Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

Embed Size (px)

Citation preview

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    1/178

    0

    1

    Kagamitan kan Eskwela

    VISIT DEPED TAMBAYAN

    http://richardrrr.blogspot.com/

    1. Center of top breaking headlines and current events related to Department of Education.

    2. Offers free K-12 Materials you can use and share.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    2/178

    1

    Kwarter 1- Kaaraman sa Lawas

    Modyul 1: An Lawas

    Aram mo na igwa ka nin makangalas na lawas

    na may payo, liog, duwang takyag asin duwang

    tabay?

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    3/178

    2

    nakakalakaw sa

    duwang bitis,

    nagagamit an takyag

    sa pagdara,

    pag-alsa,

    An lawas mo nakakatindog nin tanos,

    pagtuklang, asin

    asin pagguyod.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    4/178

    3

    asin duwangkamot sa pagkapot asin pagbutas kan

    mga bagay.

    Mangaranan mo daw an mga hiro-hiro na

    magigibo kan lambang parte kan saimong lawas?

    Kun dai mo ini magibo ngunyan, dai maghadit

    ta pakatapos kan modyul na ini, mauugma ka na

    magigibo mo na an minasunod:

    mangaranan asin mailadawan an saimong

    payo, abaga, liog, likod, daghan, iksan o

    habayan, piad, takyag, siko, kamot, muro,

    tabay, tuhod, buko-buko, bitis asin mga muro

    kan bitis.

    makagibo nin iba ibang korte gamit anpaghirong bakong locomotor

    mabalanse an saro, duwa, tulo, apat o

    limang parte kan lawas

    maibalyo an gabat kan mga parte kan lawas

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    5/178

    4

    Handa ka na magpuon?

    Hilinga an ritrato sa ibaba. Kaya mong itakod nin

    linya an ngaran sa parte kan lawas? Baluon mo

    daw!

    pulsuhan

    kamot

    muro

    lawas

    takyag

    liog

    daghan

    piadso

    abaga

    iksan/habayan

    bitis

    tuhod

    tabay

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    6/178

    5

    Sa pagpapakusog kan hawak, binaranga sa apat

    na parte an pag-ehersisyo.

    Mapuon sa payoasin ihiroan liog. Paitaas, pababa,

    pawala asin patuo.

    Kasunod an hawak, ihiro an daghan pababa sa

    habayan.

    An itaas na parte kan lawas, ihiro an wala asin tuo

    na kamot asin takyag.

    Siring man an ibabang parte kan lawas, ihiro an

    wala asin tuo na hita.

    Narumduman mo an kantang Paa,

    Tuhod na maugma mong pigkantakan ika sadit pa? An lyricskaini

    nakasurat sa ibaba na may kasabay

    na paghiro-hiro na magugustuhan

    mong uru-utruhon.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    7/178

    6

    Inot na Posisyon: Pagtaidon an mga bitis Kantahon

    asin gibohon nin tulong beses an numero1-4.

    1. paa Ituro an tuong bitis painutan

    2. tuhod Pagtaningon an tuo asin

    walang bitis asin tikuon nin

    sabay an mga

    tuhod

    3. abaga Patalibungon an abaga

    4. payo Patalibungon an payo

    5. ipakpak ta an

    satongkamot.

    Ipakpak an duwang kamot sa

    taas

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    8/178

    7

    Kumusta an ginibo mo?

    Gusto mong maggibo nin sadiri mong hiro-hiro

    para sa kanta? Baluon mo. Kaya mo yan!

    Kumanta giraray kasabay an sadiri mong hiro-hiro. Naugma ka?

    Gibohon 1: Paghiro kan Lawas

    Instruksyon:Idrowing an aksyon o isurat an

    deskripsyon kan aksyon na ginibo mo para sa kanta.

    1.paa

    2.tuhod

    3.abaga

    4.payo

    (ULITIN ANG 1-4 NG TATLONG BESES)

    5. Ipakpak ta an satong kamot

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    9/178

    8

    Gibohon 2: Mga Parte Kan Lawas

    Instruksyon: Idrowing an saimong lawas o idukot an

    ritrato kan saimong bilog na lawas sa laog kankahon asin ngaranan an kada parte kaini.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    10/178

    9

    Gibohon 3: Mga Korte Kan Lawas

    Instruksyon: Sa saimong sadiring lugar, gumibo nin

    iba ibang korte gamit an saimong bilog na lawas.Bilangon asin ngaranan an mga korte na nagibo mo

    sa laog nin 5 minuto. Magdrowing asin ngaranan an

    mga ini. Gibohon ini sa suratang papel.

    1. Siko

    2. Beywang

    3. Ulo

    4. Bitis

    5. Daliri

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    11/178

    10

    Gibohon 4: Mga Lawas na Tulay

    Instruksyon: Mag-isip ka nin iba-ibang paagi kun

    pano makakagibo nin tulay gamit an saimonglawas. Gibohon ini sa laog nin 5 minuto.

    Mahiwas na tulay

    Hayagpit na tulay

    Halipot na tulay

    Halabang tulay

    Hababang tulay

    Halangkaw na tulay

    Pira sa mga tulay an nagibo mo? Graduhan an

    saimong ginibo sa paagi nin pag tsek kan kahon sa

    ibaba.

    Nakagibo nin

    5-6 na

    tamang

    tulay sa laog

    nin 5 minuto

    Nakagibo

    nin 4 na

    tamang

    tulay sa

    laog nin 5

    minuto

    akagibo

    in 2-3

    amang

    ulay sa

    aog nin 5

    inuto

    Nakagibo nin

    1 tamang

    tulay sa laog

    nin 5 minuto

    Dagdag na gibohon para sa kaugmahan asinpampakusog nin lawas:

    1.Gibohon an tulay kaiba an kaeskwela

    2.Gibohon an tulay kaiba an sadit na grupo

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    12/178

    11

    Gibohon 5: Pagbalanse kan Lawas.

    Instruksyon: Gibuhon an minasunod na kakayahan

    sa pagbalanse.

    Duwang takyag, sarong

    tabay

    Duwang tabay,sarong

    takyag

    Pagbalanse sa sarong bitis

    sa gilid na an kamot sa

    itaas

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    13/178

    12

    Mantang nakatindog itaas an sarong tabay sa

    inutan sa gilid sa likod

    Pagtaidon an duwang bitis asin itiko an lawaspasiring sa tuo sa wala sa inutan asin sa likod.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    14/178

    13

    Gibohon 6: Pagsukol kan Kaaraman

    Instruksyon: Pagtakudon an parte kan lawas sa hiro

    na kayang gibohon. Pwedeng dakul an katakod.

    1.takyag

    2.tabay

    3.payo

    4.abaga

    5.lawas

    6.kamot

    7.bitis

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    15/178

    14

    Modyul 2 : Mga Kantang May Aksyon

    Aramon an lyricskan kanta. Maggibo nin tamang

    hiro kan kamot susog sa lyrics.

    Inot na Kanta Aksyon

    Hararom, mahiwas

    an sakayan

    na nagpapataw-pataw

    Itaas, ibaba

    an sakayan

    na nagpapataw-pataw

    Hararom, mahiwas

    an sakayan

    na nagpapataw-pataw

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    16/178

    15

    Ikatulong Kanta: Girumdumon an paborito mong

    kanta (halimbawa, Si Kading, An Harong Mi) okaya maggibo nin sadiri mong kanta na may

    kasabay na aksyon.

    Ikaduwang Kanta Aksyon

    Beep, beep sadit na dyipyaraon nagdadalagan sa

    kalye

    Pundo, hiling asin dangog

    Pundo, hiling asin dangog

    Beep, beep sadit na dyip

    yaraon nagdadalagan sa

    kalye

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    17/178

    16

    Gibohon 7: Pag-arog-arog kan Hiro

    Instruksyon: Idrowing o iladawan kun pano

    naghihiro an minasunod. Sa grupo nin limang

    magkaeriskwela, magporma nin bilog asin magbirikarog sa relo mantang pig-aarog an paghiro kan

    mga nasabing bagay.

    Pano mo ginibo an mga hiro kan makina asin

    hayop? Isurat sa papel an saimong simbag.

    Marahayon Marhay

    Bakong Marhay Maluya

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    18/178

    17

    Gibohon 8: Parariya kan Hayop / Makina

    Instruksyon: Pumili nin hayop o makina na aarugon

    an hiro. An kada kabali sa kawat mapuon sa saronglugar. An sarong kabali mapuon kan pag-arog kan

    hiro sagkod sa masunod na kabali. An kawat

    mapadagos sagkod sa an ultimong parakawat

    makaabot sa katapusan na linya.

    Halimbawa: Grupo A Grupo B

    Pilay na ayam Kasag

    Puon na linya _________________________________

    Tiko

    Tanos

    Zigzag

    Patalibong siring kan relo

    Pabaliktad na talibong

    kan relo

    Katapusan na Linya

    Idrowing an itsura kan saimong lalawgon na

    nagpapahiling kan saimong pagmati pakatapos kan

    kawat.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    19/178

    18

    Gibohon 9: Pagsukol kan Kaaraman

    Instruksyon: Idrowing an paghiro kan minasunod.

    1.tren

    2.halas

    3.raket

    4.kamot kan relo

    5.escalator

    6.elevator

    7.kangaroo

    8.see-saw

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    20/178

    19

    Modyul 3: An Paghiro na May Tiwala

    Ano an pigpapahiling kan drowing sa itaas?

    Masasabi mo an mga aktibidad sa binalihan mo?

    Gusto mo magkawat?

    Aram mo na an pagkawat asin pagbali sa mga

    aktibidad na nakakarahay sa saimong lawas asin

    salud?

    Magsulot kan saindong uniporme sa P.E.

    Handa na kamo?

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    21/178

    20

    Gibohon 10: Paghanap kan Direksyon

    Hilinga an relo sa ibaba. Adalan an mga numero 12

    369 asin direksyon na pigrepresentar kaini.

    Patibay 1: Isipon mo na nagtitindog ka sa tahaw kan

    relo nakaatubang sa norte (alas dose).

    Gibohon an minasunod:

    Bumirik patuo tanganing makaatubang sa

    sirangan kun sain mahihiling an kawatan.

    Humampang sa norte.

    Bumirik pasiring sa wala tanganing makaatubang

    sa saudan. Mag- atubang sa norte.

    Bumirik patuo paatubang sa saindong harong.Ipadagos an pagbirik patuo hanggang

    makaatubang sa norte kun sain mahihiling an

    eskwelahan mo.

