Bahasa Melayu : Golongan Kata & Akronim

8/9/2019 Bahasa Melayu : Golongan Kata & Akronim

1/121

PENGANTAR MORFOLOGI:PENGANTAR MORFOLOGI:

GOLONGAN KATA DAN AKRONIMGOLONGAN KATA DAN AKRONIM

Disediakan Oleh:

Muhammad Adib Bin Misslani

Aminnulhakim Bin Abdul Isa

Ahmad Amsyar Bin Abdullah

Pusparajan A/L Thiagarajan


2/121


3/121

Kata nama am ialah kata yang digunakan untuk menjelaskan

nama sesuatu yang bernyawa seperti orang, haiwan, dan

sesuatu yang tidak bernyawa seperti tumbuh-tumbuhan,

tempat,benda,dan sebagainya secara umum seperti dalam

contoh dibawah

Orang: Ayah, Polis, Perempuan Dll

Haiwan: Ayam, Itik, Buaya Dll.

Benda: Televisyen, Komputer, Bank Dll.

Tempat: Stadium, Jalan Raya, Pulau Dll.


4/121

Kata nama am boleh dibahagikan kepada dua iaitu KONKRIT DAN

ABSTRAK.

Kata nama am konkrit ialah nama sesuatu yang dapat

dipegang, dirasa atau dilihat.

Kata nama am abstrak pula ialah nama sesuatu yang hanyadibayangkan atau dikhayalkan.

Kedua kelas kata ini boleh terdiri daripada kata dasar dan

kata terbitan.

Contoh: senyum - senyuman Kata nama am mestilah menggunakan huruf kecil melainkan

pada awal ayat.


5/121

Kata nama khas ialah kata nama yang secara khususnyadigunakan untuk menyebut nama sesuatu benda sama

ada benda yang bernyawa dan yang tidak bernyawa

Benda-benda yang bernyawa ialah nama manusia dan namabinatang. Benda-benda yang tidak bernyawa ialah nama

tempat, judul buku, nama bangunan, dan sebagainya.


6/121

Biasanya hurufpertama perkataan nama khas

ini hendaklah ditulis dengan huruf besar.

Benda : Sri Aman, Volvo, Parker 45,

Hikayat Hang Tuah, Dll

Orang : Cik Rafidah, Inspektor Azman,Dr. Long Dll

Binatang : Blacky, Pak Belang, Sang Kancil,dll

Tempat : Kampung Bahru, Shah Alam,

Kuala Lumpur Dll


7/121

KATA GANTI

TAKTENTUKATA GANTIDIRI

KATA GANTI

TEMPAT

KATA GANTINAMA

TUNJUK

KATA GANTI

TANYA


8/121

Kata ganti nama ialah kata nama yang digunakan untukmewakili diri seseorang atau sebagai penunjuk. Kata ganti

nama penunjuk terbahagi kepada dua iaitu penunjuk

bersifat menerangkan (contohnya ini, itu), dan penunjukbersifat pertanyaan (contohnya siapa, apa, mana).


9/121

1) KATA GANTI DIRIPERTAMA

Saya, Beta, Aku, Patik, Kami, Kita

2)KATA GANTI DIRIKEDUA

Awak, Engkau, Kamu, Anda, Saudara,

Saudari, Tuan Hamba

3)KATA GANTI DIRIKETIGA

Ia, Dia, Beliau, Mereka, Baginda, -

Nya


10/121

Kata ganti tak tentu menunjukkan

sesuatu atau seorang secara tidak tentu.

Contoh: apa-apa, mana-mana, siapa-

siapa, dan bila-bila


11/121

K

ata ganti nama tempat digunakan untukmenggantikan nama sesuatu tempat.

Contoh: sana, sini, dan situ.


12/121

Kata ganti nama tunjuk digunakan

untuk menunjukkan tempat atau cara.

Contoh: ini, itu, begini, dan begitu.


13/121

Kata ganti tanya digunakan untuk

membentuk ayat tanya.

Contoh: apa, berapa, siapa, dan

seumpamanya.


14/121

Kata Nama menerima empat jenis imbuhan;

awalan, akhiran, apitan dan sisipan. Imbuhan

awalan ialah imbuhan yang berada di hadapan kata

akar, contohnya pe(N), me(N), ter dan sebagainya.

Imbuhan akhiran terletak di akhir kata akar dan

imbuhan apitan mengapit kata akar. Imbuhan

sisipan pula tersisip di tengah perkataan.


15/121

Awalan "ke-" boleh membentuk kata bilangan himpunan, kata bilangan

tingkat dan kata nama.

Huruf akar akan kekal biarpun setelah digabung dengan kata imbuhan

ini.

Bukan semua perkataan boleh digabungkan dengan awalan "ke-".

Kebanyakannya memerlukan akhiran -an untuk membentuk perkataan

yang tepat.

Awalan "ke-" boleh membawa maksud berikut kepada kata dasar:

Penanda orang atau benda dengan memberi tumpuan kepada

maksud kata dasar (kata nama): kekasih, ketua, kemudi


16/121

Imbuhan awalan "pe(n)-" menerbitkan kata nama yang memberi

maksud tertentu kepada perkataan dasar yang diimbuhkannya, dengan

membawa erti-erti berikut:

Orang Yang Membuat : Penulis, Pencipta, Pentadbir

Sesuatu Yang Menyebabkan Jadi : Pengasih, Pemanis,

Pendingin

Orang Yang Selalu Atau Suka : Penidur, Pemalas, Perokok Orang Yang Mempunyai Sifat : Pemalu, Pemurah,

Pembengis

Milik Sifat Seseorang : Pemuda, Pembesar

Ukuran Bagi Waktu Atau Tempat : Pemeluk, Penanak,

Pelaung Hasil Atau Kesan Daripada Sesuatu : Penyakit, Pendapat

Awalan "Pe(n)-" Berubah Bentuk Mengikut Fonem

Pertama Dalam Kata Dasar:


17/121

Awalan "pe(n)-" berubah bentuk mengikut fonem pertama

dalam kata dasar:

Bagi perkataan yang bermula dengan huruf vokal, sebutan

perkataan berubah misalnya pengambil (ambil) akan disebut

sebagai pe-ngam-bil dan penguji (uji) disebut pe-ngu-ji.Berbeza dengan huruf yang bermula dengan konsonan

(kecuali k, s, t dan p) bunyi perkataan asal akan dikekalkan

seperti penggosok disebut peng-go-sok.

