Upload
others
View
42
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Basit Devre Basit Devre Sembollerle
Basit devrede 4 eleman vardır Pil: Devreye enerji sağlar. Devredeki üreteçtir Ampul: Elektrik akımını ışık enerjisine çevirir. Devredeki dirençtir İletken tel: Akımın taşınmasını sağlar. Anahtar : Devreden istenildiği zaman akımın geçmesini sağlar.
ampul
PilAçık anahtar
İletken tel
Aşağıdakilerden hangisi ampulün sembolüdür?
Elektrik devresinde kullanılan devre elemanlarının sembolleri
tabloda verilmiştir.
Buna göre, hangi devre elemanlarının sembolle gösterimi doğru verilmiştir?
A) Ampul B) Anahtar ve ampul
C) Ampul ve pil D) Anahtar, ampul ve pil
Bir elektrik devresindeki devre elemanının sembolü aşağıdaki gibidir.
Buna göre, bu sembol hangi devre elemanına aittir?
A) Anahtar C) Lamba
B) Pil D) Kablo
Aşağıda verilen devre elemanlarından hangisinin sembolü doğru verilmiştir?
Şekilde basit bir elektrik devresi
görülmektedir.
Bu devredeki lamba ve pil sayısı
aşağıdakilerin hangisinde doğru
verilmiştir?
Lamba sayısı Pil sayısı
A) 3 2
B) 4 3
C) 2 6
D) 2 3
Özdeş ampul ve özdeş pillerle kurulmuş yukarıda
verilen devreler ile ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız.a. Hangi devredeki lamba daha parlak yanar? Neden?
b. Hangi devredeki lamba daha parlak yanar? Neden?
• Deneyler yapılırken incelenecek konu ya da olayla ilgili
değişkenler belirlenir. Bu değişkenlere bağımlı, bağımsız ve
kontrol edilen değişkenler adı verilir. Şimdi bu değişkenleri
tanıyalım.
BİLİMSEL DENEYDEKİ DEĞİŞKENLER
Deneyde etkisi gözlenen değişkendir.Deneyde değiştirdiğimiz değişkendir.
Deneyin sonucunda ortaya çıkan durum.
Deneyde kontrol altında tuttuğumuz veya sabit tuttuğumuz değiştirmediğimiz değişken.
Bir elektrik devresinde sadece pil sayısı değiştirilerek ampul
parlaklığına etkisi gözlemlenecektir.
Buna göre bu deneydeki değişkenler hangisinde
doğru verilmiştir
Bir elektrik devresinde sadece pil sayısı değiştirilerek ampul
parlaklığına etkisi gözlemlenecektir.
Buna göre bu deneydeki değişkenler hangisinde
doğru verilmiştir
Bu grafiğe göre,
I. Pil sayısı artarsa ampul parlaklığı artar.
II. Bağımsız değişken pil sayısıdır.
III Kontrol edilen değişken ampul parlaklığıdır.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I. B) I ve II.
C) II ve III. D) I, II ve III.
Bu grafiğe göre,
I. Pil sayısı artarsa ampul parlaklığı artar.
II. Bağımsız değişken pil sayısıdır.
III Kontrol edilen değişken ampul parlaklığıdır.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I. B) I ve II.
C) II ve III. D) I, II ve III.
Yukarıdaki devrelerdeki lamba parlaklığını etkileyen değişkenlerin nelerolduğunu belirleyiniz.
Yukarıdaki devrelerdeki lamba parlaklığını etkileyen değişkenlerin nelerolduğunu belirleyiniz.
İletken telin direnci
1.Telin cinsine
2.Telin uzunluğuna(L)(uzunluk arttıkça direnç artar)
3.Telin kesitine(S:kalınlığına) bağlıdır.(kalınlık arttıkça direnç
azalır)
Aynı cins tellerin direnci 𝐷𝑖𝑟𝑒𝑛ç =𝑈𝑧𝑢𝑛𝑙𝑢𝑘
𝐾𝑎𝑙𝚤𝑛𝑙𝚤𝑘formülü ile
bulunur
Aynı cins iletken tellerin uzunluk (L) ve kesit alanları (S) yukarıdaki
şekilde verilmiştir. Buna göre,iletken tellerin elektriksel dirençlerini, büyük olandan küçük olana doğru sıralayınız.
Yandaki elektrik devresinde ampulün daha
parlak yanması için
devrede hangi değişikliklerin yapılması gerektiğini yazınız.
Ampuller seri ve paralel olmaküzere iki şekilde bağlanır.
Seri Bağlama
Paralel Bağlama
Ampullerin uç uca
bağlanması ile oluşur.
