Badanie ewaluacyjne „Wpływ projektów infrastrukturalnych ... koncowy... · 4 1. Streszczenie raportu Celem badania było dokonanie oceny wpływu projektów infrastrukturalnych

Badanie ewaluacyjne „Wpływ projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach ZPORR na rozwój gospodarczy województwa małopolskiego”

Raport ko ńcowy

Wpływ projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach ZPORR na rozwój gospodarczy województwa małopolskiego

Raport wykonany na zlecenie Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie w ramach realizacji projektu: Wpływ projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach ZPORR na rozwój gospodarczy województwa małopolskiego Opracował zespół ECORYS Polska w składzie: dr Wojciech Dziemianowicz Paulina Fabrowska dr Marta Mackiewicz Beata Michorowska dr Monika Płaziak dr Katarzyna Szmigiel Dorota Węcławska © Copyright ECORYS Polska Warszawa, maj 2008

ECORYS Polska Sp. z o.o. Racławicka 146

02-117 Warszawa

Polska

T +48 22 339 36 40

F +48 22 339 36 49

E [email protected]

W www.ecorys.pl


3

Spis tre ści 1. Streszczenie raportu .........................................................................................................4 2. Wstęp..............................................................................................................................19 3. Cele i przedmiot badania.................................................................................................23 4. Metodologia badania .......................................................................................................24

4.1. Schemat badawczy i etapy badania............................................................................. 24 4.2. Kryteria oceny ............................................................................................................. 26 4.3. Źródła danych ............................................................................................................. 28

5. Wielkość, zakres i struktura interwencji ...........................................................................30 6. Ocena projektów pod kątem trafności..............................................................................37

6.1. Ocena konkurencyjności regionu ................................................................................. 38 6.2. Zmiany w gminach, w których realizowane były projekty .............................................. 43 6.3. Ocena wpływu projektów na konkurencyjność regionu w badaniu beneficjentów.......... 50

7. Ocena projektów pod kątem użyteczności .......................................................................56 8. Ocena projektów pod kątem skuteczności .......................................................................66

8.1. Ocena wskaźnikowa.................................................................................................... 66 8.2. Ocena ekspertów ........................................................................................................ 82

9. Ocena projektów pod kątem trwałości .............................................................................99 10. Kryteria horyzontalne i wspólnotowa wartość dodana....................................................101 11. Ocena systemu monitoringu..........................................................................................103

11.1. Dobór wskaźników do programu................................................................................ 103 11.2. Ocena doboru wskaźników ze względu na potrzeby regionu ...................................... 105 11.3. Ocena metody zbierania i przechowywania danych ................................................... 105 11.4. Dobór wskaźników do projektów................................................................................ 107

12. Wnioski i rekomendacje.................................................................................................111 13. Załączniki ......................................................................................................................117

13.1. Mapa zrealizowanych inwestycji w województwie małopolskim .................................. 117 13.2. Zestawienia i analiza danych z kwestionariuszy......................................................... 118 13.3. Studia przypadków .................................................................................................... 188 13.4. Zasadny oceny eksperckiej projektów........................................................................ 226

4

1. Streszczenie raportu

Celem badania było dokonanie oceny wpływu projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach priorytetów I i III ZPORR (z pominięciem działania 3.4) na rozwój gospodarczy województwa małopolskiego. Ewaluacja składała się z realizacji następujących celów cząstkowych:

− oszacowanie potencjalnych i rzeczywistych efektów realizacji ZPORR dla gospodarki regionalnej;

− analiza wpływu programu na problemy strukturalne i ustalenie skuteczności interwencji;

− wyciągnięcie wniosków i zaproponowanie rozwiązań podnoszących jakość i racjonalność przyszłych, analogicznych działań.

W ramach badania dokonano oceny skuteczności, trafności, trwałości i użyteczności interwencji w ramach ZPORR w województwie małopolskim. Do oceny tej wykorzystano m.in. dane statystyczne dotyczące sytuacji społeczno-ekonomicznej w regionie, jakościowe i ilościowe dane zawarte w sprawozdaniach beneficjentów z realizacji projektów, informacje zebrane w wyniku badań terenowych oraz wywiadów telefonicznych z beneficjentami programu, przedstawicielami samorządu terytorialnego i instytucji otoczenia biznesu. Zgodnie z tekstem Uzupełnienia Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, podstawowym celem ZPORR było tworzenie warunków do wzrostu konkurencyjności regionów. Przeprowadzona analiza wykazała, że projekty infrastrukturalne realizowane w ramach ZPORR w gospodarce przyczyniły się przede wszystkim do podniesienia ilości i jakości infrastruktury technicznej. Znaczna część środków przeznaczona była na realizację projektów związanych z budową dróg oraz infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, co wydaje się uzasadnione w obliczu wciąż poważnych braków infrastrukturalnych w Polsce (rozdział 5). Lepiej oceniono przy tym projekty realizowane w ramach Priorytetu 1, a więc te o znaczeniu ponadlokalnym. Projekty realizowane w ramach Priorytetu 3 charakteryzowała dużo mniejsza skala działań tak więc, pomimo iż odpowiadały one na potrzeby lokalnych społeczności i niewątpliwie umożliwiły podniesienie jakości życia mieszkańców, w ich przypadku dużo mniejszy jest potencjał oddziaływania na skalę ponadlokalną czy na przyczynienie się w istotny sposób do wzrostu spójności terytorialnej regionu, zwiększenia skali inwestycji itp (rozdział 6). Analizowane projekty w nikłym stopniu przyczyniły się do poprawy takich aspektów konkurencyjności jak dochody ludności, poziom wykształcenia mieszkańców, wydajność pracy, tworzenie i absorpcja innowacji. W pewnym stopniu wynika to z tego, że były to projekty typowo inwestycyjne, wobec czego trudno oczekiwać bezpośredniego przełożenia na wymienione wyżej aspekty w tak krótkim czasie. Pozytywnie odznaczają się tu projekty turystyczne –


5

analiza danych statystycznych wskazuje, że w gminach, w których były one realizowane, nastąpił wzrost miejsc pracy (choć jednocześnie nie zaobserwowano jeszcze znacznego wzrostu ruchu turystycznego). Słabiej wygląda natomiast oddziaływanie projektów związanych z infrastrukturą edukacyjną. Co prawda w gminach, w których były one realizowane, zaobserwowano wzrost zamożności mieszkańców, trudno jednak doszukiwać się tu bezpośredniego związku przyczynowo-skutkowego. Ponadto, w przypadku projektów w ramach Priorytetu 3 widoczna była tendencja, aby dostępne środki przeznaczać de facto na infrastrukturę sportową, nie zaś na tę związaną bezpośrednio z kształceniem. Wpływu na wzrost jakości kształcenia spodziewać się należy raczej po projektach realizowanych w ramach działania 1.3.1, choć i tu będzie on widoczny dopiero w dłuższym okresie (rozdział 6.2). Innym ważnym założeniem ZPORR było niwelowanie zróżnicowania wewnątrzregionalnego i przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów. W tym kontekście warto zwrócić uwagę na projekty realizowane w ramach działań 3.2 oraz 3.3, ukierunkowanych na obszary podlegające restrukturyzacji. Tu także przeważały projekty związane z infrastrukturą drogową i wodno-kanalizacyjną. Co prawda zapewnienie podstawowej infrastruktury jest niezbędne w obliczu znacznych opóźnień w tym zakresie, trudno jednak oczekiwać żeby same takie projekty wystarczyły, by na danym terenie nastąpiło ożywienie gospodarcze (rozdział 6). Trafność programu ocenić należy wysoko. Projekty realizowane w ramach ZPORR w pełni odpowiadały zarówno celom Programu, jak też wykazywały wysoki stopień zgodności z dokumentami strategicznymi rozwoju województwa. W szczególności projekty infrastrukturalne stanowiły odpowiedź na braki w obszarze infrastruktury komunalnej, komunikacyjnej i ochrony środowiska oraz nadmierne dysproporcje rozwojowe wewnątrz regionu, zidentyfikowane jako jego słabe strony w Strategii rozwoju województwa. Z ogromnych potrzeb inwestycyjnych w województwie wynika również wysoka użyteczność realizowanych projektów (a więc stopień zaspokojenia potrzeb mieszkańców w dziedzinie, w jakiej projekt był realizowany) - słabo pod tym względem wypadło jedynie działanie 1.3.1. Trzeba jednak pamiętać, że po zaspokojeniu najbardziej podstawowych potrzeb infrastrukturalnych trzeba będzie pomyśleć o realizacji projektów bardziej złożonych i zaawansowanych. W obecnym okresie programowania warto zatem postawić na projekty interdyscyplinarne, które nie ograniczają się do zapewnienia niezbędnego minimum i zaspokajają potrzeby mieszkańców nie tylko w jednej dziedzinie (rozdział 7). W ocenie beneficjentów program jawi się jako skuteczny, ale głównie w kontekście zaspakajania potrzeb lokalnych społeczności. Warto podkreślić, że w mniejszym stopniu beneficjenci pozytywnie oceniają wpływ programu na rozwój lokalny (rozdział 8). Jednak szersze spojrzenie na problemy infrastrukturalne regionu uwidacznia, że infrastruktura jest podstawą (warunkiem koniecznym) dla rozwoju regionu. Przeprowadzone badanie wskazało, że wiele inwestycji infrastrukturalnych nie zostałoby zrealizowanych ze względu na ograniczony budżet beneficjentów, lub też ich realizacja przesunęłaby się na kolejne lata. Sugeruje to, że środki z funduszy strukturalnych wyparły wydatki krajowe zamiast się do nich dołożyć. Kolejną istotną obserwacją jest fakt, że pomimo iż liczba projektów zrealizowanych w Krakowie jest znacznie wyższa niż w innych gminach, to jednak w tych gminach efekty stosowania określonych instrumentów są relatywnie najbardziej widoczne. Oznacza to, że po przekroczeniu pewnego poziomu krytycznego w rozwoju danego obszaru, dalsze wsparcie nie

6

będzie już przynosić tak wyraźnych efektów jak w przypadku obszarów mniej rozwiniętych. Skuteczne okazują się zatem przede wszystkim projekty realizowane na obszarach, gdzie zidentyfikowano największe opóźnienia. Z punktu widzenia trwałości interwencji, badane projekty ocenić należy wysoko. Wynika to bezpośrednio ze specyfiki projektów infrastrukturalnych. Wątpliwości budzi jednak trwałość rozumiana szerzej, niż trwałość samej infrastruktury – przykładem mogą tu być te projekty, w ramach których doprowadzano infrastrukturę do terenów inwestycyjnych. W chwili obecnej niemożliwe jest dokonanie oceny, na ile przeprowadzone prace trwale przyczynią się do ożywienia gospodarczego tych terenów (rozdział 9). Ponadto, w toku realizacji badania zidentyfikowano także znaczne problemy odnośnie systemu monitorowania realizacji programu – najważniejsze z nich to kwestie dowolności doboru wskaźników, ich problematycznej klasyfikacja (rozróżnienie między wskaźnikami produktu i rezultatu), adekwatności do poszczególnych działań i projektów czy niesprawnego systemu gromadzenia danych. Problemy te szczegółowo omówiono w rozdz. 11. W poniższej tabeli przedstawiono podsumowanie odpowiedzi na poszczególne pytania ewaluacyjne postawione celem oceny ZPORR w regionie (szczegółowe odpowiedzi zamieszczono w podsumowaniach odpowiednich rozdziałów). Tabela 1 . Podsumowanie odpowiedzi na pytania ewaluacyjne

Kryterium Pytania ewaluacyjne

W jakim stopniu projekty ZPORR oddziałuj ą na popraw ę jakości usług medycznych

świadczonych przez wysokospecjalistyczne zakłady opi eki zdrowotnej?

W puli wszystkich projektów związanych z infrastrukturą ochrony zdrowia wpływ na jakość

świadczonych usług ocenić należy na poziomie średnim.

W jakim stopniu projekty ZPORR wpływaj ą na ułatwienie dost ępu do obiektów kultury

i turystyki?

Projekty w znacznym stopniu przyczyniły się do ułatwienia dostępu do obiektów kultury i

nauki. Należy przy tym zauważyć, że projekty związane z modernizacją dróg miały dużo

większe znaczenie dla zwiększenia roli turystyki i kultury w rozwoju regionu od projektów

związanych stricte z budową/modernizacją obiektów turystycznych.

W jakim stopniu projekty ZPORR wpływaj ą na wyrównanie dysproporcji w regionie w

zakresie dost ępu do Internetu?

Dysproporcje były wyrównywane głównie poprzez tworzenie publicznych punktów dostępu

oraz rozwijanie e-administracji. Znaczny postęp w tej dziedzinie (np. komputeryzacja szkół)

odbył się jednak niezależnie od projektów realizowanych w ramach ZPORR.

W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniaj ą się do zwi ększenia udziału

gospodarstw domowych wykorzystuj ących technologie ICT?

Badane projekty w nikłym stopniu wykazywały jakikolwiek związek z wykorzystaniem

technologii ICT w gospodarstwach domowych.

Użyteczno ść

Jak projekty ZPORR wpływaj ą na wzrost mobilno ści zawodowej mieszka ńców wsi i

małych miast?

Z pewnością analizowane projekty drogowe w znacznym stopniu przyczyniły się do

udrożnienia szlaków komunikacyjnych, jednak wpływ tego typu projektów na podniesienie


7

mobilności zawodowej czy wzrost przedsiębiorczości ocenić będzie można dopiero po

upływie kilku lat.

W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniaj ą się do rozwijania nowych form

aktywno ści gospodarczej na zdegradowanych obszarach miejski ch,

poprzemysłowych i powojskowych?

Badane projekty w nikłym stopniu dotyczyły wspierania rozwijania aktywności gospodarczej.

W pewnym stopniu warunki do rozwoju przedsiębiorczości na obszarach zdegradowanych

zapewnić miały projekty drogowe i wodno-kanalizacyjne, jednak działania te wydają się

niewystarczające dla wsparcia aktywności gospodarczej. Rzeczywisty ich wpływ ocenić

można będzie dopiero w dłuższym okresie.

Jak projekty ZPORR wpływaj ą na podniesienie standardu świadczonych usług

medycznych na podstawowym poziomie przez lokalne o środki zdrowia?

Należy zauważyć, że znaczna część projektów nie odnosiła się bezpośrednio do

świadczonych usług lecz do działań modernizacyjno-remontowych przeprowadzanych w

obiektach przychodni i szpitali. W tym kontekście wpływ projektów na podniesienie

standardu świadczonych usług ocenić należy na poziomie średnim.

Jak projekty ZPORR wpływaj ą na ożywienie gospodarcze i społeczne oraz na

zwiększenie potencjału turystycznego i kulturalnego, w tym nadanie obiektom i

terenom zdegradowanym nowych funkcji społeczno-gosp odarczych?

W chwili obecnej wpływ ten nie jest widoczny. Potencjalnie, inwestycje infrastrukturalne

mogą mieć pozytywny wpływ na ożywienie gospodarcze i społeczne w regionie. Do

zwiększenia potencjały turystycznego niewątpliwie przyczyniły się projekty zapewniające

podstawową infrastrukturę drogową i wodno-kanalizacyjną. Dodatkowy, choć mniej znaczny

wpływ mogą mieć projekty związane stricte z obiektami turystycznymi i kulturalnymi.

W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniaj ą się do rozbudowy, modernizacji oraz

zwiększenia bezpiecze ństwa infrastruktury drogowej?

W znaczącym, choć – pomimo wysokich wskazań beneficjentów, należy mieć na uwadze,

że dominowały projekty modernizacyjne oraz że poziom bezpieczeństwa zależy nie tylko od

samej infrastruktury, ale także od jej użytkowników.

W jakim stopniu projekty ZPORR poprawiły zarz ądzanie środowiskiem w regionie?

Ze względu na fakt, iż projekty takie stanowią nieznaczny odsetek, wpływ realizacji ZPORR

na poprawę zarządzania środowiskiem w regionie ocenić należy jako znikomy.

Jak projekty ZPORR wpływaj ą na ograniczenie regionalnych dysproporcji w

infrastrukturze?

Projekty wpłynęły na ten aspekt znacząco, trzeba jednak zwrócić uwagę, że w obliczu

wieloletnich zaniedbań każda poprawa stanu infrastruktury stanowi znaczny postęp.

W jakim stopniu projekty ZPORR wpływaj ą na popraw ę wykształcenia mieszka ńców

regionu?

Oddziaływanie projektów w tym zakresie ma jedynie charakter pośredni, a ich wpływ jest

niewielki. Z pewnością można natomiast mówić o wzroście możliwości edukacji w zakresie

kultury fizycznej, jednocześnie pamiętając o roli społecznej takiej infrastruktury na

obszarach wiejskich.

Skuteczno ść

W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniaj ą się do wzrostu atrakcyjno ści regionu

jako miejsca zamieszkania?

Projekty oddziałują na ten aspekt w dużym stopniu i w bardzo szerokim zakresie.

8

Miejscowości nie tylko zostały „odblokowane” – czyli lepiej połączone z innymi obszarami,

lecz również zwiększono możliwości dla dziennych migracji zarobkowych (czego efektem

ubocznym powinna być lepsza ocena własnego miejsca zamieszkania).

W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniaj ą się do wydłu żenia sezonu

turystycznego, do zwi ększenia zagranicznej turystyki przyjazdowej oraz tu rystyki

krajowej?

Wpływ projektów związanych z rozwojem obiektów turystycznych ocenić należy jako

nieznaczny. Dużo bardziej istotny jest natomiast wpływ projektów drogowych i wodno-

kanalizacyjnych: dzięki poprawie podstawowej infrastruktury znacznie podniosła się

dostępność obszarów turystycznych i jakość oferty. Na wymierne rezultaty należy jednak

jeszcze poczekać.

W jakim stopniu projekty ZPORR wpływaj ą na obni żenie kosztów dost ępu do

Internetu?

Wpływ projektów na obniżenie kosztów dostępu do Internetu jest trudny do oszacowania i

należy go ocenić jako marginalny. Żaden z projektów nie miał bezpośrednio na celu

obniżenia kosztów dostępu.

W jakim stopniu projekty ZPORR wpływaj ą na zwiększenie atrakcyjno ści terenów

inwestycyjnych?

Realizacja ZPORR przyczyniła się do zwiększenia atrakcyjności terenów inwestycyjnych w

stopniu znaczącym, dotyczy to jednak jedynie ograniczonej grupy projektów (infrastruktura

techniczna). ZPORR pozwolił gminom nadrobić zaległości w tym zakresie, ale efekty w

postaci napływu inwestycji będą widoczne tam, gdzie oprócz podstawowej infrastruktury

występują także wysokie kwalifikacje, korzystny klimat dla przedsiębiorczości czy dobrze

rozwinięte „miękkie” wskaźniki lokalizacji.

W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniaj ą się do zwi ększenia dost ępu do

infrastruktury ochrony zdrowia dla mieszka ńców regionu?

W bardzo dużym, ale zauważyć należy znaczne zróżnicowanie projektów związanych z

infrastrukturą ochrony zdrowia – od remontów elewacji po zakup specjalistycznej aparatury

diagnostycznej. Z pewnością te ostatnie w dużo większym stopniu wpłyną na rzeczywistą

poprawę stanu zdrowia pacjentów.

W jakim stopniu projekty ZPORR wpływaj ą na zapewnienie dost ępu do wysokiej

jako ści podstawowej opieki medycznej na obszarach wiejsk ich i w małych miastach?

Wpływ projektów na ten aspekt oszacowano jako bardzo duży.

W jakim stopniu projekty ZPORR wpływaj ą na popraw ę jakości wyposa żenia i stanu

budynków o środków zdrowia?

W znacznym, ponieważ zakupiono do ośrodków zdrowia specjalistyczny sprzęt medyczny

(m.in. urządzenia dentystyczne, RTG, USG) oraz przeprowadzono modernizację budynków,

dzięki czemu poprawie uległy wyposażenie i stan budynków w wielu ośrodkach zdrowia.

Trafno ść Jak projekty ZPORR wpłyn ęły na uzupełnienie powi ązań z krajowym i

międzynarodowym układem transportowym?

Większość realizowanych inwestycji były to projekty punktowe i ich wpływ na uzupełnianie

powiązań krajowych i międzynarodowych jest trudny do oszacowania bez odniesienia się

do wszystkich działań realizowanych w województwie, nie tylko tych współfinansowanych ze

środków UE. Jednak nawet takie projekty często brały pod uwagę dostępność dróg

krajowych lub międzynarodowych. Z drugiej strony niektóre projekty drogowe dotyczyły


9

odcinków, na których odbywał się bardzo niewielki ruch, co może mieć wpływ na trafność, a

w konsekwencji także na użyteczność interwencji.

W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniaj ą się stworzenia odpowiedniej

infrastruktury badawczo-edukacyjnej?

Badane projekty uwzględniały potrzebę tworzenia infrastruktury badawczo-edukacyjnej w

stopniu ograniczonym i zogniskowane były w Krakowie.

Jak projekty ZPORR wpływaj ą na zwiększenie roli szkół wy ższych i infrastruktury

ochrony zdrowia w regionalnych procesach rozwojowyc h i restrukturyzacyjnych?

Rola szkół wyższych w procesach rozwojowych uwzględniona była w realizowanych

projektach w stopniu ograniczonym, natomiast kwestie związane z infrastrukturą ochrony

zdrowia rozwiązywane były głównie na poziomie lokalnym (26 projektów w poddziałaniu

3.5.2 wobec 11 projektów w poddziałaniu 1.3.2) często ograniczały się do modernizacji i

remontów budynków. Znikomy udział uczelni wyższych w strukturze beneficjentów ZPORR

jest zjawiskiem alarmującym.

Jak projekty ZPORR wpływaj ą na popraw ę jakości kształcenia i dost ępu do wiedzy?

Projekty bezpośrednio związane z jakością kształcenia i dostępem do wiedzy stanowią

nieznaczną część wszystkich badanych projektów. Gospodarka oparta na wiedzy wymaga

znacznie większych inwestycji w realizację działań ukierunkowanych na te obszary.

Jak projekty ZPORR przyczyniaj ą się do zwi ększenia roli turystyki, kultury i

dziedzictwa kulturowego jako czynników rozwoju woje wództwa?

Do zwiększenia ruchu turystycznego w Małopolsce przede wszystkim przyczyniają się

projekty polegające na poprawie infrastruktury drogowej (lepsza dostępność) i wodno-

kanalizacyjnej (zaspokojenie podstawowych potrzeb w zakresie infrastruktury komunalnej

nie tylko mieszkańców ale też turystów). Projekty bezpośrednio związane z turystyką nie

wywarły znaczącego wpływu na zwiększenie roli turystyki i kultury w rozwoju województwa.

Jak projekty ZPORR przyczyniaj ą się do upowszechnienia dost ępu do Internetu,

komunikacji elektronicznej oraz zapewnienia mieszka ńcom łatwiejszego dost ępu do

informacji, ze szczególnym uwzgl ędnieniem obszarów wiejskich i małych miast?

W ramach wykorzystanych środków większy nacisk położono na udostępnianie i obieg

informacji publicznej niż upowszechnienie samego dostępu do Internetu, choć w ramach

różnych projektów powstawały także punkty dostępowe dla obywateli.

Jak projekty ZPORR przyczyniały si ę do polepszenia jako ści funkcjonowania

systemu transportu publicznego oraz poprawy bezpiec zeństwa ruchu?

Realizowane projekty niewątpliwie przyczynią się do polepszenia jakości funkcjonowania

systemu transportu publicznego, jednak stopień oddziaływania projektów ZPORR w tym

zakresie powinien być większy, poprzez realizację większej liczby projektów. Poprawa

bezpieczeństwa ruchu była uwzględniania praktycznie we wszystkich projektach

drogowych. Ponieważ tego typu projektów było zdecydowanie więcej i pochłonęły one

znaczne ilości środków finansowych ich oddziaływanie na poprawę bezpieczeństwa ruchu

było również większe.

W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniaj ą się do poprawy jako ści życia

mieszańców na obszarach wiejskich?

Na poprawę jakości życia mieszkańców wsi duży wpływ miały realizowane w znacznym

stopniu poza miastami projekty drogowe i kanalizacyjne oraz lokalne projekty w zakresie

infrastruktury edukacyjnej (inwestycje w sale gimnastyczne, które spełniać mogą również

10

funkcje prospołeczne).

W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniaj ą się do przeciwdziałania marginalizacji

społecznej i ekonomicznej obszarów restrukturyzowan ych?

W ramach działań 3.2 i 3.3., ukierunkowanych na ten cel, realizowano głównie projekty

drogowe i kanalizacyjne. Projekty bezpośrednio wspierające przedsiębiorczość stanowiły

raczej rzadkie wyjątki. Budowanie podstawowej infrastruktury jest warunkiem koniecznym,

ale nie wystarczającym dla skutecznego przeciwdziałania marginalizacji terenów. W tym

kontekście konieczne będzie podjęcie dalszych, bardziej ambitnych działań.

W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniaj ą się do poprawy jako ści kształcenia w

regionie?

W dużej mierze działania zostały zdominowane przez budowę sal gimnastycznych, co

świadczy o poprawie warunków edukacji sportowej i kulturalnej młodzieży oraz możliwości

organizacji dodatkowych zajęć pozalekcyjnych. Pozostałe 9 projektów z zakresu

infrastruktury edukacyjnej to poza rozbudową i remontami obiektów edukacyjnych, także

ciekawe i bardziej ambitne projekty, wspierające kształcenie na wyższym poziomie.

W jakim stopniu projekty ZPORR wpływaj ą na zmniejszenie regionalnych

dysproporcji w dost ępie do infrastruktury edukacyjnej?

Inwestycje dotyczące budynków szkolnych realizowano w różnych miejscowościach

województwa, tam gdzie były najbardziej potrzebne. Natomiast bardziej zaawansowane

inwestycje badawczo-dydaktyczne realizowane były w dużych miastach Małopolski z

dominacją Krakowa. Dostęp do poszczególnych obiektów z pewnością ułatwi

zmodernizowana infrastruktura drogowa.

W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniaj ą się do wyrównania szans w dost ępie

do edukacji pomi ędzy uczniami z obszarów wiejskich i miejskich oraz poprawy

dost ępu społeczno ści lokalnych do podstawowej infrastruktury sportowe j?

W kwestii dostępu do infrastruktury sportowej poczynione zostały duże postępy –

zrealizowano aż 11 projektów związanych z salami gimnastycznymi. Rzadziej projekty

odnosiły się do poprawy dostępu do edukacji młodzieży z obszarów wiejskich.

Jak projekty ZPORR przyczyniaj ą się do ograniczenia terytorialnych dysproporcji w

infrastrukturze ochrony zdrowia?

Projekty tego typu realizowane były na terenie całego województwa, co świadczy o

ograniczeniu terytorialnych dysproporcji w infrastrukturze ochrony zdrowia.

Jak projekty ZPORR przyczyniaj ą się do tworzenia warunków do dywersyfikacji

działalno ści gospodarczej?

Projekty mogą mieć potencjalnie znaczący wpływ na ten aspekt, jednak w chwili obecnej

oddziaływanie to nie jest widoczne. „Odblokowanie” komunikacyjne wielu miejscowości daje

co prawda szanse rozwoju gospodarczego, ale niewiele było projektów o charakterze stricte

progospodarczym.

Czy produkty realizacji projektów b ędą trwałe?

W przypadku ocenianych projektów zakłada się wysoką trwałość, ze względu na specyfikę

projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach ZPORR (dotyczy to zarówno

remontów, budowy dróg, infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, czy budowy i remontów

powierzchni kubaturowych).

Trwało ść

Czy szersze zmiany wywołane dzi ęki realizacji projektów b ędą trwałe?

Ocena trwałości rezultatów wsparcia w dłuższym okresie nie jest obecnie możliwa. Kwestia


11

ta będzie w dużej mierze zależała od sposobu wykorzystania stworzonej infrastruktury i od

jakości zarządzania tą infrastrukturą.

12

The aim of the research was to evaluate the influence of infrastructure projects implemented within Priorities 1 and 2 of the Integrated Regional Development Operational Programme (with the exclusion of measure 3.4) on economic development of Małopolska region. The evaluation comprised the following objectives:

− to estimate prospective and factual effects of implementation of IRDOP on the economy of the region;

− to analyse the impact of the programme on structural problems and determine of effectiveness of the intervention;

− to draw conclusions and propose solutions which could increase the quality and rationality of similar activities implemented in the future.

The experts evaluated the effectiveness, relevance, sustainability and utility of the intervention made within IRDOP in Małopolska region. The evaluation employed statistics concerning the socio-economic situation in the region, qualitative and quantitative data included in the reports by the beneficiaries, information collected during field studies and telephone interviews with programme beneficiaries, representatives of territorial self-governments and business environment institutions. According to the text of the Programme Complement to IRDOP, the main aim of the programme was to create appropriate conditions to increase the competitiveness of regions. The analysis shows that infrastructure projects implemented within IRDOP contributed largely to an increase in the quantity and quality of technical infrastructure in the region. A significant part of resources was allocated too the implementation of projects related to construction of roads and water and sewer infrastructure, which is justifiable taken into account the still significant lacks in infrastructure in Poland (chapter 5). In general, the projects implemented within Priority 1, which had a regional focus, were evaluated better. The projects implemented within Priority 3, meanwhile, were characterised by a smaller scale of activities, therefore in spite of the fact that they corresponded to the needs of local societies and facilitated an increase in life quality, their potential to influence changes at the regional level by contributing to an increase in territorial coherence of the region or increasing the scale of investments etc. is much lower (chapter 6). The analysed projects had little effect on improvement of such aspects of competitiveness as level of education, labour efficiency or creation and absorption of innovation. To some extent this follows from the fact that the research covered investment projects, therefore it is hard to expect a direct translation into the above mentioned aspects in such a short time. Projects related to tourism stand out in this respect – the statistics show that in the communes where projects were implemented an increase in workplaces was observed (but at the same time no significant increase in tourist traffic was noticed). The influence of projects related to education seems to be smaller. In gminas where such projects were implemented an increase of wealth of citizens could be noticed, but it is hard to find a direct cause and effect relation in this respect. Moreover, in the case of Priority 3, the education-related projects that were allocated resources tended to be in fact focused on sports infrastructure. The impact on the quality of education should be rather expected of projects implemented within measure 1.3.1, however even here an increase will be only visible after a longer period (chapter 6.2).


13

Another important objective of IRDOP was to level out intraregional disparities and to counteract marginalisation of some areas. In this context it is worth noticing projects implemented within measures 3.2 and 3.3, directed towards areas undergoing restructuring processes. In this case road infrastructure and water and sewage projects also constitute a majority. Admittedly assuring basic infrastructure is necessary in the face of large delays in this field, but it is hard to expect that these projects are sufficient for revival of economy on a given area (chapter 6). The relevance of the programme was assessed as high. The projects implemented within IRDOP fully corresponded to aims of the Programme and indicated high level of compliance with strategic documents related to regional development. Especially the infrastructure projects were an answer to the lacks in the field of municipal, transport and environmental infrastructure. They also allowed for levelling out the disparities in the region, identified as its weak points in the regional development strategy. Due to the great investment needs in the voivodeship, the projects covered by the research proved to be highly useful (in the sense that they satisfied the needs of citizens in the field in which a given project was implemented). The only measure that was poorly evaluated in this respect was measure 1.3.1. One should remember, however, that after satisfying the basic infrastructure needs, it will be necessary to think about more complex and advanced projects. In the current programming period it is worth investing in inter-disciplinary projects which do not limit themselves to fulfilling the basic needs and focus on more than one field (chapter 7). According to the beneficiaries, the programme is efficient but only in the sense of satisfying the needs of local societies. It is worth mentioning that the beneficiaries assess the programme worse in terms of the its influence on local development (chapter 8). However, a broader look at infrastructure problems of the region shows that infrastructure is the basis (a necessary condition) for regional development. The research shows that, hadn’t in been for IRDOP, many infrastructural investments would not have been implemented because of budgetary limitations, or their implementation would have been postponed for further years. This suggests that the resources from structural funds drove out national expenses instead of supplementing them. Another vital observation is that in spite of the fact the number of projects implemented in Kraków is much higher than in other gminas, the impact in this gminas is relatively more visible. This means that after reaching a certain critical level in development of a given area, further support will not bring such clear effects as in the case of less developed areas. It appears that the most effective projects ate those which are implemented in areas where greatest delays were identified. The projects were also assessed high with respect to intervention sustainability. This follows directly from the nature of infrastructure projects. Doubts are however raised by a broader understanding of durability, i.e. broader than the durability of infrastructure itself – this can be illustrated by projects where infrastructure was installed in areas intended for industrial investments. At the moment it is impossible to evaluate how the projects will contribute to economical development of these areas (chapter 9). In the course of the research significant problems concerning the monitoring system were also identified – the most important ones being issues of indicator selection, their problematic

14

classification (differentiating between output and outcome indicators), relevance to particular activities and projects or inefficient system of data gathering. These problems were covered in chapter 11. The table below shows the summarises the answers to particular evaluation questions (detailed answers are presented in summaries of relevant chapters). Table 2 . Answers to the evaluation questions – a summary

Criterion Evaluation questions

To what extent do IROP projects influence the quali ty of medical services offered by

highly specialised healthcare centres?

The impact of all the projects related to healthcare infrastructure on the quality of the

services offered has been assessed as medium.

To what extent did IROP projects have an impact on facilitating access to cultural and

tourism-related places of interest?

The projects contributed greatly to facilitating access to culture and tourism – related

facilities. It should be underlined that projects related to road infrastructure hav a much more

significant impact in this respect than those related to the development / modernisation of

places of cultural / tourist interest.

To what extent did IROP projects contribute to leve lling out of regional disparities

with respect to Internet access?

The disparities were levelled out mainly by launching public Internet access points and

developing e-government services. However, a significant progress in this field was made

independently of the projects implemented within IROP (e.g. school computerisation).

To what extent did IROP projects contribute to an i ncrease in the share of

households using ICT?

The projects covered by the research had little (if any) relevance to the use of ICT in

households.

What is the impact of IROP projects on the increase of vocational mobility among

inhabitants of rural areas and small towns?

Surely the road projects contributed largely to an increase in traffic capacity, however, the

impact of such projects on vocational mobility or entrepreneurship cannot be assessed after

such a short period.

To what extent did IRDOP projects contribute to the development of new forms of

business At degraded urban, post-industrial and pos t-military areas?

The projects covered by the research had little relevance to business development. To

some extent, road as well as water and sewer projects should allow for creating favourable

conditions for business development in degraded areas. However, the sole provision of

basic infrastructure does not seem to be sufficient for supporting economic activity. The real

impact can only be assessed after a longer period.

Utility

What is the impact of IROP projects on an improveme nt of the standards with respect

to basic medical services offered by local healthca re centres?

It is noteworthy that a majority of projects did not refer directly to the services offered but

rather to repairs of premises of healthcare centres. Taken into account the above, the

impact of the projects on the 2uality of services should be assessed ad moderate.


15

What is the impact of IROP projects on the quality of equipment and premises of

healthcare centres?

The impact in this respect was assessed as significant, as the projects allowed healthcare

centres to buy specialist medical equipment (e.g. dentist equipment, x-ray, ultrasonic

scanners) and to have their premises repaired and renovated, thanks to which the condition

of many healthcare centres improved.

What is the impact of IROP projects on economical a nd social revival of the region?

How do IROP project contribute to increasing the re gional potential with respect to

culture and tourism (including the assignment of ne w socio-economic functions to

degraded areas)?

The impact is not currently apparent. Investment in infrastructure may potentially affect

economic and social activity in the region. Projects related to road as well as water and

sewer infrastructure undoubtedly had some influence on the potential of the region with

respect to tourism. Projects related to culture and tourism facilities might also add to the

final outcome.

To what extent did IROP projects contribute to the development and modernisation of

road infrastructure and to road safety?

W znaczącym, choć – pomimo wysokich wskazań beneficjentów, należy mieć na uwadze,

że dominowały projekty modernizacyjne oraz że poziom bezpieczeństwa zależy nie tylko od

samej infrastruktury, ale także od jej użytkowników.

To what extent did IROP projects enhance environmen tal management in the region?

Due to the fact that such projects constitute an insignificant proportion of all the projects

covered by the research, the impact of IROP on environmental management was assessed

as minimal.

What is the impact of IRDOP projects on the decreas e in regional disparities with

respect to infrastructure?

The project had significant impact in this respect, it is however noteworthy that, taken into

account the long years of negligence, each improvement of infrastructure appears to be a

significant progress.

To what extent did IRDOP projects contribute to an improvement in the level of

education of the citizens?

The impact of projects on the level of education is limited to indirect influence. Undoubtedly

IROP allowed for increasing the opportunities with respect to physical education. It should

be also remembered that sports infrastructure plays a social role as well, especially on rural

areas

To what extent do IROP projects contribute to an in crease in the attractiveness of the

region as a place of residence?

Projects have a great impact on place attractiveness and influence it in a number of ways.

Towns and villages became more accessible by being connected via a good road network,

which increased the opportunities for daily commuters (which should, in turn, result in higher

assessment of one’s own place of residence).

Efficiency

To what extent do IROP projects contribute to prolo nging the tourist season and

increasing the number of foreign and national touri sts?

The impact of projects consisting in the development of culture and tourism infrastructure

was assessed as insignificant. What was much more important was the impact of road as

16

well as water and sewage infrastructure projects, thanks to which the accessibility of tourist

sites and the quality of their offer increased. Measurable outcomes should be however seen

after a longer period.

To what extent do IROP projects contribute to a dec rease in the costs of Internet

acccess?

The impact of Project on a decrease of Internet access costs is difficult to measure and was

assessed as minima. None of the projects covered by the research was aimed directly at

decreasing the access costs.

To what extent to IROP projects help increase the a ttractiveness of investment sites?

The implementation of IROP helped increase the attractiveness of investment sites to a

significant extent, however, this regards only some of the projects covered by the research

(technical infrastructure). IROP helped communes make up for the backlogs in this respect.

However, visible results in the form of actual investments will only be seen in the areas

where provision of infrastructure is accompanied by other important factors such as high

qualifications, favourable environment or well-developed “soft” localization indicators.

To what extent do IROP projects help facilitate acc ess to healthcare infrastructure in

the region?

To a significant extent, however, is should be noted that projects related to healthcare were

very diverse – from repairs of buildings to purchase of specialist equipment. Undoubtedly,

the latter will have a greater impact on the improvement of health among the citizens.

What is the impact of IROP projects on access to hi gh quality basic healthcare In

rural areas and small towns?

The impact of the projects in this field was assessed as very high.

How did IROP projects help make up for the deficien cies In national and international

transport paths?

The majority of projects were small-scale projects limited to small areas, therefore their

contribution to national and international transportation networks is difficult to assess without

relating to all the activities (not only the ones co-financed from the structural funds)

implemented in the region. However, even the small projects frequently took into

considerarion the accessibility of national and international networks. On the other hand,

some road projects were implemented in areas, where the traffic was quite low, which can

influence the relevance of the intervention and, in consequence, its utility as well.

To what extent did IROP projects contribute to the development of research and

educational infrastructure?

The projects replied to the need for research infrastructure to a very limited extent and were

mostly focused in Kraków.

How do IROP projects influence the role of tertiary education institutions and

healthcare infrastructure in regional restructuring and development processes?

The role of tertiary education institutions was taken into account to a very limited degree.

Healthcare infrastructure projects, meanwhile, were mostly designed on a local scale (26

projects within sub-measure 3.5.2 compared to 11 projects within sub-measure 1.3.2) and

were frequently limited to renovation and repair of premises. The low percentage of

universities among all the beneficiaries is an alarming observation.

Relevance

What is the impact of IROP projects on the quality of education and access to

knowledge?


17

Project directly related to the quality of education and access to knowledge constitute a

small proportion of all the projects. Knowledge-based economy requires much more

investment in activities aimed at stimulating these areas.

How do IROP projects contribute to an increase of t he role of tourism, culture and

cultural heritage in regional development?

An increase of tourism In the region was mostly possible thanks to the road projects (better

accessibility) and water and sewage projects (basic needs with respect to municipal

infrastructure used not only by the citizens but also by the tourists). Projects directly related

to tourism did not have much influence on increasing the role of tourism in the development

of the region.

How do IROP projects help spread access to Internet and e-communications, as well

as provide better access to information to citizens , with a focus on inhabitants of

rural areas and small towns?

Greater emphasis was put on access to and circulation of public information than on access

to the Internet, although some projects involved developing public Internet access points.

How do IROP projects contribute to an increase in t he quality of public transport

systems and to an increase in road safety?

The implemented projects undoubtedly contribute to the quality of public transport, however,

the extent to which they can have impact on PT is rather limited, due to the low number of

projects focused directly on the issue. An increase of road safety was taken into account in

almost every road project. Due to the fact that road projects made um a significant

proportion of all the projects, their impact on road safety was much more significant.

To what extent do IROP projects contribute to impro ving the quality of life of

inhabitants of rural areas?

Projects which had a significant impact on the quality of life of inhabitants of rural areas

were mostly those related to roads and water and sewage systems. Local projects related to

education implemented in rural areas had also some influence in this respect (especially

investments in school gyms which can also play a social role).

How do IROP projects contribute to counteracting ec onomical and social

marginalisation of areas undergoing restructuring p rocesses?

Measures 3.2 and 3.3, which focused on such areas, mostly involved projects related to

road and water and sewage. Projects directly supporting entrepreneurship were scarce.

Basic technical infrastructure is a necessary requirement when it comes to counteracting

marginalization of specific areas, however, it is not a sufficient. This implies further, more

ambitious activities need to be implemented to stimulate development in this respect.

How do IROP projects support quality of education i n the region?

The activities were to a large extent dominated by construction of school gyms, which

implies an improvement with respect to physical education of the youth as well as new

opportunities in the field of extracurricular classes. The remaining 9 projects related to

educational infrastructure were, apart from school building renovation, also more advances

projects supporting tertiary education.

To what extent do IROP projects contribute to level ling out regional disparities with

respect to access to educational infrastructure?

