Gewoon een speciale school

De Berkenschutse is een school voor speciaal onderwijs. Een unieke school met bijzon-dere kinderen en zeer betrokken en bevlogen medewerkers. Een school waar kwetsbare kinderen zichzelf mogen en kunnen zijn. Waar zij zich zeker en vertrouwd voelen en waar zij alle kansen krijgen om hun talenten, groot of klein, te ontwikkelen. Op onze school zijn zij niet het buitenbeentje, maar gewoon een klasgenoot. Dat hele gewone, juist dat maakt De Berkenschutse speciaal. Dat zorgt er niet alleen voor dat kinderen het beste uit zichzelf naar boven halen. Ook garandeert het ouders dat een kind helemaal op zijn plek is in een omgeving met professionele begeleiding en medische ondersteuning. Het antwoord op de vraag aan ouders 'Vindt u dat De Berkenschutse uw kind moet voorbereiden op een terugkeer naar het regulier onderwijs' spreekt in dit verband boekdelen. Meer dan 75% zei hierop nee: 'Ik ben blij dat mijn kind eindelijk een plek heeft gevonden waar het zich thuis, veilig en gelukkig voelt'. Ondanks deze lovende uitspraak, richt De Berkenschutse zich voor een belangrijk deel ook op wat een kind nodig heeft om binnen het reguliere onderwijs te functioneren. Onze expertise stelt ons in staat kinderen (en de school) begeleiding te bieden waardoor bepaalde leerlingen regulier onderwijs kunnen volgen. Bovenal is en blijft De Berkenschutse een gezellige en warme school. Werkdruk, bezuinigingen en het toene-mende belang dat de overheid stelt aan leeropbrengsten en resultaten doen daar niets aan af. Datzelfde geldt voor de wijziging in het landelijk onderwijsbeleid. De begeleiding van leerlingen die extra zorg nodig hebben binnen het reguliere onderwijs (ambulante begeleiding) wordt vormgegeven vanuit de zogenaamde samenwerkingsverbanden passend onderwijs waarin zowel scholen voor regulier als speciaal onderwijs deelnemen. Het is de bedoeling dat alle leerlingen die in zo'n samenwerkingsverband naar school gaan, ook in en door zo'n verband geholpen worden als er onderwijsproblemen zijn. Voor langdurig zieke kinderen betekent dit dat de dienst ambulante begeleiding afspraken moet maken met de nieuw op te richten samenwerkingsverbanden in de regio. Dit geldt - gelukkig - niet voor kinderen met epilepsie. Hun ouders, artsen en de nieuwe samenwerkingsverbanden in heel Nederland kunnen straks nog steeds (kosteloos) aankloppen bij het Landelijk Werkverband Onderwijs en Epilepsie voor onderwijskundige begeleiding. Aangezien De Berkenschutse een (boven)regionaal verzorgingsgebied heeft, zullen wij als relatief kleine onder-wijsinstelling tot diverse samenwerkingsverbanden moeten toetreden. Dit vraagt een extra inspanning om onze positie in te nemen. Maar het biedt tevens kansen en uitdagingen om ons sociaal-maatschappelijke en onder-wijskundige netwerk te versterken en de meerwaarde van onze expertise in praktijk te brengen. Met andere woorden: om gewoon die speciale school te blijven!

Bram KrolDirecteur onderwijs

Inhoud

Het beste onderwijs voor elk kind 4

Leerroutes 4

Wettelijk kader VSO 5

Speciaal Onderwijs 5

Voortgezet Speciaal Onderwijs 8

De maatschappelijke meerwaarde van kennis en ervaring 14

Arbeidsonderzoek en training 14

Externe stages 14

Op weg naar een baan 15

Dienst Ambulante Begeleiding 15

Steunpunten Onderwijs en Epilepsie 18

Collegiale consultatie 18

Onderwijskundige spreekuren 18

Steunpuntscholen 18

Voorlichting 18

Fijnmazig netwerk van samenwerkingspartners 19

Kempenhaeghe 19

Landelijk Werkverband Onderwijs en Epilepsie 22

Kentalis: Dagbehandeling Autisme (DBA) 22

Dr. Leo Kannerhuis 22

De bestuurlijke organisatie 26

Organogram De Berkenschutse 26

De Berkenschutse in cijfers 27

Aantal leerlingen 27

Uitstroomgegevens 27

Aantal medewerkers 30

Financiële postitie van De Berkenschutse 30

De Berkenschutse is een school voor (voortgezet) speciaal onderwijs voor langdurig zieke leerlingen (LZK), waaronder ook de leerlingen met epilepsie. De school valt binnen het zogenaamde Cluster 3 onderwijs. Door onze hechte relatie met epilepsiecentrum Kempenhaeghe zijn wij van oudsher gespecialiseerd in onderwijs voor en begeleiding van leerlingen met epilepsie. Naast leerlingen met epilepsie bezoeken ook leerlingen met andere (chronisch) somatische aandoeningen De Berkenschutse. De Berkenschutse biedt bovendien een vertrouwde en betrokken leerom-geving aan leerlingen met een ZML-beschikking (zeer moeilijk lerenden). Dit zijn leerlingen die zowel epilepsie, als een somatische en verstandelijke beperking hebben. ZML-leerlingen zonder epilepsie uit de directe omgeving van de school, zijn eveneens thuis op De Berkenschutse. Dit geldt ook voor meervoudig gehandicapte leerlingen (MG). De Berkenschutse

biedt daarnaast onderwijs voor leerlingen met een autisme spectrum stoornis (ASS) vanaf 12 jaar die HAVO of VWO volgen. Door de grote diversiteit aan leerlingen is De Berkenschutse een bijzonder kleurrijke school. Van peuters tot jong volwassenen, van kinderen met epilepsie of vormen van een autisme spectrum stoornis (ASS) tot leerlingen met (ernstige) somatische aandoeningen. Een ding hebben ze echter gemeen: ze kunnen allemaal rekenen op het beste onderwijs, toegespitst op zijn of haar specifieke situatie en niveau.

