuje w!asneopinie, potrafi ich broni&, przytaczaj% c w!a"ciwe argumenty, odnie"& si# do opinii innychosób czy skomentowa& jakie" fakty.

IV. Zdaj! cy wykazuje si$ umiej$tno%ci! reagowania j$zykowego w zakresie:


1) mówienia, w tym:a) uczestniczenia w prostej rozmowie –

inicjowania jej, podtrzymywania orazko$czenia,

b) uzyskiwania, udzielania lub odmowy informacji,wyja&nie$, pozwole$,

c) prowadzenia prostych negocjacji w sytuacjach%ycia codziennego,

d) poprawnego stosowania &rodków j#zykowychs!u%" cych do wyra%ania ró%norodnych intencjioraz stanów emocjonalnych, adekwatnie dosytuacji komunikacyjnej,

1) mówienia, w tym:a) uczestniczenia w dyskusji – udzielania

informacji, wyja&nie$, argumentowania,wyra%ania i obrony w!asnych opiniii pogl" dów,

b) interpretowania i komentowaniaprzedstawionych faktów oraz opinii innychosób,

c) dokonywania podsumowania dyskusji,rozmów i wypowiedzi,

d) poprawnego stosowania &rodków j#zykowych s!u%" cych do wyra%aniaró%norodnych intencji oraz stanówemocjonalnych, adekwatnie do sytuacjikomunikacyjnej,

2) pisania prostej wypowiedzi, w tym:a) wyra%ania stanów emocjonalnych, b#d" cych

reakcj" na informacje zawarte wprzedstawionych tekstach,

b) uzyskiwania, udzielania, przekazywania lubodmowy informacji, wyja&nie$, pozwole$,

c) poprawnego stosowania &rodków j#zykowych,adekwatnie do sytuacji komunikacyjnej.

2) pisania wypowiedzi bogatej pod wzgl$demtre%ci i o zró"nicowanych strukturachleksykalno-gramatycznych, w tym:a) wyra%ania stanów emocjonalnych,

b#d" cych reakcj" na informacje zawartew przedstawionych tekstach,

b) uzyskiwania, udzielania, przekazywania lubodmowy informacji, wyja&nie$, pozwole$,

c) poprawnego stosowania &rodków j#zykowych, adekwatnie do sytuacjikomunikacyjnej.

Obszar V - Przetwarzanie tekstu (mediacja)

Standardy z tego obszaru dotycz% g!ównie umiej# tno"ci przekazywania w j# zyku obcym

okre"lonych informacji sformu!owanych w j# zyku polskim lub zaprezentowanychw materia!ach ikonograficznych.


9/43



Na poziomie podstawowym umiej# tno"& mediacji b# dzie sprawdzana na egzaminieustnym poprzez rozmowy sterowane, których scenariusz jest napisany po polsku, a zdaj% cy,odgrywaj% c swoj% rol# w j# zyku obcym ma uwzgl# dni& w wypowiedzi tre"& wszystkichinformacji podanych w poleceniu. Podobna sytuacja wyst# puje tak $e na egzaminie

pisemnym. Polecenia do tekstów u$ytkowych (krótkiego i d!u$szego) s% sformu!owane

w j# zyku polskim, ale zawieraj% informacje jakie zdaj% cy ma uwzgl# dni& w tek "cienapisanym w j# zyku obcym.

Na poziomie rozszerzonym mo$e si# równie$ zdarzy&, na przyk !ad, $e mediacja b# dziedotyczy!a informacji sformu!owanych w j# zyku obcym, które zdaj% cy b# dzie musia!

przetworzy& np. z nieformalnego na formalny styl tekstu, wykazuj% c si# wówczasumiej# tno"ci% w!a"ciwego doboru struktur leksykalno-gramatycznych.

V. Zdaj! cy wykazuje si$ umiej$tno%ci! przetwarzania tekstu w zakresie:


1) mówienia, w tym relacjonowania, przetwarzaniai przekazywania tekstów przeczytanych w j#zykuobcym lub j#zyku polskim oraz tre&ci materia!ówikonograficznych,

1) mówienia, w tym:a) relacjonowania, przetwarzania

i przekazywania tekstów przeczytanychw j#zyku obcym lub j#zyku polskim oraztre&ci materia!ów ikonograficznych,

b) stosowania zmiany rejestru, stylu lubformy tekstu,

2) pisania, w tym relacjonowania, przetwarzaniai przekazywania tekstów przeczytanych w j#zykuobcym lub j#zyku polskim.

2) pisania, w tym:a) relacjonowania, przetwarzania

i przekazywania tekstów przeczytanychw j#zyku obcym lub j#zyku polskim,

b) stosowania zmian struktur leksykalno-gramatycznych, rejestru, stylu lub formytekstu.

Wi# kszo"& zada' egzaminacyjnych sprawdza wi# cej ni$ jedn% umiej# tno"&, podobnie jak w wi# kszo"ci $yciowych sytuacji komunikacyjnych przeplataj% si# umiej# tno"ciz poszczególnych obszarów. Forma zapisu standardów z rozbiciem ich na poszczególne

obszary umiej# tno"ci s!u$y jedynie uporz% dkowaniu i ukierunkowaniu wymaga' egzaminacyjnych.

Standardom wymaga' egzaminacyjnych towarzyszy zakres struktur gramatycznychdla poziomu podstawowego i rozszerzonego, który ma u!atwi& nauczycielowi zaplanowanierozk !adu materia!u lub zweryfikowanie ju$ przygotowanego, tak aby uwzgl# dnia!

podstawowe zagadnienia umieszczone w tym spisie.

Barbara Czarnecka-Cicha


10/43



Rozdzia" IIPRZYK 'ADOWE ZESTAWY NA EGZAMIN USTNY

POZIOM PODSTAWOWY

ZESTAW I

Zadanie 1. - ROZMOWY STEROWANE

Zapoznaj si& z opisem trzech sytuacji. Twoim zadaniem b&dzie odegranie wskazanychról.

A. Uzyskiwanie i udzielanie informacji

Wracasz z kolegami z wycieczki do....................(nazwa miejscowo %ci za granic& ). W kasie

biletowej na dworcu kolejowym:

! powiedz z jakiego po!% czenia chcecie skorzysta&,! zapytaj o mo$liwe zni$ki,! popro" o bilety na wybrany poci% g.

(rozmow$ rozpoczyna zdaj&cy)

B. Relacjonowanie wydarze'

Jedziesz z grup% m!odzie$y do.....................(nazwa miejscowo %ci za granic& ). Na jednej zestacji wyszed!e" z wagonu, chc% c szybko za!atwi& na dworcu drobn% spraw# . Kiedy wróci!e",

okaza!o si# , $e poci% g odjecha!. Zawiadowcy stacji, do którego zwróci!e" si# o pomoc,:

! relacjonujesz okoliczno"ci zdarzenia,! opowiadasz o radach, jakich telefonicznie udzieli! Ci pracownik polskiej

ambasady w ................. (nazwa kraju),

! opisujesz swój baga$, chc% c odzyska& go na najbli$szej stacji.(rozmow$ rozpoczyna egzaminuj&cy)

C. Negocjowanie

Jedziesz poci% giem z ...................(nazwa miejscowo %ci za granic& ) do ........................(nazwamiejscowo %ci za granic& ). Sprawdzaj% c bilety konduktor, stwierdza, ,$e nie przys!uguje Cizni$ka. W rozmowie z nim:

! powiedz dlaczego uwa$asz, $e masz prawo do ulgowego przejazdu,! odrzu& jego argumenty dotycz% ce braku odpowiednich dokumentów, uzasadniaj% c

Twoje stanowisko,

! zgód( si# z jego argumentami wynikaj% cymi z przepisów dotycz% cych przejazdówobcokrajowców, proponuj% c rozwi% zanie.

(rozmow$ rozpoczyna egzaminuj&cy)


11/43



Zadanie 2. ROZMOWA NA PODSTAWIE ILUSTRACJIOpisz poni(sz) ilustracj& i odpowiedz na pytania egzaminuj)cego.

Pytania do ilustracji (zamieszczone wy")cznie w zestawie egzaminuj)cego):

1. Jak my %lisz, dlaczego m# odzi ludzi wybrali si$ w podró ! w# a %nie poci& giem?2. Co najlepiej zapami$ta# e % /a % z ostatniej podró ! y poci& giem i dlaczego?


12/43



ZESTAW II

Zadanie 1. - ROZMOWY STEROWANE

Zapoznaj si& z opisem trzech sytuacji. Twoim zadaniem b&dzie odegranie wskazanychról.