Projects related to the renovation of school buildings were implemented In different areas of

the region, depending on the local needs in his respect. More advanced investments in

18

research facilities were implemented in big towns, with the domination of Kraków. Access to

different facilities will undoubtedly be easier thanks to the road infrastructure.

HOW are IROP projects related to the issue of equal access to education for students

fro rural and urban areas? What is the impact of IR OP projects with respect to access

to basic sports infrastructure?

Much progress has been made in the field of access to sports infrastructure – 11 projects

were related to school gyms. Less projects, meanwhile, covered the problem of access to

education for youths from rural areas.

How do IROP projects contribute to minimalising reg ional disparities with respect to

healthcare infrastructure?

This type of projects were implemented throughout the region, thanks to which regional

disparities with respect to healthcare infrastructure were leveled out.

How do IROP projects contribute to the development of conditions favouring

diversification of economic activity?

The Project can potentially hale some impact In his respect, however, their influence is

currently not apparent. Although many towns and villages became more accessible thanks

to the increase in road capacity and better road quality, few projects were aimed directly at

stimulating the local economy.

Will the outputs of projects be sustainable?

In the case of the projects covered by the research a high level of sustainability is assumed,

which follows from the specific character of infrastructure projects implemented within IROP

(this concerns modernization and construction of roads, water and sewer infrastructure as

well as construction and modernization of buildings).

Sustainability

Will the outcomes triggered by the projects be sust ainable?

Assessment of the sustainability of the outcomes in the long run is currently

impossible. This matter will depend, to a large extent, on the way the infrastructure provided

via the projects will be used as well as on the quality of infrastructure management


19

2. Wstęp

Prezentowane w niniejszym Raporcie wyniki ewaluacji wpływu projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach ZPORR na rozwój gospodarczy województwa małopolskiego są efektem realizacji zamówienia Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie. Struktura Raportu została skonstruowana tak, by jak najczytelniej zobrazować logikę badania ewaluacyjnego i wyniki oceny interwencji w regionie, odpowiada także charakterowi pracy określonemu przez Zamawiającego.

Raport składa się więc z następujących zasadniczych części:

• streszczenie raportu , w sposób syntetyczny prezentujące faktycznie realizowane cele programu i zawierające odpowiedzi na pytania ewaluacyjne;

• prezentacja celu, zakresu oraz metodologii badania . Tym zagadnieniom poświęcono rozdziały 3 i 4. Zawarto w nich najważniejsze informacje zamieszczone w przygotowanym na wstępie realizacji projektu Raporcie metodologicznym;

• prezentacja wielko ści, zakresu i struktury interwencji mająca na celu przybliżenie podstawowych informacji na temat realizacji tej części ZPORR w Małopolsce, z uwzględnieniem działań i poddziałań, typów projektów, zaangażowanych środków, a także typów beneficjentów;

• ocena trafno ści, u żyteczno ści, skuteczno ści i trwało ści interwencji. W tej części opracowania wykorzystano m.in. dane statystyczne dotyczące najważniejszych wskaźników związanych z rozwojem społeczno-gospodarczym regionu, wskaźniki realizacji projektów już zakończonych, wyniki przeprowadzonych badań ankietowych wśród beneficjentów, wnioski z przeprowadzonych studiów przypadku i wyniki oceny eksperckiej;

• ocena interwencji pod k ątem kryteriów horyzontalnych i wspólnotowej warto ści dodanej przedstawiona została w rozdziale 10;

• ocena systemu monitoringu dokonana w oparciu o doświadczenia ewaluatorów zebrane w toku realizacji badania, prezentująca także najważniejsze wnioski odnośnie możliwych usprawnień w zakresie gromadzenia i interpretacji danych dotyczących realizowanych projektów;

• wnioski i rekomendacje , przedstawione w rozdziale 12;

• Raport uzupełniają załączniki, w których przedstawiono mapę zrealizowanych inwestycji, wyniki badania kwestionariuszowego wraz z listą respondentów, opracowane studia przypadków oraz opis zasad oceny eksperckiej projektów.

20

W niniejszym raporcie stosowane są następujące pojęcia:

EWALUACJA – ocena/oszacowanie jakości (stopnia) realizacji programu (tzn. jego faktycznych rezultatów) w stosunku do wcześniejszych założeń (tzn. oczekiwanych efektów). W przeciwieństwie do monitorowania lub kontroli ewaluacja odnosi się do efektów długoterminowych (oddziaływania). Zasadniczym celem ewaluacji jest stałe ulepszanie skuteczności i efektywności programów realizowanych przez władze publiczne. Przeprowadzana jest w celu osiągnięcia pozytywnych efektów społecznych i gospodarczych związanych bezpośrednio z danym programem oraz zwiększania przejrzystości i promowania działań podejmowanych przez władze publiczne. Ewaluacja jest wykonywana jako: ewaluacja wstępna, ewaluacja w połowie okresu realizacji oraz ewaluacja końcowa.

KONKURENCYJNOŚĆ REGIONU – zestaw cech, dzięki którym możliwe jest utrzymanie stabilnego rozwoju społeczno-gospodarczego regionu oraz osiągnięcie relatywnie wysokiego poziomu dochodów i zatrudnienia. W ZPORR wzrost konkurencyjności rozumiany jest szeroko i oznacza działania na rzecz poprawy sytuacji w zakresie produktywności gospodarki, wydajności pracy, tworzenia i absorpcji innowacji, wykształcenia mieszkańców, dochodów ludności oraz ilości i jakości infrastruktury technicznej.

KONKURENCYJNOŚĆ – zdolność do osiągania sukcesu w gospodarczej rywalizacji, a w szerszym ujęciu to zdolność do ekspansji lokowania na rynkach międzynarodowych dóbr i usług przy jednoczesnym zapewnieniu realnego wzrostu dochodów ludności w długim okresie. Konkurencyjność to także zdolność kraju do tworzenia i utrzymywania otoczenia, które sprzyja tworzeniu większej wartości dodanej przez przedsiębiorstwa i osiąganiu większego dobrobytu przez ludność.

POLITYKA SPÓJNOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ – Unia Europejska dąży w swojej polityce regionalnej do podwyższenia poziomu spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej poprzez zmniejszenie dysproporcji w poziomie rozwoju różnych regionów oraz zacofania regionów lub wysp najmniej uprzywilejowanych, w tym stref wiejskich. Każda z tych spójności jest analizowana w układzie państw oraz regionów typu NUTS II i NUTS III.

SPÓJNOŚĆ GOSPODARCZA REGIONU – mierzona za pomocą produktu krajowego brutto na mieszkańca, uwzględniając parytet siły nabywczej. Wzrost spójności gospodarczej polega na zmniejszeniu zróżnicowań w poziomie rozwoju gospodarczego pomiędzy obszarami bogatymi a biednymi.

SPÓJNOŚĆ SPOŁECZNA REGIONU – mierzona za pomocą wskaźnika stopy bezrobocia, ale coraz częściej jako miernik uwzględnia się stopę partycypacji (miernik określający, jaka część ludności w wieku produkcyjnym znajduje zatrudnienie). Wzrost spójności społecznej polega na zmniejszaniu zróżnicowań w wykorzystaniu kapitału ludzkiego pomiędzy poszczególnymi obszarami.

SPÓJNOŚĆ TERYTORIALNA REGIONU – mierzona czasem przejazdu do danego obszaru komunikacją lotniczą, drogową i kolejową. Do mierzenia poziomu spójności terytorialnej używa się także wskaźnika ilości konsumentów osiąganych przez dostawcę (lub producenta) w danych czasie. Wzrost spójności terytorialnej (przestrzennej) polega na eliminowaniu barier dostępności do regionów peryferyjnych poprzez ich lepsze powiązanie z obszarami centralnymi Wspólnoty.

WSKAŹNIKI PRODUKTU – wskaźniki odnoszące się do usług lub rzeczy materialnych dostarczonych bezpośrednio w wyniku realizacji projektu. Liczone są w jednostkach


21

materialnych lub monetarnych (np. długość zbudowanej drogi, liczba firm, które uzyskały pomoc itp.).

WSKAŹNIKI REZULTATU – wskaźniki odpowiadające efektom wynikającym z dostarczenia produktów projektu, po zakończeniu jego realizacji. Dostarczają one informacji o zmianach np. zachowania, pojemności lub wykonania, dotyczących bezpośrednich beneficjentów. Takie wskaźniki mogą przybierać formę wskaźników materialnych (skrócenie czasu podróży, liczba skutecznie przeszkolonych, liczba wypadków drogowych, itp.) lub finansowych (zwiększenie się środków finansowych sektora prywatnego, zmniejszenie kosztów transportu).

Szczegółowe zapoznanie się z treścią Raportu powinno być poprzedzone kilkoma uwagami natury ogólnej, które nasunęły się zespołowi badawczemu w trakcie prowadzenia badania:

1. Czas ewaluacji. Przeprowadzona analiza, a w szczególności bariery, na jakie natrafiono w trakcie jej realizacji wyraźnie pokazują, że możliwie kompleksowa ewaluacja powinna odbyć się nieco później. W okresie, gdy nie wszystkie projekty są zakończone, a także, gdy nie ma pełnych informacji statystycznych trudno jest definiować twarde wnioski. Jednak zrozumiały jest również pewien pośpiech w dokonywaniu ocen stosowanych instrumentów. Ewaluacja powinna przecież służyć weryfikacji przyjętych rozwiązań, zatem najlepszy czas na otrzymanie wyników ewaluacji to okres, gdy programowane są kolejne instrumenty wsparcia. Dość istotnym czynnikiem, który skłania do szybszego (pomimo wad) podejmowania oceny programów jest fakt, iż z upływem czasu część informacji (np. opinie beneficjentów) będzie trudna do odtworzenia.

2. Jakość oceny w kontekście jakości zasobów informacyjnych. Wskazany powyżej czas jest tylko jednym z czynników, który może ograniczać zasoby informacyjne potrzebne do przeprowadzenia rzetelnej oceny. Kolejnym ważnym czynnikiem ograniczającym jest system aplikowania i sprawozdawczości. Z jednej strony chęć zestandaryzowania pewnych rozwiązań na poziomie kraju przynosi wiele korzyści administracji centralnej, z drugiej zaś, nieuwzględnianie specyfiki regionów wydaje się być jednym z większych błędów w rozdysponowywaniu środków unijnych. Udostępnienie możliwie szerokiej palety np. wskaźników, a także skłanianie beneficjentów do „radosnej twórczości” w wymyślaniu wskaźników oddziaływania pokazuje, że jeśli zasilimy system „szumem informacyjnym”, to ciężko będzie z niego wydobyć rzetelną i klarowną informację.

3. Zakres ewaluacji. Wydaje się, że kolejne ewaluacje, które będą dokonywane na rzecz różnych województw i programów nie powinny ograniczać się do danego programu. Liczba różnych instrumentów rozwoju finansowanych ze środków krajowych i zagranicznych jest ciągle rosnąca, a realizowanie polityki rozwoju regionu polega m.in. na umiejętności montażu różnych środków dla osiągania celów strategicznych. Zatem wyrywkowe traktowanie poszczególnych programów, nawet jeśli będzie dokonane w sposób bardzo rzetelny, może pomijać szerszy aspekt komplementarności różnorodnych działań. Jednak tego typu podejście wymaga już na wstępie założenia, iż ewaluacja musi przebiegać w znacznie szerszym zakresie rzeczowym i przy zastosowaniu zdecydowanie większych nakładów pracy.

4. Należy mieć na uwadze, że lokalne oddziaływanie społeczne, gospodarcze i przestrzenne oraz oddziaływanie makroekonomiczne interwencji w trakcie realizacji poszczególnych projektów występuje, ale jest zwykle bardzo małe w porównaniu

22

z oddziaływaniem projektów zakończonych. Dlatego wyniki prowadzonego badania nie będą odzwierciedlać całości efektów bezpośrednich interwencji ZPORR lecz efekty bezpośrednie projektów zakończonych w tym okresie. W przypadku interwencji będącej przedmiotem badania oprócz bezpośrednich efektów lokalnych i makroekonomicznych należy się spodziewać przede wszystkim efektów pośrednich.

Na zakończenie zespół autorów pragnie wyrazić swoje podzi ękowania wszystkim osobom, które zgodziły si ę uczestniczy ć w badaniu i udzieliły pomocy w pozyskaniu informacji, których analiza stała się jednym z kluczowych elementów prezentowanego Raportu.


23

3. Cele i przedmiot badania

Celem badania była ewaluacja wpływu projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach priorytetów I i III ZPORR (z pominięciem działania 3.4) na rozwój gospodarczy województwa małopolskiego. Ewaluacja składała się z realizacji następujących celów cząstkowych:

− oszacowania potencjalnych i rzeczywistych efektów realizacji ZPORR dla gospodarki regionalnej,

− analizy wpływu programu na problemy strukturalne i ustalenia skuteczności interwencji,

− wyciągnięcia wniosków i zaproponowania rozwiązań podnoszących jakość i racjonalność przyszłych, analogicznych działań.

Przedmiotem badania są projekty ZPORR realizowane w województwie małopolskim w ramach I i III Priorytetu ZPORR, bez działania 3.4 (patrz mapa projektów w Załączniku). Wszystkie projekty będące przedmiotem oceny realizowane były w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, którego podstawowym celem jest tworzenie warunków do wzrostu konkurencyjności regionów, a także działania na rzecz przeciwdziałania marginalizacji niektórych obszarów Polski. W dłuższym okresie realizacja ZPORR ma służyć zwiększeniu spójności społecznej i terytorialnej. Wzrost konkurencyjności rozumiany jest szeroko i oznacza działania na rzecz poprawy sytuacji w zakresie produktywności gospodarki, wydajności pracy, tworzenia i absorpcji innowacji, poziomu wykształcenia, dochodów oraz ilości i jakości infrastruktury technicznej. Wychodząc z tego założenia uzasadnione jest pytanie, w jaki sposób i w jakim zakresie projekty infrastrukturalne objęte priorytetami I oraz III przyczyniają się do rozwoju gospodarczego regionu.

Spośród projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach ZPORR w województwie małopolskim 22 projekty pozostawały w trakcie realizacji podczas przeprowadzania niniejszego badania. Projekty te nie zostały objęte analizą ze względu na fakt, iż dokonywane badanie nie miało charakteru ewaluacji on-going, ale ex-post, a więc dotyczyło oceny efektów interwencji oraz ich wpływu na rozwój regionu. W przypadku projektów wciąż realizowanych z oczywistych względów niemożliwe było zastosowanie takich samych narzędzi i kryteriów jak dla projektów zakończonych (m.in. niemożliwa jest ocena osiągniętych efektów). Z tego względu projekty te uwzględniono jedynie przy dokonywaniu prognozy efektów możliwych do osiągnięcia w przyszłości.

24

4. Metodologia badania

4.1. Schemat badawczy i etapy badania

Badanie składało się z następujących etapów:

� dokonania zestawień pozwalających na ocenę wielkości interwencji według działań i typów beneficjentów,

� stworzenia bazy danych wszystkich projektów zrealizowanych w województwie małopolskim wraz ze wskaźnikami produktu i rezultatu i przeprowadzenie na tej podstawie analizy zrealizowanych produktów i rezultatów,

� opracowania mapy województwa z zaznaczonymi wszystkimi projektami infrastrukturalnymi, będącymi przedmiotem analiz,

� przeprowadzenia wywiadów telefonicznych z przedstawicielami beneficjentów, � przeprowadzenia wywiadów telefonicznych z przedstawicielami rad gmin w tych

gminach, gdzie były realizowane projekty infrastrukturalne w ramach ZPORR, � przeprowadzenia wywiadów telefonicznych z przedstawicielami instytucji otoczenia

biznesu (agencje rozwoju regionalnego i lokalnego, stowarzyszenia itp.)1, � opracowania i analizy danych uzyskanych w wyniku przeprowadzonych wywiadów, � przeprowadzenia badań terenowych i bezpośrednich wywiadów indywidualnych wśród

beneficjentów, przedstawicieli instytucji otoczenia biznesu oraz przedsiębiorców, a także w instytucjach zaangażowanych we wdrażanie ZPORR,

� opisania przypadków wybranych projektów infrastrukturalnych oraz wyciagnięcia wniosków na temat ich efektywności, skuteczności, użyteczności, trwałości i trafności oraz próby dokonania analizy komplementarności z innymi projektami infrastrukturalnymi realizowanymi na terenie województwa,

� zebrania wszystkich dostępnych danych statystycznych na temat Małopolski w bazach GUS oraz EUROSTAT,

� opracowania zbioru danych dotyczących województwa i regionów do porównań, a także danych na poziomie powiatów i gmin,

� przeprowadzenia analiz i zestawień porównawczych, � dokonania przez pierwszy panel ekspertów oceny projektów – każdy projekt był

oceniany przez dwóch ekspertów, którzy nadawali mu ocenę punktową od 1 do 5, kierując się kryteriami opisanymi w rozdziale 7.5.,

� przedstawienia wyników przeprowadzonych badań i analiz na drugim panelu ekspertów, który dokonał próby oceny wpływu projektów na rozwój gospodarczy województwa.

1 Lista tych instytucji pochodziła z materiału: Informator. Instytucje otoczenia biznesu i jednostki badawczo-

rozwojowe w Małopolsce, Kraków, grudzień 2006


25

Poniższy schemat prezentuje najważniejsze etapy badania, których wyniki zostały przedstawione w kolejnych rozdziałach raportu.

Schemat 1. Schemat realizacji badania

Cele Działania Metody i źródła

Etap I Badanie sprawozdań beneficjentów z realizacji projektów – ocena trafności i skuteczności

Ocena wielkości interwencji Analiza mierników realizacji projektów, Szczegółowa analiza projektów (sprawozdania, dane z monitoringu), ocena skuteczności i efektywności

Analiza wielkości i zakresu interwencji w ramach priorytetów I i III ZPORR Analizy statystyczne Ocena poszczególnych projektów przez pierwszy panel ekspertów i przyznanie ocen cząstkowych

• Sprawozdania beneficjentów z realizacji projektów

• Utworzenie bazy danych wraz z tabelą ocen i uzasadnieniem oceny

Wynikiem tej części prac było stworzenie bazy danych wszystkich projektów wraz ze wskaźnikami produktu, rezultatu i oceną projektów pod katem zdefiniowanych kryteriów. Wyciagnięcie wniosków na temat istniejącego

systemu monitoringu

Etap II Badanie opinii – ocena jakościowa projektów m.in. pod kątem użyteczności i efektywności

Ocena wpływu zrealizowanych projektów na podstawie opinii regionalnych instytucji i beneficjentów

Badanie opinii beneficjentów Badanie opinii instytucji otoczenia biznesu Badanie rad gmin Badanie opinii UM i UW Case studies

• Wywiady telefoniczne CATI • Indywidualne wywiady

bezpośrednie • Badania terenowe

Wynikiem tej części prac była ocena wpływu projektów na spójność gospodarczą, społeczną i przestrzenną, ocena projektów pod kątem użyteczności, efektywności i trwałości

Etap III Ocena zmian w gospodarce regionu w wyniku wdrażania ZPORR

Stworzenie obrazu gospodarki regionu i zróżnicowań wewnętrznych. Przedstawienie Małopolski na tle innych krajów. Ocena zmian w infrastrukturze na podstawie danych statystycznych

Analiza danych regionalnych, porównanie międzynarodowe

• Analiza ilościowa

Wynikiem tej części prac będą zestawienia liczbowe i statystyki obrazujące zmiany jakie zaszły w Małopolsce w odniesieniu do infrastruktury, poziomu konkurencyjności i atrakcyjności regionu dla mieszkańców i inwestorów

Etap IV Wnioskowanie

Podsumowanie wcześniejszych analiz, sformułowanie wniosków na temat wpływu projektów na rozwój Małopolski, ocena trafności i użyteczności projektów

Dokonanie zestawień danych uzyskanych na wcześniejszych etapach badania. Przeprowadzenie panelu ekspertów

• Panel ekspertów • Dane zebrane na

wcześniejszych etapach analiz

Ocena wpływu projektów zrealizowanych w ramach Priorytetów I i III ZPORR na rozwój gospodarczy regionu

26

4.2. Kryteria oceny

Zgodnie z przyjętą dla programów realizowanych z udziałem środków Unii Europejskiej praktyką ewaluacyjną, do ich oceny stosowane są następujące kryteria: − skuteczność – stopień, w jakim osiągnięto cele, − efektywność – badanie relacji między nakładami, a efektami, − użyteczność i trwałość – stopień, w jakim zaspokojone zostały potrzeby czy oczekiwania

beneficjentów, a efekty rzeczowe projektów zostaną utrzymane, − trafność – stopień, w jakim cele programu (projekty realizowane w jego ramach)

odpowiadają zmieniającym się potrzebom z punktu widzenia rozwoju regionu.

Zastosowanie powyższych kryteriów ewaluacyjnych i sposób ich oddziaływania prezentuje poniższy schemat. Schemat 2 . Program operacyjny i jego otoczenie

Źródło: KE, Przewodnik po metodach ewaluacji: Wskaźniki monitoringu i ewaluacji.

Kryterium skuteczno ści Kryterium to pozwala ocenić stopień realizacji zakładanych celów, skuteczność użytych narzędzi oraz wpływ czynników zewnętrznych na końcowe efekty. Analiza skuteczności koncentruje się na kwestii planowanych i niezamierzonych efektów projektu, zarówno tych, które już wystąpiły jak i tych, które wystąpią wkrótce. Badając skuteczność ewaluatorzy odpowiadali m.in. na następujące pytania badawcze:

− Czy realizacja działań przyczyniła się do osiągnięcia celów Programu?

− W jakim stopniu zostały zrealizowane cele ogólne i szczegółowe zawarte w programie ZPORR, na

poziomie produktu, rezultatu i oddziaływania?


27

− W jakim stopniu zostały osiągnięte planowane wskaźniki realizacji projektów w ramach I i III Priorytetu

ZPORR?

Kryterium trafno ści Trafność musi być oceniana z określonego punktu widzenia i zależy od celu i priorytetów podejmowanej interwencji. Kryterium to daje ewaluatorowi duże pole swobody przy określaniu rangi i znaczenia różnych wskaźników osiągnięcia postawionego celu. W niniejszym badaniu ewaluatorzy skupili się na rozwoju gospodarczym regionu oraz na wpływie realizowanych projektów na eliminację słabych stron regionu, określonych w analizie SWOT dla województwa małopolskiego i wpisanych w strategię jego rozwoju. Z tego punktu widzenia istotne były m.in. następujące pytania i zagadnienia postawione przez Zamawiającego:

− Czy trafnie zdefiniowano problemy województwa, którym poświęcone były ewaluowane Priorytety?

− W jakim stopniu cele programu odpowiadają zmieniającym się potrzebom województwa?

− Które grupy projektów realizowanych w ramach ZPORR były najbardziej dostosowane do rzeczywistych

potrzeb regionu?

− W jakim stopniu projekty realizowane w ramach ZPORR były zgodne z dokumentami strategicznymi,

według których planowano rozwój gospodarczy województwa?

Kryterium efektywno ści

Kryterium to analizuje relacje między nakładami a końcowymi rezultatami interwencji. Ma ono zastosowanie w analizie możliwości osiągnięcia zbliżonych efektów przy wykorzystaniu mniejszych zasobów oraz zwiększenia efektów przy zastosowaniu porównywalnych zasobów. Badając efektywność ewaluatorzy odpowiadali na następujące pytania:

− Jaka jest efektywność zrealizowanych projektów w podziale na poszczególne działania i w odniesieniu

do zakładanych celów?

− Czy podobne rezultaty można było osiągnąć przy wykorzystaniu niższych nakładów?

− Czy projekty byłby realizowane w przypadku braku wsparcia?

Kryterium u żyteczno ści Kryterium to bada interwencję publiczną pod kątem potrzeb i problemów, które dzięki interwencji mają być rozwiązane. Z punktu widzenia badania użyteczności szczególnie istotne były m.in. pytania:

− Czy interwencja z funduszy unijnych spełniła oczekiwania beneficjentów oraz społeczności?

− W jakim stopniu realizacja projektów ZPORR przyczyniła się do wzrostu atrakcyjności i potencjału

regionu, do zwiększenia atrakcyjności województwa jako miejsca pracy i zamieszkania oraz do

spójności w obrębie regionu?

− W jakim stopniu interwencje z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach I i III

Priorytetu ZPORR przyczyniły się w sposób bezpośredni oraz pośredni do rozwoju gospodarczego

województwa (ujecie regionalne, w podziale na powiaty oraz w podziale na gminy)?

− W jaki sposób projekty realizowane w ramach ZPORR przyczyniły się do rozwoju lokalnego?

28

Kryterium trwało ści Zgodnie z Przewodnikiem po metodach ewaluacji: Wskaźniki monitoringu i ewaluacji2, projekt współfinansowany ze środków funduszy strukturalnych lub Funduszu Spójności musi zachować trwałość (w sensie trwałości jego efektów) przez okres pięciu lat od daty przekazania beneficjentowi płatności końcowej. Badając trwałość ewaluatorzy starali się udzielić odpowiedzi na pytanie badawcze:

− Czy wywołane przez interwencję zmiany będą trwałe?

Z uwagi na krótki okres pomiędzy rozpoczęciem interwencji i zakończeniem części realizowanych przedsięwzięć, a momentem zakończenia badania ocena interwencji pod kątem kryterium trwałości może mieć włącznie charakter prognozy a nie diagnozy. Nie ma bowiem możliwości zbadania czy jej efekty będą trwałe, można jedynie zastanawiać się czy istnieją przesłanki wskazujące, że efekty te będą trwałe.

4.3. Źródła danych

Ze względu na założenia ewaluacji w schemacie dochodzenia do wniosków końcowych uwzględniono potrzebę pozyskiwania danych i opinii w różnych źródłach (triangulacja źródeł danych) przy konieczności zachowania określonej sekwencji kroków badawczych (w szczególności istotne jest bardzo dobre przygotowanie bazy informacyjnej przed przeprowadzeniem badań terenowych w wybranych dwóch gminach) (schemat 2). Kolejność pozyskiwania danych oraz źródła danych, których korzystano w trakcie badania zostały przedstawione na poniższym schemacie.

2 KE, Przewodnik po metodach ewaluacji: Wskaźniki monitoringu i ewaluacji.


29

Schemat 3. Model dochodzenia do wniosków w badaniu ewaluacyjnym

Źródło: opracowanie własne

Analizy przestawione w raporcie wykonane zostały na podstawie danych pochodzących z następujących źródeł:

− bezpośrednie wywiady indywidualne (lista respondentów znajduje się w załączniku), − badania beneficjentów programu, − badania rad gmin, − badania instytucji zlokalizowanych w regionie (agencje rozwoju regionalnego i lokalnego,

stowarzyszenia przedsiębiorców), − sprawozdania z realizacji projektów przekazanych przez Zamawiającego, − dokumenty związane z przygotowaniem, wdrożeniem i realizacją ZPORR (m.in.

Uzupełnienie ZPORR), − Strategia rozwoju województwa małopolskiego, Raport o stanie miasta Tarnowa za 2007

rok, Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Uzdrowiskowej Muszyna, − informacje dotyczące poszczególnych projektów zamieszczone na oficjalnych stronach

Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego, − informacje dotyczące poszczególnych projektów zamieszczone na oficjalnych stronach

internetowych miasta Tarnowa oraz miasta i gminy uzdrowiskowej Muszyna, − inne opracowania i publikacje, których lista znajduje się w spisie literatury, − dane statystyczne z Banku Danych Regionalnych GUS oraz dane Eurostat-u za lata

2004, 2005 i 2006.

30

5. Wielkość, zakres i struktura interwencji

ZPORR jest programem bardzo zróżnicowanym. Dlatego też na potrzeby niniejszego badania ewaluacyjnego zdecydowano się przeprowadzić analizę zakresu interwencji według różnorodnych klasyfikacji. Po pierwsze, dokonano analizy interwencji w podziale na działania i poddziałania programu. Jednak zestawienia dotyczące zakresu i struktury interwencji według działań i poddziałań programu mogą nie w pełni obrazować rzeczywisty charakter realizowanych projektów, ponieważ niektóre z działań przewidywały realizację projektów dość różnorodnych (np. 3.1 Obszary wiejskie, obejmujące m.in. projekty drogowe, kanalizacyjne czy związane z turystyką). Z drugiej strony projekty o podobnym charakterze mogły być realizowane w ramach kilku poddziałań (np. infrastruktura ochrony zdrowia). Dlatego też zastosowano również podział według typów projektów, zgodnie z ich zakresem tematycznym. Dla pełnego obrazu dokonanej interwencji zaprezentowano także strukturę beneficjentów realizujących analizowane projekty. Struktura projektów przeznaczonych do dofinansowania była wypadkową kilku czynników: realnego zapotrzebowania na inwestycje konkretnego rodzaju, udziału wniosków odpowiadających poszczególnym działaniom ZPORR, weryfikacji tych wniosków poprzez ocenę formalną i merytoryczną oraz alokacji środków na priorytety. Na Priorytet 1 przypadło ok. 56% środków, a na Priorytet 3 – 26%. Stąd, mimo większych środków przeznaczonych na Priorytet 1, w ramach tego priorytetu zrealizowano mniej inwestycji, niż w przypadku Priorytetu 3, co wiąże się z samym założeniem obu priorytetów – pierwszy przyczynia się do wzrostu konkurencyjności regionów, więc każdy projekt realizowany w ramach tej osi pochłania więcej środków niż nawet kilka czy kilkanaście z Priorytetu 3 dotyczącego rozwoju lokalnego. Zakres i struktura interwencji według działa ń Ogółem w ramach ZPORR 2004-2006 w województwie małopolskim zakontraktowano realizację 207 projektów infrastrukturalnych. Najliczniejszą grupę stanowiły tu projekty realizowane w ramach działania 3.1 Obszary wiejskie (69 projektów), które stanowiły jedną trzecią wszystkich projektów infrastrukturalnych. Drugim pod względem liczebności projektów działaniem okazało się być działanie 3.5.2 Lokalna infrastruktura ochrony zdrowia (26 projektów, co stanowi 12% wszystkich analizowanych projektów), natomiast trzecim – działaniem 3.2 Obszary podlegające restrukturyzacji (23 projekty). Widać tu wyraźną przewagę liczebną projektów realizowanych w ramach Priorytetu 3 Rozwój lokalny względem projektów regionalnych (Priorytet 1). Liczba projektów realizowanych w ramach tych priorytetów wyniosła odpowiednio 143 oraz 64.


31

Struktura wartości projektów realizowanych w poszczególnych działaniach przedstawia się natomiast inaczej (tabela 1). Działaniem najbardziej ‘kosztownym’ okazało się działanie 1.6 Rozwój transportu publicznego w aglomeracjach, w ramach którego zrealizowano tylko jeden projekt o wartości ponad 269 mln zł. Wartość tego projektu stanowi ponad 21% wartości wszystkich projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach ZPORR w regionie. Następnym w kolejności działaniem, w ramach którego zrealizowano projekty o łącznej wartości ponad 252 mln zł (ponad jedna piąta wartości wszystkich projektów infrastrukturalnych) było działanie 1.1.1 Infrastruktura drogowa. Pozostałe działania pochłonęły od 172 mln zł (3.1 Obszary wiejskie) do 14 mln zł (3.3.2 Rewitalizacja obszarów poprzemysłowych i powojskowych). Tabela 3. Struktura projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach ZPORR w województwie

małopolskim według działań i poddziałań Wszystkie projekty Zakończone projekty

Działanie / poddziałanie Liczba

projektów

Wartość

projektów w zł

Liczba

projektów

Warto ść

projektów w zł

1.1 Modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transportowego

19 287 066 273,60 17 220 789 152,52

1.1.1 Infrastruktura drogowa 17 252 450 629,40 16 195 440 898,32

1.1.2 Infrastruktura transportu publicznego 2 34 615 644,20 1 25 348 254,20

1.2 Infrastruktura ochrony środowiska 9 70 826 085,66 6 48 830 360,26

1.3 Regionalna infrastruktura społeczna 17 134 521 669,51 15 88 740 960,51

1.3.1 Regionalna infrastruktura edukacyjna 6 92 867 357,06 5 47 926 648,06

1.3.2 Regionalna infrastruktura ochrony zdrowia 11 41 654 312,45 10 40 814 312,45

1.4 Rozwój turystyki 9 146 931 303,80 5 40 873 558,82 1.5 Infrastruktura społeczeństwa

informacyjnego 9 44 178 556,46 7 26 441 906,74

1.6 Rozwój transportu publicznego w aglomeracjach

1 269 355 075,80 0 -

3.1 Obszary wiejskie 69 172 052 612,50 65 153 465 271,62

3.2 Obszary podlegające restrukturyzacji 23 40 797 134,14 21 35 069 299,36 3.3 Zdegradowane obszary miejskie,

poprzemysłowe i powojskowe 11 32 242 860,09 9 25 960 908,43

3.3.1 Rewitalizacja obszarów miejskich 8 17 917 730,71 8 17 917 730,71

3.3.2 Rewitalizacja obszarów poprzemysłowych i

powojskowych 3 14 325 129,38 1 8 043 177,72

3.5 Lokalna infrastruktura społeczna 40 45 382 883,96 40 45 382 883,96

3.5.1 Lokalna infrastruktura edukacyjna i

sportowa 14 24 818 459,16 14 24 818 459,16

3.5.2 Lokalna infrastruktura ochrony zdrowia 26 20 564 424,80 26 20 564 424,80

Razem* 207 1243 354 455,45 185 685 554 302,22

*Sumy dotyczą wartości na poziomie działań.

Źródło: Opracowanie własne.

Średnia wartość projektu infrastrukturalnego realizowanego w ramach ZPORR 2004-2006 w województwie małopolskim wyniosła 6 006 543,26 zł. Rozpatrując z osobna projekty w każdym z działań i poddziałań okazuje się, że najwyższą średnią wartość projektu osiągnięto w działaniu 1.6 Rozwój transportu publicznego w aglomeracjach (ponad 269 mln zł,

32

tu realizowany był tylko jeden projekt). Na drugim miejscu, choć ze znacznie niższą średnią wartością (nieco ponad 17 mln zł), znalazły się pokrewne tematycznie projekty dotyczące infrastruktury transportu publicznego. Najniższą średnią wartość projektu osiągnięto w przypadku projektów, które realizowano w ramach działania 3.5.2 Lokalna infrastruktura ochrony zdrowia (średnia wartość projektu wyniosła tu niespełna 791 tys. zł). Warto zauważyć, że wysokie średnie wartości projektów nie zawsze szły w parze z wysoką wartością projektów ogółem realizowanych w ramach danego działania (poddziałania). Przykładowo, pomimo iż działanie 3.1 Obszary wiejskie było trzecim w kolejności ‘najdroższym’ działaniem to średnia wartość projektów realizowanych w ramach tego działania wyniosła jedynie 2,5 mln zł, co jest kwotą relatywnie niską (10. miejsce w porównaniu z innymi działaniami) i wynika ze znacznego rozdrobnienia projektów realizowanych w tym działaniu. Średnie wartości projektów w poszczególnych działaniach i poddziałaniach prezentuje poniższy wykres. Wykres 1 . Średnia wartość projektu realizowanego w ramach ZPORR w Małopolsce projektów wg działań i poddziałań, w mln zł

0,79

1,77

1,77

2,24

2,49

3,79

4,78

4,91

7,87

14,85

15,48

16,33

17,31

269,36

0,00 50,00 100,00 150,00 200,00 250,00 300,00

3.5.2 Lokalna infrastruktura ochrony zdrow ia

3.5.1 Lokalna infrastruktura edukacyjna i sportow a

3.2 Obszary podlegające restrukturyzacji

3.3.1 Rew italizacja obszarów miejskich

3.1 Obszary w iejskie

1.3.2 Regionalna infrastruktura ochrony zdrow ia

3.3.2 Rew italizacja obszarów poprzemysow ych ipow ojskow ych

1.5 Infrastruktura społeczeństw a informacyjnego

1.2 Infrastruktura ochrony środow iska

1.1.1 Infrastruktura drogow a

1.3.1 Regionalna infrastruktura edukacyjna

1.4 Rozw ój turystyki

1.1.2 Infrastruktura transportu publicznego

1.6 Rozw ój transportu publicznegoo w aglomeracjach

Źródło: Obliczenia własne.


33

Zakres i struktura interwencji według typów projekt ów Klasyfikacja badanych projektów według ich tematyki pokazała, że najliczniejszą grupę projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach ZPORR w regionie stanowiły projekty kanalizacyjno-wodociągowe (56 projektów, 27%) (tab. 2). Na drugim miejscu uplasowały się projekty związane z budową i modernizacją dróg (50 projektów, ponad 24%), a na kolejnym – projekty dotyczące infrastruktury ochrony zdrowia (36 projektów). Najmniej liczne grupy tematyczne projektów dotyczyły natomiast infrastruktury energetycznej (1 projekt), transportu publicznego oraz przedsiębiorczości (po 3 projekty). Zestawienie typów projektów według ich łącznej wartości wskazuje, że największą pulę środków przeznaczono na finansowanie projektów dotyczących budowy i modernizacji dróg (łączna wartość ponad 324 mln zł). Drugą w kolejności grupę stanowiły projekty dotyczące transportu publicznego (niemal 304 mln zł), natomiast projekty kanalizacyjno-wodociągowe znalazły się dopiero na trzecim miejscu (łącznie ponad 178 mln zł). Najmniej środków przeznaczono na infrastrukturę energetyczną (nieco ponad 183 tys. zł).

Tabela 4 . Struktura typów projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach ZPORR

w województwie małopolskim3 Wszystkie projekty Zakończone projekty

Typ projektu Liczba

projektów

Wartość

projektów

w zł

Liczba

projektów

Warto ść

projektów w zł

Kanalizacja/wodociągi 56 178 415 444,02 49 146 428 209,95

Drogi 50 324 785 159,03 49 267 775 427,94 Infrastruktura ochrony zdrowia 36 63 645 805,76 36 63 645 805,76

Obiekty turystyczne i kulturalne 18 154 967 276,69 13 46 198 282,00

Sale gimnastyczne 11 22 780 500,50 11 22 780 500,50 Infrastruktura edukacyjna 9 99 381 569,74 8 54 440 860,74

Społeczeństwo informacyjne 9 41 911 487,95 7 24 174 838,23 Ochrona środowiska i gospodarka odpadami

5 26 748 322,66 3 12 424 655,71

Przedsiębiorczość 3 18 207 862,61 3 18 207 862,61 Transport publiczny 3 303 970 719,96 1 25 348 254,20 Infrastruktura energetyczna 1 183 519,78 1 183 519,78

Inne 6 8 356 786,75 4 3 946 084,80 Razem 207 1 243 354 455,45 185 685 554 302,22

Źródło: Obliczenia własne.

Analiza wartości projektów w podziale według ich zakresu tematycznego wskazuje, że projekty o najwyższej średniej wartości dotyczyły rozwoju transportu publicznego. Wniosek ten jest spójny z wynikami analizy prowadzonej w podziale na działania i poddziałania programu, gdzie najwyższe średnie wartości projektów osiągnięto właśnie w ramach dwóch działań związanych z transportem publicznym. Na drugim miejscu znalazły się projekty związane z infrastrukturą

3 Podział na typy projektów przeprowadził zespół ekspercki prowadzący badanie.

34

edukacyjną (tu średnia wartość wyniosła nieco ponad 11 mln zł) natomiast na trzeciej pozycji uplasowały się projekty dotyczące obiektów turystycznych i kulturalnych (o średniej wartości 8,6 mln zł). Średnie wartości poszczególnych typów projektów poniższy wykres. Wykres 2. Średnia wartość projektu realizowanego w ramach ZPORR w Małopolsce wg typów projektów, w mln zł

0,18

1,39

1,77

2,07

3,19

4,66

5,35

6,07

6,50

8,61

11,04

101,32

0,00 20,00 40,00 60,00 80,00 100,00 120,00

Infrastruktura energetyczna

Inne

Infrastruktura ochrony zdrowia

Sale gimnastyczne

Kanalizacja/wodociągi

Społeczeństwo informacyjne

Ochrona środowiska i gospodarka odpadami

Przedsiębiorczość

Drogi

Obiekty turystyczne i kulturalne

Infrastruktura edukacyjna

Transport publiczny

Źródło: Obliczenia własne

Zakres i struktura interwencji według typów benefic jentów Zdecydowana większość projektów realizowana była przez jednostki samorządu terytorialnego. Ta grupa beneficjentów zrealizowała 162 projekty, co stanowi ponad 78% wszystkich analizowanych projektów. Dość istotną grupę beneficjentów stanowią także szpitale oraz zakłady opieki zdrowotnej, które zrealizowały 19 spośród 207 badanych projektów. Na trzecim miejscu uplasowały się uczelnie wyższe, które są beneficjentem w przypadku 7 projektów. Pozostali beneficjenci realizujący projekty infrastrukturalne to m.in. przedsiębiorstwa gminne, związki wyznaniowe i kościoły czy instytucje kultury.


35

Wykres 3 . Struktura beneficjentów realizujących projekty infrastrukturalne w ramach ZPORR w województwie małopolskim

jednostki samorządu terytorialnego

162

jednostki organizacyjne administracji

rządowej2

instytucje kultury3

inne2

organizacje pozarządowe

1

jednostki budżetowe1

związki wyznaniowe / kościoły

5

przedsiębiorstwa gminne

5

uczelnie7

szpitale / zakłady opieki zdrowotnej

19

Źródło: Opracowanie własne. W przypadku przedsięwzięć, które realizowane były przez jednostki samorządu terytorialnego mamy do czynienia z projektami o dość zróżnicowanym charakterze. Zdecydowanie największą grupę stanowią tu projekty kanalizacyjno-wodociągowe (53). Poza JST tego typu projekty realizowały także przedsiębiorstwa gminne oraz, w jednym wypadku, zgromadzenie zakonne. Kolejną znaczną grupę stanowią projekty drogowe – te realizowane były wyłącznie przez jednostki samorządu terytorialnego. JST zrealizowały także całość projektów z zakresu przedsiębiorczości, infrastruktury energetycznej oraz związanych z budową sal gimnastycznych. Ponadto samorządy zrealizowały także połowę wszystkich projektów związanych z infrastrukturą ochrony zdrowia oraz większość projektów z zakresu turystyki i kultury (10), społeczeństwa informacyjnego (6) i ochrony środowiska (4). Pośród projektów realizowanych przez szpitale i zakłady opieki zdrowotnej, oprócz projektów związanych z infrastrukturą ochrony zdrowia, znalazł się także projekt z zakresu społeczeństwa informacyjnego. Również uczelnie wyższe, poza projektami związanymi z infrastrukturą edukacyjną, zrealizowały jeden projekt związany z SI.

