Bert Bammens Corry Haelewyn voor palliatieve

Vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met nierfalen

Bert BammensCorry Haelewynvoor palliatieve referentiegroep nefrologie

Renal replacement therapies:hemodialysis

peritoneal dialysiskidney transplantation

Treatment options for kidney failure

Modern times, new challenges+ 75 yearsfastest growing subpopulation of CKD5D+ 65 yearslargest subpopulation of CKD5D

ERA-EDTA Registry Annual Report 2016

Toezichtsrapport NBVN dialysecentra 2019

Modern times, new challenges

“Conservative Kidney Management”

Davison et al. Kidney Int 88: 447-459, 2015


Uit het leven gegrepen…Een 75-jarige man met diabetes is rolstoelgebonden na een hersenbloeding en zo goed als blind. Hij is voor zijn verzorging aangewezen op hulp van anderen en verblijft in een rustoord.

Hij heeft een ernstige nierinsufficiëntie, waardoor hij binnen korte termijn nierfunctie vervangende behandeling zal nodig hebben.

Hij verkiest echter dergelijke behandeling niet te starten.

Uit het leven gegrepen…Een 75-jarige man met diabetes is rolstoelgebonden na een hersenbloeding en zo goed als blind. Hij is voor zijn verzorging aangewezen op hulp van anderen en verblijft in een rustoord.

Hij heeft een ernstige nierinsufficiëntie, waardoor hij binnen korte termijn nierfunctie vervangende behandeling zal nodig hebben.

Hij verkiest echter dergelijke behandeling niet te starten.

Niet starten is écht“Conservative Kidney Management”

Een patiënte is op 84-jarige leeftijd gestart met dialyse.

Ze heeft altijd veel twijfels gehad over het comfort, toekomstperspectief en levenskwaliteit, maar heeft uiteindelijk de stap gezet, mede op vraag van familie.

Ze voelt zich meestal slecht na dialyse met nausea en braken. Ook verdraagt ze sommige medicamenten slecht.

Ze stelt de vraag om te stoppen met dialyse.

Uit het leven gegrepen…

Een patiënte is op 84-jarige leeftijd gestart met dialyse.

Ze heeft altijd veel twijfels gehad over het comfort, toekomstperspectief en levenskwaliteit, maar heeft uiteindelijk de stap gezet, mede op vraag van familie.

Ze voelt zich meestal slecht na dialyse met nausea en braken. Ook verdraagt ze sommige medicamenten slecht.

Ze stelt de vraag om te stoppen met dialyse.


Stoppen vraagt ook om“Conservative Kidney Management”

“Conservative Kidney Management” = “not start” & “stop” RRT

Davison et al. Kidney Int 88: 447-459, 2015


RPA (ASN) Working Group (2000, 2010)

Clinical Practice Guideline on Shared Decision-Making in the AppropriateInitiation of and Withdrawal from Dialysis

Galla J Am Soc Nephrol 11: 1340-1342, 2000Levine Am J Kidney Dis 37: 1081-1091, 2001

Multidisciplinary working group

Clinical practice guideline with19 recommendations (10 adult, 9 pediatric)a rationale and suggestions for implementationreferences and prognostic tables

Ethical considerationsin dialysis decision-making

Consider/respect patient preferences.


Ethical principle n° 2

Evaluate/assess medical benefit/harm.Inform the patient.

Ethical principle n° 1

Functional status of elderly adults before and after initiation of dialysisKurella et al. N Eng J Med 361: 1539-1547, 2009

Dialysis in elderly: benefit?

mean age 73.4y

Choosing not to dialyse: evaluation of planned non-dialyticmanagement in a cohort of patients with end-stage renal failureSmith C et al. Nephron Clin Pract 95: c40-c46, 2003

Study of factors associated with recommendation of palliative approach vs. start of dialysis (by multidisciplinary assessment)

Comparison of outcome of the different groups


Smith C et al. Nephron Clin Pract 95: c40-c46, 2003


Is maximum conservative management an equivalent option to dialysis for elderly patients with significant comorbid disease?Carson RC et al. Clin J Am Soc Nephrol 4: 1611-1619, 2010

Outcome in +70y choosing MCM vs. RRTAll high comorbidity



Carson RC et al. Clin J Am Soc Nephrol 4: 1611-1619, 2009


Smith C et al. Nephron Clin Pract 95: c40-c46, 2003

Shared decision-makingInforming patientsEstimating prognosisAdvance care planningWithholding or withdrawing dialysisSpecial patient groupsTime-limited trialsConflict resolutionPalliative careGood communication


Advance care planning

Vroegtijdige zorgplanningbij patiënten met nierfalen

“niet start” of “stop”in welke omstandigheden, situaties?

DNR 0, 1, 2, 3in welke omstandigheden, situaties?

wie betrekken?in welke omstandigheden, situaties?

Initieel “Verlengde zorg”beperkt tot chronische hemodialyse

Actueel “Palliatieve referentie groep nefrologie”overkoepelend dienst nefrologie


“Palliatieve referentie groep nefrologie”Uit het leven gegrepen…

VerpleegkundigePsycholoogSociaal werkerArts

Corry Julie Katrien Jolien Mieke Birgit

Joke Emilie Rachel Ilona Bert

Vroegtijdige zorgplanning nefrologie UZ Leuven

Twee stromen:

“Ad hoc” (reeds “jaren” lang)

Systematische benadering voor alle patiënten instroom centrum hemodialyse instroom peritoneale dialyse, thuis hemodialyse instroom transplantatie predialyse (ikv conservatief management)

Enkele getallen (referentieperiode januari t.e.m. oktober 2019)

- Systematische opvolging bij 51 patiënten die startten met hemodialyse- 16 patiënten gaven expliciete voorkeur - voor 35 patiënten wordt het pad nog verfijnd

- 15 geregistreerde “ad hoc” gesprekken

- Sinds oktober werd de werking uitgerold naar de andere therapievormen (thuistherapieën, transplantatie)


Procesflow systematische benadering

Start HD

+ 2 wk + 3-6 mnd

Verdiepend gesprek

+ 6-12 mnd

Eventuele extra opvolging

1. 4. 5…3.2.


Leercurve / aandachtspunten

- Vormingsnood binnen het PRG-team

- Elk antwoord van de patiënt is goed

- Sinds kort uitrol naar alle nefrologische therapievormen

- Systematische werking implementeren in het volledige team nefrologie


‘Nephrologists should not learn to ‘just say no’.They should learn to explain the pluses andminuses of dialysis clearly, give patients and theirfamilies the time necessary to help them make areasonable decision about initiating or continuingtreatment’.

N.G. Levinsky

Thank you!

and other aspects of their care.

Teams

Documents

Bert Bammens Corry Haelewyn voor palliatieve