Informativni bilten o matičnim ćelijama i regenerativnoj medicini, broj 4, septembar 2013.

Uzorak iz Cryo-Save-a uspješno upotrebljen za liječenje dječaka

Uspješni tretmani matičnim ćelijama

4 godine rada Cryo-Save-a u BiH

Bolje ih je imati, a ne trebati, nego trebati, a nemati ih!

Besplatno pohranjivanje matičnih ćelija za 41 porodicu iz BiH

Matične ćelije

Nova klinička istraživanja - nove nade za liječenja

INTERVJUProf. dr. Jadranka Dizdarević-Stojkanović

Prim. dr. Radivoje KatanićDr. Milovan Milić

2 Septembar, 2013.

4 godine rada vodeće evropske i svjetske porodične banke matičnih ćelija u BiH

Cryo-Save, vodeća evropska i svjetska porodična banka matičnih ćelija, se 2009. godine zvanično pojavila i prva omogućila roditeljima u Bosni i Her-cegovini da pohrane matične ćelije svoje djece. Naša javnost je tada jako malo znala o pohranjivanju i važnosti matičnih ćelija iz krvi i tkiva pupčane vrpce. Danas je teško pronaći buduće roditelje koji nisu čuli za pohranjivanje matičnih ćelija, ponajviše zahvaljujući zdravstvenim ustanovama, doktorima, medijima i roditeljima koji su već uspje-šno pohranili matične ćelije svoje dje-ce za njihovu sigurniju budućnost, ali i sigurnost čitave porodice. Za četiri godine koliko je Cryo-Save prisutan u BiH, oko 4000 porodica iz svih krajeva BiH je uspješno pohranilo matične ćelije svoje djece u Cryo-Save-u. Po-rodice koje su svoje povjerenje ukaza-le Cryo-Save-u danas su najbolji sv-jedoci koliko je važna edukacija budućih majki i očeva o značaju pohranjivanja matičnih ćelija. Cryo-Save je prema zvaničnim rezultatima vodeća evropska i svjetska porodična banka matičnih ćelija, sa najvećim iskustvom i najvećim brojem pohranjenih uzoraka. Činjeni-ca da u Evropi postoji preko 50 bana-ka matičnih ćelija i da je preko 35% od svih sačuvanih uzoraka matičnih će-lija u Evropi pohranjeno upravo u Cryo--Save-u, govori o snazi i potencijalu koji Cryo-Save uživa u Evropi i svijetu.

Od ukupnog broja sačuvanih uzoraka matičnih ćelija iz Bosne i Hercegovine, preko 95% je pohranjeno upravo u Cryo-Save-u. Svi uzorci matičnih će-lija iz Bosne i Hercegovine čuvaju se u banci koja se nalazi u Nielu, pored Brisela, u Belgiji. Cryo-Save posjedu-je širom svijeta pet vrhunski opremlje-nih laboratorija i banaka, a koje se nalaze u Belgiji, Njemačkoj, Dubaiju, Indiji i Južnoafričkoj Republici. Cryo--Save je prva porodična banka matič-nih ćelija koja je došla u BiH, nesebič-no radila na edukaciji kako stručne tako i šire javnosti o matičnim ćelijama i omogućila svim porodicama u BiH, da iskoriste jedinstvenu priliku i saču-vaju matične ćelije svoga djeteta ne-posredno nakon porođaja . Da su če-kali i pojavili se u BiH sada, a ne prije skoro četiri godine, oko 4000 porodica bi izgubilo ovu jedinstvenu priliku i ne bi imali šansu da sačuvaju matične ćelije svoje djece, koje će im možda nekada spasiti život.

Oko 4000 pohranjenih uzoraka, besplatno pohranjivanje za 41 porodicu, 20 otvorenih, reakti-viranih škola, 4 informativna biltena, besplatan priručnik“Trudnoća i porođaj“ za sve trudnice

u BiH, 3 kongresa o matičnim ćelijama...neki su od rezultata rada Cryo-Save-a u BiH

250 000i više pohranjenih uzoraka u Cryo-Save-u 4000 porodica iz BiH su pohranile ćelije u Cryo-Save-u

u 70 zemalja svijeta na

6 kontinenata je prisutan Cryo-Save

5 vrhunskih laboratorija posjeduje Cryo-Save

70 i više oboljenja se liječi matičnim ćelijama

4300 kliničkih studija se trenutno provodi u svijetu

3Septembar, 2013.

Interesantan je podatak da se neke ban-ke matičnih ćelija uvijek pojavljuju na tržištu dvije do tri godine nakon Cryo--Save-a, koji je u skoro svim zemljama u kojima postoji uvijek dolazio prvi. Tako je bilo i u BiH. Cryo-Save se isključivo bavi izdvajanjem, pohranjivanjem, čuvanjem i pripremom matičnih ćelija, prisutan je na šest kon-tinenta (Evropa, Azija, Afrika, Sjeverna i Južna Amerika i Australija) i u preko 70 zemalja, uz punu transparentnost i sa-radnju sa vodećim svjetskim stručnja-cima i uz saradnju sa najpoznatijim univerzitetima i klinikama u Evropi i Americi, uz posjedovanje svih neophodnih certifikata i akreditacija, što potvrđuje i garantuje da su matične ćelije pohra-njene kod Cryo-Save-a prihvatljive u svim centrima i klinikama za terapije i liječe-nja širom svijeta. Cryo-Save ne preferi-ra niti jednu kliniku za liječenje, jer to treba da odluče pacijenti u saradnji sa svojim ljekarom.Cryo-Save aktivno participira u istraživa-njima ćelijske ekspanzije. Da bi umno-žavanje bilo moguće od esencijalne je važnosti da razdvojimo ćelije koje imaju terapeutski potencijal od onih koje to nemaju, odnosno da se ne zaleđuje cje-lokupna krv, već da se iz te krvi izdvoje i kao takve matične ćelije pohrane na du-gogodišnje čuvanje. Važno je znati da Cryo-Save od samog početka svog rada izdvaja i pohranjuje matične ćelije, da nikada nije zaleđivao krv, što se kroz naj-novija istraživanja i tehnologije pokazuje kao velika prednost i što je od velike va-žnosti za sve porodice koje su izabrale Cryo-Save, u odnosu na banke koje su zaleđivale i čuvale cjelokupnu krv. Da je metoda izdvajanja matičnih ćelija prije krioprezervacije najbolja, a ne zaleđivanje krvi, dokazuje podatak da 9 od 10 najvećih svjetskih banaka matičnih ćelija koriste istu ili sličnu metodu kao i Cryo-Save.

Tome treba dodati da je američka Fon-dacija za akreditaciju ćelijskih terapija (FACT) preporučila bankama izdvajanje matičnih ćelija nakon što su im prijavlje-ni slučajevi sa negativnim posljedicama nakon transplantacija pune krvi(www.factwebsite.org). Roditelji iz Bosne i Hercegovine potpi-suju ugovor direktno sa Cryo- Save-om, kao i druge porodice u Evropi, što ustva-ri predstavlja veliku garanciju i sigurnost, a što nije slučaj sa nekim bankama koje posluju u Bosni i Hercegovini, gdje ro-ditelji potpisuju ugovor sa lokalnim par-tnerom, a ne bankom.Roditeljima koji se odluče da pohrane matične ćelije svoje djece, pored svih navedenih činjenica, veoma je bitno da Cryo-Save kao banka matičnih ćelija koja će u narednih 20 ili 25 i više godina

čuvati dragocjene matične ćelije njihove djece, bude dobro organizovana i stabil-na institucija, da nudi najveću moguću sigurnost, posjeduje kvalitet, sa svim akreditacijama, dozvolama, licencama, a od kojih izdvajamo samo neke: AABB, Swissmedic, Ministarstvo zdravlja, socijalne skrbi i sporta Kraljevine Holan-dije, GMP, Paul Ehrlich Institute, Cord Blood, FAGG, ISO 9001:2008. Finansijska stabilnost Cryo-Save-a je jedan od naj-boljih pokazatelja, koji uvijek možete provjeriti kroz redovne kvartalne, polu-godišnje i godišnje izvještaje o poslova-nju na www.cryo-save.com/group. Važno je istaknuti da dionice Cryo-Save-a ko-tiraju na EURONEXT berzi u Amsterda-mu (koja je dio New York stoch exchan-ge – globalne svjetske berze),što

predstavlja posebnu dimenziju transpa-rentnosti. Cryo-Save je jedina banka matičnih će-lija u Evropi koja je odabrana da uče-stvuje i radi u fundamentalnim istraži-vanjima na važnom projektu EU koji se zove CRYSTAL u oblasti tehnika kriopre-zervacije (dubinskog zamrzavanja ma-tičnih ćelija u bankama matičnih ćelija za terapeutsku primjenu u liječenju ljudi). Pored toga, na važnom projektu HYPERLAB, koji je također finansiran od strane EU institucija, zajedno sa in-stitutima i univerzitetima iz sedam evrop-skih zemalja, od banka matičnih ćelija jedino učestvuje Cryo-Save.Cryo-Save je jedan od osnivača i član ITERA, međunarodne asocijacije za is-traživanje na polju tkivnog inženjeringa, koja je po strukturi najznačajniji među-narodni konzorcij naučnika specijalizo-van za matične ćelije, tkivni inženjering i regenerativnu medicinu. Međunarodni odbor naučnog konzorcija ITERA čine najeminentniji svjetski istraživači i lje-kari sa univerziteta, klinika, instituta za matične ćelije i istraživanja, te iz bioteh-noloških kompanija.Sve ovo, i još mnogo toga, izdvaja Cryo--Save u odnosu na sve druge banke i čini je vodećom evropskom i svjetskom porodičnom bankom matičnih ćelija, bankom koja uživa najveće povjerenje stručnjaka i roditelja u Evropi, regionu i BiH.Pored redovnih aktivnosti, Cryo-Save u BiH nastavlja i sa društveno odgovornim aktivnostima, od kojih izdvajamo:“Program besplatnog porodičnog čuva-nja matičnih ćelija“ -Cryo-Save je jedina banka matičnih ćelija koja ima ovakav program, koncipiran tako da pomogne porodicama koje očekuju prinovu, a u užem srodstvu imaju člana porodice kojem je dijagnostifikovano neko od pre-ko 70 teških oboljenja koje se mogu li-ječiti matičnim ćelijama.Bilten “Matične ćelije i regenerativna medicina”, koji trenutno čitate, je infor-mativni bilten o matičnim ćelijama i regenerativnoj medicini, liječenjima, istraživanjima i najnovijim dešavanjima u ovoj oblasti.Priručnik “TRUDNOĆA I POROĐAJ- Psihofizička priprema trudnice za porođaj i majčinstvo” – ovaj priručnik je dostupan potpuno besplatno svim trudnicama u Bosni i Hercegovini.“FAMILY-PLUS prijatelj škola za trudni-ce” – cilj je pomoći u reaktiviranju po-stojećih ili osnivanju novih škola za tru-dnice u BiH.“Međunarodni kongres o regenerativnoj medicini i matičnim ćelijama”– je kongres namijenjen stručnoj javnosti s ciljem informisanja o najnovijim dostignućima u oblasti matičnih ćelija.

