8/18/2019 Berzansko Poslovanje i Finansijske Usluge2015-2016

1/26

 Silabus kursa

dr. sci. Meldina Kokorović Jukan, docent

UNO “Finansije i finansijska politika”E-mail: meldina.kokorovic@untz.ba

8/18/2019 Berzansko Poslovanje i Finansijske Usluge2015-2016

2/26

Pojmovno određenje berzi vrijednosnih papira

Vrste berzi vrijednosnih papira (berze na novčanom tržištu, berze na tržištukapitala i berze na tržištu derivata)

Identifikovanje aktera u berzanskim poslovima (brokeri, dileri, marketmakeri )

Identifikovanje i elaboracija faza berzanskog ciklusa (listiranje vrijednosnihpapira, trgovanje vrijednosnim papirima i poravnanje transakcija

Pravna regulativa berzanskog poslovanja

Strategije trgovanja na berzama (formiranje portfolia vrijednosnih papira,fundamentalna i tehnička analiza vrijednosnih papira, modeli kretanja cijenavrijednosnih papira)

Tumačenje i značaj berzanskih indeksa u kontekstu donošenja odluka o

formiranju portfolia vrijednosnih papira Manipulacije na berzama (insajderska trgovina, etc .)

Berzanski krahovi kroz historiju i njihovo značenje

Analiza berzanskog poslovanja odabranih berzi vrijednosnih papira u SAD-ui Evropi

Analiza berzanskog poslovanja u Bosni i Herecegovini (SASE i BLSE) i

državama regiona (Hrvatska, Srbija, Slovenija, etc .)

8/18/2019 Berzansko Poslovanje i Finansijske Usluge2015-2016

3/26

PREDISPITNE OBAVEZE – 70 bodova

◦ Dva testa (2×20 = 40) I test-6. april 2016. godine

 II test-18. maj 2016. godine

◦ Aktivnost – dolasci na predavanja (5)◦ Seminarski rad, izrada i prezentacija (25)

ZAVRŠNI ISPIT – 30 bodova

8/18/2019 Berzansko Poslovanje i Finansijske Usluge2015-2016

4/26

Kokorović Jukan, M – Berze i berzansko poslovanje,priručnik za izučavanje

Miskin F.C., Eakins S.G. 2005 Finansijska tržišta +

institucije, četvrto izdanje, MATE, Zagreb

Vasiljević B. 2005 Osnovi finansijskih tržišta, Zavet,Beograd

Odabrani članci i studije

8/18/2019 Berzansko Poslovanje i Finansijske Usluge2015-2016

5/26

Rb. Naziv teme   Datumi

1   Najpoznatije berze vrijednosnih papira na svijetu   30.03.

2   Pravna regulativa berzanskog poslovanja   30.03.

3   Funkcije i nadležnosti Komisija za vrijednosne papire   30.03.

4

Uvrštavanje vrijednosni papira na berzu (listing) - pravila za  uvrštavanje  na

odabranim berzama   30.03.

5   Informisanje na berzi – berzanski izvještaji   30.03.

6   Nedozvoljeno ponašanje članova berze i brokera   20.04.

7   Identifikovanje aktera u berzanskim poslovima - broker, dileri i market maker -i   20.04.

8   Registar vrijednosnih papira   20.04.

9   Društva za upravljanje investicionim fondovima   20.04.

10   Manipulacije na berzama (insajderska trgovina, et c .)   27.04.

11Tumačenje   i   značaj   berzanskih indeksa u kontekstu   donošenja   odluka oformiranju portfolia vrijednosnih papira   27.04.

12

Strategije trgovanja na berzama (formiranje portfolia vrijednosnih papira,

fundamentalna i   tehnička   analiza vrijednosnih papira, modeli kretanja cijena

vrijednosnih papira)   27.04.

13   Berzanski krahovi kroz historiju i njihovo značenje   27.04.

14   Sarajevska berza vrijednosnih papira   11.05.

15   Banjalučka berza hartija od vrijednosti   11.05.

16   Manipulacije na berzama – Prevara u Societe General banci (Jerome Kenivel) 11.05.

17   Manipulacije na berzama (Sarajevska berza vrijednosnih papira) 11.05.

18   Insajderska trgovina – Madoffova ponzi shema 11.05.

19   Insajderska trgovina – Primjer sa Wall Street -a 25.05.

20   Berzanski indeksi – Dow Jones indeksi, S&P500  i Nasdaq    25.05.

21   Berzanski indeksi – Indeksi Sarajevske berze   25.05.

22

Teorije upravljanja portfoliom ( E. Fama EHM, Sharp – CAPM, H. Markovitz –

Moderna teorija portfolia)   25.05.