LeerroutesOm het beste onderwijs voor alle leerlingen te garanderen is dit vormgegeven in zeven leerroutes. Deze leerroutes zijn opgebouwd naar niveau (leerlij-nen) en gericht op een eindperspectief met drie uitstroomprofielen: dagbesteding, arbeid en vervolg-onderwijs.

Het beste onderwijs voor elk kind

Leerroute: Gericht op: Uitstroomprofiel: Eindperspectief: Leerroute onderwijs/zorg

Individu Dagbesteding Belevingsgerichte dagbesteding

Leerroute a Individu Dagbesteding Belevingsgerichte dagbesteding Leerroute b Deelname aan de samenleving Dagbesteding Taak- of activiteitgerichte dagbestedingLeerroute c Integratie in de samenleving Dagbesteding Arbeidsmatige dagbesteding of

beschermde arbeidLeerroute d Integratie en participatie in de samenleving Arbeid Loonvormende arbeidLeerroute e Diplomagericht (VMBO) Vervolgonderwijs MBO of arbeidLeerroute f Diplomagericht (HAVO/VWO) Vervolgonderwijs MBO, HBO, WO

4

Het beste onderwijs voor elk kind

Wettelijk kader VSOBinnen de wetgeving (V)SO zijn vier aspecten zeer belangrijk:- Het werken met verplichte uitstroomprofielen; - Het werken met een ontwikkelingsperspectief in

plaats van een handelingsplan;- Het werken met kerndoelen voor vakken en leerlijnen; - Het opbrengstgericht werken.

UitstroomprofielenHet VSO werkt op basis van drie uitstroomprofielen:- Dagbesteding- Arbeid- Vervolgonderwijs

Ontwikkelingsperspectief (OPP)Het OPP wordt in samenspraak met ouders opge-steld. Dit bevat kortweg het eindperspectief van de leerling en op welke wijze dit behaald gaat worden, uiteraard afgestemd op de mogelijkheden en beper-kingen van de leerling.

Kerndoelen en leerlijnenVoor het SO en het VSO bestaan wettelijk vastge-stelde kerndoelen. Het gaat zowel om vakspecifieke als om leergebiedoverstijgende kerndoelen. Om een

kerndoel te bereiken, zijn leerroutes en leerlijnen opgesteld.

Opbrengstgericht werkenDe Berkenschutse moet zijn – van te voren geformu-leerde - opbrengsten aantonen aan de inspectie en aan ouders. Het onderwijs wordt daarom doelgericht vormgegeven: wat willen we in de komende periode bereiken en hoe meten we dat?

Speciaal Onderwijs (S.O.)De afdeling S.O. richt zich op leerlingen in de leeftijd tot circa 12 jaar. De klassen zijn samengesteld vanuit de leerroutes b,c,d,e, op basis van leeftijd, uitstroom-perspectief, capaciteiten, sociaal-emotionele ontwikkeling, ontwikkelingsniveau/didactisch niveau en begelei-dingsbehoefte. Voor de leerlingen van 4 tot 7 jaar zijn er de kleuterklassen, waarna een passende leerroute voor de leerlingen wordt gekozen. Het uitstroomper-spectief, gericht op het voortgezet onderwijs, loopt uiteen van VSO-ZMLK tot VMBO-t en incidenteel ook HAVO. De leraar wordt in de klas ondersteund door een assistent met daaromheen een netwerk van intern begeleiders, orthopedagogen, remedial teachers, vakdocenten, therapeuten, verpleegkundigen en schoolmaatschappelijk werkenden.

5

Kim (16 jaar) is sinds haar komst naar De Berkenschutse enorm gegroeid. Dat zeggen niet alleen haar leraren, maar dat vindt ze ook zelf. “Ik volg vmbo Zorg en Welzijn. Aan de hand van thema’s en praktijkopdrachten leren we vakken als ver-zorging en koken. Over mijn cijfers maak ik me niet zo druk. Dat komt wel goed. Maar omdat ik epilepsie heb en symptomen van autisme is extra begeleiding voor mij belangrijk. Op De Berkenschutse is die begeleiding er voor mij. Als iets bijvoor-beeld niet goed gaat, dan leggen ze uit hoe je dat kunt verbeteren. Daar nemen ze de tijd voor. Ook de goede dingen krijgen alle aandacht. Het is ook heel prettig dat iedereen begrijpt wat het betekent om epilepsie te hebben. Mijn doel is om volgend jaar naar het MBO te gaan. Daarvoor moet ik natuurlijk wel eerst mijn vmbo-diploma halen. Zonder De Berkenschutse zou me dat niet lukken en daar ben ik ze echt dankbaar voor!”

Mede om het resultaat te verhogen, is er veel aandacht voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen. Nogal wat leerlingen van De Berken-schutse hebben weinig zelfvertrouwen of bijvoorbeeld een negatief zelfbeeld. Door middel van kringgesprek-ken, drama, training en het inspelen op alledaagse gebeurtenissen werken we actief aan het zelfvertrou-wen en de eigenwaarde van de kinderen. Niet de beperkingen, maar juist de mogelijkheden en kansen van een kind staan voorop!

De (ortho)pedagogische en (ortho)didactische aanpak richt zich op het verwerven en toepassen van kennis en vaardigheden, zodat kinderen leren hun eigen rol te vervullen in de maatschappij. Er is sprake van doorlopende leerlijnen van onderbouw (kleuters) tot bovenbouw (eindgroepen). Naast vaste leermethodes voor taal, lezen, schrijven, rekenen en wereldoriëntatie, wordt gewerkt vanuit zorgvuldig gekozen thema’s. De leerlingen verkennen en ontdekken de wereld met hun eigen onderzoeksvragen, uitgedaagd en begeleid door de leerkracht. De ‘echte’ wereld zoeken we op of creëren we binnen de veilige omgeving van De Berkenschutse waarbij we inspelen op leerstof,

zelfstandigheid, taakgerichtheid en het nemen van verantwoordelijkheid en initiatief. Leerlingen die in de bovenbouw zitten, worden voorbereid op het voort-gezet onderwijs. Zij bezoeken andere scholen en maken kennis met de afdelingen VSO van De Berkenschutse. Ook de ouders worden in dit traject meegenomen.