Łączna wartość projektów pozostających w fazie realizacji wynosi 557 800 153,23 zł, z czego niemal połowę stanowi najdroższy projekt spośród wszystkich projektów infrastrukturalnych realizowanych w regionie w ramach ZPORR, „Zintegrowany transport publiczny w aglomeracji krakowskiej”. Średnia wartość projektu w tej grupie wyniosła 25 354 552,42 zł. Grupa projektów, które w momencie realizacji badania pozostawały w trakcie realizacji jest dość zróżnicowana. Najliczniejszą stanowią tu projekty dotyczące wodociągów i kanalizacji (7), na kolejnym miejscu znalazły się natomiast projekty związane z turystyką i kulturą (5). Wśród

36

projektów pozostających w trakcie realizacji znalazły się także po dwa projekty z zakresu transportu publicznego, ochrony środowiska i gospodarki odpadami oraz budowy społeczeństwa informacyjnego. W większości przypadków beneficjentami są jednostki samorządu terytorialnego (13 projektów). Poza tym projekty realizują przedsiębiorstwa gminne (3), jednostki organizacyjne kościoła (2), jednostka organizacyjna administracji rządowej, jednostka budżetowa, uczelnia oraz instytucja kultury.

Podsumowanie Charakterystyka programu ZPORR zdecydowała o tym, że projekty infrastrukturalne w dużej mierze realizowane były przez władze samorządowe. Wiąże się to z jednej strony ze specyfiką działań przewidzianych w ramach programu, które w dużej mierze pokrywają się z kompetencjami i obowiązkami władz samorządowych, a z drugiej także z wytycznymi zawartymi w Uzupełnieniu programu, dotyczącymi przewidywanych beneficjentów projektów. W tym kontekście nasuwa się pytanie czy i w jakim stopniu fundusze strukturalne powinny wspierać te działania, które samorządy zobowiązane są realizować niezależnie od pomocy UE. Analiza zakresu i struktury interwencji w ramach ZPORR wskazuje także, że alokacja środków pomiędzy poszczególne działania i projekty była w pewnym stopniu uwarunkowana czynnikami politycznymi. Wniosek ten nasuwa się zwłaszcza po uważnym przyjrzeniu się projektom realizowanym w ramach działania 3.1. Obszary wiejskie. Uderza liczba projektów oraz ich znaczne rozdrobnienie kwotowe – co może oznaczać, iż dostępnymi środkami starano się ‘obdzielić’ jak największą liczbę beneficjentów. Rzecz ma się podobnie także w przypadku projektów wodno-kanalizacyjnych, które realizowane były co prawda w ramach różnych działań i poddziałań, jednak po przeprowadzeniu klasyfikacji według zakresu tematycznego projektów stanowią grupę najliczniejszą. Pomimo to, średnia wartość tego typu projektu jest relatywnie niska, co świadczy o dużym rozdrobnieniu tej grupy. Sugeruje to, że środki starano się rozdysponować w możliwie równomierny sposób, tak aby zadowolić możliwie najliczniejszą grupę mieszkańców. Powyższe wątpliwości były przedmiotem dalszej analizy o charakterze jakościowym, opisanej w kolejnych częściach niniejszego raportu.


37

6. Ocena projektów pod kątem trafności

ZPORR jest programem zaprojektowanym centralnie i, co za tym idzie, nie uwzględnia on w pełni specyfiki poszczególnych regionów, stąd alokacja środków na poszczególne działania nie zawsze odpowiadała realnym potrzebom. Jednak przekazanie regionom kompetencji w zakresie wyboru projektów do dofinansowania w ramach ZPORR dało władzom regionalnym realny wpływ na kierunkowanie interwencji strukturalnej w taki sposób, aby miała ona wpływ na realizację strategii rozwoju województwa. Ocena trafności projektów objęła ocenę spójności założeń dla poszczególnych działań ZPORR z potrzebami regionu, analizę danych statystycznych opisujących poziom konkurencyjności regionu oraz analizę wyników badania przeprowadzonego wśród beneficjentów, dotyczącego subiektywnej oceny wpływu realizowanych projektów na rozwój regionu i jego konkurencyjności. Ogólnie trafność analizowanych projektów należy ocenić wysoko. Projekty realizowane w ramach ZPORR w pełni odpowiadały zarówno celom Programu, jak też wykazywały wysoki stopień zgodności z dokumentami strategicznymi rozwoju województwa małopolskiego. Wynika to w dużej mierze z założeń systemu. W procesie weryfikacji wniosków o dofinansowanie, komplementarność ich ze strategią rozwoju województwa była, oprócz poprawności przygotowania wniosku i zgodności z założeniami Programu, istotnym czynnikiem wpływającym na pozytywne ich rozpatrzenie. W kilku przypadkach przy ostatecznej ocenie wniosków posiłkowano się dodatkowo ich wysokim stopniem zgodności ze strategią rozwoju województwa. Projekty wybrane do dofinansowania poddane były wnikliwej ocenie formalnej i merytorycznej. Przez proces kilkuetapowej selekcji mogły przejść tylko dobrze przygotowane projekty o kluczowym znaczeniu dla regionu. Wartym podkreślenia jest fakt, że proces wyboru projektów w ramach ZPORR był wielokrotnie kontrolowany przez instytucje takie jak Małopolski Urząd Wojewódzki, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Urząd Kontroli Skarbowej, Najwyższą Izbę Kontroli oraz Komisję Europejską. W poniższej tabeli dokonano analizy potencjalnego oddziaływania działań podjętych w ramach ZPORR na słabe strony oraz zagrożenia sformułowane w odniesieniu do województwa małopolskiego, wyszczególnione w Strategii rozwoju województwa. Nie analizowano relacji między ZPORR, a mocnymi stronami i szansami, ponieważ założeniem interwencji publicznych jest likwidowanie zaistniałych słabości.

38

Tabela 5. SWOT dla województwa małopolskiego a potencjalne oddziaływanie priorytetów I i III ZPORR

Słabe strony Wpływ Działanie

Duże bezrobocie agrarne Pośredni – działania związane z

tworzeniem warunków do

dywersyfikacji działalności

gospodarczej

3.1.

Rozdrobnienie i niska towarowość rolnictwa Brak

Braki w infrastrukturze komunalnej, komunikacyjnej i

ochrony środowiska

Bezpośredni 1.1, 1.2, 1.6, 3.1, 3.2.,

3.3., 3.5

Niski poziom urbanizacji Pośredni 3.2, 3.3.

Niedostateczna liczba średnich przedsiębiorstw Pośredni – poprawa warunków

lokalizacyjnych, wzrost atrakcyjności

inwestycyjnej

1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5,

1.6

Niski poziom dochodów samorządów w Małopolsce Pośredni – poprzez poprawę

atrakcyjności inwestycyjnej i

turystycznej – wzrost bazy

podatkowej

1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5,

1.6

Nadmierne dysproporcje rozwojowe wewnątrz regionu Bezpośredni 1.1, 3.1, 3.2., 3.3., 3.5

Niedostosowanie instytucjonalne do pozyskania środków

pomocowych

Pośredni – wzrost doświadczenia wszystkie

Niski poziom eksportu per capita Pośredni – poprawa warunków

lokalizacyjnych dla firm

Niski poziom wynagrodzeń Pośredni – poprawa kształcenia 1.3, 1.5, 3.5.

Mała liczba firm z zagranicznym kapitałem Pośredni – poprawa warunków

lokalizacyjnych, wzrost atrakcyjności

inwestycyjnej

1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5,

1.6

Zagro żenia Wpływ Działanie

Niedostateczne finansowanie rozwoju regionalnego Bezpośredni wszystkie

Niedostosowanie do standardów jakościowych UE Brak

Komercjalizacja życia społecznego Brak

Relatywne pogorszenie dostępności Małopolski Bezpośredni 1.1

Odpływ wykwalifikowanych specjalistów Pośredni – poprawa jakości życia 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, 1.6

Rosnąca konkurencyjność Śląska Brak

Obniżenie się poziomu bezpieczeństwa Brak

Wolne tempo zmian na obszarach wiejskich Bezpośredni 3.1, 3.2., 3.3., 3.5


6.1. Ocena konkurencyjno ści regionu

Dokumenty strategiczne kładą nacisk na podnoszenie konkurencyjności województwa. W kolejnej części dokonano oceny wpływu projektów zrealizowanych w ramach priorytetów I i III ZPORR na pozycję konkurencyjną województwa małopolskiego oraz oceny zmian, jakie nastąpiły w analizowanym okresie, na podstawie dostępnych danych statystycznych z uwzględnieniem wewnętrznych zróżnicowań Małopolski, w tym także gmin, które nie realizowały projektów finansowanych ze środków funduszy strukturalnych.


39

Pozycja konkurencyjna regionu w Polsce i na tle UE

Analiza konkurencyjności regionu może opierać się o możliwie uogólnione wskaźniki syntetyczne (konkurencyjność ogólna) lub wskaźniki szczegółowe prezentujące pewien wymiar konkurencyjności. W obliczu celu, jaki postawiono przed zespołem ewaluacyjnym, konieczne jest sformułowanie kilku wniosków początkowych:

• podjęcie oceny konkurencyjności regionu w latach 2004-2006 na tle innych województw w Polsce oraz innych regionów w UE jest w obecnej chwili utrudnione ze względu na braki w danych statystycznych – szczególnie w porównaniach europejskich;

• popularnym wskaźnikiem poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego jest wartość produktu krajowego brutto na jednego mieszkańca, jednak dane na ten temat pojawiają się zazwyczaj z ok. dwuletnim opóźnieniem. Oznacza to, że obecnie dysponujemy wartościami jedynie na koniec 2005 r.

Pomimo tych zastrzeżeń warto przytoczyć wybrane wskaźniki dla województwa małopolskiego, które przynajmniej w przybliżeniu naświetlą sytuację położenia Małopolski względem konkurentów (tabela 6).

Tabela 6. Konkurencyjność Małopolski na tle UE i na tle Polski

Wskaźnik 2004 2005

PKB per capita, PPS, średnia UE-100 43,4 43,7

PKB per capita, średnia dla Polski 85,3 85,3

Źródło: Eurostat – Urząd Statystyczny Wspólnot Europejskich, Internet http://epp.eurostat.ec.europa.eu, oraz

GUS Produkt krajowy brutto, rachunki regionalne w 2005 r.

Więcej informacji na temat położenia Małopolski wśród innych regionów UE dostarczają dane dla regionów, które z jednej strony wykazują zbliżony poziom rozwoju społeczno-gospodarczego, z drugiej zaś dla regionów, które zaliczane są do najbiedniejszych w starej UE (tabela 7).

40

Tabela 7. Konkurencyjność Małopolski na tle wybranych regionów UE

PKB per capita % zatrudnionych

UE 27=100

Kod

Nazwa regionu

1995-2004 średnia

roczna w

%

2004 2005

Zatrud-nienie

/ liczba miesz-

kańców

Rolnic-two

Prze-mysł

Budownictwo

Usługi

eu15 European Union (15 countries) 120,0 0,44 3,6 18,2 8,0 69,3

eu25 European Union (25 countries) 105,6 0,44 4,7 19,2 8,0 67,6

gr12 Kentriki Makedonia 3,90 56,9 64,7 0,39 11,5 16,6 7,7 64,1

gr13 Dytiki Makedonia 3,45 52,3 64,1 0,35 16,5 23,7 10,0 49,8

gr14 Thessalia 3,42 55,3 61,3 0,40 22,0 13,7 7,1 57,2

gr21 Ipeiros 4,71 56,3 57,0 0,38 19,3 10,5 12,5 57,6

pt20 Regiăo Autónoma dos Açores (PT) 3,61 56,0 55,8 0,44 12,5 11,5 14,3 61,7

gr41 Voreio Aigaio 5,11 50,5 54,9 0,35 17,6 8,8 8,7 64,8

pt16 Centro (PT) 2,86 54,6 53,3 0,54 22,4 19,6 10,6 47,5

gr11 Anatoliki Makedonia, Thraki 2,51 47,3 52,7 0,38 26,2 13,6 6,5 53,7

pt11 Norte 1,80 50 50,0 0,48 12,1 28,3 11,4 48,2

gr23 Dytiki Ellada 1,92 45,5 49,0 0,37 22,1 9,8 9,3 58,8

pl63 Pomorskie 3,96 24,3 28,1 0,31 9,9 24,8 7,1 58,2

pl42 Zachodniopomorskie 2,84 23,1 26,5 0,32 8,7 21,7 6,6 63,0

pl11 Łódzkie 4,27 22,9 26,3 0,44 16,1 26,0 4,6 53,3

hu31 Észak-Magyarország 3,56 25,2 25,9 0,34 4,1 27,2 9,3 59,4

pl43 Lubuskie 3,48 22,2 25,8 0,41 9,6 27,5 7,0 55,9

hu32 Észak-Alföld 4,03 24,8 25,0 0,35 7,6 24,6 7,9 59,9

pl61 Kujawsko-Pomorskie 3,15 22,2 24,9 0,35 18,6 24,0 7,1 50,3

sk03 Stredné Slovensko 3,89 24,1 24,6 0,41 5,1 30,4 10,1 54,4

pl21 Małopolskie 4,23 21,2 24,4 0,40 20,1 20,7 6,7 52,5

pl52 Opolskie 2,79 21,4 23,7 0,33 16,8 24,1 7,0 51,9

sk04 Východné Slovensko 3,81 21,8 22,7 0,38 4,2 27,9 12,1 55,9

pl62 Warmińsko-Mazurskie 3,97 19,3 21,9 0,35 15,5 23,2 6,1 55,1

pl33 Świętokrzyskie 4,02 19,2 21,4 0,42 34,0 18,2 5,4 42,3

pl34 Podlaskie 3,92 18,6 21,2 0,35 29,7 17,7 5,2 47,4

pl32 Podkarpackie 3,45 17,3 19,7 0,37 25,3 23,3 5,2 46,2

pl31 Lubelskie 2,70 17,2 19,5 0,42 35,9 15,1 4,6 44,4

Źródło: opracowanie własne na podstawie Eurostat

Analiza dynamiki wartości PKB per capita oraz wskaźników zatrudnienia i struktury zatrudnionych prowadzi do następujących wniosków:

• województwo małopolskie należało do najbiedniejszych regionów Unii Europejskiej (przed przystąpieniem Rumunii i Bułgarii do Wspólnoty), przy czym ostatnie miejsca w rankingu zajęło 5 regionów Polski Wschodniej, a Małopolskę dzielą od nich tylko województwo opolskie i jeden z regionów słowackich. Również najbiedniejsze regiony „starej” UE pochodzą głównie z dwóch państw: Portugalii i Grecji, co wskazuje, że różnice w poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego są trwałe, a ponadto obszary relatywnego ubóstwa wykazują koncentrację przestrzenną. Należy jednocześnie podkreślić, że najbiedniejsze regiony UE15 osiągają ok. 50% średniej unijnej, gdy Małopolska uzyskuje wynik nieco ponad 21%;

• regiony biedne charakteryzują się dość zróżnicowaną dynamiką wzrostu PKB, a Małopolska należy do grupy regionów, które poczyniły w latach 1995-2004 stosunkowo


41

największy postęp. W przypadku porównywania regionów o zbliżonym potencjale rozwojowym wpływ niskiej bazy statystycznej jest jednakowy w całej grupie, zatem przyczyny dynamiki rozwojowej muszą tkwić w zjawiskach realnych;

• Małopolska charakteryzuje się relatywnie wysoką wartością wskaźnika liczby pracujących do liczby mieszkańców, jednak opieranie wniosków tylko na poziomie aktywności zawodowej mieszkańców wymaga komentarza, ponieważ podobny wskaźnik zatrudnienia uzyskuje najbiedniejszy region UE – województwo lubelskie. Wyjaśnienie nie może opierać się tylko i wyłącznie na stwierdzeniu bardzo wysokiego udziału zatrudnionych w rolnictwie. Wprawdzie w niemal wszystkich analizowanych regionach jest on wyższy od średniej UE, ale jego wartość jest bardzo zróżnicowana (prawie 36% w województwie lubelskim, ok. 20% w kilku regionach UE15, a także poniżej 10% w np. Zachodniopomorskim i poniżej średniej unijnej w regionie węgierskim. Zróżnicowanie poziome wewnątrz grupy oraz różne położenie względem średniej UE przybierają również wskaźniki zatrudnienia w przemyśle i budownictwie. Jedynie w przypadku usług wszystkie regiony plasują się poniżej średniej, a ponadto rozpiętości tego wskaźnika wydają się relatywnie najmniejsze. Należy dodatkowo podkreślić, że w przypadku regionów najmniej zamożnych w usługach relatywnie duże znaczenie mają usługi nierynkowe.

Pozycję Małopolski na tle innych województw w Polsce opisano na podstawie analizy czterech wskaźników (tabela 8):

• wzrost liczby zarejestrowanych spółek z udziałem zagranicznym na 1000 mieszkańców;

• liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą na 1000 mieszkańców;

• dochody własne gmin w województwie na mieszkańca;

• liczba udzielonych noclegów turystom, na 1000 mieszkańców.

Tabela 8. Konkurencyjność gmin Małopolski

Województwo małopolskie % mediany

krajowej 2004

% mediany krajowej

2006

Spółki z udziałem zagranicznym na 1000 mieszkańców 54,6 54,1

Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 1000 mieszkańców 102,3 97,3

Dochody własne na mieszkańca 78,2 77,6

Udzielone noclegi na 1000 mieszkańców 106,1 111,8

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS.

Analiza wykazuje kilka faktów:

1. Gminy województwa małopolskiego są przeciętnie mało atrakcyjne dla kapitału zagranicznego;

2. Przeciętna zamożność władz lokalnych również jest znacznie niższa od wartości środkowych dla całego kraju – i wykazuje dalsze pogorszenie się sytuacji;

3. Wskaźnik przedsiębiorczości pokazuje, że gminy małopolskie są na przeciętnym krajowym poziomie, ale warto podkreślić, że w 2006 r. nastąpiło ogólne pogorszenie względem sytuacji w Polsce;

42

4. Najlepsze wyniki, spośród omawianych wskaźników, uzyskują gminy małopolskie w przypadku liczby udzielonych noclegów, a ponadto porównanie danych z lat 2004-2006 wykazuje poprawę ich konkurencyjności.

Atrakcyjność zamieszkania i rynku pracy

Zestawienie danych na temat liczby ludności oraz liczby pracujących na 1000 mieszkańców dla całego województwa z danymi dla kraju (tabela 4) prowadzi do następujących wniosków:

• Małopolskie należy do grupy czterech województw, wspólnie z mazowieckim, wielkopolskim i pomorskim, które wykazały w latach 2004-2006 wzrost liczby ludności. Biorąc pod uwagę dane o przyroście naturalnym (dodatni i 6 lokata w kraju) oraz saldzie migracji (dodatnie i 2 lokata w kraju) można założyć, że Małopolska traktowana jest jako atrakcyjne miejsce zamieszkania;

• województwo zajmuje jednak odległą pozycję ze względu na miejsca pracy, a zachodzące zmiany sugerują dalszy spadek konkurencyjności. Małopolska plasuje się o miejsce wyżej od Śląska i jedno miejsce za województwem łódzkim. Należy podkreślić, że województwa, które razem z Małopolską tworzyły grupę liderów ze względu na potencjał ludnościowy, w tym wypadku również zajmują czołowe miejsca (od 2 do 4). Najwyższym wzrostem liczby pracujących na 1000 mieszkańców charakteryzuje się województwo lubuskie.

Tabela 9. Atrakcyjność Małopolski jako miejsca zamieszkania i miejsca pracy

Województwo małopolskie Pozycja

2006

Zmiany wartości wskaźnika 2004

-2006

Zmiany wartości - średnia dla województwa

Pozycja ze względu na dynamikę

Liczba ludności 4 26.200 -3000 2

Liczba pracujących na 1000 mieszkańców 9 11,28 12,53 10

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.

Zróżnicowania wewnętrzne województwa

Analiza zróżnicowań wewnętrznych regionu (tabela 10), wykonana na poziomie gmin i powiatów wymaga krótkiego komentarza. Wartości współczynnika zmienności (wartość odchylenia standardowego podzielona przez średnią) obliczone oddzielnie dla gmin i powiatów znacznie się różnią, co jest zjawiskiem naturalnym, pomimo faktu, iż w jednym, jak i drugim zestawieniu Kraków występuje jako odrębna jednostka statystyczna. Jest to zaleta tego wskaźnika, który pokazuje zróżnicowanie wewnętrzne, nie zaś wyłącznie rozpiętości między jednostkami.

Istotny wzrost zróżnicowań wewnątrzregionalnych w przypadku sześciu analizowanych zmiennych, przy czym dynamika dla poszczególnych rodzajów wydatków z budżetów gminnych może być uzależniona od realizacji konkretnych inwestycji w gminach. Wprawdzie inwestycje te mają często charakter kilkuletni, ale wzrost zróżnicowań powinien być wiązany z koncentracją wydatków majątkowych w niektórych tylko gminach. Szczególnie wysokie wartości zróżnicowań


43

obserwowane są w przypadku wydatków majątkowych na ochronę zdrowia oraz gospodarkę komunalną i ochronę środowiska.

Tabela 10. Wybrane charakterystyki zróżnicowań wewnętrznych

Wartość współczynnika zmienno ści dla

gmin

Warto ść współczynnika zmienno ści dla

powiatów Wskaźniki

2004 2006 2004 2006

Wydatki budżetów gminnych na drogi gminne 84,5 90,6 - -

Wydatki majątkowe budżetów gminnych na transport 93,9 89,9 - -

Wydatki majątkowe budżetów gminnych na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska 147,2 231,2 - -

Wydatki majątkowe budżetów gminnych na ochronę zdrowia 216,5 346,0 - -

Spółki z udziałem zagranicznym na 1000 mieszkańców 125,8 135,9 108,6 110,6

Zakłady osób fizycznych na 1000 mieszkańców 41,1 41,5 29,6 30,4

Stopa bezrobocia 34,0 39,6 49,6 49,5

Liczba pracujących na 1000 mieszkańców 80,9 80,4 27,3 32,8

Dochody własne gmin na mieszkańca 51,1 54,9 40,2 45,5

Odsetek ludności korzystającej z wodociągów 59,5 56,3 34,3 32,9

Odsetek ludności korzystającej z kanalizacji 99,1 86,6 53,7 48,8

Odsetek ludności korzystającej z oczyszczalni ścieków 86,0 76,7 56,9 52,2

Turyści korzystający z noclegów na 1000 mieszkańców 218,1 219,8 213,3 216,8

Liczba uczniów na 1 komputer z dostępem do Internetu w szkołach podstawowych 74,4 46,7 - -

Liczba uczniów na 1 komputer z dostępem do Internetu w gimnazjach 72,2 49,3 - -


Wysokie i zwiększające się zróżnicowanie wykazuje również aktywność inwestorów zagranicznych. Wartości znacznie mniejsze, lecz charakteryzujące pogłębianie się zróżnicowań, występują w przypadku zamożności gmin i stopy bezrobocia.

Natomiast 3 z 5 analizowanych wskaźników, które wykazują zmniejszanie się zróżnicowań można w bezpośredni sposób wiązać z realizacją projektów infrastrukturalnych. W omawianym okresie nastąpiła bowiem poprawa (zmniejszenie się zróżnicowań) w zakresie infrastruktury wodno-kanalizacyjnej oraz dostępu do oczyszczalni ścieków. Diametralnej poprawie uległa sytuacja w zakresie dostępności uczniów szkół podstawowych i gimnazjów do komputerów, jednak nie miało to większego związku z realizowanymi projektami.

6.2. Zmiany w gminach, w których realizowane były p rojekty

Ze względu na zróżnicowaną liczbę projektów w poszczególnych poddziałaniach zdecydowano się, że szacunkowa ocena wpływu realizacji projektów na sytuację w poszczególnych grupach gmin odbędzie się na podstawie podziału projektów na rodzaje. W tabelach 6-9 zaprezentowano wartości wskaźników dla gmin objętych interwencją, w których realizowano projekty drogowe, ochrony środowiska, turystyczne i edukacyjne. Dla każdego rodzaju projektów dobrano wskaźniki, które mogą świadczyć o bezpośrednich lub pośrednich relacjach

44

między zrealizowanymi projektami a sytuacją w gminach. Należy jednak ponownie podkreślić, że dostępne dane oraz fakt zbyt krótkiego czasu od zakończenia projektów w znaczący sposób ograniczają możliwości interpretacyjne danych.

Tabela 11. Charakterystyka gmin, w których zrealizowano projekty drogowe (wartości mediany i zmiany w %)

Gminy, w których zrealizowano projekty drogowe

Miejskie Wskaźniki

Małopol-ska ogółem

wszys-tkie pow.

100 tys. 50 – 100

tys. do 50

tys.

Wiej-skie

Spółki z udziałem zagranicznym na 1000 mieszka ńców Stan na 2006 r. 0,2 0,2 1,7 0,5 0,1

% mediany krajowej 2006 54,1 67,5 129,4 74,6 71,7

Zmiana udziałów w medianie krajowej 2004-2006 w pkt. proc. -0,5 -0,7 11,6 11,4 -2,6

Zmiana udziałów w medianie krajowej 2004-2006 w pkt. proc. (gminy z interwencją – wszystkie gminy regionu)

-0,2 0,0 -3,2 3,8 Osoby fizyczne prowadz ące działalno ść gospodarcz ą na 1000 mieszka ńców

Stan na 2006 r. 48,3 49,2 80,1 70,3 40,4


Zmiana udziałów w medianie krajowej 2004-2006 w pkt. proc. -5,0 -3,2 -3,6 4,4 -0,9


1,8 0,0 6,6 0,7 Pracuj ący na 1000 mieszka ńców

Stan na 2006 r. 70,5 87,5 346,1 284,3 61,9


Zmiana udziałów w medianie krajowej 2004-2006 w pkt. proc. -0,6 -1,8 -0,1 -10,6 1,9


-1,2 0,0 -2,8 2,3 Dochody własne na mieszka ńca

Stan na 2006 r. 507,1 556,5 1673,9 1317,8 462,8


Zmiana udziałów w medianie krajowej 2004-2006 w pkt. proc. -0,6 -1,0 12,4 1,1 -1,2


-0,4 0,0 1,9 1,7 Turyści na 1000 mieszka ńców

Stan na 2006 r. 263,0 306,1 1025,0 473,4 289,0


Zmiana udziałów w medianie krajowej 2004-2006 w pkt. proc. 5,7 -3,3 25,7 -1,6 35,7


-9,1 0,0 -4,7 27,1



45

Tabela 12. Charakterystyka gmin, w których zrealizowano projekty ochrony środowiska (wartości mediany i zmiany w %)

Gminy, w których zrealizowano projekty ochrony środowiska

Miejskie Wskaźniki

Małopol-ska

ogółem wszys-tkie pow.

100 tys. 50 – 100

tys. do 50

tys.

Wiej-skie

Osoby fizyczne prowadz ące działalno ść gospodarcz ą na 1000 mieszka ńców

Stan na 2006 r. 48,3 50,1 31,4

% mediany krajowej 2006 97,3 101,0 74,1

Zmiana udziałów w medianie krajowej 2004-2006 w pkt. proc. -5,0 -5,5 -1,2


-0,5 0,4

Pracuj ący na 1000 mieszka ńców

Stan na 2006 r. 70,5 83,0 76,6


Zmiana udziałów w medianie krajowej 2004-2006 w pkt. proc. -0,6 -0,2 4,2


0,4 4,5

Turyści na 1000 mieszka ńców

Stan na 2006 r. 263,0 542,1 1424,6


Zmiana udziałów w medianie krajowej 2004-2006 w pkt. proc. 5,7 28,1 -100,3


22,4 -108,9

Odsetek ludno ści korzystaj ącej z wodoci ągów

Stan na 2006 r. 64,7 44,0 25,2


Zmiana udziałów w medianie krajowej 2004-2006 w pkt. proc. 3,6 20,9 10,9


17,3 5,4

Odsetek ludno ści korzystaj ącej z oczyszczalni ścieków

Stan na 2006 r. 27,0 18,0 16,3


Zmiana udziałów w medianie krajowej 2004-2006 w pkt. proc. 6,3 11,8 -9,7


5,5 -9,4


46

Tabela 13. Charakterystyka gmin, w których zrealizowano projekty turystyczne (wartości mediany i zmiany w %)

Gminy, w których zrealizowano projekty turystyczne

Miejskie Wskaźniki

Małopol-ska


100 tys. 50 – 100

tys. do 50

tys.

Wiej-skie

Osoby fizyczne prowadz ące działalno ść gospodarcz ą na 1000 mieszka ńców Stan na 2006 r. 48,3 68,1 63,3 69,6 70,9 61,7

% mediany krajowej 2006 97,3 137,1 72,2 92,1 88,9 145,5

Zmiana udziałów w medianie krajowej 2004-2006 w pkt. proc. -5,0 -5,6 -6,1 7,6 -0,6 9,3


-0,6 -2,5 0,0 1,6 11,0 Pracuj ący na 1000 mieszka ńców

Stan na 2006 r. 70,5 205,2 350,6 341,6 284,3 112,4


Zmiana udziałów w medianie krajowej 2004-2006 w pkt. proc. -0,6 28,3 -1,2 -2,3 -10,6 45,0


28,9 -1,1 0,0 -2,8 45,4 Turyści na 1000 mieszka ńców

Stan na 2006 r. 263,0 306,1 306,1 265,0 473,4 1507,2


Zmiana udziałów w medianie krajowej 2004-2006 w pkt. proc. 5,7 6,8 4,0 -14,2 -1,6 -189,8


1,0 -21,7 0,0 -4,7 -198,4



47

Tabela 14. Charakterystyka gmin, w których zrealizowano projekty edukacyjne (wartości mediany i zmiany w %)

Gminy, w których zrealizowano projekty edukacyjne

Miejskie Wskaźniki

Małopol-ska


100 tys. 50 – 100

tys. do 50

tys.

Wiej-skie

Osoby fizyczne prowadz ące działalno ść gospodarcz ą na 1000 mieszka ńców

Stan na 2006 r. 48,3 59,2 80,1 69,6 36,1


Zmiana udziałów w medianie krajowej 2004-2006 w pkt. proc. -5,0 -9,8 -3,6 7,6 2,1


-4,7 0,0 0,0 3,8 Pracuj ący na 1000 mieszka ńców

Stan na 2006 r. 70,5 213,9 346,1 341,6 57,2


Zmiana udziałów w medianie krajowej 2004-2006 w pkt. proc. -0,6 -1,0 -0,1 -2,3 12,8


-0,4 0,0 0,0 13,2 Dochody własne na mieszka ńca

Stan na 2006 r. 507,1 928,3 1673,9 1324,7 342,6


Zmiana udziałów w medianie krajowej 2004-2006 w pkt. proc. -0,6 18,2 12,4 -2,2 -4,1

Zmiana udziałów w medianie krajowej 2004-2006 w pkt. proc. (gminy z interwencją – wszystkie gminy regionu) 18,8 0,0 0,0 -1,2

Liczba uczniów na komputer podstawówka (destymulant a) Stan na 2006 r. 13,6 17,8 26,7 20,5 12,6


Zmiana udziałów w medianie krajowej 2004-2006 w pkt. proc. 5,7 6,2 2,6 -2,6 16,5


0,6 0,0 0,0 18,2 Liczba uczniów na komputer gimnazja (destymulanta)

Stan na 2006 r. 15,9 19,4 19,3 32,9 19,4


Zmiana udziałów w medianie krajowej 2004-2006 w pkt. proc. -1,5 -24,9 -21,5 5,2 6,9


-23,4 0,0 0,0 14,9


48

Uzyskane wyniki na temat wartości mediany i jej zmiany względem mediany krajowej i wojewódzkiej, dla szeregu zmiennych pozwalają sformułować następujące wnioski, odnośnie poszczególnych typów projektów:

1. Projekty drogowe . Projekty te były realizowane w gminach, które na tle wszystkich gmin w województwie są atrakcyjniejsze dla inwestorów zagranicznych i turystów, posiadają lepiej rozwiniętą przedsiębiorczość, mają lepszą sytuację na rynku pracy oraz są zamożniejsze. Jednak należy pamiętać o bardzo istotnych różnicach między gminami miejskimi a gminami wiejskimi. Również w takim podziale należy rozpatrywać zachodzące w Małopolsce zmiany w omawianym okresie. Realizacja projektów drogowych mogła mieć pośredni wpływ na poprawę konkurencyjności obszarów miejskich w kontekście inwestorów zagranicznych. Jednak infrastruktura drogowa jest tylko jednym z kilku ważnych czynników lokalizacji. Ponadto bardzo interesujące są różnice w aktywności inwestorów w małych i średnich miastach oraz w gminach wiejskich. Miasta do 50 tys. mieszkańców w Małopolsce, w których realizowano projekty drogowe, poprawiły swoją pozycję konkurencyjną względem tego typu miast w Polsce, a jednak poprawa ta nie była tak duża, jak w przeciętnym mieście w regionie, niezależnie od otrzymanego dofinansowania ze środków strukturalnych. Odwrotna sytuacja występuje w przypadku gmin wiejskich, które ogólnie cieszą się mniejszym zainteresowaniem kapitału zagranicznego w porównaniu do konkurencji krajowej, ale jednocześnie i tak gminy, które otrzymały dofinansowanie w ramach ZPORR, wypadają lepiej na tle wszystkich gmin wiejskich w Małopolsce. Z pewnością poprawa stanu infrastruktury drogowej przyczyniła się do poprawy warunków prowadzenia działalności gospodarczej, co szczególnie klarownie widać na przykładzie miast do 50 tysięcy mieszkańców, choć w przypadku liczby pracujących gminy Małopolskie ogólnie tracą w zakresie liczby miejsc pracy względem innych gmin w kraju. Znacząca poprawa zamożności wystąpiła głównie w największych miastach, zaś na obszarach wiejskich odnotowujemy wręcz pogorszenie sytuacji. Dość znamienne jest, że można stwierdzić, iż gminy, w których realizowano projekty drogowe pogorszyły w latach 2004-2006 swoją pozycję względem mediany krajowej i tylko w przypadku przedsiębiorczości pogorszenie nie było tak głębokie, jak dla wszystkich gmin w Małopolsce. Zauważalne są natomiast wyraźne korzyści płynące z realizacji tego typu projektów na obszarach wiejskich.

2. Projekty ochrony środowiska . Projekty te były realizowane głównie w gminach charakteryzujących się deficytem rozwoju sieci wodociągowej oraz słabszym dostępem do oczyszczalni ścieków, w porównaniu z przeciętną gminą w Małopolsce. Jednocześnie gminy te wykazują się nieco wyższą przedsiębiorczością oraz znacznie wyższym zainteresowaniem turystów. Można zatem sformułować tezę, iż interwencją objęte były atrakcyjne gminy turystyczne, w których braki w zakresie infrastruktury ochrony środowiska mogły być przyczyną dalszego rozwoju tego sektora gospodarki. W tym kontekście należy podkreślić wzrost pozycji konkurencyjnej dużych miast przy jednoczesnym spadku pozycji gmin wiejskich. Ten ostatni dotyczy zarówno gmin, w których były realizowane projekty ochrony środowiska, jak i wszystkich małopolskich gmin wiejskich.

3. Projekty turystyczne . Projekty zakwalifikowane do tej grupy wyraźnie nie miały wpływu na zwiększenie ruchu turystycznego i miały raczej walor poprawy jakości istniejącej infrastruktury turystycznej. Projekty te były realizowane głównie w gminach


49

o bardzo dużym zainteresowaniu turystów, nawet w skali Małopolski, w której gminy są znacznie bardziej atrakcyjne od przeciętnej jednostki w kraju. Ponownie odnotowano spadek konkurencyjności turystycznej gmin wiejskich na tle kraju, przy jednoczesnej znaczącej poprawie na rynku pracy i w poziomie przedsiębiorczości. Jednoznaczny związek między realizowanymi projektami, a omawianymi wskaźnikami jest trudny do wykazania, tym bardziej, że mówimy o gminach, które charakteryzują się generalnie wskaźnikami przedsiębiorczości i liczby pracujących zdecydowanie wyższymi od wartości środkowych dla swoich klas w kraju. Jednocześnie zmiany zachodzące na tle kraju wykazują zróżnicowanie w różnych grupach gmin.

4. Projekty edukacyjne . Projekty te, z wyjątkiem gmin wiejskich, były realizowane w jednostkach znacznie zamożniejszych, nie tylko na tle gmin Małopolski, ale również na tle kraju. Lepiej rozwinięta przedsiębiorczość oraz znacznie lepsza sytuacja na rynku pracy nie szły w parze z odpowiednią dostępnością do Internetu. Wytłumaczeniem tego stanu może być fakt, iż projekty edukacyjne były związane głównie z salami gimnastycznymi, które z punktu widzenia wielu władz mogą mieć większe znaczenie, niż dostęp do sieci, o czym świadczą słabsze wskaźniki dla tych właśnie gmin. Należy przy tym podkreślić, że relatywnie najlepsze sytuacja panuje w dużych miastach w gimnazjach i na terenach wiejskich w szkołach podstawowych.

Poza wymienionymi zależnościami między realizowanymi projektami, a różnymi wskaźnikami opisującymi sytuację gospodarczą istotne wydaje się wskazanie kilku problemów, jakie wynikają z przeprowadzonej analizy:

• trudności interpretacyjne pojawiają się na płaszczyźnie porównań poszczególnych wskaźników. Przykładowo napływ spółek z udziałem zagranicznym nie musi koniecznie iść w parze ze wzrostem przedsiębiorczości mieszkańców oraz wzrostem liczby miejsc pracy (np. w gminach, w których realizowano projekty drogowe);

• wyniki wyraźnie pokazują, że konieczne jest rozpatrywanie poszczególnych wskaźników w podziale gmin na różne rodzaje. Szczególnie duże zmiany wartości różnych wskaźników widoczne są w gminach wiejskich, co jest potwierdzeniem tezy, iż to właśnie w tych gminach efekty realizacji różnorodnych projektów przynoszą relatywnie największe skutki. W zaprezentowanych tabelach w wielu miejscach mamy do czynienia z sytuacją, w której np. zmiany konkurencyjności wszystkich gmin, w których były realizowane projekty określonego rodzaju względem mediany dla Małopolski są negatywne, zaś dla gmin wiejskich – pozytywne (przykładowo: turyści na 1000 mieszkańców, pracujący na 1000 mieszkańców w gminach, w których realizowano projekty drogowe, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 1000 mieszkańców w gminach, w których realizowano projekty turystyczne). Podobne różnice występują między gminami wiejskimi, a miastami powyżej 100 tys. mieszkańców (Kraków i Tarnów);

• zróżnicowana jest również skala zmiany sytuacji w poszczególnych grupach gmin. Wprawdzie zakres zmian jest zazwyczaj największy w gminach wiejskich, to w kilku przypadkach miasta duże oraz średniej wielkość zdają się czynić znacznie większe postępy względem swoich konkurentów, niż gminy wiejskie (np. dochody własne gmin, w których realizowano projekty edukacyjne oraz projekty drogowe, spółki z udziałem zagranicznym w gminach, w których miały miejsce inwestycje drogowe);

50

• poprawa sytuacji względem konkurencji krajowej oraz względem innych gmin w Małopolsce nastąpiła w największym stopniu w zakresie:

a. napływu turystów, poprawy stanu zwodociągowania i dostępności do oczyszczalni ścieków w gminach, gdzie realizowane były projekty ochrony środowiska. Przy czym warto podkreślić, że gminy wiejskie przyjmują odmienne wartości od ogółu gmin objętych interwencją;

b. wzrostu liczby miejsc pracy w gminach, gdzie były realizowane projekty turystyczne;

c. wzrostu zamożności w gminach z projektami edukacyjnymi;

• z kolei pogorszenie sytuacji względem mediany krajowej i mediany dla gmin Małopolski nastąpiło w obszarach charakteryzowanych przez następujące zmienne:

a. przedsiębiorczość – w gminach, w których realizowano projekty turystyczne, edukacyjne i ochrony środowiska, zatem wszystkie analizowane grupy oprócz projektów drogowych. Jednak należy podkreślić, że poprawę konkurencyjności wykazują często w tym zakresie gminy wiejskie;

b. pracujący na 1000 mieszkańców oraz udzielone noclegi na 1000 mieszkańców wskazują pogorszenie się sytuacji w gminach, w których zrealizowano projekty drogowe;

• największe zmiany pozycji konkurencyjnej odnotowano w przypadku aktywności turystycznej w gminach wiejskich. Są to jednak zmiany negatywne wskazujące, że gminy wiejskie Małopolski tracą względem innych gmin wiejskich w kraju, przy czym istotnym jest fakt, że przeciętna gmina wiejska Małopolski jest zdecydowanie bardziej atrakcyjna, niż przeciętna gmina wiejska w Polsce.