    SULNUPAN

    12

    39

    6

    NORTE

    SIRANGAN

    SUR

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    22/178

    21

    Gibohon 11: Mga Kantang May Aksyon

    Patibay 2: Sampulong Aking Bikolano

    Instruksyon: Adalan an lyrics kan kanta. Babangaon

    kan paratukdo an klase sa 3-4 na grupo. Pakatapos

    matuom an kanta, tutukduan kamo kan aksyon.

    Makanta asin mabayle kamo kasabay an maestra.

    Sarong sadit, duwang sadit, tulong Bikolano

    Apat na sadit, limang sadit, anom na Bikolano

    Pitong sadit, walong sadit, siyam na BikolanoSampulong aking Bikolano

    Naglukso sa sakayan, an sakayan nagtagilid

    Naglukso sa sakayan, an sakayan nagtagilid

    Naglukso sa sakayan, an sakayan nagtagilid

    Kan sampulong aking Bikolano.

    Nagbalyo sa danaw, nagtugdok nin kubo

    Nagbalyo sa danaw, nagtugdok nin kubo

    Nagbalyo sa danaw, nagtugdok nin kubo

    An sampulong aking Bikolano

    Nagbayle sa palibot kan harong, nagsabing

    MABUHAY

    Nagbayle sa palibot kan harong, nagsabingMABUHAY

    Nagbayle sa palibot kan harong, nagsabing

    MABUHAY

    An sampulong aking Pilipino.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    23/178

    22

    Gibohon 12: Simpleng Bayle

    Patibay 3: John Brown

    Instruksyon: Tutukduan kamong magbayle kan

    saindong paratukdo. Intindihon an mga tataramon

    na piggamit sa bayle.

    Paabante asin paatras

    Saludo

    Pakpak: duwang kamot, kamot kan kapartner

    Itabyon padireksyon kan relo asin pabaliktad sadireksyon kan relo.

    Gibohon 13: Pagsukol kan Kaaraman

    Instruksyon: Itao an nawawarang letra tanganing

    makumpleto an tamang simbag.

    1.An sadlang nagsisikat kada aga sa S__RANGAN.

    2.An sadlang nasulnop sa S__LNUPAN

    3.An Baguio nasa parting N__RTE.

    4.Mt. Mayon nasa parting S__R

    5. An mga kamot kan orasan naghihiro nin paikot

    P__TUO.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    24/178

    23

    Kwarter 2: Pag-aram sa Espasyong

    Hihiroan

    Modyul 4: Pag-aram kan Sadiri asin Panggabosna Espasyo

    Hilinga an mga ritrato sa kada kahon. Kaya

    mong arugon an mga ini?

    magduko abuton

    ibirik iduyan ilabyog

    ipatalibong ipataririk

    itaas ibaba

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    25/178

    24

    An mga ginibo nindo pig-aapod na axialo non-

    locomotorna paghiro. Ini ginigibo sa sadiring lugar o

    dai paghiro sa kinamugtakan. Magigibo mo ini sa

    ano man na parte kan lawas mantang nagtitindog,nagtutukaw, nagluluhod o naghihigda.

    Obserbaran an ritrato sa ibaba, masasabi mo

    kun ano an piggigibo kan mga aki?

    Pira an naglalakaw? ___________Pira an nagdadalagan? __________

    Pira an naglulukso? ___________

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    26/178

    25

    An mga sinabi mo, pira sana sa paghirong

    locomotor na kaya mong gibohon sa espasyong

    nahihiruan mo.

    An saimong kagabsan na espasyo iyo an gabosna espasyo sa laog kan kwarto, lugar o sagkod sa

    kun sain makakahiro an saimong lawas.

    An paghiro na locomotor iyo an paglakaw,

    pagdalagan, paglukso, pagrusdos, pagturon,

    paglumpat o pagkiki.

    Handa ka na sa paghanap kan saimong sadiri

    asin kagabsan na espasyo? Pakatapos kan ibaibang gibohon sa kada modyul, magigibo mo na an

    minasunod:

    makahiro sa dakula na grupo na dai

    nakakabangga kan iba o nahuhulog

    mantang ginagamit an kakayahan sa

    locomotor

    makalakaw sa halangkaw, katamtaman o

    hababa na agihan nin tanos, tiko o zigzag

    nagigibo an kakayahan na locomotorarog

    kan paglakaw, pagdalagan, pagkiki asin

    paglukso

    nakakahiro mantang nagkakanta

    nauugma sa mga simpleng kawat

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    27/178

    26

    Gibohon 14: Daing Burungguan, Tabi

    Instruksyon: Gibohon an minasunod na dai

    nabubunggo o natatangkuan an saimong mgakaeskwela.

    Inot na Gibohon: Maglakaw, magdalagan,

    magrulukso o magturon maski sain na direksyon sa

    maluya, katamtaman o marikas na paagi.

    Ikaduwang Gibohon: Maglakaw sa halangkaw,

    katamtaman o hababa na agihan nin tanos, tiko o

    zigzag

    Kumusta an gibo mo ngunyan sa klase? Isurat an

    tataramon na nagpapahiling kan saimong pagbali

    sa mga gibohon.

    MarahayonMarhay - Bakong Marhay - Maluya

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    28/178

    27

    Gibohon 15: Mapa kan Kayamanan

    Nakahiling ka na nin mapa? Anong impormasyon

    an pigtatao kaini? Ano sa paghuna mo, magagamitdaw an mapa sa paghanap kan nakatagong

    kayamanan?

    Instruksyon: Magdangog sa paratukdo sa pagtao

    kan instruksiyon.

    An gibohon: Magbilog nin grupo na may 4 o 5 myembro.

    Pumili nin lider.

    An lider an makua kan mapa sa paratukdo.

    An mga kaiba sa grupo malinya sa likod kan

    lider.

    Kun ano an gigibohon kan lider aarugon kan

    mga kairiba sa grupo.

    Gagamiton kan lider an mapa tanganing

    makaduman sa saindang padudumanan.

    Inot na Karton

    Hanapon an kayamanan sa paagi kan pagsunod sa dalan. Arugon an

    hiro-hiro kan eroplano pagpaduman.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    29/178

    28

    Nakua nindo an kayamanan?

    Pano nindo nasunod an agihan?

    ______ Marahayon ______ Marhay _______ Bakong

    Marhay

    Ikaduwang Karton

    Puon digdi

    Katapusan kan Linya

    5 beses mag hula hoop maglakaw lampas

    sa irarom kan

    hababang amba

    maglukso lampas sa magrusdos tanganing

    mga bala maiwasan an

    trianggulong bagay

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    30/178

    29

    Gibohon 16: Pagsukol kan Kaaraman

    Instruksyon: Pilion an tamang agihan. Isurat an letra

    sa suratang papel.

    1.Pag-agi palibot sa bilogMagdrowing nin rotonda na may mga awto

    pasiring sa 4 na tinampo.

    A.tanos B. tiko C. zigzag

    2.Pagbalyo sa salog

    A.tanos B. tiko C. zigzag

    3.Paglikay sa mga ulang

    A.tanos B. tiko C. zigzag

    Bilang kan tamang simbag: _____ 3 _____ 2 _____ 1

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    31/178

    30

    Modyul 5 : Mag-ugma sa mga Simpleng

    Kawat

    Mahilig ka magkawat na solo, magkawat kaiba anmga barkada mo?

    Aram mo na an aktibong pagkawat nakakatabang

    maging marhay an saimong lawas? Arin sa mga ini

    an nagibo mo na? Tsekan an tamang kahon.

    ___ ___

    ___ ___

    ___ ___

    Pira an natsekan mo? ___

    Isurat digdi an iba pang kawat na gusto mo.

    __________________,________________, ______________

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    32/178

    31

    Gibohon 17: Pagmidbid kan Parte kan Lawas

    An lambang saro saindo kaayon digdi. Magdangog

    sa paratukdo. Sasabihon niya an parte kan lawas nadudutduton. Pag nadutdot mo na an parteng sinabi,

    dai maghiro. Maghalat sa masunod na hahanapon.

    An pagdutdot gigibohon sana sa minasunod na

    parte kan lawas:

    1.Tuong kamot, walang kamot

    2.Tuong siko, walang siko

    3.Tuong tuhod, walang tuhod

    4.Tuong piad, walang piad

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    33/178

    32

    Gibohon 18: Parariya

    Instruksyon: Magdangog sa sasabihon kan

    paratukdo.

    Inot na Laban: Indibidwal na Pagpariya

    Pumili nin 3 kaeskwela. Agdahon sinda na

    magparariya. An paratukdo an matao kan distansya

    na pagpapariyahan nin tulong beses.

    Sa tulong pagdalagan, pirang beses ka nanggana?

    Ikaduwang Laban: Pagpariyang Grupo

    Magbilog nin grupo na may 5 kaeskwela. Maglinya

    lambang grupo. Sa sinyal kan paratukdo, an mga

    nasa inutan sa lambang grupo madalagan palibot

    sa trianggulo asin mabalik sa linya. Dudutduton an

    kasunod na kaeskwela. An inot na grupong

    makatapos iyo an gana.

    Gibohon 19: Gibohon sa Pagbayle

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    34/178

    33

    Instruksyon: An paratukdo mapatugtog nin musika

    na pwedeng maluya o marikas. An gigibohon mo iyo

    an magbayle sabay sa kumpas. Gibuha nin marhay!

    Malay mo, ika an manggana sa patiribayan na ini.

    Gibohon 19: Pagsukol kan Kaaraman

    Instruksyon: Rumdumon an mga kinawat nindo.

    Simbagan an minasunod susog sa saimong

    eksperyensya. Pwede na subra sa saro an simbag.

    Isurat an simbag sa suratang papel.

    1.Ano an ginibo mo tangani dai madutdot?

    a.nagdalagan nin marikas

    b.nagbalyo nin direksyon

    2.Sa anong parte nin lawas ika nadutdot?

    a.Kamot b. siko

    3.Ano an kaipuhan tanganing manggana sa

    indibidwal na pariya?

    a.Rikas b. direksyon

    4.Ano an ginibo kan saimong grupo tanganing

    manggana?

    a.Nagtabang b. naggibo kasabay an

    grupo

    5.Ano an namatian mo matapos manggana?

    a.maugma b. mamundo

    6. Ano an namatian mo kan nadaog ka?a. napagal b. namundo

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    35/178

    34

    Kwarter 3: Pag-imbento nin Paghiro na

    May Kapot na Bagay

    Gusto mo man maghiro na igwang kapot na bagay

    an saimong kamot arog kan nasa ritrato? Siguro sa

    primero dipisil ini, alagad kun pirmi mo iningpiggigibo, magigibo mo ini nin tama. Gibohon mo

    an mga gibohon sa mga masunod na modyul.