CRYO-SAVE U TOP 10 BANAKA SVIJETA 

               Trenutno u svijetu posluje 485 ba-naka matičnih ćelija iz 97 zemalja, među kojima se nalaze sve banke: javne banke, privatne banke, banke u javno-privatnom partnerstvu i dru-gim oblicima organizacije. Cryo-Sa-ve je jedina banka iz Evrope koja se nalazi među ovih top 10 banaka matičnih ćelija svijeta. Od ovih top 10 banaka svijeta, njih devet izdva-jaju i čuvaju matične ćelije iz pupča-ne vrpce sa terapeutskim potencija-lom, a samo jedna čuva punu krv. Kako se sve brzo razvija u ovoj obla-sti u svijetu, najbolje pokazuje po-datak da su 2006. godine u svijetu aktivno poslovale samo 23 banke a danas 485 banaka, što je povećanje za više od 20 puta za samo 7 godina. www.researchandmarkets.com

4 Septembar, 2013.

Promocija priručnika u SarajevuPromocija priručnika u Banja Luci

BESPLATAN PRIRUČNIK ZA SVE TRUDNICE U BIH

Zahvaljujući Cryo-Save-u, vodećoj evropskoj i svjetskoj porodičnoj banci matičnih ćelija, sve trudnice će moći dobiti besplatan primjerak priručnika za trudnice

Priručnik za trudnice „TRU-DNOĆA I POROĐAJ - Psiho-fizička priprema trudnice za porođaj i majčinstvo“ koji su pripremili FAMILY-PLUS, ekskluzivni i ovlašteni par-tner Cryo-Save-a, vodeće evropske i svjetske porodič-ne banke matičnih ćelija, u saradnji sa ginekolozima i babicama iz cijele Bosne i Hercegovine promovisan je u mjesecu junu.,,Sigurna sam da je svim budućim roditeljima po-trebna pomoć i podrška kada dolazi novi član poro-dice. Biti roditelj je jedno čudesno putovanje i jedno od najuzbudljivijih ljudskih iskustava puno uspona i padova. Ovaj priručnik je tu da pomogne svim budućim roditeljima da se suoče sa izazovima, nadama, stra-hovima koji su dio poro-dičnog života i da im da od-govore na njihova mnogobrojna pitanja. Dok smo pripremali ovaj pri-ručnik pitali smo mnoge majke šta žele da se nađe u njemu, tražili smo pomoć od gine-kologa, babica, pedijatara i drugih stručnjaka”, izjavila je na promociji

Sanja Todorović Vujičić, generalna direktorica FAMILY-PLUS-a.Tiraž Priručnika za 2013. godinu je 20.000 primjeraka, a njegovu izradu su

podržali kompanije i bren-dovi poput Nove banke, Do-nat Mg, PHILIPS AVENT , Poliklinika Podobnik, Nova-lac, Cella Viva, Mercator, Alma Ras, Oviesse, Didaco i Mama Nova.Priručnik je isključivo edu-kativnog karaktera i obuhva-ta sve bitne informacije o stilu življenja u trudnoći i poslije porođaja na preko 74 strane u koloru, tvrdog uve-za, sa ilustracijama, konkre-tnim savjetima i uputama.

Priručnik je dostupan po-tpuno besplatno svim tru-dnicama u BiH, u čijem sa-držaju su detaljno obrađene teme koju su vezane za trudnoću, po-rođaj i majčinstvo. Sve za-interesovane trudnice mogu dobiti besplatan primjerak priručnika u svim ginekološkim zdrastvenim ustanovama, kako javnim tako i privatnim, ili ga naru-čiti u elektronskoj verziji na www.maticnecelije.eu.

Priručnik se može preuzeti i direktno u kancelarijama FAMILY-PLUS-a u Sarajevu, Banja Luci i Tuzli.

5Septembar, 2013.

UZORAK POHRANJEN U CRYO-SAVE-U UPOTREBLJEN ZA TRETMAN BLACK-

FAN-DIAMOND ANEMIJEZahvaljujući Programu besplatnog porodičnog pohranjivanja dječaku iz Španije omogućen

tretman matičnim ćelijama iz krvi pupčane vrpce njegove sestre

Matične ćelije iz krvi pupčane vrpce sa-čuvane u Cryo-Save-u, vodećoj evropskoj i svjetskoj porodičnoj banci matičnih ćelija, iskorištene su za tretman četvo-rogodišnjeg dječaka koji boluje od Black-fan-Diamond anemije, oblika kongeni-talne anemije, za koju je karakterističan nedostatak crvenih krvnih zrnaca. Tran-splantacija je urađena u aprilu 2013. godine u Hospital del Nino Jesus u Ma-dridu, jednoj od najznačajnijih pedijatrij-skih klinika u Španiji i ovo je prva tran-splantacija izvedena u Španiji za ovu vrstu oboljenja. Ova transplantacija je bila moguća zahvaljujući Cryo-Save Pro-gramu besplatnog porodičnog pohra-

njivanja matičnih ćelija, koji omogućava potpuno besplatnu pohranu matičnih ćelija iz krvi i tkiva pupčane vrpce za porodice koje očekuju prinovu, a imaju već člana oboljelog od oboljenja koje se može tretirati matičnim ćelijama. Za tretman dječaka iz Španije upotrebljene su matične ćelije iz krvi pupčane vrpce od njegove sestre, koje su sačuvane u Cryo-Save-u neposredno nakon porođa-ja. Cryo-Save je jedina privatna banka matičnih ćelija koja ima ovakav program u svijetu. Doktori kažu da je transplan-tacija bila uspješna i da očekuju brzi oporavak dječaka, čiji je život do sada ovisio o transfuzijama krvi te bi ovaj tret-

man trebao značajno poboljšati njegov kvalitet života. „Do ovog tretmana naš život je bio čvrsto vezan za transfuzije – ne možemo biti sretniji, jer će naš sin sada biti u mogućnosti da živi normalnim životom“, rekla je Elena, majka dječaka. Roditelji dječaka su saznali za mogućnost ovog tretmana kada je Elena bila trudna sa drugim djetetom, kćerkom koja je postala donor matičnih ćelija koje su njenom bratu omogućile normalan život. Elena kaže da nisu oklijevali ni trenutka i dodaje:“ Dobili smo priliku da izliječimo svog sina, ukoliko pohranjeni uzorak od kćerke bude kompatibilan sa sinom, i nismo je htjeli propustiti“.

Program besplatnog porodičnog pohranjivanja

Elena, majka dječaka

Hospital Nino Jesus

Dr. Luis Madero, načelnik Onkohematološkog odjeljenja u Hospital Nino Jesus, koji je izvršio transplantaciju matičnih ćelija, kaže da je Blackfan-Diamond anemija oboljenje koje sprečava koštanu srž da proizvodi crvena krvna zrnca, koja su neopho-dna za prenos kisika kroz tijelo. „Transplantacija matičnih ćelija iz pupčane vrpce, posebno od brata ili sestre, danas su preporučena opcija za tretman određenih hematoloških oboljenja, kao što je ova anemija i prednosti nad drugim tretmanima su više nego očigledne“, rekao je dr Madero.

Dr. Luis Madero

Čim su dobili informaciju da je tretman anemije moguć roditelji su se odmah prijavili za Cryo-Save-ov Program be-splatnog porodičnog pohranjivanja. „Iz Cryo-Savea su nas obavijestili o svom Programu kada smo se raspitivali o pohrani matičnih ćelija iz pupčane vrp-ce naše kćerke. Nakon što smo prošli čitavu proceduru i ušli u Program be-splatnog porodičnog pohranjivanja, dobili smo sjajnu vijest da su sačuvane matične ćelije kompatibilne sa našim dječakom“, rekla je majka Elena i do-dala da su zahvaljujući Programu do-bili potvrdu dijagnoze i oboljenja što do tada nije bilo najjasnije. Program po-kriva čitav proces koji je neophodan za uspješnu transplantaciju: analiza koja je neophodna da bi se utvrdilo da li su uzorci kompatibilni sa pacijentom koji će biti liječen, te koordinacija tretmana i transport uzoraka iz Cryo-Save labo-ratorije u Belgiji do bolnice u Madridu.

„Vrlo smo ponosni što imamo priliku da pomognemo porodici sa problemom. Di rektnom podrškom porodicama ko-jima je to najpotrebnije Cryo-Save

pokazuje svoju predanost u izgradnji bo-ljeg društva, što smo ranije dokazali kroz istraživač ke projekte sa univerzitetima i instituti ma“, poručili su iz Cryo-Save-a.

6 Septembar, 2013.

PRIMJENA MATIČNIH ĆЕLIJА ĆE POSTATI NORMALNA STVAR U ZDRAVSTVENIM

USTANOVAMA U REGIONUCryo-Save je vodeća banka matičnih ćelija koja je značajno uticala da se svijest ljudi promijeni,

prije svega ozbiljnošću i odgovornošću u poslu

Na čelu ste odjeljenja ginekologije i akušerstva u opštoj bolnici „Sveti apo-stol Luka“ u Doboju, Vaši radni dani ispunjeni su sa mnogo obaveza, kako ih uspijevate uslikati? Moja porodica ima veliko razumije-vanje za moje poslovne obaveze. Uz

podršku kolega na poslu i menadž-menta bolnice, to i nije tako teško.

Kojim kadrom i uslovima raspolaže služba za ginekologiju i akušerstvo? Naša služba ima 6 zaposlenih gineko-loga i 27 medicinskih sestara akušer-ki. S obzirom da smo drugo porodilište po obimu posla u Republici Srpskoj, imamo oko 1500 porođaja godišnje, nas je premalo za taj obim posla. Ne-ophodne su nam još dvije specijaliza-cije iz ginekologije i akušerstva. Što se tiče opreme, raspolažemo svom ne-ophodnom opremom za rad i ona se postepeno zamjenjuje novijom. Krajem prošle godine dobili smo tri nova porođajna stola, kao donaciju Rotari kluba iz Beča. Nadamo se početku gradnje nove bolnice u Doboju, a s njom bi i naša služba dobila nove prostorije.