Voortgezet Speciaal Onderwijs cluster 3 (VSO, vanaf 12 jaar)

Leerroutes onderwijs/zorg, a en b De leerroutes onderwijs/zorg, a en b zijn gericht op het toepassen van kennis en vaardigheden in de praktijk als voorbereiding op de toekomst van de leerling. Binnen dit onderwijs staan de leerlijnen sociale competentie, leren leren, werken, wonen en vrije tijd, mondelinge taal, rekenen, lichamelijke opvoeding, muziek en drama centraal. Een leerlijn schetst heel nauwkeurig, stap voor stap, de ontwik-keling die leerlingen doormaken om een duidelijk omschreven einddoel te bereiken. Een leerlijn is daarmee dus een praktisch handvat voor het

Het beste onderwijs voor elk kind

8

9

bepalen van onderwijsaanbod dat naadloos aansluit bij het niveau van elk kind. In leerroute onderwijs/zorg a leren kinderen door voor- en nadoen, concrete beleving en gericht zijn op zichzelf en de directe omgeving. Deze leerlingen gaan later wonen in 24-uurs zorg met intensieve begeleiding en dagbesteding, gericht op beleving en activering. In leerroute b staat centraal dat leerlingen zelfstandig aan de slag kunnen na mondelinge toelichting, rekening kunnen houden en kunnen samenwerken met anderen en onder begeleiding kunnen functio neren in de maatschappij. Zelfredzaamheid en zelfstandigheid spelen een steeds belangrijkere rol. Deze leerlingen wonen (of gaan wonen), al dan niet binnen 24-uurs zorg, in ieder geval onder begeleiding. Hun dagbesteding is vooral gericht op activering en arbeidsmatige activiteiten.

Leerroute c en d Leerlingen die de leerroute c volgen, worden voorbe-reid op (arbeidsmatige) dagbesteding. De leerroute d is gericht op werken. Bij de voorbereiding op (arbeidsmatige) dagbesteding en arbeid speelt ons Arbeidsonderzoek en trainingscentrum (AOT) een belangrijke rol. Tijdens de tweejarige onderbouw besteden beide leerroutes nog veel aandacht aan de uitbreiding en het oefenen van Nederlands, rekenen en wiskunde en culturele maatschappelijke vorming. Ook oriënteren de kinderen zich op de praktijkvakken koken/facilitaire dienstverlening, techniek en landbouw. Vervolgens komt het accent meer te liggen op twee van de drie praktijkvakken. Gaandeweg de midden-bouw maakt iedere leerling een keuze voor één praktijkvak. In zowel de onder- als middenbouw volgen ook alle leerlingen de lessen lichamelijke opvoeding, muziek en drama.In de bovenbouw begeleiden we de leerlingen naar een zo zelfstandig mogelijk leven als het gaat om dagbesteding, werken, wonen en vrijetijdsbesteding. Deze activiteiten vinden voor enkele groepen plaats in dorpshuis ‘t Perron in Heeze. De leerlijnen binnen deze afdeling concentreren zich onder andere op

taakaanpak, hulp vragen, zelfstandig werken, jezelf presenteren, keuzes maken, opkomen voor jezelf en omgaan met ruzie.

Leerroute e De leerroute e sluit aan bij het reguliere VMBO-diplo-ma en richt zich op vervolgonderwijs. We bieden de leerstof aan op 3 niveaus: VMBO-basisberoeps, VMBO-kaderberoeps en VMBO-theoretische leerweg. De basisvorming van het VMBO op De Berkenschut-se is verdeeld over 3 leerjaren. In het eerste jaar wordt ongeveer driekwart van de lesstof van leerjaar 1 binnen het reguliere VMBO verwerkt. Het tweede jaar is een combinatie van lesstof van het 1e leerjaar en een start van de lesstof van het 2e leerjaar. In het 3e jaar wordt de resterende lesstof van het 2e leerjaar behandeld. Naast de vakken uit de basisvorming is er tijd en ruimte voor sociale vaardigheidstraining, het plannen en organiseren van de agenda/huiswerk en de persoonlijke ontwikkeling van de leerlingen. In het laatste jaar van de basisvorming volgt er een PSO-traject (Praktische Sector Oriëntatie) waarin leerlingen door middel van proeflessen en bezoeken aan bedrijven weloverwogen kunnen kiezen voor een sector: Zorg & Welzijn, Handel & Administratie en Groen. Voor VMBO-bb en VMBO-kb werken we samen met reguliere VO-scholen, waardoor leerlingen examens maken op de betreffende school en uiteindelijk ook het diploma behalen van die school. Voor VMBO-t worden staatsexamens afgenomen. Alle leerlingen worden begeleid in hun keuze voor vervolgonderwijs en krijgen adviezen over opleidingen die goed aanslui-ten bij hun interessegebieden en vaardigheden.

Voortgezet Speciaal Onderwijs Leerroute f (cluster 3 en 4)Leerlingen in deze leerroute hebben een HAVO- en VWO-niveau en volgen dezelfde lesmethoden als in het regulier Voortgezet Onderwijs. Op De Berkenschutse kunnen zij in de bovenbouw kiezen uit drie profielen: Natuur en Techniek (NT), Natuur en Gezondheid (NG) en Economie en Maatschappij (EM). Binnen ons HAVO/VWO- onderwijs staan contextrijke Onderwijs-trajecten centraal, waarmee we leerlingen enthousias-meren en activeren. Denk hierbij aan: - Innovatieve onderwijswerkplekken (onder andere

met een digitaal aangestuurde robotarm, een graveermachine, PLC-werkplekken, filmbewerking-apparatuur en een digitaal verkeersplein).