    Magigibo asin maipapahiling mo an mga ini:

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    36/178

    35

    maghiro nin maluya, marikas, magabat asin

    magian na igwang bagay sa kamot;

    maintindihan an pagkaiba nin daing kaulanganasin may kaulangan na paghiro;

    makagibo nin mga gibohon sa paagi nin kawat

    mantang nagkakanta;

    makapagpartisipar sa mga simpleng kawat sa

    igwang kapareha asin bagay o gamit; asin

    makapagpartisipar sa mga maugma asin

    makakapakusog kan lawas na mga

    aktibidad/gibohon.

    Modyul 6: Ritmo

    Narumduman mo na gustong-gusto mongmagkawat asin mag-isip nin mga bagay kan ika aki

    pa? Nag-isip ka na maging diwata, super hero,

    hayop, burak, kulibangbang, eroplano, makina o

    ano pa man na hayop bunga kan saimong

    imahinasyon?

    Ngunyan, bumalik ka sa panahon na iyan. Sa

    saimong sadiring kaisipan, kaya mo an masunod na

    gibohon.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    37/178

    36

    Gibohon 20: Dramatikong Ritmo

    Instruksyon: Gumibo nin paghiro-hiro kumpas sa

    instrumentong musical. Gumamit nin paghiro-hiro samaluway, marikas, magabat asin magian sa

    mahiwas asin libreng lugar o sa may kaulangan man.

    1.Paggibo nin harong

    2.Pagpalayog nin buradol

    3.Pag-aram nin espasyo sa luwas

    4.Pag-interpretar kay Cinderella, Sleeping Beauty,

    Superman asinSpiderman.

    Kumusta an gibo mo ngunyan? Idrowing o sabihon

    an saimong namatian sa laog kan kahon. Gibohon

    ini sa suratang papel.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    38/178

    37

    Gibohon 21: Creative Rhythms

    Instruksyon:Magdara sa eskwelahan nin lobo, sadit

    na bola, laso o ano man bagay na magagamit sagibohon na ini.

    Idrowing an paghiro-hiro na ginibo mo sa bagay na

    saimong dara.

    Ano an paghiro-hiro, maluway o marikas? ________

    Magian an bagay o magabat?_____________________

    Arin na bagay an magian na nahihiro? _____________

    Magabat na nahihiro? _____________________________

    Ano an namatian mo sa paggibo kaini?

    ___ Marahayon _____ Marhay _____Bakong Marhay

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    39/178

    38

    Gibohon 22: Aksyon para sa Sakong Kanta

    Instruksyon: Rumdumon an lyricssa kantang My

    Bonnie Lies Over the Ocean.

    Inot na Gibohon: Maggibo nin sadiring paghiro para

    sa kanta.

    An bola inanod sa dagat

    An bola nasa lawod

    An bola inanod sa dagat.

    Ibalik an bola sako.

    Bola, bola

    Ibalik an bola sako, bola

    Bola, bola

    Ibalik an bola sako.

    Ikaduwang Gibohon: Humanap nin kapareha asin

    gumibo nin sadiri nindong lyrics. Salidahan an mga

    tataramon na may linya asin gibuhan nin aksyon.

    Ano an namatian mo sa paggibo kaini?

    ___ Marahayon _____ Marhay _____Bakong Marhay

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    40/178

    39

    Gibohon 23: Pagsukol kan Kaaraman

    Instruksyon: Sabihon kun an paghiro maluway,

    marikas, magian o magabat.

    ________________________________ _____________________________

    ____________________________ _____________________________

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    41/178

    40

    Kwarter 4: Mga Kawat Para sa Karahayan

    nin Salud asin Kaugmahan

    Anong mga kawat an pirmi nindong pigkakawat kansaimong mga kakawat sa saindong harong? Kaiba

    an saimong mga kaeskwela? Sa kwarto na ini,

    magigibo mo an minasunod:

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    42/178

    41

    maimustra an relasyon kan sa irarom, sa

    ibabaw, sa likod, sa masunod, sa tuo, sa wala,

    sa ibaba, sa itaas, pa inutan, pa likudan, sa

    inutan sa paagi nin lawas asin bagay;

    makalukso sa ibabaw kan dai naghihirong

    bagay nin nagkapirang beses na sunod-sunod,

    sa paagi nin pairinutan asin palikod asin pagilid

    na paghiro;

    makapagpartisipar sa mga simpleng grupong

    kawat;

    mag-ugma sa partisipasyon sa mga pisikal na

    aktibidad;

    maghiro nin maluya, marikas, magabat asin

    magian na igwang kapot an kamot;

    magibo an mga kawat mantang nagkakanta;

    magpartisipar sa mga simpleng kawat na

    igwang kapareha asin mga bagay o

    kagamitan.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    43/178

    42

    Modyul 7: Pagsunod nin Direksyon

    Kaya mong sabihon kun ano an kahulugan kan

    mga tanda?

    Sain nindo ini nahihiling?

    Tano ta kaipuhan ta na magsunod sa mga

    direksyon?

    Tama ka kan pigsabi mo na an pagsunod sa

    mga direksyon o tanda nakakatabang sa pag-iwas

    sa mga bakong marhay na insidente, pag-organisa

    nin mga bagay asin pagmantinir nin katuninunganasin katrangkiluhan o pase orden.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    44/178

    43

    Gibohon 24: Sabihon kun Ano

    Instruksyon: Itao an kahulugan kan minasunod na

    tanda o signal

    1.kulor (Andar, Pundo, Halat)

    _________ _________ _________

    2.arrow/pana (Wala, Tuo, Itaas, Ibaba)

    _________ _________ _________ _________

    3. simbulo (Tuninong, Tamang pag-apon kan

    basura, Kubeta, Eskalator)

    __________ __________ __________ __________

    pula Yellow/am

    arilyo

    berde

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    45/178

    44

    Gibohon 25: Ibabaw asin Irarom na Relay/Pagpasa

    Instruksyon: Babangaon an klase sa 3 o 4 na grupo

    na may pantay na bilang para sa relay.

    Magdangog sa instruksyon kan paratukdo. Kada

    grupo dapat igwang bola para sa gibohon na ini.

    Malinya kamo para sa kawat na ini. Hilingon an

    drowing sa ibaba.

    An mga makarawat sa kada grupo matindog sa

    likudan kan lambang saro.

    An primerong parakawat sa kada linya igwangbola sa kamot.

    Sa signal na itatao ko, an inot na parakawat

    mapasa kan bola sa ibabaw kan payo kan

    masunod na parakawat.

    1 2

    3 4

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    46/178

    45

    An ikaduwang parakawat mapasa kan bola sa

    pagitan kan mga tabay kan ikatulong

    parakawat na mapasa kan bola sa ibabaw asin

    an masunod sa irarom. An pinakahudyan na parakawat kakaputan an

    bola sa ibabaw kan saiyang payo tanganing

    mapahiling na tapos na sindang magkawat.

    Gibohon 26: Paglukso sa Ibabaw kan Wands asin

    Hula Hoop

    Instruksyon: Magkua nin kapareha. Magtindog sakataid kan kapareha sa paggibo kan gibohon.

    Hilingon an drowing sa ibaba.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    47/178

    46

    Kaputan an nasa laog na kamot kan kapareha.

    Sabay na maglukso painutan sa primerong

    wand o stick asin sabay na maglukso pasiring sa

    likudan. Maglukso painutan kan primero asin ikaduwang

    wand o stick asin pasiring sa likod kan

    ikaduwang wand o stick.

    Maglukso sa ibabaw kan hula hoop, butasan an

    kamot kan kapareha asin magtalibong

    pahampang sa panginot na linya.

    Puruton an hulahoop asin ipasa ini sa irarom.

    Maglukso sa ibabaw kan wand o sticktanganing makabalik sa panginot na linya.

    Pirang grupo nin paglukso an nagibo nindo kan

    saimong kapareha? _____

    Nagibo mo ini kasabay an kapareha sa kabilugan

    kan aktibidad? _____

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    48/178

    47

    Gibohon 27: Gibohon na Igwang Laso asin Lobo

    Instruksyon:

    Solo:

    1. Maggibo kan mga korte gamit an laso. Gamiton

    an makaskas asin maluyang paghiro kan takyag

    sa paggibo kan gibohon.

    May Kapareha:

    1. Kaputan an lobo kan duwang kamot. Magtindog

    na magkabulag an mga bitis.

    2. Iapon an lobo sa kapartner sa ibabaw kan payo

    kaini. Utrohon kan kapareha an ginibo.

    Pagbabago: Ipasa an lobo gamit an siko sa siko;

    tuhod sa tuhod; payo sa payo.

    Nagibo mo ini? ____ Iyo po. _____ Dai po.

    Nag-ugma ika? _____ Iyo po. _____ Dai po.

    8

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    49/178

    48

    Modyul 8: Kawat na Kanta

    Anong mga kawat an paborito nindong kawatankan saimong mga kakawat? Narumduman mo pa

    an mga kantang may aksyon na maugmang

    pigkakawat nindo kan saimong kakawat? An mga

    kawat na numero?

    Siisay an nagkua kan biskwit sa garapon?

    sarong maugmang kawat. Pwede nindo iningkawaton sa eskwelahan o sa harong kaiba an

    saindong pamilya. Bago magpuon an kawat,

    tatawan nin numero an lambang saro, pero bako

    base sa pagkasunod kaini pabilog.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    50/178

    49

    Gibohon 28: Siisay an Nagkua kan Biskwit sa

    Garapon?

    Instruksyon: Adalan an paagi kan pagkawat.

    An paratukdo o lider mapuon sa rhythmicpattern

    arog kan pagpakpak, pagtaptap kan tabay,

    pagpakpak, pagtaptap kan tabay na sa

    maluyang paagi sa pagpuon. An lider mataram,

    Siisay an nagkua kan biskwit sa garapon? Uutruhon

    ini sa paagi nin pagsunod kan rhythmic pattern

    (pagpakpak asin pagtaptap).

    An lider mapuon pagtaram kan # 1an nagkua kan

    biskwit sa garapon.

    An tawong ini mataram, Siisay ako?

    Gabos mataram, Iyo po, ika!

    An tawong ini masimbag, Bako man ako!

    An gabos mataram, Kun bako ika, siisay?