6.3. Ocena wpływu projektów na konkurencyjno ść regionu w badaniu

beneficjentów O ocenę wpływu projektów zrealizowanych w ramach ZPORR na konkurencyjność regionu poproszono także samych beneficjentów. Mogli oni wskazać na bezpośredni lub pośredni wpływ realizowanego przez siebie projektu. Ocenie podlegało 10 aspektów regionalnej konkurencyjności. W przypadku wpływu na podniesienie mobilności zawodowej i przestrzennej, na bezpośredni wpływ wskazano jedynie w przypadku działania 1.6. Jednak beneficjenci realizujący projekty w ramach innych działań często wskazywali na pośredni wpływ ich projektów na ten aspekt regionalnej konkurencyjności. Do podniesienia wydajności pracy bezpośrednio przyczyniły się głównie projekty realizowane w ramach działań 1.3.2 Regionalna infrastruktura ochrony zdrowia oraz 3.5.1 Lokalna infrastruktura edukacyjna i sportowa, natomiast pośrednio – także projekty dotyczące lokalnej infrastruktury ochrony zdrowia (działanie 3.2.5). Na tworzenie i absorpcję innowacji w ocenie beneficjentów bezpośredni wpływ miały projekty realizowane w ramach działań 1.3.2 Regionalna infrastruktura ochrony zdrowia, 1.5 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego oraz 3.5.1 Lokalna infrastruktura edukacyjna i sportowa. Natomiast do poprawy wykształcenia mieszkańców bezpośrednio przyczyniły się projekty dotyczące regionalnej i lokalnej infrastruktury edukacyjnej (1.3.1, 3.5.1) oraz te związane z budową społeczeństwa informacyjnego (1.5). Na podniesienie dochodów ludności wpływ miały przede wszystkim projekty z zakresu rozwoju turystyki (działanie 1.4),


51

natomiast na wzrost atrakcyjności turystycznej – projekty realizowane w ramach działań 1.4, 1.6 oraz 3.1. W opinii respondentów, bezpośredni wpływ na poprawę jakości infrastruktury technicznej miały projekty realizowane w ramach działań 1.1, 1.3.1, 1.5, 1.6, 3.1, 3.2 oraz 3.5.1. Pośrednią rolę odegrały tu także projekty dotyczące regionalnej i lokalnej infrastruktury ochrony zdrowia (działania 1.3.2 oraz 1.5.2). Do wzrostu sprawności administracyjnej przyczyniły się przede wszystkim działania 1.5 oraz 3.5.2, natomiast do wzrostu atrakcyjności regionu jako miejsca zamieszkania – działania 1.4, 1.6, 3.1, 3.2 i 3.3, chociaż projekty realizowane w ramach innych działań także odegrały tu pewną rolę (wpływ pośredni). Atrakcyjność regionu jako miejsca inwestowania stymulowały natomiast w głównej mierze projekty dotyczące infrastruktury ochrony środowiska, obszarów wiejskich i podlegających restrukturyzacji (1.2, 3.1 i 3.2). Podsumowując, spośród wszystkich dziesięciu aspektów regionalnej konkurencyjności uwzględnionych z badaniu, na aż 4 obszary w opinii beneficjentów bezpośredni wpływ miały działania 1.5, 1.6, 3.1 oraz 3.5.1.


52

Tabela 15. Wyniki badania beneficjentów – wpływ projektów na wzrost konkurencyjności województwa małopolskiego

1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Podniesienie mobilności

zawodowej i przestrzennej x x x x x +/+ x x x x

Poprawa wydajności pracy +/+ +/+ x

Tworzenie i absorpcja

innowacji +/+ +/+ +/+

Poprawa wykształcenia

mieszkańców +/+ +/+ +/+

Podniesienie dochodów

ludności +/+ x x x

Wzrost atrakcyjności

turystycznej x x +/+ x +/+ +/+ x

Poprawa jakości

infrastruktury technicznej +/+ +/+ x +/+ +/+ +/+ +/+ +/+ x

Wzrost sprawności

administracyjnej +/+ x +/+


regionu jako miejsca

zamieszkania

x x x +/+ x +/+ +/+ +/+ +/+ x


regionu dla nowych

inwestycji

x +/+ x x x +/+ +/+

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania ankietowego.

+/+ oznacza wpływ bezpośredni

x oznacza wpływ pośredni


53

Także przeprowadzone studia przypadków potwierdzają znaczną trafność analizowanych projektów, zwłaszcza tych realizowanych na terenie Muszyny. Ze względu na znaczne opóźnienia w zaspokajaniu podstawowych potrzeb infrastrukturalnych w gminie, inwestycje związane z poprawieniem dostępu do podstawowej opieki medycznej oraz dostępu do kanalizacji, choć o relatywnie niskiej wartości, okazały się kluczowe dla podniesienia jakości życia mieszkańców a tym samym – ograniczenia różnić wewnątrzregionalnych. Natomiast większe inwestycje realizowane w Tarnowie umożliwiły realizację projektów, których oddziaływanie może mieć także charakter ponadlokalny i przyczynić się do wzmocnienia konkurencyjności regionu.

Poniższa tabela stanowi podsumowanie dokonanej oceny projektów pod kątem ich trafności.

Tabela 16 . Odpowiedzi na pytania ewaluacyjne dotyczące trafności projektów

Jak projekty ZPORR wpłyn ęły na uzupełnienie powi ązań z krajowym i mi ędzynarodowym układem

transportowym?

W ramach realizacji ZPORR powstały trzy linie transportowe wchód – zachód i trzy północ – południe, w tym

dwie które mają duże znaczenie regionalne (połączenie między Krakowem a Libiążem oraz między Krakowem

a przejściami granicznymi na południu województwa). Większość realizowanych inwestycji były to jednak

projekty punktowe (szczególnie na poziomie gminnym), których wpływ na uzupełnianie powiązań krajowych

i międzynarodowych jest trudny do oszacowania bez odniesienia się do wszystkich działań realizowanych

w województwie, nie tylko tych współfinansowanych ze środków UE. Na podstawie studiów przypadków

przeanalizowanych na potrzeby ewaluacji można wnioskować, że tego typu projekty (nawet punktowe) często

brały pod uwagę dostępność dróg krajowych lub międzynarodowych (np. przebudowa ul. Krzyskiej). Z drugiej

strony na podstawie analizy sprawozdań beneficjentów z realizacji projektów, szczególnie

w działaniu 3.1, modernizacja dróg dotyczyła odcinków, na których odbywał się bardzo niewielki ruch, co może

mieć wpływ na trafność, a w konsekwencji także na użyteczność realizowanych projektów.

W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniaj ą się stworzenia odpowiedniej infrastruktury badawczo-

edukacyjnej?

Badane projekty uwzględniały potrzebę tworzenia infrastruktury badawczo-edukacyjnej w stopniu ograniczonym

i zogniskowane były w Krakowie, co wynika z natury procesów innowacyjnych i potencjału tego miasta.

Pozostałe projekty (dotyczące budowy i modernizacji budynków szkół, a przede wszystkim sal gimnastycznych)

oddziałują jedynie w skali lokalnej i mają charakter bardziej prospołeczny niż proinnowacyjny.

Jak projekty ZPORR wpływaj ą na zwiększenie roli szkół wy ższych i infrastruktury ochrony zdrowia

w regionalnych procesach rozwojowych i restrukturyz acyjnych?

Rola szkół wyższych w procesach rozwojowych uwzględniona była w realizowanych projektach w stopniu

ograniczonym, natomiast kwestie związane z infrastrukturą ochrony zdrowia rozwiązywane były głównie jedynie

na poziomie lokalnym i często ograniczały się do modernizacji i remontów budynków. Warto przywołać jednak

modelowy projekt realizowany przez KSS im. Jana Pawła, w ramach którego rozpoczęto wdrażanie

nowoczesnych rozwiązań ICT służących do gromadzenia informacji na temat stanu zdrowia pacjentów. W

obliczu potrzeby budowy gospodarki opartej na wiedzy udział uczelni wyższych w strukturze beneficjentów

ZPORR powinien być wyższy.

Jak projekty ZPORR wpływaj ą na popraw ę jakości kształcenia i dost ępu do wiedzy?

Projekty bezpośrednio związane z jakością kształcenia i dostępem do wiedzy stanowią nieznaczną część

wszystkich badanych projektów (działania 1.3.1, 3.5.1 i 1.5). Gospodarka oparta na wiedzy wymaga znacznie

większych inwestycji w realizację działań ukierunkowanych na te obszary. Przykładem projektu, dzięki któremu

jakość kształcenia może wzrosnąć, jest budowa obiektu dla potrzeb Centrum Nowoczesnych Technologii –

Instytut Politechniczny: Studenci i wykładowcy otrzymali do dyspozycji dobrze wyposażone sale, laboratoria i

54

hale technologiczne, pozwalające na zdobywanie wiedzy nie tylko teoretycznej, ale jej weryfikację w praktyce.

Jak projekty ZPORR przyczyniaj ą się do zwi ększenia roli turystyki, kultury i dziedzictwa kultu rowego

jako czynników rozwoju województwa?

Województwo małopolskie ze względu na swoje walory turystyczne już przed realizacją badanych projektów

wyróżniało się pozytywnie na tle innych regionów Polski pod względem ruchu turystycznego i roli turystyki

w rozwoju gospodarczym regionu. Badanie wykazało, że do zwiększenia ruchu turystycznego w Małopolsce

przede wszystkim przyczyniają się projekty polegające na poprawie infrastruktury drogowej (lepsza dostępność)

i wodno-kanalizacyjnej (zaspokojenie podstawowych potrzeb w zakresie infrastruktury komunalnej nie tylko

mieszkańców, ale też turystów). Projekty bezpośrednio związane z turystyką i kulturą (działanie 1.4 Rozwój

turystyki i kultury, pojedyncze projekty z działania 3.1), choć niewątpliwie umożliwiły poszerzenie oferty w tym

zakresie, nie wywarły znaczącego wpływu na zwiększenie roli turystyki i kultury w rozwoju województwa.

Jak projekty ZPORR przyczyniaj ą się do upowszechnienia dost ępu do Internetu, komunikacji

elektronicznej oraz zapewnienia mieszka ńcom łatwiejszego dost ępu do informacji, ze szczególnym

uwzgl ędnieniem obszarów wiejskich i małych miast?

W ramach działania 1.5 realizowano 9 projektów o przeciętnej wartości nieco poniżej 5 mln zł. Zrealizowane

projekty w znacznej mierze skupiały się na tworzeniu systemów informatycznych zapewniających

upowszechnianie danych i ułatwiających dostęp do informacji publicznej, rzadziej budowano systemy

zarządzania edukacją (w Tarnowie i Krakowie). Środki przeznaczone na to działanie były również

wykorzystywane do informatyzacji placówek medycznych. W ramach wykorzystanych środków większy nacisk

położono na udostępnianie i obieg informacji publicznej niż upowszechnienie samego dostępu do Internetu,

choć w ramach różnych projektów powstawały także punkty dostępowe dla obywateli.

Jak projekty ZPORR przyczyniały si ę do polepszenia jako ści funkcjonowania systemu transportu

publicznego oraz poprawy bezpiecze ństwa ruchu?

Poprawie funkcjonowania transportu publicznego dedykowane było poddziałanie 1.1.2 i działanie 1.6. Ogółem

zrealizowano 3 projekty o łącznej wartości niemal 304 mln zł, przy czym w momencie prowadzenia badania

zakończony był tylko jeden projekt. Realizowane projekty niewątpliwie przyczynią się do polepszenia jakości

funkcjonowania systemu transportu publicznego, jednak wydaje się, że stopień oddziaływania projektów ZPORR

w tym zakresie powinien być większy, poprzez realizację większej liczby projektów, transport zbiorowy

oddziałuje bowiem na poprawę jakości życia wielu osób i zwiększa mobilność zawodową ludności.

Poprawa bezpieczeństwa ruchu była uwzględniania także praktycznie we wszystkich projektach drogowych,

poprzez poprawę jakości nawierzchni, zwiększenie szerokości dróg i poboczy, budowę chodników czy

sygnalizacji świetlnej. Ponieważ tego typu projektów było zdecydowanie więcej i pochłonęły one znaczne ilości

środków finansowych ich oddziaływanie na poprawę bezpieczeństwa ruchu było również większe.

W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniaj ą się do poprawy jako ści życia miesza ńców na obszarach

wiejskich?

Celem ZPORR jest m. in. przeciwdziałanie marginalizacji obszarów wiejskich w taki sposób, aby sprzyjać

długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju oraz jego spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej.

W ramach działania 1.3 Regionalna infrastruktura społeczna realizowany był szereg projektów, które

niewątpliwie przyczynią się do poprawy jakości życia mieszkańców Małopolski poprzez poprawę infrastruktury

edukacyjnej

i infrastruktury ochrony zdrowia. Wprawdzie projekty te realizowane były głównie w miastach, jednak z inwestycji

tych będą mogli korzystać także mieszkańcy pozostałych obszarów województwa. Z drugiej strony działanie 1.5,

którego realizacja poprzez tworzenie społeczeństwa informacyjnego zwiększała dostępność do informacji (w tym

informacji publicznych i kulturalnych) ma już zdecydowanie większe znaczenie dla ludności zamieszkującej

obszary oddalone od ośrodków centralnych województwa. Podobnie, na poprawę jakości życia mieszkańców

wsi duży wpływ miały realizowane w znacznym stopniu poza miastami projekty drogowe i kanalizacyjne oraz


55

lokalne projekty w zakresie infrastruktury edukacyjnej (inwestycje w sale gimnastyczne, które spełniać nie tylko

funkcje edukacyjne, ale również społeczne).

W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniaj ą się do przeciwdziałania marginalizacji społecznej

i ekonomicznej obszarów restrukturyzowanych?

Bezpośrednio do zagadnień związanych z przeciwdziałaniem marginalizacji społecznej i ekonomicznej obszarów

restrukturyzowanych odwołują się działania 3.2 i 3.3. W ramach tych dwóch działań realizowane były przede

wszystkim projekty drogowe i kanalizacyjne, natomiast projekty bezpośrednio wspierające przedsiębiorczość

stanowiły raczej rzadkie wyjątki. Budowanie podstawowej infrastruktury jest warunkiem koniecznym, ale nie

wystarczającym dla skutecznego przeciwdziałania marginalizacji terenów. W tym kontekście konieczne będzie

podjęcie dalszych, bardziej ambitnych działań.

W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniaj ą się do poprawy jako ści kształcenia w regionie?

Poprawę jakości kształcenia w regionie zapewnić miała realizacja priorytetów 1.3.1 i 3.5.1. W dużej mierze

działania te zostały zdominowane przez budowę sal gimnastycznych, co świadczy o poprawie warunków

edukacji sportowej i kulturalnej młodzieży, możliwości organizacji dodatkowych zajęć pozalekcyjnych. Pozostałe

9 projektów z zakresu infrastruktury edukacyjnej to poza rozbudową i remontami obiektów edukacyjnych, także

ciekawe i bardziej ambitne projekty, wspierające kształcenie na wyższym poziomie.

W jakim stopniu projekty ZPORR wpływaj ą na zmniejszenie regionalnych dysproporcji w dost ępie do

infrastruktury edukacyjnej?

Budowane w ramach ZPORR sale gimnastyczne były lokalizowane w różnych miejscowościach województwa,

tam gdzie były najbardziej potrzebne, podobnie jeśli chodzi o remonty i modernizację budynków szkolnych,

odbywały się one w różnych gminach województwa, natomiast inwestycje związane z bardziej zaawansowanymi

inwestycjami badawczo-dydaktycznymi realizowane były w dużych miastach Małopolski z dominacją Krakowa.

Dostęp do poszczególnych obiektów z pewnością ułatwi zmodernizowana infrastruktura drogowa.

W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniaj ą się do wyrównania szans w dost ępie do edukacji

pomi ędzy uczniami z obszarów wiejskich i miejskich oraz poprawy dost ępu społeczno ści lokalnych do

podstawowej infrastruktury sportowej?

W kwestii dostępu do infrastruktury sportowej poczynione zostały duże postępy, ponieważ w ramach ZPORR

zrealizowano aż 11 projektów związanych z salami gimnastycznymi. Rzadziej projekty odnosiły się do poprawy

dostępu do edukacji młodzieży z obszarów wiejskich. Pozytywne przykłady zwiększania bazy edukacyjnej

w mniejszych miejscowościach to budowa Gimnazjum w Jazowsku, kontynuacja budowy Gimnazjum

w Tęgoborzy czy Rozbudowa Zespołu Szkół Zawodowych w Krościenku n. Dunajcem.

Jak projekty ZPORR przyczyniaj ą się do ograniczenia terytorialnych dysproporcji w infr astrukturze

ochrony zdrowia?

Projekty dotyczące ochrony zdrowia realizowane były w ramach poddziałań 1.3.2 i 3.5.2. Zrealizowano w sumie

37 projektów. Projekty realizowane były na terenie całego województwa, co świadczy o ograniczeniu

terytorialnych dysproporcji w infrastrukturze ochrony zdrowia.

56

7. Ocena projektów pod kątem użyteczności

Użyteczność projektów oceniana była niezależnie przez cztery grupy: beneficjentów, przedstawicieli rad gmin, przedstawicieli instytucji otoczenia biznesu z województwa małopolskiego oraz przez panel ekspertów. Ogólna ocena użyteczności, czyli stopnia zaspokojenia potrzeb mieszkańców w dziedzinie w jakiej projekt był realizowany jest wysoka. Taką ocenę uzasadniają opinie beneficjentów, oceniających wysoko użyteczność we wszystkich działaniach za wyjątkiem poddziałania 1.3.1. Nieco słabiej na tle pozostałych działań wypadły działania 1.1 oraz 1.4. Wysoką ocenę stopnia użyteczności potwierdzają również przedstawiciele rad gmin, z których 87% oceniło pozytywnie użyteczność projektów. W przypadku przedstawicieli instytucji otoczenia biznesu 2/3 wyraziło taką opinię (należy tu jednak zauważyć, że jednocześnie ponad połowa respondentów z tej grupy przyznała, że nie dysponuje wiedza na temat projektu i nie podjęła się się dokonania oceny). Wysoka ocena użyteczności wynika z ogromnych potrzeb inwestycyjnych w województwie, trzeba jednak pamiętać o tym, że w kolejnym okresie, kiedy zostaną już zaspokojone najbardziej oczywiste potrzeby, coraz trudniej będzie zaproponować projekty, których wysoka użyteczność będzie wynikała z niezaspokojonych potrzeb na podstawowym poziomie. Dlatego częściej powinny być wybierane projekty interdyscyplinarne, które zaspokajają potrzeby mieszkańców nie tylko w jednej dziedzinie, ale odnoszą się do wielu obszarów życia. Poniżej zaprezentowane zostały opinie zebrane podczas badania dotyczące wybranych aspektów składających się na ogólną ocenę użyteczności.

Beneficjenci pytani byli bezpośrednio o użyteczność realizowanych przez nich projektów. W pytaniu dotyczącym wpływu projektów na zaspokajanie potrzeb lokalnej społeczności większość respondentów wskazywała na ich znaczny wpływ. W przypadku działań 1.2, 1.3.2, 1.3, 1.6, 3.3, 3.5.1 oraz 3.5.2 wszyscy respondenci zgodnie dokonali takiej oceny. W przypadku projektów realizowanych w ramach działań 3.1 oraz 3.2 podobnej oceny dokonało odpowiednio 91.7% oraz 90% beneficjentów. Jedynie w przypadku trzech działań – 1.1, 3.1 oraz 3.2 pojawiły się wskazania na niewielki wpływ realizowanych projektów na zaspokojenie potrzeb lokalnej społeczności. Odsetek tego typu odpowiedzi wyniósł odpowiednio 6,7%, 8,3% oraz 10%. Żaden z respondentów nie stwierdził, że realizowany przez niego projekt nie miał żadnego wpływu na zaspokojenie potrzeb lokalnej społeczności. Na poniższym wykresie przedstawiono zestawienie poszczególnych ocen.


57

Wykres 4. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ projektów na zaspokojenie potrzeb społeczności lokalnej w dziedzinie, w jakiej projekt był realizowany.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Trudno powiedzieć

Niewielki

Znaczny

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania ankietowego. Pytanie dotyczące oceny wpływu realizowanego projektu na spójność gospodarczą regionu przysporzyło respondentom znacznych trudności – aż 62% beneficjentów nie podjęło się bowiem dokonania takiej oceny. Znaczna część respondentów określiła ten wpływ jako niewielki (14%). 10% beneficjentów wskazało, że realizowany projekt nie wywarł żadnego wpływu na spójność gospodarczą regionu i tylko 4% osób oceniło ten wpływ jako znaczny. Wykres 5 . Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ realizacji projektów na spójność

gospodarczą regionu.

Brak danych 10%

Znaczny4%

Niewielki14%

Brak10%

Trudno powiedzieć

62%


58

W przypadku pytania o wpływ realizowanego projektu na spójność terytorialną regionu (mierzoną czasem przejazdu komunikacją lotniczą, drogową i kolejową) aż 40% beneficjentów uznało, że realizowany przez nich projekt nie wywarł wpływu na ten aspekt rozwoju regionalnego. Jednocześnie jedna piąta respondentów uznała, że realizowane przez nich projekty wywarły znaczny wpływ na spójność terytorialną w regionie a 12% – że wpływ ten był niewielki. Wykres 6. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ realizacji projektów na spójność terytorialną regionu.

Znaczny20%

Niewielki12%

Brak40%

Trudno powiedzieć

28%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania ankietowego. Zwiększeniu mobilności przestrzennej sprzyjają realizacje projektów dotyczące poprawy przepustowości i jakości dróg, a więc te z zakresu działań 1.1 i 3.1 (poddziałanie 3.1 – Drogi). Pośrednio mobilności zawodowej mogą służyć duże inwestycje, które tworzą nowe miejsca pracy i generują migracje z tym związane. Także inwestycje realizowane w ramach poddziałania 1.3.1 – Regionalna infrastruktura edukacyjna, powodują przemieszczenia ludności (studentów, nauczycieli akademickich), polegające na migracjach stałych, okresowych lub wahadłowych związanych z pobieraniem usług edukacyjnych lub ich świadczeniem.


59

Wykres 7. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ projektów na zwiększenie mobilności mieszkańców.

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

1.1

1.2

1.3.1

1.3.2 1.

41.

51.

63.

13.

23.

33.

5.13.

5.2

Trudno powiedzieć

Brak wpływu

Niewielki

Znaczny


Pytanie odnośnie wpływu projektów na spójność społeczną (mierzoną stopą bezrobocia) regionu okazało się problematyczne dla ponad połowy respondentów – 54% osób nie podjęło się dokonania oceny. Jednocześnie ponad jedna piąta beneficjentów przyznała, że realizowany przez nich projekt nie miał wpływu na spójność społeczną w regionie. Na niewielki wpływ projektu wskazało 23,3% respondentów, natomiast ani jedna osoba nie uznała, że realizowany projekt odniósł znaczny wpływ na spójność społeczną. Wykres 8. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ realizacji projektów na spójność społeczną regionu.

Trudno powiedzieć

54%

Brak22%

Niewielki23%

Brak danych

1%


60

Do powstania nowych miejsc pracy najbardziej przyczyniły się projekty te najbardziej spektakularne zrealizowane w ramach Priorytetu 1 – Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów, a zwłaszcza te dotyczące działań: 1.3 – Regionalna Infrastruktura Społeczna, np. „Audytorium Maximum Uniwersytetu Jagiellońskiego”; 1.4 – Rozwój turystyki i kultury, np. „Budowa Miasteczka Galicyjskiego w Nowym Sączu”. Są to inwestycje duże i z racji swoich rozmiarów wiążą się z generowaniem nowych stanowisk pracy. Spośród projektów zrealizowanych w ramach Priorytetu 3 – Rozwój lokalny, na uwagę pod względem potencjalnych miejsc pracy zasługują te projekty, które nie są odpowiedzią na zaspokojenie podstawowych potrzeb mieszkańców, jak dostęp do sieci wodnokanalizacyjnej, naprawa dróg, budowa oczyszczalni ścieków lub składowiska odpadów czy odnowa ośrodków zdrowia lecz te, które mają charakter kompleksowy, jak na przykład „Rewitalizacja terenu po Bazie Paliw w Limanowej-Sowlinach” (działanie 3.3 – Zdegradowane obszary miejskie, poprzemysłowe i powojskowe), gdzie stworzono sektor inwestycyjny i inkubatora przedsiębiorczości, mogące w przyszłości poprzez nowe inwestycje wpłynąć na lokalny wzrost poziomu zatrudnienia. Wykres 9. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – czy dzięki projektowi stworzono nowe miejsca

pracy

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Nie

Tak

Brak danych


Beneficjenci poproszeni o dokonanie oceny wpływu realizowanego projektu na rozwój lokalny zazwyczaj zgodnie wskazywali na znaczny wpływ w przypadku działań 1.3.1 Regionalna infrastruktura edukacyjna oraz 1.6 Rozwój transportu publicznego w aglomeracjach (100% odpowiedzi). Duża część respondentów oceniła ten wpływ jako znaczny, także w przypadku działań 3.5.1 Lokalna infrastruktura edukacyjna i sportowa (85,7% wskazań) oraz 3.1 Obszary wiejskie (70,8% wskazań). W przypadku projektów realizowanych w ramach działania 1.1 Modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transportowego większość respondentów oceniła ich wpływ na rozwój lokalny jako niewielki (46,7% wskazań), ale też niemal taka sama grupa wpływ ten oszacowała jako znaczny (40% odpowiedzi). W przypadku działania 3.3. Obszary zdegradowane połowa respondentów oceniła realizowane projekty jako mające niewielki wpływ na rozwój lokalny. Równocześnie jedna czwarta oceniła ten wpływ jako znaczny. Największe trudności w ocenie


61

wpływu przysparzały projekty realizowane w ramach działań 1.2 i 1.5 (ponad połowa wskazań „trudno powiedzieć”). Szczegóły oceny w poszczególnych działaniach przedstawia poniższy wykres. Wykres 10. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ projektów na rozwój lokalny

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Trudno powiedzieć

Niewielki

Znaczny

Brak danych


W przypadku pytania dotyczącego wpływu realizowanego projektu na powstanie nowych inwestycji pozytywnie wyróżniają się działania 1.4 Rozwój turystyki oraz 1.6 Rozwój transportu publicznego w aglomeracjach, gdzie wpływ ten oceniono jako znaczny odpowiednio w 80% i 100% przypadków. Relatywnie znaczną liczbę podobnych ocen odnotowano także dla projektów realizowanych w ramach działań 3.5.2 Lokalna infrastruktura ochrony zdrowia (66,7% wskazań na znaczny wpływ projektu) oraz 1.3.2 Regionalna infrastruktura ochrony zdrowia i 3.2 Obszary podlegające restrukturyzacji (po 60% odpowiedzi stwierdzających znaczny wpływ projektu). Jednak w przypadku kilku działań wyraźnie widoczna jest przewaga odpowiedzi wskazujących na brak wpływu projektu na powstanie nowych inwestycji. Dotyczy to zwłaszcza działania 3.5.1 Lokalna infrastruktura społeczna (85,7% takich odpowiedzi) oraz, w nieco mniejszym stopniu działań 3.1 Obszary wiejskie (62,5%), 1.2 Infrastruktura ochrony środowiska (60%) i 1.5 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego (również 60%). Szczegółowo odpowiedzi beneficjentów realizujących projekty w poszczególnych działaniach przedstawia wykres 11.

62

Wykres 11. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ projektów na powstanie nowych inwestycji.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Brak wpływu

Znaczny wpływ

Brak danych

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania ankietowego. Istotnym czynnikiem decydującym o użyteczności projektów rozumianych jako wpływ na poprawę warunków życia mieszkańców jest wzrost atrakcyjności regionu jako miejsca zamieszkania. Można zauważyć, że w ocenie beneficjentów do poprawy sytuacji w tym aspekcie najmniej przyczyniło się działanie 1.3.

Wykres 12. Wyniki badania ankietowego beneficjentów - wpływ realizacji projektów na wzrost konkurencyjności województwa małopolskiego w zakresie wzrostu atrakcyjności regionu jako miejsca zamieszkania.

0%10%

20%30%

40%50%

60%70%

80%90%

100%

1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Trudno powiedzieć

Brak związku

Pośredni (5)

Pośredni (4)

Pośredni (3)

Pośredni (2)

Bezpośredni (5)

Bezpośredni (4)

Bezpośredni (3)

Bezpośredni (2)

Bezpośredni (1)



63

Wymiar użyteczności może być również rozpatrywany w odniesieniu do infrastruktury technicznej i poprawy jej jakości, co także przyczynia się do poprawy jakości życia mieszkańców. Jak widać na poniższym wykresie odpowiedzi beneficjentów w poszczególnych działaniach były bardzo zróżnicowane. Wykres 13. Wyniki badania ankietowego beneficjentów - wpływ realizacji projektów na wzrost

konkurencyjności województwa małopolskiego w zakresie poprawy jakości infrastruktury technicznej.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Trudno powiedzieć

Brak związku

Pośredni (5)

Pośredni (4)

Pośredni (3)

Pośredni (2)

Bezpośredni (5)

Bezpośredni (4)

Bezpośredni (3)

Bezpośredni (2)


Także przeprowadzone studia przypadku wskazały, że zrealizowane projekty w wysokim stopniu odpowiedziały na potrzeby odbiorców ostatecznych. Przykładowo, projekt Przebudowa dróg dojazdowych do parku przemysłowego w Tarnowie był zgodny z potrzebami ludności zamieszkałej wzdłuż remontowanych ulic, skarżącej się na emisję spalin samochodowych i hałas, jak też przedsiębiorców pobliskiego parku przemysłowego, którzy przed realizacją projektu mieli utrudniony dostęp do parku ze względu na bardzo niską jakość drogi. Natomiast projekt Budowa obiektu dla potrzeb Centrum Nowoczesnych Technologii – Instytut Politechniczny pozwolił na przyspieszenie i ułatwienie procedur urzędowych, co stanowiło odpowiedź na potrzeby zarówno mieszkańców jak i urzędników. Z kolei prace przeprowadzone w ramach projektów Rozbudowa i wyposażenie budynku Zespołu Przychodni Specjalistycznych SP ZOZ Tarnów i Samodzielny Publiczny Zakład Podstawowej Opieki Zdrowotnej w Muszynie zapobiegły utracie dostępu pacjentów do specjalistycznych usług medycznych i pozwoliły na poprawę jakości podstawowych usług medycznych.

64

Poniższa tabela stanowi podsumowanie dokonanej oceny projektów pod kątem ich użyteczności. Tabela 17 . Odpowiedzi na pytania ewaluacyjne dotyczące użyteczności projektów

W jakim stopniu projekty ZPORR oddziałuj ą na popraw ę jako ści usług medycznych świadczonych przez

wysokospecjalistyczne zakłady opieki zdrowotnej?

Znaczna część projektów związanych z infrastrukturą ochrony zdrowia dotyczyła de facto prac remontowych

w budynkach przychodni i szpitali. Tego typu projekty nie miały wpływu na poprawę jakości świadczonych usług

medycznych, chociaż w niektórych przypadkach mogły zadecydować o dostępie do tych usług (groźba

zamknięcia obiektów). W puli wszystkich projektów związanych z infrastrukturą ochrony zdrowia wpływ na

jakość świadczonych usług ocenić należy na poziomie średnim.

W jakim stopniu projekty ZPORR wpływaj ą na ułatwienie dost ępu do obiektów kultury i turystyki?

Projekty w znacznym stopniu przyczyniły się do ułatwienia dostępu do obiektów kultury i nauki. Należy przy tym

zauważyć, że projekty związane z modernizacją dróg miały dużo większe znaczenie dla zwiększenia roli

turystyki i kultury w rozwoju regionu od projektów związanych stricte z budową/modernizacją obiektów

turystycznych.

W jakim stopniu projekty ZPORR wpływaj ą na wyrównanie dysproporcji w regionie w zakresie d ostępu

do Internetu?

Projekty oddziaływujące na wyrównanie tych dysproporcji realizowane były w ramach działania 1.5.

Dysproporcje były wyrównywane głównie poprzez tworzenie publicznych punktów dostępu oraz rozwijanie e-

administracji. Znaczny postęp w tej dziedzinie (np. komputeryzacja szkół) odbył się jednak niezależnie od

projektów realizowanych w ramach ZPORR.

W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniaj ą się do zwi ększenia udziału gospodarstw domowych

wykorzystuj ących technologie ICT?

Badane projekty w nikłym stopniu wykazywały jakikolwiek związek z wykorzystaniem technologii ICT

w gospodarstwach domowych. Zgodnie z oceną ekspercką do tego zagadnienie odniosły się jedynie 2 projekty

(i to w sposób pośredni).

Jak projekty ZPORR wpływaj ą na wzrost mobilno ści zawodowej mieszka ńców wsi i małych miast?

Działanie 1.6 uznano za najbardziej wpływające bezpośrednio na ten czynnik. Działania 1.3.1 oraz 3.5.1

odnoszą się do niego w sposób pośredni. Z pewnością analizowane projekty drogowe przyczyniły się do

udrożnienia szlaków komunikacyjnych, jednak wpływ tego typu projektów na podniesienie mobilności

zawodowej czy wzrost przedsiębiorczości ocenić będzie można dopiero po upływie kilku lat. Należy też

pamiętać że poziom mobilności zawodowej uwarunkowany jest także innymi czynnikami społecznymi czy

osobowościowymi.

W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniaj ą się do rozwijania nowych form aktywno ści gospodarczej

na zdegradowanych obszarach miejskich, poprzemysłow ych i powojskowych?

Badane projekty w niewielkim stopniu dotyczyły wspierania rozwijania aktywności gospodarczej (w ramach

działania 3.3.2 zrealizowano dotychczas tylko jeden projekt). W pewnym stopniu warunki do rozwoju

przedsiębiorczości na obszarach zdegradowanych zapewnić miały także inne projekty: drogowe i wodno-

kanalizacyjne, w ramach których doprowadzono podstawową infrastrukturę. Działania te wydają się jednak

niewystarczające dla wsparcia aktywności gospodarczej na terenach zdegradowanych. Rzeczywisty ich wpływ

ocenić można będzie dopiero w dłuższym okresie. Ponadto, konieczna będzie także realizacja większej ilości


65

działań dodatkowych, w sposób bezpośredni ukierunkowanych na wsparcie aktywności.

Jak projekty ZPORR wpływaj ą na podniesienie standardu świadczonych usług medycznych na

podstawowym poziomie przez lokalne o środki zdrowia?

Na ten aspekt wpływały głównie projekty realizowane w ramach działania 3.5. Należy tu zauważyć, że znaczna

część projektów nie odnosiła się bezpośrednio do świadczonych usług lecz do działań modernizacyjno-

remontowych przeprowadzanych w obiektach przychodni i szpitali. W tym kontekście wpływ projektów na

podniesienie standardu świadczonych usług ocenić należy na poziomie średnim.


66

8. Ocena projektów pod kątem skuteczności

Oceny skuteczności projektów dokonano z jednej strony w oparciu o informacje dotyczące poziomu osiągnięcia zakładanych wartości wskaźników produktu i rezultatu, z drugiej zaś – o dane jakościowe zawarte w sprawozdaniach z realizacji projektów i ich spójność z celami ZPORR.

8.1. Ocena wska źnikowa

Przeprowadzona w tej części analiza dotyczy wartości wskaźników monitoringu – produktu i rezultatu, zawartych w sprawozdaniach końcowych z realizacji projektów przedstawionych przez beneficjentów. Sprawozdania te dotyczą wszystkich zakończonych projektów4. Baza danych wskaźników pochodzących z tych sprawozdań stanowiła podstawę przedstawionych wniosków. Niniejszy rozdział raportu nie ma więc odniesienia do porównywalnych na poziomie ogólnokrajowym wskaźników lecz do wskaźników obliczonych na podstawie poszczególnych projektów5.

Tytułem wstępu konieczne jest odniesienie do sposobu mierzenia niektórych wskaźników. Jest on niedoskonały przynajmniej w dwóch przypadkach – gdy wartość bazowa osiąganego wskaźnika jest większa od 0 oraz gdy osiągnięcie zakładanego celu oznacza zmniejszenie wartości wskaźnika, w stosunku do wartości bazowej.

Za przykład może posłużyć sposób obliczania wskaźników zmniejszających swoją wartość w wyniku realizacji projektów: natężenie ruchu na drodze – jeżeli oczekiwana zmiana nie była duża, a beneficjent wykazuje, że nie osiągnął całkowicie wskaźnika, to system obliczania wskaźników może prowadzić do błędnych wniosków. Beneficjent wykazuje, że osiągnął 80% wskaźnika, co sugeruje pozytywną zmianę jakościową, gdy w rzeczywistości zmiana mogła być negatywna w stosunku do oczekiwań (tabela 18). Ponadto, dla oceny rzeczywistych efektów projektu nie chodzi o ocenę zmiany w bezwzględnej wartości wskaźnika dla analizowanego obszaru, ale o procent osiągnięcia zakładanej zmiany. Tak więc, w proponowanym sposobie analizy wartość tego wskaźnika wyniosłaby -99,64%, gdyż zmiana wskaźnika była prawie dokładnie odwrotna w stosunku do zakładanej. Natomiast w kolejnym przykładzie, dotyczącym liczby wypadków, wartość wskaźnika nie tylko nie osiągnęła planowanego spadku o 1, ale zwiększyła się o 11. Zatem stopień osiągnięcia wyniósłby -1100%. W obliczeniu uwzględniono więc stosunek zakładanej i osiągniętej zmiany wskaźnika, a nie tylko jego wartość.

4 Inwestycje wodno-kanalizacyjne zostały przeanalizowane jako odrębna grupa, więc opis w działaniach 1.2, 3.1 i

3.2. odnosi się do pozostałych typów projektów, a inwestycje wodno-kanalizacyjne zostały opisane odrębnie na

stronach 41 i 42. Dla większej przejrzystości i porównywalności wskaźników projekty wodno-kanalizacyjne (które

stanowiły największa grupę projektów) mogłyby znaleźć się w jednym działaniu. 5 W tej części raportu pod uwagę nie zostały wzięte projekty z działania 1.6, gdyż projekt realizowany w ramach tego

działania w momencie agregowania danych nie został zakończony.


67

Tabela 18. Przykłady mylącego obliczenia wskaźnika

Nazwa wskaźnika Wartość

bazowa (M0)

Zakłada wartość

do realizacji

(Mu)

Wartość

osiągnięta

(Mp)

Deklarowany %

osiągnięcia

wskaźnika

Jednostka

miary

Natężenie ruchu na drodze 111 122 100 82 Pojazdy/h

Liczba wypadków 16 15 27 55,56 szt.


Ogólny poziom realizacji wskaźników

Rozpatrując wskaźniki realizacji celów jako jedną pulę należy zauważyć, że w obydwu priorytetach relatywnie niski jest poziom wska źników rezultatu projektów zwi ązanych z infrastruktur ą ochrony zdrowia (w pierwszym priorytecie niższy jest jedynie stopień realizacji wskaźników związanych z edukacją). W całej puli projektów, wskaźniki rezultatu mają najniższy, średni procent realizacji właśnie dla projektów związanych z infrastrukturą ochrony zdrowia. Może to częściowo wynikać z dużej liczby zrealizowanych projektów (36). Z drugiej strony, projektów drogowych realizowano więcej (49), a mimo to udało się uzyskać dużo wyższy poziom realizacji wskaźników rezultatu. Największe trudności w tego typu projektach wystąpiły w osiągnięciu wskaźników:

• liczba wykonanych badań sprzętem medycznym, • liczba pacjentów lokalnych ośrodków zdrowia, • liczba osób niepełnosprawnych korzystających z obiektów infrastruktury społecznej

i ochrony zdrowia, • różnica w kosztach stałych ośrodków zdrowia z uwzględnieniem wskaźnika inflacji, • liczba wykonanych badań sprzętem specjalistycznym.

W większości przypadków były to wskaźniki, dla których beneficjenci określili wartość bazową (M0) większą od 0. Pozytywna zmiana tego typu wskaźników była trudniejsza, niż wskaźników dla których beneficjenci określili wartość bazową równą 0. Często wartość bazowa określona była na tak wysokim poziomie, że po realizacji projektu wartość wskaźnika okazywała się niższa nie tylko od zamierzonej, ale również od bazowej. Istnieje więc obawa, że poziom analizowanych wskaźników nie do końca oddaje rzeczywiste rezultaty realizowanych projektów, a raczej trudności z dokonaniem pomiaru. Przyczyną zawyżenia wartości bazowych może być niski poziom sprawozdawczości lub niska jakość baz danych prowadzonych przez instytucje realizujące projekty. Uniemożliwiało to dokładne oszacowanie wartości bazowych wskaźników monitoringu przed rozpoczęciem projektu. Istnieje również prawdopodobieństwo, że w niektórych przypadkach wartość bazowa na poziomie 0 była zaniżona z powodu innego zrozumienia znaczenia tej wartości przez beneficjentów (można dowodzić, że wartość bazowa wskaźnika w większości przypadków powinna wynosić 0 gdyż odnosi się ona do produktów i rezultatów projektu, który ma dopiero zostać zrealizowany). Tak więc traktowanie w obliczeniach w ten sam sposób wskaźników, gdzie wartość bazowa wskaźnika wynosiła 0 i tych gdzie była wyższa od 0 może utrudniać wyciągnięcie poprawnych wniosków.

68

Dość niskie wskaźniki rezultatu uzyskano również dla projektów „sale gimnastyczne” oraz „infrastruktura edukacyjna”. W tym przypadku mechanizm jest podobny, przy czym zwraca jeszcze uwagę wyższa skuteczność realizacji wskaźników w przypadku gdy wskaźnik dotyczy rezultatów twardych, a nie rezultatów miękkich. W przypadku projektów „sale gimnastyczne” tylko jeden ze wskaźników rezultatu zrealizowany został w 100%: powierzchnia terenów, które stały się dostępne w wyniku realizacji projektów, w projektach typu „infrastruktura edukacyjna” w 100% zrealizowano cztery rodzaje wskaźników, dwa z nich to: liczba pomieszczeń dostosowanych do wymogów technicznych oraz liczba stanowisk pracy z dostępem do szerokopasmowego Internetu.