- Praktijkgerichte onderwijsplekken (bank, belasting-kantoor, accountancy etc.) en projecten als het opzetten van een bedrijf.

- Deelname aan (nationale) schoolcompetities, zoals Cansat satellietontwerp, Kangoeroewiskunde en de Beverwedstrijd (Ic).

- Vakoverstijgende trajecten, zoals medical investi-gators en De doldwaze rekenweken.

- Practica en bijeenkomsten met gastsprekers vanuit verschillende universiteiten en bedrijven.

- Excursies naar musea, vervolgonderwijs en bedrijven, maar ook meeloopdagen binnen bedrijven en beroepsoriënterende stages.

- Culturele manifestatie (CKV-dag), een schoolband e.d.

Naast dit uitdagende onderwijsaanbod, bieden we leerlingen een omgeving en klimaat waarin zij optimaal kunnen functioneren. Dit begint met het samenstellen van goed gebalanceerde klassen en

de inrichting van de lokalen. Daarnaast is er onder-steuning door een professioneel netwerk van gedragswetenschappers, intern begeleiders, leer-krachten, leerkrachtondersteuners en klassenassis-tenten. Continu brengen we de ontwikkeling van de leerlingen in kaart middels uiteenlopende tests, toetsen en andere diagnostiek. Ook met het oog op de vervolgstudie worden de leerlingen intensief ondersteund en begeleid. Zo kunnen ze deelnemen aan proefcolleges en meeloopdagen op HBO en Universiteiten en zijn er gesprekken met studieloop-baan begeleiders. Uiteindelijk draagt dit totale pakket bij aan de persoonlijke ontwikkeling van leerlingen en hun maatschappelijke vorming. De HAVO en VWO-leerlingen leggen een staatsexamen af, dat leidt tot een diploma (eventueel door het opsparen van certificaten) met dezelfde waarde als het examen binnen het regulier Voortgezet Onderwijs.

Het beste onderwijs voor elk kind

10

Het maakt niet uit wat je hebt, maar wie je bent!Henk Poell stond aan de wieg van de verpleegkundige afdeling die inmiddels wordt bemand door hem en zijn college Anja Roefs. Daarvoor werkte Henk als zorgcoördinator op Kempenhaeghe en mede daardoor kent hij als geen ander de zorgbehoefte van kinderen met epilepsie en andere neurologische stoornissen: “Sinds enige jaren bezoeken ook langdurig zieke leerlingen De Berkenschutse, waardoor ons takenpakket inmiddels flink is uitgebreid."

Veilige en betrokken omgevingAnja heeft als verpleegkundige in het ziekenhuis en later in de thuiszorg gewerkt: “Het is al een groot verschil als je overstapt van het ziekenhuis naar de thuiszorg. Je staat dichter bij de mensen waarmee je een bepaalde band opbouwt omdat je ze voor een langere periode medisch begeleidt. Hier op De Berkenschutse geniet ik ook van dat contact dat we met 'onze' kinderen hebben. Ze hebben soms een heel complexe ziekte, die ze belem-mert in hun functioneren. Alsof dat al niet erg genoeg is kunnen ze daardoor niet naar een reguliere school. Met onze ondersteuning kunnen ze wel naar school. Ze zijn in een veilige en betrokken omgeving kind en volgen onderwijs. Het gevoel dat je nuttig bent, speelt hier heel sterk."

Zorgen voor kinderen, ontzorgen van ouders“Je hebt aan de ene kant de zorg voor de leerlingen", verduidelijkt Henk. “Sommige kinderen hebben na een aantal uren inspanning rust nodig. Die komen hier even om te rusten. Andere kinderen helpen we bijvoorbeeld met hun medicatie en we verrichten uiteenlopende verpleegkundige handelingen. Maar er is nog een kant: de zorg voor de ouders. Daarmee bedoel ik dat we ook de ouders van de kinderen ontzorgen. Je moet je voorstellen dat ouders hun zieke kind aan ons toevertrouwen. Dat is een hele stap, want altijd hebben ze geleefd met de onmogelijkheden, met de beperkingen. Op De Berkenschutse is het tegendeel het geval. Wij helpen ze een normaal leven te leiden. En dat geldt daardoor ook voor de ouders, die hierdoor een bepaalde rust kennen."

Compleet team professionals In het regulier onderwijs bestaat de kans dat een kind meer thuis zit dan op school als gevolg van de ziekte. Anja: “Dat ontwricht het gezinsleven en zorgt er bijvoorbeeld voor dat een ouder niet full time kan werken. Een telefoontje van school en je kunt als ouder komen opdraven. Leraren in het regulier onderwijs zijn niet bevoegd om verpleegkundige handelingen te verrichten. Hier hebben we echter een compleet team van zorgverleners en bijgeschoold klassenpersoneel die alle zorg rondom een kind op zich nemen. Zo belde laatst een moeder op om te zeggen dat haar dochter niet naar school kon komen wegens een ernstige migraine aanval. Wij weten uit ervaring dat met de juiste zorg en aandacht dat binnen een uurtje kan wegtrekken. Dus hebben we het meisje hiernaartoe laten komen en inderdaad: ze zat voor de middag al weer in de klas. Met als bijkomend voordeel dat haar moeder niet thuis hoefde te blijven."

Op De Berkenschutse mag en kan je jezelf zijn! “Warmte, geborgenheid en professionele verpleegkundige zorg en onderwijs. Dat zijn belangrijke kenmerken van deze speciale school", besluit Henk. “Veel ouders zijn in eerste instantie wat onwennig tijdens een open dag. Als ze dan ervaren met hoeveel zorg en aandacht hun kind wordt omringd, zie je bijna letterlijk een last van hun schouders afvallen." Anja vult aan: “Maar ook de sfeer hier, schept dat vertrouwen. Hun kind is geen buitenbeentje meer, maar mag en kan zichzelf zijn. Leerlingen helpen elkaar ongevraagd. Zo zijn er kinderen die andere kinderen bij het busje ophalen en in hun rolstoel hiernaartoe brengen. Mooi toch? Op De Berkenschutse maakt het niet uit wat je hebt, maar wie je bent!"