23   Warren Buffett – Najuspješnije investicijske strategije 25.05.

8/18/2019 Berzansko Poslovanje i Finansijske Usluge2015-2016

6/26

  UVOD U BERZE I BERZANSKO POSLOVANJE

- mikrostruktura finansijskih tržišta (finansijski sistem)

- pojam, historijat, specifičnosti i vrste berzi

dr. sci. Meldina Kokorović Jukan, docent

UNO “Finansije i finansijska politika”E-mail: meldina.kokorovic@untz.ba

8/18/2019 Berzansko Poslovanje i Finansijske Usluge2015-2016

7/26

U funkcionisanju svake tržišne ekonomije finansijski sistem (sektor) imacentralnu ulogu.

On obezbJeđuje transfer kapitala između realnih sektora ekonomije – sektoradržave, stanovništva i preduzeća.

Osnovne funkcije koje finansijski sektor treba efikasno da realizuje susljedeće:

◦ treba da obezbijedi i garantuje adekvatno funkcionisanje sistema plaćanja,

◦ mora olakšati alokaciju i efikasan transfer resursa tokom vremena,◦ mora obezbijediti adekvatnu kontrolu rizika,

◦ mora omogućiti emitovanje vrijednosnih papira, koje dalje omogućavajufinansiranje projekata nefinansijskog sektora,

◦ mora pružiti   informacije o cijeni finansijskih aktiva za koje je javnostzainteresovana.

8/18/2019 Berzansko Poslovanje i Finansijske Usluge2015-2016

8/26

Transfer se vrši putemtzv. kvalitativnih elemenata finansijskog sistema:

a) Finansijske institucije

b) Finansijski instrumenti

c) Finansijska tržišta

8/18/2019 Berzansko Poslovanje i Finansijske Usluge2015-2016

9/26

Finansijskiintermedijari

Štediše- kreditoriDomaćinstvaPreduzećaVladaIno sektor

Dužnici – potrošačiPreduzećaVladaDomaćinstvaIno sektor

SREDSTVA SREDSTVA

SREDSTVAFinansijska

tržišta

INDIREKTNO FINANSIRANJE

DIREKTNO FINANSIRANJE

SREDSTVA

8/18/2019 Berzansko Poslovanje i Finansijske Usluge2015-2016

10/26

Funkcija finansijskih institucija je da prikupljaju novčana sredstva i da ihusmjeravaju u finansijske plasmane i vrše finansijske usluge.

Finansijski posrednici su privredna društva čija je osnovna djelatnost dapružaju usluge svojim klijentima u vezi sa kretanjima finansijskihinstumenata i proizvoda na finansijskim tržištima.

Ovdje ubrajamo:

- bankarske institucije,

- finansijske posrednike

- trezor ...

- osiguravajuća društva- penzione fondove- investicione fondove

8/18/2019 Berzansko Poslovanje i Finansijske Usluge2015-2016

11/2611

Prema osnovnoj funkciji novca i karaktera obaveze koju predstavljaju imamo:

- Instrumente plaćanja

- Instrumente u kreditnoj funkciji – Instrumenti trgovačkog kredita

- Instrumente bankarskog kredita

- Dugovne instrumente - obveznice- Svojinske instrumente - dionice

8/18/2019 Berzansko Poslovanje i Finansijske Usluge2015-2016

12/26

Finansijsko tržište predstavlja mjesto gdje se susreću ponuda i tražnja zafinansijskim instrumentima.

Uloge finansijskih tržišta:

◦   lokacija štednje– transfernu funkciju obavlja kao primarno finansijsko

tržište◦   Likvidnost finansijskih instrumenata – sekundarno finansijsko tržište

◦ Utvrđivanje cijene finansijskih instrumenata

◦ Smanjivanje transakcionih troškova (postavljanjem pravila,

strandardizacijom trgovanja na tržištima, garantovanjem izvršenjazaključenih transakcija itd.)

◦  Informativna funkcija – daje informacije o cijeni VP, obimima njihovogtrgovanja, fluktuacijama cijena itd.

8/18/2019 Berzansko Poslovanje i Finansijske Usluge2015-2016

13/26

Pojam berze:

tržište vs finansijska institucija

-

Berza je organizovano tržište na kome se trguje

određenim vrstama roba.

- U institucionalnom smislu, berza je poslovni objekat u

kome se trguje berzanskim materijalom.

Prema Zakonu o tržištu vrijednosnih papira Federacije BiH („Službene novineFederacije BiH“ broj 85/08, član 133.), berze vrijednosnih papira su

definisane kaodruštva koja se osnivaju s ciljem

stvaranja uslova i organizovanja povezivanja

ponude i potražnje vrijednosnih papira radi

kupovine i prodaje vrijednosnih papira trgovanje

vrijednosnim papirima) i postizanja najbolje cijene.