Veliki broj uzoraka matičnih ćelija uzet je u Vašoj bolnici i samim tim ste znatno doprinjeli razvijanju svijesti o značaju pahranjivanja matičnih ćelija? Mi shvatamo naprednost ideje o uzi-manju matičnih ćelija, ali je mijenjanje svijesti proces koji traje i zahtijeva usklađivanje mnogih faktora, koji ko-reliraju u samoj aktivnosti. Prvenstve-no mislim na početak primjene

matičnih ćelija u zdravstvenim usta-novama u Bosni i Hercegovini, kao i na platežnu moć stanovništva. Iskreno mislim, da bi bilo najbolje na-praviti takav sistem, da se matične ćelije svakog novorođenčeta obavezno uzimaju i da ih u terapijske svrhe može dobiti bilo ko, ukoliko su potrebne, ali to je sada pitanje etike i zakonodavstva.

Koliko se po Vašem mišljenju promi-jenila svijest ljudi o značaju pohranji-vanja matičnih ćelija unazad 4 godine, koliko je Cryo-Save prisutan u BiH?Cryo-Save je vodeća banka matičnih ćelija i značajno je uticala da se svijest ljudi promijeni, prije svega ozbiljnošću i odgovornošću Cryo-Save-a u poslu, a zatim i drugim aktivnostima, prven-stveno prezentacijama i prisustvom u medijima.

Vaša preporuka budućim roditeljima kada govorimo o pohranjivanju matičnih ćelija. Moja preporuka je sadržana u Vašem sloganu da je bolje čuvati matične će-lije, a da ne trebaju, nego obrnuto. Mišljenja sam da će se vremenom promijeniti uslovi i da će primjena ma-tičnih ćelija postati normalna stvar u zdravstvenim ustanovama u regionu.

SOČIVA SA MATIČNIM ĆELIJAMANova metoda za bolji vid

Britanski naučnici razvili su novu meto-du proizvodnje sočiva pomoću kojih će se matične ćelije „presađivati“ direktno u oko. Matične ćelije, uvjereni su struč-njaci, umnožavat će i tako pomoći očima da povrate vid.Naučnici sa Univerziteta u Šefildu, u Ve-likoj Britaniji, razvili su sočiva sa ugrađe-nim matičnim ćelijama, koja bi mogle da na sasvim prirodan način poprave ili barem sačuvaju vid.

Nova metoda proizvodnje sočiva, omo-gućiti će „presađivanje'' matičnih ćelija direktno u oko, gdje će se umnožavati i tako pomoći očima da povrate vid.Matične ćelije posjeduju sposobnost da se transformišu u bilo koju drugu ćeliju u ljudskom organizmu i u stanju su da „poprave'' gotovo sve organe, od srca do mozga.Ovaj implantat, navode britanski naučni-ci, omogućiti će popravku oštećenja na

rožnjači, providnom kružnom prednjem dijelu, usljed kojih najčešće dolazi do sljepila.

Prim. dr. Radivoje Katanić

7Septembar, 2013.

MATIČNE ĆELIJE-EPOHALNO OTKRIĆE I NOVO VRIJEME U LIJEČENJU

U naše krajeve prvi je prije četiri godine Cryo-Save ponudio porodiljama da sačuva matične ćelije iz pupčane vrpce (koja je do tada išla u biološki otpad) radi eventualne upotrebe u kasnijem

životu u cilju liječenja određenih bolesti. I to je bio veliki napredak!

Poštovana prof. dr. Dizdarević-Stojka-nović možete li nam reći nešto više o Vašoj užoj specijalnosti u oblasti ginekologije i akušerstva?Moja uža specijalnost je perinatologija. To je dio ginekologije koji se bavi zdra-vljem majke i ploda i to u periodu od začeća do babinja. Svakako obuhvata i zdravlje majke prije začeća. To je nau-ka koja strahovito brzo napreduje za-hvaljujući tehnološkom razvoju kao što je :-razvoj ultrazvučnih aparata koji su ključni u dijagnostikovanju rasta i ra-zvoja fetusa kao i u otkrivanju fetalnih anomalija-razvoj komplementarne metode ultrazvuku-fetalni MRI-razvoj biohemijskih metoda u dijagno-stikovanju brojnih poremećaja majke ili fetusa-razvoj genetičkih analiza nerođenog djetetaOvaj brzi i osebujni razvoj Perinatolo-gije stavlja pred ginekologa praktičara zahtjev za intenzivno i svakodnevno praćenje noviteta na ovom polju, ali nova saznanja u dijagnostici dovode i do novih terapeutskih i preventivnih metoda.

Bili ste šefica discipline na Ginekološko akušerskoj klinici KCUS, a sada ste u aktivnoj penziji, recite nam nešto više o radu u Vašoj privatnoj ordinaciji.Odlaskom u penziju prije 1,5 godinu

nastavila sam svoj rad kao ginekolog- perinatolog u privatnoj ordinaciji. Sva-kako, obim mojih ginekoloških usluga se smanjio u odnosu na bolnički rad koji sam do tada imala. Ali i ovaj posao je vrlo interesantan jer imam pacijen-tice različite dobi od djevojčica do starih žena, a svaki životni period ima svoju fiziologiju i patologiju tako da zaista sa zadovoljstvom obavljam ovaj posao.

Veliki broj uzoraka matičnih ćelija uzet je na klinici kada ste bili šefica klinike i samim tim ste znatno doprinijeli razvijanju svijesti o značaju pohranjivanja matičnih ćelija?Još u toku rata čitala sam o matičnim ćelijama i bila fascinirana mogućnosti-ma u terapiji raznih bolesti. Shvatila sam da se radi o epohalnom otkriću i da do-lazi jedno novo vrijeme u liječenju. U naše krajeve prvi je prije četiri godine Cryo-Save ponudio porodiljama da sa-čuva matične ćelije iz pupčane vrpce(koja je do tada išla u biološki otpad) radi eventualne upotrebe u kasnijem životu u cilju liječenja određenih bolesti. I to je bio veliki napredak! U tom periodu kad je Cryo-Save počeo s radom ja sam bila šef klinike za ginekologiju i odmah sam među prvima počela da infromišem tru-dnice o neprocijenjivoj vrijednosti matič-nih ćelija iz pupčane vrpce, kao i da pri-kupljam uzorke. Većina mojih kolega je također prihvatila i primjenila metodu uzimanja matičnih ćelija iz pupčane vrpce,

tako da je taj proces postao rutina pri porođaju.

Koliko se po vašem mišljenju promje-nila svijest ljudi o značaju pohranjivanja matičnih ćelija unazad 4 godine, koliko je Cryo-Save prisutan u BiH?Lista oboljenja koja se mogu tretirati matičnim ćelijama je zaista impresiv-na. U standardnu terapiju sada već spada akutna i hronična leukemija, mijelodisplastični sindromi, limfomi, nasljedne abnormalnosti crvenih krv-nih zrnaca, nasljedni poremećaji imu-nog sistema, poremećaji fagocita, rak koštane srži i druge bolesti. Intenzivna i klinička istraživanja u terapiji s ma-tičnim ćelijama u autoimunim obolje-njima, regeneraciji nervnog sistema, poremećaji u proliferaciji ćelija ili me-tabolizma, u kardio terapiji , u genskoj terapiji te u obnavljanju organa. Dakle, na listi je preko 70 bolesti!

Vaša preporuka budućim roditeljima vezano za matične ćelije?Moja preporuka mladim budućim rodi-teljima ako imate u porodici koju od ovih bolesti obezbjedite svome djetetu mo-gućnost u budućnosti ako zatreba da se liječi ovim dragocjenim lijekom, ali čak i da nema u porodici ovakvih bolesti vrije-di uložiti novac u čuvanje matičnih ćelija jer je budućnost u terapiji svakako u matičnim ćelijama iz krvi pupčane vrpce kao i iz samog tkiva pupčane vrpce.

Prof.dr. Jadranka Dizdarević-Stojkanović

8 Septembar, 2013.

61 USPJEŠNO OBAVLJENA TRANSPLANTACIJA MATIČNIM ĆELIJAMA U UKC TUZLA

Nastavljen kontinuitet u provođenju najkomplikovanijeg i visoko specijalizovanog

UPOTREBE REVOLUCIONARNOG LIJEKA ZA HIV

Tim doktora sa Univerziteta u Minesoti pokušat će po prvi put uraditi transplantaciju kako bi izliječili šestogodišnjeg dječaka od HIV-a i leukemije

Ovo je prvi put da se u ovakvoj proce-duri koristi krv iz pupčane vrpce koja ostaje unutar placente nakon rođenja djeteta. Slična transplantacija prilikom koje je korištena koštana srž postigla je iste rezultate, a izvršena je u Njemačkoj 2007. godine. “Matične ćelije iz pupčane vrpce ne moraju biti perfektno podudarne kao koštana srž”, izjavio je dr. John Wagner, jedan od tri doktora koji će vršiti transplantaciju. Ovo je olakšavajuća okolnost pri pro-nalaženju uzorka koji sadrži rijetku HIV rezistentnu genetesku mutaciju koja je najvažnija u procesu transplantacije. “Čekali smo na ovakvu priliku”, izjavio je Wagner, i dodao “kada dokažemo bezbjednost i efikasnost ovakve primje-ne, onda ćemo moći proširiti njenu upotrebu.”

Izliječenje od HIV-a smatrano je “ne-dostižnim zadatkom”. Prva i jedina osoba za koju je poznato da se je izli-ječila od ove bolesti bio je Timothy Ray Brown - “Berlinski pacijent” kojemu je izvršena transplantacija koštane srži 2007. godine.Univerzitetski tim nadziraće pacijenta u narednih 100 dana kako bi potvrdili da je transplantacija bila uspješna. Ako to bude slučaj, procedura transplan-tacija sa krvi iz pupčane vrpce biti će opcija za pacijente zaražene HIV-om.“Ako budemo u mogućnosti da na slu-čajevima nekoliko pacijenata dokaže-mo da je ovaj pristup uspješan, mislim da će ovo potaknuti dalji razvoj na ovom polju,” izjavio je Wagner. Kazao je i kako se nada da će ova vrsta tran-splantacije pojačati interes za čuvanje krvi iz pupčane vrpce.

“Berlinski pacijent” (Timothy Ray Brown)

Na Klinici za hematologiju, onko-logiju i radioterapiju Univerzitetskog kliničkog centra Tuzla uspješno je obavljena peta autologna transplan-tacija koštane srži (matične ćelije he-matopoeze) u ovoj godini.Od uvođenja transplantacije matičnim ćelijama hematopoeze kao modaliteta liječenja u UKC Tuzla do sada je 61 uspješno urađena autologna transplantacija matičnim ćelijama, čime je nastavljen kontinuitet u provođenju ovog najkom-plikovanijeg i visoko specijalizovanog modaliteta liječenja, a koji se primje-njuje u liječenju hematoloških i nehe-matoloških, malignih i benignih obo-ljenja, te brojnih drugih urođenih i stečenih bolesnih stanja. ''U ovoj go-dini postigli smo najbolju dinamiku u primjeni ovog modaliteta liječenja na našoj klinici od 2004. godine od kada se primjenjuje. To je veoma značajno obzirom da se ovaj modalitet liječenja provodi samo u našem centru u BiH, pa su i potrebe za transplantacijom

matičnih ćelija sve veće, a pacijenti kojima je ovaj način liječenja neopho-dan sve su brojniji u našoj državi'', istakla je doc. dr. Aida Arnautović- Čustović, primarijus i šefica tima za transplantaciju matične ćelijehematopoeze.