A. Uzyskiwanie i udzielanie informacji

Oczekujesz na poci% g na dworcu kolejowym w ........................(nazwa miejscowo %ci za granic& ). Poci% g si# spó(nia. W informacji dworcowej :

! poinformuj o Twoim zaniepokojeniu opó(nieniem,! zapytaj o ewentualny czas oczekiwania,

! dowiedz si# o inne mo$liwe po!% czenia.(rozmow$ rozpoczyna zdaj&cy)

B. Relacjonowanie wydarze'

Zamierzasz odwiedzi& Twoich znajomych w ........................(nazwa miejscowo %ci za granic&). Na dworcu kolejowym spotka!a Ci# przygoda, która by!a powodem Twojegospó(nienia na poci% g. Dzwonisz do znajomych i opowiadasz im o:

! okoliczno"ciach zdarzenia,

! reakcji pracowników kolei na zaistnia!% sytuacj# ,! dzia!aniu jakie podj%!e"/j#!a", aby kontynuowa& podró$.

(rozmow$ rozpoczyna egzaminuj&cy)

C. Negocjowanie

Planujesz z koleg% /kole$ank % wakacyjny wyjazd. Kolega/kole$anka proponuje podró$ samolotem, Ty wolisz poci% g. W rozmowie z nim/ni% okre"l swoje stanowisko w tej sprawie.

! Przedstaw argumenty przemawiaj% ce za podró$% poci% giem.! Odrzu& jego/jej argumenty dotycz% ce podró$y samolotem, uzasadniaj% c Twoje

stanowisko.

! Zaproponuj rozwi% zanie satysfakcjonuj% ce obie strony.(rozmow$ rozpoczyna zdaj&cy)


13/43



Zadanie 2. ROZMOWA NA PODSTAWIE ILUSTRACJIOpisz poni(sz) ilustracj& i odpowiedz na pytania egzaminuj)cego.

Pytania do ilustracji (zamieszczone wy")cznie w zestawie egzaminuj)cego):

1. Dlaczego ten m# ody cz # owiek jest zadowolony z podró ! y?2. Jakim %rodkiem transportu lubisz podró ! owa' i dlaczego?


14/43



POZIOM ROZSZERZONY

Zadanie 1. ROZMOWA NA PODSTAWIE MATERIA'U STYMULUJ*CEGOPrzeanalizuj przedstawiony materia". Przygotuj si& do jego prezentacji i rozmowyz egzaminuj)cym na temat:

! funkcji jakie spe"nia dworzec,! wp"ywu zmian spo"ecznych na profil u(ytkownika dworca.

Pytania do materia"u stymuluj)cego (zamieszczone wy")cznie w zestawie egzaminuj)cego):

1. Opisz przedstawiony materia# .2. Jakie problemy porusza ten materia# ?3. Co przywiod # o na dworzec ludzi przedstawionych na fotografiach?4. W oparciu o tabel $ , powiedz jak zmieni# a si$ funkcja dworca w ostatnich 20 latach?

5. Czym, Twoim zdaniem, spowodowane s& te zmiany?

Co Pan/Panirobi na dworcu?

1983rok

2003rok

Wyruszam w podró !

45% 37%

Czekam na blisk " osob#

30% 28%

Przyjecha $ em/amdo pracy

15% 25%

Mieszkam nadworcu

- 10%


15/43



Zadanie 2 PREZENTACJA TEMATU I DYSKUSJA

Wybierz jeden z dwóch tematów zamieszczonych poni(ej. Przygotuj si& do jegoprezentacji oraz do dyskusji z egzaminuj)cym.

1. ! rodki transportu zmienia" y si # na przestrzeni wieków, wp" ywaj $c na styl % ycia ludzii ich otoczenie. Jakie s$ , twoim zdaniem, pozytywne i negatywne skutki rozwojutransportu.

2. Biura podró % y obecnie oferuj $ wiele niezwyk " ych wypraw. Zaplanuj tras# podró % ydooko" a & wiata, dobieraj $c odpowiednie & rodki transportu do poszczególnych jejetapów. Uzasadnij swój wybór


Ludmi# a Stopi" ska


16/43



Rozdzia" III

JAK PRZYGOTOWA+ UCZNIA DO EGZAMINU USTNEGO Z J!ZYKA OBCEGONA POZIOMIE PODSTAWOWYM?

Egzamin ustny z j# zyka obcego nowo$ytnego przeprowadzany b# dzie na dwóch poziomach – podstawowym lub rozszerzonym w zale$no"ci od wyboru zdaj% cego.

Na obu poziomach egzamin sk !ada si# z 2 zada', przy czym istotnym novumw porównaniu z dawn% matur % jest fakt, i$ punktem wyj"cia dla jednego z nich jest zawszemateria! ilustracyjny. Na poziomie podstawowym jest to jedna ilustracja, na poziomierozszerzonym – stymulus.

W poni$szym rozdziale spróbujemy, w oparciu o przyk !adowe zadania, poda& kilkawskazówek, które mog% by& przydatne w przygotowaniu uczniów do zdawania egzaminuustnego z j# zyka obcego.

W!a"ciwe przygotowanie ucznia do egzaminu maturalnego powinno rozpocz%& si# odanalizy standardów wymaga' egzaminacyjnych. Analiza taka b# dzie pomocna we w!a"ciwymdoborze zada', a uwzgl# dnienie standardów w procesie nauczania w osi% gni# ciu

pozytywnego wyniku egzaminu.

W przypadku j# zyków obcych standardy wymaga' egzaminacyjnych dla egzaminuustnego dotycz% przede wszystkim trzech obszarów: produkcji, interakcji i mediacji a tak $eobszaru wiadomo"ci, okre"laj% cego zakres struktur leksykalno gramatycznych, zasadykonstruowania ró$nych form wypowiedzi oraz realia socjokulturowe danego obszaru

j# zykowego.Jako temat przewodni przyk !adowych zada' egzaminacyjnych wybrali"my

„podró$owanie i turystyk # ” (a w szczególno"ci „dworzec kolejowy”) nale$% cy do I obszarustandardów tj. wiadomo"ci pkt 1 h. (patrz: rozdzia# I).Zaproponowane przyk !ady &wicze'

b# d% zatem odwo!ywa!y si# zarówno do materia!u leksykalnego jak i struktur gramatycznychmog% cych pojawi& si# przy wprowadzaniu takiej tematyki, przyswajanych na ró$nych etapachnauczania,

Analiza, której wyniki przedstawia poni$sza tabela, pokazuje jak realizowane s% w poszczególnych przyk !adowych rozmowach sterowanych standardy nale$% ce do

pozosta!ych obszarów.

Nrzadania

Standardy

I.1.A. III.1.d. IV.1.a. IV.1.b. IV.1.d

I.1.B. III.1.a. III.1.b. III.1.d IV.1.a. IV.1.b. IV.1.dI.1.C. III.1.c III.1.d IV.1.a. IV.1.b. IV.1.c IV.1.d

II.1.A. III.1.d IV.1.a. IV.1.b. IV.1.d

II.1.B. III.1.a. III.1.b. III.1.d IV.1.a IV.1.b IV.1.d

II.I.C. III.1.c III.1.d IV.1.a. IV.1.b. IV.1.c IV.1.d

Jak wida&, w tej cz#"ci egzaminu najwi# ksz% rol# odgrywa realizacja wymaga' a., b. id. standardu obszaru IV czyli umiej# tno"ci reagowania j# zykowego w sytuacjikomunikacyjnej (interakcji) oraz wymaga' okre"lonych w pkt. d. standardu obszaru III czyliumiej# tno"ci tworzenia tekstu (produkcji), dotycz% cego wszystkich typów rozmów.


17/43



Do spe!nienia wymaga' okre"lonych w pkt d standardów z obszarów III i IV,a odnosz% cych si# do ró$nych aspektów poprawno"ci j# zykowej, przygotowuj% , w zasadzie,wszystkie formy zada', wykorzystywanych w procesie nauczania j# zyka obcego, niezale$nieod tego jaka tematyka jest wprowadzana.

W przypadku pozosta!ych wymaga' obu obszarów pomocne mog% by& przede

wszystkim techniki wykorzystuj% ce s!owo mówione jako element prowokuj% cy douczestnictwa w komunikacji ustnej1.

W oparciu o przyk !adowe zadania egzaminacyjne, spróbujemy wskaza& te techniki, któremog% okaza& si# przydatne we w!a"ciwym przygotowaniu ucznia do ró$nych cz#"ci egzaminuustnego, zak !adaj% c, $e na ró$nych etapach procesu nauczania nauczyciel b# dzie wprowadza! w!a"ciwe dla danego tematu s!ownictwo oraz, w miar # post# pów w przyswajaniu wiedzy

j# zykowej, coraz bardziej skomplikowane struktury gramatyczne.Wszystkie zaprezentowane poni$ej formy pracy odwo!uj% si# do podanych w rozdziale II

przyk !adów zada' egzaminacyjnych i dlatego, dla u!atwienia, ich oznaczenia podajemyw nawiasach przed przyk !adami &wicze'.Pragniemy zwróci& uwag# , i$ wielokrotnie jedna technika pracy okazuje si# przydatna

w przygotowaniu do ró$nych typów zada' egzaminacyjnych.