8/18/2019 Berzansko Poslovanje i Finansijske Usluge2015-2016

14/26

Vrste berzi prema predmetu poslovanja:

1.   robne ili produktne berze i berze usluga, na kojimase trguje  različitim robama i uslugama

2.   finansijske berze koje mogu biti:

a. Univerzalneb. Specijalizovane

Univerzalne berze – sve vrste vrijednosnih papira

Specijalizovane berze   –  samo određeni berzanski materijal

(berze VP-a, devizne berze, berzezlata, finansijski derivati,  etc .)

8/18/2019 Berzansko Poslovanje i Finansijske Usluge2015-2016

15/26

1.   Berze vrijednosnih papira na tržištu novca, nakojima se trguje   kratkoročnim   vrijednosnimpapirima

2.   Berze vrijednosnih papira na tržištu kapitala,na kojima se trguje   dugoročnim  vrijednosnimpapirima, a koje se   još nazivaju i berze efekata

ili efektne berze

3.   Berze na terminskim tržištima

8/18/2019 Berzansko Poslovanje i Finansijske Usluge2015-2016

16/26

14. vijek –◦ Meltački trgovici – Venecija, Italija

◦  Van der Buerse - Briž, Belgija

Orignalni naziv berza (franc bourse ) bio vezan za trg ili

mjesto na kome se obavljala trgovina

Sredina 15. vijeka - prva berza (u institucionalnomsmislu) osnovana u Anversu u Belgiju

u 16. vijeku osnovana je berza u Parizu u 17. vijeku berza u Londonu.

 TEK 19. vijek 1817. godina ) NYSE

8/18/2019 Berzansko Poslovanje i Finansijske Usluge2015-2016

17/26

8/18/2019 Berzansko Poslovanje i Finansijske Usluge2015-2016

18/26

8/18/2019 Berzansko Poslovanje i Finansijske Usluge2015-2016

19/26

8/18/2019 Berzansko Poslovanje i Finansijske Usluge2015-2016

20/26

14. vijek – dvije priče◦   Venecija

◦  Van der Buerse - Briž, Belgija

Orignalni naziv berza (franc bourse ) bio vezan za trg ili

mjesto na kome se obavljala trgovina

Sredina 15. vijeka - prva berza (u institucionalnomsmislu) osnovana u Anversu u Belgiju

u 16. vijeku osnovana je berza u Parizu u 17. vijeku berza u Londonu.

 TEK 19. vijek 1817. godina ) NYSE

8/18/2019 Berzansko Poslovanje i Finansijske Usluge2015-2016

21/26

Stvaranje kontinuiranog i likvidnog tržišta

Stvaranje uslova za formiranje objektivne tržišne cijene finansijskih

instrumenata

Funkcija berze u informisanju i zaštiti investitora

Indirektna pomoć u finansiranju privrede

Predviđanje privrednih kretanja

8/18/2019 Berzansko Poslovanje i Finansijske Usluge2015-2016

22/26

Specifičnosti berzanskog poslovanja 1)

1.

Poslovanje na berzi se odvija po strogim i unaprijed

utvrđenim pravilima

2.

Rad berze se odvija na sastancima koji se

održavaju u tačno određeno vrijeme

8/18/2019 Berzansko Poslovanje i Finansijske Usluge2015-2016

23/26

Specifičnosti berzanskog poslovanja 2)

3.

Berzanske poslove ne mogu obavljati svi subjekti,

nego samo za to ovlašteni berzanski predstavnici i

posrednici

4. Članovi berze mogu biti samo registrovani

berzanski posrednici ili berzanski trgovci

5.

Svi poslovi berze se obavljaju pod nadzorom

berzanskih organa i uprave, te države i njenih

organa Komisije za vrijednosne papire i SRO)

8/18/2019 Berzansko Poslovanje i Finansijske Usluge2015-2016

24/26

Prema načinu osnivanja:◦ Anglosaksonski tip berze◦ Evropsko-kontinentalni tip berze

◦ Mješoviti tip berze

Prema načinu trgovanja:◦ Tradicionalne berze (berze na parketu)

◦ Elektronske berze

U zavisnosti od vrste berzanskih poslova kojipreovlađuju u ukupnim poslovima:

◦ Promptne

◦ Terminske berze

8/18/2019 Berzansko Poslovanje i Finansijske Usluge2015-2016

25/26

Berzansko poslovanje

poslovi koji se obavljaju na berzi)

- registracija vrijednosnih papira na berzi

 LISTING)

- utvrđivanje kursa / cijene vrijednosnih papira

 KOTACIJA)

- trgovanje vrijednosnim papirima

- izvršavanje svih obaveza učesnika po

osnovu zaključenih ugovora

 CLEARING AND SETTLEMENT)

- informisanje javnosti o poslovanju berze

 BERZANSKI IZVJEŠTAJI)

8/18/2019 Berzansko Poslovanje i Finansijske Usluge2015-2016

26/26

Pitanja ???