    An tawong pighapot masimbag, # 2 o # annagkua kan biskwit sa garapon, asin mapadagos

    an kawat.

    An obheto kan kawat iyo an maipahiling an ritmo

    mantang nagtataram an mga nagkakarawat na dai

    nin pundo.

    Gibohon ini!

    Marhay man an pagkawat mo? Idrowing an

    saimong namatian digdi.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    51/178

    50

    Gibohon 29: Sawsaw Suka An Mahuhi Taya

    Instruksyon: Magbali sa kawat tanganing masukol an

    kahandaan mo sa reaksyon.

    Sawsaw Suka an Mahuri Taya

    An ngaran kan kawat literal na ipinapahiling an

    pagsawsaw nin suka. An taya ibubuka an

    saiyang palad mantang an kakawat iduduot an

    saiyang murong panturo (indexfinger), mantang

    nagkakanta nin sawsaw suka/mahudyan taya!.

    An nadakop iyo naman an taya.An taya gigibohon an madakop an muro kan

    kakawat sa pagtapos kan pagkanta.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    52/178

    51

    Gibohon 30: Pagtsek kan Kaaraman

    Primerong Parte. Kuloran ninberde an kahon kun

    minauyon ka asin pulakun dai.

    For traffic sign Red means Go

    Sawsaw Suka Mahuli Taya

    tests your memory.

    The sign means Pedestrian

    Crossing.

    Ribbons can create thesefigures through fast motion

    of 8

    Copy picture of the

    game

    Pls illustrraffic light with

    green color lighted

    An aking babayi nag-agi sa

    irarom kan lamesa.

    An mga tanda trapiko, an

    pula nangangahulugan naGO.

    An Sawsaw Suka an Mahuri

    Taya nagsusukol kan

    kakayahan kan memorya.

    An tanda nagpapahiling na

    an mga tawo pwedeng

    magbalyo sa tinampo.

    An mga laso pwedengmakagibo kan pigura o

    korte sa paagi nin makaskas

    na paghiro kan takyag.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    53/178

    52

    1

    Kagamitan kan Eskwela

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    54/178

    53

    YUNIT I: MAGKAKAN NIN TAMA

    An harong sadit sana

    An tinanom duman,manlain-lain

    Singkamas asin talong,

    sigarilyas asin mani,

    Sitaw, bataw, patani.

    Kundol, patola, upo asin

    karabasaAsin igwa pang labanos,

    mustasa

    Sibulyas, kamatis,

    bawang asin laya

    Sa palibot kaini pano nin

    linga.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    55/178

    54

    Anong mga kakanon an marhay sa satong salud?

    Gibohon ta!

    Idrowing an mga ritrato sa suratang papel. Kuloran nin berde kun an kakanon hali sa mga

    tinanom

    Pula kun ini hali sa mga hayop

    Gibohon ini sa suratang papel .

    A.

    1. batag

    2. manok

    3. keso

    4. gatas

    5. mais

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    56/178

    55

    B. Idrowing an mga kakanon sa suratang papel.

    Pilion asin bilogan an masustansyang kakanon.

    1. 2.

    3. 4.

    5.

    C. Idrowing an sa laog kan kahon kun

    epekto satuya kan masustansyang

    kakanon. Idrowing an kun epekto kan

    bakong masustansyang kakanon. Gibohon inisa suratang papel.

    1.Malinaw na kublit

    2.Pagraot kan ngipon

    3.Paglangkaw

    4. Maluyang lawas

    5. Sobra sa gabat na aki

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    57/178

    56

    D. Hilinga an duwang ritrato.

    Bilogan an masustansyang kakanon. Idrowing ini

    sa suratang papel.

    1.

    2.

    3.

    4.

    5.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    58/178

    57

    Leksyon 1: Tinanom asin Hayop bilang Kakanon

    Aramon ta:

    Gibohon 1: Tinanom o Hayop?Gumamit nin berde sa pagtsek kan tinanom.

    Gumamit nin pula sa pagtsek kan hayop.

    Gibohon ini sa suratang papel.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    59/178

    58

    Gibohon 2: Hali sa Tinanom o Hayop?

    Kahonan an ritrato kan pagkakan na hali sa

    tinanom.

    Bilogan an pagkakan na hali sa hayop.Gibohon ini sa suratang papel.

    Tandaan

    An tinanom asin hayop nagtatao satuya nin

    pagkakan!

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    60/178

    59

    Leksyon 2: Masustansya o Bakong Masustansyang

    Kakanon?

    Gibohon: Masustansya o Bako?

    Idrowing an mga kakanon sa suratang papel.

    Tsekan an masustansyang kakanon.

    Laganan nin X an bakong masustansya.

    Tandaan

    Magkakan nin masustansyang kakanon,

    ikakarahay mo ini!

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    61/178

    60

    Leksyon 3: Marhay daw an gawi mo sa pagkakan?

    Aramon ta

    Gibohon 1: Gusto ko Magpamahaw!

    An pagpamahaw tamang gibohon. Nakakatabang

    ini sa saimong pagtalubo, marhay na pag-iisip asin

    pagkawat man.

    ____________________________ an paborito kong

    pamahawan.

    An pagkakan kaini nakakaugma sako!

    Gibohon 2: Maugmang Magpamahaw!

    Gumibo kita nin pamahawan.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    62/178

    61

    Gibohon 3: Gusto ko Magpangudto!

    Pumili nin 4 na kakanon.

    Itakod an kakanon sa lunchbox.Gibohon ini sa suratang papel.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    63/178

    62

    Gibohon 4: Gusto ko Magpamanggi!

    Patanogon an inot na tanog kan kakanon na

    kakakanon mo sa pamanggihan.

    Idrowing ini sa suratang papel.

    Ritrato Letra

    G

    P

    S

    T

    M

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    64/178

    63

    Gibohon 5: Tawan Mo Ako nin Maiinom na Tubig

    Magkua nin baso. Laganan ini nin tubig asin inumon.

    Ano an namatian mo?

    Tandaan

    An pag-inom nin tubig marhay sato.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    65/178

    64

    Gibohon 6: An Gatas Marhay Sako!

    An gatas nagpapapakusog nin ngipon.

    An gatas nagpapakusog nin tlang.

    Mag-inom nin gatas aroaldaw.

    Tandaan

    Mag-inom nin gatas duwang beses sa

    aroaldaw. Tangani magkaigwa nin marhay

    na salud, bumilog an hawak asin harayo sa

    helang.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    66/178

    65

    Gibohon 7: Masustansyang Kakanon o Junk Food

    Hilingon an mga kakanon na nasa ritrato. Laganan

    nin (/)an masustansyang kakanon asin (x)kunjunkfood. Gibohon ini sa suratang papel.

    __________________1.

    bananacue

    __________________2.

    Ricecake

    __________________3.

    tsitsiria

    __________________4.

    Glassofmilk

    __________________5.

    Sodao

    softdrink

    Tandaan

    Likayan an pagkakan nin junk food

    asin pag-inom nin softdrink.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    67/178

    66

    Gibohon 8: Pumili nin Tamang Kakanon

    Idrowing sa suratang papel an mga

    masusustansyang kakanon.

    Tandaan

    Namitan mo, masustansyang kakanon!

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    68/178

    67

    Leksyon 4: Riparohon an Saimong Gawi sa Pagkakan

    Aramon Ta

    Gibohon 1: Tamang Gawi sa Pagkakan

    1. 2.

    Maghugas nin kamot. Magtukaw nin tanos.

    3. 4.

    Pag-urulayan an Magsabi nin Paki/Tabimarahay na istorya sa pagpapapasa nin kakanon

    5. 6.

    Dai magtaram na may laog Sapaun an kakanon

    nin kakanon an ngimot na nakasara an

    ngimot.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    69/178

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    70/178

    69

    Post test (Isurat an simbag sa suratang papel)

    A.Tinanom o Hayop?

    Isurat an Tkun an kakanon hali sa tinanom.Isurat anHkun an kakanon hali sa hayop.

    ___________1. sira

    ___________2. sugok/bunay

    ___________3. carrots

    ___________4. mais

    ___________5. manok

    B.Masustansya o Bako Masustansya?

    Bilogan an masustansyang kakanon

    Ekisan Xan bako masustansya.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    71/178

    70

    C. Kupyahon an tamang simbag.

    1. Arin na kakanon an dapat mong kakanon sa

    pamahaw?

    2. Anong kakanon an dapat mong kakanon sa

    pangudtohan?

    3. Arin na prutas an marahay kakanon sa

    pagkaaga/pamahaw?

    4. Arin na inumon an marhay sa aki na kapareho

    mo?

    5. Arin na kakanon an marahay kakanon sapamanggihan?

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    72/178

    71

    D.Siisay an may tamang gawi sa pagkakan?

    Isurat an numero sa suratang papel. Idrowing an

    kun nagpapahiling nin tamang gawi sa

    pagkakan.

    Nanggana

    ako sa

    karawat.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    73/178

    72

    YUNIT 2: MARHAY AN SALUD KO

    Pano magiging marhay an salud mo?

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    74/178

    73

    Gibohon ta!

    A. Siisay an nagpapahiling nin marhay na gibo para

    sa salud?

    Itukdo kun arin na ritrato an nagpapahiling nin

    tamang gibo para sa salud. Tano?

    A B C D

    E F G H

    I J

    B. Pilion antamang ritrato. Isurat an letra sa

    suratang papel.

    1. Piggagamit ini sa paghugas kan bitis.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    75/178

    74

    2. Ini an tama na pagtakop pagnag-aabo.

    3. Gibohon ini pakahali sa kasilyasan.

    4. Gibohon ini pagmata mo.

    5. Ginagamit ini pakatapos magkarigos.

    C. Kuloran an nin pula kun tama an

    tataramon. Gibohon ini sa suratang papel.

    1. Magsulot nin malinig na bado.

    2.Magturog maski maati an bitis.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    76/178

    75

    3.Magkawat sa luwas maski mainiton.

    4.Punasan an lalawgon nin malinig na

    bado.

    5. Maghugas kan kamot bago asin

    pakatapos magkakan.

    Leksyon 1: Malinig na Kamot

    Aramon TaGibohon 1

    An kantang ini manungod sa saimong kamot.

    Kantahon ta ini.

    Ako may duwang kamot

    Ako may duwang kamot:

    Wala asin tuo.

    Itaas sinda

    Malinigon.

    Luway ipakpak

    Saro, duwa, tulo

    Malinig na kamotMagayon hilingon.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    77/178

    76

    Kumusta! Ako si Rica.