Prema njenim riječima, u ovoj godini urađeno je pet transplantacija kod pacijenata oboljelih od akutne leukemije, multiplog mijeloma i non--Hodgkin limfoma, uz zadovoljavajući oporavak pacijenata i maksimalan kvalitet života.

Prim. doc. dr. med. sc. Aida Arnautović-Čustović 2011. godine bila je predavač na II Međunarodnom Kongresu „Regenerativna medicina – matične ćelije, genetički inženjering i biotehnologije“ odr-žanom u Sarajevu, u organizaciji Cryo-Save-a, gdje je rekla da svi potičemo od matičnih ćelija, odnosno da su one „građevinski materijal“ našeg tijela. „Da bi primjenili matične ćelije u terapijske svrhe moramo ih od nekoga uzeti, jer nauka, nažalost, još uvijek nije u mogućnosti da proizvodi matične ćelije mada je i na tom polju učinjen veliki iskorak naprijed. Zahvaljujući svojoj sposobnosti samo-obnavljanja, diferencijacije i proliferacije matične ćelije su sposobne da po-stignu potpuni oporavak koštane srži kod pacijenta sa oštećenom hemato-poezom. Ova njihova sposobnost je podloga za njihovu transplantaciju“, istakla je Arnautović-Čustović.

modaliteta liječenja

9Septembar, 2013.

NAUČNICI NAPRAVILI PRVI VJEŠTAČKI BUBREG

Američki naučnici objavili su da su prvi put u laboratoriji napravili vještački bubreg, da su ga uspješno presadili na životinjama i da je počeo da proizvodi urin

Slične tehnike stvaranja jednostavnih vještačkih dijelova tijela već se koriste na pacijentima. Bubreg je, međutim, do sada prvi od najkomplikovanijih organa koji su naučnici uspjeli da naprave u laboratorijskim uslovima. Istraživači regenerativne medicine vjeruju da ovo područje ima ogroman potencijal. Bubrezi filtriraju krv kako bi iz nje uklonili otpadne materije i višak vode. To su i najtraženiji orga-ni za presađivanje, sa dugim listama čekanja.U ovoj tehnici, naučnici koriste sta-ri bubreg koji očiste od svih starih ćelija kako bi dobili kalup sličan saću košnice. Potom se bubreg rekon-struiše ćelijama uzetih od pacijenta. Ova tehnika imala bi dvije značajne prednosti nad aktuelnim vidom pre-

sađivanja bubrega. Naime, tkivo bi odgovaralo pacijentu koji više ne bi morao da cijeli život pije lijekove za

potiskivanje imunog sistema radi spri-ječavanja odbacivanja presađenog organa. Time bi se, ujedno, znatno

povećao broj organa dostupnih za tran-splantaciju. Većina organa u ponudi biva odbačeno, ali bi se oni mogli is-

koristiti kao osnov za stvaranje novih.Kako prenosi BBC, ovi vještački bu-brezi su djelo istraživača Generalne bolnice Masačusetsa (MGH). Vođa istraživanja dr. Harald Ot rekao je da bi vraćanje čak i djelića prirodne funk-cije bubrega moglo da bude dovoljno kako bi se nastavio život.- Rad bubrega od 10 do 15% vas već čini nezavisnim od hemodijalize. Mi-slim da bi potencijalni klinički učinak uspješnog tretmana bio ogroman - istakao je on, podsjetivši da samo u SAD trenutno na presađivanje

bubrega čeka 100.000 bolesnika, a da se godišnje obavi svega 18.000transplantacija.

NOVA ISTRAŽIVANJA-NOVE NADEStudije dokazuju da matične ćelije koje se nalaze u tkivu i krvi pupčane vrpce predstavljaju

budućnost medicinskih tretmana ozbiljnih oboljenja i povreda

U julu 2013. godine vodeći svjetski naučni časopisi objavili su još dvije studije koje dokazuju da matične će-lije koje se nalaze u tkivu i krvi pupča-ne vrpce predstavljaju budućnost medicinskih tretmana ozbiljnih obo-ljenja i povreda. Časopis Nature prenio je vijest da su japanski naučnici uspje-šno dizajnirali dijelove ljudske jetre, a časopis Science Daily objavio je da su naučnici iz Španije patentirali bioma-terijal koji pomaže u stvaranju umjetnih kostiju uz pomoć matičnih ćelija iz pupčane vrpce. Pored ovih studija po-stoji mnogo drugih dokaza koji po-tvrđuju da su terapije bazirane na matičnim ćelijama ne samo budućnost, nego i postojeća opcija za izliječenje

nekih od najtežih oboljenja, poputleukemije.Naučnici u Japanu su koristili mezen-himalne matične ćelije iz tkiva pupča-ne vrpce, dok su u studiji u Španiji ko-rištene hematopoetske matične ćelije iz krvi pupčane vrpce. Studije o terapij-skim potencijalima matičnih ćelija iz pupčane vrpce rapidno rastu. Kao pri-log ovoj tezi ide činjenica da su istraži-vanja matičnih ćelija u stalnom porastu, trenutno se preko 4300 istraživanja provodi u toj oblasti, dok iz godine u godinu sve veći broj otpada upravo na matične ćelije iz krvi i tkiva pupčane vrpce koje se danas koriste za liječenje preko 70 različitih oboljenja.Jedina prilika za prikupljanje matičnih ćelija iz pupčane vrpce jeste neposredno-

nakon poroda. Prednosti ovih matičnih ćelija su ogromne – na primjer one su stare samo 9 mjeseci i bile su zaštiće-ne u majčinoj utrobi tokom ovog pe-rioda i to im daje veću moć nego ma-tičnim ćelijama skupljenim iz drugih izvora u narednim godinama. Postoji velika vjerovatnoća da će i ostali čla-novi porodice (braća,sestre i roditelji) moći koristiti matične ćelije u slučaju liječenja, jer je veća šansa da će po-stojati podudarnost nego kod bilo ko-jih drugih matičnih ćelija.

Jedina prilika za prikupljanje matič-nih ćelija iz pupčane vrpce jeste neposredno nakon porođaja. Pred-nosti ovih matičnih ćelija su ogromne – na primjer one su stare samo 9 mjeseci i bile su zaštićene u majči-noj utrobi tokom ovog perioda i to im daje veću moć nego matičnim ćelijama skupljenim iz drugih izvora u narednim godinama. Postoji veli-ka vjerovatnoća da će i ostali člano-vi porodice (braća, sestre i roditelji) moći koristiti matične ćelije u slu-čaju liječenja, jer je veća šansa da će postojati podudarnost nego kod bilo kojih drugih matičnih ćelija.

10 Septembar, 2013.

PRVI ČOVJEK KOJI JEIZLIJEČEN MATIČNIM ĆELIJAMA IZPUPČANE VRPCE Matthew Farrow je prvi pacijent koji se izliječio 1988. godine matič-nim ćelijama iz pupčane vrpce. Matthew je bolovao od Fanconi ane-mije, a njegova sestra mu je bila donator matičnih ćelija iz pupčane vrpce, neposredno nakon rođenja. On je rekao da želi pomoći u širenjusvijesti o značaju pohranjivanja matičnih ćelija, kako bi oni kojima zatreba imali mogućnost da se liječe i spase im život kao i njemu prije 25 godina.

Dr. Frances Verter, direktorica Parent's Guide to Cord Blood Foundation i Matthew Farrow

VELIKI NAPREDAK U LIJEČENJU DIJABETESA TIPA 1

Kod pacijenata sa dijabetesom tipa 1, imu-ni sistem napada ćelije koje proizvode inzulin umjesto da ih štiti. Naučnici sa Unverziteta u Missouriju su otkrili da ove vrste napada stvaraju više štete nego što su naučnici do sada smatrali. Ovo otkriće vodi ka stvaranju potencijalnog lijeka koji kombinuje matične ćelije s obećavajućom novom vrstom lijeka.

Habib Zaghouani, prof. dr. med. sci. šef odjela za pedijatriju u bolnici J. Lavenia Edwards, vodi istraživanje zajedno sa svo-jim timom na Medicinskom faklutetu Univerziteta u Missouriju. ''Otkrili smo da dijabetes tipa 1 uništava ne samo ćelije koje proizvode inzulin nego i krvne sudove koje ih podržavaju'' izjavio je dr. Zaghouani, te dodao ''kada smo shvatili koliko su važni krvni sudovi za proizvodnju inzulina, stvorili smo lijek koji je sadrži matične ćelije. Lijek zaustavlja napade imunog sistema dok matične će-lije stvaraju nove krvne sudove koji po-mažu umnožavanje i rast ćelija za

proizvodnju inzulin'', Poznat i kao juvenil-ni dijabetes, dijabetes tipa 1 može dovesti do brojnih komplikacija, uključujući i kardiovaskularne bolesti, oštećenje bu-brega i nerava, osteoporoze i sljepila. Ova bolest napada pankreas. Ovaj organ veli-čine šake, smješten unutar abdomena, sadrži skupine ćelija koje se nazivaju Lan-gerhansovi otočići. Oni sadrže beta ćelije koje stvaraju inzulin koji kontroliše nivo šećera u krvi. Kod ljudi sa dijabetesom tipa 1, beta ćelije više ne proizvode inzulin jer ih je imuni sistem napao i uništio. Kada imuni sistem napadne beta ćelije, on tada napada i kapilare koji donose krv do beta ćelija, kao i kapilare koji odnose krvi iz beta ćelija. Ovo oštećenje krvnih sudova dovelo je Zaghouanija do novog nači-na stvaranja lijeka. U prethodnim studijama, Zaghouani i njegov tim razvili su lijek za dijabetes tipa 1 koji se naziva Ig-GAD2. Otkrili su da prilikom tretmana ovim lijekom imuni sistem prestaje s napadima na beta ćelije, ali i to da ipak nekoliko beta ćelija preživi i preokrene tok bolesti. U posljednjoj studiji, Zaghouani je ko-ristio Ig-GAD2 i nakon toga, ubrizgavao je matične ćelije u pankreas u nadi da će matične ćelije prerasti u beta ćeli-je. ''Kombinacija Ig-GAD2 i matičnih će-lija rezultirala je proizvodnjom novih beta ćelija, ali ne na način na koji smo očekivali'' izjavio je Zaghouani.''Očekivali smo da će se ćelije direktno

pretvoriti u beta ćelije. Umjesto toga će-lije su vodile ka razvitku novih krvnih su-dova koji su rezultirali reprodukcijom novih beta ćelija. Drugim riječima, otkrili smo da za liječenje dijabetesa tipa 1 mo-ramo obnoviti oštećene krvne sudove koji omogućavaju da se u organizmu bolesni-ka beta ćelije razmnožavaju i distribuira-ju inzulin unutar organizma'', uvjerava on. Zaghouani je podnio zahtjev za registra-ciju patenta ovog obećavajućeg tretmana i nade za primjenu ovog otkrića.Ovo otkriće objavljeno je u online izdanju Diabetes-a, publikacije o istraživanjima američkog udruženja za dijabetes.