11

Henk

Anja

Eline zit sinds haar elfde jaar op De Berkenschutse. Elke dag gaat ze op en neer tussen haar woonplaats Bergeijk en Heeze. Inmiddels is ze 19 en heeft ze al lang haar draai gevonden. Ze weet precies wat ze wil. “Ik volg speciaal onderwijs en krijg allerlei

vakken. Hier leer ik om zo zelfstandig mogelijk te werken en te leven.

En dat gaat eigenlijk heel erg goed. Het leukste vind ik catering. We leren om te koken en wie weet ga ik daar na De Berkenschutse wel in verder. Het fijne van mijn school vind ik dat de leraren zo aardig zijn. Ze snappen mij en mijn klasgenoten en ze hebben alle aan-dacht voor je. Dat is op andere scholen, denk ik, heel anders. Door die begeleiding voel ik me echt op mijn plaats. Ik ga elke dag met veel

plezier naar school.” Eline sluit De Berkenschutse niet af met een

diploma, maar wel met een fijne werkplek!

De Berkenschutse is op de eerste plaats een onder-wijsorganisatie. In onze visie gaat dat echter verder dan de focus op een schoolresultaat. Binnen onze geborgen en veilige onderwijsomgeving bereiden we onze leerlingen voor op hun leven na De Berken-schutse. Dat doen we door een totaalpakket aan te bieden, afgestemd op de specifieke omstandigheden, capaciteiten, talenten en interesses van de leerlingen. Voor de een betekent dit wonen in een woongroep, voor de ander is dat de eerste stap naar werk en weer een ander wordt begeleid naar een vervolgstudie. Die expertise brengen we niet alleen binnen De Ber-kenschutse in praktijk, maar zetten we ook daarbuiten in. Denk hierbij aan arbeidstrajecten, begeleiding van leerlingen in het regulier onderwijs en de diverse steunpunten die wij inhoud geven.

Arbeidsonderzoek en training Het Arbeidsonderzoek en -trainingscentrum (AOT) maak sinds jaar en dag deel uit van De Berkenschutse. Onze leerlingen hebben immers meer behoefte aan aansluitende trajecten die een geleidelijke overgang van school naar werk, dagbesteding of vervolgonderwijs mogelijk maken. Om een werksituatie te creëren die zoveel mogelijk overeenkomt met de werkelijkheid is Berkenschutse-AOT gevestigd op bedrijventerrein De

Poortmannen te Heeze. Voor onze leerlingen met epilepsie, LZK (langdurig ziek) en/of ASS (autisme) is het veelal moeilijk om stageplaatsen en een passende werkplek te vinden. Het gericht trainen van vaar-digheden in allerlei interne en externe trainingssituaties vergroot hun kans op een passende plek in de maat-schappij. De meeste leerlingen volgen zowel een aantal dagen onderwijs op De Berkenschutse als één of meerdere dagen arbeidsoriëntatie of training binnen het AOT. Tevens bieden we binnen De Berkenschutse een interne stagecarrousel die uit de volgende werkplaatsen bestaat: administratief, repro, magazijn, techniek (fietsen) werkplaats, productie, assemblage, hout, ICT-IT, grafimedia, keuken/catering, facilitaire dienstverlening en groen.

Externe stages Als de leerlingen er aan toe zijn, gaan ze geleidelijk stages in een bedrijf of instelling buiten De Berken-schutse lopen. In deze fase vragen we leerlingen en ouders om actief mee te zoeken naar een passende stage. Leerlingen kunnen soms meerdere stages na elkaar volgen om zo meer arbeidservaring op te doen. In deze laatste periode op De Berkenschutse kunnen leerlingen eventueel ook branchegerichte cursussen vol- gen om zo hun kansen op de arbeidsmarkt te vergroten.

De maatschappelijke meerwaarde van kennis en ervaring

14

De maatschappelijke meerwaarde van kennis en ervaring

Op weg naar een baanIn een vroeg stadium van het traject wordt contact opgenomen met externe instanties zoals bijvoor-beeld: UWV, MEE, Gemeente, Re-integratie- en/of Jobcoachbedrijf om samen de beste route te bepa-len die kan leiden tot een passende werkomgeving. Gedurende het traject worden vervolgstappen gezet in samenspraak met de leerlingen, ouders, school en andere betrokkenen.

Dienst Ambulante BegeleidingSinds 1985 beschikt De Berkenschutse over een Dienst Ambulante onderwijskundige Begeleiding (DAB) voor Midden en Zuid Nederland. Hierbij werken we nauw samen met de DAB van onze collega-school De Waterlelie binnen het Landelijk Werkverband On-derwijs en Epilepsie (LWOE). Leerlingen die regulier onderwijs volgen én langdurig ziek zijn (met name epilepsie) in relatie met schoolproblemen, worden via deze dienst ondersteund. Samen met ouders en de school kijken de ambulante begeleiders hoe een leer-ling zo optimaal mogelijk binnen het regulier onder-wijs kan functioneren. De ambulante begeleiding voor leerlingen met epilepsie is landelijk dekkend, voor langdurig zieke kinderen is dit regionaal.

15

Niet lang na haar studie MBO horeca kwam Simone (19) erachter dat het horecawereldje niets voor haar is. Te druk en te chaotisch. “En dat is moeilijk voor iemand zoals ik met ADD en PDDNOS. Het komt er op neer dat ik snel ben afgeleid en concentratieproblemen heb, waarvoor ik medicatie krijg.” Via kennissen werd ze gewezen op de mogelijkheden die De Berkenschutse biedt als het gaat om de begeleiding naar een baan. “Na een training werknemersvaardigheden en ondersteuning op het ArbeidsOnderzoek

en Trainingscentrum (AOT) van De Berkenschutse, loop ik inmiddels al maanden stage bij Endinet op de afdeling HRM. Een heel stuk rustiger dan de horeca! Door de structuur in het werk dat ik nu doe

functioneer ik veel beter. Het mooie is dat ik bij Endinet ook mijn volgende werkstage kan lopen om kennis te maken met een

andere afdeling. Het doel is om volgend jaar een branchege-richte opleiding via De Berkenschutse te volgen, maar

eerst eens mijn stage succesvol afronden!”