    Ini an mga kamot ko.Nakakatabang sinda sa

    dakul na nagigibo ko.

    Magayon na sinda

    nahihiling na malinig.

    Aroaldaw ko sindang

    pighuhugasan asin

    piglilinigan.Ika, ano an pigigibo

    mo?

    Ini si Rica.

    Iistorya niya

    satuya an

    manungodsa kamot

    niya.

    Ano an

    pigsabi

    niya?

    Kaipuhan na hugasan ta an satong kamot.

    Nuarin kita dapat maghugas kan satong mga

    kamot?

    Kun an mga ini maati na

    Bago asin pakatapos magkakan

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    78/178

    77

    Pakahali sa kasilyasan

    Pakatapos magkapot o

    magpakakan sa ataman na hayop

    Pakatapos mag-abo omaghatsing

    Pakatapos magkawat

    sa luwas

    Gibohon 2

    Siisay an dapat maghugas kan kamot?

    Bilogan an simbag. Gibohon ini sa suratang papel.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    79/178

    78

    2. Gumamit nin sabon asinihaplas sa duwang kamot(1520 minuto)

    3. Kuskuson an bilog na

    kamot.

    4. Balnawan nin marhay nin

    malinig na tubig.

    Gibohon3:

    Ngunyan maghugas na kita kan satuyang kamot.

    Kaipuhan ta maghugas kan kamot nin tama. An

    kantang ini masabi sato kun pano ta gigibohon ini.Kantahon ta!

    Ini an Paagi

    Ini an paagi

    sa paghugas kan kamot,

    Paghugas kan kamot,

    paghugas kan kamot.Ini an paagi

    sa paghugas kan kamot

    Malinig, magayon paghilingon.

    May mga paagi kan tamang paghugas kan kamot.

    Adalan ta sinda.

    1. Dumugon an kamot ninmalinig na tubig.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    80/178

    79

    5. Pahidan nin malinig na

    twalya an kamot.

    6. Gumamit nin twalya

    pagsara kan gripo.

    Tandaan

    An Sakong Pangako

    Pirma kan Magurang: ___________________

    Petsa: _________________________

    Hugasan ta an satuyang kamot nin tama!

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    81/178

    80

    Leksyon 2: Malinig na Bitis

    Aramon Ta

    Gibohon 1

    Hilinga si Biboy. Nagkawat siya sa baha. Ngunyan

    maation siya. Ano an dapat niyang gibohon

    pakatapos magkawat? Pilion an tamang ritrato sa

    tuo. Pilion asin isurat an letra sa suratang papel.

    A

    B

    Dapat daw na magkawat si Biboy sa baha?

    Nuarin kita naghuhugas kan bitis?

    Naghuhugas kita kan bitis nin mga pirang beses

    Kun an mga bitis maati

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    82/178

    81

    Bago magkaturog

    Pagkatapos maglakaw

    sa baha

    Gibohon 2:Kaipuhan mo maghugas kan bitis ninTama

    Uni an tama na paghugas kan bitis:1.Hugasan an bitis nin tubig asin sabon. Kulang an

    paghugas na gamit an tubig sana. Pasabuhon nin

    marhay an sabon. Kuskuson an bilog na bitis.

    Kuskuson sa tahaw kan mga guramoy. Kuskuson

    pati sa irarom kan mga kuko sa bitis.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    83/178

    82

    2. Pamarahon nin marhay an mga

    bitis.Gumamit nin malumoy na tela

    o twalya. Pamarahon lalo na sa

    tahaw kan mga guramoy. Antanoda na dumog nagiging kawsa

    kan fungalinfectiono mabata na

    parong.

    Gibohon 3

    Siisay an nangangaipo maghugas kan saiyang bitis?

    Isurat an pangaran sa suratang papel.

    Jet Nadia Nikko

    Miggy Lito asin Yuri

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    84/178

    83

    Gibohon 4

    Nakikawat si Kiko sa saiyang kaeskwela.

    Nahiling niya an ati sa saiyang bitis. Gusto niyang

    hugasan an saiyang bitis. Tabangan mo si Kikomagduman sa bumba.

    Susugon an linya hali ki Kiko paduman sa

    bumba.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    85/178

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    86/178

    85

    Dai mo paggamiton

    an kamot mo sa

    paghatsing.

    Pasensya, Narda

    Leksyon 3: An Tamang Pag-abo asin Paghatsing

    Mag-adal kita

    Malain an pagmati ni Leo.

    Bigla siyang naghatsing sa saiyang kamot.

    Daing anuman.

    Tutukduan ko ikakan tamang

    pag-abo.

    Tutukduan ko ika

    kan tamang

    paghatsing.

    Sige...

    Magpuon

    na kita.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    87/178

    86

    Gibohon ta ini:

    Gibohon 1: An Tamang Paghatsing

    Magtakop nin nguso kun maabo.Magtakop nin dungo kun mahatsing.

    Maghatsing sa

    nakatikong takyag.

    Gamit an malinig na

    tela o tisyung papel

    Itapok an nagamit na

    tisyu. Itapok ini sa

    basurahan.

    Maghugas kan kamot

    pakatapos.

    Kun may sipon ka:

    Gumamit nin surgical mask.

    Dai pagtakupan nin kamot an nguso asin dungo kunika maabo o mahatsing.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    88/178

    87

    Gibohon2

    Hilinga an mga ritrato. Isurat an mga numero sa

    suratang papel.

    Idrowing an kun an ritrato nagpapahiling ninmarhay na ugaling pangsalud, kun ito dai

    nagpapahiling nin marhay na ugali para sa salud.

    Tandaan

    1. 2. 3.

    Magtakop pag-abo asin

    paghatsing tanganing makalikay sa hilang!

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    89/178

    88

    Leksyon 4 - Pagsulot ki Malinig na Bado

    Pag-adalan ta

    Gibohon 1: Malinig o Maati

    Siisay an mas marhay hilingon?

    Tano?

    Gibohon 2: Malilinig na Bado

    Malinig na Bado

    An mga aki kaipuhan magsulot

    nin malinig na bado aroaldaw.Magiging marhay sindang paghilingon

    kun pirming malinig an sulot.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    90/178

    89

    Gibohon 3: Ipahiling kun pano mo Gigibohon.

    Magsulot nin bado pagkatapos magkarigos.

    Magsalida nin bado kun maati na.

    Magsalida nin bado sa pagkaturog sa banggi.

    Pirming magsalida nin pansuon.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    91/178

    90

    Gibohon 4: Ano an Pigsusulot Nindo Kun?

    Nagsusulot kita nin manlain-lain na klase nin bado.

    Pigsusulot ta an kada saro kaini depende saokasyon, oras asin lugar.

    1. Isulot an uniporme sa eskwelahan.

    3. Isulot an mga marhay na bado kun masimba.

    Isulot man an mga ini kun maduman sa party.

    4. Isulot an mga badong

    pangturog. Mga mahiwas ini

    asin kumportable.

    5. Gamiton an pansuon.

    2. Isulot an badong pangkawat

    kun nagkakawat. Pwede manini isulot sa harong. Mga simple

    ini asin kumportable.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    92/178

    91

    Gibohon 5: Anong Bado an Isusulot?

    Arin an tama? Isurat an letra sa suratang papel.

    1. Anong bado an isusulot saeskwelahan?

    2. Ano an isusulot na

    pansuon sa saimong bado?

    3. Ano an isusulot

    kun nagkakawat?

    4. Ano an isusulot

    kun maduman sa

    simbahan?

    5. Ano an isusulot kun ika

    makaturog?

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    93/178

    92

    Gibohon 6 Kuloran an mga Bado

    Midbidon si Ali asin si Sara. Tabangan sindang

    magbado. Kuloran an bado ni Ali. Kuloran an bado

    ni Sara. Gibohon ini sa suratang papel.

    Tandaan

    Magsulot nin malinig na bado aroaldaw.

    Magpalit nin bado

    pagkatapos magkarigos

    pag maati nabago magkaturog

    Magsulot nin manlain-lain na

    klase nin bado

    uniporme

    badong pangkawat

    badong pang-party

    badong pangkaturog

    pansuon

    Magsulot ki malinig na pansuon.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    94/178

    93

    Leksyon 5: Nagtuturog Ka?

    Gibohon 1: Pahingalo, Pahingalo, Kaipuhan Ko

    Magpahingalo!

    Madya na maglakaw.

    Madya na magdalagan.

    Pagal na kita.

    Kaipohan ta magpahingalo.

    Gibohon 2: Gurano Ka Kahaloy Magturog?

    An pagpahingalo asin pagturog makakatabang sa

    saimong pagtalubo.

    Minamantinir kaini an marahay mong salud.

    Gurano kahaloy nagturog si Nina?

    Bilangon an mga bituon.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    95/178

    94

    Hilingon an relo.

    Alas otso na nin banggi.

    Si Nina nagturog nin alas otso.

    Nagmata siya alas syete.Nagturog siya sa laog nin 11 oras.

    Ika pirang oras ka nagtuturog sa banggi?

    Nagkakaturog ako sa oras na_________.

    Namata ako sa oras na ___________.

    Nagkaturog ako sa laog nin __________ na oras.

    Gibohon 3: Amay Magturog!

    Amay magturog

    Amay man magmata

    Para an aki na arog mo magkaigwa

    Maray na salud, matali asin magtalubo pa.

    Nuarin ka dapat magturog?

    Nuarin ka man dapat magmata?

    Magiging anong klaseng aki ka kun

    pirmi kang magkakaturog sa

    tamang oras? Tano?

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    96/178

    95

    Gibohon 4: Pinapakaray Ko An Pinagturogan Ko!

    Hilingon an ritrato A asin B.

    Ritrato A

    (A clean child ready to go sleep with a messy, dirty

    bed)

    Ritrato B

    Arin sa duwang aki an nagustuhan mo? Tano?

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    97/178

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    98/178

    97

    1. Ribayan/Salidahan an kubrekama o pansapin sa

    kama kada simana.

    2.Ribayan/Salidahan an punda kan ulunan kada

    simana.

    Tandaan

    An satuyang hawak kaipohan nin

    pahingalo. An satuyang isip dapat

    magpahingalo. Nakakapahingalo kita

    kun kita nagtuturog. Nakakatabang ini

    sa satuyang hawak para magkaigwa

    nin marahay na salud.

    Kaipuhan ta na magturog.