Kada smo shvatili koliko su važni krvni sudovi za proizvodnju inzulina, stvorili smo lijek koji sadrži matične ćelije.

Dr. Habib Zaghouani

11Septembar, 2013.

Perinatalno oštećenje mozga kod prijevre-meno rođenih beba često rezultira teškim invaliditetom. Danas ne postoji usposta-vljena terapija. Dr. Daniel Šurbek i njegov tim na Univerzitetu u Bernu (Švicarska), uz podršku Cryo-Save-a, radio je na studiji terapeutskog potencijala transplantacije matičnih ćelija. Humane matične ćelije iz pupčane vrpce uspješno su transplantira-ne u životinjski model. Ovi rezultati podcr-tavaju potencijalnu upotrebu matičnih ćelija pupčane vrpce u tretmanu oštećenja mozga u budućnosti. Danas se matičnim ćelijama iz pupčane vrpce uspješno može tretirati široki spektar krvnih i bolesti koštane srži, raka krvi i imu-nih poremećaja. Dodatno tome, trenutno se sprovode predklinička i klinička istraživanja koja se bave ispitivanjima upotrebe ovih vrsta matičnih ćelija za nove terapeutske primjene. Ovi tretmani pružaju značajan potencijal za stvaranje novih tkiva koja mogu zamjeniti oštećene dijelove mozga.

Cryo-Save podržava razvoj tretmana ma-tičnim ćelijama iz pupčane vrpce u liječenju smrtonosnih bolesti. Studija dr. Šurbeka finansijski je podržana od strane CryoSave AG.

PAMETNE MATIČNE ĆELIJE LIJEČE BOLESNO SRCETretmani srčanih oboljenja matičnim ćelijama mogu poboljšati zdravstveno stanje pacijenata, pokazala je studija koju je objavila poznata Mayo klinika.

Međunarodna klinička studija C-Cure, koju je predvodio prof. dr. Andre Terzić, načelnik Klinike za regenerativnu me-dicinu Mayo klinike u SAD-u, potvrdila je da se poslije infarkta srčani mišić može obnoviti uz pomoć matičnih ćelija.Istraživači su upotrijebili proteine kako bi pomogli matičnim ćelijama da preuz-mu ulogu ćelija srčanog mišića. Svih 45 pacijenata koji su učestvovali u ovoj stu-diji i kojima su ubrizgane pametne ma-tične ćelije osjetili su veća zdravstvena poboljšanja od druge grupe pacijenata, koji su bili tretirani standardnim terapi-jama kod srčanih oboljenja. Kod pacijenata iz grupe koja su tretirani

matičnim ćelijama primjećen je bolji i jači rad srca te im je poboljšana fizička kondicija. Svi pacijenti koji su dobili ma-tične ćelije mogli su da prelaze veće udaljenosti prilikom fizičkih aktivnosti od pacijenata koji su dobili standardni tretman.Prof. dr. Andre Terzić, koji vodi ovo is-traživanje, kaže da je ovo prva objavljena studija u kojoj su se koristite pametne matične ćelije, a u kojoj su učestvovali ljudi. „Mislim da je ovo uzbudljiv period u kojem se vidi da regenerativna medicina nije više naučna fantastika, nego se sve češće smatra kao realna opcija za naše pacijente, posebno kada

su u pitanju pacijenti čije potrebe ne mogu biti zadovoljene postojećim tera-pijama“, izjavio je prof. dr. Terzić.Prof. dr. Terzić je rekao da će ovaj tretman biti provjeren sa grupom od 300 pacije-nata prije nego od regulatorne agencije zatraže odobrenje i izražava veliku nadu, jer u studiji niti jedan pacijent nije imao negativnu reakciju na tretman. Dodao je da bi se ovaj koncept mogao primijeniti i na druge vrste oboljenja:“ Bilo bi fan-tastično vidjeti pametne ćelije kao neu-rone i pokušati tretmane neurološkoh oboljenja ili ih primijeniti kao ćelije kosti i tako pomoći u ortopedskoj hirurgiji“.

TRANSPLANTACIJA MATIČNIH ĆELIJA U OKVIRU TRETMANA OŠTEĆENJA MOZGA

Ovu studiju finansijski je podržao Cryo-Save

Dio istraživanja provedeno je i u Srbiji na 7 pacijenta, pri Kliničkom centru. Jedan od pacijenata je Miro-slav Dlakić koji je rekao: „Pitali su me da li želim učestvovati u istraživanju, a ja sam pitao da li će mi biti bolje od toga i nakon što sam dobio odgovor da će biti puno bolje nego što je trenutno, pristao sam. Počeli smo uz posebne pripreme i preglede, a onda smo uradili liječenje“. Njegova supruga dodaje: „Od kada su mu ugrađene matične ćelije, on je kao nov, mnogo je bolje“.

U studiji koju trenutno vodi Dr. Šurbek i njegov tim, na modelu štakora sa perinatalnim oštećenjem mozga uspje-šno je izvršena transplantacija huma-nih matičnih ćelija dobivenih iz pupča-ne vrpce. Matične ćelije su preživjele, adaptirale se i krenule prema ošteće-nom dijelu mozga štakora. Analiza proliferacije i diobe matičnih ćelija donatora još uvijek je u toku a funkci-onalni testovi će pokazati procjenu terapeutskih efekata transplantacije matičnim ćelijama.

12 Septembar, 2013.

AMBICIOZNA POSVEĆENOST SIGURNOSTI I ZDRAVLJU PACIJENATA

Većina naših operacija je u stilu jednodnevne hirurgije, koja je hit u svijetu (оnе day surgery), tako da pacijenti borave samo 24 sata u našoj bolnici, a ostatak oporavka i postoperativnog

toka u kućnim ili ambulantnim uslovima.

Rođenje djeteta zasigurno je najsre-tniji događaj u životu svake majke, ali i cijele porodice. lmajući u vidu važnost takvog događaja sa zdravstvene, a i sa lične strane, stručni tim privatne zdra-vstvene institucije, bolnice za gineko-logiju i akušerstvo “Jelena” u Banja-luci, vodeće ustanove ovakve vrste u regionu, omogućio je cjelovitu, vrhun-sku uslugu za porodilje, od trenutka dolaska u porodilište, do odlaska kući s novim članom porodice.Bolnica ''Jelena” pruža porodiljama najkvalitetniju njegu i zdravstvenu bri-gu, te ugodno i sigurno okruženje u kojem će njihovo dijete započeti svoj život. Svaka porodilja na raspolaganju ima ličnog ljekara ginekologa, aneste-ziologa, neonatologa te više medicinskih sestara i babica, koji brinu o njoj 24 sata dnevno, sve vrijeme njenog bo-ravka u porodilištu. Bolnica “Jelena” za ginekologiju i akušerstvo opremlje-na je najsavremenijim rađaonama s modernim stolovima za rađanje koji se mogu prilagoditi različitim položajima, kako bi se porodilja osjećala što prija-tnije tokom porođaja. “Partnerima ili članovima porodice omogućeno je prisustvo na porođaju. Također, pos-jedujemo modernu tehnologiju za nad-zor stanja djeteta te operacionu salu i jedinicu intezivnog liječenja u slučaju potrebe dovršetka porođaja carskim rezom. Nakon porođaja, porodilje su smještene u privatnim apartmanima sa kupatilom, jednokrevetnim ili dvo-krevetnim sobama. Stručno medicin-

sko osoblje brine o majkama i be-bama, pomaže pri dojenju i njezi, te kroz edukativno--praktični dio priprema majke za samostalnu brigu o djetetu po odlasku iz poro-dilišta. Majci i djetetu u priva-tnom apartmanu može se pridru-žiti i otac, što je još jedna predno-

sti koje nudimo. Vjerujemo da je zbližavanje s majkom i ocem, u prvim danima života novo-rođenčeta, blagotvorno za njegovo zdravlje i razvoj, te da pozitivno utiče na dinamiku odnosa čitave porodice” rekao nam je dr. Milovan Milić, speci-jalista ginekologije i akušerstva u bol-nici za ginekologiju i akušerstvo ''Je-lena” u Banjoj Luci, koji je ujedno i predsjednik Asocijacije za ginekološku endoskopiju BiH.

Ukoliko se odluče za opciju “bezbol-nog” porođaja, porodiljama je na ra-spolaganju mogućnost epiduralne analgezije. Koje su prednosti ove analgezije i u kojim slučajevima se može primijeniti, a kada ne, koje su moguće komplikacije?Cilj epiduralne analgezije je majkama pružiti iskustvo gotovo bezbolnog po-rođaja, a u isto vrijeme zadržati im osjećaj pritiska trudova i prirodan na-gon za istiskivanjem. Brojne prednosti epi-duralne analgezije, poput gotovo potpu-nog uklanjanja po-rođajnih bolova, izu-zetno korisnih u slučaju dužeg ili ote-žanog porođaja, te uopšteno pozitivnijeg iskustva rađanja, čine je najpopularnijim sredstvom na svijetu za ublažavanje bolo-va tokom porođaja.

Ovaj način smanjenja porođajnih bo-lova koristi se tako da ljekar porodilji ubrizgava lokalni anestetik u predjelu oko leđne moždine, u donjem dijelu leđa. Na taj način živci koji vode od materice do rodnog kanala su umr-tvljeni, ali bez zaustavljanja prirodne dinamike trudova. Za razliku od nekih drugih lijekova i metoda, ovakav način smanjenja porođajnih bolova na majke neće djelovati uspavljujuće ni za vrije-me porođaja, ni poslije, a do bebe će doprijeti neznatne količine lijeka. Do-datna pozitivna svojstva epiduralne analgezije su opuštanje mišića, brže otvaranje i smekšavanje ušća materi-ce te bolja prokrvljenost u maloj kar-lici, odnosno u materici i posteljici. No, zbog širenja krvnih sudova, postoji mogućnost smanjenja krvnog pritiska porodilje, pa ga je stoga potrebno češće kontrolisati te dodati infuziju fiziološkog rastvora ili glukoze. Da bi se epidural-na analgezija mogla primijeniti, poro-dilja mora imati redovne i efikasne trudove, te ušće materice otvoreno barem četiri centimetra. Takve okol-nosti pretpostavka su urednog i bez-bjednog nastavka porođaja. Epidural-nu analgeziju nemoguće je primijeniti kod poremećaja zgrušavanja krvi, zatim ukoliko postoje upalni procesi na mjestima ubrizgavanja lijeka, zatim stanja kičme koja onemogućavaju pri-mjenu epiduralnog katetera, te u slu-čaju niskog pritiska pacijentkinje. Moguće komplikacije, poput upale ili nakupljanja krvi u epiduralnom prosto-ru, kod zdravih pacijentkinja su rijetke.