Imbuhan "pe(n)-" berpadan fungsinya dengan imbuhan

"me(n)-" untuk kata kerja


18/121

pe-

Imbuhan awalan "pe-" (tanpa pembolehubah (n) dalam"pe(n)-") menerbitkan kata nama memberi maksud tertentu

kepada perkataan dasar yang diimbuhkannya.

Berbeza dengan imbuhan "pe(n)-", imbuhan "pe-" hanyaboleh digunakan untuk manusia, iaitu seperti berikut:

Pelaku tindakan dalam kata dasar: pesaing, peserta

Penerima tindakan atau kesan dalam kata dasar: pesalah,

pesakit


19/121

Imbuhan awalan "per-" digunakan untuk

mengimbuhkan kata dasar yang sering

dijadikan kata kerja dengan berimbuhkan

awalan ber-".


20/121

AKHIRAN

Imbuhan akhiran "-an" menerbitkan katanama yang memberi maksud tertentukepada perkataan dasar yangdiimbuhkannya, dengan membawa erti-erti

berikut. Benda, bahan yang dilakukan kata dasar:

kiriman, makanan Hasil perbuatan kata dasar: tulisan,

bungkusan Tempat yang disifatkan kata dasar: ruangan Benda kata dasar yang besar atau luas:

lautan


21/121

ke--an

Imbuhan apitan "ke--an" menerbitkan kata nama yangmemberi maksud tertentu kepada perkataan dasar yangdiimbuhkannya, dengan membawa erti-erti berikut:hasil perbuatan kata dasar: keberanian, kepercayaan keadaan

yang disifatkan kata dasar: keindahan, keselesaan

pe(n)--an

Imbuhan apitan "pe(n)--an" menerbitkan kata nama yangmemberi maksud tertentu kepada perkataan dasar yang

diimbuhkannya, dengan membawa erti-erti berikut: Perbuatan: pemeriksaan, pemilihan Hasil perbuatan: pembangunan, pelaburan Imbuhan "pe(n)--an" berpadan fungsinya dengan imbuhan

"me(n)" untuk kata kerja.


22/121

per--an

Imbuhan apitan "per--an" menerbitkan kata nama yang

memberi maksud tertentu kepada perkataan dasar yangdiimbuhkannya, dengan membawa erti-erti berikut:

Perbuatan:pertandingan,pergeseran

Tempat:perumahan,perkuburan

Imbuhan "pe(n)--an" berpadan fungsinya dengan

imbuhan ber" untuk kata kerja.


23/121

SISIPAN

Sesetengah kata dasar boleh diubah atau

diperkuat maknanya dengan dibubuh imbuhansisipan "-el-", "-em-", "-er-" dan "-in-".

Contoh: tapak telapak; kuning

kemuning.


24/121

KataKata KerjaKerja


25/121

Kata Kerja

Pendahuluan Penggolongan KataKerja

Pembentukan Kata

Kerja


26/121

PendahuluanPendahuluan

Kata kerja ialah perkataan yang menjadiinti bagi binaan atau konstruksi frasakerja. Terdiri daripada kata kerja yang bolehdisertai beberapa unsur lain seperti katabantu, objek, pelengkap, ayat komplemen,

dan keterangan.


27/121

PenggolonganPenggolongan KataKata KerjaKerja

Kata Kerja

Kata KerjaAktif

Aktif TakTransitif

TanpaPelengkap

BerpelengkapAktif

TransitifKata Kerja

Pasif


28/121

Kata Kerja Aktif Kata Kerja Yang Hadir Dalam Ayat Aktif, Iaitu Ayat Yang

Mengutamakan Subjek Asal Sebagai Judul Atau Yang

Diterangkan. Terbahagi Kepada Dua Jenis, Iaitu:

i. Kata Kerja AktifTak Transitif

ii. Kata Kerja AktifTransitif


29/121

KATA KERJA AKTIF TAK

TRANSITIF

Kata kerja aktif tak transitif ialah kata kerja yang

tidak memerlukan penyambut atau objek

sesudahnya.

Terbahagi kepada dua subgolongan, iaitu:

i. Kata kerja aktif tak transitif tanpa pelengkap.

ii. Kata kerja aktif tak transitif berpelengkap.


30/121

KATAKERJAAKTIF TAKTRANSITIF TANPA

PELENGKAP

Kata kerja aktif tak transitif tanpa pelengkap ialah kata

kerja yang boleh berdiri tanpa objek atau penyambut.

Contoh ayat:

i. Semua orang pulang.

ii. Adik saya masih tidur.

Kata kerja aktif tak transitif ini boleh diikuti oleh unsur

keterangan, yang berfungsi memberikan maklumat

tambahan. Contoh ayat:

i. Semua orang pulang pada waktu petang.

ii. Adik saya masih tidur di serambi.


31/121

Contoh-contoh lain kata kerja aktif tak transitif

tanpa pelengkap ialah:

menangis pergi

duduk kembali

menyanyi bersembahyang

berdoa bangun

hinggap memutih

tumbuh berdiri

runtuh berjalan

memberontak tercengang


32/121

KATAKERJAAKTIF TAKTRANSITIF

BERPELENGKAP

1. Kata kerja aktif tak transitif berpelengkap ialah kata

kerja yang mesti diikuti oleh pelengkap untuk

menyempurnakan maksud ayat.

2. Ayat dengan kata kerja aktif tak transitif yang

mengandungi pelengkap tidak boleh dipasifkan.

3. Contoh ayat:i. Keadaan bapanya beransurbaik.

ii. Mereka tinggaldi Kampung Paya.


