BIAŁKO PASZ OBJĘTOŚCIOWYCH JAKO PODSTAWA

PRODUKCJI MLEKA BEZ GMO

1

Prof. dr hab. Purwin CezaryKatedra Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa

Uniwersytet Warmińsko – Mazurski w Olsztynie

2

Mleko bez GMO?!

3

• ,,przebudowa” dawek

pokarmowych

• większy udział kiszonek z traw i

motylkowatych jako źródła białka,

• poprawa zdrowotności, płodności i

jakości mleka

NADZIEJA

• STEREOTYP MYŚLOWY,

że tylko białko pasz treściwych

może stanowić uzupełnienie

kiszonki z kukurydzy

PROBLEM

MLEKO BEZ GMO?!

4

• Zamiana soi GMO na soję z

certyfikatem nie

modyfikowanej genetycznejROZCZAROWANIE

• A może prawdziwe mleko bez

GMO,

to mleko bez soi………………..? ?

5

Aktualny model żywienia krów

mlecznych w Polsce:

TANIA ENERGIA

I DROGIE BIAŁKO

Ale czy to oznacza najtańszą

produkcję?

6

Paradoks

tanie źródła białka - kiszonki z traw i

motylkowatych wypierane są z dawek krów

przez kukurydzę dlatego, że zawierają zbyt

mało energii

KONSEKWENCJE

STRATEGIE ŻYWIENIA BYDŁA OPARTE NA KUKURYDZY POCIĄGAJĄ DUŻE KOSZTY

UZUPEŁNIENIA

NAJDROŻSZY SKŁADNIK BIAŁKO:

białko sojowe

białko rzepakowe

8

Inny model żywienia krów mlecznych:

Dawka: trawiasto - motylkowa

kukurydziano - motylkowa

Tańsze uzupełnienie zbożowe

Mniejsze białkowe i mineralno - witaminowe

Dlaczego energię produkujemy na polu, a białko kupujemy?

DLACZEGO KUKURYDZA TAK DOMINUJE ?

Wyższy plon energii

Łatwe zakiszanie

Jednokrotny zbiór i prawie gwarantowany efekt jakości

Mniej wymaga wiedzy i myślenia

9

PODSUMOWUJĄC

10

Zmniejszenie udziału

dawce białka soi

Wysokoenergetyczne

kiszonki z traw Lucerna jako główny

komponent białkowy

dawek pokarmowych

opartych na kukurydzy

Produkcję ,,białkowych

kiszonek z GPS”

WYSOKOENERGETYCZNE KISZONKI Z

TRAW

ZMNIEJSZENIE UDZIAŁU DAWCE DLA

KRÓW PASZ WYSOKOBIAŁKOWYCH11

0

400

800

1200

1600

2000

Kukurydz Trawa Lucerna

K. z kukurydzy 0,90 JPM i 80g b.og.,

K. z traw 0,90 JPM i 160 g b.og.,

K. z lucerny 0,84 JPM i 200 g b.og.

12

800 g

1200

g

1,74 kg

soi

2,3 kg

rzep

2,6 kg soi

3,4 kg

rzep

Wartośćbiałkowa

10 kg SM

SKŁAD CHEMICZNY

lignina 2% ADL

CFceluloza 20%

ADF

hemiceluloza 23%NDF

skrobia 30%

cukry rozp. 11%

og. 8%

lignina 2% ADL

CFceluloza 21%

ADF

hemiceluloza 24%NDF

cukry rozp. 26%

og. 19%

KUKURYDZATRAWA

RÓŻNICE W WARTOŚCI ENERGETYCZNEJ I ZAWARTOŚCI

BIAŁKA W KISZONKACH (DEWHURST, 2013 ZA INRA, 2007)

Gatunek Faza wegetacji JPM (w kg SM)Białko ogólne

(g/kg SM)

Życica trwała

I pokos, kłoszenie do 10%1,01 151

I pokos, kłoszenie 10%0,97 141

I pokos, koniec kwitnienia0,83 112

II pokos, kwitnienie0,83 131

Kukurydza

25% SM0,90 86

30% SM0,90 8

35% SM0,90 82

0

0,3

0,6

0,9

1,2 1,010,97

0,83 0,83

SKŁAD CHEMICZNY KISZONEK Z I POKOSU ŻYCICY TRWAŁEJ W

ZALEŻNOŚCI OD TERMINU (DAWSON, 2002)