Dr. Milovan Milić

13Septembar, 2013.

Moderni porođajni blok u bolnici “Jelena” opremljen je najsavremeni-jom endoskopskom opremom. Koliki to ima značaj za pacijente?Naša prostrana operaciona sala je na prvom spratu u sklopu operacionog bloka, koji je izdvojen od ostalog dijela bolnice iz poznatih razloga (sepsa i antisepsa). Operaciona sala sadrži naj-moderniju opremu i instrumentarij za ginekološke, plastično hirurške, re-konstruktivne, estetske, kao i opštehi-rurške operacije (abdominalna hirur-gija, hirurgija dojke i druge). Posebno smo ponosni na novu endoskopsku opremu, koja pacijentima omogućava manje invazivne ginekološke, estetske i abdominalne operacije. Operacioni blok sadrži i malu operacionu salu za intervencije u lokalnoj anesteziji, arte-ficijetne prekide trudnoće, te uvod u opštu anesteziju pacijenata i druge neophodne prostorije. Mi radimo uku-pno oko 40 raznih dijagnostičkih pro-cedura, 17 vrsta malih hirurških za-hvata, kao i 36 vrsta hirurških zahvata. Većina naših operacija je u stilu jedno-dnevne hirurgije, koja je hit u svijetu (one day surgery), tako da pacijenti borave samo 24 sata u našoj bolnici, a ostatak oporavka i postoperativnog toka u kućnim ili ambulantnim uslovi-ma. Treba istaći da je naš operacioni blok povezan sa donjim etažama bol-nice vertikalnim liftom, te omogućava potpunu diskreciju našim pacijentima.

Da li planirate neke nove projekte u bolnici Jelena koji će imati veliki značaj za pacijente?Ono što je najznačajnije je da ćemo pokrenuti saradnju na međunarodnom nivou, između bolnice “Jelena” i LKH Univerziteta u austrijskom Gracu, ve-zano za oblast dijagnostike i hirurškog

tretmana oboljenja dojke. Na taj način bismo našim pacijenticama omogući-li vrhunsku medicinu “kod kuće” i sma-njili troškove njihovog liječenja.

Zahvaljujući Cryo-Save-u, budući ro-ditelji iz BiH već preko 4 godine imaju mogućnost da pohrane matične ćeli-je svoje bebe. Kakva su Vaša iskustva i koja je Vaša poruka budućim rodite-ljima kada govorimo o mogućnosti pohranjiva-nja matičnih ćelija?Poznata je činjenica da je Cryo-Save prva banka matičnih ćelija koja je došla u BiH i omogućila porodicama pohranjiva-nje matičnih ćelija, kada je javnost u BiH veoma malo znala o tome. Danas većina trudnica zna za pohranjivanja matičnih ćelija iz pupčane vrpce i veoma često se raspitu-ju o ovoj mogućnosti. Svakoj trudnici rado pre-poručim da pohrane ma-tične ćelije ukoliko ima mogućnost za to, jer se radi o jednoj od najper-spektivnijih grana medi-cine.

Imali ste priliku posjetiti laboratoriju Cryo-Save u Nielu, pored Brisela, u Belgiji gdje se pohra-njuju uzorci matičnih ćelija beba iz BiH i cijele Evrope, kakvi su Vaši utisci?Moji dojmovi o laborato-riji Cryo-Save-a u Niel-u, kao i o njihovom cjeloku-

pnom radu su i više nego odlični. Za roditelje koji pohrane matične ćelije je veoma bitno da znaju da banka matič-nih ćelija posluje po najvećim mogućim standardima. Obilazak laboratorije nam je dao priliku da vidimo koliko kvalite-tnu uslugu Cryo-Save pruža svim po-rodicama i koliko ozbiljno i odgovorno obavlja svoj posao.

ČASOPIS „PULSUS“ NAKON 20 GODINA PONOVO DOSTUPAN STUDENTIMA

Cryo-Save je odlučio da sa ponosnom pruži podršku tuzlasnkim studentima i Udruženju MEDICUS i omogući izdavanje časopisa.

Udruženje studenata Medicinskog fakulteta u Tuzli osnovano je voljom svojih studenata 2010. godine i do sada je uvelo mnoge promjene i po-boljšanja za studente u smislu ugo-dnijeg studiranja i rješavanja brojnih problema, ali provode i druge brojne projekte uz podršku i saradnju sa udruženjima i ustanovama, kojiprate njihov cilj.

Jedan od projekta je ponovno izdava-nje časopisa studenata Medicinskog fakulteta pod nazivom Pulsus koji se izdavao 80 tih godina na Medicinskom fakultetu u Tuzli.„Nakon završetka pisanja projekta, osmišljavanja dizajna i sadržaja ča-sopisa, koji će vjerujemo biti zanimljiv našim ciljanim grupama, krenuli smo u potragu za sponzorima koji bi nam

pružili podršku za izdavanja časopisa, jer želimo da bude besplatan za sve čitaoce, jer to i jest i mora biti svrha studentskog časopisa, da je svima dostupan. Zahvaljujući Cryo-Save-u studenti će u rukama držati ovaj ča-sopis“, izjavio je Emir Bećirović,predsjednik Udruženja studenata Medicinskog fakulteta u Tuzli, MEDICUS.

14 Septembar, 2013.

I KRALJEVSKI PAR SAČUVAO MATIČNE ĆELIJE

Sačuvane matične ćelije malog princa, kako bi još dugo ostao živ i zdrav

Vojvotkinja Kate i Princ William privukli su još je-dnom veliku pažnju kada je njihov sin došao na svijet. Prince Georg, koji još nije svjestan svoje ve-like slave, uživa odličnog zdravlja sa svojim rodite-ljima, bakama i djedovi-ma. I da bi mali nasljednik još dugo ostao živ i zdrav, roditelji su se pravovre-meno pobrinuli za to.Kako objavljuje njemački časopis ,,Freizeit Revue“ Kate i William su se do-govorili u toku priprema za porođaj da ništa neće prepustiti slučaju i sreći, pa i moguće genetski nasljedne bolesti koje bi tek u kasnijim fazama života mogle biti opasne. Oni su se odlučili da, kao i većina današnjih mladih roditelja, donesu bitnu odluku za sigurniju bu-dućnost svoje bebe, a što su prije nekoliko godina učinili i španski princ Fi-lip i princeza Letizia za svoje obje kćerke Leonoru i Sofiju. Vojvotkinja Kate i princ William su odmah nakon rođenja sačuvali matične

ćelije iz pupčane vrpce svog sina.Tako je naslijeđe u obliku matičnih ćelija malog princa poslano u SAD, gdje će se čuvati duboko zamrznuto i

nadamo se da nikada neće morati biti upotrebljeno... Porođaj je jedinstvena prilika da se prikupe matične ćelije iz krvi i tkiva pupčane vrpce i za dijete je to jedina prilika da mu obezbijedite sigurniju budućnost. Mnoge poznate ličnosti iz Bosne i Hercegovine i regio-na pohranile su matične će-lije svojih beba u vodećoj evropskoj i svjetskoj porodič-noj banci matičnih ćelija Cryo-Save. Ovu priliku nije propustila ni manekena Džej-la Glavović-Očuz, glumice Vedrana Seksan i Arma Ta-nović, glumac Nikola Kojo, glumački par Sloboda Mića-lović i Vojin Ćetković, pjeva-čica Tijana Dapčević i mnogi drugi.Njihova poruka je da je po-hranjivanje matičnih ćelija dostupno svima i nije privile-gija isključivo bogatih i po-znatih! To je životno osigura-nje, zalog za sretniju i sigurniju budućnost što po-

tvrđuje broj od oko 4000 porodica iz cijele Bosne i Hercegovine koje su sačuvale matične ćelije svojih beba u Cryo-Save-u.

Na konferenciji o matičnim ćelijama i re-generativnoj medicini koja je održana u aprilu 2013. u Vatikanu predstavljene su aktivnosti koje poduzima Katolička crkva u istraživanju i terapiji matičnim ćelijama, a sa posebnim naglaskom koliko je bitno razvijanje svijesti o značaju pohranjivanja matičnih ćelija. Glavna poruka koja je po-slana sa konferencije je podrška naučnici-ma za pronalazak lijeka za mnoga teška oboljenja sa kojima se susrećemo svako-dnevno, te da samim čuvanjem matičnih ćelija djelujemo preventivno. Inače, Vatikan je izabrao Cryo-Save kao vodeću evropsku i svjetsku porodičnu banku matičnih ćelija

za partnera u promociji i širenju znanja o krioprezervaciji matičnih ćelija iz pupčane vrpce. Dr. Robin Smith, predsjednica Fon-dacije „Stem for Life“, rekla je da je lijek u nama, da postoje različiti izvori matičnih ćelija, kao što je pupčana vrpca, koštana srž..., koji su terapija za mnoga oboljenja,

ali i potencijalni lijek za mnoga druga obo-ljenja koja se istražuju. „Trenutno se radi preko 4300 kliničkih istraživanja o matičnim ćelijama“, rekla je Smith, te dodala da za-hvaljujući ovim izvorima matičnih ćelija, korištenje embrionalnih matičnih ćelija nije neophodno, posebno zato što se povlače brojna etička i vjerska pitanja, jer se njiho-vim korištenjem uništava fetus.Također, bitno je naglasiti da je stav Cryo-Save-a da nikada neće raditi istraži-vanje niti pohranjivanje embrionalnih ma-tičnih ćelija. Predavanje na Konferenciji je održao i dr. John Gurdon, dobitnik Nobe-love nagrade za medicinu u 2012. godini.

KONFERENCIJA O MATIČNIM ĆELIJAMA ODRŽANA U VATIKANU

Vatikan je izabrao Cryo-Save kao vodeću evropsku i svjetsku porodičnu banku matičnih ćelija za partnera u promociji i širenju znanja o krioprezervaciji matičnih ćelija iz pupčane vrpce.

15Septembar, 2013.