33/121

Kata adjektif sebagai pelengkap :

Lukanya beransur baik.

Suasana dalam mesyuarat itu menjadi tegang.

Frasa sendi nama sebagai pelengkap :

Keluarga encik ali berasal dari pahang.

Mereka menetap di kampung ini.

Kata nama sebagai pelengkap :

Ali menjadi guru sandaran.

Pak samad ada sawah di kampung.


34/121

KATA KERJA AKTIF TRANSITIF

Kata kerja aktif transitif ialah kata kerja yang mengandungi objek

yang terdiri daripada frasa nama untuk melengkapkan maksudnya.

Contoh ayat :

i. Saya telah menjawab surat itu.

ii. Pegawai itu tidak mengabaikan tugasnya.

Contoh-contoh lain kata kerja aktif transitif :

Menendang bola Menghulurkan tali

Membuka pintu menjaga keamanan

Mengayuh basikal mengeksportgetahMerujuksurat tuan memulihara alam sekitar


35/121

KATAKERJA

PASI

F

Kata kerja pasif ialah kata kerja hasil daripada proses

transformasi atau perubahan ayat aktifmenjadi ayat

pasif.

Contoh ayat :

i. Surat itu telah saya jawab.

ii. Tugasnya tidak diabaikan oleh pegawai itu.


36/121

Kata Kerja Transitif(Ayat Aktif)

Kata Kerja Transitif(ayat pasif)

mengaturkan

membelah

mencampakkanmendenda

mengekori

menggaulkan

mengharungi

menjahit

diaturkan

dibelah

dicampakkan

didenda

saya ekori

kami gaulkan

anda harungikujahit


37/121

PEMBENTUKAN KATA KERJAPEMBENTUKAN KATA KERJA Kata kerja dalam bahasa melayu terdiri daripada empat

bentuk, iaitu :

i. Kata kerja tunggal

ii. Kata kerja terbitan

iii. Kata kerja majmuk

iv. Kata kerja ganda


38/121

KATAKERJATUNGGAL

Kata kerja tunggal ialah kata yang terbentuk tanpa

imbuhan.

Kata kerja jenis ini tidak sebanyak kata kerja yang

terbentuk dengan imbuhan dan boleh hadir sebagai

predikat tanpa imbuhan. Kebanyakkan kata kerja demikian bersifat tak transitif.

Contoh :

Ada IkutBalik Jaga

Pulang Keluar


39/121

KATAKERJATERBITAN

Kata kerja terbitan ialah kata kerja yang terhasil daripada

proses pengimbuhan, iaitu proses yang menggandingkan

imbuhan pada kata dasar dan melahirkan perkataan-

perkataan terbitan.


40/121

Awalan kata

kerja

meN- beR-

dipeR-teR-

di-mempeR-


41/121

Bentuk awalan meN-

meN- menjadi me- apabila bergabung dengan kata dasaryang bermula dengan huruf-hurufm, n, ny, r, l, w, dan y.

Contohnya:

Masak - memasak

Nanti - menantiNyala - menyala

Rayu - merayu

Lawan - melawan

Wangi - mewangi

Yakin - meyakinkan


42/121

Termasuk ke dalam jenis ini ialah kata dasar yang bermuladengan hurufp, t, k, dan s.

Hurufpertama dalam kata dasar berubah menjadi bentuk

sengau yang sama daerah artikulasinya (homorganik), iaitu

m bagi p, n bagi t, ng bagi k, dan nybagi s.

Contoh :

Pesan - memesan

Tari - menari

Karang - mengarang

Sinar - menyinar


43/121

meN- menjadi mem- apabila diimbuhkan pada kata dasaryang bermula dengan huruf b dan perkataan pinjaman

yang bermula dengan huruf f, p, dan v dan gugus

konsonan yang bermula dengan hurufb dan p . Contoh:

beri - memberi

bantu - membantu

bilas - membilas


44/121

Contoh perkataan pinjaman yang mengekalkan huruf

pertamanya untuk mempertahankan etimologi kataasalnya ialah:

Veto - memveto

Fatwa - memfatwakan

Proses - memproses

Plagiat - memplagiat

Brek - membrek

Terdapat beberapa perkataan yang bermula degan

huruf p yang menerima awalan mem- dan dianggapkecualian. Contohnya :

Pelopor - mempelopori

Pelawa - mempelawa


45/121

Men- menjadi men- apabila diimbuhkan pada kata dasaryang bermula dengan huruf d, c, j, sy, dan z, serta

perkataan pinjaman yang bermula dengan huruf tdan s

dan perkataan pinjaman yang mengandungi gugus

konsonan yang juga bermula dengan huruf t dan s.

Contohnya :

Deru - menderu

Cuci - mencuci

Jemur - menjemur

Syarat - mensyaratkanZalim - menzalimi

Tadbir - mentadbir

Swasta - menswastakan


46/121

Men- menjadi meng- apabila digabungkan dengan kata

dasar yang bermula dengan hurufg, gh, kh, dan h (bunyikonsonan) dan a, e, i, o, dan u (bunyi vokal). Seperti peng-,meng- juga hadir dengan perkataan pinjaman yang katadasarnya bermula dengan hururf k, termasuk guguskonsonan yang bermula dengan hurufk. Contohnya:

Gali - menggaliGhairah - mengghairahkan

Khayal - mengkhayalkan

Hantar - menghantar

Ambil - mengambil

Ejek - mengejekIkut - mengikut

Olah - mengolah

Ulang - mengulang


47/121

Awalan meng- menjadi menge- apabila diimbuhkan pada

kata dasar yang bersuku kata satu, baik perkataan

melayu mahupun kata pinjaman, contohnya :

Cat - mengecat

Bom - mengebomHad - mengehadkan

Kecualian timbul pada kata pinjaman yang bermula

dengan gugus konsonan, iaitu awalan meng- tidak

berubah menjadi menge-, contoh :

Stor - menstor

Brek - membrek

Klip - mengklip


48/121

JENISKATAKERJABERAWALANMEN-

Kata kerja aktif transitif tanpa akhiran

Kata kerja aktif transitif berakhiran

Kata kerja aktif tak transitif


49/121

Bentuk Awalan beR-

Perkataan yang menerima awalan ini menjadi kata kerja

yang bersifat tak transitif, sama ada memerlukan

pelengkap atau tidak memerlukan pelengkap

Pada dasarnya, terdapat satu bentuk awalan ber-, yakni

ber-, yang digabungkan dengan semua kata dasar.