Zadanie 1. – rozmowy sterowane

Jedn% z najprostszych technik, stosowanych od pierwszego etapu nauczania,a przygotowuj% cych do udzia!u zdaj% cego w rozmowach sterowanych s% :

- pytania / odpowiedzi

a. Nauczyciel stawia pytania, uczniowie odpowiadaj% .(Zestaw I 1 A, II 1 A)

Nauczyciel : Czy jest poci% g ekspresowy do.......?Ucze': Niestety, nie ma.

Nauczyciel: A czy jest jakie" inne po!% czenie?Ucze': Proponuj# poci% g pospieszny o 17.00.

Ta forma &wiczenia, na nieco wy$szym poziomie, kiedy zakres struktur leksykalno-gramatycznych jest znacznie bogatszy, mo$e zosta& zmodyfikowana w nast# puj% cysposób:

b. Nauczyciel podaje odpowied(, uczniowie stawiaj% pytania, na jakie mog!aby pa"& podana odpowied(.

(Zestaw I 1 B) Nauczyciel: Mia!em du$% walizk # i ma!% paczk # z ksi%$kami.Uczniowie: Jaki by! Pana baga$?

Co Pan mia! ze sob% ?Czy mia! Pan walizk # ?

c. Jeden z uczniów stawia pytanie, kilku podaje ró$ne wersje odpowiedzi.(Zestaw I 1 C)

Ucze' pytaj% cy: Dlaczego korzystasz z biletu ulgowego?Odpowiedzi : Jestem studentem i mam prawo do zni$ki.

Ucz# si# jeszcze, a uczniowie korzystaj% ze zni$ek.

Nie mia!em pieni# dzy na bilet normalny.

1 Hanna Komorowska „Metodyka nauczania j# zyków obcych”, Warszawa 2002


18/43



Bardziej skomplikowanymi technikami, wymagaj% cymi od nauczyciela wi# kszej pomys!owo"ci, umiej# tno"ci szybkiego reagowania na zachowania j# zykowe uczniówi zdolno"ci do stymulowania ich aktywnego udzia!u w procesie nauczania , s% :

- „burza mózgów”(Zestaw II 1 A)

Zwracaj% c si# do wszystkich uczniów, nauczyciel stawia pytanie,: Jak wyraziliby"ciezaniepokojenie informacj% o katastrofie kolejowej?Uczniowie przedstawiaj% swoje propozycje sformu!owa' :Jestem zaniepokojony, $e...,

Nie wiem czy nie zdarzy!o si# co"....,Obawiam si# czy...Martwi# si# czy... itp.

- opis sytuacji

(Zestaw II 1 B i A, zestaw I 1 A ) Nauczyciel opisuje krótko sytuacj# , podsumowuj% c j% pytaniem, na które oczekujeodpowiedzi od ucznia.

Nauczyciel: Spó(ni!e" si# i twój poci% g odjecha!. o co zapytasz w informacji kolejowej?Ucze': Kiedy jest nast# pny poci% g do.......

Czy jest jakie" inne po!% czenie do.....?

- wypowied( wg podanych podpunktów(Zestaw II 1 C)

Nauczyciel prosi o krótkie omówienie podanego tematu z uwzgl# dnieniem podpunktów.Temat: Opowiedz o zaletach podró$owania samolotem, zwracaj% c uwag# na:! czas trwania podró$y! komfort podró$owania

- odgrywanie ról

(Zestaw I 1 B)

Nauczyciel rozdaje kilku osobom karty z wymy"lon% sytuacj% oraz rol% jak % powinnaodegra& w niej ka$da z tych osób. Uczniowie nie znaj% ról przypisanych pozosta!ym,a zatem ucz% si# reagowa& spontanicznie w nieznanej im sytuacji komunikacyjnej.! (Ucze' 1)Jeste" pasa$erem, spó(nionym na poci% g, który musi wyjecha& w wa$nej

sprawie.

! (Ucze' 2) Jeste" w hali dworcowej i próbujesz pomóc osobie spó(nionej na poci% g.! (Ucze' 3)Jeste" pracownikiem kolei, który pasa$erowi spó(nionemu na poci% g.

udziela rad dotycz% cych ró$nych mo$liwo"ci kontynuowania podró$y.

- wywiad

(Zestaw II 1 B)

Jest to pewna odmiana „odgrywania ról” przy czym element zaskoczenia jest nieco

zredukowany, natomiast swobodne prowadzenie dialogu wymaga od uczniów równie

du$ej inwencji jak w przypadku „odgrywania ról” i do"& swobodnego pos!ugiwania si# s!ownictwem i strukturami gramatycznymi.

Nauczyciel proponuje przeprowadzenie wywiadu, wpisuj% c go w okre"lon% sytuacj#

i przypisuj% c uczniom odpowiednie zadania i role, jakie powinni odegra& w wywiadzie.Ucze' 1 to pracownik agencji artystycznej oczekuj% cy w hotelu na znan% gwiazd# filmow% .


19/43



Ucze' 2 to znana gwiazda filmowa, która zosta!a okradziona na dworcu i z tego powoduspó(ni!a si# na umówione spotkanie.

- symulacja

(Zestaw I 1 B, zestaw II 1 B)

Nauczyciel okre"la sytuacj# w jakiej, z du$ym prawdopodobie'stwem, mo$e znale(& si# ucze', oczekuj% c od niego zasugerowanej w poleceniu reakcji:! Odbywasz d!ug% podró$ zagraniczn% . W czasie przesiadki z jednego poci% gu do

drugiego ukradziono Ci cz#"& baga$u. Opowiedz o tym wydarzeniu policjantowiw komisariacie dworcowym, prosz% c o pomoc.

Inna technika jak % mo$na wykorzysta&, przygotowuj% c do tego etapu egzaminu,wymaga od ucznia du$o wi# kszej samodzielno"ci. Jej celem jest &wiczenie umiej# tno"ci

budowania wypowiedzi ustnej, która nie jest form% reakcji na inn% wypowied( ustn% , alesamodzielnym formu!owaniem komunikatu ustnego w oparciu o ró$nego rodzajuinformacje: ustne lub pisemne. Jednocze"nie ucze' zdobywa umiej# tno"& wyszukiwania,analizowania i selekcjonowania zarówno materia!u realiopoznawczego jak i strukturleksykalno- gramatycznych niezb# dnych do sformu!owania wypowiedzi. Tak % technik %

jest:

- wypowied( na podstawie dokumentów autentycznych(Zestaw II 1 A i C, zestaw I 1 A i C.)

Ucze' wyszukuje w Internecie, w informatorach dane dotycz% ce po!% cze' kolejowychi lotniczych mi# dzy Warszaw% a stolic% innego kraju oraz cen biletów i mo$liwychzni$ek, a nast# pnie formu!uje krótk % ustn% informacj# dla podró$nego.

Rozmowy sterowane, mini- dialogi s% pierwszym zadaniem egzaminacyjnym (poziom podstawowy). Rol# rozmówców przyjmuj% w nich na przemian: zdaj% cy i egzaminuj% cy.

Przygotowuj% c ucznia do tej cz#"ci egzaminu, niezmiernie istotn% spraw% jestzwrócenie uwagi na zdanie wyznaczaj% ce osob# rozpoczynaj% c% rozmow# i konsekwentne

przestrzeganie narzuconej roli w czasie ca!ego zadania.

Zadanie 2. – rozmowa na podstawie ilustracji

Drugim zadaniem egzaminacyjnym na poziomie podstawowym jest rozmowa

na podstawie ilustracji. Jest to zadanie sk !adaj% ce si# z 2 cz#"ci: opisu ilustracji oraz pyta' sprawdzaj% cych umiej# tno"& formu!owania i wyra$ania opinii. Przyk !ady takich

zada' w wybranym przez nas temacie znajduj% si# w rozdziale II. Zanim podamy kilka wskazówek, u!atwiaj% cych przygotowanie do tej cz#"ci egzaminuustnego, pragniemy zaproponowa& formy pracy z ró$nego typu materia!amiilustracyjnymi, które mog% zaowocowa& nabyciem umiej# tno"ci uporz% dkowaneji wyczerpuj% cej analizy ilustracji jak % zdaj% cy powinien zaprezentowa& w czasieegzaminu.