Ampullerin birer uçlarının bir
noktada, diğer uçlarının başka bir
noktada birleştirilerek devreye bağlanması ile oluşur.
Seri bağlı devrelerde, ampullerin hepsinin üzerinden eşit
miktarda elektrik akımı geçtiği için ampuller özdeş ise tüm
ampuller aynı parlaklıkta yanar.
Pil sayısı ile ampul sayısı aynı oranda artarsa parlaklık değişmez.
Özdeş pil ve ampullerden oluşan iki devredeki A ve B ampullerinin parlaklığı arasındaki ilişkiyi açıklayınız?
a)A=Bb)A>Bc)A<B
Seri ampullerden biri devreden çıkarıldığında ya da
patladığında diğer ampuller de söner.
Seri bağlanmış 3 ampulden en sondaki ampul patlarsa baştaki ampullerin parlaklığı için ne söylenira) Daha parlak yanarlarb) Daha sönük yanarlarc) Değişiklik olmazd) Sönerler
Bir devrede ampullere seri bağlı
ampul eklendikçe ampullerin parlaklığı azalır
Bir ampullü devreye bir ampul daha şekildeki gibi ilave edilmişse X ampulünün parlaklığı ne olura) Artar c) Azalır b) Değişmez d) Biraz artar
Verilen ampulleri parlaklık sıralamasına göre yazınız.
Yukarıda devrede yer alan ampullerin parlaklığını karşılaştırınız
a) A>B>C b) A=B>C
b) B>A>C d) B=C>A
Şekildeki elektrik devresinde iki ampul kullanılarak ampullerin parlaklığına
bakılıyor.
Daha sonra ampullerin birisi çıkarılarak diğer ampulün parlaklık durumu
gözleniyor.
Buna göre, ampulün parlaklığı ilk duruma göre nasıl değişir?
a)Değişmez b) Artar c)Azalır d)Işık vermez
Özdeş ampul ve pillerden oluşan elektrik devreleri şekildeki gibidir.
A) K = L = M
C) L > M > K
B) K > L > M
D) M > L > K
Her bir devredeki ampuller ışık verdiğine göre, K, L
ve M ampullerinin parlaklık sıralaması aşağıdakilerin
hangisinde doğru verilmiştir?
Zeynep, özdeş pil ve lambalardan oluşan şekildeki basit elektrik devrelerini
kuruyor.
Buna göre K, L, M ve N lambalarından hangisinin parlaklığı en fazladır?
A) K B)L C)M D)N
Basit bir elektrik devresinde pil sayısının
lamba parlaklığına olan etkisini
araştırmak isteyen Ayşe, şekillerdeki gibi
aynı pil ve lambalardan oluşan elektrik
devrelerini kuruyor.
Buna göre Ayşe, hangi iki devredeki
lamba parlaklığını karşılaştırırsa amacına
ulaşır?
A) I ve II B) I ve III
C) II ve IV D) III ve IV
Dirençlerin Seri bağlanması
Eş değer (toplam) direnç devredeki tüm
dirençlerin toplamına eşittir.
Eş değer direnç devredeki en büyük
dirençten daha büyüktür.
Rtoplam>R1Rtoplam>R2Rtoplam>R3
a)20
b)9
c) 1
d)5/4
a)100
b)20
c) 49
d)40
KL uçları arasındaki eşdeğer direnç kaç Ω’dur?
A) 4 B) 6 C) 8 D) 10
Yukarıdaki devrede yer alan dirençlerin eşdeğer direnci(toplam direnç) kaçtır?
3R
Seri bağladığımız ampullerin parlaklığı,paralel bağlamaya göre
daha az olur.Hangi devre daha parlak yanar?
1. Devre
2.Devre
Devredeki bir ampule seri bağlı ampuller eklendiğinde, ampullerin
parlaklığı azalırken paralel bağlı ampuller eklendiğinde ampullerin parlaklığı değişmez.
Paralel bağlı devrede, kollardaki
özdeş ampullerin hepsine elektrik
akımı eşit paylaşılır ve
tüm ampuller aynı parlaklıkta yanar.
Paralel Bağlama
Paralel bağlı ampullerden biri
devreden çıkarıldığında ya da
patladığında,
Elektrik akımı diğer kollardan
akmaya devam edebildiği için diğer
ampuller yanmaya devam eder
Bir ampullü devreye bir ampul daha şekildeki gibi ilave edilmişse A ampulünün parlaklığı ne olura) Artar c) Azalır b) Değişmez d) Biraz azalır
Yandaki devrede B patlarsa
A nın parlaklığı ne olur
a) Artar
b) Azalır
c) Değişmez
d) Söner
Yukarıdaki şekillerde verilen I, II ve III numaralı ampulleri parlaklıklarına göre sıralayınız.
