BASINÇ VE RÜZGARRÜZGARIN BASINCA ETKİSİ

BASINÇ

Atmosfer Basıncı: Açık hava da, katı ve sıvılar gibi gaz moleküllerinin ağırlığından dolayı dokunduğu yüzeylere bir kuvvet uygular.Bu kuvvetin birim yüzeye düşen payına açık hava basıncı veya atmosfer basıncı denir.Basınç,cıvalı bir barometreyle ölçülür.

Normal Basınç: - Deniz seviyesinde, - 45° enleminde, - 15°C sıcaklıkta ölçülür.Normal basınç olması için

basıncın,1033gr,1013 MB ya da 760mm cıva basıncına eşit olması gerekir.Eğer;bu değerlerden fazla ise yüksek basınç(antisiklon),düşük ise alçak basınç(siklon) denir.

BASINCA ETKİ EDEN ETMENLER Sıcaklık:Sıcaklık,yeryüzünün güneşten aldığı ısı oranına denir

ve termometreyle ölçülür.Isınan hava hafifler ve yükselir,yere yaptığı basınç azalır.Soğuyan hava ise yoğunlaşır ve ağırlaşır ve yaptığı basınç artar.Sıcaklık,iklim elemanlarının en önemlisidir çünkü mevsimlere veya saatlere göre değişir.

Yükselti:Deniz seviyesinden yükseklere çıkıldıkça atmosferin kalınlığı ve yoğunluğu azalır bu yüzden;basınç da azalır.Yükseldikçe her 200 m de 1°C sıcaklık azalır.

Sebepleri: Troposferin daha çok yerden yansıyan ışınlarla ısınmasıdır. Ayrıca sıcaklığı tutan nem ve karbondioksit gibi gazların yere yakın yerlerde olmasıdır.

Sıcaklığın dağılışında yükseltinin etkisine örnekler: Ekvatoral bölgede daimi karlar görülmesi. Yükselici hava hareketlerinin yağış bırakması. Yükseklere kar yağarken, alçaklara yağmur yağması. Bir dağ yamacı boyunca yükseldikçe bitki örtüsünün

değişmesi

RÜZGARIN MEVSİMLERE ETKİSİ

Mevsimler:Eksen eğikliğinden dolayı güneş ışınlarının düşme açısı yıl boyunca değişir. Bu değişim Ekvatora yakın yerlerde az olduğundan, buralarda yıllık sıcaklık farkı azdır. Ekvatordan uzaklaştıkça değişim artar ve yıllık sıcaklık farkı da artar.Sıcaklık yönüyle basıncı etkiler.Bir yerde mevsim değişikliği olmuşsa,sıcak havadan sonra soğuk hava etkili olursa basınç değişikliği olur ya da tersi olur.

Yoğunluk:Atmosferdeki su buharı,toz zerrecikleri gibi maddelerin artması,yoğunluğun artmasına yani basıncın artmasına neden olur ya da tersi olur.

BASINCIN RÜZGARA ETKİSİ

YERYÜZÜNDEKİ SÜREKLİ BASINÇ ALANLARI 1. Termik Basınç Alanları(Kuşakları): •  Ekvatoral Alçak Basınç Alanı (Tropikal

Siklon):Ekvatoral bölge üzerinde bütün Dünya’yı kuşatan sürekli bir alçak basınç alanı uzanır. Bunun nedeni buraların devamlı ısınmasıdır. Bu basınç kuşağı kışın güneye, yazın da kuzeye doğru genişler.

• Kutuplar Yüksek Basınç Alanı (Polar Antisiklon):Kutuplar yıl boyunca soğuk olduklarından, buralarda sürekli bir yüksek basınç alanı oluşmuştur. Bu basınç alanı kışın genişler, yazın da daralır.

2. Dinamik Basınç Alanları(Kuşakları): • Ekvator Üstü Yüksek Basınç Alanı (Subtropikal

Antisiklon):Ekvatoral bölgede, ısınarak yükselen hava kütleleri üst alizeler halinde kutuplara doğru eserken, gerek Dünya’nın ekseni etrafında dönmesinden, gerekse yerçekimi ve soğumadan dolayı 30° enlemleri civarında alçalır. Sonuçta, bu enlemlerde yüksek basınç alanı oluşur.

• Kutup Altı Alçak Basınç Alanı (Subpolar Siklon):Batı ve Kutup rüzgârları, 60° enlemleri civarında karşılaştıktan sonra yükselirler. Sonuçta bu enlemlerde alçak basınç alanı oluşur.

BASINÇ ALANLARI Alçak basınç alanlarında;• Yükselici hava hareketi vardır.• Hava hareketi çevreden merkeze doğrudur.• Yıllık yağışı fazla olan yerler.• Gökyüzü kapalı-bulutlu• Yerin ısı kaybı azdır. Sıcaklık farkı az.• Bitki örtüsü gürdür. Yüksek Basınç alanlarında;• Alçalıcı hava hareketi vardır. • Hava hareketi merkezden çevreye doğrudur. • En az yağışlı yerler • Gök yüzü açık. • Yerin ısı kaybı fazla. Sıcaklık farkı fazladır. • Bitki örtüsü cılızdır.

RÜZGAR Yeryüzü şekilleri ve sürtünme;rüzgarlar dağlar

arasında, vadilerde ve boğazlarda hızlı eserler. Yeryüzünde yükseldikçe rüzgarın hızı artar

RÜZGAR YÖNÜ Rüzgarın Sıcaklığı ve Nemliliği;

• Karadan esenler; Yazın sıcak, kurudur. (bağıl nemi düşüktür)• Kısın soğuk, kurudur.

• Denizden esenler; Yazın serin, nemlidir. (Bağıl nemi artırır)• Kışın ılık, nemlidir.

• Yüksek enlemlerden esenler; soğuk olur • Alçak enlemlerden esenler; sıcak olur

RÜZGAR YÖNÜNÜ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Basınç merkezinin yeri Dünyanın günlük hareketi Yer şekillerinin uzanışı Dünya’nın yörünge hareketi:Bir yerde rüzgarın yıl içinde en fazla

estiği yön o yerdeki yeryüzü şekillerinin uzanış yönüne bağlıdır.Rüzgarın frekansı;rüzgarın belli bir sürede esiş sayısını belirler.Rüzgar gülü bölgenin belirli sürelerde aldığı rüzgar yönlerini gösterir.

YEREL RÜZGARLAR

• Yerel rüzgarların etki alanı dar, esiş süreleri kısa ve kısa zamanda birbirinin ters yönünde eserler.

• Meltemler :• Günlük sıcaklık ve basınç farklarından oluşurlar. • Etki alanları dardır. • Yağış oluşturmazlar • Sabah ve akşam hızlı eserler.• Deniz ve Kara Meltemleri : Gündüz karalar AB alanı, denizler serin

YB alanı durumundadırlar. Bu nedenle rüzgar denizden karaya doğrudur. Gece bu durumun tam tersidir.

RÜZGARLAR

• Soğuk Yerel Rüzgarlar:Mistral: Fransa’da esen soğuk rüzgardır.Bora: Dalmaçya kıyılarında yüksek

platolardan esen rüzgardır.Krivetz: Romanya’da Karadeniz’e doğru esen

rüzgardır.

FÖN RÜZGARLARI VE BASINÇ

TÜRKİYEYİ ETKİLEYEN YEREL RÜZGARLAR

DERSİMİZ BURADA SONA ERMİŞTİR

HAZIRLAYAN

HATİCE ÜNLÜ KÜÇÜKER