W nauczaniu j# zyków obcych, ju$ od pierwszych lekcji, wykorzystuje si# ró$negotypu materia!y ilustracyjne. Chc% c uczyni& je przydatnymi w przygotowaniu do egzaminuustnego, nale$y zwraca& uwag# na te ich cechy, które w przysz!o"ci pomog% zdaj% cemuzaprezentowa& pe!ny i logicznie uporz% dkowany opis ilustracji w zadaniuegzaminacyjnym a zatem:

- centralny element ilustracji, istotny dla jej tre"ci (osoba/osoby- wygl% d zewn# trzny,wykonywane czynno"ci, przedmioty, obiekty – wielko"&, kszta!t itp.),


20/43



- drugoplanowe elementy ilustracji (osoba/osoby- wygl% d zewn# trzny, wykonywaneczynno"ci, przedmioty, obiekty – wielko"&, kszta!t itp.),

- kompozycj# (pierwszy i drugi plan, t!o, góra, dó!, lewa, prawa strona itp.)- kolorystyk # (czarno- bia!a, kolory, tonacja itp.).

Przyk !adowe rozmowy na podstawie ilustracji zgodne s% z nast# puj% cymi standardamiegzaminacyjnymi:

Nrzestawu

Standardy

I. 2. III 1.a III 1.c III 1.d IV 1.a IV 1.d V 1.

II.2. III 1.a III 1.c III 1.d IV 1.a IV 1.d V 1.

Jak wynika z powy$szej tabeli, standardy z III i IV obszaru, pojawiaj% ce si# wdrugim zadaniu, wyst% pi!y ju$ w rozmowach sterowanych, natomiast po raz pierwszy

stykamy si# tu ze standardem z obszaru V czyli mediacj% . W przypadku tego zadaniadotyczy on sprawdzania umiej# tno"ci relacjonowania i przekazywania tre"ci materia!uikonograficznego.

Standard ten b# dzie realizowany przede wszystkim w czasie opisywania ilustracji, cho& mo$e pojawi& si# tak $e w odpowiedziach na pytania jakie zadaje egzaminuj% cy.Przygotowaniem do ustnego opisu mog% by& m.in. nast# puj% ce, u$yteczne w przypadkuobu przyk !adowych zestawów, techniki, w których bod(cem do formu!owaniawypowiedzi jest obraz :

- odgadywanie tre"ci obrazka Nauczyciel przygotowuje kilka fotografii dworca kolejowego. Grupa uczniów otrzymuje

jedn% z nich, druga natomiast, zadaj% c pytania wymagaj% ce pe!nej odpowiedzi lub typu„tak/nie”, próbuje odtworzy& tre"& ilustracji. Po zako'czeniu zadawania pyta', grupazadaj% ca je próbuje w"ród wszystkich fotografii, odnale(& t# , której tre"& odgadywa!a.

- zgadywanka obrazkowa

Uczniowie ogl% daj% fotografie kilku podró$nych o charakterystycznych cechach.Wylosowany ucze' wybiera jedn% z nich, nie informuj% c o swoim wyborze pozosta!ych.Opisuje podró$nego, a ten, kto pierwszy odgadnie o jak % fotografi# chodzi, ma prawokontynuowa& zabaw# . Nale$y zasugerowa& opisuj% cemu, aby dla utrudnienia zadania,rozpoczyna! opis od ma!o istotnych szczegó!ów.Ta forma zgadywanki uczy spostrzegawczo"ci i jednocze"nie odró$niania pierwszo-

i drugoplanowych cech ilustracji.

- wyszukiwanie ró$nicW dwóch ilustracjach, przedstawiaj% cych np. t# sam% hal# dworcow% i ró$ni% cych si# mi# dzy sob% szczegó!ami, uczniowie wyszukuj% i wyja"niaj% te ró$nice.)wiczenie to mo$e by& pomocne w przygotowaniu ucznia do analizy ilustracji,szczególnie w odniesieniu do jej elementów drugoplanowych.

- uk !adanie rozsypanki obrazkowejUczniowie próbuj% odtworzy& poci# t% ilustracj# np. tablic# informacyjn% w hali dworca,kieruj% c si# wskazówkami jakich udziela grupa ogl% daj% ca ilustracj# w ca!o"ci.

)wiczenie to jest szczególnie przydatne, kiedy nauczycielowi zale$y na zwróceniu uwagina takie cechy ilustracji jak kompozycja i kolorystyka.


21/43



- kopiowanie niewidzianego obrazka

Jedna grupa uczniów ogl% da rysunek przedstawiaj% cy poci% g sk !adaj% cy si# z ró$negorodzaju wagonów. Grupa nie widz% ca rysunku, zadaj% c pytania, stara si# go wiernieskopiowa&.

Zadanie b# dzie !atwiejsze do wykonania, je"li nauczyciel zwróci uwag# , $e uczniowie powinni zachowywa& logiczny porz% dek w formu!owaniu pyta' np. podporz% dkowuj% c jekryterium kompozycji tj. okre"laj% c usytuowanie danego elementu na ilustracji(np. lokomotywa znajduje si# w "rodku ilustracji, poci% g usytuowany jest od lewej do

prawej strony ilustracji itp.)

Po opisaniu ilustracji zdaj% cy egzamin ustny na poziomie podstawowym przechodzido odpowiedzi na pytania egzaminuj% cego. S% one ukierunkowane na sprowokowaniezdaj% cego do wyra$enia w!asnej opinii na temat , "ci"le lub do"& swobodnie, zwi% zanyz ilustracj% . Przygotowuj% c ucznia do tej cz#"ci zadania mo$na korzysta& z technikstosowanych w przypadku rozmów sterowanych, przy czym najbardziej u$yteczne mog%

by& te, które k !ad% nacisk na:

- formu!owanie odpowiedzi na pytania (szczególnie o zabarwieniu emocjonalnym)(Zestaw II 2)

Nauczyciel stawia pytania: Dlaczego podró$ poci% giem mo$e by& m# cz% ca?Kiedy jeste" zadowolony z podró$y?W jakiej sytuacji starsza osoba powinna unika& podró$y

poci% giem?

- formu!owanie krótkich wypowiedzi(Zestaw I 2)

Nauczyciel prosi o krótk % wypowied( na temat zalet podró$owania wagonem sypialnym.

Zaproponowane powy$ej przyk !ady technik mog% pomóc w opracowaniu w!asnych&wicze' dla uczniów (dostosowanych do wprowadzanego na danym etapie s!ownictwai struktur gramatycznych) lub dobraniu, z materia!u umieszczonego w podr # cznikach czyinnych materia!ach dydaktycznych, zada' ukierunkowanych na kszta!cenie sprawno"cimówienia. Nie nale$y jednak zapomina&, $e &wiczenie umiej# tno"ci formu!owaniawypowiedzi ustnych powinno by& poprzedzone &wiczeniami leksykalnymi oraz

przyswojeniem struktur gramatycznych, niezb# dnych do zachowania p!ynno"cii poprawno"ci wypowiedzi, a przede wszystkim komunikatywno"ci przekazu ustnego.

Istotn% rol# w przygotowaniu ucznia do egzaminu ustnego na poziomie podstawowym b# dzie odgrywa!a umiej# tno"& rozumienia ze s!uchu, niezwykle wa$na szczególniew przypadku rozmów sterowanych (zadanie 1) oraz prowadzeniu rozmowy na tematy

zwi% zane z ilustracj% (zadanie 2). *% czenie tej umiej# tno"ci, sprawdzanej przez standardyobszaru II (recepcja) z umiej# tno"ci% reagowania w formie wypowiedzi ustnej naus!yszany tekst stanowi realizacj# standardu IV obszaru tj. interakcji.

Podsumowuj% c, nale$y doda&, i$ &wicz% c sprawno"& mówienia, nawet na poziomie podstawowym, nie wolno zapomina& o poprawno"ci wymowy, intonacji, rytmu, prawid!owego akcentowania. Cho& te cechy wypowiedzi nie s% w sposób bezpo"rednioceniane na egzaminie ustnym na poziomie podstawowym, mog% mie& wp!yw na

komunikatywno"& przekazu i tym samym wp!yn%& na ostateczn% ocen# wypowiedzi.



22/43



Rozdzia" IV

PRZYK 'ADOWE +WICZENIA LEKSYKALNE DO TEMATU „PODRÓ,OWANIE”

Przemy"lana i konsekwentna praca nad wzbogacaniem s!ownictwa uczniów jest jednym z najistotniejszych warunków rozwijania kompetencji komunikacyjnych w zakresie -mówienia, s!uchania i czytania ze zrozumieniem oraz pisania. Wymienione sprawno"ci le$% u podstaw niemal wszystkich zada' egzaminacyjnych. W celu w!a"ciwego przygotowaniaucznia do egzaminu maturalnego nale$y zatem pami# ta& o systematycznym poszerzanius!ownictwa uczniów, dobieraj% c je do poziomu nauczania: podstawowego (poziom A2+w Europejskim Systemie Opisu J# zyka) i rozszerzonego (poziom B2+ w EuropejskimSystemie Opisu J# zyka).