Najwyższe przekroczenie wskaźników rezultatu osiągnięto dla projektów typu „obiekty turystyczne i kulturalne”. Stało się tak ze względu na projekt 493/05 ”Zwiększenie atrakcyjności turystycznej Powiatu Tarnowskiego” w którym znacznie przekroczono wartość dwóch planowanych wskaźników. Pomysłodawcy projektu zakładali zwiększenie liczby przedsiębiorstw na obszarze zdefiniowanym przez beneficjenta od 0 do 3, ostatecznie jednak, jak wynika ze sprawozdania, powstało 210 nowych przedsiębiorstw. Ponadto, zaplanowano również, że liczba nowych ofert programowych w zakresie kultury i turystyki wzrośnie od 0 do 7, gdy ostatecznie liczba ta wzrosła do 42. Tak zdefiniowany wskaźnik nie pozwala jednak na odpowiedź, czy powstanie przedsiębiorstw miało rzeczywiście związek z realizowaną inwestycją. Wskaźniki produktu i rezultatu według działań

Działanie 1.1. Modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transp ortowego

W tym działaniu więcej projektów odnosiło się raczej do modernizacji infrastruktury drogowej niż do budowania nowych połączeń. Ta zależność dotyczy również mostów, estakad czy tuneli.

Celem głównym Programu jest tworzenie warunków wzrostu konkurencyjności regionów oraz przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów w taki sposób, aby sprzyjać długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju, jego spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz integracji z Unią Europejską6, tak więc wszystkie realizowane projekty powinny wpływać na wzrost konkurencyjności rozumiany jako zmiany struktury gospodarczej. W tym kontekście wszystkie prezentowane wskaźniki produktu i rezultatu będą analizowane pod kątem ich wpływu na zmiany struktury gospodarczej województwa małopolskiego. Wśród wskaźników wyznaczono jednak szereg takich, które możemy zakwalifikować jako wskaźniki bezpośrednio odnoszące się do rozwoju przedsiębiorczości.

6 ZPORR Uzupełnienie…


69

Tabela 19 . Wskaźniki produktu i rezultatu w działaniu 1.1.

Działanie 1.1

Wskaźniki produktu

Warto ść wska źnika Jednostka miary

Długość nowych dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych 1,634 km

Długość zmodernizowanych dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych 152,712 km

Liczba finansowanych projektów poprawy transportu publicznego 2 szt.

Pojemność nowego taboru komunikacji zbiorowej 0 miejsca

Wskaźnik rezultatu

Udział nowych dróg powstałych w wyniku wsparcia w całkowitej długości

nowych dróg

4,72 %

Udział długości dróg zmodernizowanych w wyniku wsparcia w całkowitej

długości dróg województwa

91,61 %

Udział pojemności nowego taboru komunikacji miejskiej w całkowitej

pojemności taboru komunikacji zbiorowej

0 %

Powierzchnia terenów inwestycyjnych, które stały się dostępne w wyniku

realizacji projektów

537,6 ha

Źródło: na podstawie Sprawozdania z realizacji programu w województwie małopolskim

W przypadku tego działania wskaźnikiem takim jest: powierzchnia terenów inwestycyjnych, które stały się dostępne w wyniku realizacji projektów, który wyniósł 537,6 ha. Wartość dla tego wskaźnika określona w Uzupełnieniu ZPORR wynosi 380 ha, tak więc w Małopolsce wskaźnik ten został przekroczony o ponad 40% (tab. 19). Może to wskazywać na większą świadomość potrzeby podnoszenia atrakcyjności inwestycyjnej województwa, ale może również wskazywać na zbyt niski poziom wskaźnika założony przez instytucję zarządzającą. Tę wątpliwość można rozwiać jednak dopiero po porównaniu tego wskaźnika w 16 województwach.

Najczęściej realizowanym działaniem w ramach modernizacji i rozbudowy regionalnego układu transportowego była modernizacja dróg. Stanowiła ona nie tylko większość działań podejmowanych w ramach ZPORR w tym działaniu, ale również, działania podejmowane w tym zakresie w ramach ZPORR stanowiły większość działań podejmowanych w województwie w ogóle (tab. 19).

Najsłabiej wywiązano się z realizacji wskaźników odnoszących się do rozwoju komunikacji zbiorowej. Realizowano w tym zakresie tylko dwa projekty, ale ich realizacja, na tym etapie, nie przełożyła się jeszcze na poprawę wskaźników związanych z funkcjonowaniem transportu zbiorowego (tab. 19).

Działanie 1.2 Infrastruktura ochrony środowiska

Tabela 20. Wskaźniki produktu i rezultatu w podziałaniu 1.2

Działanie 1.2

Wskaźniki produktu


Długość wybudowanych elementów zapobiegających powodziom 3,45 km

Liczba elementów zapobiegających powodziom 7 szt.

Wskaźnik rezultatu

Udział nowych i zmodernizowanych wałów w całkowitej długości wałów 0,34 %


70

Projekty realizowane w ramach tego działania mają zbyt mały zakres, aby mogły zauważalnie wpłynąć na zmiany wskaźników ogólnowojewódzkich. Długość wybudowanych elementów zapobiegających powodziom wyniosła niecałe 3,5 kilometra co przekłada się na 0,34% udziału nowych i zmodernizowanych wałów w całkowitej długości wałów w województwie (tab. 20). Należy jednak pamiętać, że w tej części opracowania nie odniesiono się do projektów wodno-kanalizacyjnych, które w tym działaniu były również realizowane.

W ramach działania nie realizowano projektów związanych z odnawialnymi źródłami energii ani ze wsparciem zarządzania ochroną środowiska. Warto natomiast pamiętać, że projekty o tym charakterze uznane zostały za szczególnie istotne przez instytucję zarządzającą – świadczy o tym fakt, że wskaźniki dla tego typu działań są monitorowane i agregowane na poziomie całego kraju.

Działanie 1.3. Regionalna infrastruktura społeczna

Tabela 21. Wskaźniki produktu i rezultatu w działaniu 1.3.

Działanie 1.3

Wskaźniki produktu

Warto ść

wska źnika

Jednostka

miary

Powierzchnia nowych lub zmodernizowanych obiektów przeznaczonych na cele

dydaktyczne i sportowe

10160 m2

dydaktyczne 10160 m2

sportowe 0 m2

Liczba wspartych obiektów dydaktycznych i badawczych 50 szt.

Liczba zakupionego sprzętu medycznego dla zakładów opieki zdrowotnej 188 szt.

Liczba wspartych obiektów opieki zdrowotnej 9 szt.

Wskaźnik rezultatu

Udział zakładów opieki zdrowotnej, które skorzystały z dofinansowania w ogólnej liczbie

zakładów opieki zdrowotnej

0,77 %

Udział ilościowy zakupionego sprzętu medycznego dla zakładów opieki zdrowotnej w

ogólnej liczbie sprzętu medycznego w zakładach opieki zdrowotnej

b. d. %

Udział szkół wyższych, które skorzystały z dofinansowania w ogólnej liczbie szkół

wyższych

17,65 %

Średni wiek aparatury medycznej w zakładach opieki zdrowotnej biorących udział w

działaniu

7,5 lata


Ważny wskaźnik w odniesieniu do infrastruktury edukacyjnej (dofinansowywanej w ramach poddziałnia wyznaczonego w tym działaniu), to powierzchnia zmodernizowanych obiektów przeznaczonych na cele edukacyjne i sportowe. Wskaźnik ten w wartościach bezwzględnych wyniósł w województwie 10106 m2 (tab. 21), co stanowi 5% wskaźnika określonego przez instytucję zarządzająca w Uzupełnieniu ZPORR (204 000 m2). Ponadto wszystkie projekty odnosiły się do powierzchni edukacyjnej, żaden z nich nie odnosił się do powierzchni sportowej. Może to wskazywać na to, że łączenie tych dwóch rodzajów inwestycji w jednym poddziałaniu jest mało efektywne, szczególnie na poziomie całego regionu. Dla uczelni wyższych, głównych beneficjentów w części tego działania odnoszącej się do infrastruktury edukacyjnej, ważniejsze okazały się inwestycje w powierzchnie przeznaczoną na cele edukacyjne. Natomiast organizacje zarządzające infrastrukturą sportową na poziomie regionalnym nie związane z administracją samorządową nie mogły być beneficjentami tego poddziałania.


71

W odniesieniu do infrastruktury ochrony zdrowia wskaźniki odnoszą się przede wszystkim do modernizacji infrastruktury, a nie do budowania nowych obiektów. Nie jest to jednak trend, który można ocenić jednoznacznie negatywnie, szczególnie w odniesieniu do usług publicznych. Wybrane przez poszczególnych beneficjentów wskaźniki i ich wartości wskazują, że ważna część działań w ramach wydatkowania środków na infrastrukturę ochrony zdrowia odnosiła się do remontów budynków oraz zakupu sprzętu specjalistycznego, a najczęstszymi rezultatami do jakich odnosili się beneficjenci było wykorzystanie tych budynków lub liczba badań wykonanych zakupionym sprzętem (na podstawie sprawozdań końcowych dostarczonych przez beneficjentów).

Wskaźniki ilościowe w wartościach względnych odnoszące się do ogółu infrastruktury w województwie zostały przekroczone w odniesieniu do wartości zaproponowanych przez instytucję zarządzającą. Wskaźnik udział zakładów opieki zdrowotnej, które skorzystały z dofinansowania w ogólnej liczbie zakładów opieki zdrowotnej określony przez IZ wynosił 0,1%, a dla Małopolski 0,77%, natomiast wskaźnik udział szkół wyższych, które skorzystały z dofinansowania w ogólnej liczbie szkół wyższych określony przez IZ wynosił 2,5%, a dla Małopolski 17,65% (tab. 8). Obydwa wskaźniki przekroczono ponad siedmiokrotnie, ale jak i w innych przypadkach wnioski, co do znaczenia tego przekroczenia wyciągać można jedynie na podstawie porównania ze wskaźnikami dla innych województw (porównanie powinno również zawierać odniesienie do sposobu metodologii liczenia szkół wyższych). Przekroczenie wskaźnika rezultatu odnoszącego się do liczby wspartych szkół wyższych jest tym bardziej zastanawiające, że wskaźnik liczba wspartych obiektów dydaktycznych i badawczych został zrealizowany na poziomie niewiele ponad 47% w odniesieniu do wskaźników określonych przez IZ. Można więc wnioskować, że albo relacja pomiędzy wielkościami wskaźników produktu i rezultatu nie została zachowana przy ustalaniu wskaźników na poziomie całego kraju, albo w województwie małopolskim jest więcej mniejszych szkół wyższych, charakteryzujących się mniejszą liczbą obiektów dydaktycznych czy badawczych, niż w całym kraju.

72

Działanie 1.4 Rozwój turystyki i kultury

Tabela 22. Wskaźniki produktu i rezultatu w podziałaniu 1.4

Działanie 1.4

Wskaźniki produktu


Liczba finansowanych projektów każdego typu (kultura, turystyka) 9 szt.

Liczba odrestaurowanych i odremontowanych obiektów historycznych 0 szt.

Powierzchnia odrestaurowanych i odremontowanych obiektów historycznych 0 m2

Liczba zainstalowanych systemów zabezpieczeń przed pożarem i kradzieżą w

obiektach zabytkowych

0 szt.

Liczba nowych lub zmodernizowanych obiektów infrastruktury kulturalnej,

rekreacyjnej, sportowej lub służącej aktywnym formom wypoczynku

3 szt.

Powierzchnia nowych lub zmodernizowanych obiektów infrastruktury

kulturalnej, rekreacyjnej, sportowej lub służącej aktywnym formom wypoczynku

0 m2

Liczba obiektów zabytkowych zaadaptowanych na cele kulturalne i turystyczne 1 szt.

Liczba nowych lub zmodernizowanych punktów informacji turystycznej i

kulturalnej

0 szt.

Powierzchnia terenów parków narodowych, parków krajobrazowych i innych

form ochrony przyrody zagospodarowanych na cele turystyczne i kulturalne

0 ha

Wskaźniki rezultatu

Liczba nowych miejsc pracy powstała w wyniku realizacji projektów

turystycznych i kulturalnych

37 szt.

Liczba zorganizowanych imprez/wydarzeń kulturalnych (wystaw, spektakli, itp.)

w obiektach zabytkowych oraz nowych i zmodernizowanych obiektach

infrastruktury kulturalnej

61

szt.

Liczba osób korzystających z nowej infrastruktury sportowej, kulturalnej,

rekreacyjnej i związanej z aktywnymi formami wypoczynku

240290 osoby


Z rozkładu wskaźników obliczanych w województwie małopolskim, w stosunku do wskaźników wyznaczonych dla całego kraju można wnioskować o braku realizacji w województwie małopolskim oczekiwań IZ co do realizacji tego działania, znacząca część wskaźników produktu ma wartość 0 (tab. 22). W województwie małopolskim, jak wynika z prezentowanych wskaźników produktu, nie realizowano projektów odnoszących się do restauracji i remontu obiektów historycznych, co w kontekście tego województwa jest dość zaskakujące. Projekty realizowane w tym działaniu odnosiły się do obiektów infrastruktury kulturalnej, rekreacyjnej, sportowej lub służącej aktywnym formom wypoczynku oraz jednego obiektu zabytkowego (w stosunku do 16 oczekiwanych przez IZ). Nie realizowano również żadnych projektów odnoszących się do zagospodarowania na cele turystyczne i kulturowe parków narodowych, parków krajobrazowych, a także innych form ochrony przyrody. Wniosek odnoszący się do obiektów historycznych może jednak wynikać ze sposobu organizacji systemu zbierania informacji lub niejasności co do zakwalifikowania podjętych działań, jako działań związanych z obiektami historycznymi.

Tym niemniej, wnioski na podstawie tych danych należy wyciągać z dużą ostrożnością, zastanawiające są na przykład czynniki które zadecydowały o tym, że wskaźnik liczba nowych lub zmodernizowanych obiektów infrastruktury kulturalnej, rekreacyjnej, sportowej lub służącej


73

aktywnym formom wypoczynku wynosi 3, a wskaźnik powierzchnia nowych lub zmodernizowanych obiektów infrastruktury kulturalnej, rekreacyjnej, sportowej lub służącej aktywnym formom wypoczynku wynosi 0.

W działaniu nie realizowano również projektów odnoszących się do informacji turystycznej i kulturalnej, podobnie jak wspomnianych powyżej projektów zarządzania środowiskiem. Są to projekty, w których oprócz inwestycji infrastrukturalnej bardzo ważne są elementy miękkie – zbieranie informacji, przekazywanie informacji, przystosowana pod względem wiedzy i zasobów finansowych organizacja. Być może więc tego rodzaju projekty nie pasują do puli działań infrastrukturalnych, może wymagają innego systemu wdrażania i innego systemu zachęt dla beneficjentów do ich podejmowania. Z całą pewnością są to bowiem projekty istotne dla podnoszenia efektywności pozostałych inwestycji infrastrukturalnych.

W kontekście funkcjonowania systemu monitoringu w tym działaniu, zastanawiające jest również to, że nie osiągnięto żadnego z oczekiwanych przez IZ wskaźników produktu, natomiast przekroczono wszystkie wskaźniki rezultatu oprócz wskaźnika odnoszącego się do liczby nowych miejsc pracy (oczekiwany 380, osiągnięty 37) (tab. 22). Może to wskazywać bądź na niewłaściwie oszacowanie wartości docelowych wskaźników bądź na niewłaściwie dobrane wskaźniki rezultatu do wskaźników produktu.

74

Działanie 1.5 Infrastruktura społecze ństwa informacyjnego


Działanie 1.5

Wskaźniki produktu


Liczba węzłów dostępowych umożliwiających dostęp do sieci

szerokopasmowej

0 szt.

Liczba finansowanych projektów wspartych w ramach działania 9 szt.

Liczba zbudowanych Publicznych Punktów Dostępu do Internetu (PIAP) 95 szt.

Liczba wdrożonych kompleksowych systemów zarządzania w administracji

publicznej (jednostkach publicznych) wewnętrznych systemów zarządzania

informacją, intranetu, użytkowników transakcyjnych portali, elektronicznego

obiegu dokumentów, elektronicznej archiwizacji dokumentów

1

szt.

Liczba finansowanych projektów modernizacji/instalacji sieci LAN w

urzędach/jednostkach publicznych

1 szt.

Liczba jednostek publicznych podłączonych do bezpiecznego dostępu

szerokopasmowego do Internetu

0 szt.


Liczba jednostek publicznych posiadających szerokopasmowy dostęp do

Internetu b. d. szt.

Liczba gospodarstw domowych wykorzystujących Internet do kontaktu z

administracją publiczną w rozbiciu na cel (uzyskiwanie informacji, ściąganie

formularzy, załatwianie spraw, płatności)

b. d. szt.

Liczba przedsiębiorstw wykorzystujących Internet do kontaktu z

administracją publiczną w rozbiciu na cel (uzyskiwanie informacji, ściąganie

formularzy, załatwianie spraw, płatności)

b. d. szt.

Liczba publicznych punktów dostępu do Internetu na 1000 mieszkańców b. d. szt.

Procent zamówień publicznych realizowanych on-line na poziomie

administracji regionalnej b. d. %


Dla tego działania wskaźniki charakteryzują się stosunkowo wysokim poziomem szczegółowości. Na poziomie sprawozdań końcowych beneficjentów, w większości przypadków wskaźniki produktu dotyczą zainstalowanej infrastruktury komunikacji internetowej, natomiast wskaźniki rezultatu odnoszą się do użytkowników tej infrastruktury.

Projekty dotyczące społeczeństwa informacyjnego bezpośrednio nie generują dodatkowego zatrudnienia. Na osiem realizowanych projektów, tylko w jednym przypadku odwołano się do wskaźnika liczba nowo powstałych miejsc pracy, w dodatku chodziło o jedno stanowisko.

Wskaźniki, na które nacisk położyła IZ w tym działaniu są w województwie zrealizowane na dość niskim poziomie. Najwyższą wartość osiągnął wskaźnik odnoszący się do publicznych punktów dostępu do Internetu – 95 (tab. 23), wobec 300 szacowanych przez instytucję zarządzającą. Pozostałe wskaźniki odnoszące się bezpośrednio do produktów projektów nie przekraczają 1% realizacji wartości oszacowanych w Uzupełnieniu ZPORR. Jednak tych wartości nie osiąga również wskaźnik – liczba realizowanych projektów (9/150), co może być wskazówką w stosunku do przyczyny braku realizacji pozostałych wskaźników.


75

Najtrudniej w przypadku tego działania odnieść się do wskaźników rezultatów, gdyż Urząd Wojewódzki nie dysponuje danymi, które pozwoliłyby na obliczenie tych wskaźników. Nadrobienie tych braków jest konieczne dla właściwiej oceny tego działania. Jest to z pewnością czasochłonne zadanie, a zebranie części danych wymaga współpracy w ramach systemu administracji publicznej.

Działanie 3.1 Obszary wiejskie

Zgodnie ze ZPORR w tym działaniu fundusze powinny być inwestowane w infrastrukturę publiczną stymulującą lokalną inicjatywę, inwestycje i mobilność zawodową. W tym kontekście duże znaczenie projektów drogowych dla tego działania może budzić wątpliwości. Zaznaczyć trzeba jednak, że inwestycje drogowe są jednym z rodzajów wsparcia wymienianymi w ZPORR dla działania 3.1, obok inwestycji w zaopatrzenie w wodę, gospodarkę odpadami, infrastrukturę przeciwpowodziową, ale również pozyskiwanie energii (w tym odnawialne źródła energii), infrastrukturę turystyczną i kulturalną, systemy informacji turystycznej i kulturalnej, czy kompleksowe zagospodarowanie terenów inwestycyjnych. Wskaźniki w tym działaniu (na podstawie sprawozdań końcowych beneficjentów) wskazują jednak, że akcent położono zdecydowanie na budowę dróg, co może być czynnikiem utrudniającym osiągnięcie głównego celu dla tego działania.

W przypadku projektów dotyczących obiektów turystycznych i kulturalnych, odwoływano się do wskaźników produktów takich jak liczba lub powierzchnia zmodernizowanych lub wybudowanych obiektów infrastruktury. W jednym projekcie wytyczono/odnowiono szlaki turystyczne (na podstawie sprawozdań końcowych beneficjentów).

Podkreślić jednak należy, że tylko w projektach na poziomie lokalnym, czyli w priorytecie III, odniesiono się do wskaźnika liczba nowych przedsiębiorstw na obszarze zdefiniowanym przez beneficjenta oraz liczba nowych przedsiębiorstw. Większość z tych przedsiębiorstw (214 z 227) powstała w działaniu 3.1. Przy czym, dwieście dziesięć (210) z powstało w wyniku realizacji jednego projektu: 493/05 Zwiększenie atrakcyjności turystycznej Powiatu Tarnowskiego (na podstawie sprawozdań końcowych beneficjentów). Tym niemniej wynika z tego, że kształt systemu przydzielania środków pozwolił na realizację projektu, który miał bezpośredni wpływ na rozwój przedsiębiorczości. Tak więc przyczyn dla których nie powstało więcej tego typu projektów należy szukać również poza systemem.


Działanie 3.1

Wskaźniki produktu

Warto ść

wska źnika

Jednostka

miary

Długość dróg powiatowych i gminnych 110,889 km

Długość sieci ciepłowniczej 0 km

Liczba finansowanych projektów selektywnej zbiórki odpadów i recyklingu oraz projektów

gospodarki odpadami komunalnymi 1 szt.

Liczba elektrowni wykorzystujących odnawialne źródła energii 0 szt.

Liczba finansowanych projektów kompleksowego uzbrojenia terenu przeznaczonego pod

inwestycje 1 szt.

Liczba finansowanych projektów z zakresu lokalnej kultury (w tym ochrony dziedzictwa

kulturowego) 0 szt.

Liczba finansowanych projektów z zakresu lokalnej infrastruktury turystycznej 4 szt.


76

Działanie 3.1

Wskaźniki produktu

Warto ść

wska źnika

Jednostka

miary

Powierzchnia terenów inwestycyjnych, które stały się dostępne w wyniku realizacji projektów 4250 ha

Udział wspartych dróg w całkowitej długości dróg powiatowych i gminnych 0,01 %


Działania dotyczące infrastruktury drogowej miały wpływ (bodowa lub modernizacja) na prawie 111 kilometrów dróg (tab. 24). Stanowi to prawie 52% wskaźnika zakładanego przez instytucję zarządzającą.

Wskaźniki odnoszące się do projektów kulturalnych i turystycznych potwierdzają, że w tym działaniu najważniejsze okazały się inwestycje w infrastrukturę podstawową – drogową i wodno-kanalizacyjną (o czym poniżej).

Szczególnym wskaźnikiem jest umieszczony w Sprawozdaniu z realizacji programu w województwie małopolskim wskaźnik - powierzchnia terenów inwestycyjnych, które stały się dostępne w wyniku realizacji projektów, wynosi on 4250 ha, co stanowi ponad 3000% wskaźnika określonego przez IZ. Żaden inny wskaźnik nie charakteryzuje się tak dużą rozbieżnością wartości. Bez porównań międzywojewódzkich i bez ponownej, szczegółowej weryfikacji metodologii tego wskaźnika, nie można, przy tak znaczących rozbieżnościach, wyciągać daleko idących wniosków.

Działanie 3.2 Obszary podlegaj ące restrukturyzacji

Również w tym działaniu większość projektów można zakwalifikować jako projekty drogowe. Pozostałe należą do kategorii: obiekty turystyczne i kulturalne, ochrona środowiska i gospodarka odpadami, przedsiębiorczość oraz infrastruktura energetyczna.

Beneficjenci jako rezultat projektów realizowanych w tym działaniu wskazali powstanie 10 nowych przedsiębiorstw (na podstawie sprawozdań końcowych). Natomiast głównym przedmiotem zainteresowania w działaniu były obszary wybrane na podstawie kryteriów: wysoki poziom bezrobocia, wysoki udział zatrudnionych w przemyśle w stosunku do ogółu zatrudnionych, znaczący spadek zatrudnienia w ostatnich latach. Na podstawie tego jednego wskaźnika odnoszącego się bezpośrednio do przedsiębiorczości trudno jest wnioskować o oddziaływaniu tych projektów, powinien być on dopełniony przynajmniej przez liczbę nowych miejsc pracy, co pozwoliłoby na ogólne oszacowanie oddziaływania. Ponadto w przypadku projektów rewitalizacyjnych ważne jest również niwelowanie negatywnych trendów zaobserwowanych na danym obszarze, np. bezrobocie, ale do takich aspektów wskaźniki się nie odnoszą.

Tabela 25. Pozostałe wskaźniki produktu i rezultatu w podziałaniu 3.2

Działanie 3.2

Wskaźniki produktu

Warto ść wska źnika Jednostka

miary


Długość sieci ciepłowniczej 0 km

Liczba finansowanych projektów selektywnej zbiórki odpadów i recyklingu oraz

projektów gospodarki odpadami komunalnymi 1 szt.

Liczba elektrowni wykorzystujących odnawialne źródła energii 0 szt.

Liczba finansowanych projektów kompleksowego uzbrojenia terenu przeznaczonego 1 szt.


77

Działanie 3.2

Wskaźniki produktu

Warto ść wska źnika Jednostka

miary

pod inwestycje


kulturowego) 0 szt.



Powierzchnia terenów inwestycyjnych, które stały się dostępne w wyniku realizacji

projektów 301 ha

Udział wspartych dróg w całkowitej długości dróg powiatowych i gminnych 0,001 %


Wskaźnikiem, który odnosi się do rozwoju gospodarczego w sposób bardziej bezpośredni niż pozostałe wskaźniki jest w tym działaniu również wskaźnik: powierzchnia terenów inwestycyjnych, które stały się dostępne w wyniku realizacji projektu (tab. 25). W wyniku realizacji projektów w tym działaniu udostępniono pod inwestycję 301 ha – działanie 3.2 jest drugim działaniem pod względem wartości tego wskaźnika w całym programie. Osiągnięta wartość wskaźnika stanowi ponad 200% szacunkowej wartości docelowej wskaźnika określonej przez instytucję zarządzającą. Wydaje się, że obok tworzenia przedsiębiorstw i nowych miejsc pracy jest to najważniejszy wskaźnik rezultatu dla działań tego typu. Być może więc bardziej użyteczne byłoby gdyby w przyszłości dla podobnych działań budować wskaźniki produktu i rezultatu wokół tych trzech najważniejszych obszarów, odnosząc je do przyciągniętego kapitału, zmniejszania bezrobocia, czy liczby wypromowanych ofert turystycznych, zamiast, na przykład, prostego wskaźnika – liczba osób korzystających z obiektów, który z drugiej strony jest kosztowny pod względem pomiaru.

Działanie 3.3 Zdegradowane obszary miejskie, poprzemysłowe i powo jskowe

Tabela 26. Wskaźniki produktu i rezultatu w działaniu 3.3

Działanie 3.3

Wskaźniki produktu

Warto ść

wska źnika

Jednostka

miary


Powierzchnia usługowa w zrewitalizowanych dzielnicach i miastach 2143 m2

Powierzchnia usługowa na zrewitalizowanych terenach poprzemysłowych i

powojskowych

0 m2


kulturowego)

0 szt.


Powierzchnia wyremontowanej, przebudowanej infrastruktury publicznej na terenie

rewitalizowanym

1,549 ha


Liczba przestępstw w miastach na terenach poddanych rewitalizacji 0 szt.

Liczba przedsiębiorstw zlokalizowanych na terenie objętym wsparciem 326 szt.

Liczba miejsc pracy stworzonych na terenie zrewitalizowanym 0 szt.


W działaniu 3.3 zastosowano wskaźnik liczba przedsiębiorstw na terenie objętym wsparciem, który, jak można się domyślać, ma on wskazać liczbę przedsiębiorców, którym dzięki inwestycjom

78

z funduszy poprawiła się jakość infrastruktury oddziałującej na ich działalność gospodarczą. Oprócz tego wskaźnika jest jeszcze wskaźnik – liczba miejsc pracy stworzonych na terenie zrewitalizowanym. Porównanie tych dwóch wskaźników dla województwa małopolskiego wskazuje, że wszystkie te przedsiębiorstwa, to przedsiębiorstwa, które wcześniej istniały na terenie zrewitalizowanym, gdyż w ramach projektów nie powstało ani jedno nowe miejsce pracy.

Trudno również odnieść się do wskaźnika liczba przestępstw w miastach na terenach poddanych rewitalizacji, jeśli wynosi on 0, a jednostka w jakich jest wyrażony to szt. Można by zaakceptować wartość 0 tylko w przypadku jeśli mówilibyśmy o zmianie, natomiast nie, przy tak wyrażonym wskaźniku.

Poddziałanie 3.5 Lokalna infrastruktura społeczna

Ze wskaźników rezultatu dla tego działania wynika, że działanie miało relatywnie większy wpływ ilościowy na infrastrukturę ochrony zdrowia, niż na infrastrukturę edukacyjną (tab. 27).

Pozytywne wydaje się, że w odniesieniu do wskaźników produktu szacowanych przez instytucję zarządzającą, jeden z nich osiągnął znacznie wyższe wartości od pozostałych (niewiele ponad 400% w stosunku do przedziału od około 11% do około 50%), wskaźnik liczba zakupionego sprzętu medycznego dla zakładów opieki zdrowotnej. Może to oznaczać większe skupienie beneficjentów województwa małopolskiego na zakupach sprzętu, niż na modernizacji budynków niż zakładane przez IZ.

Brak danych w odniesieniu do wskaźnika udział zakupionego sprzętu medycznego dla zakładów opieki zdrowotnej w ogólnej liczbie sprzętu medycznego w zakładach opieki zdrowotnej, oraz w innych miejscach tego rozdziału jest potwierdzeniem uwag zapisanych w części raportu odnoszącej się do sposobu funkcjonowania systemu monitoringu.

Tabela 27. Wskaźniki produktu i rezultatu w działaniu 3.5

Działanie 3.5

Wskaźniki produktu

Wartość

wska źnika

Jednostka

miary

Powierzchnia nowych lub zmodernizowanych obiektów przeznaczonych na cele

dydaktyczne i sportowe

15217,02 m2

Liczba wspartych obiektów dydaktycznych i sportowych 18 szt.

Liczba zakupionego sprzętu medycznego dla zakładów opieki zdrowotnej 254 szt.

Liczba wspartych zakładów opieki zdrowotnej 31 szt.


Udział zakładów opieki zdrowotnej, które skorzystały z dofinansowania w ogólnej liczbie

zakładów opieki zdrowotnej

2,01 %

Udział zakupionego sprzętu medycznego dla zakładów opieki zdrowotnej w ogólnej liczbie

sprzętu medycznego w zakładach opieki zdrowotnej

b. d. %

Udział obiektów dydaktycznych i badawczych, które skorzystały z dofinansowania w ogólnej

liczbie obiektów dydaktycznych i badawczych

0,02 %


Z pieniędzy przeznaczonych na to poddziałanie budowano przede wszystkim sale gimnastyczne (dziesięć na czternaście projektów). Trzy dotyczyły rozbudowy infrastruktury edukacyjnej (budowa


79

szkół). Jeden z nich dotyczył wyrównywania szans edukacyjnych „Wyrównywanie szans w dostępie do edukacji dzieci niepełnosprawnych poprzez budowę OREW Wolbrom”.

W tym działaniu, na poziomie sprawozdań beneficjentów, wykorzystywany był wskaźnik liczba uczniów uczących się w (korzystających z) zmodernizowanych obiektach, który może być niezwykle mylący. Wiadomo bowiem, że przed remontem nie można mówić o wykorzystaniu powierzchni wyremontowanej, więc liczba uczniów korzystających z takiej powierzchni musi wynosić 0. Tym niemniej wskaźnik ten może być łatwo zinterpretowany jako wzrost liczby uczniów/osób korzystających z niej w ogóle, gdy w sprawozdaniu wartość wskaźnika M0 określona jest na poziomie 0. Założenia działania 3.5 (podobnie jak działania 1.3), nie kładły nacisku na zwiększanie podaży usług publicznych lecz na poprawę ich jakości a przez to wzmacnianie potencjału regionu oraz wyrównywanie szans w dostępie do wysokiej jakości usług publicznych. Przyjmowane tego prostego wskaźnika nasuwa przypuszczenie o zwiększeniu osób korzystających z tych usług, co jednak w przypadku braku dostosowania systemu oświaty, czy służby zdrowia do nowo poczynionych inwestycji, jest mało prawdopodobne. Większość wskaźników rezultatu odnosząca się do wykorzystania tych obiektów ma dopiero zostać osiągnięta przez beneficjentów. Osiągnięcie wskaźników odnoszących się do wielofunkcyjnego wykorzystania tych obiektów zależało będzie od sprawności w zarządzaniu nimi, a sprostanie wskaźnikom wykorzystania usług dydaktycznych, czy ochrony zdrowia będzie uzależnione od czynników zewnętrznych w stosunku do beneficjentów, takich jak na przykład wskaźniki demograficzne. Dla właściwej oceny wartości dodanej tych projektów dużo bardziej użyteczne byłyby wskaźniki mówiące o jakości zastosowanych rozwiązań, np. poprawa miejsca szkoły w krajowych rankingach osiągnięć dzieci szkolnych, odsetek i forma kontynuacji nauki, poprawa stanu zdrowia młodzieży szkolnej (w skutek zwiększenia dostępności infrastruktury sportowej) oraz mówiące o oszczędnościach w kosztach ponoszonych na świadczenie usług publicznych i inne.

Wśród wskaźników produktu dla projektów odnoszących się do ochrony zdrowia oprócz odniesienia do produktów kojarzących się bezpośrednio ze służbą zdrowia odnajdujemy również wskaźniki odnoszące się do komputeryzacji i społeczeństwa informacyjnego.

Interesujący jest dla tego działania wskaźnik – koszty utrzymania obiektów (zużycia energii elektrycznej, cieplnej, gazu). W większości przypadków beneficjenci zakładali spadek tego wskaźnika. W przypadku jednak, gdy wartość bazowa tego wskaźnika wynosiła 0, to wartość docelowa musiała być większa, stąd wskaźnik ten nie przyjmuje wartości ujemnej. Podobnie jest ze wskaźnikiem – różnica w kosztach stałych ośrodków zdrowia z uwzględnieniem wskaźnika inflacji, przy czym, w tym przypadku, gdy wartość bazowa wynosi 0, zastanawiający jest sposób obliczania różnicy.

W przypadku tego działania zastosowanie mają również uwagi zapisane przy okazji działania 1.3 – najczęstszymi produktami odnoszącymi się do ochrony zdrowia był remont budynków i zakup sprzętu a rezultatami – liczba pacjentów korzystających z infrastruktury i liczba wykonanych badań. Przy tym na szczeblu lokalnym mamy do czynienia z większymi trudnościami w zakresie określenia właściwego poziomu wskaźnika liczba pacjentów korzystających z infrastruktury. Jeżeli weźmiemy pod uwagę wartości zawarte w sprawozdaniach to wskaźnik ten zrealizowano na poziomie 82% dla ogółu pacjentów i 76% dla pacjentów niepełnosprawnych. W trzech przypadkach dla tego wskaźnika nastąpił jednak spadek wartości w stosunku do wartości bazowej. Ponadto, do obliczenia bazowej wartości wskaźnika stosowano szacunki beneficjenta, a nie przyjmowano wartości 0. W jednym sprawozdaniu zapisano, że liczba pacjentów korzystających z infrastruktury zmniejszy

80

się w rezultacie realizacji projektu. Jeżeli więc weźmiemy pod uwagę skorygowane obliczenia okaże się, że wskaźnik jest zrealizowany mniej więcej na poziomie 2%. Natomiast jeżeli odrzucimy te projekty, w których liczba pacjentów zmniejszyła się w stosunku do wartości bazowej oraz projekt, w którym założono zmniejszenie liczby pacjentów, to poziom realizacji wskaźników rezultatu odnoszący się do liczby pacjentów korzystających z lokalnych ośrodków zdrowia, w których inwestowano fundusze z tego poddziałania wynosi 77%, co wydaje się najbardziej zbliżonym do rzeczywistości poziomem realizacji zakładanego rezultatu.

Kolejna część rozdziału odnosi się do projektów wodno-kanalizacyjnych, które zostały wyodrębnione z opisanych powyżej poddziałań ze względu na to, że stanowią stosunkowo jednolitą grupę projektów, wyróżniającą się na tle innych projektów realizowanych w ramach działań 1.2., 3.1.i 3.2.

Tabela 28. Wskaźniki produktu i rezultatu dla projektów wodno-kanalizacyjnych realizowanych w ramach

działań 1.2, 3.1 i 3.2.

Wskaźniki produktu Warto ść

przyrostu/

spadku

Jednostka

miary

Długość wybudowanej sieci kanalizacji deszczowej 1,1 km

Długość wybudowanej sieci kanalizacji sanitarnej 278,648 km

Długość wybudowanej sieci wodociągowej 221,409 km

Długość zmodernizowanych sieci kanalizacji sanitarnej 12,2 km

Ilość przyłączy kanalizacyjnych 57 szt.

Liczba innych urządzeń do oczyszczania/gromadzenia/odprowadzania/przesyłania ścieków 1 szt.

Liczba wybudowanych oczyszczalni ścieków 4 szt.

Liczba wybudowanych przepompowni ścieków 52 szt.

Liczba wybudowanych stacji uzdatniania wody 3 szt.

Liczba zmodernizowanych oczyszczalni ścieków 8 szt.

Liczba zmodernizowanych przepompowni ścieków 1 szt.

Liczba zmodernizowanych stacji uzdatniania wody 1 szt.

Liczba zmodernizowanych systemów ciepłowniczych 1 szt.

Powierzchnia uzbrojonego terenu 475 ha


Długość sieci kanalizacji sanitarnej na terenie gminy - km

Długość sieci wodociągowej na terenie gminy - km

Ilość oczyszczonych ścieków 1962,7 m3/doba

Liczba gospodarstw domowych/budynków obsługiwanych przez oczyszczalnię ścieków 1120 szt.

Liczba gospodarstw domowych/budynków obsługiwanych przez stację uzdatniania wody 2755 szt.

Liczba gospodarstw domowych/budynków podłączonych do sieci kanalizacji sanitarnej 4514 szt.

Liczba gospodarstw domowych/budynków podłączonych do sieci wodociągowej 3791 szt.

Liczba nowych przedsiębiorstw na obszarze zdefiniowanym przez beneficjenta 7 szt.

Liczba osób korzystających z kanalizacji 1782 os.

Liczba osób korzystających z sieci kanalizacji sanitarnej 15133 os.

Liczba osób korzystających z sieci wodociągowej 17655 os.


81

Wskaźniki produktu Warto ść

przyrostu/

spadku

Jednostka

miary

powierzchnia terenów inwestycyjnych objęta działaniem oczyszczalni ścieków 2800 ha

Powierzchnia terenów inwestycyjnych z dostępem do sieci kanalizacji sanitarnej 1230,5 ha

powierzchnia terenów inwestycyjnych z dostępem do sieci wodociągowej 4300 ha

powierzchnia terenów inwestycyjnych, które stały się dostępne w wyniku realizacji projektów 0 ha

Poziom wskaźników fizykochemicznych oczyszczonych ścieków - stężenie BhZT - mg/dm3

Poziom wskaźników fizykochemicznych oczyszczonych ścieków - stężenie BZT5 - mg/dm3

Poziom wskaźników fizykochemicznych oczyszczonych ścieków - stężenie zawiesiny - mg/dm3

Poziom wskaźników fizykochemicznych uzdatnionej wody - mg/dm3

Przepustowość sieci kanalizacyjnej 1728 m3/doba


W ramach działania 1.2. realizowanych było 12 projektów związanych z infrastrukturą kanalizacyjną i wodociągową. W rezultacie wszystkich projektów powstały w sumie 63,3 km nowej sieci kanalizacji sanitarnej, 10 nowych przepompowni ścieków, a modernizacji poddano 1 oczyszczalnię ścieków. Z kolei wskaźniki rezultatu wskazują na włączenie 514 budynków lub gospodarstw domowych do sieci kanalizacji sanitarnej, a liczba osób korzystających z kanalizacji zwiększyła się o 1782. Ogólna przepustowość sieci kanalizacyjnej wzrosła o 1728 m3 na dobę.

Prezentowane wyniki realizacji projektów kanalizacyjnych działania 1.2 koncentrują się zdecydowanie na aspekcie poprawy warunków życia mieszkańców. W kwestii tworzenia korzystnych warunków do rozwoju przedsiębiorczości pozytywnie wyróżnił się tylko 1 projekt, dzięki któremu powiększono powierzchnię terenów inwestycyjnych z dostępem do sieci kanalizacji sanitarnej o 76 ha.

W ramach działania 3.1. realizowano 38 projektów wodno-kanalizacyjnych, z czego zakończono 33. Przedmiotem największej liczby projektów (20) była budowa sieci kanalizacji sanitarnej, natomiast wybudowanie sieci wodociągowej było zadaniem 9 projektów. Tak więc również tym razem zdecydowana większość projektu odwoływała się do nadrabiania zaległości infrastrukturalnych w ramach celu ZPORR jakim jest przeciwdziałanie marginalizacji społecznej i ekonomicznej obszarów wiejskich i małych miast. Zadania wspierające dywersyfikację działalności gospodarczej reprezentowane były w nielicznych projektach. Pojawienie się nowych przedsiębiorstw na obszarze zdefiniowanym przez beneficjenta przewidywał tylko 1 z projektów realizowanych w ramach tego działania. Zwiększenie powierzchni terenów inwestycyjnych objętych działaniem oczyszczalni ścieków (2800 ha) było rezultatem również 1 projektu. Więcej projektów miało za zadanie zwiększenia powierzchni terenów inwestycyjnych z dostępem do sieci kanalizacji sanitarnej (6), z czego 2 projekty były całkowicie nieskuteczne. Zwiększenie powierzchni terenów inwestycyjnych z dostępem do sieci wodociągowej było z kolei przedmiotem 2 innych projektów, czego wynikiem jest wyposażenie w ten rodzaj infrastruktury 4300 ha powierzchni.