I pokos

14 maja

I pokos

23 maja

I pokos

14 czerwca

I pokos

3 lipca

Sucha masa 193 210 242 196

pH 4,2 3,9 4,0 4,0

N 30,3 25,2 22,6 19,6

N-NH3 118 107 114 115

WSC 24,6 22,8 14,7 7,6

NDF 493 497 615 685

OMD 0,756 0,727 0,646 0,588

ED 0,796 0,763 0,646 0,579

Kwas mlekowy 91,8 110 68,8 51,9

Kwas octowy 31,9 18,7 20,5 33,4

Kwas masłowy 0,6 2,0 2,4 5,8

WARTOŚĆ ENERGETYCZNA (JPM) KISZONKI Z ŻYCICY TRWAŁEJ

W ZALEŻNOŚCI OD TECHNOLOGII KISZENIAI POKOS, POCZĄTEK KŁOSZENIA

0,88

0,92

0,96

1

0,970,96

0,950,95

0,89

świeża

krótka sieczka

bez dodatków

świeża

krótka sieczka

z dodatkami

świeża

długa sieczka

bez dodatków

świeża

krótka sieczka

z dodatkami

przewiędnięta

35% SM

krótka sieczka

O`MARA I IN., 1998

Założenia:

56 krów H-F

Kiszonka z traw +

6 kg mieszanki (18%)

Kiszonka z kukurydzy +

6 kg mieszanki ( 34%)

Kiszonka z

traw

Kiszonka z

kukurydzy

Sucha masa g/kg 223 287

Białko ogólne g/kg SM 155 91

NDF g/kg SM 525 565

pH 3,91 3,98

N-NH3 g/kg N 109 66

StrawnośćSM

%75,9 69,4

POBRANIE SUCHEJ MASY (KG/D)

0

5

10

15

Kiszonka z traw

Kiszonka z kukurydzy

8,8 10,7

PRODUKCJA MLEKA (KG/D)

20

21

22

23

24

Kiszonka z traw

Kiszonka z kukurydzy

21,4

23,1

WYDAJNOŚĆ PRODUKCJI MLEKA

1,35

1,45

1,55

Kiszonka z traw

Kiszonka z kukurydzy

1,53

1,43

0,99 kg3,2 kg

JAK ZROBIĆ KISZONKĘ Z TRAW RÓWNĄ WARTOŚCI

ENERGETYCZNEJ KISZONCE Z KUKURYDZY

UWAGA !!!!!Szacowana wielkość uzupełnienia w zależności od wartości energetycznej

kiszonki z traw -> Krowa 30 kg mleka - TMR 0,95 JPM/kg SM

Faza wegetacjiWartość energetyczna

kiszonki (JPM/kg SM)

Dodatek

paszy treściwej (kg)

Wartośćenergetyczna

dawki

pokarmowej(JPM/kg SM)

Początek

kłoszenia0,90 0,25 0,95

Pełnia kłoszenia 0,80 0,70 0,95

Początek

kwitnienia0,70 1,15 0,95

Pełnia

kwitnienia0,60 1,60 0,95

Gatunki traw – znaczny udział życic

Faza zbioru I – kłoszenie (10-15 maja)

czas odrostu II – 30 dni (10-15 czerwca),

czas odrostu III – 35 dni (15-20 lipca),

czas odrostu IV – 40 dni (20-25 sierpnia).

23

Sprzyjające warunki pogodowe -> 12 - 24 godziny podsuszania. Nie więcej!!

Złe warunki pogodowe -> zakiszanie bez podsuszania (zapewnić odpływ soków

lub drenaż słomą, ewentualnie jeśli ,,dokładamy pokos do pokosu” w tym

samym silosie, wtedy podsuszony materiał z poprzedniego zbioru zabsorbuje

nadmiar wody ze świeżej zielonki.