Contohnya :

Angkat - berangkat

Ikut - berikut

Ekor - berekorNyanyi - bernyanyi


50/121

Apabila bergabung dengan kata dasar yang bermula

dengan hurufr, dua ryang bergabung itu akan berubahmenjadi satu r melalui proses peleburan bunyi.Contohnya :

Ber + rasa - berasa

Ber + renang - berenang

Ber + raja - berajaBer + rendam - berendam

Jenis kata kerja berawalan ber-

Tak transitif tanpa pelengkap.

Tak transitif berpelengkap.


51/121

Bentuk Awalan teR-

Pada dasarnya terdapat satu bentuk awalan ter-, iaituter- yang digabungkan dengan semua kata dasar,

contohnya :

Ikat - terikat

Ambil - terambil

Bubuh - terbubuh

Warta - terwarta

Jenis kata kerja awalan teR-

Kata kerja aktif

Kata kerja pasif


52/121

Bentuk Awalan di-

Awalan di- sebagai pembentuk kata kerja pasif

mempunyai hanya satu bentuk, iaitu di-, contohnya:

Sapu - disapuTulis - ditulis

Pukul - dipukul

Baca - dibaca


53/121

Jenis kata kerja berawalan di-

Kata kerja yang dibentuk dengan awalan di- ialah kata

kerja pasif yang subjek asalnya terdiri daripada orang

ketiga. Contoh :

Tulis - ditulis

Panjat - dipanjat

Gulai - digulai

Hukum - dihukum


54/121

Bentuk Awalan memper-

Awalan memper- juga awalan pembentuk kata kerjayang wujud hanya dalam satu bentuk, iaitu memper-.

Bentuk ini biasa juga dirujuk sebagai hanya awalan per-.

Dalam ayat aktif, per- tidak boleh wujud tanpa awalan

men- kecuali dalam ayat perintah Bentuk ini berubah menjadi diper- dalam ayat pasif.

Contoh :

Memper + alat - memperalat

Memper + isteri - memperisteri

Memper + cepat - mempercepat


55/121

Jenis

Kata

Kerja Berawalan Memper-

Perkataan yang dibentuk dengan awalan memper- ialah

kata kerja aktif transitif.

Contohnya :

Memperalat

Memperkemas

Memperoleh

Memperdaya


56/121

Bentuk Awalan dipeR-

Awalan diper- ialah awalan yang membentuk kata kerja

pasifynag wujud dalam satu bentuk, diper-.

Contoh :

Diper + alat - diperalat

Diper + isteri - diperisteri

Diper + cepat - dipercepat


57/121

Jenis kata kerja berawalan diper-

Jenis katayang dibentuk dengan diper- ialah kat kerja

ayat pasif yang subjek asalnya daripada orang ketiga.

Contoh :

Isteri - diperisteri

Besar - diperbesar

Kacang - diperkacang


58/121

Akhiran kata

kerja

-kan-i


59/121

Bentuk Akhiran -kan

Akhiran kan mempunyai satu bentuk sahaja, iaitu

kan.

Contoh :

Baca - bacakan

Masak - masakkan

Tidur - tidurkan

Bangun - bangunkan


60/121

Jenis kata kerja akhiran -kan

Akhiran kan membentuk kata kerja transitif.

Biasanya kata kerja yang menerima akhiran kan

menerima juga awalan men- atau di- dan hadir dalam

ayat aktif transitif atau pasif.

Kata kerja yang menerima akhiran kan tanpa awalan

wujud dalam dua jenis ayat tertentu sahaja.

Akhiran kan boleh juga hadir dalam ayat dengan

beberapa imbuhan lain, iaitu men--kan, ber--kan,

memper--kan, di--kan, dan. Diper--kan


61/121

Bentuk Akhiran -i

Akhiran imempunyai satu bentuk, iaitu i.

J

enis kata kerja berakhiran -i

Akhiran -imembentuk kata kerja transitif.

Wujud dengan awalan meN- atau di-.

Kata kerja yang hadir dengan akhiran itanpa awalan

wujud hanya dalam dua bentuk tertentu.


62/121

meN--kan beR--kan beR-an

di--kan

meN--i

dipeR--i

ke--an

mempeR--

kandi--i

mempeR--i

dipeR--kan

ApitanKata Kerja


63/121

Bentuk Apitan meN--kan

Bentuk meN--kan mempunyai kelainan-kelainan yangjumlahnya sama banyak dengan jumlah kelainan untukawalan meN-.

Jenis kata kerja yang terbentuk

Kata kerja yang terbentuk dengan apitan men--kanialahkata kerja transitif.

Ayat transitif aktif dengan kata kerja berapitan men--kanterdiri daripada dua jenis, iaitu :

i. Yang menerima satu objek

ii. Yang menerima dua objek


64/121

Bentuk Apitan beR--kan

Terdapat satu bentuk apitan ber--kan, iaitu ber--kan yang digabungkan dengan semua kata dasar.

Apabila bergabung dengan kata dasar yang bermula

dengan huruf r, dua r yang bergabung itu akan

berubah menjadi satu r melalui proses peleburan

bunyi.

Jenis kata kerja berapitan beR--kan

Apitan ber--kan membentuk kata kerja tak transitif

yang memerlukan pelengkap.


65/121

Bentuk Apitan beR--an

Terdapat hanya satu bentuk kecuali dalam kata dasar yang

bermula dengan hurufr.