UMNOŽAVANJE MATIČNIH ĆELIJA NADA ZA MNOGE PORODICE

Cryo-Save partner u studiji Francuskog nacionalnog instituta za krv

Naučnici iz Etablissement Francais du Sang (Francuski nacionalni institut za krv) razvili su metodu umnožavanja ma-tičnih ćelija iz krvi pupčane vrpce uz pomoć koje se mogu dobiti veće količi-ne matičnih ćelija potrebnih za terapijske svrhe. U studiji koju trenutno vodi prof.dr Zoran Ivanović i saradnici, kao i tim istraživača iz Cryo-Save, vodeće evrop-ske i svjetske porodične banke matičnih ćelija, utvrđeno je da prethodno umno-žene matične ćelije mogu biti zamrznu-te na duži period i potom odmrznute bez negativnih posljedica po kvalitet. Ovo je važan korak ka uspješnijim transplan-tacijama kod pacijenata kojima je do-stupan mali broj matičnih ćelija, saopštio je Cryo-Save.Krv iz pupčane vrpce je bogat i kvalitetan izvor matičnih ćelija koje se mogu kori-stiti za transplantacije i liječenje nekih od najtežih oboljenja. One su posebne jer se mogu razviti u veliki broj različitih ljudskih ćelija, uključujući ćelije krvi, ćelije nervnog sistema kao i ćelije kože. Matične ćelije iz pupčane vrpce se decenijama koriste u terapijama preko 70 oboljenja, uključujući određenevrste leukemija.

Studija Francuskog nacionalnog insti-tuta za krv još jednom je potvrdila i do-kazala ogromne prednosti tehnologije Cryo-Save-a, koji prije pohranjivanja iz-dvoji matične ćelije koje imaju terapeutski

potencijal. Iako je veliki broj banka na-pustio stare tehnologije zaleđivanja i čuvanja krvi, još uvijek postoje banke koje nude i imaju tehnologiju samo za

zaleđivanje krvi, pod raznim objašnje-njima, što se smatra nedovršenim poslom, odnosno poluproizvodom. Ova studija je to pokazala i dokazala, imajući u vidu njenu referentnost kao Francuskog nacionalnog instituta za krv.

Program besplatnog porodičnog pohra-njivanja za porodice iz BiH omogućen je od 2009. godine, od kada je Cryo-Save prisutan u BiH, preko kompanije FAMILY--PLUS, ovlaštenog i ekskluzivnog partne-ra za Bosnu i Hercegovinu. Do sada je 41 porodica iz svih krajeva BiH dobila priliku da potpuno besplatno pohrani matične ćelije iz krvi i tkiva pupčane vrpce.Program besplatnog porodičnog pohra-njivanja matičnih ćelija ima za cilj da po-mogne onim porodicama kojima je to najpotrebnije, a odnosi se na porodice koje očekuju prinovu, a imaju užeg člana porodice (majka, otac, brat, sestra od bebe) koji boluje od oboljenja koje se može tretirati matičnim ćelijama. Ovaj program

Cryo-Save izdvaja kao jedinu banku na svijetu koja direktno pomaže oboljelima-čuvajući im potencijalni lijek.Rajko Borjanović iz Gradiške je otac dje-čaka koji je prije nekoliko godina obolio od leukemije. Kada je njegova supruga ponovo ostala u drugom stanju saznali su i podnijeli zahtjev za Cryo-Save-ov Program besplatnog pohranjivanja ma-tičnih ćelija. „Kada su nam uposleni u FAMILY-PLUS -u javili da smo ušli u Program besplatnog pohranjivanja matičnih ćelija bili smo presretni. Naš sin je sada dobro, ali mi osjećamo veliku sigurnost kada imamo pohranjene matične ćelije jer znamo ko-liki je njihov potencijal i značaj.

Često mislimo da se bolest dešava nekom drugom i kada nas zadesi uglavnom ni-smo spremni za to, a vrijeme je najbitniji fak-tor u tim trenut-cima. Zato kao roditelj svima savjetujem da na vrijeme razmišljaju i donesu odluku koja može biti od životnog značaja za njihovu djecu i cijelu porodicu“.

ZA 41 PORODICU IZ BIH BESPLATNO POHRANJIVANJE MATIČNIH ĆELIJAProgram besplatnog porodičnog pohranjivanja matičnih ćelija ima za cilj da pomogne onim

porodicama kojima je to najpotrebnije

Rajko Borjanović

Naučnici iz Cryo-Save-a učestvovali su u studiji kako bi se ustanovilo pod kojim specifičnim uslovima umnože-ne matične ćelije iz krvi treba zamr-znuti, tako da se osigura njihova upotrebljivost nakon odmrzavanja te da se kasnije mogu koristiti za tran-splantacije, sa garancijom kvaliteta i visokim stepenom upotrebljivosti. Tehnika zamrzavanja (krioprezerva-cije) koju je razvio Cryo-Save poka-zala je bolje rezultate kada je u pita-nju upotrebljivost umnoženih ćelija nakon odmrzavanja u poređenju sa standardnim procedurama zaleđiva-nja krvi, koje većina banaka polako i sa razlozima napušta.

16 Septembar, 2013.

CRYO-SAVE, DRUŠTVENO ODGOVORAN PARTNER

Podrška projektima u lokalnoj zajednici

Vodeća evropska i svjetska porodična banka matičnih ćelija, Cryo-Save, pored svojih redovnih aktivnosti realizuje i po-država mnoge društveno-odgovorne projekte u lokalnim zajednicama. U proteklom periodu novčanom donacijom su pomogli projekat PREDŠKOLAC koji realizuje Centar za edukaciju „Tvoja riječ“

iz Banjaluke, kao i manifestaciju „Bebi na dar“. „Učestvovali smo i na manifestaciji „Kon-ferencija beba“ gdje smo za sve bebe pripremili vrijedne poklone. Zadovoljstvo nam je što možemo da pomognemo i podržimo sve aktivnosti koje imaju za cilj promociju odgovornog

roditeljstva i izgradnju zdrave porodice. Cryo-Save je do sada pomogao mnogim udruženjima širom Bosne i Hercegovi-ne i takve aktivnosti planiramo nastavi-ti u budućnosti“ izjavila je Sanja Todo-rović-Vujićić, generalna direktorica FAMILY-PLUS-a, ovlaštenog i eksklu-zivnog partnera Cryo-Save-a za Bosnu i Hercegovinu.

''Bebi na dar''

''Konferencija beba''

FAMILY-PLUS, ekskluzivni i ovlašteni partner Cryo-Save-a, vodeće evropske i svjetske porodične banke matičnih ćeli-ja pružio je podršku ovogodišnjem trećem po redu Simpoziju reproduktivne medi-cine, pod nazivom „Mostarski dani re-produktivne medicine“ koji je održan u aprilu tekuće godine u Mostaru, u organizaciji Asocijacije za ginekološku endoskopiju BiH i Udruženje ginekologa

i perinatologa Federa-cije BiH i poliklinike „Arbor vitae dr Sarić“. Osnovni cilj ovog emi-nentnog skupa, u ko-jem su pored domaćih stručnjaka iz ove obla-sti učestvovali i eksper-ti iz SAD, Njemačke, Austrije, Slovenije, Hr-vatske, Srbije, bila je prezentacija najnovijih dostignuća u istraživa-nju, edukaciji i primjeni

savremenih tehnologija u humanoj re-produkciji, kao i uloga minimalno inva-zivne ginekološke endoskopije – histero-skopije i laparoskopije u dijagnostici i liječenju bračne neplodnosti.„Ovakav skup je bio jedinstvena prilika, koje su vrlo rijetke na našim prostorima, da se prošire vidici i steknu nova znanja iz ove oblasti, te da se podupre inicijativa u pravcu konačnog usvajanja Zakona o

potpomognutoj oplodnji u Federaciji BiH. Pored vrhunskih predavača,uz pokrovi-teljstvo Simpozijuma od strane Ministar-stva zdravstva Federacije BiH, Simpozijum su podržale i svjetski poznate kompanije kao što je Cryo-Save, prva banka matič-nih ćelija u B i H, koja je omogućila rodi-teljima pohranjivanje matičnih ćelija. Neophodno je svima nama da pratimo savremenu, svjetsku medicinu u svim segmentima, i reproduktivna medicina je sadašnjost kao i tretman matič-nim ćelijama, odnosno rege-nerativna medi-cina, sa velikim potencijalom u budućnosti“, iz-javio je predsje-dnik organizacio-nog odbora prim. mr.sci. dr. Senad Sarić. Prim. mr. sci. dr. Senad Sarić

PODRŠKA SIMPOZIJU REPRODUKTIVNE MEDICINE U MOSTARU

Na Simpoziju su pored domaćih stručnjaka sudjelovali i eksperti iz SAD, Njemačke, Austrije,Slovenije, Hrvatske, Srbije

17Septembar, 2013.

CRYO-SAVE NA STRUČNOM SASTANKU GINEKOLOGA U TESLIĆU

''Obzirom da se ova kompanija bavi po-slovima budućnosti i srećom da je već prisutna na našim prostorima, odlična prezentacija pod nazivom „Matične ćelije, praksa i is-kustvo“ posebno je zainteresovala i zaintrigirala prisu-tne ginekologe, jer se razvila značajna diskusija. To nam je svakako

pomoglo da razjasnimo određene dile-me, da saznamo ono što do sada nismo znali i da sa ljudima iz Cryo-Save-a još bolje unaprijedimo saradnju koja je i do sada bila na zavidnom nivou. Znanje, organizacija i zalaganje zapo-slenih u Cryo-Save je svijetao primjer kako se nešto što je civilizacijski potpu-no novo u razvijenom svjetu, može vrlo efikasno prenijeti i primjeniti i u zemlja-ma koje su u društveno – ekonomskoj tranziciji, obzirom na sve one probleme sa kojima su suočene'', izjavio je sekre-tar Udruženja ginekologa i opstetričara Republike Srpske, prim. mr. sc. dr. Vladimir Perendija.

Škola za trudnice, koja djeluje u okviru Ginekolo-ško-porođajnog odjela u Bolnici Travnik, a čije je osnivanje i rad pomogao Cryo-Save, vodeća evrop-ska i svjetska porodična banka matičnih ćelija i partner Cryo-Save za BiH kompanija FAMILY-PLUS otvorena je početkom aprila.„U stogodišnjem djelovanju naše bolnice po prvi put se organizuje škola za trudni-ce, koja će biti od velikog značaja za trudnice, istakla je dr. Fatima Ćurić-Ljeva-ković, šefica Ginekološko--porođajnog odjela, te dodala da je osnivanje ove škole rezultat kvalitetne saradnje sa Cryo-Save-om.Cilj škole je kompletna psihofizička priprema tru-dnice za porod i postporođajni peri-od, a realizovat će se na osnovu pro-grama koji je pripremljen od strane babica i ginekologa koji rade na Gi-nekološko-porođajnom odjelu Bol-nice Travnik.Škola je osmišljena da od govori na većinu pitanja i problema

sa kojima se trudnica susreće. Kroz psihofizičku pripremu trudnica će se pripremiti za porod, boravak u poro-dilištu, dojenje i njegu djeteta. Škola se nalazi u neposrednoj blizini porodilišta i svaka trudnica će proći kroz porodilište, te se upoznati i sa

prostorom babinjara, istakla je dr. Ćurić-Ljevaković, te pozvala sve trudnice sa po-dručja Srednjo-bosanskog kantona da prijave u školu.„Škole za trudnice su bitni projekti u lokalnim zajedni-cama. Većina ginekologa tvrdi da se trudnica koja prođe kroz školu za trudni-ce vrlo lako prepoznaje – vrlo je samouvjerena, fizički i mentalno pripremljena, zna tačno koje su faze poroda, te nema straha od nepozna-tog, izjavila je Azra Habibija, menadžerica operativnih poslova u kompaniji FAMILY-PLUS.Kroz projekat FAMILY-PLUS Prijatelj škola za trudnice, do sada otvoreno ili reakti-virano preko 20 škola za trudnice, a vrijednost pro-

jekta je preko 300.000 KM. Do sada su otvorene, reaktivirane škole u Sarajevu, Zenici, Laktašima, Doboju, Istočnom Sarajevu, Prijedoru, Bihaću i drugim gradovima.