W działaniu 3.2. podobnie jak w 1.2 oraz 3.1 dominują projekty zapewniające doprowadzenie kanalizacji i wodociągów do budynków i gospodarstw domowych. Z myślą o rozwoju przedsiębiorczości realizowane były jedynie pojedyncze projekty. W rezultacie jednego z nich na obszarze objętym wsparciem pojawiły się 4 przedsiębiorstwa, natomiast 2 projekty dokonały

82

skutecznego uzbrojenia terenu w infrastrukturę kanalizacji sanitarnej na terenie o łącznej powierzchni 662 ha. Pozostałe projekty nie mierzyły wpływu na przedsiębiorstwa.

Podsumowując, projekty kanalizacyjne i wodociągowe są zgodne z priorytetami przyjętymi dla realizacji ZPORR. Mają one pozytywny wpływ na nadrabianie zaległości infrastrukturalnych w Małopolsce, natomiast w niewielkim stopniu są one nakierowane na wspieranie przedsiębiorczości. Z drugiej strony wpływ tych projektów na zagadnienia związane z ochroną środowiska jest trudny do ocenienia, gdyż tylko projekty związane z budową bądź modernizacją oczyszczalni ścieków odnoszą się do wskaźników mierzących zmianę jakości wody a nawet te dane nie są agregowalne. Wskaźniki przyjęte dla pozostałych projektów nie wykazują wpływu realizowanych projektów na ochronę środowiska przyrodniczego, choć intuicyjnie można się ich doszukiwać.

8.2. Ocena ekspertów Do oceny skuteczności interwencji wykorzystano także ocenę jakościową dokonaną przez ekspertów wchodzących w skład zespołu badawczego. Oceny tej dokonywano na podstawie informacji zawartych w sprawozdaniach końcowych z realizacji projektów. Każde z działań (i poddziałań) ocenianio odrębnie. Na podstawie tekstu Uzupełnienia Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego sporządzono zestawy kryteriów do oceny projektów realizowanych w ramach każdego z poddziałań. Kryteria te stanowią syntezę cech, którymi powinien charakteryzować się projekt oraz obszarów tematycznych/zagadnień, do których powinien się odnosić, lub na które powinien oddziaływać. Ze względu na różny poziom złożoności poszczególnych działań liczba kryteriów oceny nie jest równa we wszystkich działaniach i poddziałaniach. Kryteria te, wraz z opisowym objaśnieniem zasad ich stosowania, omówiono poniżej, odrębnie dla każdego z działań/poddziałań. Każdy z projektów podlegał niezależnej ocenie dwóch ekspertów. Eksperci, pracujący w parach, dokonywali oceny wszystkich projektów w ramach danego działania tak, aby zapewnić porównywalność przyznanych ocen. Pierwszym etapem było zapoznanie się z tekstami wszystkich sprawozdań w danym działaniu. Następnie dokonywano oceny punktowej (w skali od 0 do 5) każdego z projektów. Zasady przyznawania punktacji zostały szczegółowo omówione w Załączniku 13.4. Następnie obliczono średnią arytmetyczną punktacji obu ekspertów dla każdego projektu. Na ostatnim etapie natomiast dokonano obliczeń średniej arytmetycznej punktacji wszystkich projektów ocenianych w ramach danego działania (lub poddziałania). W poniższej części zaprezentowano podsumowanie ocen ekspertów na poziomie działań i poddziałań. W formie tabel przedstawiono kryteria oceny, które były stosowane wraz z dodatkową informacją na temat liczby projektów, które w opinii ekspertów spełniły dane kryterium (ocena binarna). Należy przy tym pamiętać, że poszczególne projekty mogły realizować dane kryterium w większym bądź mniejszym stopniu - te różnice uwzględniane zostały przy przyznawaniu punktacji na poziomie projektu. Oceny średnie na poziomie działań i poddziałań wynikają zatem z bardziej szczegółowej analizy jakościowej, która brała pod uwagę także subtelne różnice między poszczególnymi projektami.


83

Działanie 1.1 Modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transportowego

Jak zapisano w Uzupełnieniu ZPORR podstawowym celem działania 1.1 jest poprawa dostępności komunikacyjnej regionów. Poprawa ta obejmuje szybsze i bezpieczniejsze powiązania między ośrodkami centralnymi a pozostałymi obszarami województw, lepszy dostęp do sieci dróg krajowych i międzynarodowych oraz korytarzy trans-europejskich, jak również poprawę miejskich systemów transportowych, w tym systemów transportu publicznego, w celu zwiększenia atrakcyjności miast jako miejsca rozwoju działalności gospodarczej. Niniejsze działanie jest skierowane z jednej strony na rozwój gospodarczy i społeczny, z drugiej zaś na poprawę stanu środowiska naturalnego. W ramach działania wydzielono dwa poddziałania: 1.1.1. Infrastruktura drogowa 1.1.2. Infrastruktura transportu publicznego Poddziałanie 1.1.1 Infrastruktura drogowa

Poddziałanie 1.1.1 skupia się na projektach związanych z poprawą dostępności do sieci dróg krajowych i międzynarodowych, regionalnych centrów gospodarczych, istniejących lub planowanych obiektów przemysłowych i usługowych, portów, lotnisk, stacji kolejowych itp., oraz projektach odciążających układy komunikacyjne miast. Najważniejszymi działaniami przewidzianymi w ramach tego działania były budowa, przebudowa i remonty dróg, mostów, wiaduktów, obwodnic itp., ekranów akustycznych, chodników, sygnalizacji świetlnej, przejść dla pieszych, ścieżek rowerowych, oświetlenia, miejsc postoju podróżnych i innej infrastruktury w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego i ochrony środowiska. Głównym celem poddziałania 1.1.2 jest wsparcie budowy, rozbudowy lub odnowienia systemów transportu publicznego miast powyżej 50 000 mieszkańców. W ramach tego poddziałania możliwa była realizacja projektów dotyczących budowy i modernizacji infrastruktury transportu publicznego (także taboru), budowy i modernizacji infrastruktury pomocniczej (przystanki, parkingi „parkuj i jedź”, sygnalizacja uliczna, systemy sterowania ruchem, kanalizacja teletechniczna itp.), budowa i modernizacja węzłów przesiadkowych dla transportu intermodalnego oraz tworzenie systemów telematycznych służących komunikacji publicznej (np. systemy dystrybucji i identyfikacji biletów, systemy informacji dla podróżnych, monitoring bezpieczeństwa, koordynacja rozkładów jazdy).

84

Poniższa tabela przedstawia kryteria oceny projektów realizowanych w ramach poddziałania 1.1.1, czyli cechy projektu, które miały wpływ na jego ocenę punktową.

Tabela 29 . Kryteria oceny projektów w poddziałaniu 1.1.1.

Ocena średnia dla poddziałania: 4,25

Kryteria oceny

Liczba projektów

spełniaj ących kryterium

(n=16)

Poprawa jakości infrastruktury komunikacyjnej 1

Uwzględnienie kwestii bezpieczeństwa ruchu 13

Projekt liniowy 10

Wpływ na poprawę dostępności terenów inwestycyjnych, turystycznych,

mieszkaniowych 6

Poprawa połączeń między miejscowościami regionu 7

Poprawa połączeń krajowych i międzynarodowych 4

Ograniczenie emitowanych zanieczyszczeń 4

Uwzględnienie potrzeb transportu zbiorowego 2

Najczęściej stosowanymi wskaźnikami monitoringu dla projektów realizowanych w ramach działania 1.1.1 były natężenie ruchu na drodze, średni czas przejazdu między dwoma punktami sieci oraz powierzchnia terenów inwestycyjnych, które stały się dostępne w wyniku realizacji projektów. Pierwsze dwa wskaźniki dostarczają informacji przede wszystkim na temat jakości infrastruktury (przyjęto założenie, że poprawa jakości nawierzchni, zwiększenie szerokości drogi itp. przyczyniają się do skrócenia czasu podróży na danym odcinku, co z kolei zachęca większą liczbę kierowców do korzystania z danej drogi) oraz częściowo, na temat bezpieczeństwa ruchu (wymiana nawierzchni, poszerzenie dróg, przebudowa łuków itp.). Dodatkowo, skrócenie czasu przejazdu oznacza także zmniejszenie poziomu emisji zanieczyszczeń. W obszarze bezpieczeństwa uwzględniano także wskaźniki produktu dostarczające informacji na temat wybudowanych chodników czy zainstalowanych urządzeń sterowania ruchem drogowym oraz wskaźnik rezultatu mówiący o liczbie wypadków drogowych. Wskaźnik dotyczący powierzchni terenów inwestycyjnych dostarczał wiedzy na temat wpływu projektu na polepszenie ich dostępności. Wskaźniki dotyczące długości wybudowanych/zmodernizowanych dróg pozwalały ocenić czy projekt ma charakter punktowy, liniowy czy sieciowy (im lepiej powiązany komunikacyjnie odcinek drogi, tym więcej osób może z niego korzystać, więcej obszarów staje się dostępnych itp.). Problematycznym wskaźnikiem wydaje się liczba osób korzystających z obiektów infrastruktury drogowej, ponieważ nie jest jasne, w jaki sposób zbierane były dane, jakich okresów dotyczą i czy są między sobą porównywalne (jednostka pomiaru to po prostu osoby).

Ponadto, uwzględniono dodatkowe informacje zawarte w sprawozdaniach końcowych z realizacji projektów – między innymi dotyczące tego, przez jakie obszary przebiega dana inwestycja czy jakie dodatkowe elementy infrastruktury zamontowano (bariery, sygnalizacja świetlna, przystanki, kanalizacja deszczowa itp. – wpływ na bezpieczeństwo, środowisko czy jakość życia mieszkańców). W przypadku pojedynczych projektów znaczenie miały też przyjęte założenia


85

mówiące o tym, że inwestycje obejmujące budowę obwodnic przyczyniają się do odciążenia ruchu wewnątrz miasta, budowa mostów stanowi istotny krok w kierunku poprawy połączeń między miejscowościami oddzielonymi barierą naturalną, budowa ronda jest optymalnym rozwiązaniem w przypadku przebudowy skrzyżowań a modernizacja elementów infrastruktury kolejowej jest zgodna z priorytetem zrównoważonego transportu.

Spośród 16 projektów podlegających ocenie aż 13 okazało się spójnych z kryterium bezpieczeństwa ruchu drogowego. Ponad połowę (10) badanych projektów stanowiły projekty liniowe. Stosunkowo znaczna liczba (7) projektów przyczyniła się także do poprawy połączeń między miejscowościami regionu. Ogółem, projekty zrealizowane w ramach poddziałania 1.1.1 otrzymały średnią ocenę 4,25.

Poddziałanie 1.1.2 Infrastruktura transportu publicznego

Głównym celem poddziałania 1.1.2 jest wsparcie budowy, rozbudowy lub odnowienia systemów transportu publicznego miast powyżej 50 000 mieszkańców. W ramach tego poddziałania możliwa była realizacja projektów dotyczących budowy i modernizacji infrastruktury transportu publicznego (także taboru), budowy i modernizacji infrastruktury pomocniczej (przystanki, parkingi „parkuj i jedź”, sygnalizacja uliczna, systemy sterowania ruchem, kanalizacja teletechniczna itp.), budowa i modernizacja węzłów przesiadkowych dla transportu intermodalnego oraz tworzenie systemów telematycznych służących komunikacji publicznej (np. systemy dystrybucji i identyfikacji biletów, systemy informacji dla podróżnych, monitoring bezpieczeństwa, koordynacja rozkładów jazdy).

Poniższa tabela przedstawia kryteria oceny projektów realizowanych w ramach poddziałania 1.1.2, czyli cechy projektu, które miały wpływ na jego ocenę punktową.

Tabela 30. Kryteria oceny projektów w poddziałaniu 1.1.2.


Kryteria oceny

Liczba projektów


(n=1)

Poprawa jakości życia mieszkańców 1

Poprawa bezpieczeństwa ruchu 1

Ograniczenie emitowanych zanieczyszczeń 1

Poprawa jakości infrastruktury transportowej 1

Ocena ekspercka objęła tylko jeden projekt realizowany w ramach poddziałania 1.1.2. (w sumie w województwie małopolskim realizowane były dwa projekty w ramach tego poddziałania, ale jeden z nich pozostawał w fazie realizacji w momencie przeprowadzania badania). Przyjęto założenie, że w przypadku inwestycji związanych z rozbudową systemów transportu publicznego najważniejszym kryterium oceny powinna być poprawa jakości życia mieszkańców. Jest ona silnie powiązana z kwestiami bezpieczeństwa i szybkości i niezawodności transportu, które z kolei determinuje w dużym stopniu jakość dostępnej infrastruktury. Nie bez znaczenia pozostaje tu także priorytet zrównoważonego rozwoju, przyjęto zatem założenie, że im bardziej rozwinięty i atrakcyjny jest

86

system transportu publicznego, tym więcej osób decyduje się z niego korzystać rezygnując tym samym z podróży samochodami, co przyczynia się do ograniczenia emisji zanieczyszczeń oraz zmniejszenia „korków ulicznych” skracając tym samym czas przejazdu. Do oceny projektu według powyższych kryteriów wykorzystano wskaźniki dotyczące długości odcinka objętego projektem i średniego czasu przejazdu (interpretacja podobna jak w przypadku działania 1.1.1) oraz poziomu zadowolenia pasażerów. Ponadto uwzględniono informacje zawarte w sprawozdaniu, dotyczące elementów infrastruktury mających istotny wpływ na bezpieczeństwo ruchu (sygnalizacja świetlna, oświetlenie dróg, ogrodzenia wysepek) i dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz dodatkowo usprawniających ruch (wydzielone pasy dla komunikacji publicznej). Badany projekt spełnił więc wszystkie kryteria oceny, jednak poziom osiągnięcia celów mierzony stopniem osiągnięcia wartości docelowych wskaźników nie pozwolił na przyznanie maksymalnej oceny.

Działanie 1.2 Infrastruktura ochrony środowiska

Przeprowadzona przez ekspertów ocena skuteczności działania 1.2 została oparta na kilku kryteriach porównawczych oraz na celach dla tego działania zapisanych w Uzupełnieniu ZPORR. „Działanie ma na celu ograniczenie ilości zanieczyszczeń przedostających się do powietrza, wód i gleb, poprawę stanu bezpieczeństwa przeciwpowodziowego, zwiększenie wykorzystania energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, a także poprawę zarządzania środowiskiem„. Za istotne dla tego działania uznano analizę, w jakim stopniu na skutek realizacji projektów, poprawiono zarządzanie środowiskiem w regionie oraz na ile poprawiona została jakość środowiska. We wnioskowaniu wzięto także pod uwagę, w jakim stopniu projekty przyczyniły się do zachowania zasobów naturalnych środowiska. Analizie poddano wpływ na zwiększenie atrakcyjności regionu jako miejsca zamieszkania. Badane w tym działaniu projekty wpływały głównie na poprawę zarządzania środowiskiem, natomiast na sam stan środowiska w mniejszym stopniu. Wysoka ocena umotywowana została dużym znaczeniem realizowanych projektów dla zwiększenia ochrony przed powodzią, a w przypadku jednego z nich także włączeniem obok funkcji bezpieczeństwa i ekologicznych, także funkcji rekreacyjnych. Dodatkowo, zwiększając bezpieczeństwo terenów narażonych na powodzie, projekty oddziaływały na atrakcyjność tych terenów jako miejsca zamieszkania.

Tabela 31. Kryteria oceny projektów w działaniu 1.2


Kryteria oceny

Liczba projektów


(n=2)

Ograniczenie ilości zanieczyszczeń 0

Poprawa zarządzania środowiskiem 2

Poprawa bezpieczeństwa przeciwpowodziowego 2

Zwiększenie wykorzystania energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych 0

Zwiększenie atrakcyjności regionu jako miejsce zamieszkania 2


87

Podziałania 1.3.1 oraz 3.5.1 Inwestycje w infrastrukturę edukacyjną i sportową7

Jak zapisano w Uzupełnieniu ZPORR podstawowym celem poddziałania 1.3.1 jest: wzmocnienie roli szkół wyższych i przygotowanie ich do odegrania roli kluczowej w procesie tworzenia konkurencyjnej gospodarki regionalnej.

Tabela 32. Kryteria oceny projektów w poddziałaniu 1.3.1.


Kryteria oceny

Liczba projektów


(n=5)

Dostosowanie infrastruktury do potrzeb osób niepełnosprawnych 1

Wielkość projektu 1

Dywersyfikacja usług edukacyjnych w regionie 1

Infrastruktura o znaczeniu regionalnym 3

Odniesienie do kosztów świadczenia usług 2

Poprawa stanu budynków 5

Projekt kompleksowy 2

Wyrównywanie dysproporcji w dostępie do usług edukacyjnych 2

Projekt dobrze opisany wskaźnikami 1

Zakup wyposażenia specjalistycznego 1

Głównym celem poddziałania 3.5.1 jest „wyrównanie szans w dostępie do edukacji pomiędzy uczniami z obszarów wiejskich i miejskich oraz poprawa dostępu społeczności lokalnych do podstawowej infrastruktury sportowej”. Najważniejszymi działaniami podejmowanymi w ramach tego poddziałania były: budowa, rozbudowa, przebudowa i wyposażenie infrastruktury społeczno - edukacyjnej i sportowej w tym budowa internatów, które „mogą być szczególnie istotne dla młodych ludzi z obszarów wiejskich i małych miast” (Uzupełnienie ZPORR).

7 Dla projektów realizowanych w ramach każdego z tych dwóch poddziałań dokonano odrębnej oceny, jednak ze

względu na pokrewną tematykę wyniki oceny prezentowane są w niniejszym raporcie w jednym punkcie.

88

Tabela 33. Kryteria oceny projektów w podziałaniu 3.5.1.


Kryteria oceny

Liczba projektów


(n=14)

Część większej inwestycji 1


Duży projekt 1



Wpływ na zatrudnienie 3

Wysoki poziom wskaźników rezultatu 1

Wyrównywanie dysproporcji w dostępie do usług edukacyjnych 2

Zakup wyposażenia specjalistycznego 1

Zakup wyposażenia sportowego 4

Poprawa zaplecza socjalnego 5

Dodatkowy efekt: projekt odnosi się do edukacji zawodowej 1

Wielofunkcyjność 5

Dodatkowy rezultat: aktywizacja społeczności lokalnej 2

Dodatkowy rezultat: projekt jako jedyny w całości dotyczy infrastruktury

społecznej dla osób niepełnisprawnych

1

Zakup wyposażenia szkoły 1

Projekty dotyczące infrastruktury edukacyjnej odnosiły się przede wszystkim do poprawy stanu budynków. Poprawa stanu budynków rozumiana jest w odniesieniu do całego zasobu infrastrukturalnego w województwie (w działaniu 1.3 i 3.5), odnosi się więc zarówno do modernizacji jak i budowy nowych obiektów. Dotyczy również terenowych obiektów sportowych (infrastruktury okalającej salę gimnastyczną). Ponadto wyznaczono kilka dodatkowych cech projektów, które miały wpływ na ocenę punktową projektu (tabela 32 i tabela 33).

Tylko jeden z projektów odnosi się do edukacji ponadgimnazjalnej, żaden z nich nie odnosi się do budowy internatów, które miały być środkiem o wyrównywania szans w dostępie do edukacji pomiędzy uczniami z terenów wiejskich i miejskich. W podstawowym rozumieniu, realizacja większości tych projektów przyczyni się do wyrównywania szans w dostępie do usług edukacyjnych i sportowych w regionie, dlatego do tego wskaźnika odwołano się jedynie wtedy gdy beneficjenci zaznaczyli jego istotność w sprawozdaniu.

Wiele z projektów polegało na budowie sali gimnastycznej. Przyjęta średnia ocena dla projektu tego typu ma wartość 4 punkty, gdyż są to projekty uzupełniające braki infrastruktury, ale trudno mówić


89

o głębokim przełożeniu tego typu projektów na rozwój gospodarczy. Wyżej oceniono projekty związane z unowocześnianiem bazy dydaktycznej.

Poddziałania 1.3.2 oraz 3.5.2 Inwestycje w infrastrukturę ochrony zdrowia8

Zgodnie z Uzupełnieniem ZPORR celem podziałania 1.3.2 była „poprawa jakości usług medycznych świadczonych przez wysokospecjalistyczne zakłady opieki zdrowotnej. Celami szczegółowymi poddziałania były: ograniczenie regionalnych dysproporcji w infrastrukturze zdrowotnej, poprawa jakości i dostępności do systemu ratownictwa medycznego, poprawa jakości lecznictwa specjalistycznego i wysokospecjalistycznego zarówno stacjonarnego jak i ambulatoryjnego.

Tabela 34. Kryteria oceny projektów w podziałaniu 1.3.2.


Kryteria oceny

Liczba projektów


(n=10)

Cześć większej inwestycji 1


Infrastruktura o znaczeniu regionalnym 4


Nie jest to typowy projekt infrastrukturalny 1

Poprawa jakości wyposażenia 8



Wykorzystanie technologii ICT 3

Wyrównywanie dysproporcji w dostępie do usług medycznych 2

Dodatkowy rezultat: możliwość udostępnienia informacji studentom oraz

skrócenie czasu hospitalizacji

1

Celem poddziałania 3.5.2 „podniesienie standardu świadczonych usług medycznych na podstawowym poziomie przez lokalne ośrodki zdrowia”. Celami szczegółowymi poddziałania były: zapewnienie dostępu do wysokiej jakości podstawowej opieki medycznej na obszarach wiejskich i w małych miastach, ograniczenie terytorialnych dysproporcji w infrastrukturze ochrony zdrowia, poprawa jakości wyposażenia i stanu budynków ośrodków zdrowia.

8 Dla projektów realizowanych w ramach każdego z tych dwóch poddziałań dokonano odrębnej oceny, jednak ze

względu na pokrewną tematykę wyniki oceny prezentowane są w niniejszym raporcie w jednym punkcie.

90

Tabela 35. Kryteria oceny projektów w podziałaniu 3.5.2


Kryteria oceny

Liczba projektów


(n=26)


Dywersyfikacja usług edukacyjnych w regionie 3


Odniesienie do kosztów świadczenia usług 8

Poprawa jakości wyposażenia 12



Projekt słabo opisany wskaźnikami 2

Projekt ma wpływ na zatrudnienie 3

Wykorzystanie technologii ICT 1

Osiągnięto wysoki poziom wskaźników rezultatu 1

Wzmocnienie ośrodka regionalnego 3

Zwiększenie potencjału usługowego 3

Dodatkowy rezultat: szerokie oddziaływanie 1

W poddziałaniu 3.5.2 wyżej od pozostałych oceniono projekty, które odnosiły się zarówno do poprawy stanu budynków i poprawy jakości wyposażenia. Niżej natomiast te, które odnosiły się jedynie do prac remontowych (niektóre z projektów odnosiły się do wymiany stolarki okiennej, naprawy dachu, czy poprawy warunków na zewnątrz – wejścia, czy parkingu). Te projekty oczywiście również są potrzebne dla uzupełnienia infrastruktury ochrony zdrowia regionu, lecz ich wartość dodana dla pacjentów jest mniejsza niż w przypadku projektów, w wyniku których zakupiono sprzęt medyczny, który nie tylko zapewnia bardziej skuteczną diagnostykę i leczenie, ale również zwiększa zakres dostępnych usług specjalistycznych. Tym niemniej należy pamiętać, że w tym przypadku często decydujemy pomiędzy tym, czy ważniejsza jest wymiana dziurawych okien, czy zepsutego aparatu RTG. Są to działania, których nie da się właściwie porównać i oba wpływają na jakość świadczonych usług medycznych. Wymiana okien, czy ocieplenia wpływa między innymi na obniżenie kosztów świadczenia tych usług, natomiast zakup nowego sprzętu wpływa na zwiększenie bezpieczeństwa medycznego w regionie.

Należy podkreślić, że część wydatków w tych projektach związana była z rozwojem usług medycznych w sposób pośredni – czym innym jest bowiem zakup aparatu USG, a czym innym budowa drogi do ośrodka zdrowia. Działania typu budowa/modernizacja drogi, budowa parkingów, budowa/modernizacja chodników, miały znaczący wpływ na poziom kosztów niektórych projektów w tym działaniu.

Najwyżej oceniono projekty, które odnosiły się do zakupu nowoczesnego sprzętu medycznego (w tym dywersyfikacji świadczonych usług) oraz do wykorzystania technologii ICT do poprawy


91

jakości usług medycznych w regionie. Ponadto znaczenie miało osiągnięcie pozytywnych dodatkowych rezultatów, takich jakich nie udało się osiągnąć w innych projektach. Celem było promowanie innowacyjności beneficjentów.

Działanie 1.4 Rozwój turystyki i kultury

Przeprowadzona przez ekspertów ocena skuteczności działania 1.4 została oparta na kilku kryteriach porównawczych oraz na celach dla tego działania zapisanych w Uzupełnieniu ZPORR. Główne cele ZPORR dla tego działania to: „wzrost znaczenia kultury i turystyki jako czynników stymulujących rozwój społeczno gospodarczy regionów z uwzględnieniem potrzeby zapewnienia zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska; ułatwienie dostępu do obiektów kultury i turystyki, między innymi poprzez rozbudowę infrastruktury oraz rozwijanie kompleksowego systemu informacji kulturalnej i turystycznej; wydłużenie sezonu turystycznego; zwiększenie zagranicznej turystyki przyjazdowej do Polski oraz turystyki krajowej”. Projekty wpływają głównie na zwiększenie atrakcyjności turystycznej regionu i na wydłużenie sezony turystycznego. Dotyczą, od renowacji zabytków i przystosowania ich do celów komercyjnych, po budowę atrapy starego miasteczka galicyjskiego. Projekty wpływają też na utworzenie nowych miejsc pracy. Najwyżej zostały ocenione projekty związane z tworzeniem nowych atrakcji turystycznych, które mają mieć charakter wielofunkcyjny – zarówno turystyczny, jak i kulturalny oraz usługowy. Najniższe noty przyznano projektom, które realizowały tylko zabezpieczenie obiektów kultury.



Kryteria oceny

Liczba projektów


(n=5)

Zwiększenie atrakcyjności turystycznej regionu 5

Wydłużenie sezonu turystycznego 4

Zwiększenie dostępności dóbr kultury 3

Działanie 1.5 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego

Ocena skuteczności działania 1.5 została oparta na kilku kryteriach porównawczych oraz na celach dla tego działania zapisanych w Uzupełnieniu ZPORR. Za istotne dla tego działania uznano wpływ realizowanych projektów na rozwój komunikacji elektronicznej, zwiększenie dostępu do informacji oraz na wyrównywanie dysproporcji w regionie w zakresie dostępu do Internetu i obniżania kosztów dostępu. Analizie poddano także wpływ na zwiększanie wykorzystania technologii ICT w gospodarstwach domowych. We wnioskowaniu wzięto także pod uwagę, w jakim stopniu projekty wpływają na zmniejszenie regionalnych dysproporcji w dostępie do infrastruktury edukacyjnej oraz jak wypłynęły one na rozwój e-usług publicznych. Dodatkowo, brano także pod uwagę, w jaki sposób projekty przyczyniają się do przeciwdziałania marginalizacji społecznej i ekonomicznej

92

obszarów wiejskich i małych miast, a także tworzenia warunków dywersyfikacji działalności gospodarczej. Projekty w większości dotyczą poprawy informatyzacji administracji, a w drugiej kolejności polepszają dostęp mieszkańców do Internetu poprzez tworzenie publicznych punktów dostępu do Internetu. Najwyżej oceniane były projekty, które jednocześnie poprawiały informatyzację urzędów oraz umożliwiały mieszkańcom dostęp do Internetu. Najniżej oceniono projekty, które miały ograniczoną grupę odbiorców, ponieważ dotyczyły wąskiej dziedziny.



Kryteria oceny

Liczba projektów


(n=7)

Rozwój komunikacji elektronicznej 4

Zapewnia dostęp do Internetu dla obywateli 3

Rozwój e-administracji 5

Wykorzystanie technologii ICT przez gospodarstwa domowe 2

Zwiększenie dostępu do infrastruktury edukacyjnej 1


Zgodnie z Uzupełnieniem ZPORR celem głównym działania 3.1 było przeciwdziałanie marginalizacji społecznej i ekonomicznej obszarów wiejskich i małych miast do 20 tys. mieszkańców. Celami szczegółowymi działania były natomiast wzrost mobilności zawodowej mieszkańców wsi i małych miast oraz tworzenie warunków do dywersyfikacji działalności gospodarczej.

W ramach działania przewidziano realizację projektów, które przyczyniają się do podwyższenia atrakcyjności gospodarczej i inwestycyjnej obszaru objętego projektem oraz tworzą warunki dla wzrostu zatrudnienia. Jest to działanie bardzo zróżnicowane, ponieważ w dużej części obejmuje projekty związane z rozbudową infrastruktury drogowej i wodno-kanalizacyjnej, ale także dotyczące infrastruktury ochrony środowiska oraz obiektów turystycznych i kulturalnych.

Poniższa tabela przedstawia kryteria oceny projektów realizowanych w ramach działania 3.1, czyli cechy projektu, które miały wpływ na jego ocenę punktową.


93

Tabela 38. Kryteria oceny projektów w działaniu 3.1.

Ocena średnia dla działania: 3,08

Kryteria oceny

Liczba projektów


(n=31)

Poprawa jakości życia mieszkańców 7

Poprawa stanu środowiska naturalnego 1

Projekt liniowy 6

Poprawa bezpieczeństwa ruchu 9

Poprawa dostępności terenów inwestycyjnych/infrastruktury społecznej 7

Poprawa mobilności mieszkańców 8

Poprawa połączeń między miejscowościami regionu 8

Stymulowanie lokalnego rozwoju gospodarczego, aktywizacja lokalnej

społeczności 3

Poprawa atrakcyjności turystycznej 5

W ocenie projektów realizowanych w ramach działania 3.1 skupiono się na tym, w jakim stopniu badane projekty przyczyniają się do rozwoju ekonomiczno-społecznego obszarów wiejskich województwa poprzez podnoszenie jakości życia mieszkańców, rozbudowę i poprawę jakości dostępnej infrastruktury oraz tworzenie środowiska sprzyjającego rozwojowi przedsiębiorczości. W przypadku oceny projektów dotyczących infrastruktury drogowej uwzględniano m.in. długość wybudowanych/zmodernizowanych dróg (podobnie jak w przypadku działania 1.1 założono, że im dłuższy odcinek drogi, tym więcej osób może z niego korzystać i więcej obszarów staje się dostępnych a więc potencjalnie projekt w większym stopniu wspiera mobilność mieszkańców i atrakcyjność terenów w oczach potencjalnych inwestorów) i natężenie ruchu na drodze oraz średni czas przejazdu (interpretacja podobna jak w przypadku działania 1.1). Uwzględniano również kwestie związane z bezpieczeństwem ruchu – wyżej oceniane były projekty, w ramach których poza remontem samej drogi przygotowano również chodniki, oświetlenie drogi czy przejścia dla pieszych. Dodatkowym atutem było uwzględnienie w inwestycji potrzeb transportu publicznego (budowa zatok i przystanków). W przypadku projektów dotyczących obiektów turystycznych i kulturalnych przyjęto założenie, że potencjalnie mogą one przyczyniać się nie tylko do stymulowania lokalnego rozwoju gospodarczego (możliwość rozwijania produktów i usług skierowanych do turystów) ale także do aktywizowania i integracji lokalnej społeczności (możliwość organizowania zajęć i imprez dla lokalnych mieszkańców na terenie obiektów). Uwzględniano więc zawarte w opisach projektów informacje dotyczące możliwości korzystania z obiektów przez lokalnych mieszkańców. Ponadto w przypadku pojedynczych projektów na ocenę wpływ miały także takie kwestie jak stopień, w jakim udało się zwiększyć poziom sortowanych odpadów czy ograniczyć emisję substancji szkodliwych (pył azbestowy).

Ze względu na fakt, że znaczna część projektów realizowanych ramach działania 3.1 dotyczyła inwestycji drogowych, stosunkowo najwięcej projektów (9) spełniło kryterium poprawy

94

bezpieczeństwa ruchu drogowego. Niemal tyle samo projektów (8) pozwoliło na poprawę mobilności mieszkańców i poprawę połączeń między miejscowościami regionu. Jednak wziąwszy pod uwagę liczbę projektów objętych oceną (31), są to liczby relatywnie niskie.

Najbardziej problematyczną kwestią w przypadku oceny projektów realizowanych w ramach działania 3.1 była kwestia interpretacji wskaźników liczby osób korzystających z infrastruktury drogowej oraz liczba nowych przedsiębiorstw utworzonych na terenie zdefiniowanym przez beneficjenta. Pierwszy ze wskaźników podaje wartość wskaźnika w osobach – niejasne jest, w jakim okresie przeprowadzane są pomiary (liczba osób na jaką jednostkę czasu?). Poza tym trudno o znaczne zwiększenie liczby osób korzystających z dróg gminnych w wyniku remontu drogi na odcinku 2-3 km – z drogi korzystać będą po remoncie prawdopodobnie te same osoby, które korzystały z niej wcześniej, a więc lokalni mieszkańcy. Trudno oczekiwać, by kierowcy podróżujący na dłuższych odległościach zmienili trasę podróży tylko dlatego, że w danej gminie zmodernizowany został krótki odcinek. Drugi ze wskaźników w sposób oczywisty nawiązuje do jednego z celów szczegółowych działania – tworzenie warunków do dywersyfikacji działalności gospodarczej. Jednak w przypadku badanych projektów nie znalazły się takie, które w bezpośredni sposób przyczyniałyby się do wsparcia rozwoju przedsiębiorczości. Tu podobnie ciężko oczekiwać, że modernizacja drogi na relatywnie krótkim odcinku zachęci do zakładania nowych przedsiębiorstw na danym obszarze.

Działanie 3.2 Obszary podlegające restrukturyzacji

Ocena skuteczności działania 3.2 została oparta na kilku kryteriach porównawczych oraz na celach dla tego działania zapisanych w Uzupełnieniu ZPORR. Analizie poddano wzrost spójności społecznej i gospodarczej w wyniku realizacji projektów, a także przeciwdziałanie marginalizacji obszarów upośledzonych poprzez zwalczanie patologii społecznych. Za istotne dla tego działania uznano także podwyższanie potencjału turystycznego regionu oraz poprawę jakości środowiska. We wnioskowaniu wzięto także pod uwagę, czy projekty zwiększają atrakcyjność obszaru, jako miejsca zamieszkania i jako terenów inwestycyjnych. Większość projektów dotyczy modernizacji dróg. Modernizowane odcinki są bardzo krótkie (kilka kilometrów). Zaletą niektórych z nich jest jednak to, że prowadzą do działek inwestycyjnych, przez co mają wpływ na zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej regionu. Inne projekty wpływają na zwiększenie atrakcyjności turystycznej, ale również na poziomie lokalnym. W ramach działania przeprowadzono również projekty z zakresu wsparcia przedsiębiorczości. Podsumowując, projekty w ramach tego działanie mają małą skalę działania, a ich zasięg oddziaływania jest niewielki. Najwyżej ocenione projekty dotyczyły remontu dróg prowadzących do terenów przemysłowych.


95



Kryteria oceny

Liczba projektów spełniaj ących

kryterium

(n=11)

Podwyższenie potencjału turystycznego 1

Poprawa jakości środowiska 2

Wzrost atrakcyjności inwestycyjnej 4

Poprawa atrakcyjności terenu jako miejsca zamieszkania 5

Poddziałania 3.3.1 oraz 3.3.2 Zdegradowane obszary miejskie, poprzemysłowe i powojskowe

Przeprowadzona przez ekspertów ocena skuteczności działania 3.3.1 została oparta na kilku kryteriach porównawczych. Analizie poddano wpływ projektów na wzrost atrakcyjności regionu jako miejsca zamieszkania lub jako terenów inwestycyjnych. Znaczenie miało także podwyższanie atrakcyjności turystycznej regionu oraz poprawa jakości środowiska. We wnioskowaniu wzięto także pod uwagę, czy projekty stymulują powstawanie nowych miejsc pracy oraz nowych form aktywności gospodarczej poprzez dywersyfikację gospodarczą. Realizowane projekty w większości wpływały na zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej objętej wsparciem lokalizacji, jednak skala ich oddziaływania była niewielka. Realizacja projektów zakładała stworzenie jedynie kilku nowych miejsc pracy. Niektóre z projektów wpływały na zwiększenie atrakcyjności miejscowości, jako miejsca zamieszkania. W pojedynczych projektach uwzględniono również udogodnienia dla niepełnosprawnych, ochronę środowiska czy zwiększenie atrakcyjności turystycznej. Tabela 40. Kryteria oceny projektów w poddziałaniu 3.3.1


Kryteria oceny

Liczba projektów


(n=7)


Wzrost atrakcyjności turystycznej 1

Poprawa jakości środowiska 1

Powstawanie nowych miejsc pracy 1

Poprawa atrakcyjności terenu jako miejsca zamieszkania 4

Przy ocenie poddziałania 3.3.2 wzięto pod uwagę czy projekty realizują cele zawarte w Uzupełnieniu ZPORR dla tego poddziałania. Obejmują one: „zmianę dotychczasowych funkcji

96

i adaptację terenu oraz znajdujących się tam obiektów poprzemysłowych na inne cele. (…) Priorytetowo będą traktowane projekty dostarczające funkcje gospodarcze. (…) W ramach tego poddziałania szczególna uwaga zostanie także zwrócona na kwestie ochrony środowiska naturalnego przyczyniającą się do rekonwersji terenu poprzez tworzenie stref zieleni (w szczególności zalesianie), oraz rozbiórkę niepotrzebnych instalacji z terenów poprzemysłowych i powojskowych w celu nadania nowych funkcji społeczno-gospodarczych tym terenom.” W tym działaniu oceniano jeden projekt (pozostałe nie są jeszcze zakończone). Na podstawie tego projektu oceniono poddziałanie na 4 punkty. Projekt bezpośrednio przyczynił się do tworzenia nowych form aktywności zawodowej. Oceniany projekt spełniał 3 z 4 kryteriów. Tabela 41. Kryteria oceny projektów w poddziałaniu 3.3.2


Kryteria oceny

Liczba projektów


(n=1)

Stymulowanie nowych form aktywności gospodarczej 1


Zmiana dotychczasowych funkcji terenów 1

Ochrona środowiska (tworzenie stref zieleni) 0

Podsumowanie

Wszystkie analizowane projekty odnoszą się do celów programu. Przy tak szczegółowym sposobie wyboru projektów nie jest to zaskakujące. Podsumowując, w odniesieniu do głównego celu ZPORR: tworzenie warunków wzrostu konkurencyjności regionów oraz przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów w taki sposób, aby sprzyjać długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju, jego spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz integracji z Unią Europejską (UE) można stwierdzić, że tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności odbywało się przede wszystkim przez modernizację oraz unowocześnianie istniejącej infrastruktury, w dużo mniejszym stopniu poprzez budowanie nowych obiektów. Przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów opierało się przede wszystkim na modernizacji infrastruktury, było nieco mniej nastawione na unowocześnienie, np. na stosowanie nowoczesnych technologii teleinformatycznych w ochronie zdrowia czy edukacji.

Biorąc pod wagę wyniki analizy eksperckiej przedstawionej w rozdziale 6.4 oraz badania przeprowadzonego wśród beneficjentów (w załączniku 2) można stwierdzić, że ocena skuteczności choć ogólnie wysoka, jest zróżnicowana pomiędzy działaniami. Najlepiej ocenione działania to 1.1. i 1.3.2., które zarówno w ocenie eksperckiej jak i w ocenie beneficjentów wypadły bardzo dobrze. Największe rozbieżności w ocenie wystąpiły w działaniach 1.4 oraz 1.3.1, które w ocenie punktowej wypadły bardzo dobrze, otrzymując odpowiednio wartości 4,4 oraz 4,5 (w skali od 0 do 5) natomiast


97

słabiej ocenili je sami beneficjenci. Najgorzej pod względem skuteczności zostało ocenione działanie 3.3 – tu ocena beneficjentów pokrywa się z oceną ekspertów. Poniższa tabela stanowi podsumowanie dokonanej oceny projektów pod kątem ich skuteczności.

Tabela 42 . Odpowiedzi na pytania ewaluacyjne dotyczące skuteczności projektów

W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniaj ą się do rozbudowy, modernizacji oraz zwi ększenia

bezpiecze ństwa infrastruktury drogowej?

W znaczącym, choć – pomimo wysokich wskazań beneficjentów, należy mieć na uwadze następujące fakty:

- Projekty drogowe związane były głównie z remontem nawierzchni i jedynie w nielicznych przypadkach

z budową nowych obiektów inżynieryjnych (w miejscu starych);

- Każde poszerzenie drogi, wyrównanie nawierzchni itd. zwiększa bezpieczeństwo ruchu pod warunkiem, że

użytkownicy drogi przestrzegają przepisów (paradoksalnie może dojść do sytuacji, gdy nowa nawierzchnia

„zachęci” kierowców do szybszej jazdy, co spowoduje wzrost liczby wypadków). Oczywiście takich odwrotnych

efektów nie należy z góry zakładać, ponieważ przy takim założeniu powinno się utrzymywać drogi w jak

najgorszym stanie.

W jakim stopniu projekty ZPORR poprawiły zarz ądzanie środowiskiem w regionie?

Projekty mające wpływ na ten aspekt realizowane były w ramach działania 1.2. Ocena ekspercka wskazuje, że

wszystkie one odnosiły się do jego kryterium. Jednak ze względu na fakt, iż stanowią one nieznaczny odsetek

wszystkich badanych projektów, wpływ realizacji ZPORR na poprawę zarządzania środowiskiem w regionie

ocenić należy jako znikomy.

Jak projekty ZPORR wpływaj ą na ograniczenie regionalnych dysproporcji w infras trukturze?