Şekil I Şekil II
Devre şekil I den şekil II ye getirildiğinde ampullerin parlaklığı nasıl değişir
a)Çok parlak yanarlar c) Değişmezb)Çok sönük yanarlar d) Parlaklıkları biraz artar
Paralel bağlanmış ampullerden II nolu ampul
duyundan çıkarılırsa diğer ampullerin durumları
nasıl olur?
a) Çok parlak yanarlar
b) Değişmez
c) Çok sönük yanarlar
d) Parlaklıkları biraz artar
Elektrik Akımı
Elektrik akımı; pil, akümülatör, batarya gibi elektriksel güç kaynakları
ile sağlanır.
Aşağıda verilen devrelerdeki ampullerin hangilerinin ışık verip hangilerinin ışık veremeyeceğini tahmin edelim.
1.devre 2.devre
3.devre4.devre
AKIM
DİRENÇ
GERİLİM ilişkisi
Katı haldeki maddelerin elektronları titreşim hareketi yapmaktadır.
Pil elektronların titreşim hareketini arttırır.
Titreşen elektronlar, diğer elektronların da titreşim hareketlerini arttırarak enerji
aktarımını gerçekleştirir.
Not :Elektronlar, pilin bir ucundan diğer ucuna akmaz,
pilden aldıkları enerji ile titreşim enerjilerini aktarır.
ELEKTRİK AKIMI
Titreşim hareketi ile oluşan ve
elektronların birbirlerine aktarabildiği bu
enerjiye elektrik akımı denir.
Basit bir elektrik devresini su tesisatına benzetebiliriz.
Su pompası, pile;Su akımının geçişinin sağlandığı su boruları, iletken tele; Su akımını durduran ya da devamlılığını sağlayan vana, anahtara Su tesisatındaki ince, kıvrımlı borular da elektrik devresindeki dirence benzetilebilir.
Devredeki enerji aktarımına akım denir.
Akım I veya i harfiyle gösterilir. Akımın yönü + dan –’ye doğrudur.
Elektronların yönü ise – den +’ya doğrudur.
Akım birimi amperdir Akım ampermetreyle ölçülür.
AKIM
Elektrik akımının birimi nedir?
a) Volt
b) Amper
c) Ohm
d) Watt
Lamba
Yanar
Yanmaz
Yanar
Yanmaz
Elektrik akımının yönü
a) 1 yönünde
b) 1 yönünde
c) 2 yönünde
d) 2 yönünde
Bu devrede K anahtarı kapatıldığında oluşacak
elektrik akımının yönü ve lambanın durumu için
aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
Elektrik akımının yönü
a) 1 yönünde
b) 1 yönünde
c) 2 yönünde
d) 2 yönünde
Elektronların yönü
2 yönünde
1 yönünde
1 yönünde
2 yönünde
K anahtarı kapatıldığında oluşacak
akımının yönü ve elektronların yönü
ne tarafa doğru olduğu kabul edilir.
Devreden geçen akıma karşı zorluk göstererek sınırlama
yapan devre elemanı
R harfiyle gösterilir.
Direnç birimi ohm Ω dur
Dirençölçerle ölçülür.
Ampul de bir dirençtir.
Seri ve paralel bağlanabilir.
Direnç
Elektrik enerjisi direnç üzerinde
Su ısıtıcısı, ütü gibi aletlerde → Isıya
Ampülde→ışığa dönüşerek harcanır.
OHM KANUNU Bir iletkenin iki ucu arasındaki gerilimin iletkenden geçen akıma oranına iletkenin direnci denir. Bu kanuna ohm kanunu denir.
𝐷𝑖𝑟𝑒𝑛ç =𝐺𝑒𝑟𝑖lim
𝐴𝑘ı𝑚
𝑅 =𝑉
𝐼
Direnç=R
Gerilim=V
Akım=I
İle gösterilirse
I=𝑉
𝑅
V= I. R
Akım istenirse→
Gerilim istenirse→
ohm=𝑉𝑜𝑙𝑡
𝑎𝑚𝑝𝑒𝑟
birimi
Ohm Ω sembolü ile de gösterilebilir
Üçgen metoduyla daha kolay yapabiliriz
Yukarıdaki devrede direnç kaç ohma) 24 b) 10c) 1,5 d) 0,66
Yandaki devre için akım kaç amperdira) 9b) 20c) 0,8d) 1,25
3 ohmluk direncin üzerinden 6A lik akım geçerse devredeki gerilim kaç volttur
a) 2 c) 18b) 0,5 d) 9
Direnç birimi olan ohm'un eş değeri aşağıdakilerden hangisinde doğru
verilmiştir?