Dua r yang bergabung akibat pertemuan ber- denganhuruf awal dalam kata dasar akan berubah menjadi satu r,melalui proses peleburan bunyi.

Contoh :

ber + rentet + an - berentetan

Jenis kata kerja yang berapitan ber--an

Kata kerja yang terbentuk melalui ber--an ialah katakerja tak transitif.


66/121

Bentuk Apitan meN--i

meN--i mempunyai kelainan yang jumlahnya samabanyak dengan jumlah kelainan untuk meN-.

Jenis kata kerja yang berapitan meN--I

Membentuk kata kerja terbitan yang bersifat transitif.

Terdiri daripada dua jenis :

i. Ayat aktif transitif yang menerima satu objek

ii. Ayat aktif transitif yang menerima dua objek


67/121

Bentuk Apitan di--i

Apitan di--iialah bentuk pasif bagi meN--I

Bentuk Apitan mempeR--kan

Terdapat hanya satu bentuk apitan jenis ini, iaitu mempeR-

-kan.

Jenis kata kerja yang berapitan mempeR--kan

Kata kerja yang terbentuk dengan apitan mempeR--kan

ini bersifat transitif.


68/121

Apitan mempeR--i

Terdapat hanya satu bentuk apitan ini, iaitu memper--i.

Apitan ini tidak begitu produktif.

Hanya bentuk berikut yang wajar dianggap sebagai jenis

kata kerja yang terbentuk dengan apitan memper--i ini

iaitu :

i. memperingati

ii. memperkawani

iii. mempersuami

iv. memperisteri


69/121

Bentuk Apitan ke--an

Terdapat hanya satu bentuk apitan ini, iaitu ke--an.

Bentuk Apitan dipeR--kan

Terdapat hanya satu bentuk apitan ini, iaitu dipeR--kan.

Jenis kata kerja yang berapitan dipeR--kan

Kata kerja yang terbentuk dengan apitan dipeR--kan ini

wujud dalam ayat pasif.


70/121

Apitan dipeR--i

Terdapat hanya satu apitan ini, iaitu diper--i.

Tidak begitu produktif.

Wujud hasil daripada perkembangan bahasa.

Contoh :

i. Diperingati

ii. Diperkawani

iii. Dipersuami

iv. Diperisteri


71/121

SisipanKata Kerja

Sisipan -el-

(getar) geletar menggeletar

Sisipan -er-

(sa t) sera t

- berserabut

Sisipan -em-

(guruh)gemuruh -

bergemuruh


72/121

KATA

KERJA

GANDA

Penggandaan

Penuh

Penggandaan

SeparaPenggandaan

Berentak


73/121

PENGGANDAANPENUH KATAKERJA

Proses penggandaan seluruh kata dasar.

Contoh :

i. Gelak - gelak-gelak

ii. Agah - agah-agah

iii. Pusing - pusing-pusing


74/121

PENGGANDAANSEPARAKATAKERJA

Proses yang menggandakan sebahagian daripada kata

dasar.

Bagi golongan kata kerja, penggandaan berlaku pada

kata dasar yang berimbuhan, dengan hanya sebahagian

kata dasar yang digandakan. Contoh :

i. Berlari-lari

ii. Doa-doakaniii. Gigit-menggigit

iv. Bersalam-salaman


75/121

PENGGANDAANBERENTAKKATAKERJA

Proses menggandakan kata dasar berdasarkan rentak

bunyi tertentu dalam kata dasar.

Penggandaan berentak persamaan bunyi konsonan,

contohnya :

Bolak-balik susup-sasap

Mandi-manda mundar-mandir

Penggandaan berentak persamaan bunyi vokal,

contohnya :

Cerai-berai gotong-royong

Penggandaan berentak bebas, contohnya :

Ulang-alik


76/121

MAKNABENTUKPENGGANDAAN

Menunjukkan perbuatan yang berulang-ulang.

Menunujukkan perbuatan yang panjang.

Menunujukkan perbuatan yang bersungguh-sungguh.

Menunujukkan perbuatan yang saling berbalasan atau

dilakukan oleh dua pihak terhadap satu sama lain.


77/121

Dikenali juga sebagai kata sifat.

Digunakan untuk menerangkan sifat sesuatu kata

nama

Terdiri daripada hanya satu kata adjektif atau

beberapa perkataan yang mengandungi kata adjektifdan unsur-unsur keterangan.

Didahului atau diikuti oleh penguat.

Contoh:

a) Adik saya tinggi

b) Orang muda itu baik sungguh

c) Suaranya masih sungguh merdu sekali


78/121

Terbahagi kepada sembilan jenis :

KataAdjektifSifatanAtau Keadaan

KataAdjektif MaknaKataAdjektif Ukuran

KataAdjektif Bentuk

KataAdjektif Waktu

KataAdjektif JarakKataAdjektif Cara

KataAdjektif Perasaan

KataAdjektif Pancaindera

JENISKATAADJEKTIF


79/121

KATA ADJEKTIF SIFATAN ATAU KEADAAN

Terdiri daripada perkataan yang memberi pengertian ataukeadaan sebagai unsur keterangan nama

Contoh:

a) Budak baikselalu dipuji.

KATA ADJEKTIF WARNA

Terdiri daripada perkataan yang memberi pengertian warnasebagai unsur keterangan

contoh:a) Warna pakaian seragam kami ungu


80/121

KATA ADJEKTIF UKURAN

Jenis perkataan yang memberi pengertian ukuran

sebagai unsur keterangan. Contoh:

a) Ketua pasukan itu tinggiorangnya

KATA ADJEKTIF WAKTU


81/121

KATA ADJEKTIF WAKTU

Jenis perkataan yang memberi pengertian konsep

masa sebagai unsur keterangan. Contoh:

a) Kanak-kanak suka makan makanan segera

KATA ADJEKTIF JARAK

Jenis perkataan yang memberi pengertian konsepantara dua benda atau keadaan sebagai penerang kata

nama. Contoh:

a) Rumahnya paling hampirdengan sekolah


82/121

KATAADJEKTIF CARAJenis perkataan yang memberi pengertian keadaan

kelakuan atau ragam, sebagai penerang kata nama.Contoh:

a) Motosikal laju itu direka khas untuk perlumbaan.