OTVORENA ŠKOLA ZA TRUDNICE U BOLNICI TRAVNIK

Škola je osmišljena da odgovori na većinu pitanja i problema sa kojima se trudnica susreće

Na redovnom stručnom sastanku Udruženja ginekologa i opstetričara Republike Srpske, održanom u ZTC „Banja Vrućica„ u Tesliću predstavljena je vodeća evropska i svjetska porodična banka

matičnih ćelija Cryo-Save

Prim. mr. sc. dr. Vladimir Perendija

18 Septembar, 2013.

NUTRIGENETIKA-primjena nauke u svakodnevici

Iako gene ne možemo promijeniti, možemo im prilagoditi način života. U našem genetskom zapisu skriva se mnogo informacija pa samim time opće preporuke za zdrav život ne mogu biti

jednako primjerene za sve ljudeGenetika je nauka koja se bavi moleku-larnom strukturom i funkcijom gena, ponašanjem gena u kontekstu ćelije ili organizma, nasljeđivanjem roditeljskih gena od strane potomaka, kao i raspro-stranjenošću gena, varijacijama i pro-mjenama u populaciji. Grana genetike, koja proučava poveza-nost između gena i prehrane, zove se nutrigenetika i polako utire put u sva-kodnevni život, iako je mnogi još uvijek smatraju samo naukom. Jednostavno rečeno, radi se o tome da se na osnovi gena spoznaje kakav je metabolizam pojedinaca za određene hranjive tvari i kako hrana koju konzumira utječe na ekspresiju njegovih gena.Upotrebna vrijednost nutrigenetike vidi

se u smislu preventive određenih bole-sti te vezano za mršavljenje.Kada je prije nekoliko godina na Stanford Universityu 300 žena prekomjerne teži-ne testiralo najpopularnije dijete za mr-šavljenje, koje su se, prije svega, razli-kovale u sadržaju masti i ugljikohidrata, ustanovljeno je da se samo jedna među njima pokazala kao bolja, dok među ostalima nije bilo razlike. Zanimljivo je da je uspješnost unutar skupine žena s jednakom dijetom bila različita: neke su smršavile mnogo, dok druge vrlo malo. Istraživačima se rodila ideja kako su možda geni pojedinca odlučujući faktor da čovjek jednakom dijetom izgubi više ili manje kilograma. Na osnovu toga započeli su novo istraživanje. Testirane žene tražili su uzorak DNK kako bi usta-novili kakve genetske osobine za meta-bolizam masti i ugljikohidrata imaju, te poklapa li se njihov genetski profil s vrstom dijete koju su probale. U istraži-vanju je učestvovalo 100 žena i spozna-je su bile izuzetno zanimljive. Žene koje su mršavjele prema dijeti u skladu s

njihovim genima, bile su dva do tri puta uspješnije u gubljenju suvišnih kilogra-ma od onih koje nisu mršavjele na osno-vu analize DNK.Neki predviđaju kako se radi o nauci koja bi mogla promijeniti cijelu budućnost zdravstva. Takozvana personalizirana prehrana, koja je pripremljena prema pojedincu i slijedi njegov genetski zapis, zasigurno mnogo obećava u budućnosti. Iako gene ne možemo promijeniti, mo-žemo im prilagoditi način života. U našem genetskom zapisu skriva se mnogo in-formacija pa samim time opće prepo-ruke za zdrav život ne mogu biti jednako primjerene za sve ljude. Temeljem re-zultata DNK analize, saznajemo indivi-dualne dnevne potrebe za hranjivim tvarima i čimbenike koji utječu na način života, otkrivamo njihov manjak ili ne-ravnotežu, te nas rezultati analize usmje-ravaju kako ovi faktori mogu uticati na naše zdravlje. Nutrigenetske analize proučavaju gene pojedinca koji su uklju-čeni u metaboličke procese u tijelu i na osnovi promjena u genetskom zapisu saznajemo ima li pojedinac „oštećen“ neki metabolički put.Nutrigenetske analize su potpuno nov proizvod na području Hrvatske i Bosne i Hercegovine. Uzorak sline pojedinca šalje se u najbolje laboratorije (potpuno anonimno) u Veliku Britaniju, gdje se izdvaja DNK, analiziraju se najistraživa-nije varijante gena, čiji uticaj su potvrdi-la opširna istraživanja na velikom broju učesnika, te se na osnovu analize DNK sastavlja personalizirani priručnik s uputama i smjernicama prilagođenima

isključivo testiranoj osobi. U ovom tre-nutku istražuje se oko 70 mutacija na nešto više od 50 gena, a s vremenom će ih u svoje analize uključiti još i više jer nauka stalno dolazi do novih spoznaja i povezuje nove gene i mutacije unutar njih s različitim područjima zdravlja. Analize DNK u ponudi Cella Viva-e po-krivaju najvažnija područja zdravlja, kao što su zdravlje srčano-krvožilnog susta-va, metabolizam masti i šećera, zdravlje kostiju, intolerancija laktoze, preosjetlji-vost na gluten, metabolizam alkohola, nikotina i kofeina.

Izvor:Cella Viva d.o.o., Lovranska 8, 10 000 Zagreb, HrvatskaTel: + 385 1 6381 982, fax: + 385 1 6445 628, Mob: +385 91 40 300 19, info@cel-laviva.hr, www.dnkanalize.eu

19Septembar, 2013.

Lista uključuje dijagnoze za koje je transplantacija matičnim ćelija standardno liječenje kao i di-jagnoze za koje je uloga transplantacije u liječenju nova opcija. Matične ćelije iz sva tri izvora (koštana srž, periferna krv i krv iz pupčanika) se koriste za liječenje ovih skupina oboljenja:

Leukemije i limfomiKarcinom limfocita, vrsta krvnih zrnaca koje su dio imunog sistema, također se zove i krvni karcinom.• Akutnalimfoblastnaleukemija• Akutnamijelogenaleukemija• Hroničnalimfocitnaleukemija• Hroničnamijelogenaleukemija• Hodgkinovlimfom• Non-Hodgkinovlimfom• Juvenilnamijelomonocitnaleukemija

Multipli mijelom i drugi poremećaji plazma ćelija• Karcinomplazmaćelijakoštanesrži

Teška aplastična anemija i druga oštećenja koštane sržiGrupa oboljenja koja predstavljaju poremećaje funkcionisanja ćelija koštane srži.• Amegakariocitoza/Kongenitalnatrombocitopenija• Fankonianemija• Paroksizmalnanoćnahemoglobinurija• Aplazijacrvenihkrvnihzrnaca• Teškaaplastičnaanemija

SCID (Teški kombinovani imuno nedostatak) i druga nasljedna oštećenja imunog sistemaOboljenja kod kojih su djeca rođena bez imunog sistema ili sa nekompletnim imunim sistemom.• Teškikombinovaniimunonedostatak(SCID,svipodtipovi)• Wiskott-Aldrichsindrom

HemoglobinopatijeGenetički defekti koji su rezultirali u nenormalnoj strukuturi jednog proteinskog lanca hemoglobinske molekule koja je odgovorna za prenos kiseonika u krvi.• Velikabetatalasemija• Srpastaanemija

Harlerov sindrom i druga nasljedna metabolička oboljenjaGrupa nasljednih oboljenja kod kojih postoji nedostatak enzima, a koji ima za posljedice oštećenja raznih organa i tkiva, uključujući i mozak.Enzimi su proteini koji imaju mnoge uloge u našem organizmu, uključujući i ulogu razlaganja raznih sup-stanci u tijelu.• Adrenoleukodistrofija• Harlerovsindrom(MPS-IH)• Metahromatičnaleukodistrofija

Mijelodisplastična i mijeloproliferativna oboljenjaGrupa oboljenja kod kojih je napadnuta koštana srž i krv. Također, može se razviti i u brzo-razvijajuću tešku leukemiju zvanu Akutna mijelogena leukemija.• Agnogeničnamijeloidmetaplazija(Mijelofibroza)• Hroničnamijelomonocitnaleukemija• Refraktornaanemija(svitipovi)

Porodična eritrofagocitna limfohistiocitoza i druga histiocistična oboljenjaOboljenja koja se javljaju kada postoji prevelika proizvodnja bijelih krvnih zrnaca, poznatih kao histiociti, koji mogu da oštete organe i stvore tumor.

LISTA STANDARDNIH OBOLJENJA TRETIRANIH MATIČNIM ĆELIJAMA

UČINITE SAMO 3 KORAKA ZA SIGURNIJU BUDUĆNOST VAŠE PORODICE!

ba@cryo-save.com;

www.maticnecelije.eu;

facebook.com/maticnecelije.eu

twitter.com/CryoSaveBA

Vodeća evropska i svjetska porodična banka matičnih ćelija

Informišite se.

Porođaj je jedinstvena i neponovljiva prilika da sačuvate matične ćelije Vaše bebe!

Izaberite uslugu.

Popunite formular Podaci o klijentu u nastavku ili popunite on-line prijavu na www.maticnecelije.eu.

Registrujte se.

Kontaktirajte FAMILY-PLUS, ekskluzivnog i ovlaštenog partnera Cryo-Save-a u BiH kako bi potpisali Ugovor i dobili Vaš jedinstveni referentni broj (ID).

Preuzmite set za uzimanje i transport uzorka koji nos-ite sa sobom u porodilište.

Odmah nakon porođaja pozovite FAMILY-PLUS kako bi preuzeli set sa uzorkom, organizovali transport putem ovlaštenih kurirskih službi do laboratorije Cryo-Save-a koja se nalazi u Nielu pored Brisela, u Belgiji.

Nakon prijema u laboratoriju Cryo-Save-a uzorci će biti analizirani, obrađeni i pohranjeni. Od Cryo-Save-a ćete dobiti certifikat o pohranjivanju sa jedinstvenim ID brojem dodijeljenim za matične ćelije Vaše bebe.

www.cryo-save.com

1.

2.3.