Projekty wpłynęły na ten aspekt znacząco, trzeba jednak zwrócić uwagę na następujące fakty:

- Prace przeprowadzono po okresie wieloletnich zaniedbań, a więc każda poprawa stanu infrastruktury stanowi

znaczny postęp;

- Równomierna alokacja wewnątrz regionu dała świetne wyniki w danych statystycznych (zidentyfikowano

zmniejszenie zróżnicowań), ale ponieważ mieliśmy do czynienia z bardzo znacznym zapóźnieniem, znów każde

zrealizowane działanie daje na tym polu spory efekt;

Pomimo powyższych uwag należy zauważyć, że gminy wyraźnie potrzebowały tego typu wsparcia.

W jakim stopniu projekty ZPORR wpływaj ą na popraw ę wykształcenia mieszka ńców regionu?

Oddziaływanie projektów w tym zakresie ma jedynie charakter pośredni, a ich wpływ jest niewielki. Spośród

badanych projektów jedynie te realizowane na uczelniach wyższych i w szkołach wykazują potencjał, by

w dłuższej perspektywie przyczynić się istotnie do poprawy wykształcenia mieszkańców (wyjątek stanowią tu

projekty ograniczające się do infrastruktury sportowej). Z pewnością można natomiast mówić o wzroście

możliwości edukacji w zakresie kultury fizycznej, jednocześnie pamiętając o roli społecznej takiej infrastruktury

na obszarach wiejskich (jedynie miejsce spotkań dzieci i młodzieży).

W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniaj ą się do wzrostu atrakcyjno ści regionu jako miejsca

zamieszkania?

Projekty oddziałują na ten aspekt w dużym stopniu i w bardzo szerokim zakresie. Dzięki ZPORR w wielu

miejscach poprawiono infrastrukturę drogową, wodno-kanalizacyjną, edukacyjną i infrastrukturę ochrony

zdrowia. Miejscowości nie tylko zostały „odblokowane” – czyli lepiej połączone z innymi obszarami, lecz również

98

zwiększono możliwości dla dziennych migracji zarobkowych (czego efektem ubocznym powinna być lepsza

ocena własnego miejsca zamieszkania). Należy jednocześnie pamiętać, że w większości przypadków mamy do

czynienia z nadrabianiem zaległości cywilizacyjnych (infrastruktura podstawowa, a nie mocno przyszłościowa).

Ponieważ jednak w pierwszej kolejności konieczne jest zaspokojenie potrzeb podstawowych, realizację

projektów ZPORR należy w tym kontekście ocenić pozytywnie.

W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniaj ą się do wydłu żenia sezonu turystycznego, do zwi ększenia

zagranicznej turystyki przyjazdowej oraz turystyki krajowej?

Projekty związane z rozwojem obiektów turystycznych niewątpliwie poszerzają dostępną ofertę, jednak ze

względu na fakt, że już przed realizacją ZPORR województwo małopolskie pozytywnie wyróżniało się pod tym

względem na tle innych regionów, wpływ tych projektów ocenić należy jako nieznaczny. Dużo bardziej istotny

jest natomiast wpływ projektów drogowych i wodno-kanalizacyjnych: dzięki poprawie podstawowej infrastruktury

znacznie podniosła się dostępność obszarów turystycznych i jakość oferty. Na wymierne rezultaty należy

jednak jeszcze poczekać.

W jakim stopniu projekty ZPORR wpływaj ą na obni żenie kosztów dost ępu do Internetu?

Projekty związane z wdrażaniem technologii ICT realizowane były w ramach działania 1.5. Ich wpływ na

obniżenie kosztów dostępu do Internetu jest trudny do oszacowania i należy go ocenić jako marginalny. Żaden

z projektów nie miał bezpośrednio na celu obniżenia kosztów dostępu, a jedynie kilka mogło to osiągnąć

pośrednio, poprzez tworzenie publicznych punktów dostępu.

W jakim stopniu projekty ZPORR wpływaj ą na zwiększenie atrakcyjno ści terenów inwestycyjnych?

Realizacja ZPORR przyczyniła się do zwiększenia atrakcyjności terenów inwestycyjnych w stopniu znaczącym,

dotyczy to jednak jedynie ograniczonej grupy projektów. Infrastruktura techniczna jest standardowym

czynnikiem branym pod uwagę w ocenie atrakcyjności terenów inwestycyjnych, zatem coraz więcej gmin w

Polsce podejmuje działania mające na celu zapewnienie dogodnego dojazdu, uzbrojenia działek

i przygotowania terenów dla inwestorów. ZPORR pozwolił gminom włączyć się do podstawowej konkurencji,

a efekty w postaci napływu inwestycji będą widoczne tam, gdzie oprócz podstawowej infrastruktury występują

także wysokie kwalifikacje, korzystny klimat dla przedsiębiorczości czy dobrze rozwinięte „miękkie” wskaźniki

lokalizacji.

W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniaj ą się do zwi ększenia dost ępu do infrastruktury ochrony

zdrowia dla mieszka ńców regionu?

W bardzo dużym, ale zauważyć należy znaczne zróżnicowanie projektów związanych z infrastrukturą ochrony

zdrowia – od remontów elewacji po zakup specjalistycznej aparatury diagnostycznej. Z pewnością te ostatnie

w dużo większym stopniu wpłyną na rzeczywistą poprawę stanu zdrowia pacjentów.

W jakim stopniu projekty ZPORR wpływaj ą na zapewnienie dost ępu do wysokiej jako ści podstawowej

opieki medycznej na obszarach wiejskich i w małych miastach?

Wpływ projektów na ten aspekt oszacowano jako bardzo duży. Ponieważ na obszarach wiejskich i w małych

miastach nacisk kładziono na podstawową opiekę medyczną, mamy tu do czynienia z działaniami

ukierunkowanymi na zapewnienie rzeczy, które gdzie indziej są już dostępne (kraje wysoko rozwinięte). Należy

jednak przyznać, takie podstawowe inwestycje także są potrzebne – szczególnie, gdy mamy na względzie

proces starzenia się społeczeństwa.


99

9. Ocena projektów pod kątem trwałości

Kryterium trwałości (sustainability), oceniające prawdopodobieństwo, że pozytywne zmiany wywołane oddziaływaniem projektów będą trwać po ich zakończeniu9 wydaje się najtrudniejsze do spełnienia w przypadku projektów realizowanych przez jednostki, których sytuacja finansowa jest mało stabilna. Należą do nich przede wszystkim zakłady opieki zdrowotnej, będące beneficjentem w przypadku 19 projektów (9%). Drugi aspekt oceny trwałości rezultatów wsparcia dotyczy prawdopodobieństwa ich utrzymania w perspektywie do 5 i powyżej 5 lat od otrzymania wsparcia. W przypadku ocenianych projektów zakłada się wysoką trwałość, ze względu na specyfikę projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach ZPORR, bowiem większość z nich stanowią drogi i projekty wodociągowo-kanalizacyjne. Tak więc wysoki poziom realizacji wskaźników produktu – wybudowane i wyremontowane zostały drogi, szkoły, sale gimnastyczne, szpitale – stanowi o wysokim stopniu trwałości projektów. Natomiast przełożenie działań z zakresu budowy infrastruktury na podniesienie konkurencyjności regionu i poziomu życia mieszkańców zależało będzie w dużej mierze od sposobu wykorzystania tej infrastruktury przez beneficjentów i od jakości zarządzania tą infrastrukturą. Te kwestie nie są w ogóle, lub są w bardzo niewielkim zakresie ujęte we wskaźnikach rezultatów projektów. W pewnym stopniu na podniesienie trwałości zmian wpływ mają także efekty mnożnikowe (a więc pobudzanie kolejnych inwestycji). Jednak stosunkowo niewiele spośród analizowanych projektów wykazało taki charakter. Być może jest to wynikiem krótkiego czasu, jaki upłynął od zakończenia projektów realizowanych w ramach ZPORR, aby można jednoznacznie stwierdzić, iż jakaś inwestycja bezpośrednio przyczyniła się do powstania innej. Jako przykład projektu, który miał efekt mnożnikowy można wymienić projekt „Przebudowa ulicy Szkolnej – poprawa komunikacji ze Strefą Przemysłową w Dobczycach”. Prawdopodobnie powstaną dzięki jego realizacji inne inwestycje, których strona formalna jest finalizowana. Przeprowadzone studia przypadku wskazują także, że potencjalnie także przebudowa i wyposażenie zespołu przychodni w Tarnowie może stać się przyczynkiem do kolejnej inwestycji – adaptacji nieużytkowanego budynku na potrzeby kriokomory. Podobny efekt może wystąpić w przypadku projektu budowy Instytutu Politechnicznego i planowanych dalszych inwestycji na terenie kampusu Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Tarnowie – być może powstaną one pośrednio dzięki sukcesowi budowy Instytutu.

9 Komisja Europejska, Evaluating socio-economic programmes, vol. 1, Evaluation design and management,

Luxembourg 1999.

100

Poniższa tabela stanowi podsumowanie dokonanej oceny projektów pod kątem ich trwałości.

Tabela 43 . Odpowiedzi na pytania ewaluacyjne dotyczące trwałości projektów

Jak projekty ZPORR przyczyniaj ą się do tworzenia warunków do dywersyfikacji działalno ści

gospodarczej?

Projekty mogą mieć potencjalnie znaczący wpływ na ten aspekt, jednak w chwili obecnej oddziaływanie to nie

jest widoczne. „Odblokowanie” komunikacyjne wielu miejscowości daje co prawda szanse rozwoju

gospodarczego, ale niewiele było projektów o charakterze stricte progospodarczym. Dobrym przykładem może

tu być Tarnów – tu oczekiwać należy widocznych efektów w dłuższym okresie.

Jak projekty ZPORR wpływaj ą na ożywienie gospodarcze i społeczne oraz na zwi ększenie potencjału

turystycznego i kulturalnego, w tym nadanie obiekto m i terenom zdegradowanym nowych funkcji

społeczno-gospodarczych?

W chwili obecnej wpływ ten nie jest widoczny. Potencjalnie, inwestycje infrastrukturalne mogą mieć pozytywny

wpływ na ożywienie gospodarcze i społeczne w regionie. Do zwiększenia potencjały turystycznego niewątpliwie

przyczyniły się projekty zapewniające podstawową infrastrukturę drogową i wodno-kanalizacyjną. Dodatkowy,

choć mniej znaczny wpływ mogą mieć projekty związane stricte z obiektami turystycznymi i kulturalnymi.

Nadanie terenom i obiektom zdegradowanym nowych funkcji społeczno-gospodarczych jest zadaniem trudnym,

dlatego w niewielu z realizowanych projektów podjęto się tego zadania, ocena ich trwałości również wymaga

dłuższej perspektywy czasowej.

W jakim stopniu projekty ZPORR wpływaj ą na popraw ę jako ści wyposa żenia i stanu budynków

ośrodków zdrowia?

W znacznym, ponieważ w ramach poddziałania 1.3.2 i 3.5.2 zakupiono do ośrodków zdrowia specjalistyczny

sprzęt medyczny (m.in. urządzenia dentystyczne, RTG, USG) oraz przeprowadzono modernizację budynków

(m.in. dostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych), dzięki czemu poprawie uległy wyposażenie i stan

budynków w wielu ośrodkach zdrowia.


101

10. Kryteria horyzontalne i wspólnotowa wartość dodana

Polityki horyzontalne UE w aspekcie rozwoju infrastruktury, obejmują:

• Politykę regionalną, • Politykę społeczną (polityka równości szans, polityka rozwoju społeczeństwa

informacyjnego), • Politykę konkurencji, • Politykę ochrony i poprawy stanu środowiska.

ZPORR, jak i realizowane w jego ramach działania, są zgodne z podstawowymi kierunkami rozwoju wynikającymi z polityk wspólnotowych, natomiast same projekty infrastrukturalne są w szczególności spójne z polityk ą ochrony i poprawy stanu środowiska, polityk ą równych szans oraz społecze ństwa informacyjnego 10. Działanie 1.2 ZPORR odwoływało się bezpośrednio do polityki ochrony środowiska, natomiast na etapie programowania wszystkich działań, zwracano uwagę, aby służyły one zachowaniu równowagi środowiskowej, ekonomicznej i społecznej, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Beneficjenci projektów infrastrukturalnych, wraz ze zgłaszanym projektem, zobowiązani byli do przedstawienia prognozy oddziaływania na środowisko, przygotowanej zgodnie ze stosownymi regulacjami prawnymi, co stanowiło kryterium zakwalifikowania zgłaszanych projektów do realizacji. W ten sposób wszystkie działania ZPORR są realizowane z uwzględnieniem zasad dotyczących ochrony przyrody. Dodatkowo, każdy wnioskodawca, w składanym przez siebie wniosku o dofinansowanie projektu z funduszy strukturalnych w ramach ZPORR, musiał także wykazać zgodność zgłaszanego projektu z polityką równych szans, co zapewniło realizację także tej wspólnotowej polityki horyzontalnej przez wszystkie zatwierdzone projekty. Za jeden z głównych kierunków tworzenia warunków dla wzrostu konkurencyjności regionów w ramach ZPORR, m.in. w ramach projektów infrastrukturalnych, uznano ponadto działania służące rozwojowi społeczeństwa informacyjnego, będące również w zgodzie z polityką horyzontalną UE. Rezultatem takich działań ma być upowszechnienie dostępu do Internetu i zapewnienie wszystkim mieszkańcom równego dostępu do informacji. Realizacji tego zamierzenia, a zarazem kolejnej polityki horyzontalnej UE służyć miało w szczególności finansowanie projektów w ramach wyodrębnionego działania 1.5 – Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego. Z upowszechnianiem

10 Uzupełnienie Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 2004-2006, s. 23

102

instrumentów społeczeństwa informacyjnego pośrednio związane jest również działanie 1.3. - Regionalna infrastruktura społeczna. Projekty realizowane w ramach programu powinny zapewniać rzeczywistą europejską wartość dodaną. Oznacza to, że cele przedsięwziętych w projekcie działań powinny zapewniać korzyści z realizacji projektu nie tylko na poziomie krajowym, ale również na poziomie wspólnotowym. Maksymalizacja wspólnotowej wartości dodanej przy realizacji projektów infrastrukturalnych związana jest przede wszystkim ze zwiększeniem dostępności regionów. W głównej mierze odnosi się to do ruchu turystycznego, ale także dostępności dla inwestorów z całej UE. Kolejnym zadaniem projektów infrastrukturalnych w odniesieniu do priorytetów Wspólnoty, kreującym wspólnotową wartość dodaną, jest wsparcie spójności regionu z innymi regionami UE, zarówno we wspomnianym wcześniej aspekcie terytorialnym, jak również gospodarczym i społecznym. Wartością dodaną będzie również wykorzystywanie metod wdrażania funduszy strukturalnych, uwzględniających partnerstwo różnych podmiotów w realizacji celów, planowanie wieloletnie, monitoring, ewaluacja oraz kompetentne zarządzanie finansowe. Kolejnym aspektem wartości dodanej powinna być wymiana doświadczeń w realizacji projektów współfinansowanych z środków UE oraz tworzenie sieci współpracy na wielu poziomach (regionalnym, krajowym, czy nawet międzynarodowym). Za efekt realizacji projektów infrastrukturalnych w ramach ZPORR w Małopolsce, w odniesieniu do wspólnotowej wartości dodanej, można uznać wybudowanie i wyremontowanie dróg, szkół, sal gimnastycznych i szpitali. Obecnie istotne jest przełożenie tych działań na podnoszenie konkurencyjności regionu i poziomu życia mieszkańców, które zależało będzie w dużej mierze od sposobu wykorzystania powstałej infrastruktury i od jakości zarządzania tą infrastrukturą, które to kwestie nie są w ogóle, lub są w bardzo niewielkim zakresie ujęte we wskaźnikach rezultatów projektów, uniemożliwiając ich rzetelną ocenę pod tym kątem. Ponadto, ocena taka jest możliwa po 3-5 latach od zakończenia projektów.


103

11. Ocena systemu monitoringu

11.1. Dobór wska źników do programu Zgodnie z zasadami Komisji Europejskiej monitoring – wyczerpujące i regularne badanie źródeł, produktów i rezultatów publicznych interwencji – oparty jest na systemie powiązanych ze sobą informacji (raportów, przeglądów, wykazów, wskaźników). Dostawca informacji do systemu monitoringu są instytucje zaangażowane we wdrażanie programu, które pozyskują je bezpośrednio od beneficjentów lub z innych źródeł informacji11. W przypadku ZPORR nie mieliśmy do czynienia z żadną dekoncentracją, czy decentralizacją systemu wyznaczania ani zbierania wskaźników do systemu monitoringu – instytucja zarządzająca wyznaczyła jedna listę wskaźników dla całego kraju, klasyfikowanych jedynie wg rodzaju wskaźników (produktu lub rezultatu) oraz działanie do którego zostały wyznaczone. Niektóre wskaźniki powtarzały się w ramach działań. Brak dekoncentracji, czy decentralizacji systemu spowodował rozmycie odpowiedzialności za udzielanie wskazówek, co do dyscyplinowania procesu zbierania danych oraz za ograniczanie ich zakresu ze względu na potrzeby regionu. Instytucja zarządzająca zaaprobowała listę ponad 1200 wskaźników, beneficjenci w Małopolsce skorzystali z ponad 720 wskaźników.

Wskaźniki produktu a wska źniki rezultatu

Lista zawiera dwa rodzaje wskaźników – wskaźniki produktu i wskaźniki rezultatu. Według definicji Komisji Europejskiej wskaźniki produktu odnosić się powinny do produktów lub usług wytworzonych w danym okresie programowania. Zazwyczaj wyrażone są one w stosunku do rodzaju podejmowanego działania i zaangażowanych zasobów. Najlepiej, aby wskaźnik produktu określał wielkość usługi dostarczonej beneficjentom ostatecznym (np. liczba godzin szkolenia). Wskaźniki rezultatu powinny dotyczyć rezultatów identyfikowanych na poziomie projektów, np. ilu przeszkolonych beneficjentów w wyniku podjętego szkolenia podjęło pracę12 (Evalsed: the resource for the evaluation of socio-economic development, Komisja Europejska 2008). To rozróżnienie organizuje proces zbierania informacji na temat wyników podejmowanych działań. Zbieranie danych odnoszących się do wskaźników rezultatu jest użyteczne tylko po upłynięciu jakiegoś czasu od zakończenia projektu. ZPORR był relatywnie krótkim programem i beneficjenci proszeni byli o zbieranie informacji na temat wskaźników rezultatu łącznie ze zbieraniem informacji na temat wskaźników produktu. Ponadto, moment dokonywania ewaluacji nastąpił jeszcze przed zakończeniem niektórych projektów oraz bardzo szybko po zakończeniu innych. W kontekście zbierania i oceny wskaźników rezultatu nawet dwa lata stanowią bardzo krótki okres a w przypadku

11 Evalsed: the resource for the evaluation of socio-economic development, Komisja Europejska 2008 12 Ibid.

104

większości projektów od ich ukończenia nie upłynął nawet taki termin. Należy si ę więc zastanowi ć, czy na tym etapie ocena warto ści wska źników rezultatu jest uzasadniona oraz opracowa ć sposób wykorzystania kontaktu z beneficjentami ZPOR R w Małopolsce dla oceny tych wska źników w kolejnych latach. Dzięki nim będzie można zasadniczo uszczegółowić odpowiedź na temat trwałości i skuteczności podjętych interwencji. Jest to istotne tym bardziej, że informacje zawarte w systemie monitoringu na poziomie projektów powinny również zawierać aktualne informacje teleadresowe na temat beneficjentów oraz wskazywać osoby kontaktowe. Pozwala to między innymi na oszacowanie wielkości pomocy udzielonej kilkakrotnie tym samym beneficjentom. Nie było to bardzo istotne na etapie wdrażania ZPORR, ale z biegiem czasu, przy coraz większych środkach inwestowanych w województwie, będzie to coraz bardziej istotna informacja. Ponadto, informacja taka jest konieczna dla skutecznego gromadzenia wskaźników rezultatu13, gdyż umożliwia pozostawanie w kontakcie z beneficjentami również po zakończeniu trwania projektów. Ewaluatorzy nie dysponowali tego rodzaju szczegółowymi informacjami, które dostępne byłyby w postaci elektronicznej bazy danych w odniesieniu do projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach ZPORR w Małopolsce. Drugim warunkiem użyteczności projektowania bazy danych o wskaźnikach rezultatu jest zorganizowanie procesu zbierania dodatkowych danych przez beneficjentów na temat zjawisk zachodzących w regionie a zidentyfikowanych jako wynikające z realizacji działań w ramach wdrażania funduszy strukturalnych. Beneficjenci proszeni są o dostarczenie informacji, które dotyczą ich działań w sposób nie zupełnie bezpośredni. Odwołując się do wcześniej przytoczonego przykładu – ilu przeszkolonych beneficjentów podjęło pracę w wyniku odbytego szkolenia – beneficjenci muszą przeprowadzić quasi badanie odbiorców swoich działań. Nie wystarczy jedynie odpowiedź na pytanie – ilu z nich podjęło pracę, wymagane jest ustalenie związku z podjętą interwencją, a to wymaga bezpośredniego kontaktu z odbiorcami działania w jakiś czas po jego zakończeniu. Ten proces nie tylko wymaga strukturalizowania, np. co do czasu i sposobu jego podjęcia, ale należy zdawać sobie również sprawę, że generuje on dodatkowe koszty dla beneficjenta, których ten nie może wliczyć do realizacji projektu. Ostatnim elementem analizy powiązań pomiędzy wskaźnikami produktu i rezultatu jest ocena zasadności zaliczenia poszczególnych wskaźników do określonych kategorii. Na liście instytucji zarządzającej znalazły się wskaźniki, które w świetle podanej powyżej definicji wskaźników rezultatu bardzo trudno uznać za właściwie zakwalifikowane do tej kategorii, np. liczba ośrodków wyposażonych w sprzęt specjalistyczny, czy liczba pomieszczeń dostosowanych do wymagań higieniczno-sanitarnych. Ponadto, niektóre wskaźniki wymagają dodatkowego przeanalizowania w kontekście możliwości określenia ich rzeczywistego związku z realizowanymi projektami. Do przykładów takich wskaźników należą – średni czas przejazdu pomiędzy dwoma punktami sieci czy koszty utrzymania obiektu, te wskaźniki sprawiły dużo problemów beneficjentom. Trudno jest jednoznacznie stwierdzić ich związek z podjętą interwencją, niezwykle ważne w ich przypadku są dodatkowe czynniki, np. inflacja, zmiany w natężeniu ruchu drogowego itp. oraz czas w którym dokonujemy pomiaru. Bardzo duża liczba potencjalnych wskaźników spowodowała trudność w powiązaniu wskaźników produktu i rezultatu w poszczególnych projektach. Skutkuje to utrudnieniem agregacji danych dla

13 Ibid.


105

takich samych rodzajów projektów. Należy rozwa żyć możliwo ść pogrupowania wska źników, nie tylko według działa ń, ale równie ż według zale żności pomi ędzy nimi ze wzgl ędu na rodzaj inwestycji, rodzaj beneficjenta, miejsce inwestycji lub inn ą kategori ę zwiększaj ącą poziom koordynacji działa ń w programie.

11.2. Ocena doboru wska źników ze wzgl ędu na potrzeby regionu Opracowana na poziomie centralnym lista powinna z założenia być zbiorem, w który można w razie potrzeby, wpisać wszystkie lub większość przypadków mających miejsce w regionach. Teoretycznie więc nie powinna ona w żaden sposób ograniczać beneficjentów w Małopolsce. Tym niemniej zidentyfikowano przypadki, w których beneficjenci wpisywali w sprawozdaniach dodatkowe, nie umieszczone na liście wskaźniki. Czasami odnosili się również do niemierzalnych efektów podejmowanych działań. Te dodatkowe informacje dostarczone przez beneficje ntów mog ą stanowi ć materiał dla opracowania wska źników dla projektów infrastrukturalnych w przyszłym okresie programowania. Największym problemem wydaje się jednak nie brak lecz nadmiar wskaźników na liście, co uniemożliwia realizację najważniejszej z punktu widzenia regionu potrzeby, potrzeby informacyjnej. Zbyt duża liczba dostępnych, słabo opisanych wskaźników sprawiła, że lista wskaźników wykorzystanych przez beneficjentów jest bardzo długa, wskaźniki źle się agregują, przyjmują zbyt małe wartości, aby można je było porównywać z danymi zewnętrznymi, a tym samym nie dają jasnego obrazu interwencji podjętej w ramach programu.

11.3. Ocena metody zbierania i przechowywania danyc h Użyteczność danych zbieranych w ramach systemu monitoringu określają dwa podstawowe warunki:

1. jakość informacji, czyli ich dokładność, porównywalność, spójność, dostępność i kompletność;

2. dostępność danych – powinny być one gromadzone za pomocą oprogramowania umożliwiającego ewaluatorom oszacowanie jakości informacji oraz prezentowane w sposób wyrażający ich znaczenie14.

Warunki te są nierozłączne. Dostępność danych rozumiana jako sposób ich gromadzenia i przechowywania bardzo silnie warunkuje ich jakość. Dane z monitoringu projektów infrastrukturalnych w ramach ZPORR w Małopolsce zbierane były od beneficjentów w postaci sprawozdań (ewaluatorom udostępniono sprawozdania końcowe i roczne w odniesieniu do niezakończonych projektów), w których oprócz innych informacji umieszczano również informacje na temat wartości wskaźników monitoringu. Umożliwia to z jednej strony uzupełnianie danych ilościowych o dane jakościowe (dodatkowe opisy umieszczane przez beneficjentów), ale jednocześnie utrudnia bardzo agregację, a tym samym zmniejsza porównywalność danych. Ponadto, braki w sprawozdaniach uzupełniane były przez beneficjantów za pomocą nadsyłanych (papierowych) oświadczeń.

14 Ibid.

106

Sprawozdania i oświadczenia, a tym samym dane zawarte we wskaźnikach monitoringu dostępne były jedynie w formie papierowej, tylko w odniesieniu do poszczególnych projektów. Tym samym, na ewlaluatorów spadło zadanie zamiany danych na format elektroniczny oraz ich wstępne zestawienie. Takie nagromadzenie danych w postaci papierowej, na etapie ewaluacji ex-post, skutkuje ogromną ilością danych do przetworzenia, co niesie za sobą niepotrzebne ryzyko popełnienia błędów. Uniemożliwia również dokonanie jakiejkolwiek całościowej oceny systemu zbierania danych na etapie wdrażania projektów. Największe zagrożenie występuje tu w odniesieniu do kompletności danych, którą bardzo trudno ocenić jest przy braku elektronicznej bazy danych. Ten sposób przechowywania danych sprawia, że jeden z podstawowych warunków odnosz ących si ę do u żyteczno ści danych zbieranych przez administracj ę na potrzeby ewaluacji nie został spełniony. Rzutuje to zasadniczo na jakość danych. Co więcej powoduje „zagubienie” istotnych informacji w trakcie trwania programu. Odnosi się to do zmian wielkości wskaźników w trakcie trwania programu, gdyż ostatecznie ewaluacja odnosi się jedynie do informacji najbardziej aktualnych pomijając proces ich zmian w trakcie realizacji projektów (informacje zawarte w sprawozdaniach rocznych, nie były brane pod uwagę). W tym kontekście często pojawiające się problemy, takie jak braki danych, brak porównywalności danych nawet w ramach jednego poddziałania, czy brak odniesienia niektórych wskaźników do całości interwencji, czy do rzeczywistych rezultatów projektów, również niezwykle istotne, schodzą na dalszy plan. Zachodzi potrzeba rozwa żenia zastosowania praktyki, stosowanej w innych kra jach 15, formalnego wyznaczenia jednostki (prywatnej lub pub licznej) zajmuj ącej si ę gromadzeniem, przechowywaniem i wst ępnym przetwarzaniem danych odnosz ących si ę do wdra żania funduszy strukturalnych w regionie. Do kluczowych źródeł informacji na temat podjętej interwencji należą: administracja zaangażowana we wdrażanie program oraz beneficjenci. Do rozważenia pozostaje kwestia identyfikacji dodatkowych źródeł informacji – organizacji, które mogą dostarczyć istotnych informacji na temat grup docelowych programu lub grup odniesienia (grup porównawczych). Informacje gromadzone w dodatkowych źródłach mogą zawierać dane na temat cen nieruchomości czy gruntów, kierunków rozwoju kariery absolwentów, czy liczby pacjentów służby zdrowia16. Nie są to informacje dostępne w statystyczne publicznej, są one niezbędne dla właściwej oceny wskaźników monitoringu i nie mogą być zbierane przez ewaluatorów w momencie dokonywania ewaluacji, lecz powinny być gromadzone przez cały czas trwania programu. Ze względu na charakter tych informacji (zbieranie i przechowywanie danych dotyczących jednostek lub firm) powinny być one chronione przez administrację zaangażowaną w realizację programu. Takie dodatkowe informacje odnoszące się do inwestycji w infrastrukturę w ramach ZPORR nie były dostępne dla ewaluatorów. Dodatkowe informacje wykorzystane na potrzeby tej ewaluacji pochodziły z badań własnych ewaluatorów, co zgodnie w wytycznymi Komisji Europejskiej, jeśli ewaluacja odbywa się na podstawie systemu monitoringu ustanowionego przed rozpoczęciem wdrażania programu, powinno być narzędziem stosowanym jedynie w przypadku braków danych w systemie, w celu ich uzupełnienia. Warta

15 Ibid. 16 Ibid.


107

rozważenia jest więc identyfikacja organizacji, które mogą stanowić źródło dodatkowych informacji w regionie i ustalenie sposobu współpracy z tymi instytucjami.

11.4. Dobór wska źników do projektów

Rola władzy regionalnej

Rolą władzy regionalnej powinno być przygotowanie szczegółowych instrukcji w odniesieniu nie tylko do sposobu pomiaru, ale równie ż odno śnie sposobu obliczania relacji pomi ędzy wska źnikami monitoringu obliczonymi na poszczególnych et apach realizacji projektu . Z analizy systemu monitoringu zastosowanego na potrzeby ZPORR wynika, iż szczególną uwagę należy przyłożyć w tej instrukcji do następujących elementów:

• Warto ść bazowa – szczególnie istotna jest odpowiedź na pytanie czego dotyczy wartość bazowa wskaźnika. Tym czasem waga do niej przykładana jest mniejsza na etapie składania sprawozdań, gdyż pokutuje przekonanie, że wartość bazowa jest czymś z góry ustalonym, osiągnęła swoją wartość jeszcze przed rozpoczęciem interwencji. To przekonanie jest tylko częściowo prawdziwe – wartość bazowa ustalona jest jeszcze przed rozpoczęciem interwencji, ale nie sposób jej pomiaru. W wielu przypadkach, wartości bazowej nie da się ustalić na podstawie danych statystyki publicznej, beneficjent musi sam zebrać dane potrzebne do jej określenia, powinien uzyskać jasne informacje jak to zrobić. Dla przykładu, wskaźnik: liczba uczniów korzystających z wybudowanej/zmodernizowanej infrastruktury edukacyjnej, w przypadku modernizacji obiektu przyjęcie wartości 0 może być rozumiane w dwójnasób – po pierwsze, że żaden uczeń wcześniej nie korzystał ze zmodernizowanej infrastruktury – co jest założeniem oczywistym, bo skoro nie była jeszcze zmodernizowana to nikt z niej nie korzystał, część beneficjentów uznała jednak, że w tym przypadku należy podać liczbę uczniów którzy korzystają z tej infrastruktury przed modernizacją, gdyż oczekiwanie odnośnie realizacji projektu dotyczy zmiany w bezwzględnych wartościach odnoszących się do liczby osób korzystających z infrastruktury edukacyjnej. Ponadto, nawet w przypadku nowo budowanych obiektów przyjęcie wartości bazowej 0 w przypadku tego wskaźnika nie jest użyteczne, gdyż za każdym razem odnosi się on do uczniów, którzy z jakiejś infrastruktury korzystają, tak więc wskaźnik powinien raczej wskazywać na relacje pomiędzy infrastrukturą, z której uczniowie korzystają obecnie, a tą z której korzystać będą po realizacji projektu. Tego typu rozumowanie powinno zostać przeprowadzone w odniesieniu do wszystkich proponowanych wskaźników monitoringu w nowym okresie programowania. Następnie powinny zostać opracowane jasne wytyczne dla beneficjentów nie tylko odnośnie rozumienia i obliczania wskaźnika, ale również w odniesieniu do sposobu zbierania danych weryfikujących poziom wskaźnika.

• Dowolno ść w wyborze wska źników – jest wygodna z punktu widzenia beneficjenta, daje mu możliwość podkreślenia efektów na jakich szczególnie mu zależy. Jednakże jest niezwykle problematyczna z punktu widzenia ewaluacji. Jeżeli budowany jest obiekt infrastruktury, np. edukacyjnej, czy ochrony zdrowia wszyscy beneficjenci powinni podać powierzchnię wybudowanych obiektów. W analizowanych sprawozdaniach niektórzy beneficjenci odnosili się do wskaźnika powierzchni, niektórzy do wskaźnika liczby wybudowanych/zmodernizowanych sal, a niektórzy do obydwu z nich. Agregacja tych

108

wskaźników i odpowiedź na rzeczywisty rozmiar zmian w województwie jest więc niemożliwa na podstawie zestawienia wskaźników monitoringu. Warto również zwrócić uwagę na fakt, że często wskaźniki (szczególnie rezultatu) uzupełniają się w naturalny sposób, aby uzyskać kompletną informację nie można więc używać jedynie jednego wskaźnika z takiej pary. Wartość informacyjna wskaźników wzrosłaby również, gdyby zostały one lepiej dopasowane do celów, czyli zwiększyły swoją adekwatność. W celu poprawy systemu wskaźników zalecamy stosowanie kryteriów doboru wskaźników opartych na: ukierunkowaniu, adekwatności, wydajności, niezmienności, mierzalności. Istotne jest również by wskaźniki były łatwe do interpretacji i były jednoznacznie rozumiane przez wszystkich beneficjentów. Wskaźniki, którymi się posługujemy dokonując ewaluacji ZPORR nie zawsze spełniają ten warunek.

• Czas mierzenia niektórych wska źników – doskonałym przykładem jest wskaźnik liczba absolwentów, niemożliwy do osiągnięcia w przypadku większości projektów edukacyjnych w okresie 2-3 lat od zakończenia projektu, a oddziałujący na ogólny poziom realizacji wskaźników rezultatu. Władze organizujące system monitoringu powinny zastanowić się nad określeniem czasu mierzenia poszczególnych wskaźników.

• Wskaźnik dynamiczny/statyczny – być może warto rozważyć, że wzrost, czy spadek niektórych wartości nie jest czymś pozytywnym dla rozwoju województwa i że może wyższą wartością byłoby utrzymanie wskaźnika na obecnym poziomie. Brak zmiany można włączyć do obecnych obliczeń tylko w przypadku zaproponowanego powyżej systemu obliczania wskaźników z uwzględnieniem wielkości różnicy pomiędzy wskaźnikami.

• Zmiany wska źników w czasie – wprowadzenie jasnych zasad monitorowania wskaźników w czasie umożliwiłoby zastosowanie wskaźników dynamicznych dla oceny realizacji projektów. Jest to jedyny sposób dla oceny rzeczywistej trwałości działań podejmowanych za pomocą funduszy europejskich. Ewaluacja powinna mieć możliwość oceny, czy projektodawcy słusznie przewidzieli wielkość/wartość zmian wskaźnika w określonym czasie po zakończeniu projektu.

Rola beneficjenta

Rola beneficjenta powinna być jasno określona. Należy wyraźnie podkreślić, że sprawozdawczość w odniesieniu do systemu monitoringu programów finansowanych przez Unię Europejską nie kończy się w momencie zakończenia trwania projektu. Zadaniem beneficjentów jest najpierw wybranie odpowiednich wskaźników, które nie powinno być traktowane jako element zwiększający szanse w procesie oceny wniosków, a następnie rzetelne określenie ich wielkości. Beneficjenci muszą być przekonani, że nie jest to element weryfikacji ich sprawności w wykonaniu projektu, inaczej trudno jest liczyć na całkowitą rzetelność we wszystkich przypadkach. W odniesieniu do wdrażania ZPORR na rolę i postawę beneficjentów wpływ miała zmiana wymagań dotyczących sprawozdań w trakcie realizacji programu, co powodowało opóźnienia w ich oddawaniu przez beneficjentów oraz wprowadzało niejasności. Ponadto, wymagania dotyczące sprawozdań często nie odpowiadały realnej sytuacji beneficjentów w związku z aktualnym stanem


109

realizacji projektu, co powodowało bagatelizację rangi sprawozdań. Dodatkowym czynnikiem negatywnym była długa i słabo opisana lista wskaźników. Nałożenie na beneficjentów obowiązku przekazywania raportów z realizacji projektów do Urzędu wojewódzkiego w formie elektronicznej z pewnością usprawniłoby pracownikom Urzędu pracę, ułatwiało dokonywanie porównań i postępów w realizacji projektów. Poniższa tabela stanowi podsumowanie wniosków i rekomendacji odnoście systemu monitoringu.

l.p. Wnioski Rekomendacje

1 Brak dekoncentracji, czy decentralizacji

systemu spowodował rozmycie

odpowiedzialności za jakość danych

zbieranych na potrzeby systemu monitoringu

Ustalenie struktury systemu monitoringu, pod względem

zaangażowanych organizacji oraz panujących zasad

2 Zbieranie danych odnoszących się do

wskaźników rezultatu jest użyteczne tylko po

upłynięciu jakiegoś czasu od zakończenia

projektu

Należy się zastanowić, czy na obecnym etapie ocena

wartości wskaźników rezultatu jest uzasadniona oraz nad

sposobem wykorzystania kontaktu z beneficjentami

ZPORR w Małopolsce dla oceny tych wskaźników

w kolejnych latach

3 Warunkiem użyteczności projektowania bazy

danych o wskaźnikach rezultatu jest

zorganizowanie procesu zbierania

dodatkowych danych przez beneficjentów.

Danych na temat zjawisk zachodzących

w regionie a zidentyfikowanych jako

wynikające z realizacji działań w ramach

wdrażania funduszy strukturalnych

Ten proces nie tylko wymaga strukturalizowania, np. co

do czasu i sposobu jego podjęcia, ale generuje on

dodatkowe koszty dla beneficjenta, których ten nie może

wliczyć do realizacji projektu

4 Na liście instytucji zarządzającej ZPORR

znalazły się wskaźniki, które bardzo trudno

uznać za właściwie zakwalifikowane do tej

kategorii

Wskaźniki opracowane na potrzeby kolejnego okresu

programowania nie mogą być bezpośrednią kontynuacją

wskaźników wykorzystywanych na potrzeby ZPORR.

Powinny jednak opierać się na informacjach udzielanych

przez beneficjentów ZPORR

5 Bardzo duża liczba potencjalnych wskaźników

spowodowała trudność w powiązaniu

wskaźników produktu i rezultatu

w poszczególnych projektach

Należy rozważyć możliwość pogrupowania wskaźników,

nie tylko według działań, ale również według zależności

pomiędzy nimi ze względu na rodzaj inwestycji, rodzaj

beneficjenta, miejsce inwestycji lub inną kategorię

zwiększającą poziom koordynacji działań w programie

6 Nagromadzenie danych w postaci papierowej,

na etapie ewaluacji ex-post, skutkuje ogromną

ilością danych do przetworzenia, co niesie za

sobą niepotrzebne ryzyko popełnienia błędów.

Uniemożliwia również dokonanie jakiejkolwiek

całościowej oceny systemu zbierania danych

na etapie wdrażania projektów. Największe

zagrożenie występuje tu w odniesieniu do

Ważnym elementem projektowania systemu monitoringu

na kolejne lata powinien być projekt sposobu

elektronicznego gromadzenia i przechowywania danych

w trakcie trwania programu. Ponadto, zachodzi potrzeba

rozważenia zastosowania praktyki, stosowanej w innych

krajach, formalnego wyznaczenia jednostki (prywatnej lub

publicznej) zajmującej się gromadzeniem,

przechowywaniem i wstępnym przetwarzaniem danych

110

kompletności danych, którą bardzo trudno

ocenić jest przy braku elektronicznej bazy

danych

odnoszących się do wdrażania funduszy strukturalnych

w regionie.

7 Dla właściwej oceny skali efektów interwencji

podjętej w regionie potrzebne są informacje

gromadzone poza systemem statystyki

publicznej

Warta rozważenia jest identyfikacja organizacji które

mogą stanowić źródło dodatkowych informacji w regionie

i ustalenie sposobu współpracy z tymi instytucjami.

9 Liczne rozbieżność w sposobie rozumienia

poszczególnych wskaźników przez

beneficjentów

Niezbędne jest przygotowanie szczegółowych instrukcji w

odniesieniu nie tylko do sposobu pomiaru, ale również

odnośnie sposobu obliczania relacji pomiędzy

wskaźnikami monitoringu obliczonymi na poszczególnych

etapach realizacji projektu


111

12. Wnioski i rekomendacje

Mówiąc o wpływie interwencji w ramach priorytetów I i III ZPORR na rozwój gospodarczy województwa trzeba mieć na uwadze cztery kwestie, które wpływają na postrzeganie analizowanego wpływu.

Wielko ść interwencji . Nawet jeżeli uznamy fakt, że Małopolska nigdy wcześniej nie była beneficjentem tak dużych środków finansowych w ramach jednego systemu, to nadal przy ocenie ich potencjalnego oddziaływania trzeba mieć świadomość, że środki przeznaczone na analizowane projekty to kwoty niewielkie w skali województwa. PKB Małopolski w roku 2005 (czyli w środku badanego okresu) wyniósł 71.784 mln zł. Jeżeli wartość środków przeznaczonych na realizację priorytetów I i III ZPORR odniesiemy do wartości PKB, to okaże się, że jest to zaledwie 0,6% PKB w skali roku. Umożliwia to realizację najpilniejszych zadań, głównie w obszarze infrastruktury technicznej oraz niewielkiej grupy zadań o znaczeniu regionalnym.