Steunpunten Onderwijs en EpilepsieOmdat niet iedere regio voorzien is van specifieke kennis over onderwijs en epilepsie hebben De Berkenschutse en De Waterlelie een landelijk netwerk van Steunpunten Onderwijs en Epilepsie ingericht, van waaruit zowel ambulante begeleiding, collegiale consultatie en onderwijskundige spreekuren worden verzorgd.

Collegiale consultatieEén van de taken van De Berkenschutse is het overdragen van epilepsie-expertise naar andere scho-len voor speciaal onderwijs. Vanuit de steunpunten geven ambulant begeleiders van De Berkenschutse antwoord op vragen vanuit speciaal onderwijsscholen. Hierbij gaat het vooral om kortdurende kennisover-dracht aan de leerkrachten of ondersteuners op de school van de leerling over epilepsie en de gevolgen ervan voor het functioneren van het kind.

Onderwijskundige spreekurenOm ouders te begeleiden in het omgaan met epilepsie en de schoolproblemen die dit met zich mee kan brengen, vinden op verschillende epilepsiepoliklinie-

ken onderwijskundige spreekuren plaats. Een ouder die naast het bezoek aan de neuroloog onderwijs-kundig advies wil, kan een afspraak maken voor een informatief en adviserend gesprek met een ambulant begeleider van een steunpunt.

SteunpuntscholenSommige leerlingen met epilepsie redden het, on-danks de ambulante begeleiding, niet in het reguliere onderwijs. Zij zijn beter op hun plek in het speciaal onderwijs. Met een aantal scholen voor speciaal onderwijs onderhouden De Berkenschutse en De Wa-terlelie daarom een intensiever samenwerkingstraject. Zo kan ook aan deze leerlingen, redelijk thuisnabij, adequaat onderwijs geboden worden.

VoorlichtingOm uiteenlopende groepen van betrokkenen te infor-meren over epilepsie en de mogelijke gevolgen voor leren en gedrag voert de Dienst Ambulante Begeleiding een actief voorlichtingsbeleid. Er wordt voorlichting gegeven aan schoolteams, ouderverenigingen, HBO-opleidingen, universiteiten en diverse andere groepen belangstellenden.

De maatschappelijke meerwaarde van kennis en ervaring

18

19

De Berkenschutse bereidt leerlingen voor op hun toekomst. Dat kan dagbesteding en begeleid wonen zijn, de voorbereiding op een baan of een vervolg-studie aan MBO, HBO of de universiteit. Een uiterst breed spectrum waardoor De Berkenschutse logischer-wijs te maken heeft met een groot aantal maatschap-pelijke en onderwijskundige partners. Met het oog op de toekomst van onze kinderen zijn wij voortdurend actief in het zoeken van passende samenwerkings-partners die een bijdrage kunnen leveren aan ons streven om onze leerlingen een totaalpakket op het gebied van onderwijs, wonen, leven en werken te kunnen bieden. Binnen dat fijnmazige, boven-regionale netwerk, bestaat met een aantal partners een intensieve en vaak al jarenlange relatie. Zonder volledig te willen zijn, lichten wij een aantal van deze organisaties toe.

KempenhaegheKempenhaeghe is van oudsher de natuurlijke partner. Gedragswetenschappers van De Berkenschutse participeren in diverse programma’s van Kempen-haeghe, zoals:• Het programma Epilepsie en het Schoolgaande

Kind (ESK; Leerstoornissen), gericht op kinderen met leerproblemen die vermoedelijk een gevolg zijn van epilepsie;

• Het programma Epilepsie en Ontwikkelings-stagnatie, gericht op kinderen met diepe verstandelijke beperking;

• Het Centrum voor Neurologisch bepaalde Leerstoornissen (CNL) richt zich op kinderen met leerstoornissen ten gevolge van andere oorzaken dan epilepsie.

De dienst Ambulante Begeleiding van De Berken-schutse werkt bovendien samen met de neurologen van Kempenhaeghe als het gaat om de begeleiding van leerlingen met epilepsie binnen het reguliere onderwijs (PO, VO en MBO) in Zuid-Nederland.

Fijnmazig netwerk van samenwerkingspartners

Laurens volgde in Budel het atheneum aan het Juniorcollege. Op zich ging dat best goed, maar hij stond bekend als een drukke leerling die snel was afgeleid. “In Budel heb je alleen de onderbouw. Daarna ga je in Weert naar school. Een veel grotere school, waar ik me met mijn soort autisme niet zou thuis voelen. Door de grootte en de bouwstijl van de school voelde ik me daar, door mijn autisme, niet thuis. Daarom ben ik zo’n anderhalf jaar geleden naar De Berkenschutse gegaan. Ik zit nu in 4 VWO en hoop over een jaar of twee mijn diploma te halen. In het begin voelde ik me niet zo thuis,” bekent de aanvoer-der van het voetbalelftal D3 (al twee jaar kampioen!). “Maar inmid-dels heb ik mijn plaats gevonden. Ik ben nu niet meer de enige met autisme en de leraren weten wat er in je hoofd omgaat.” Laurens wil het liefst ‘iets in de sport’ gaan doen, als het kan in combinatie met economie. “Ik hoop dat ik die twee dingen kan samenpakken in een studie aan de universiteit!”.