Poni$ej proponujemy przyk !adowe &wiczenia leksykalne do tematu „podró$owanie”,ale zaw#$amy zakres leksyki do „podró$owania kolej% ”, chc% c zachowa& spójno"& z materia!em zaprezentowanym w przyk !adowych zestawach (rozdzia! II).Zaproponowane przez nas &wiczenia mog% by& wykorzystane jako przedkomunikacyjne ,wprowadzaj% ce nowe s!ownictwo. Mog% te$ towarzyszy& rozwijaniu np. sprawno"cimówienia, wzbogacaj% c zasób s!ów i zwrotów, niezb# dnych do skutecznej komunikacjiw danym temacie lub utrwala& wcze"niej opanowany materia! leksykalny.

S!owa, zwroty, zdania, zgromadzone podczas wykonywania zaproponowanych ni$ej&wicze' mo$na te$ wykorzysta&, na przyk !ad, przy formu!owaniu wypowiedzi ustnej(w rozmowach sterowanych, w opisie ilustracji na poziomie podstawowym, itd.) oraz przy

formu!owaniu wypowiedzi pisemnej (redagowanie listu na poziomie podstawowym,napisanie opowiadania na poziomie rozszerzonym, itd.)

Analogiczne &wiczenia mo$na zastosowa& równie$ w pracy nad innymi zakresamileksykalnymi wymienionymi w obszarze I standardów np. dom, zakupy i us!ugi czy zdrowie.

Przyk "ady -wicze. leksykalnych

(Wyra % enia podane kursyw$ powinny by' napisane w j # zyku obcym.)

1. Skojarzenia. Tego typu &wiczenia pozwalaj% zgromadzi& du$% liczb# wyrazówz okre"lonego tematu. Mo$na je stosowa& zarówno do wprowadzania nowego s!ownictwa(np. z nowym wyrazem „przedzia!” uczniowie kojarz% poznane wcze"niej „wygodny”,„o"wietlony” , „ogrzany”, „dla 6 osób”) jak i utrwalania znanych ju$ s!ów lub wyra$e'.

Przyk !ad 1: Skojarzenia tematyczne Nauczyciel zapisuje na tablicy s!owo – klucz, b# d% ce bod(cem do rozpocz# cia &wiczenia.Uczniowie dodaj% nast# pnie wyrazy jakie ka$demu z nich kojarz% ze s!owem - kluczem.)wiczenie mo$e by& wykonywane b% d( indywidualnie b% d( zespo!owo, a wówczas

propozycje padaj% ce ze strony uczniów wpisywane s% do asocjogramu na tablicy.

Dworzec kolejowy

poci $ g po& pieszny

osobowy


23/43



Przyk !ad 2: Skojarzenia !a'cuszkoweWypowiedziany przez ucznia lub nauczyciela wyraz staje si# bod(cem do podania drugiego.Ten za" jest skojarzeniem dla kolejnego, itd. Przy tego typu &wiczeniach mo$na wprowadzi&

pewne ograniczenie, mianowicie nie wolno powtarza& wyrazu wcze"niej wymienionego.

Dworzec – kasa biletowa – bilet – miejscówka – miejsce dla niepal &cych – przedzia# –

miejsce przy oknie – podró ! ny – baga ! – baga ! podr $czny, itd.

Przyk !ad 3: Profil)wiczenie polega na wywo!aniu skojarzenia przez podanie trzech wyrazów, które mog% by& rzeczownikami, przymiotnikami lub czasownikami. Wprowadzaj% c lub powtarzaj% cs!ownictwo mo$na wskaza& kontekst sytuacyjny, d%$% c w ten sposób do ukierunkowaniawyboru w skojarzeniach.

Nauczyciel podaje poni$sze wyrazy, okre"laj% c jednocze"nie, $e skojarzenia powinnydotyczy& „podró$owania kolej% ”:

- podró ! , przedzia# , bilet, (odpowiedzi: poci& g, miejscówka, ...)

- niepal &cy, wygodny, o %wietlony, (odpowiedzi: przedzia# , miejsce, wagon, ...)- informowa' , sprawdza' (odpowiedzi: informacja, konduktor, pasa ! er, ...).

2. +wiczenia kategoryzacyjno-tematyczne S% to zadania, w których uczniowie grupuj% wyrazy lub zwroty wed!ug okre"lonego klucza.

Przyk !ad 1: Nauczyciel poleca dopasowanie podanych pod tabel% s!ów i wyra$e' do wymienionychw niej "rodków transportu, zaznaczaj% c, $e niektóre ze s!ów/wyra$e' pasuj% do obu kategorii.

Peron, terminal, przechowalnia baga ! u, kasa biletowa, konduktor, dworzec kolejowy,

poczekalnia, stewardessa, walizka, tor, lot, po % pieszny, pas startowy, rejestracja pasa ! erów,

wagon sypialny, port lotniczy, przedzia# , miejsce, pasa ! er.

Przyk !ad 2: Nauczyciel poleca przyporz% dkowanie wymienionym w tabeli osobom poni$ej podanychczynno"ci, zaznaczaj% c $e niektóre czynno"ci mog% pasowa& do wi# cej ni$ jednej osoby.

Kto to robi?wita wsiadaj&cych, podziwia widoki za oknem, sprawdza bilety, zna cel podró ! y, ! yczy mi# ej

podró ! y, spo ! ywa posi# ek w wagonie restauracyjnym, informuje o po#&czeniach, zamyka

drzwi, informuje o godzinie przyjazdu, prowadzi poci& g, hamuje, sprawdza legitymacje

uprawniaj&ce do ulgi, pomaga inwalidzie przy wsiadaniu, okazuje bilety, uwa ! a na drog $ ,

daje sygna# do odjazdu poci& gu, uwa ! a na sygna# y %wietlne, %ledzi dok # adnie tras$ przejazdu, siedzi wygodnie i czyta czasopisma

SAMOLOT POCI (G


24/43



PODRÓ ) UJ (CY KONDUKTOR MASZYNISTA

Przyk !ad 3: Nauczyciel poleca przyporz% dkowanie zdaniom - osób, które je wypowiadaj% . Nale$y wpisa& obok ka$dego z poni$szych zda' liter # K (konduktor) lub P (podró$ny). Niektóre zdania

pasuj% do obu osób. Kto to mówi?

O której godzinie jeste %my w .....................?

Czy to miejsce jest wolne?

Na ten poci& g obowi& zuje rezerwacja miejsc.

Gdzie jest wagon restauracyjny? Mam miejsce przy oknie.

Mi# ej podró ! y!

Nie mam miejscówki.

Tutaj nie wolno pali'.

Podczas postoju nie wolno korzysta' z toalety.

Prosz $ okaza' legitymacj$ uprawniaj&c& do zni ! ki.

Poci& g ma opó ( nienie.

Nie zd &!$ si$ przesi&%'.

Przyk !ad 4: Nauczyciel prosi o po!% czenie obu cz#"ci dialogu. Dwie odpowiedzi podane s% dodatkowoi nie pasuj% do $adnego pocz% tku.

1. Przepraszam, gdzie jest

przechowalnia baga ! u?

2. Z którego peronu odje ! d ! a

poci& g do ..... ?

3. Czy poci& g z .... przyjedzie

zgodnie z rozk # adem?

4. Poprosz $ bilet do .... .

5. Czy jest bezpo %rednie

po#&czenie do .... ?

A. Tak, na 20 minut przed odjazdem

poci& gu.

B. Tak, ale dopiero wieczorem.

C. Nie, jest spó ( niony o 20 minut.

D. Co znajdowa# o si$ w tym baga ! u?

E. Przykro mi, lecz w# a %nie odjecha# .

F. W jedn& stron$ czy powrotny?

G. Obok kasy biletowej

3. Sytuacja-sceneria W tego typu &wiczeniach nauczyciel przedstawia uczniom sytuacje -scenerie, ilustruj% c to zdj# ciem, obrazkiem, przedmiotem. Uczniowie podaj% wszystkiewyrazy, które kojarz% si# z t% sytuacj% .

Przyk !ad 1:

Nauczyciel daje ka$dej grupie po 4 ró$ne zdj# cia dworca kolejowego. Ka$da grupa tworzylist# wyrazów tylko dla jednego z nich. Pozosta!e grupy maj% za zadanie zgadn%&, o któryobrazek chodzi.