    Nakakatabang ini tangani magkaigwa kita nin

    marahay na salud. An malinig na higdaan asin

    ulunan makakatabang para magkaturog kita

    nin tuninong.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    99/178

    98

    Gibohon 6 Ano ano an Nasa Higdaan Mo?

    Ano-ano an ginagamit mo sa pagturog?

    Idrowing ini sa suratang papel.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    100/178

    99

    Leksyon 6: O! An Sakong Postura!

    Aramon Ta

    Gibohon 1: Magtindog Nin Tanos

    1. Magtindog nin tanos na

    nakasandig sa lanub.

    2. Isandig sa lanub an

    saimong payo.

    3. Isandig man an abaga sa

    lanub.4. Idukot an lubot sa lanub

    5. Humiling nin diretso.

    6. Itanos an tuhod.

    7. Iliyad an daghan.

    8. Ilaog an tulak.

    Kaya mo ining gibohon? Kantahon ta.

    Magtanos Magtindog

    Magtindog nin tanos

    Magtindog nin tanos

    Magtindog nin tanos

    Sakuyang mga kaklase

    Magtindog nin tanosMagtindog nin tanos

    Magtindog nin tanos

    Sakuyang mga kaklase.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    101/178

    100

    Gibohon 2 Magtukaw nin Pakaray

    1. Magtukaw nin pakaray sa tukawan.

    2. Isandig an likod sa tukawan.3. Magtukaw na nakatanos an abaga.

    4. Idukot an lubot sa tukawan.

    5. Ilinya an saimong tuhod sa saimong

    piad.

    6. Ilapat an mga bitis sa salog.

    7. Dai ipagkrus an saindong mga bitis.

    Gibohon 3: Maglakaw nin Tama

    1. Magtanos nin tindog.

    2. Humiling sa inutan dai magduko o

    maghiling sa ibaba.

    3. Itaas nin dikit an ku-ko.

    4. Ilaog an tulak.

    5. Maglakaw painotan.6. Itabyon an mga braso painotan.

    7. Dangan itabyon an braso luhay-

    luhay pasiring sa likodan.

    8. Itiko nin kadikit an mga tuhod.

    Gibohon 4: Pagbuhat nin Bagay

    Kun mabuhat nin bagay hali sa salog:

    1. Itiko an mga tuhod.

    2. Iunat an mga bitis mantang nagbubuhat.

    3. Kun may ipinapatong paibaba.

    4. Itiko an mga bitis asin piad.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    102/178

    101

    Magtindog nin tanos. Magtukaw nin pakaray.

    Maglakaw nin tama. Maglikay sa pagbuhat

    nin bagay.

    5. Ikidit an mga kalamanan sa tulak.

    6. Gamiton an kalamanan sa mga bitis.

    7. Ibaba an bagay na ipapatong sa ibaba.

    Gibohon 5: Siisay an may Marhay na Postura?

    Isurat sa papel an letra kan tamang simbag.

    1. Siisay an may marahay na postura sa pagtukaw?

    A B

    2. Siisay an may marahay na postura sa pagtindog?

    A B

    3. Siisay an may marahay na

    postura sa paglakaw?

    Tandaan

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    103/178

    102

    Ebalwasyon

    A. Ano an ginagamit sa paghugas nin mga kamot

    asin bitis? Isurat an letra sa suratang papel.

    A

    D

    C

    F

    G

    B

    H

    E

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    104/178

    103

    B. Papano kita maghugas nin kamot?

    Laganan nin numero base sa tamang

    pagkakasunod-sunod kan paghugas nin kamot.

    Isurat an simbag sa suratang papel.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    105/178

    104

    C. Pilion an letra kan salang ritrato. Isurat an simbag

    sa suratang papel.

    1. Pagtahub kun nag-aabo o nag-aatsing.

    A B C

    2. Tamang pagtukaw

    A B C

    3. Tamang pangangataman kan hawak/lawas

    A B C

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    106/178

    105

    D. Isurat sa papel an IYO kun nagpapahiling nin

    tamang gawi. Isurat an DAIkun nagpapahiling

    nin salang gawi.

    ________ 1. Makawat ako sa bilog na aldaw.

    ________ 2. Maturog ako sa tamang oras.

    ________ 3. Matindog ako nin tanos.

    ________ 4. Maturog ako sa malinig na higdaan.

    ________5. Maribay ako nin bado sa kada simana.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    107/178

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    108/178

    107

    Gibohon:

    Basahon an tula.

    Idrowing an simbag sa suratang papel.

    An Saradit Kong Katabang

    By Evelina M. Vicencio

    Igwa akong duwang _________________ tanganing

    mahiling an gabos na bagay sa palibot ko.

    Igwa akong duwang _______________ tanganing

    makadangog kan mga tanog, harayo asin harani.

    Igwa akong ________________ tanganing maitaram

    an manlain-lain na parong

    Igwa akong ________________ na nagtataram sako

    kun an pagkaon mahamis o maaskad.

    Bente _________________ igwa man ako, na kun sain

    nakakagat asin nakakasapa nin pagkaon.

    Igwa man ako __________________ na nakakamati

    kan mainit asin bako marhay mainit, kan malipot asin

    malipoton

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    109/178

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    110/178

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    111/178

    110

    An Satong Magagayon na Mata

    Basahon ta an tula na ini.

    Magagayon na mga Matani: Teodora Conde

    Igwa akong duwang

    magagayon na mata

    Na nakakahiling kan mga

    bagay nin malinaw asin

    magagayon pa

    Pinapahingaluan ko an sakong

    mga mata kun an mga ini

    tanglay na. Kun igwang ilaw

    saka lang ako nagbabasa.

    Gibohon 3: Pangatamanan an mga Mata

    Atamanon an saimong mga mata.

    Aramon kun papano papangatamanan an mgamga mata.

    Magkakan nin

    masusustansyang kakanon.

    Pahidan an mga mata

    mo nin malinig na

    panyo. Dai pagpiri-

    pision an mga mata.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    112/178

    111

    Maghiling nin TV na

    nakadistansya.Magbasa kun may

    tamang liwanag.

    Pahingaluan an mga mata mo kun pagal na.

    Tandaan

    An tamang pangangataman sa

    satong mga mata nakakatabang

    tanganing pirming marhay an

    panhiling.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    113/178

    112

    Kaipohan an marhay na mga mata.

    Gibohon 4: Protektaran an mga Mata Mo

    Pag-adalan an mga ritrato.

    Ano an salang ginigibo ninda?Tano ta sala ini?

    Isurat an numero kan ritrato na nagpapahiling kan

    salang gibo sa mata sa suratang papel.

    Gibohon 6: Naghihilang na mga Mata

    Sore eye Sty

    1 2

    3 4

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    114/178

    113

    Tandaan

    Kupyahon an lalawgon.

    Idrowing an duwang mata sa lalawgon.

    Gibohon an drowing sa suratang papel.

    An malilinaw na mga mata importantehon.

    Pangatamanan an saindong mga

    mata.

    An marhay na pangangataman sa

    satong mga mata makakatabang na

    pirming marhay an panhiling.

    Ugalion an mga marhay na gibo para

    sa satong salud.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    115/178

    114

    Leksyon 2: Matarom na Pandangog

    Pag-adalan taGibohon 1: Ano an nasa kahon?

    Gibohon 2: Pagtesting kan tanog

    An ibang bagay nagtatao nin marhay na tanog.

    An ibang mga bagay nagtatao nin bakong marhay

    na tanog. Ribok ini.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    116/178

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    117/178

    116

    Magtaram nin luway-

    luway.

    Gibohon 3: Pangatamanan ta an Satong mga

    Talinga

    Pinapangataman kan mga aking ini an saindang

    mga talinga.Pano ninda ini ginigibo?

    Linigan sana an luwas na

    parte kan talinga nin

    labakara

    Magsinga nin luhay-luhay. Magdangog nin maluway

    na tugtog.

    Protektaran an mga

    talinga mo sa makukusog

    na tanog.

    Pamarahon an mga

    talinga gamit an labakara.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    118/178

    117

    Para sa mga Talinga o Bako

    Hilingon an mga bagay.

    Arin an makakalinig sa mga talinga?

    Ikabit an mga bagay na ini sa talinga.Gibohon ini sa suratang papel.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    119/178

    118

    Tandaan

    An makusog na tanog nakakaraot sa mga

    talinga ta. Mantiniron ta na pirming malinig an mga

    talinga.

    Protektaran ta an satong mga talinga.

    Pangatamanan ta an satong mga talinga.

    Linigan an saimong mga talinga nin

    labakara.

    Protektaran an mga talinga mo sa

    makukusog na tanog.

    Gibohon an tama asin regular na paglinig

    kan talinga.

    Dai paggamiton an mapapanas na

    bagay na panlinig sa talinga.

    Dai paglaogan nin ano man na bagay ansaimong talinga.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    120/178

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    121/178

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    122/178

    121

    Tandaan

    An Satong DungoTune: Leron-leron Sinta

    by Teodora D. Conde

    An satong dungo para sa paghangos.

    An satong dungo para sa pagparong.

    Paparungon ta ini nin marhay na parong.

    Dai pagpaparungon nin mga bako marhay na

    parong.

    Siguradong pirmi talaga malinig an dungo.

    Pangataman ta an satong dungo.

    Leksyon 4: Dila na Nakakanamit

    Pag-adalan Ta

    An dila ta nasa laog

    kan satong ngimot.

    An dila ta nakakatabang sato para manamitan an

    kakanon.

    An dila ta nakakatabang sato para magtaram.

    An dila ta nagmamantinir para maging malinig an

    satong mga ngipon.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    123/178

    122

    Gibohon 1: Dilang Nakakanamit

    Uya an ibang mga pagkakan na pigkakan ta.

    Ano an namit kan lambang kakanon na nasa ritrato.Isurat an mahamis, maalsom, maaskad o mapait sa

    suratang papel.

    1.

    ______________

    2.

    _______________

    3.

    _____________

    4.

    ______________

    5.

    _______________

    6.

    _____________7.

    ______________

    8.

    _______________

    9.

    _____________

    10.

    _______________

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    124/178

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    125/178

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    126/178

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    127/178

    126

    An Satuyang mga Ngipon

    Igwa kitang duwang grupo nin mga ngipon

    Primirong grupo an mga temporaryong ngipon,

    Pig-aapod man ining milk teeth.An mga aki igwang bente na temporaryong ngipon.

    Ikaduwang grupo iyo an mga permanenteng

    ngipon.

    An mga tawong maedad na igwang treynta y dos

    na permanenteng ngipon.