Landelijk Werkverband Onderwijs en EpilepsieSamen met De Waterlelie in het Noord-Hollandse Cruquius vormt De Berkenschutse het Landelijke Werkverband Onderwijs en Epilepsie (LWOE). Het belangrijkste doel is de expertise rond onderwijs en epilepsie beschikbaar te maken en te behouden voor leerlingen met epilepsie, hun ouders en betrokken scholen in heel Nederland. Hiertoe heeft het LWOE een landelijk netwerk van steunpunten opgezet; deze zijn gesitueerd op andere cluster 3 scholen. Hierdoor kan de expertise regionaal en, voor leerlin-gen en ouders, thuisnabij snel worden geleverd. Op een aantal van deze steunpunten zijn op de scholen lesgroepen ingericht specifiek voor leerlingen met epilepsie

Kentalis: Dagbehandeling Autisme (DBA)Kentalis, locatie Sint Marie te Eindhoven, biedt onder andere dagbehandeling voor thuiswonende jongeren van 12 jaar en ouder met een autisme spectrum stoornis die vastgelopen zijn in hun leef-, leer- of werkomgeving. De Berkenschutse verzorgt binnen het DBA-programma op de locatie Sint Marie onderwijs voor die jongeren die aan onderwijs toe zijn.

Dr. Leo KannerhuisMet het Leo Kannerhuis, landelijk expertisecentrum voor kinderen met een autisme spectrum stoornis, wordt nauw samengewerkt ten aanzien van hetontwikkelen, invoeren en afnemen van een test- en assessment-instrument, het Leerling Competentie Profiel (LCP). Met dit instrument wordt met namehet (arbeids)perspectief van een leerling in relatie tot capaciteiten, interesses en talenten in beeld gebracht.

Fijnmazig netwerk van samenwerkingspartners

22

De relatie tussen de Berkenschutse en Kempenhaeghe is voor een deel terug te leiden op de ontstaansgeschiedenis als in 1969 De Berkenschutse op het terrein van Kempenhaeghe wordt gebouwd. Destijds uiteraard al met als doel de kinderen (toen nog voornamelijk kinderen met epilepsie) passend onderwijs te bieden. Inmiddels hebben zowel De Berkenschutse als Kempen-haeghe zich verder ontwikkeld. De Berkenschutse biedt onderwijs en bege-leiding aan een veel bredere doelgroep dan kinderen met epilepsie alleen. En Kempenhaeghe op haar beurt is uitgegroeid tot een expertisecentrum op het gebied van epilepsie, slaapgeneeskunde en neurocognitie. Ton van den Broek, algemeen directeur van de Berkenschutse, gaat in op de traditie van samenwerking tussen De Berkenschutse en Kempenhaeghe.

Samenwerking: een proces dat continu in ontwikkeling is Ton: “Op het eerste gezicht lijkt vergaande samenwerking een logisch uitvloeisel. Maar juist door de ontwikkeling van beide organisaties is het een uitdaging om de raakvlakken te vinden en de meerwaarde van die samenwerking voor - uiteindelijk - de leerlingen van De Berkenschutse te concretiseren; zo ook voor patienten van Kempenhaeghe. Dit is een proces dat eigenlijk continu plaatsvindt en sinds jaar en dag op de agenda staat. Dit omdat beide organisaties niet stil staan en er door die dynamiek steeds meer of ander voordeel uit de samenwerking is te halen.”

Deuren geopend“Een belangrijk voordeel van samenwerking”, zo vervolgt Ton, “is ‘de unieke synthese tussen kennis van de stoornis, medische behandeling, (wetenschappelijk) onderzoek en de orthopedagogische en orthodidactische inzet in het onderwijs’ zoals tot uiting komt in de nota ‘Samen Verbeteren’ uit 2008. Inmiddels is ook een impuls aan verdere samenwerking op bestuurlijk niveau gegeven. Sinds 2012 is de raad van bestuur van Kempenhaeghe ook het bevoegd gezag van De Berkenschutse. Dit opent bijvoorbeeld de deur naar verdere samenwerking op organisatorisch en facilitair gebied. Een heel praktische invulling van de samenwerking die kan leiden tot een effectievere en efficientere bedrijfsvoering van De Berkenschutse en Kempenhaeghe.”

Rijker aanbod Een tweede impuls voor samenwerking komt voort uit de oprichting van een stuurgroep en een projectgroep. Deze geeft aan waar gezocht moet worden naar intensivering van de samenwerking en ontwikkelt plannen om hieraan invulling te geven. Ton: “Met andere woorden: waar is er al samenwerking, waar is het nodig en hoe gaan we het doen? Dit richt zich op de verbetering van kwaliteit van diagnostiek, behandeling en begeleiding, doelmatiger en efficienter werken met minder belasting voor het kind (en de omgeving). Als uitgangspunt hierbij geldt dat door de unieke samenwerking een rijker aanbod gedaan kan worden dan de twee instellingen los van elkaar zouden kunnen doen.”

Kansrijke mogelijkheden“Bij een rijker aanbod kun je denken aan een totaalpakket behandeling en begeleiding van kinderen op het gebied van wonen, werken en leren”, besluit Ton. “Door inzichten uit te wisselen, kun je dat totaalpakket beter invullen. Heel basaal: wat gebeurt er overdag op school of tijdens een stage met een kind, wat is de uitwerking van medicatie en andersom: heeft een kind bijvoorbeeld een slechte nacht gehad? Door dit integraal en niet los van elkaar te benaderen (samenwerking!), kom je uiteindelijk tot een betere zorg- en dienstverlening. Door hierin bijvoorbeeld ook wetenschappelijk onderzoek, diagnostiek en de onderwijskundige component te betrekken - de som van de expertise van beide instellingen - geef je nog meer inhoud aan die samenwerking. Voor de toekomst zie ik daarom kansrijke verdieping en verbreding van onze samenwerking.”