8 Voltluk pil kullanarak ampul üzerinden 2 A'lık akım geçiriliyor.
Aynı ampul üzerinden 1 A'lik akım geçirmek için kaç Volt'luk pil kul-
lanılmalıdır?
A) 4 B)3 C)2 D)l
A) Gerilim/Akım oranı sabittir
B) Devrenin eşdeğer direnci 20 ohm'dur.
C) Gerilim/Akım oranı devrenin direncini
verir.
D) Artan gerilim değerine göre akım değeri de
aynı oranda artmıştır.
Basit bir elektrik devresine ait verilen
gerilim - akım grafiği için,
aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Potansiyel - Akım grafiği verilen devrenin direnci kaç Ω’dur?
A) 2 B) 4 C) 8 D) 16
v - i grafiği verilen elektrik devresinin direnci kaç Ω’dur?
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8
3Ω (ohm)’luk dirence sahip bir iletken için V - i grafiği aşağıdakilerin hangisinde doğru çizilmiştir?
C)A) B)
Gerilim
Devrenin iki ucu arasında oluşan enerji
farkına(potansiyel farka) gerilim denir
V harfi ile gösterilir
Birimi volttur
Voltmetre ile ölçülür.
Pil, akü, batarya gibi üreteçler devrenin iki ucu arasında enerji farkı oluşturarak akımın oluşmasını sağlarlar.
Pillerin üzerindeki 1,5 V -9 V gibi değerler de pilin (+) ve (-) uçları arasındaki enerji farkını yani gerilim değerini gösterir.
Pillerde devreye seri ve paralel bağlanabilir.
DİRENÇ-AKIM PARLAKLIK İLİŞKİSİ
Dirençle akım ters orantılıdır
Devrede direncin fazla olduğu yerde akım azdır,
Direncin az olduğu yerde akım fazladır. Akımla da parlaklık doğru orantılıdır
Yandaki devrede B ampulü A ampulünden daha parlak yanıyorsa sebebi nedira) A nın direnci daha küçük olduğu içinb) B nin direnci daha küçük olduğu içinc) A dan daha fazla akım geçtiği içind) B den daha az akım geçtiği için
Yukarıda devrede yer alan ampullerin parlaklığını karşılaştırınız
Yukarıda devrede yer alan ampullerin parlaklığını karşılaştırınız
L
Ege, özdeş pil ve tellerle kurulu devrelere
K, Lve M ampullerini şekildeki gibi
bağladığında ampullerin parlaklık
sıralamasının L>M>K olduğunu görüyor.
Buna göre ampullerin dirençlerinin büyükten küçüğe sıralanışı hangi seçenekte
doğru verilmiştir?
A) L>M>K C) K>L>M
B) L>K>M D) K>M>L
Ampermetre ve Voltmetrenin Devreye Bağlanışı
Devrede gösterilir
Devredeki akımı ölçer
İç direnci çok küçüktür.
Devreye seri bağlanır.
Paralel bağlanırsa üzerinden
çok akım geçer, bozulur.
Devrede gösterilir
Devredeki gerilimi(potansiyel farkı)
ölçer.
İç direnci çok büyüktür
Devreye paralel bağlanır.
Üzerinden akım geçmez
Seri bağlanırsa devre tamamlanamaz.
Ampermetre Voltmetre
Bir pilin uçları arasındaki elektriksel gerilim (potansiyel fark)
aşağıdaki araçlardan hangisi ile ölçülür?
A) Ampermetre B) Voltmetre
C) Dinamometre D) Termometre
Ampermetre için aşağıdaki ifadelerden hangileri
doğrudur?
I- Akım şiddetini amper cinsinden ölçen araçtır.
II- Devreye seri bağlanır.
III- Devrede şeklinde gösterilir.
a) Yalnız II
b) Yalnız III
c) I - II d) I - III
Bir elektrik devresindeki akımı ölçmek için aşağıdakilerden hangisi
kullanılır?
A) Ampermetre B) Barometre
C) Voltmetre D) Termometre
Yandaki devre için
ampermetre ve voltmetre kaç
numaralı yerlere bağlanabilir
a) 1 .yere Ampermetre
b) 2.yere voltmetre
c) 3.yere voltmetre
d) 3.yere Ampermetre
Yandaki hangi devre elemanları yanlış yerlere yerleştirilmiştir.Doğrusunu çizerek göster
Aşağıdaki kelimeler karşısındaki açıklamalarla eşleştirildiğinde hangisi boşta kalır?