    Gibohon 3: Pigsisipilyohan Ta An Satuyang mgaNgipon

    Nagsisipilyo ka kan saimong mga ngipon?

    An pagsisipilyo nakakatabang na pirming malinig an

    ngimot.

    Nakakatabang ini na pirming malinig an satuyangmga ngipon.

    Nakakatabang man ini tanganing pirming malinig an

    satuyang dila.

    Nakakatabang man ini tanganing pirming malinig an

    satuyang ngaros.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    128/178

    127

    An pagsisipilyo nakakatabang tanganing pirming

    malinig sinda gabos.

    An mga Kaipohan Mo

    sipilyo toothpasteo asin

    tubig sa baso labakara

    dental flosso malinig na tursido

    1.Kuahon an sipilyo mo.

    2.Dumugon an sipilyo nin malinig na tubig.

    Nuarin ka

    nagsisipilyo

    kan ngiponmo?

    Sipilyohon an ngipon kada

    pagkatapos magkakan.

    Uni an paagi kun pano

    sipilyohon an ngipon ninmarhay.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    129/178

    128

    3.Kaagan nin diit na toothpaste an sipilyo.

    4.Sipilyohan nin luway-luway an ngipon.

    5.Sipilyohan an palibot kan ngipon.

    6.Sipilyuhan puon sa wala pasiring sa tuo.

    7.Siguraduhong linigan an gabos na gilid.

    8.Ibuga an sobrang laway asin toothpaste.

    9.Sipilyohan luway-luway an saimong dila.

    10.Balnawan an sipilyo nin marhay.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    130/178

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    131/178

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    132/178

    131

    Tandaan

    Magsisipilyo ako kan sakong ngipon __________.

    Sa pagsisipilyo ko, gagamiton ko an __________.Mag-iininga ako kan sakong ngipon __________.

    Sa pag-iininga kan ngipon ko, gagamiton ko an

    __________.

    Bibisitahon mi an dentista __________.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    133/178

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    134/178

    133

    Gibohon 2: Masustansyang Kakanon para sa Ngimot

    Ugalion tang pirming malinig an satuyang mga

    ngipon.Magsipilyo kita kan satuyang mga ngipon.

    Gumamit kita nin dental floss o pang-ininga

    tanganing mahali an mga salot sa satuyang ngipon.

    Magkakan kita nin mga masusustansyang

    pagkakan.

    An mga pagkakan na sobra sa hamis bako marhay.

    Makakaraot an mga ini sa satuyang ngipon.

    Magdrowing nin kun masustansya an pagkakan.

    Magdrowing nin kun bako masustansya.

    Gibohon ini sa suratang papel.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    135/178

    134

    Gibohon 3: Marhay na mga Gawi Para sa Magayon

    na Ulok

    Hilingon an kada ritrato.

    Pirming praktison an mga DAPAT gibohon.Likayan an mga gibong DAI DAPAT gibohon.

    Dapat Dai Dapat

    Magsipilyo nin ngipon Magkakan asin mag-inom

    pagkatapos magkakan. nin dakol na mahahamis

    Magkakan nin Ikaag an mga kawatan

    masustansyang sa ngimot mo.

    kakanon asin inumon.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    136/178

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    137/178

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    138/178

    137

    Leksyon 6: Magayon na Kulit/Kublit

    Pag-adalan Ta:Gibohon 1: Mga Bagay na Nakakatabang Sato Para

    Maging Malinig

    An mga bagay na ini nakakatabang sato para pirmi

    kitang malinig.

    Piglilinigan ninda an iba-ibang parte kan satong

    lawas. Pigpuprotektaran man kan mga ini an satong

    lawas.

    Ikabit an mga ini sa parte kan lawas na piglilinigan.

    Idrowing ini sa suratang papel.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    139/178

    138

    Gibohon 2: Pirmi Akong Malinig Aroaldaw

    An tubig marhay na panhugas.

    An sabon marhay para pirmi kitang malinig.

    Maglabar kan lalawgon aroaldaw.Magkarigos aroaldaw.

    Mga Bagay na Kaipohan:

    labakara

    twalya

    planggana asin tabo

    sabon asin sabon sa panlaba

    Magkarigos aroaldaw.

    Gumamit nin malinig na

    tubig. Gamiton an

    sadiring sabon.

    Dumugon asin sabonon

    an buhok. Banlawan ninmarhay.

    Laganan nin sabon an

    labakara.

    Luway-luway na nusnuson

    an lalawgon asin liog.

    Nusnuson an luwasan kanmga talinga.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    140/178

    139

    Nusnuson an yukyuk.

    Nusnuson an mga takyag.

    Nusnuson an mga tabay.

    Balnawan nin marhay an lalawgon asin liog.

    Pamarahon an saimong

    buhok, lalawgon asin

    lawas. Pamarahon an

    mga ini kan saimong

    twalya.

    Magsulot nin malilinig na bado aroaldaw.

    Puprotektaran kaini an saimong kulit/kublit.

    Magsulot nin mga kumportableng bado.

    Magsulot nin mga tamang bado na bagay sa

    panahon.

    Magsulot nin tsinelas o sapatos.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    141/178

    140

    Sukrayon an

    buhok.

    Siguradohon na pirming malinig an mga kamot

    asin bitis.

    Palungan/putolan an mga

    kuko.

    Magpatabang sa mga

    may edad na.

    Nanggagatol Ka?

    Kaipohan igwa nin sadiring __

    sukray asin bras sa buhok

    labakara, twalya

    mga bado

    Midbid mo ining mga saradit na hayop?

    kuto purgas

    Pig-aapod ining kuto (louse) asin purgas o

    (scabies mites).An kuto nag-iistar sa payo.

    An purgas nagdudukot sa kulit.

    An kuto pinapagatol an payo.

    An purgas pinapagatol an kulit.

    Ano an gigibohon mo kun ika piggagatol?

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    142/178

    141

    Magkanta Ka Mantang Naglilinig

    Arog kaini an paglabar, an paglabar,

    an paglabar. Arog kaini an paglabar

    nin maatab.

    Arog kaini an pagsukray, an pagsukray,

    an pagsukray. Arog kaini an pagsukray

    sa sakuyang buhok.

    Arog kaini an pagrigos, an pagrigos,

    an pagrigos. Arog kaini an pagrigos

    sa sakuyang lawas.

    Arog kaini an pag-inuli, an pag-inuli,

    an pag-inuli. Arog kaini an pag-inuli sa

    sakuyang talinga.

    Arog kaini an paghugas nin kamot,

    an paghugas nin kamot,

    an paghugas nin kamot. Arog kaini

    an paghugas nin kamot, kun ini maati na.

    Arog kaini an pagsipilyo, an pagsipilyo

    Arog kaini an pagsipilyo kan sakuyang

    ngipon.

    Arog kaini an pagpalong kan kuko,

    an pagpalong kan kuko, an pagpalong

    kan kuko.

    Arog kaini an pagpalong kan kuko,

    kun ini haralaba na.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    143/178

    142

    EbalwasyonA.Tama o Sala?

    Basahon ki marhay an pangungusap. Laganan

    nin tsek ()an tama. Laganan nin ekis (X)an

    sala. Isurat an simbag sa suratang papel.

    1.Uminom nin mainit na gatas. _____

    2.Isusu/Isunga an sipon sa dungo nin luway-luway.

    _____3.Magkarigos aroaldaw. ______

    4.Siguradohon na malinig an parting luwasan kan

    talinga. _____

    5.An mga gulay masusustansyang pagkakan.

    _____

    6.Sipilyuhon an ngipon sarong beses sa sarong

    simana. _____

    7.An mga mahahamis na pagkakan marhay sangipon, _____

    8.Linigan an talinga nin cotton buds. _____

    9.Linigan an dungo nin tissue paper. _____

    10. Piripision an mga mata kun magatol. ____

    TandaanTanganing magkaigwa

    nin marhay na salud.

    Kaipohang maglinig kanlawas. Magpuon sa

    payo pasiring sa mga

    bitis.

    Maggamit nin malilinig

    na bagay asin bado.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    144/178

    143

    B.Ano an Gagamiton?

    Ikabit an mga bagay na gagamiton.

    Isurat an numero asin letra na magkapareho sa

    suratang papel.1.Paglimugmog

    2.Paglinig kan mga mata

    3.Paglinig kan mga talinga

    4.Pagtakop kan ngimot kun

    naghahatsing

    5.Pagsipilyo kan ngipon

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    145/178

    144

    Pagsukol sa Sadiring Kaaraman

    Gibohon ini sa suratang papel.

    Mga Marhay na Gawi Aroaldaw Minsan DaiLamang

    1.Nagkakarigos ako.

    2.Naglilinig ako kan

    sakong talinga.

    3.Pigsusukray ko an

    sakong buhok.4. Naghuhugas ako

    kan sakong kamot.

    5.Nagsusulot ako ninmalinig na bado.

    6. Nagsisipilyo ako kan

    ngipon pagkatapos

    magkakan.

    7. Nag-iininga akopagkatapos

    magsipilyo.

    8.Dai ako nagkakawat

    kun mainit an aldaw.

    9.Nagtatakop ako kan

    ngimot kun nag-

    aabo.10. Pighuhugasan ko an

    mga kamot ko baga

    asin pagkatapos

    magkakan.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    146/178

    145

    Mga Pangangaipo Tanganing Mabuhay

    Ano an mga pangangaipo ta tanganing mabuhay?

    Pilion an tataramon sa kahon.

    Isurat an tamang tataramon sa blangko.Gibohon sa suratang papel.

    pagkakan pag-engganyo asin

    pagkawat

    harong pagkamoot asin pag-atamantubig pahingalo asin marhay na

    katurog

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    147/178

    146

    YUNIT 4: LIGTAS AKO

    ..Hilway ka bala kon ikaw nagaisahanon?

    Magiging ligtas ka kaya kun ika daing kaibahan?

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    148/178

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    149/178

    148

    B.Pag-adalan an kada ritrato.

    Arin an ligtas an piggigibo?

    Idrowing an simbag sa suratang papel.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    150/178

    149

    C.Pag-adalan an kada ritrato.

    Siisay an ligtas an piggigibo?

    Laganan nin an sadit na kahon.

    Gibohon ini sa suratang papel.

    1.

    3.

    5.

    7.

    2.

    6.

    8.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    151/178

    150

    Leksyon 1: Pakitabangan Mo Ako

    Gibohon 1: Dai Pwede!

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    152/178

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    153/178

    152

    Gibohon 3: Matatabangan Ta Ka

    Siisay sinda?