KATAADJEKTIF PERASAAN

Terdiri daripada perkataan yang memberipengertian konsep perasaan, sebagai penerang, kata

nama dan harus diikuti oleh kata sendi nama. Contoh:

a) Dia amat merinduiemaknya


83/121

KATA ADJEKTIF PANC

AINDERA

Jenis perkataan yang memberi pengertian konsep rasa,pandang, dengar, bau, sentuh atau gabungan kelima-limaindera, sebagai penerang kata nama

Contoh:a) Wajah perawan itu manis

b) Gadis molekitu anak pak hamid

c) Bunyi biolanya amat mersik

d) Pemuda itu suka memakai minyak wangi

e) Jangan suka memakai pakaian lembap

f) Rumah kepunyaan ali itu selesa benar


84/121

Terbahagi kepada empat jenis :

i. Kata adjektif tunggalii. Kata adjektif terbitan

iii. Kata adjektif ganda

iv.K

ata adjektifmajmuk

PEMBENTUKANKATAADJEKTIF


85/121

KATAADJEKTIF TUNGGAL

Terhasil daripada bentuk kata dasar, tanpa gabungan

Dengan bentuk imbuhan, atau tanpa mengalami proses-proses lain seperti penggandaan sebagai penerang katanama, dan menerima sama ada kata bantu dan katapenguat atau tidak tersebut

Contoh:

a) Pada malam ini bulan sungguh terang

b) Warna kuning digemari oleh kakaknya


86/121

KATA ADJEKTIF TERBITAN

Terdiri dari satu kata dasar yang menerima imbuhan sama ada

imbuhan awalan, apitan, dan sisipan

awalan kata adjektif(ter-dan se-)

Contoh: dalam kumpulan kami dialah yang termuda

Kelulusannya tidak setinggikelulusan adiknya

Apitan kata adjektif(ke--an)Contoh: sifat kemelayuannya begitu mononjol

Sisipan kata adjektif(-em-,-el-,-er-,-in-)

Contoh: bau bunga-bunga di taman tasik itu semerbak

Bilik selerakitu kepunyaan abangku

Bunyi gerodokitu kedengaran apabila tabung itu jatuh

Sastera melayu moden ialah sastera sinambung daripada

sastera melayu lama


87/121

KATA ADJEKTIF GANDA

Terbahagi kepada tiga cara:

Penggandan penuh gandakan kata adjektif tunggal

Boleh menerima apitan ke--an

Contoh: rumah di bandar itu besar-besar

Sawah yang terbentang itu kehijau-hijauan

Penggandaan separa sebahagian dari kata dasar diulangContoh: pemuda itu berkelakuan gila-gilaan selepas kematian

tunangnya

Penggandaan berentak gandakan kata dasar mengikut rentak

bunyi

Contoh: kejadian rompakan itu berlaku pada waktu makam yang

gelap-gelita


88/121

KATA ADJEKTIF MAJMUK

Terhasil daripada proses yang merangkaikan dua kata dasar atau

lebih yang membawa makna tertentu

Contoh: Gadis berkulit kuning langsatitu telah memenangi

peraduan fesyen kebaya

Terdapat sejumlah kata adjektif yang membawa maksud kiasan,

terdiri daripada simpulan bahasa

Contoh: Ali disukai ramai kerana ia ringan tulang

Terdapat rangkaian kata adjektif yang seolah-olah kata adjektif

Majmuk. Bentuk frasa yang boleh menerima penyisipan siantaranya

Contoh: Tua muda tua dan mudaCantik malas cantik dan manis


89/121

Kata adjektif dalam bentuk perbandingan

Digunakan untuk menyatakan tiga darjah perbandingan:

i. Darjah biasa

ii. Darjah bandingan

iii. Darjah penghabisan

Darjah biasa Bagi menunjukkan darjah biasa

Contoh:

a) Malam ini bulan terang


90/121

DARJAH BANDINGAN

Terdapat dua cara:

Bandingan yang sama kata adjektif dengan awalan se-,

Se-, boleh diganti dengan sama,

Contoh:

a) Gadis itu secantikputeri raja

b) Gadis itu sama cantik dengan puteri raja

Bandingan yang berbeza kata adjektif yang menggunakan kata

penguat lebih atau kurang

Contoh:

a)K

ami menang kerana lebih cekap daripada pasukan lawan


91/121

DARJAH PENGHABISAN

Terdapat enam cara: Se- + kata adjektif + gandaan + kata nama

Contoh:

a) Sepandai-pandai tupai

Ter- + kata adjektifContoh:

a) Termasyur

Paling + kata adjektif

Contoh:

a) Paling cerdik


92/121

DEFINISIKATATUGAS

Kata tugas ialah perkataan yang tergolong dalam golongan kata

yang bersifat pelbagai jenis atau dikenali sebagai heterogen iaitu

tidak boleh menjadi unsur inti bagi frasa-frasa seperti frasa

nama,frasa kerja dan frasa adjektif.

Terdapat 17 jenis kata tugas


93/121

JENIS-JENISKATATUGAS

KATASENDINAMA

KATA HUBUNG

KATABANTU

KATASERU

KATATANYA

KATABILANGAN

KATANAFI

KATAPEMERI

KATAPENGUAT

KATAPENEGAS


94/121

KATABANTU

Kata bantu ialah kata yang bertugas membantu frasa kerja,frasa

adjektif dan frasa sendi nama.

Kata bantu dibahagikan kepada dua kumpulan iaitu kata bnatu

aspek dan kata bantu ragam.


95/121

KATABANTUASPEK

Kata bantu aspek menimbulkan suasana perbezaan masa.

Masa lampau

Masa kini

Masa hadapan

Bentuk-bentuk kata bantu ialah telah, sudah, baru, pernah, sedang,masih, akan, belum dan mula.