Kelimeler Açıklamalar
Amper Potansiyel farkını ölçen araçlardır.
Üreteç Elektrik akımını iletmeyen maddelerdir.
Yalıtkan Devreye elektrik akımını sağlayan elemandır.
Voltmetre
A) Amper B) Üreteç
C) Yalıtkan D) Voltmetre
KISA DEVRE OLAYI
Akımın dirençsiz yolu(boş iletken yolu) takip etmesine kısa devre olayı denir.
Akım ampulün üzerinden geçmez,ampulyanmaz.
Yandaki devrede açık anahtar kapanırsa hangi ampül veya ampülleryanmaza) A ve B b) B ve Cb) A ve C d) A, B ve C
Yandaki devrede hangi ampuller ışık verir
Yandaki devrede hangi ampuller ışık verir
Yandaki devrede anahtar kapanırsa X ve Y ampullerine ne olura) Sadece X sönerb) Sadece Y sönerc) İkisi de yanard) İkisi de söner
Yandaki devrede anahtar kapanırsa devre için ne söylenir
a) Pilden çıkan akım azalırb) Toplam direnç azalırc) A lambası sönerd) B lambası yanar
A) Yalnız K B) M ve N
C)LveN D) K, M ve N
Yukarıdaki elektrik devresinde bütün
anahtarlar açıkken hangi lambalar yanar?
A) Yalnız II B) I ve III
C) I ve IV D) I, II ve IV
Özdeş üç ampul ve dört anahtardan
oluşan devrede yalnızca K ampulünün
ışık vermesi için hangi anahtarlar
kapatılmalıdır?
Özdeş üç ampul ve dört
anahtardan oluşan devrede
yalnızca K ampulünün ışık
vermesi için hangi anahtarlar
kapatılmalıdır?
A) Yalnız II B) I ve III
C) I ve IV D) I, II ve IV
Ohm YasasıElektrik devresinde, gerilim ile akım şiddeti arasında bir ilişki vardır.
1,5 V 1 A
Tabloda bulduğumuz verilerden yararlanarak aşağıdaki gerilim-akım grafiğini tamamlayalım.
Gerilim ile akım şiddeti arasında doğru orantı vardır
1. Hangi devrenin toplam elektriksel direnci(eş değer direnci) en fazladır?
2. Hangi devrede yer alan ampul veya ampuller en parlak yanar?
3.Pilden çıkan akımları büyükten küçüğe sıralayınız
4.Devredeki ampullerin ışık verme sürelerini büyükten küçüğe sıralayınız
1. Devrede bulunan ampulün Yanına 2 ve 3. Devrelerdeki gibi Seri bağlı özdeş
ampuller eklendikçe Devrenin toplam elektriksel direnci (Eş değer direnç)
artar.
Elektriksel Direncin artması, ampullerden daha Az akım geçmesine sebep olur.
Dolayısıyla lambalardan en parlak yanan, 1. Devredeki lambadır.
Toplam Elektriksel direnci en fazla olan 3. Devrede ise ampulün parlaklığı en
azdır.
1. Hangi devrenin toplam elektriksel direnci(eş değer direnci) en fazladır?
2. Hangi devrede yer alan ampul veya ampuller en parlak yanar?
3.Pilden çıkan akımları büyükten küçüğe sıralayınız
4.Devredeki ampullerin ışık verme sürelerini büyükten küçüğe sıralayınız
1. devrede bulunan ampule 2. ve 3. devrelerdeki gibi paralel bağlı
özdeş ampuller eklendikçe devrenin elektriksel direnci (eş değer
direnç) azalır.
2. Bu durumda, pilden çıkan akımın artmasına karşın ampullerin
bulunduğu kollara ayrılan akımlar aynı olduğu için 1, 2 ve 3. devredeki
ampuller aynı parlaklıkta yanar.
3. Bir ampule özdeş ampuller paralel bağlandığında ampul parlaklığı
değişmez.
1. Hangi devrenin toplam elektriksel direnci(eş değer direnci) en fazladır?
2. Hangi devrede yer alan ampul veya ampuller en parlak yanar?
3.Pilden çıkan akımları büyükten küçüğe sıralayınız
4.Devredeki ampullerin ışık verme sürelerini büyükten küçüğe sıralayınız
1.Devre 2.Devre
Paralel bağlı devrelerde, toplam elektriksel direnç azalıp
seri bağlı devrelerde toplam elektriksel direnç arttığı için ampuller
paralel bağlandığında seri bağlanmaya oranla daha
parlak yanar.
Hangileri aynı parlaklıkta yanar……………………..
Hangileri en parlak yanar…………………..
Hangileri en sönük yanar………….