23

De Berkenschutse en Kempenhaeghe: samenwerken aan samenwerking

Ton van den Broekalgemeen directeur

In haar vrije zit Linne (14 jaar) vaak in het zadel: ze houdt erg van paardrijden. Doorde-weeks volgt ze VMBO Basis op het Elde Col-lege in Schijndel: “Ik heb het afgelopen jaar heel goede cijfers gehaald. Daarom kan ik het komende jaar ook VMBO Kader gaan proberen, dat is iets moeilijker dan Basis. Als dat goed gaat, kan ik het jaar daarop verder met VMBO Kader. Later zou ik graag in de zorg werken, bijvoorbeeld met kinderen of gehandicap-ten. Omdat ik epilepsie heb, ben ik soms wat snel afgeleid. Maar op zich is dat niet zo’n probleem. Gelukkig weet de school ervan. Mijn begeleidster van De Berkenschutse, Claudette, heeft regelmatig overleg met de school en mijn ouders. Ook geeft ze samen met mijn moeder een presentatie over epi-lepsie. Zo weet iedereen wat het voor mij betekent en waar ze rekening mee moeten houden. Door die begeleiding vanuit De Berkenschutse kan ik prima mee op school. Voor de zekerheid draag ik wel altijd een kaartje bij me. Daarop staat nog eens alles uitgelegd voor als ik last krijg en daardoor zelf niet kan vertellen wat er aan de hand is.”

De Berkenschutse maakt samen met het epilepsie-centrum Kempenhaeghe deel uit van de Stichting Kempenhaeghe. De stichting heeft een Raad van Toezicht / Raad van Bestuur model. De Raad van Bestuur is het bevoegd gezag van de school. De

directie van de school bestaat uit de algemeen directeur en de directeur onderwijs. De school is verder georganiseerd in afdelingen met ieder een afdelingsleider.

De bestuurlijke organisatie

Raad van Bestuur

Raad van Toezicht

Kempenhaeghe Directie De Berkenschutse

Medezeggen-schapsraad

Commissie vanOnderzoek en

Begeleiding (CvOB)Staf- en hulpdiensten

StichtingBerkenschutse

AOT

afdelingDienst

AmbulanteBegeleiding

afd.leider clz afd.

leider clz afd.leider clz afd.

leider clz afd.leider clzclz

afdeling

so

afdeling

vso-ab

afdeling

vso-cde

afdeling

vso-f

afdelingArbeids-

onderzoeken Training

Managementteamstaf/hulpdienstverbindingFunctionele relatie hulpdienst

Organogram De Berkenschutse

De Berkenschutse in cijfers

26

De bestuurlijke organisatie

De Berkenschutse in cijfers

Aantal leerlingen op teldatum 1 oktober:

Schooljaar 2009-2010 2010-2011 2011-2012

jongen meisje totaal jongen meisje totaal jongen meisje totaal

Speciaal onderwijs(SO); cluster 3

93 47 140 90 38 128 79 41 120

Voortgezet speciaal Onderwijs (VSO); cluster 3

122 87 209 122 86 208 116 79 195

Ambulante begeleiding;cluster 3

366 331 339

Voortgezet speciaal Onderwijs (VSO); cluster 4

206 32 238 218 43 261 222 35 257

Totaal 953 928 911

Uitstroom vanuit Naar

VSO ab VSO cd + AOT

VSO e VSO f

Dagbesteding 3 5(beschermde) arbeid 11 2AOT 4VSO elders 2Regulier VMBO 4Regulier HAVO 3VAVO 3MBO 4 16 14HBO 15WO 3Anders 3 3

SO-afdelingUitstroom naar: Aantal:Regulier VMBO 4VSO De Berkenschutse 16VSO elders 1

Uitstroomgegevens 2011 – 2012

27

Emily van 11 jaar beoefent een sport die

niet veel kinderen doen. Je kunt haar elke week bij

boogschietvereniging OGIO in Eindhoven de roos zien raken. En

dan te bedenken dat ze iets ernstigs aan haar wervels heeft! Ze traint al ander-

half jaar en regelmatig doet ze mee aan wed-strijden. Die wint ze ook best vaak, dat kun je

aan haar medailles zien. “Ik vind boogschieten leuk om dat je best veel beweegt en loopt. Het is een actieve

sport. Bij een wedstrijd schiet je een aantal rondes. Bij rood licht moet je wachten, dan springt het op oranje en weet je dat je bijna

mag. Bij groen licht heb je twee minuten de tijd om drie pijlen in de roos te schie-ten.” Emily heeft het prima naar haar zin op De Berkenschutse. “Ik vind het een leuke en

een gezellige school. Mijn klasgenoten weten nu ook alles over boogschieten, want ik heb een spreekbeurt over mijn sport gehouden.”

De Berkenschutse in cijfers

Aantal medewerkers op teldatum 1 oktober

Schooljaar 2010 2011 2012Medewerkers man vrouw totaal man vrouw totaal man vrouw totaal

74 160 234 78 179 257 70 174 244

Schooljaar 2010 2011 2012Fte’s man vrouw totaal man vrouw totaal man vrouw totaal

67 114 181 74 131 204 68 126 194

Aantal fte’s op teldatum 1 oktober

2010 2011 2012

Totaal baten 15.083.092 15.611.088 15.583.456

Rentabiliteit (1) 0,54% 0,19% 8,82%

Resultaat 81.744 29.434 1.392.588

Eigen vermogen (alg. res. + best. res.)

4.785.808 4.815.242 6.207.830

Liquiditeit 2.571.273 4.036.235 4.985.795

Weerstandsvermogen(vrij EV, tot. expl., lasten)

12% 11% 14%

Financiële vaste activa 2.116.396 2.310.349 2.096.055

Solvabiliteit(EV/TV) (2)

38% 57% 64%

Kapitalisatiefactor(totaal kapitaal/totale baten) (3)

54% 54% 61%

1. Rentabiliteit: norm tussen 0% en 5% 2. Solvabiliteit: moet minimaal 20% zijn 3. Kapitalisatiefactor: norm tussen 35% en 60%

Financiële positie van De Berkenschutse over drie kalenderjaren

30

Concept en realisatie Goed Werk Communicatie 2013

De Berkenschutse

Postbus 615590 AB Heeze

Sterkselseweg 655591 VE HeezeT 040-2279300E informatie@berkenschutse.nlwww.berkenschutse.nl