Contoh ayat

1. Nelayan itu telah pulang ke rumah dengan rezeki yang

mencukupi.2. Buah itu belum masak lagi.


96/121

KATABANTURAGAM

Kata ragam ialah bentuk kata yang menyatakan atau menerangkan

ragam perasaan yang berkait dengan perbuatan yang dilakukan.

Contoh kata ; seperti,hendak ,mahu,harus,mesti,boleh,

dapat,enggan,patut dan mungkin.

Contoh ayat ;

1. Masyarakat Malaysia harus menekankan kepada prinsip rukun

negara yang telah ditetapkan.

2. Ahmad akan ke sekolah.

3. Kereta api itu mula bergerak.

4. Buah itu belum masak lagi.


97/121

KATA HUBUNG

Kata hubung ialahperkataan yang digunakan untuk menggabungkan

perkataan rangkai kata dengan perkataan rankai kata ayat dengan

ayat.

Kata hubung terbahagi kepada dua.


98/121

KATA HUBUNG

KATA HUBUNG

GABUNGAN

KATA HUBUNG

PANCANGAN


99/121

KATA HUBUNG GABUNGAN

Kata hubung gabungan ialah sejumlah perkataan yang digunakan

untuk menghasilkan ayat majmuk gabungan seperti

lalu,dan,serta,tetapi,atau, dan sambil.

Contoh ayat :

1. Kami akan pulang ke kampung pada hari ini atauesok

2. Kakak memandu kereta sambilmendengar lagu


100/121

KATA HUBUNG PANCANGAN

Kata hubung pancangan ialah sejumlah perkataan yang

digunakan bagi menhubungkan klausa yang tidak setara

pada klausa yang utama dalam ayat majmuk

pancangan.

Kata hubung ini terbahagi kepada tiga, iaitu

1. Kata hubung pancangan relatif

2. Kata hubung pancangan komplemen3. Kata hubung pancangan keterangan



101/121


RELATIF

Kata relatif ialah perkataan yang berfungsi sebagai penghubung

klausa utama dan klausa kecil. bentuk kata hubung relatif ialah

yang

Contoh ayat ;

1. Budak yangsedang membaca itu adik saya.

2. Buku yangdibeli oleh ahmad itu ialah buku sejarah.

3. Saya membeli baju yangberwarna hijau.

4. Yang berjaja kain itu jiran saya.5. Yang indah itu bahasa

6. P.Ramlee seniman agung yangsentiasa dikenang.



102/121


KOMPLEMEN Kata komplemen berfungsi sebagai penghubung kepada klausa

yang menjadi pelengkap kepada klusa utama.

Dua kata komplemen sering digunakan dalam ayat ialah bahawadan untuk.

Contoh ayat ;

1. Guru itu menyatakan bahawa muridnya sangat rajin.

2. Kami tidak sedar bahawa mereka ialah perompak yang sedang

dicari oleh pihak polis.3. Untuk memaksa dia hadir ke sekolah tidak wajar.

4. Kita harus sentiasa ingat bahawa nyawa lebih penting daripadaduit.



103/121


KETERANGAN

Kata keterangan berfungsi menghubungkan klusa yang menjadi

keterangan pada klausa utama.

Contoh bentuk kata keterangan ialah ;

1. Syazrin sering dipuji oleh pensyarah Bahasa melayu kerana rajin

membuat tugasan yang diberinya.

2. Persembahan itu akan ditangguhkan sekiranya tiada sambutan

3. Ekonomi Malaysia akan meleset jika modal tidak mencukupi.

S


104/121

KATASERU

Kata seru ialah bentuk kata yang berfungsi sebagai meluahkanperasaan dan digunakan dalam ayat seruan

Contoh kata seru :

1. Aduh

2. Cis

3. Wah

4. Aduhai

5. Amboi

6. Syabas

7. Wahai

8. Oh


105/121

Contoh ayat seru :

1. Aduh,sakitnya kakiku!

2. Wah,cantiknya baju dia!

3. Oh,tuhanku,selamatkanlah mangsa gempa bumi di haiti!

4. Amboi,comelnya kucing yang bertompok hitam belaka itu!

KATA TANYA


106/121

KATATANYA

Kata tanya ialah perkataan yang digunakan untuk bertanya sesuatu

atau untuk menyoal sesuatu.

Contoh kata tanya ;

1. Mengapa

2. Berapa

3. Bila

4. Bagaimana

5. Apa

6. Siapa

KATA BILANGAN


107/121

KATABILANGAN

Kata bilangan ialah sejumlah perkataan yang menjadi penerang jumlahpada frasa nama dan hadir sebelum frasa tersebut.Kata bilangan

dibahagikan kepada beberapa jenis mengikut ciri maknanya.

Kata bilangan yang menunjukkan jumlah yang tentu.

Contohnya ; dua, dua puluh, tiga ratus, sepuluh ribu, sejuta dan

sebagainya.

Contoh ayat ;

1. Dua hari lagi saya akan berangkat ke Itali.

2. Harga sekilo garam ialah enam puluh sen.

3. Penduduk warga asing di negara kita sudah mencecah sebanyak satu

juta.

4. Gaji sebulan seorang doktor swasta ialah sepuluh ribu ringgit

malaysia.


108/121

Kata bilangan yang menunjukkan jumlah yang tidak tentu

Contohnya:

Segala, semua, para, beberapa, sekalian, banyak, seluruh,

banyak, sedikit, dan sebagainya.

Contoh ayat ;

1. Segala persiapan telah dibuat.

2. Semua pelajar wajib hadir pada esok.

3. Mesyuarat itu melibatkan para guru pelatih ambilan

januari 2009.

4. Para hadirin yang sekalian.


109/121

Kata bilangan yang membawa maksud himpunan.

Contohnya :

beribu-ribu,beratus-ratus,berabad-abad,berguni-guni.

Contoh ayat :

1. Berpuluh-puluh ribu penonton telah menyaksikan perlawanan bolasepak.

2. Kedudukan nilai mata wang negara kita jatuh ke akibat

kemelesetan ekonomi.