    Pangaranan ta sinda.

    Sinda an mga tawong nakakatabang sato.

    Saroakong______.

    Saro

    akong____

    Saro

    akong_____.

    Saro

    akong_____.

    Saroakong_____.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    154/178

    153

    Gibohon 4: An Sakong ID

    Maggibo kita kan satong ID kard.

    Kupyahon an kard sa karton.

    Ingatan ta an satong ID.

    Darahon ta ini pirmi.

    Ipahiling ta ini kun kita nawawara.

    Ipapahiling ta ini sa tawong pigtitiwalaan ta.

    Tandaan

    Maghagad nin tabang sa mga tawong

    midbid mo.

    Dai makipag-ulay sa dai mo midbid.

    Darahon pirmi an saimong ID kard.

    An Sakong ID Kard

    Pangaran: ____________________________________ Edad: ___

    Istaran: ________________________________________________

    Numero kan Telepono: __________________________________

    Ngaran kan Ama:___________________ Trabaho: ___________

    Ngaran kan Ina: ____________________ Trabaho: ___________

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    155/178

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    156/178

    155

    Gibohon 2: Nagbabagang Bareta!

    Basahon ta an bareta.

    Baretang Dapat Mong Maaraman!

    Magkakaigwa nin brownout.

    Tulong oras ini.

    Dapat kitang magpreparar nin mga

    kandila.

    Maglikay asin siguraduhon na pirming

    ligtas.

    Ekisan (X)an gibong bakong ligtas. Gibohon sa

    suratang papel.

    Dai magkawat nin kalayo.

    Pwede kang makulugan.

    An ibang mga bagay pwedeng dukotan nin kalayo.

    An saindong harong pwedeng masulo.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    157/178

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    158/178

    157

    An mga mapanas na bagay pwede kitang

    malugadan.

    An dumog/basa na salog mahalnas.

    Pwede kitang matumba asin makulogan.

    Igwang mga bagay sa harong na nakaka-ilo.

    Dai pagdutduton o pagnamitan an mga ini.

    Tandaan:

    Mga Dapat Tandaan Tanganing Pirming Ligtas sa

    Harong

    Dai magkawat nin kalayo.

    Dai magkawat nin mapapanas na bagay.

    Siguraduhon na pirming mamara an salog.

    Dai pagdutduton an mga bagay na dai

    mo kabisado o midbid.

    Dai pagnamitan an mga bagay na dai mo

    kabisado o midbid.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    159/178

    158

    Leksyon 3: Ginigibo Kong Maging Ligtas

    Sa Eskwelahan

    Gibohon 1: Sain ini?

    Sain ining lugar sa eskwelahan?Tsekan()an pangaran kan lugar.

    Gibohon ini sa suratang papel.

    klasrum klinika

    tanod na

    kawatanlibrary

    hardincanteen

    canteenopisina

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    160/178

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    161/178

    160

    Gibohon 3. Mga Eskwelang Igwang Star

    Ano pormal ka?

    Laganan nin an marhay na eskwela.Gibohon ini sa suratang papel.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    162/178

    161

    Tandaan:

    An mga aksidente nangyayari man sa

    eskwelahan.

    Magsunod sa mga patakaran sa eskwelahan.

    Magpormal sana.

    Leksyon 4: Maingat Akong Nagbibyahe

    Gibohon 1: An Magayon na Byahe

    Igwang fieldtripan mga eskwela.Hilingon an mga ritrato.

    FieldTripkan Grado I Eskedyul

    8:00-10:00 aga Zoo

    10:00-12:00 udto Museum12:00-2:00 hapon Pangudto

    2:00-4:00 hapon Parke

    4:00-6:00 hapon Pag-uli sa harong

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    163/178

    162

    Gibohon 2: Magbyahe Kita!

    Pano ka nagduduman sa eskwelahan?

    Ano an mga lunadan na ini?

    Ikabit an mga ritrato sa pangaran kaini.Pagdugtungon sa paagi nin linya.

    Gibohon ini sa suratang papel.

    banko

    bisikleta

    bus

    dyip

    traysikol

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    164/178

    163

    Gibohon 3: Marhay Kaya Ini?

    Pano ka naglulunad?

    Ano an DAPAT mong gibohon?

    Ano an DAI DAPAT mong gibohon?Kupyahon an tamang aksyon sa suratang papel.

    Tandaan:

    Maglunad sa ligtas na lunadan.

    Dai magkawat o magribok.

    Magpormal sana.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    165/178

    164

    Leksyon 5: Aray! Makulog!

    Gibohon 1: Tabang!

    Hilingon an ritrato. Basahon an tula.

    Ano Ini? Igwang Dugo!

    ni: Mark KennethIsinalin sa Bikol ni: Evelyn N. Bautista

    Sarong aldaw na mainit an panahon

    Nagparakawat ako sa maghapon

    Nagdarakupan kami sa tinampo

    Mintras an aldaw sobrang gayon

    Taod-taod nasingkog ako

    Nadalinas pa nin totooAno ini? Igwang dugo

    Makulugon, may lugad ako!

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    166/178

    165

    Gibohon 2: Matarom Iyan!

    Hilingon an mga bagay.

    Arin an makakakulog saimo?

    Kupyahon sa suratang papel.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    167/178

    166

    Halaton hanggang sa mayo

    na nin dugo.

    Sabonan an palibot kan

    lugad.

    Paalangon sa paagi kan

    pagduta sana kan malinig

    na twalya

    Maggamit nin bakong

    maisog na sabon dangan

    hugasan na marhay nin tubig

    Gibohon 3: Linigan Ta Ini!

    Papano mo linilinigan an sadit na lugad?

    Sunodon an mga paagi.

    Pagkatapos mo himuon ini, mangayo sang bulig

    para matabunan ang pilas.

    Linigan an lugad sa

    nagbubuhos na tubig.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    168/178

    167

    Tandaan

    Mag-ingat sa paggamit kan mga matatarom

    na bagay.

    Dai magkawat nin mga delikadong kawat.

    Dai matakot kun nalugadan.

    Sunudon an mga paagi sa paglilinig kan mga

    saradit na lugad.

    Pirming maghagad nin tabang.

    Magpangayo sang bulig pirme.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    169/178

    168

    Leksyon 6: Ligtas Ako sa Sakuyang mga

    AtamanGibohon 1: Magdangog Ka Sako

    Igwa kang ataman sa harong?

    Ano an paborito mong ataman?

    Dangugon ta an mga tanog.

    Idrowing sa suratang papel an hayop na naggigibo

    kan tanog.

    Aw! Aw!

    Arf! Arf!Myaw!

    Myaw!

    Meow!

    Meow!

    Oynk!

    Oynk!

    Oink!

    Oink!

    Meee!

    Meee!

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    170/178

    169

    Gibohon 2: Kumusta Ka Amigo!

    Sabaton ta an sakong mga ataman.

    Dangugon kun ano an pigtataram ninda.

    Tandaan

    Tama lang na makikawat sa mga

    ataman.

    Dai pagkulugan an mga hayop.

    An mga hayop pwedeng makakulog

    sato.

    Ako si Ayam.

    Padabaon mo ako.

    Dai mo ako pagkulogan.

    Ta pwede ta kang kagaton.

    Ako si Ikos.

    Padabaon mo ako.

    Dai mo ako pagkulogan.

    Ta pwede ta kang kamruton.

    Ako si Kabayo.

    Padabaon mo ako.

    Dai mo ako pagkulogan.Ta pwede ta kang sipaon

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    171/178

    170

    Leksyon 7: Marhay asin Maraot na Dutdot

    Gibohon 1: Ligtas Kita

    Sabaton ta an bago tang mga amigo.Dangugon ta kun ano an sasabihon ninda.

    Ako si Paulo.

    Mabinarkada ako.Pwede man kita maging magbarkada.

    Pwede kitang mag-abrasahan.

    Pwede kitang magkaputan nin kamot basta bako

    sana iguton.

    Pakiuron sana, bako iguton.

    Pwede mong ikaag an takyag mo sa abaga ko.

    Basta dai mo pagdutduton an ibang parte kan

    lawas ko.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    172/178

    171

    Ako si Pat.

    Maugma akong kaibanan.

    Pwede kitang maging mag-amiga.Pwede kitang mag-abrasahan.

    Pwede kitang magkaputan nin kamot, basta baka

    sana iguton.

    Pwede mong ikaag an takyag mo sa abaga ko.

    Basta dai mo pagdutduton an ibang parte kan

    lawas ko.

    Gibohon 2: Sala Iyan!

    Hilinga an mga ritrato.

    Arin an sala?

    Kupyahon an markang (X)sa suratang papel.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    173/178

    172

    Tandaan

    Tawan ta nin paggalang an satuyang mga

    pamilya asin mga amigo.

    Sabihon an DAI sa salang pagdutdot.

    Igwang marhay na pagdutdot.

    Igwang maraot na pagdutdot.

    Dai ta paggibohon an salang pagdutdot.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    174/178

    173

    Leksyon 8: Nagpormal Ako asin Ligta Ako

    Gibohon 1: Tama Iyan!

    Hilingon an mga ritrato.Pilion an tamang aksyon. Idrowing sa suratang

    papel.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    175/178

    174

    Gibohon 2: Ano an masunod na mangyayari?

    Hilingon an mga ritrato.

    Mga salang gibo ini.Ano kaya an masunod na mangyayari?

    Ano an gigibohon mo?

    Pano mo ililikay an sadiri mo?

    Pano mo malilikayan an mga

    bayulenteng reaksyon?

    Ano an pwedeng gibohon kan

    ibang aki

    Tandaan

    Magpormal sana pirmi.

    Likayan an mga bayulenteng reaksyon.

    Makukulogan mo an ibang tawo.

    Makukulogan mo an sadiri mo.

    Maghagad ki tawad kun igwa kang

    nakulogan.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    176/178

    175

    Hilingon Ta

    A.Arin sa mga ini an pwedeng gikanan kan

    pagkalugad mo?Isurat an numero sa suratang papel.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    177/178

    176

    B.Pag-adalan an mga ritrato.

    Arin an ligtas na gibo?

    Isurat an numero sa suratang papel.

    1. 2.

    3.

    4.

    5. 6.

    7.

    8.

  • 7/26/2019 Bikol Gr. 1 PE_Health LM (Q1-4)

    178/178

    C.Pag-adalan an mga ritrato.

    Idrowing an kun nagpapahiling nin marhay

    na pagdutdot asin pagkapot.

    Gibohon ini sa suratang papel.

    2.1.