24

25

Duże zagęszczenie surowca - zakiszanie wilgotnych traw

zapewnia bardzo łatwe ubijanie,

Krótka sieczka - zbiór najlepiej sieczkarnią lub przyczepą z

nożami,

Dodatek kiszonkarski - preparat chemiczny z kwasem mrówkowym (+ 0,05 JPM; + 5-10% białka właściwego)

Zbiór prasą: podsuszanie powinno trwać 24 godziny, zgniot

minimum 180 kg SM/m3,masa balotu (1,2 x 1,2m;35% SM) - ok.

700 kg przy zawartości

27

LUCERNA JAKO GŁÓWNY KOMPONENT BIAŁKOWY DAWEK POKARMOWYCH OPARTYCH NA KUKURYDZY

29

PLON BIAŁKA OGÓLNEGO

(T/HA) W WARUNKACH

EUROPEJSKICH

JACQUES CAILLOT, 2008

30

2,3

1,4

0,8

0

0,5

1

1,5

2

2,5

Lucerna Rzepak Soja

SKŁAD CHEMICZNY ZIELONKI Z LUCERNY

LUCERNA TO TYLKO BIAŁKO ???

Biologicznie aktywne związki w liściach lucerny siewnej:

glikozydy saponinowe (2-3%), uwalniające w procesie hydrolizy wolne formy:

kwas medykagenowy (1), soyasapogenole A-F (2) i hederageninę

monosacharydy: arabinozę, galaktozę, kwas glukuronowy, glukozę, ramnozę i

ksylozę

[Newall i wsp. 1996; Oleszek i Jurysta, 1986; Gruenwald i wsp. 1999].

32

związki hydrofobowe z grupy roślinnych steroli, m.in.: β-sitosterol (główny składnik), kampesterol,

cykloartenol, α-spinasterol i stigmasterol.

związki polifenolowe o aktywności estrogennej: kumestany (kumestrol, lucernol,

satiwol, trifoliol) oraz izoflawonoidy: biochaninę A, daidzeinę, formononetynę i genisteinę

Witaminy A, B1, B6, B12, C, E, K,

β-karoten

związków mineralnych - sole wapnia, potasu, żelaza, manganu

33

związki izoflawonowe :

biochanina A, daidzeina, formononetyna i genisteina) oraz kumestany (kumestrol),

reprezentujące klasę fitoestrogenów

ze względu na podobieństwo do estradiolu - wykazują działanie zbliżone

do selektywnych modulatorów receptorów estrogenowych

34

SKŁAD CHEMICZNY (%SM) ZIELONEK Z LUCERNY (2017)

17,7

32,5

42,3

16,6

31,3

46

18,5

30,3

39,1

18,3

31,6

40,8

0

10

20

30

40

50

Białko ogólne Włókno surowe NDF

L1 L2 L3 L4 35

I pokos

SKŁAD CHEMICZNY (%SM) ZIELONEK Z LUCERNY (2017)

36

21,4

24,4

39,5

22,5 21,8

39,1

26,5

19,2

35,9

24,7

19,7

38,5

0

10

20

30

40

50

Białko ogólne Włókno surowe NDF

L1 L2 L3 L4

II pokos

Kiszonka z

lucernySoja

Cena 1 tony 321 zł 2000 zł

Zawartośćbiałka w 1 tonie

200 kg 450 kg

321 zł/200 2000 zł/450

Cena 1 kg białka 1,61 zł 4,44 zł

Wartość 1 kg białka

1 : 2,76

KONKURENCYJNOŚĆ

ABY LUCERNA I KONICZYNA BYŁY KONKURENCYJNYM ŹRÓDŁEM BIAŁKA

MUSZA BYĆ:

zbierane we wczesnej fazie - optymalnie ok. 20% (L) i 18% (K) białka

ogólnego (40% NDF)

niskie starty ilościowe białka – podsuszanie

niskie straty jakościowe białka - przebieg kiszenia (zagęszczenie; inhibitor

proteolizy)