25/43



Przyk !ad 2: Nauczyciel przedstawia uczniom sytuacj# i prezentuje obrazek (ew. otwiera walizk # ) „Twój przyjaciel wybiera si$ w podró ! nad morze. Porad ( mu, co powinien wzi&' ze sob&.”

Uczniowie ko'cz% zdanie zapisane na tablicy: Micha# , my %l $ , ! e powiniene % wzi&' ze sob&:

aparat fotograficzny, ....

4. Wyrazy/zwroty nie pasuj)ce do pozosta"ych. W tego typu &wiczeniach nauczyciel podaje kilka wyrazów/konstrukcji, dobranych wed!ug odpowiedniego klucza. W"ród nich s% równie$ takie, które nie pasuj% do pozosta!ych lub s% niezgodne z podanym kluczem lubkryterium. Zadaniem uczniów jest wskaza& te okre"lenia. Dla utrudnienia zadania mo$nazada& pytanie „Dlaczego?”

Przyk !ad 1: Nauczyciel podaje poni$sz% list# wyrazów. Uczniowie wskazuj% wyrazy nie pasuj% ce do

obszaru tematycznego „podró$owanie kolej% ”

Dworzec, odprawa, za# oga, peron, pas startowy, konduktor, r $kaw, tor, fotel, miejscówka,

walizka, semafor, karta pok # adowa, maszynista, pilot, hala przylotów, kierowca, silnik,

skrzyd # o, kabina, obs# uga, pasy bezpiecze" stwa, korytarz powietrzny, ...

Przyk !ad 2: Uczniowie wskazuj% w"ród podanych poni$ej zwrotów te, które odpowiadaj% na pytanie: Czego nie mo ! na robi' podczas podró ! y poci& giem?

- spa' w wagonie sypialnym,

- spa' w namiocie,- je %' w wagonie restauracyjnym,

- % piewa' przy ognisku,

- czyta' gazety,

- pracowa' na komputerze,

- rozmawia' ze znajomymi,

- uczestniczy' w wyk # adzie,

- gra' w karty,

- gra' w pi# k $ ,

- opala' si$ ,

- podziwia' widoki.

Nazwy &wicze' wprowadzono zgodnie z podanymi w ksi%$ce Hanny Komorowskiej„Metodyka nauczania j# zyków obcych”, Warszawa 2002

Ludmi# a Stopi" ska

Marek Sp# awi" ski


26/43



Rozdzia" V

SCENARIUSZ SZKOLENIA NAUCZYCIELI J!ZYKA OBCEGO NOWO,YTNEGO

Temat: Przeprowadzanie egzaminu ustnego z j# zyka obcego nowo$ytnego

Cel: Przygotowanie nauczycieli do przeprowadzenie egzaminu ustnego z j# zyka obcegonowo$ytnego.

Po zako'czeniu szkolenia uczestnik:! zna struktur # egzaminu ustnego na obu poziomach, punktacj# i kryteria oceniania,! potrafi stworzy& warunki sprzyjaj% ce prawid!owemu przebiegowi egzaminu ustnego,! potrafi prowadzi& egzamin ustny, w tym formu!owa& pytania egzaminacyjne.

Czas: powinien by& dostosowany do potrzeb uczestników szkolenia i mo$liwo"ciorganizacyjnych prowadz% cego.

Metody:- wyk !ad- konwersatorium

- dyskusja

- praca indywidualna

- praca w grupach

Materia"y:

- rzutnik (ew. multimedialny), folie (ew. prezentacja multimedialna)- ew. magnetowid i kaseta video

- przyk !adowe zadania egzaminacyjne- materia!y ikonograficzne do stymulusów (ilustracje, zdj# cia, fragmenty tekstów itp.)- kolorowe pisaki, klej, no$yczki, ta"ma klej% ca, papier du$ego formatu- paski wynikowe

Przebieg:

1. Zapoznanie uczestników ze struktur % egzaminu ustnego, punktacj% i kryteriamioceniania – wyk !ad.

Prowadz &cy informuje jakie typy zada" wyst $ puj& na poziomie podstawowym i

rozszerzonym, jakie standardy sprawdzaj& , jak punktowane s& zadania i jakie kryteria s&

stosowane.

2. Okre"lenie zasad przeprowadzania egzaminu ustnego z j# zyka obcego nowo$ytnego -dyskusja (ew. z wykorzystaniem kasety video)

Prowadz &cy kieruje dyskusj& , zwracaj&c uwag $ uczestników na typowe b#$dy jakie

mog & si$ pojawi' w tej cz $%ci egzaminu z przyk # adami z # ego zachowania

egzaminuj&cych.W dyskusji mo ! na odwo# a' si$ do przyk # adów ogl &danych na video lub w# asnych

do %wiadcze" uczestników z prowadzenia egzaminów ustnych.


27/43



Dyskusj$ nale ! y zako"czy' ustaleniem nast $ puj&cych zasad dotycz &cych prowadzenia

tej cz $%ci egzaminu:

! egzamin powinien przebiega& w mi!ej, jednak formalnej atmosferze, a zdaj% cy powinni by& traktowani z szacunkiem bez wzgl# du na ich umiej# tno"ci j# zykowe,

! nale$y skupi& uwag# na odpowiedzi zdaj% cego, nie robi& notatek, nie komentowa& odpowiedzi, nie wymienia& uwag z cz!onkami komisji, zachowa& pe!n% neutralno"&,

! nale$y stworzy& zdaj% cemu warunki do wykazania si# umiej# tno"ciami j# zykowymi,a zatem egzaminuj% cy powinien ograniczy& swój udzia! w egzaminie doniezb# dnego minimum oraz w rozmowie unika& zadawania pyta' wymagaj% cychtylko potwierdzenia lub zaprzeczenia,

! je"li zachowana jest komunikacja, nie nale$y poprawia& b!# dów j# zykowychzdaj% cego lub prosi& go o ich poprawieni, natomiast je"li komunikacja jestzaburzona, nale$y poprosi& zdaj% cego o sformu!owanie danej my"li w inny sposób,

! w zadaniach z poziomu podstawowego nale$y operowa& mo$liwie prostym j# zykiem, jednak bez zb# dnego, nienaturalnego upraszczania, czy przesadniewolnego mówienia lub przesadnej artykulacji,

! egzamin powinien w ca!o"ci by& prowadzony w j# zyku obcym,! nie nale$y przekracza& czasu przeznaczonego na oba zadania.

3. Omówienie sposobu przeprowadzania egzaminu ustnego na poziomie podstawowym –

konwersatorium, praca w grupach

A. ROZMOWY STEROWANE

- analiza struktury zadania

Prowadz &cy zwraca uwag $ na ró ! nice w za# o ! eniach poszczególnych rozmów(informowanie, relacjonowanie, negocjowanie), uk # ad zadania, wyznaczenie osoby

przejmuj&cej inicjatyw$ w prowadzeniu rozmowy.

- ustalenie zasad przeprowadzania rozmowy w zadaniu 1.Uczestnicy szkolenia, po dokonaniu analizy przyk # adowych zada" oraz obejrzeniu

materia# u filmowego prezentuj&cego ró ! ne sposoby przeprowadzania egzaminu ustnego,

pod kierunkiem prowadz &cego szkolenie okre %laj& m.in. nast $ puj&ce zasady jakimi

powinien kierowa' si$ egzaminuj&cy:

! rozmow# rozpoczyna osoba wskazana w zestawie,! wypowiedzi egzaminuj% cego musz% by& krótkie i sformu!owane prostym

j# zykiem,! egzaminuj% cy nie mo$e by& osob% dominuj% c% w tej rozmowie,! je$eli zdaj% cy pominie jak %" informacj# , egzaminuj% cy mo$e zada& pytanie

naprowadzaj% ce,! egzaminuj% cy nie powinien przed!u$a& rozmowy, je$eli zdaj% cy wype!ni!

zadanie,

! w cz#"ci C nie jest istotne czy osi% gni# to porozumienie.

Prowadz &cy zwraca uwag $ na konieczno %' u %wiadomienia sobie przed rozpocz $ciem

rozmowy, jak & rol $ odgrywa zdaj&cy, a jak & egzaminuj&cy i jakie informacje ma

przekaza' ka ! dy z nich poniewa ! cz $ sto staje si$ to ( ród # em wielu nieporozumie" , zw# aszcza przy negocjacjach (cz $%' C).


28/43



- symulacja zadania egzaminacyjnegoUczestnicy w parach odgrywaj& wskazane sytuacje, aby zrozumie' jakie trudno %ci

wyst $ puj& przy realizacji tego zadania w przypadku ka ! dego z rozmówców.