3. Ketiga-tiga orang pesalah itu akan dipenjarakan atas kesalahan

mencuri pensel.

KATA NAFI


110/121

KATANAFI

Kata nafi ialah perkataan yang menjadi unsur nafi frasa-frasa prediket,iaitu

frasa nama,frasa kerja,dan frasa sendi nama.Ada dua bentuk kata nafi iaitu

bukan atau tidak.

Kata nafi bukan menjadi unsur nafi frasa nama dan frasa sendi nama.

Contohnya ;

1. Makanan itu bukan untuk Hakim.

2. Projek itu bukan usaha saya.

3. Kapal terbang itu bukan dari Kuala Lumpur.4. Epal itu bukan warna kuning.

5. Buku itu bukan kepunyaan saya.


111/121

Kata nafi tidak ialah unsur nafi bagi frasa kerja dan frasa

adjektif.

Contohnya ;

1. Saya akan tidak akan datang lagi.

2. Rumah itu tidak kecil sangat.

3. Kenyataan itu tidak benar dari segi konteks.

4. Tugasan yang kamu telah buatkan itu tidak kemas.

KATA PENGUAT


112/121

KATAPENGUAT

Kata penguat ialah perkataan yang mendahului atau mengikuti

frasa atau kata adjektif dan juga menguatkan maksud tersirat dalam

kata atau frasa adjektif.

Kata penguat hadapan

Kata penguat belakang

Kata penguat bebas

KATA PENGUAT HADAPAN


113/121

KATAPENGUAT HADAPAN

Kata penguat hadapan ialah perkataan yang terletaknya

dihadapan kata adjektif.

Contohnya :

1. Terlalu

2. Paling

3. Agak

4. Cukup5. Makin

6. Kurang


114/121

Contoh ayat :

1. Pokok kelapa itu terlalu tinggi.

2. Laut itu agak dalam.

3. Harga bijih timah makin kurang.

4. Bahan yang dirujuknya itu kurang sesuai.

5. Baju batik yang kamu telah pakaikan tadi itu terlalu cantik.

6. Harga minyak paling mahal dipasaran dunia.

7. Masakan isteriku paling sedap.

8. Pakaian itu kurang sesuai untuk kamu.

KATA PENGUAT BELAKANG


115/121

KATAPENGUATBELAKANG

Kata penguat belakang ialah perkataan yang diletakkan dibelakang

kata adjektif.

Contohnya :

1. Sekali

2. Benar

3. Betul

4. Nian

KATA PENGUAT BEBAS


116/121

KATAPENGUATBEBAS

Kata penguat bebas ialah perkataan yang kedudukannya bebas

iaitu sama ada di hadapan atau di belakang kata adjektif.

Contohnya ;

1. Amat

2. Sangat3. Sungguh

Contoh ayat ;

1. Pakaian seragam polis itu amatkemas.

2. Baju yang kamu telah pakai itu sangatbesar

KATA PENEGAS


117/121

KATAPENEGAS

Kata penegas ialah perkataan yang memberikan penekanan padabahagian- bahagian tertentu dalam ayat.

Terdapat dua jenis kata penegas iaitu ;

1. Kata yang menegaskan hanya frasa predikat. Contohnya ; -kah,-tah,dan,-lah.

2. Yang menegaskan kedua-dua bahagian ayat iaitu frasa namasebagai subjek. Contohnya ; juga,jua,pun,sahaja,lagi danmemang.

Kehadiran kah,-tah,dan,-lah sebagai kata penegas frasa predikathanya berlaku apabila frasa predikat itu mengalami prosespendepanan.


118/121

Jenis kata penegas yang kedua iaitu, hanya,memang,juga,pun,jua,dan lagi.

Contohnya :

1. Hanya dia sahabat karib saya.

2. Memang wanita itu bakal isterinya.

3. Barang itu hanya boleh dibeli di kedai.

4. Kami juga ingin ke Pekan.

5. Rombongan pengantin lelaki belum tiba lagi.

6. Mereka ada pun disini.

7. Budak-budak memang suka akan permainan itu.

KATA PEMERI


119/121

KATAPEMERI

Kata pemeri ialah unsur yang menjadi pemeri hal atau perangkai antarasubjek dengan frasa-frasa utama dalam predikat.

Pemerihalan dapat dilakukan melalaui dua cara iaitu ;

1. Secara persamaan antara subjek dgn predikat,dengan penggunaan kata

pemeri ialah.2. Secara huraian tentang subjek oleh predikat,dengan penggunaan kata

pemeri adalah.

Contoh ayat ;

1. Antara perkara yang dibicarakan dalam buku itu ialah masalah moralnegara.

2. Bahasa melayu ialah salah satu bahasa yang tergolong dalam keluargaaustronesia.

KATA SENDI NAMA


120/121

KATASENDINAMA

Kata sendi merupakan kata yang digunakan untuk menyambung

frasa nama dengan kata-kata atau frasa-frasa dalam ayat.

Contoh kata sendi ialah daripada,dari,bagi,untuk,di, dengan.

Contoh ayat

1. Mereka baru pulang dari Johor.

2. Kuih itu dibuat daripada tepung sagu.

3. Mak Jah pergi ke klinik dengan anaknya.

4. Mereka akan ke Kuantan esok.

5. Sila kembalikan buku teks itu kepada Cikgu Sulaiman.6. Masyarakat hendaklah peka terhadap alam sekitar bagi

memelihara dan memulihara alam sekitar.

Akronim


121/121

Akronim

Akronim merupakan perkataan-perkataan yang dibentuk

dengan cara menggabungkan suku-suku kata tertentu

daripada beberapa perkataan, menjadi sebagai satu

perkataan.

Dibentuk daripada penyingkatan beberapa perkataan.

Contoh:

i. Kugiran dibentuk daripada perkataan kumpulan,

gitar, rancak.

Documents

Bahasa Melayu : Golongan Kata & Akronim