ZAGROŻENIA PODCZAS ZAKISZANIA LUCERNY

Wysoka pojemnośćbuforowa

- wysoka zawartość białka

Niska zawartość cukrów

WSCWysoka zawartość NDF

właściwości fizyczne

WTÓRNA FERMENTACJA • kwas masłowy

• N-NH3 >10% N ogólnego

• straty energii• obniżone pobranie kiszonki

• przetrwalniki Clostridium

40

41

42

MATERIAŁ DO KISZENIA – TERMIN ZBIORU

I ZAWARTOŚĆ SUCHEJ MASY

Maksymalizacja wartości pokarmowej

kiszonki, jej jakości i

smakowitości

Zawartość suchej masy

Zbiór(obłamywanie liści)

Faza wegetacji

w czasie koszenia

ZAKISZANIE W SILOSACH Zbiór w fazie pączkowania

Zielonka przewiędnięt

a

Zbiór sieczkarnią(1-3 cm)

DWUFAZOWY SYSTEM ZAKISZANIA

Zbiór w fazie pączkowania

Kondycjoner

ZAKISZANIE NA PRYZMACH

Kwas

mrówkowy

Ubicie !

DWUFAZOWY SYSTEM ZAKISZANIA

Podsuszanie

40-45% suchej masy

(2 doby)

Źródło: www.claas.pl

DWUFAZOWY SYSTEM ZAKISZANIAPrasa

wysokiego

zgniotu z nożami

KONIECZNIE

Z DODATKIEM KWASU!

Koszt dodatku chemicznego do zakiszania

20 zł/t zielonki

20 zł/t zielonki = 100 zł/t suchej masy =

= 100 zł /200 kg białka = 0,50 zł na 1 kg

białka

• Poprawa jakości

białka o ok. 30%

• Poprawa wartości

energetycznej 5%

• Poprawa pobrania

kiszonki o 10%

1 kg białka kiszonki z lucerny

1,61 + 0,50 = 2,10 zł

LUCERNA : KONICZYNA CZERWONA

Jakość białka

PPO, białko właściwe

Wrażliwość białka na

zagrzewanie – ADIN

Wyższa strawność SO

Wyższa wartość energetyczna

Ilość białka

NPN

Cukry

Niższa strawność ,

Niższa wartość energetyczna

Zawartość mineralnych

Produkcja białka z ha

WYDAJNOŚĆ WYKORZYSTANIA AZOTU

DEWHURST I IN., 2003

N-m

leka/N

pasz

y (

%)

WYDAJNOŚĆ MLEKA (KG/DZIEŃ)

DEWHURST I IN., 2003

POBRANIE SUCHEJ MASY KISZONKI (KG/DZIEŃ)

DEWHURST I IN., 2003

MONITORING TERMICZNY BALOTÓW

REJESTRATRACJA TEMPERATURY 0-360 GODZ.

SQUIRELL (GRANT 2020) Z ELEKTRODAMI TERMISTOROWYMI (50T)

ZMIANY TEMPERATURY

W KISZONKACH

60

100

140

180

220

1 2 3 5 15 45 120

g·k

g-1

N o

góln

ego

dni

Lucerna

LNO

LNF

LWO

LWF

60

100

140

180

220

1 2 3 5 15 45 120

g·k

g-1

N o

góln

ego

dni

Koniczyna czerwona

KNO

KNF

KWO

KWF

Zmiana zawartości azotu nierozpuszczalnego w

kwaśnym detergencie (ADIN)

w kiszonkach

0

10

20

30

40

50

60

0

12

24

36

48

60

72

84

96

10

8

12

0

16

8

21

6

26

4

31

2

36

0

ºC

godz.

Lucerna

LNO

LNF

LWO

LWF

0

10

20

30

40

50

60

0

12

24

36

48

60

72

84

96

108

120

168

216

264

312

360

ºC

godz.