B. ROZMOWA NA PODSTAWIE ILUSTRACJI

- analiza struktury zadania Prowadz &cy zwraca uwag $ na dwudzieln& struktur $ polecenia do zadania, sk # adaj&cego

si$ z polecenia opisu i pyta" do ilustracji.

- symulacja opisu ilustracjiUczestnicy w grupach opisuj& 3-4 ilustracje, uwzgl $dniaj&c ich centralny element,

elementy drugoplanowe, kompozycj$ , kolorystyk $.

- zadawanie pyta. do ilustracjiUczestnicy w grupach formu# uj& pytania do jednej z opisanych ilustracji, uwzgl $dniaj&cich zgodno %' z kryteriami oceny, a nast $ pnie, po zespo# owym przeanalizowaniu pyta" do

wybranych przez poszczególne grupy ilustracji, dokonuj& wyboru pyta" najbardziej

zgodnych z celem tej cz $%ci zadania.

4. Omówienie sposobu przeprowadzania egzaminu ustnego na poziomie rozszerzonym-

konwersatorium, praca w grupach

A. ROZMOWA NA PODSTAWIE MATERIA*U STYMULUJ+CEGO

- analiza struktury zadania Prowadz &cy omawia zawarto %' i uk # ad materia# u ikonograficznego oraz kryteria doboru

pyta".

Materia! stymuluj% cy :- zawiera co najmniej trzy elementy prezentuj% ce co najmniej dwie kategorie

np. ilustracje, krótkie fragmenty tekstu, nag!ówki, tytu!y, komiksy, diagramy,wykresy, tabele,

- wszystkie elementy materia!u s% logicznie podporz% dkowane g!ównemu problemowi, ukierunkowuj% w pewien sposób analiz# materia!u i dostarczaj% zdaj% cemu argumentów w rozmowie

- daje zdaj% cym mo$liwo"& przedstawienia bogatego opisu, wykazania si# umiej# tno"ci% wielostronnej interpretacji, formu!owania opinii i jej uzasadniania, - tekst obcoj# zyczny (tytu!, nag!ówek, cytat, opis diagramu) pe!ni podobn% rol# jak

pozosta!e elementy materia!u, wprowadzaj% c dodatkowo element realioznawczy.

Pytania do materia!u stymuluj% cego:- ka$demu materia!owi stymuluj% cemu towarzyszy 4-5 pyta',- ka$dy zestaw zawiera pytania pozwalaj% ce zdaj% cemu na zaprezentowanie

umiej# tno"ci opisywania, interpretowania i opiniowania,- pytania odnosz% si# bezpo"rednio do materia!u stymuluj% cego (uzasadniaj% jego

istnienie),

- pytania mog% czasami zak !ada& konieczno"& wykorzystania podstawowychwiadomo"ci z zakresu realioznawstwa, lecz celem egzaminuj% cego nie jestsprawdzenie wiadomo"ci z tej dziedziny,


29/43



- pytania s% sformu!owane, tak aby zdaj% cy musia! na nie odpowiedzie& conajmniej jednym pe!nym zdaniem, a wi# c nie s% pytaniami wymagaj% cymi jedynie

potwierdzenia lub zaprzeczenia postawionych w nich tez.

- przygotowanie przyk "adowego stymulusa oraz symulacja opisu materia"u

stymuluj)cego Pracuj&c w grupach, uczestnicy szkolenia przygotowuj& , a nast $ pnie prezentuj& opisy

ró ! nych stymulusów. Prowadz &cy zwraca uwag $ na ró ! nice wyst $ puj&ce mi$dzy ilustracj&

na poziomie podstawowym a stymulusem (ró ! norodno %' elementów ikonograficznych,

wskazanie tematów, ukierunkowuj&cych analiz $ stymulusa).

- zadawanie pyta. do stymulusa Uczestnicy szkolenia , pracuj&c w grupach, uk # adaj& pytania do opracowanego wcze %niej

materia# u stymuluj&cego, a nast $ pnie prezentuj& poszczególne stymulusy, wspólnie

analizuj& je i przygotowuj& wzory zwrotów jakie mog & si$ pojawi' w tych pytaniach.

Prowadz &cy szkolenia, podsumowuj&c prac$ poszczególnych grup, proponuje u# o ! enie

listy wzorcowych zwrotów jakie mog & wyst & pi' pytaniach dotycz &cych prezentacji,interpretacji oraz wyra ! ania opinii. Zwraca te ! uwag $ , ! e niektóre pytania mog &

sprawdza' jednocze %nie ró ! ne umiej$tno %ci.

Propozycje listy pyta. Prezentacja:

! Z jakich elementów sk !ada si# ten materia!?! Jak skomponowany jest ten dokument?

! Co widzisz na zdj# ciach?! Jaki element w tym materiale przyci% ga uwag# i dlaczego?! Co !% czy zaprezentowane zdj# cia ?! W jaki sposób przedstawiono wizualnie problem............?

Interpretacja:

! Jaka jest tematyka tego materia!u ?! Jaki problem zaprezentowano w tym materiale?

! Co wskazuje, $e …. ?! W jaki sposób te zdj# cia si# uzupe!niaj% ?! W jaki sposób poszczególne elementy tego materia!u podkre"laj% aspekt…. ?! Co kojarzy si# bezpo"rednio z…. ?! Co znaczy (oznacza)„ ………………………………. „?

!

Czy te zdj# cia wydaj% Ci si# ……….. ?! Jakie rodzaje….(jakie emocje, jakie problemy) ukazuj% ilustracje ?

Wyra ! anie opinii:

! Jakie s% , wed!ug Ciebie, cechy charakterystyczne……. ?! Co, Twoim zdaniem, symbolizuje…. ?

! Jak s% dzisz, do kogo zaadresowany jest ten materia! (tekst w tym materiale) ?! Jakie odczucia (uczucia) wywo!uje w Tobie ten materia! ?! Jak my"lisz, dlaczego podkre"lony jest aspekt........?! W jaki sposób podsumowa! by" przes!anie tego materia!u?! Co s% dzisz o….. ?!

Jakie, Twoim zdaniem, s% dobre i z!e strony.....?


30/43



- symulacja zadania egzaminacyjnego Dwoje uczestników szkolenia, wykorzystuj&c przyk # adowy stymulus, odgrywa wskazane

role, aby u %wiadomi' sobie trudno %ci jakie mog & pojawi' si$ w czasie realizacji tego

zadania. Pozostali uczestnicy szkolenia obserwuj& ich, a nast $ pnie omawiaj& zachowanie

i b#$dy pope# nione przez ka ! dego z rozmówców.

Podsumowuj&c symulacj$ , prowadz &cy zwraca uwag $ na:! mo$liwo"& powtórzenia lub przeformu!owania pytania ,! konieczno"& zadania wszystkich pyta' umieszczonych w zestawie, z wyj% tkiem

tych, na które zdaj% cy odpowiedzia! wcze"niej,! zadawanie wy!% cznie pyta' znajduj% cych si# w zestawie,! stworzenie zdaj% cemu warunków do wykazania si# umiej# tno"ci% opisywania,

interpretowania i opiniowania, a zatem nie poprawianie jego b!# dów j# zykowych.

B. PREZENTACJA TEMATU I DYSKUSJA

- analiza struktury zadania Prowadz &cy zwraca uwag $ , ! e zadanie sk # ada si$ z dwóch odr $bnie ocenianych cz $%ci:

przedstawienia tematu przez zdaj&cego oraz dyskusji z egzaminuj&cym prowadzonej w

odniesieniu do poruszonych w prezentacji zagadnie". Omawia tak ! e budow$ tematów, aby

u# atwi' uczestnikom wykorzystanie tych informacji w procesie przygotowania uczniów do

egzaminu.

W omówieniu uwypukla:

! potrzeb# takiego formu!owania tematu, $eby umo$liwia! zdaj% cemuwieloaspektow% wypowied(,

! uwzgl# dnianie mo$liwo"ci przygotowania prezentacji bez korzystania zdodatkowych (róde! w czasie egzaminu,

! wymóg jednoznacznego sformu!owania tematu,! potrzeb# mo$liwie cz# stego wprowadzania elementów realioznawczych,! odwo!ywanie si# w tematach do do"wiadcze' lub/i zainteresowa'

m!odzie$y.

- analiza przyk "adowych tematów do prezentacjiUczestnicy szkolenia w grupach przygotowuj& kilka przyk # adowych tematów, a nast $ pnie

analizuj& je wspólnie, wskazuj&c aspekty, jakie zdaj&cy powinien uwzgl $dni' w swojej

wypowiedzi.