KNO

KNF

KWO

KWF

Koniczyna czerwona

OBLICZANIE STOPNIA ZAGĘSZCZENIA SUROWCA

W BALOTACH

Masa balotu

Zawartość SM zielonki

Wysokość 1,2 m

Średnica 1,2 m

Objętość= 3,14 x 0,6m x 0,6 m x 1,2 m =1,36 m3

• 500 kg x 40 % = 200kg SM

• 200 kg : 1,36 = 147 kg SM/ m3

• 700 kg = 280:1,36= 205 kg sm/m3

• Temp po 24godz= do 45 st C

ZAWARTOŚĆ AZOTU BIAŁKOWEGO W ZIELONKACH

Z LUCERNY, KONICZYNY CZERWONEJ

(G·KG-1 N OG.) PURWIN, FIJAŁKOWSKA, 2012

550

600

650

700

750

800

Lucerna

Koniczyna czerwona

świeża

podsuszona

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

niski zgniot niski zgniot + FA wysoki zgniot wysoki zgniot + FA

53,6 49,6

32,839,3

11,610,2

8,358,45

20,9 29

45,239,7

1,73 1 2,2 2,9312,1 10,1 11,5 9,75

C

B3

B2

B1

A

FRAKCJE BIAŁKA OGÓLNEGO KISZONEK Z LUCERNY

WG THE CORNELL NET CARBOHYDRATE AND PROTEIN SYSTEM

SKŁAD CHEMICZNY

ZIELONKI Z CAŁEJ

ROŚLINY

BADANIA WŁASNE – 11

CZERWCA 2016 R.

GatunekSucha masa

g/kg

Białko ogólne

g/kg SM

Łubin żółty 115 231

Łubin

wąskolistny121 201

Łubin biały 119 185

Wyka siewna 109 260

Bobik 111 218

Groch polny 109 257

Groch siewny 121 229

SKŁAD

WĘGLOWODANÓW

ZIELONKI Z CAŁEJ

ROŚLINY (G/KG SM)

BADANIA WŁASNE –

11 CZERWCA 2016 R.

Gatunek WSC NDF ADF ADL

Łubin żółty 132 300 256 36,5

Łubin

wąskolistny145 286 232 33,5

Łubin biały 114 336 284 43,2

Wyka

siewna30 416 348 59,9

Bobik 73 360 335 47,7

Groch

polny108 351 312 43,7

Groch

siewny99,1 396 341 59,0

JĘCZMIEŃ JARY 50% + WYKA JARA 10% + GROCH 20% +

PELUSZKA 20%

66% GROCH + 34% JĘCZMIEŃ JARY

pszenica 50% + owies 15% + bobik 20% + groch 15%

SUSZ Z LUCERNY

PRZESZŁOŚĆ CZY

PRZYSZŁOŚĆ???

68

PRODUKCJA SUSZU

konserwacja+ efekt by-pass

wystandaryzowany produkt o wymaganych parametrach

pasza dla rożnych gatunków zwierząt

pasza rozdrobniona, łatwa do zastosowania

69

SUSZ Z LUCERNY A ŻĄDANIA KONSUMENTÓW

Produkt ekologiczny - niska chemizacja

GMO- wolny

Produkt prozdrowotny – omega 3 w mleku

70

71

72

73

74

75

76

77

78

79

80

81

82

83

84

85

SKŁAD BIAŁKA OGÓLNEGO SUSZU Z LUCERNY

bezpośrednie suszenie podsuszanie na polu po ekstrakcji soku

B og g SM 204 160 153

NPN g/ kg N 253 277 206

NDIN g/kg N 324 331 273

ADIN g/kg N 86 95 82

B1 28 31 35

B2 395 390 475

B3 238 218 190

86

87

JAKOŚĆ BIAŁKA

PaszaLizyna TJ [%BTJE] Metionina TJ [%BTJE] BTJP g

Lucerna susz 6,72 1,78 83

Lucerna kiszonka 6,96 1,78 38

Życica wielokw.

susz6,56 2,10 33

Życica wielokw.

kiszonka 7,02 2,08 17

Soja 46% bog. 6,89 1,54 193

Rzepak 6,78 1,99 103

Kukurydza susz 6,70 1,92 22

88

ATUTY SUSZU

produkcja suszu z lucerny wpisuje się strategie zazielenienia

uznana jakość lucerny jako paszy

wydajna produkcja białka roślinnego

biodywersyfikacja

doskonały przykład produktu bez GMO

produkt kompletnie wytwarzany wg standardów HACCP

rozwój lokalnej produkcji

89

A MOŻE………….

Najtańsza,

Najkrótsza,

Najuczciwsza

droga do mleka bez GMO to:

90

DZIĘKUJĘZA UWAGĘ

91