Prowadz &cy kieruje prac& uczestników, wykorzystuj&c nast $ puj&ce propozycje pyta":

! czy sformu!owania tematów pomagaj% przygotowa& wieloaspektowy planwypowiedzi?

! jaki jest zakres tematów?

! czy tematy s% sformu!owane jednoznacznie?! jakie elementy realioznawcze pojawiaj% si# w tematach ?! do jakich do"wiadcze' lub/i zainteresowa' m!odzie$y odwo!uj% si#

zaproponowane tematy?

- symulacja prezentacji przyk "adowego tematu Uczestnicy wybieraj& najlepiej sformu# owany temat. Prowadz &cy obja %nia nast $ pnie w jaki sposób powinna by' skonstruowana prezentacja


31/43



- przedstawienie tematu i ewentualnie uzasadnienie wyboru - wst # p ,- ogólne uj$cie tematu i przedstawienie wybranych aspektów - rozwini #cie ,- podsumowanie i w# asne opinie na temat przedstawionych zagadnie" , wnioski –

zako*czeniei podkre %la konieczno %' wielostronnej prezentacji tematu, zachowania spójno %ci oraz

wewn$trznej logiki wypowiedzi. Kilku uczestników prezentuje ten sam temat, pozostali, po uwa ! nym wys# uchaniu,

oceniaj& , która z prezentacji najlepiej spe# nia# a kryteria, przedstawione przez

prowadz &cego.

- symulacja dyskusji po prezentacji Prowadz &cy wyja %nia, ! e w dyskusji nale ! y uwzgl $dnia' zarówno tre %' jak i sposób

zaprezentowania tematu oraz wyra ! ania opinii i w# a %ciwie dobranych argumentów.

Nast $ pnie przedstawia propozycje pyta" , jakie egzaminuj&cy mo ! e wykorzysta' w dyskusji

po prezentacji w odniesieniu do jej poszczególnych elementów:

- tre %' prezentacji! W swojej prezentacji mówi!e"/a" o ... Czy móg! by"/ mog!aby" powiedzie&

co" wi# cej? Wyja"ni& ...?! To, co powiedzia!e"/a" o ... jest bardzo interesuj% ce. Czy móg! by" mog!aby"

to rozwin%&?! Nie zrozumia!em/am ... Czy mo$esz to powiedzie& inaczej? W prostszy

sposób? Bardziej przyst# pnie? Co mia!e"/a" na my"li mówi% c ... ?

- konstrukcja prezentacji ! Dlaczego zdecydowa!e"/a" si# na wybór tego tematu prezentacji?!

Dlaczego poruszy!e"/a" problem..............jako pierwszy?! Spróbuj podsumowa& to, co powiedzia!e"/a".

- opiniowanie – argumentowanie

! Dlaczego twierdzisz, $e ...?! Czy znane Ci s% jakie" inne opinie na ten temat?! Czy zgadzasz si# z tez% (stwierdzeniem, okre"leniem....)?! Nie przekonuj% mnie argumenty mówi% ce o ... ? Ten argument jest ma!o

przekonywuj% cy. Czy mo$esz przytoczy& inne argumenty?! Czy zgodzi! by"/ zgodzi!aby" si# z ...? (egzaminuj% cy przytacza argument

przeciwny).

Uczestnicy po ponownym wys# uchaniu jednej z prezentacji przygotowuj& w grupach

pytania do dyskusji.

Nast $ pnie dwoje uczestników szkolenia prowadzi dyskusj$ , odgrywaj&c role

egzaminuj&cego i zdaj&cego. Pozostali, po wys# uchaniu dyskusji, analizuj& b#$dy ka ! dego

z rozmówców.


32/43



5. Omówienie kryteriów oceniania egzaminu ustnego na poziomie podstawowym-

wyk !ad, praca indywidualna, praca w grupie

Prowadz &cy przedstawia uczestnikom szkolenia kryteria oceniania egzaminu ustnego na

poziomie podstawowym.

Rozmowy sterowane Prowadz &cy zwraca uwag $ na odr $bne ocenianie tre %ci zadania i umiej$tno %ci

j$ zykowych oraz fakt, ! e istot & tego zadania jest skuteczne i mo ! liwie kompletne

przekazanie komunikatu. Poprawno %' j$ zykowa jest spraw& drugorz $dn& i ma znaczenie o

tyle o ile nie zaburza komunikacji j$ zykowej.

Rozmowa na podstawie ilustracji Prowadz &cy obja %nia ! e:

! opis jest kompletny je$eli zosta!y w nim uwzgl# dnione wszystkie g!ówne elementy

ilustracji,! opis jest logiczny, gdy zdaj% cy zachowuje porz% dek opisu od ogó!u do szczegó!u

lub te$ wychodz% c od charakterystycznego szczegó!u dochodzi do ogólnegowra$enia,

! zdaj% cy, dokonuj% c opisu, nie powinien wchodzi& zbyt g!# boko w interpretacj# ilustracji, gdy$ nie to jest oceniane w tej cz#"ci zadania,

! odpowiadaj% c na pytania egzaminuj% cego, zdaj% cy powinien "ci"le trzyma& si# tre"ci pytania, ale jednocze"nie stara& si# rozbudowa& swoj% wypowied(, tak aby

by!a wyczerpuj% ca i aby móg! si# wykaza& umiej# tno"ciami j# zykowymi.

Umiej #tno& ci j # zykowe

Prowadz &cy przypomina, ! e umiej$tno %ci j$ zykowe (przede wszystkim znajomo %' s# ownictwa i struktur j$ zykowych) s& oceniane "$cznie za oba zadania, a ocen$ nale ! yodnie %' do wymaga" dla poziomu podstawowego co oznacza, ! e mo ! na przyzna'

maksymaln& liczb$ punktów zdaj&cemu, który poprawnie pos# uguje si$ prostym j$ zykiem.

Ocenianie egzaminów ustnych na poziomie podstawowym.

Uczestnicy szkolenia ogl &daj& nagranie video kilku egzaminów ustnych na poziomie

podstawowym, a nast $ pnie samodzielnie oceniaj& wypowiedzi uczniów, wpisuj&c

punktacj$ na paski wynikowe. Prowadz &cy analizuje wyniki wspólnie z uczestnikami i

omawia ewentualne rozbie ! no %ci.

6. Omówienie kryteriów oceniania egzaminu ustnego na poziomie rozszerzonym –wyk !ad, praca indywidualna, praca w grupie

Prowadz &cy przedstawia uczestnikom szkolenia kryteria oceniania egzaminu ustnego na

poziomie rozszerzonym.

Rozmowa na podstawie materia" u stymuluj $cego Prowadz &cy obja %nia, ! e w tym zadaniu oceniana jest nie tylko umiej$tno %'

opisywania/prezentacji materia# u stymuluj&cego, ale przede wszystkim interpretowania go

i wyra ! ania opinii na zasygnalizowane w nim zagadnienia. Wskazówk & dla zdaj&cego,

który nie zna pyta" , jakie zada egzaminuj&cy, powinny by' tematy wymienione w

poleceniu do zadania. Umiej$tno %ci j$ zykowe zdaj&cego, tak jak na poziomie

podstawowym, s& oceniane po przeprowadzeniu ca# ego egzaminu, #&cznie za oba zadania.


33/43



Prowadz &cy szkolenie przedstawia nast $ pnie kryteria oceny poszczególnych elementów

tego zadania.

Prezentacja materia" u stymuluj $cegoZdaj% cy wykazuje si# umiej# tno"ci% prezentacji/opisu materia!u stymuluj% cego je"li

potrafi, poprzez analiz# /syntez# poszczególnych jego elementów, okre"li& jego g!ówn% my"l/temat i przedstawi&/opisa& ten materia! w odniesieniu do jego g!ównej my"li/tematu.Zdaj% cy dokona! pe!nej prezentacji/opisu materia!u, je"li uwzgl# dni! wszystkie lub prawiewszystkie istotne dla tematu elementy tre"ci niezale$nie od tego, czy opisa! jeszczegó!owo, czy nie i okre"li! g!ówn% my"l/temat materia!u.Zdaj% cy dokona! niekompletnej prezentacji/opisu materia!u stymuluj% cego, je"li nieuwzgl# dni! wszystkich lub prawie wszystkich istotnych dla tematu elementów tre"ci,niezale$nie od tego, czy opisa! je szczegó!owo, czy nie i/lub nie okre"li! g!ównejmy"li/tematu tego materia!u.Zdaj% cy mo$e sam rozpocz%&/zako'czy& swoj% prezentacj# /opis sformu!owaniem

zagadnienia, rodzajem uogólnienia – podsumowania lub odpowiedzie& na pytanieegzaminatora sprawdzaj% ce t#�

Documents

Biuletyn- języki obce