Szacunkowy wpływ funduszy strukturalnych w ramach N PR na rozwój województwa małopolskiego. Tłem dla porównań mogą być obliczenia dotyczące wpływu wszystkich funduszy skierowanych do województwa małopolskiego w ramach NPR 2004-2006. Wpływ tych funduszy na pozycję Małopolski pod względem PKB na mieszkańca w stosunku do kraju zmienia się z 85,2% w roku 2004 do 84,8% w roku 2007. Pozycja regionu w 2015 r. według prognozy wzrośnie do 87,3%. Wskaźnik zatrudnienia ludności w wieku 15-64 w roku 2004 wynosił 54,6%. Szacuje się, że w 2007 r. wyniósł 57,9% a w 2015 r. wzrośnie do 63,7%, z czego 0,5 punktu w latach 2007 i 2015 przypisywane jest wpływowi funduszy strukturalnych. Stopa bezrobocia ludności w wieku 15-64, wynosząca w 2004 roku 17,8% spadła w 2007 do 10,5%, a w 2015 przewidywany jest dalszy spadek do 7,5%, z czego 0,8 punktu w roku 2007 i 0,7 punktu w 2015 przypisywane jest wpływowi funduszy strukturalnych. Liczba nowoutworzonych miejsc pracy netto wynosząca w 2004 roku -0,8 tys. wzrosła w 2007 do 60,1 tys., z czego 6,5 tys. jest wynikiem wpływu funduszy strukturalnych17.

Zastępowanie środków JST. O ile w odniesieniu do gospodarki regionalnej analizowane projekty mają stosunkowo niewielką wartość, to w odniesieniu do budżetów jednostek samorządu terytorialnego środki te stanowią ok. 13%. Wiele inwestycji infrastrukturalnych nie zostałoby zrealizowanych ze względu na ograniczony budżet beneficjentów, lub też ich realizacja przesunęłaby się na kolejne lata. 12,5% beneficjentów przyznało, że projekt byłby realizowany, gdyby finansowanie ze środków strukturalnych nie zostało przyznane (przy czym w działaniu 1.2 było to 60%, a w działaniach 3.5.1 i 3.5.2 odpowiednio 57 i 83%). Oznacza to, że środki z funduszy

17 Kaczor T. , Socha R., Badanie wpływu Narodowego Planu Rozwoju 2004-2006 oraz Narodowych Strategicznych

Ram Odniesienia 2007-2013 na wybrane wskaźniki dokumentów strategicznych, materiał niepublikowany.

112

strukturalnych wyparły wydatki krajowe, szczególnie na poziomie lokalnym, zamiast się do nich dołożyć.

Czas przeprowadzania ewaluacji . Wyniki prowadzonego badania nie odzwierciedlają całości efektów bezpośrednich interwencji ZPORR lecz efekty bezpośrednie projektów zakończonych w tym okresie. Zależność między wskaźnikami produktu a rezultatu jest zaburzona ze względu na niepełną sprawozdawczość.

Przeprowadzona analiza wpływu projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach ZPORR na rozwój gospodarczy województwa małopolskiego pozwala sformułować szereg wniosków. Wnioski te uwzględniają, zgodnie z założeniami metodologicznymi, zarówno informacje pozyskane z różnorodnych spotkań, ankiet i wywiadów, jak również wyniki analiz statystycznych i odnoszą się do czterech podstawowych kryteriów ewaluacji rozpatrywanych pod kątem rozwoju gospodarczego Małopolski (tabela 44Błąd! Nie mo żna odnale źć źródła odwołania. ).

Tabela 44. Wnioski i rekomendacje - synteza

Źródła informacji Trafność Skuteczność Trwałość Użyteczność

Sprawozdania * * * * * ** **

Beneficjenci badania * * * * * *** **

Analizy statystyczne * * * brak oceny brak oceny

Eksperci * * * * * ** **

Problemy i rekomendacje

Główne problemy • problem krótkiej kołdry

• złożoność systemu społeczno-gospodarczego

• brak wyczerpujących danych o działaniach komplementarnych

• różnorodność kryteriów oceny realizacji projektu

• termin przeprowadzenia ewaluacji

• skuteczność uzależniona od wielkości jednostki administracyjnej

• zbyt krótki okres od zakończenia projektów, aby dokonać oceny według tego kryterium

• zbyt krótki czas od zakończenia projektu

• specyfika niektórych projektów

Rekomendacje • przejrzysta polityka wyboru kierunków rozwojowych

• klarowna deklaracja oczekiwanych związków między realizacją określonych działań, a konkurencyjnością o inwestorów, mieszkańców i turystów

• rozwój systemu integrującego wiedzę o stosowanych instrumentach rozwoju na terenie regionu

• ewaluacja ex-post najwcześniej 3 lata od momentu zakończenia realizacji projektów

• rozbudowa systemu aplikowania o środki o zestawy wskaźników odnoszących się do liczby ludności żyjącej na danym terenie

• uwzględnianie w założeniach programowych różnorodności problemów dużych miast i małych gmin

• przeprowadzenie oceny po upływie 3-5 lat od zakończenia projektów

• ewaluacja zakrojona na szerszą skalę, niż wynikałoby z treści projektów

• szerokie grono ekspertów oceniających użyteczność projektów „złożonych”

• promowanie projektów interdyscyplinarnych, które zaspokajają potrzeby mieszkańców nie tylko w jednej dziedzinie, ale odnoszą się do wielu obszarów życia

*** jednoznacznie pozytywnie, ** niemal jednoznaczne pozytywnie, * raczej pozytywnie z wieloma wątpliwościami, (-) raczej

negatywnie z wieloma wątpliwościami, (- -) niemal jednoznacznie negatywnie, (- - -) jednoznacznie negatywnie.

Trafno ść – oceny, problemy i rekomendacje


113

Według przeprowadzonych analiz dokumentów i wywiadów można stwierdzić, że program okazał się bardzo trafnie sformułowany, skoro nie wszystkie złożone projekty otrzymały dofinansowanie z powodu wyczerpania się środków. Należy jednak wziąć pod uwagę kwestię ogólnych problemów polskich regionów, omówioną poniżej.

Z analiz statystycznych wynika, że Małopolska jest ogólnie mało atrakcyjna dla inwestorów zagranicznych, czego nie można powiedzieć o atrakcyjności turystycznej i atrakcyjności zamieszkania. Relatywnie dobra sytuacja w zakresie potencjału ludnościowego oraz napływu turystów paradoksalnie jeszcze bardziej wymaga od polityki rozwoju koncentracji na tych zagadnieniach, ze względu na ich dynamikę. Odpowiedzi na pytania:

• czy inwestorzy zagraniczni poszukujący miejsc lokalizacji uzyskują w pełni przygotowane tereny inwestycyjne?

• czy zadawalający jest poziom wyposażenia infrastrukturalnego miast i gmin z punktu widzenia wzrostu liczby mieszkańców?

• czy stan infrastruktury technicznej w pełni umożliwia rozwój możliwie zróżnicowanych form turystyki we wszystkich atrakcyjnych miejscach Małopolski?

prowadzą do wniosku, że projekty infrastrukturalne są istotnym czynnikiem mogącym pobudzić nie tylko rozwój poszczególnych gmin, ale ich efekty będą również widoczne w skali makroregionalnej. Jedynym zastrzeżeniem do oceny trafności programu z punktu widzenia analiz statystycznych jest fakt braku odpowiednich danych statystycznych pozwalających wyciągać daleko idące wnioski na temat relacji między inwestycjami infrastrukturalnymi a np. zróżnicowaniem lokalnej gospodarki.

Poziom rozwoju społeczno-gospodarczego Polski pozwala sformułować tezę, że środki pomocowe potrzebne są niemal na wszystko, od najprostszej infrastruktury technicznej po najbardziej zaawansowane technologicznie systemy zabezpieczeń przeciwpowodziowych, od zwykłych komputerów w szkołach podstawowych do nowoczesnej aparatury laboratoryjnej w centrach badawczo-rozwojowych, od prostego kredytu obrotowego po środki na nowoczesny park maszynowy itp.

Jednocześnie polskie regiony są bardzo dobrze wyposażone w dokumenty strategiczne, które pozwoliły już wielokrotnie rozpoznawać najbardziej doskwierające problemy. Można zatem z bardzo dużym prawdopodobieństwem stwierdzić, że praktycznie niemożliwe byłoby opracowanie założeń programu, który byłby oderwany od rzeczywistości i nie trafiałby w potrzeby województwa.

Analiza SWOT zawarta w strategii rozwoju Małopolski wśród licznych słabości regionu wymienia:

• braki w infrastrukturze komunalnej, komunikacyjnej i ochrony środowiska;

• nadmierne dysproporcje w rozwoju cywilizacyjnym wewnątrz regionu;

a wśród zagrożeń znajdują się:

• relatywne pogorszenie dostępności transportowej Małopolski;

• odpływ wykwalifikowanych specjalistów;

• wolne tempo przemian na obszarach wiejskich.

Wymienione tu elementy korespondują bezpośrednio z założeniami rozwoju infrastruktury technicznej. Jednak błędem byłoby traktowanie realizacji ZPORR tylko z punktu widzenia

114

możliwości eliminacji tych słabości i zagrożeń. Szersze spojrzenie na problemy infrastrukturalne regionu uwidacznia, że infrastruktura jest podstawą (warunkiem koniecznym) dla skutecznego konkurowania o mieszkańców, turystów i inwestorów.

Zatem wąskie rozpatrywanie związków między realizacją projektów infrastrukturalnych a rozwojem gospodarczym jest nie tylko znacznym uproszczeniem postrzegania systemu, ale również znacząco ogranicza możliwości interpretacyjne. Przecież infrastruktura drogowa pomoże nie tylko konkurować dostępnością komunikacyjną z innymi regionami, ale również będzie rzutowała na zachowania mieszkańców na rynku pracy, zachowania przedsiębiorców, w tym inwestorów zagranicznych, których wciąż jest mało na terenie Małopolski.

W obliczu powyższych uwag na znaczeniu zyskuje system monitorowania realizacji polityki rozwoju w województwie (ale dotyczy to prawdopodobnie wszystkich polskich regionów, szczególnie w obliczu problemów z realizacją monitoringu strategii rozwoju), uwzględniający nie tylko środki zagraniczne, którym poświęca się główną uwagę, ale również różnorodne instrumenty krajowe.

Skuteczno ść – oceny, problemy i rekomendacje

Ocena skuteczności programu na poziomie analizowanych dokumentów jest utrudniona ze względu na swobodę, jaką dopuszczano w formułowaniu wskaźników realizacji projektów. Jednak zauważalna jest tendencja, że beneficjenci dążyli do tego, by w sprawozdaniach było jak najmniej odstępstw od zakładanych rezultatów.

W ocenie beneficjentów program jawi się jako skuteczny, ale głównie w kontekście zaspakajania potrzeb lokalnych społeczności. Warto podkreślić, że w mniejszym stopniu beneficjenci pozytywnie oceniają wpływ programu na rozwój lokalny. Zastanawiające są również duże odsetki osób niezdecydowanych jak ocenić program z punktu widzenia spójności terytorialnej, społecznej i gospodarczej regionu.

Porównanie ocen wpływu projektów na wzrost konkurencyjności regionu z różnych działań pozwala sformułować tezę, że to właśnie różnorodność działań spowodowała, iż w opinii beneficjentów program okazał się skuteczny w wielu aspektach konkurencyjności. Najwięcej bezpośrednich efektów realizacji programu widocznych jest w zakresie poprawy infrastruktury technicznej, ale – co bardzo istotne – również w zakresie poprawy wykształcenia mieszkańców oraz w zakresie tworzenia i absorpcji innowacji. Także często wskazywany był bezpośredni wpływ projektów na wzrost atrakcyjności inwestycyjnej i atrakcyjności jako miejsca zamieszkania. Podnoszenie mobilności zawodowej i przestrzennej wzrost atrakcyjności zamieszkania oraz poprawa infrastruktury technicznej to elementy konkurencyjności najczęściej kojarzone w sposób bezpośredni lub pośredni z realizowanymi projektami.

Analizy statystyczne dokonane na poziomie regionu i gmin nie pozwalają w sposób jednoznaczny ocenić relacji między zrealizowanymi programami a wskaźnikami rozwoju społeczno-gospodarczego i innymi zmiennymi charakteryzującymi rozwój gmin i całego regionu. Podstawowym powodem jest brak odpowiednich danych (za lata 2007 i 2008), ale przede wszystkim w ocenie skuteczności programu musi być wzięta pod uwagę specyfika poszczególnych jednostek administracyjnych. Wprawdzie liczba zrealizowanych w Krakowie projektów znacznie przewyższa inne gminy, to jednak w tych gminach efekty stosowania określonych instrumentów są relatywnie najbardziej widoczne. Szczególnie dotyczy to gmin wiejskich. Nie bez znaczenia w ocenie stopnia rozwoju gospodarczego i konkurencyjności są również zjawiska zachodzące wśród konkurentów. Może bowiem dojść do sytuacji, w której Małopolska w wartościach


115

bezwzględnych oraz w odczuciu beneficjentów wykonała postęp w zakresie konkurencyjności, lecz straciła dystans względem szybciej rozwijających się regionów.

Do najważniejszych problemów związanych z oceną skuteczności programu można zaliczyć zagadnienia związane z:

• różnorodnością prowadzonych projektów, kryteriów oceny,

• brakiem odpowiednich danych statystycznych (termin przeprowadzenia ewaluacji),

• realizacją projektów w bardzo odmiennych gminach - inwestycje odbywały się zarówno w Krakowie, jak i w małych gminach.

Ten ostatni problem wymaga krótkiego komentarza, ponieważ dotyka kwestii: czy instrumenty rozwoju powinny być koncentrowane w lokomotywach wzrostu w celu osiągnięcia jak największej liczby efektów mnożnikowych, czy też powinny być rozłożone równomiernie w całym regionie? Każde z tych podejść ma swoje uzasadnienie, ale przyjmowanie rozwiązań skrajnych ma również wiele minusów. Rozkład projektów, w którym dominuje Kraków, widoczne są subregionalne bieguny wzrostu oraz mamy wśród udziałowców wiele małych gmin, jest – w naszej ocenie – próbą szukania złotego środka. To, co widoczne jest w ułomnych statystykach, to wzrost niektórych wskaźników pośrednich rozwoju na poziomie gmin wiejskich. Nie musi to świadczyć o tym, że projekt miał tylko i wyłącznie efekty lokalne. Takim przykładem może być udrożnienie przejazdu drogowego, którego efekty widoczne będą w skali ponad lokalnej. Znaczenie takiego drobnego projektu w konkretnej gminie może być jeszcze większe z punktu widzenia spójności terytorialnej regionu. Wskaźniki mówiące o aktywności turystycznej wyraźnie pokazują, że wzrost konkurencyjności turystycznej nastąpił głównie w gminach wiejskich i to nie dzięki projektom stricte turystycznym, a dzięki projektom drogowym.

Na bazie obecnych doświadczeń na pewno należy rozważyć przeprowadzenie dodatkowych analiz statystycznych uwzględniających sytuację w gminach otrzymujących wsparcie ze ZPORR pod koniec 2009 r., gdy będziemy dysponowali pełnymi danymi za lata 2004-2008. Pozwoli to znacznie precyzyjniej ocenić skuteczność stosowanych instrumentów.

Ważnym zagadnieniem jest rozwój dyskusji na temat wskaźników uwzględniających różnice w potencjale ludnościowym oraz zagadnienia związane z odmiennością potrzeb różnych jednostek administracyjnych. Punktu widzenia polityki rozwoju regionu potrzebne jest wyselekcjonowanie takich problemów poszczególnych gmin, które negatywnie oddziaływają na większy obszar i w pierwszej kolejności eliminowanie właśnie tych barier rozwoju.

Trwało ść – oceny, problemy i rekomendacje

Specyfika projektów infrastrukturalnych pozwala ogólnie ocenić trwałość na bardzo wysokim poziomie (dotyczy to zarówno remontów, budowy dróg, infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, czy budowy i remontów powierzchni kubaturowych). Trwałość rozwiązań podkreślana jest również przez beneficjentów. Pewne wątpliwości budzą jednak poszczególne projekty, rozumiane szerzej, niż zrealizowana infrastruktura. Przykładem może być doprowadzenie infrastruktury technicznej do terenów inwestycyjnych. Może się okazać, że pomimo przygotowania infrastrukturalnego, w ciągu kilku lat nie pojawi się na danym terenie żaden inwestor. Będzie to oznaczało, że pomimo realizacji projektu, generuje on w określonym czasie koszty, lecz właściwy cel jego realizacji jeszcze nie został osiągnięty.

116

Problemy z oceną trwałości projektów infrastrukturalnych sprowadzają się do trafności opinii na ile zastosowane rozwiązania technologiczne i techniczne gwarantują użyteczność określonej infrastruktury w przyjętym czasie.

Najważniejsze wnioski w odniesieniu do systemu wska źników monitoringu

Niezbędne są szczegółowe instrukcje w odniesieniu nie tylko do sposobu pomiaru, ale również odnośnie sposobu obliczania relacji pomiędzy wskaźnikami monitoringu obliczonymi na poszczególnych etapach realizacji projektu.

W odniesieniu do systemu monitoringu warto wspomnieć o zmianie wymagań dotyczących sprawozdań w trakcie realizacji programu, co powodowało opóźnienia w ich oddawaniu przez beneficjentów oraz wprowadzało niejasności. Ponadto, wymagania dotyczące sprawozdań często nie odpowiadały realnej sytuacji beneficjentów w związku z aktualnym stanem realizacji projektu, co powodowało bagatelizowanie rangi sprawozdań. Pożądany byłby sprawniejszy system ciągłego monitorowania projektów w okresie między sprawozdaniami. Przekazywanie raportów z realizacji projektów do Urzędu Wojewódzkiego w formie elektronicznej z pewnością usprawniłoby pracownikom Urzędu pracę, ułatwiało dokonywanie porównań i postępów w realizacji projektów.

Pozytywne oddziaływanie programu dotyczy również innych aspektów. Należą do nich wspomniane poniżej zagadnienia.

� Realizacja ZPORR przyczyniła się do poprawy przepływu informacji między beneficjentami a jednostkami samorządu terytorialnego i urzędami.

� Zaangażowanie w realizację Programu szczebla regionalnego umożliwiło zdobycie cennych doświadczeń w kontekście perspektywy finansowej 2007-2013.

� Dotychczasowi beneficjenci (jak i wnioskodawcy, których wnioski nie zostały rozpatrzone pozytywnie) zyskali wiedzę i umiejętności pozwalające na identyfikację możliwości uzyskania środków oraz ułatwiające ich pozyskanie i lepsze wykorzystanie w przyszłości (wcześniejsze doświadczenia w ramach Phare nie miały takiego znaczenia i zasięgu jak w przypadku ZPORR), np. przy dofinansowaniach z MRPO na lata 2007-2013.

� Zanotowano ogólnie bardzo pozytywny odbiór społeczny programu oraz inwestycji w ramach niego realizowanych, które charakteryzuje wysoka użyteczność społeczna oraz estetyka, wyróżniająca je w krajobrazie lokalnym.


117

13. Załączniki

13.1. Mapa zrealizowanych inwestycji w województwie małopolskim

118

13.2. Zestawienia i analiza danych z kwestionariusz y

Sposób przeprowadzenia bada ń W ramach projektu przeprowadzono trzy badania sondażowe wśród: beneficjentów projektów, instytucji otoczenia biznesu oraz przedstawicieli rad gmin, w których realizowano projekty. Badania przeprowadzono w oparciu o ustrukturyzowany kwestionariusz, składający się z dwóch zasadniczych części: pytań ogólnych, dotyczących wszystkich projektów i pytań dostosowanych do charakteru konkretnych działań. W zależności od charakteru projektu oraz specyfiki respondenta, wybierano relewantne pytania. Poniżej przedstawiono wzór kwestionariusza.

PYTANIA OGÓLNE

Nazwa beneficjenta

Działanie ZPORR

Tytuł projektu

Cel projektu

Czy udało się osiągnąć cele projektu?

1 Całkowicie 3 Nie udało się

2 Częściowo 4 Trudno powiedzieć

Jeśli nie, to dlaczego?

Czy udało się osiągnąć zakładane wartości wskaźników produktu?

1 Tak 2 Nie

Dlaczego?

Czy Państwa projekt byłyby realizowany, gdyby nie otrzymał dofinansowania ze ZPORR?

1 Tak 2 Nie

Kontekst lokalny

W jakim stopniu projekt przyczynił się do rozwoju lokalnego?

1 Przyczynił się w znacznym stopniu 3 Nie przyczynił się

2 Przyczynił się w niewielkim stopniu 4 Trudno powiedzieć


119

Czy projekt zaspokoił potrzeby społeczności lokalnej w dziedzinie w jakiej projekt był realizowany?

1 W znacznym stopniu 3 Nie

2 W niewielkim stopniu 4 Trudno powiedzieć

Czy dzięki realizacji projektu powstały jakieś inne nowe inwestycje? (niekoniecznie tego samego typu)

1 Tak 2 Nie

Proszę

podać

przykład

Czy dzięki projektowi stworzono nowe miejsca pracy?

1 Tak 2 Nie

Ile?

Czy dzięki projektowi zwiększyła się mobilność mieszkańców?

1 W znacznym stopniu 3 Nie


Kontekst regionalny

Czy Państwa zdaniem w wyniku realizacji projektu wzrosła spójność gospodarcza regionu?

(mierzona za pomocą PKB per capita)

1 W znacznym stopniu 3 Nie wzrosła


Czy Państwa zdaniem w wyniku realizacji projektu wzrosła spójność terytorialna regionu?

(mierzona czasem przejazdu do danego obszaru komunikacją lotniczą, drogową i kolejową)



Czy Państwa zdaniem w wyniku realizacji projektu wzrosła spójność społeczna regionu?

(mierzona stopą bezrobocia)



120

Czy realizacja projektu przyczyniła się do wzrostu konkurencyjności województwa małopolskiego w zakresie:

(Przy ocenie wpływu proszę podać stopień oddziaływania od 0 do 5, gdzie 0 oznacza brak wpływu, 5 - wpływ bardzo

duży)

Bezpośrednio

(od 0 do 5)

Pośrednio

(od 0 do 5) Brak związku

Trudno

powiedzieć

1 Podniesienia mobilności zawodowej

i przestrzennej mieszkańców

2 Poprawy wydajności pracy

3 Tworzenia i absorpcji innowacji

4 Poprawy wykształcenia

mieszkańców

5 Podniesienia dochodów ludności

6 Wzrostu atrakcyjności turystycznej

7 Poprawy jakości infrastruktury

technicznej

8 Wzrostu sprawności

administracyjnej

9 Wzrostu atrakcyjności regionu jako

miejsca zamieszkania

10 Wzrostu atrakcyjności regionu dla

nowych inwestycji

PYTANIA DOTYCZĄCE POSZCZEGÓLNYCH DZIAŁAŃ

1.1 Modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transportowego

Czy w wyniku realizacji projektu:


duży)

Bezpośrednio

(od 0 do 5)

Pośrednio

(od 0 do 5)

Brak

związku

Trudno

powiedzieć

1 Poprawił się dostęp do terenów inwestycyjnych

2 Powstały nowe połączenia pomiędzy

miejscowościami

3 Poprawił się dostęp do dróg krajowych i

międzynarodowych

4 Powstała sieć połączeń regionalnych

(subregionalnych)


121

5 Zostały zmodernizowane istniejące połączenia

między ośrodkami regionalnymi

6 Poprawiło się bezpieczeństwo infrastruktury

drogowej

7 Zmniejszyła się ilość zanieczyszczeń

emitowanych do atmosfery

1.2 Infrastruktura ochrony środowiska

Czy projekt przyczynił się do:


duży)

Bezpośrednio

(od 0 do 5)

Pośrednio

(od 0 do 5)

Brak

związku

Trudno

powiedzieć

1 Poprawy stanu środowiska

2 Zachowania zasobów naturalnych

3 Zwiększenia wykorzystania energii ze źródeł

odnawialnych

4 Poprawy zarządzania środowiskiem

1.3 Regionalna infrastruktura społeczna

1.3.1 Regionalna infrastruktura edukacyjna

Czy w wyniku realizacji projektu nastąpiło:


duży)

Bezpośrednio

(od 0 do 5)

Pośrednio

(od 0 do

Brak

związku

Trudno

powiedzieć

1 Wzmocnienie roli szkół wyższych w

stymulowaniu rozwoju gospodarczego regionu

2 Poprawa infrastruktury badawczo-edukacyjnej

dla szkół wyższych lub ośrodków badawczych

3 Poprawa dostępu do szkół wyższych

4 Poprawa wykształcenia mieszkańców

5 Poprawa jakości kształcenia

122

6 Zmniejszenie regionalnych dysproporcji w

dostępie do infrastruktury edukacyjnej

7 Wzrost atrakcyjności regionu jako miejsca

zamieszkania

1.3.2 Regionalna infrastruktura ochrony zdrowia

Czy projekt wywarł wpływ na:


duży)

Bezpośrednio

(od 0 do 5)

Pośrednio

(od 0 do

Brak

związku

Trudno

powiedzieć

1

Poprawę jakości usług medycznych

świadczonych przez wysokospecjalistyczne

ZOZ

2 Zmniejszenie dysproporcji w infrastrukturze

zdrowotnej w regionie

3 Poprawę dostępności ratownictwa

medycznego

4 Poprawę jakości systemu ratownictwa

medycznego

5 Wzrostu atrakcyjności regionu jako miejsca

zamieszkania

1.4. Rozwój turystyki i kultury



duży)

Bezpośrednio

(od 0 do 5)

Pośrednio

(od 0 do

Brak

związku

Trudno

powiedzieć

1 Zwiększenie roli turystyki w regionie

2 Zwiększenie roli kultury i dziedzictwa

kulturowego w regionie

3 Poprawę dostępności do atrakcji turystycznych

np. obiektów kultury i turystyki

4 Wydłużenie sezonu turystycznego

5 Zwiększenie liczby turystów w regionie

1.5. Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego



123


duży)

Bezpośrednio

(od 0 do 5)

Pośrednio

(od 0 do

Brak

związku

Trudno

powiedzieć

1 Wzmocnienie roli szkół wyższych w stymulowaniu

rozwoju gospodarczego regionu

2 Upowszechnienie dostępu do Internetu

3 Wyrównanie dysproporcji w regionie w zakresie

dostępu do Internetu

4 Liczbę e-usług publicznych (dostępnych on-line)

5 Liczbę zbudowanych Publicznych Punktów

Dostępu do Internetu

6 Liczbę przedsiębiorstw wykorzystujących Internet

do kontaktu z administracją publiczną

7 Udział gospodarstw domowych wykorzystujących

technologie ICT

8 Obniżenie kosztów dostępu do Internetu

1.6. Rozwój transportu publicznego w aglomeracjach



duży)

Bezpośrednio

(od 0 do 5)

Pośrednio

(od 0 do

Brak

związku

Trudno

powiedzieć

1 Poprawę jakości funkcjonowania systemu

transportu publicznego

2 Poprawę bezpieczeństwa ruchu

3 Zwiększenie atrakcyjności regionu jako miejsca

dla inwestycji zagranicznych

4 Wzrostu atrakcyjności regionu jako miejsca

zamieszkania

5 Zmniejszenia negatywnego oddziaływania

transportu publicznego na środowisko naturalne

3.1. Obszary wiejskie


124


duży)

Bezpośrednio

(od 0 do 5)

Pośrednio

(od 0 do

Brak

związku

Trudno

powiedzieć

1 Rozwijanie nowych form aktywności

gospodarczej na obszarach wiejskich

2 Poprawę jakości życia mieszańców na

obszarach wiejskich

3 Wzrost mobilności zawodowej mieszkańców wsi i

małych miast

4 Tworzenie nowych miejsc pracy poza rolnictwem

na obszarach wiejskich i w małych miastach

3.2. Obszary podlegające restrukturyzacji



duży)

Bezpośrednio

(od 0 do 5)

Pośrednio

(od 0 do

Brak

związku

Trudno

powiedzieć

1 Przeciwdziałanie marginalizacji społecznej i

ekonomicznej obszaru restrukturyzowanego


zamieszkania

3 Zwiększenie atrakcyjności terenów inwestycyjnych

4 Procesy rozwoju lokalnego

3.3. Zdegradowane obszary miejskie, poprzemysłowe i powojskowe


Bezpośrednio

(od 0 do 5)

Pośrednio

(od 0 do

Brak

związku

Trudno

powiedzieć

1 Rozwijanie nowych form aktywności gospodarczej

na restrukturyzowanym obszarze

2 Zmianę dotychczasowych funkcji terenów, na

których realizowano projekt

3 Zwiększenie potencjału turystycznego i

kulturalnego


zamieszkania

5 Zwiększenie atrakcyjności terenów inwestycyjnych


125

6 Procesy rozwoju lokalnego

3.5. Lokalna infrastruktura społeczna

3.5.1 Lokalna infrastruktura edukacyjna



duży)

Bezpośrednio

(od 0 do 5)

Pośrednio

(od 0 do

Brak

związku

Trudno

powiedzieć

1 Poprawę szans w dostępie do edukacji dla

uczniów z obszarów wiejskich

2 Poprawę dostępu społeczności lokalnych do

podstawowej infrastruktury sportowej

3 Poprawę jakości kształcenia

4 Zmniejszenie regionalnych dysproporcji w

dostępie do infrastruktury edukacyjnej

3.5.2 Lokalna infrastruktura ochrony zdrowia



duży)

Bezpośrednio

(od 0 do 5)

Pośrednio

(od 0 do

Brak

związku

Trudno

powiedzieć

1

Podniesienie standardu usług medycznych

świadczonych przez lokalne ośrodki zdrowia na

podstawowym poziomie

2 Zapewnienie dostępu do wysokiej jakości

podstawowej opieki medycznej dla społeczności

lokalnej

3 Poprawę jakości wyposażenia i stanu budynków

ośrodków zdrowia

4 Dostępność dla mieszkańców infrastruktury

ochrony zdrowia


zamieszkania

126

Badanie beneficjentów Badanie przeprowadzono na próbie 90 beneficjentów projektów ZPORR. Beneficjentów badano w podziale na działania18. Z każdego działania przebadano połowę beneficjentów. W badaniu wzięły udział poniższe instytucje:

Działanie Instytucja

1.1 Starostwo Powiatowe w Nowym Sączu

1.1 Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego

1.1 Starostwo Powiatowe w Nowym Targu

1.1 Starostwo Powiatowe w Tarnowie










1.1 Urząd Gminy Miasta Krakowa

1.1 Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne S.A.

1.2 Związek Gmin Jeziora Rożnowskiego

1.2 Urząd Miasta Krzeszowice


1.2 Urząd Gminy i Miasta Miechów

1.2 "TESKO" Tatrzańska Komunalna Grupa Kapitałowa Sp. Z o.o.

1.3.1 Akademia Rolnicza w Krakowie

1.3.1 Politechnika Krakowska

1.3.1 Uniwersytet Jagielloński

1.3.2 Szpital Uniwersytecki w Krakowie

1.3.2 ZPS SP ZOZ Tarnów

1.3.2 Szpital Uniwersytecki w Krakowie

1.3.2 Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe

1.3.2 KSS im. Jana Pawła II

1.4 Urząd Gminy Miasta Oświęcim

1.4 Opera Krakowska

1.4 Urząd Miasta i Gminy w Starym Sączu

1.4 Urząd Miasta i Gminy Niepołomice

1.4 Kongregacja Eremitów Kamedułów Góry Koronnej

18 W przypadku działań 1.3 i 3.5 zdecydowano się na rozbicie na poddziałania ze względu na bardzo różny charakter projektów.


127


1.5 KSS im. Jana Pawła II


1.5 Starostwo Powiatowe w Krakowie

1.5 Urząd Miasta Tarnowa


1.6 Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne S.A.

3.1 Urząd Miasta Maków Podhalański

3.1 Urząd Miasta Zakliczyn

3.1 Urząd Gminy Charsznica

3.1 Urząd Gminy Czernichów

3.1 Urząd Gminy Limanowa

3.1 Urząd Gminy Dobra

3.1 Urząd Gminy Kęty

3.1 Urząd Gminy Skała

3.1 Urząd Gminy Lipinki

3.1 Urząd Miasta Kalwaria Zebrzydowska

3.1 Urząd Gminy Biecz

3.1 Urząd Gminy Gródek nad Dunajcem

3.1 Starostwo Powiatowe w Tarnowie

3.1 Urząd Gminy Olesno

3.1 Starostwo Powiatowe w Miechowie

3.1 Urząd Gminy Łapanów

3.1 Urząd Gminy Uście Gorlickie

3.1 Urząd Gminy Szczurowa

3.1 Urząd Gminy Szczucin

3.1 Urząd Gminy Siepraw

3.1 Urząd Gminy Zielonki

3.1 Urząd Gminy Uście Gorlickie

3.1 Urząd Miejski w Wojniczu

3.1 Starostwo Powiatowe w Myślenicach

3.2 Urząd Gminy i Miasta Dobczyce

3.2 Urząd Gminy Miejskiej Trzebinia


3.2 Urząd Gminy Ciężkowice

3.2 Urząd Miejski Czchów

3.2 Urząd Gminy Gorlice

3.2 Urząd Miejski Zakliczyn


3.2 Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o w Andrychowie

3.2 Urząd Gminy Łapanów

128


3.3 Wspólnota Mieszkaniowa Nieruchomości przy ul. Rynek 22

3.3 Urząd Miasta Trzebinia

3.3 Urząd Miasta Wolbrom

3.3 Urząd Miasta Libiąż

3.5.1 Urząd Gminy Kocmyrzów-Luborzyca

3.5.1 Starostwo Powiatowe w Nowym Targu

3.5.1 Urząd Gminy Ciężkowice

3.5.1 Koło PSOUU w Wolbromiu

3.5.1 Urząd Gminy Rzepiennik Strzyżewski

3.5.1 Urząd Miasta i Gminy Stary Sącz

3.5.1 Urząd Gminy Łącko

3.5.2 Urząd Gminy Szczucin

3.5.2 Urząd Gminy Wieprz

3.5.2 Urząd Gminy Radgoszcz

3.5.2 Urząd Miasta i Gminy Żabno

3.5.2 Szpital Zakonu Bonifratrów św. Jana Grandego

3.5.2 Urząd Gminy Dobra

Źródło: opracowanie własne.

Wyniki badania

Przedstawione poniżej tabele i wykresy przedstawiają opinie beneficjentów na temat wpływu zrealizowanych projektów infrastrukturalnych. Prezentowane dane obejmują odpowiedzi beneficjentów z wszystkich działań. Tabela 45. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – czy udało si ę osi ągnąć cele projektu?

Czy udało si ę osiągnąć cele projektu?

Całkowicie 87,8%

Częściowo 12,2% Nie udało się 0,0%

Trudno powiedzieć 0,0%



129

Wykres 14. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – czy udało si ę osi ągnąć cele projektu?

Całkowicie88%

Częściowo12%


Tabela 46. Wyniki badania ankietowego beneficjentów .

Tak Nie Brak danych

1. Czy udało się osiągnąć zakładane wartości wskaźników produktu? 96,70% 3,30% 0,00% 2. Czy Państwa projekt byłby realizowany, gdyby nie otrzymał dofinansowania ze ZPORR? 33,30% 53,30% 13,30% 3. Czy dzięki realizacji projektu powstały jakieś

inne nowe inwestycje? 40,00% 45,60% 14,40%

4. Czy dzięki projektowi stworzono nowe miejsca pracy? 41,10% 50,00% 8,90%


130

Wykres 15. Wyniki badania ankietowego beneficjentów .

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Pyt.1 Pyt.2 Pyt.3 Pyt.4

Nie

Tak

Brak danych



W znacznym stopniu

W niewielkim stopniu Nie

Trudno powiedzie ć Brak danych

5. Wpływ projektów na rozwój lokalny. 55,60% 22,20% 0,00% 21,10% 1,10%

6. Wpływ projektów na zaspokojenie potrzeb

społeczności lokalnej w dziedzinie, w jakiej projekt był realizowany. 88,90% 4,40% 0,00% 6,70% 0,00%

7. Wpływ projektów na zwiększenie mobilności mieszkańców. 31,10% 18,90% 13,30% 36,70% 0,00% 8. Wpływ projektów na wzrost

spójności gospodarczej regionu. 4,40% 14,40% 10,00% 61,10% 10,00% 9. Wpływ projektów na wzrost

spójności terytorialnej regionu. 20,00% 12,20% 40,00% 27,80% 0,00%

10. Wpływ projektów na wzrost spójności społeczną regionu. 0,00% 23,30% 22,20% 53,30% 1,10%



131

Wykres 16. Wyniki badania ankietowego beneficjentów .

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Pyt.5 Pyt.6 Pyt.7 Pyt.8 Pyt.9 Pyt.10

Trudno powiedzieć

Nie

W niewielkim stopniu

W znacznym stopniu

Brak danych


132


Wpływ realizacji projektów na wzrost konkurencyjno ści województwa małopolskiego w zakresie: B

ezpośr

edni

(1)

Bez

pośr

edni

(2)

Bez

pośr

edni

(3)

Bez

pośr

edni

(4)

Bez

pośr

edni

(5)

Pośr

edni

(1)

Pośr

edni

(2)

Pośr

edni

(3)

Pośr

edni

(4)

Pośr

edni

(5)

Bra

k zw

iązk

u

Trud

no

pow

iedz

ieć

1. Podniesienia

mobilności zawodowej i przestrzennej mieszkańców. 1% 1% 1% 2% 0% 3% 17% 26% 4% 0% 24% 20%

2. Poprawy wydajności pracy. 0% 0% 3% 6% 3% 1% 12% 7% 2% 0% 38% 28%

3. Tworzenia i absorpcji

innowacji. 0% 0% 1% 11% 4% 0% 7% 7% 3% 1% 40% 26%

4. Poprawy wykształcenia

mieszkańców. 0% 1% 0% 4% 7% 0% 4% 6% 1% 0% 69% 8%

5. Podniesienia dochodów ludności. 1% 0% 3% 1% 0% 4% 10% 11% 2% 0% 44% 21%

6. Wzrostu atrakcyjności turystycznej. 0% 2% 9% 10% 13% 0% 13% 16% 13% 2% 16% 6% 7. Poprawy jakości

infrastruktury technicznej. 0% 3% 6% 17% 42% 0% 3% 4% 4% 1% 11% 8%

8. Wzrostu sprawności

administracyjnej. 0% 0% 2% 7% 3% 0% 6% 2% 7% 0% 61% 12%

9. Wzrostu atrakcyjności regionu jako miejsca

zamieszkania. 1% 2% 14% 17% 9% 0% 2% 23% 13% 4% 8% 6%

10. Wzrostu atrakcyjności regionu dla

nowych inwestycji. 0% 2% 11% 17% 3% 1% 10% 17% 12% 1% 14% 11%


Wpływ projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach ZPORR na rozwój gospodarczy województwa małopolskiego; Badanie beneficjentów – DZIAŁANIA

133

Przedstawione poniżej tabele i wykresy przedstawiają opinie beneficjentów na temat wpływu zrealizowanych projektów infrastrukturalnych. Dane prezentowane są w układzie według działań.

Tabela 49. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – czy udało si ę osi ągnąć cele projektu?

Działanie 1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Całkowicie 93,3% 80,0% 66,7% 100,0% 60,0% 80,0% 0% 100,0% 90,0% 50% 100,0% 83,3%

Częściowo 6,7% 20,0% 33,3% 0,0% 40,0% 20,0% 100% 0,0% 10,0% 50% 0,0% 16,7% Nie udało się 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%


Wykres 17. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – czy udało si ę osi ągnąć cele projektu?

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Częściowo

Całkowicie


134

Tabela 50. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – czy udało si ę osi ągnąć zakładane warto ści wska źników produktu?

Działanie 1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Tak 93,3% 80,0% 100,0% 100,0% 100,0% 0,0% 100% 100,0% 100,0% 100% 100,0% 100,0%

Nie 6,7% 20,0% 0,0% 0,0% 0,0% 40,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%


Wykres 18. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – czy udało si ę osi ągnąć zakładane warto ści wska źników produktu?

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Nie

Tak



135

Tabela 51. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – udział projektów, które byłyby realizowane nieza leżnie od dofinansowania ze ZPORR.

Działanie 1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Projekt byłby realizowany 0,0% 60,0% 33,3% 20,0% 40,0% 20,0% 0% 33,3% 40,0% 25% 57,1% 83,3%

Projekt nie byłby realizowany 33,3% 20,0% 66,7% 80,0% 40,0% 80,0% 100% 66,7% 60,0% 75% 42,9% 16,7%

Brak danych 66,7% 20,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%


Wykres 19. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – udział projektów, które byłyby realizowane nieza leżnie od dofinansowania ze ZPORR.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1.1

1.2

1.3.

11.

3.2

1.4

1.5

1.6

3.1

3.2

3.3

3.5.

13.

5.2

Projekt nie byłby realizowanybez dofinansowania ze ZPORR.

Projekt byłby realizowany bezdofinansowania ze ZPORR

Brak danych


136

Tabela 52. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ projektów na rozwój lokalny.

Działanie 1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Znaczny 40,0% 20,0% 100,0% 40,0% 60,0% 40,0% 100% 70,8% 40,0% 25% 85,7% 66,7% Niewielki 46,7% 0,0% 0,0% 20,0% 0,0% 0,0% 0% 16,7% 40,0% 50% 14,3% 16,7%

Brak wpływu 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% Trudno

powiedzieć 6,7% 80,0% 0,0% 40,0% 40,0% 60,0% 0% 12,5% 20,0% 25% 0,0% 16,7%

Brak danych 6,7% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%


Wykres 20. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ projektów na rozwój lokalny.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Trudno powiedzieć

Niewielki

Znaczny

Brak danych



137

Tabela 53. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ projektów na zaspokojenie potrzeb społeczn ości lokalnej w dziedzinie, w jakiej projekt był realizowany.

Działanie 1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Znaczny 73,3% 100,0% 33,3% 100,0% 80,0% 100,0% 100% 91,7% 90,0% 100% 100,0% 100,0%

Niewielki 6,7% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 8,3% 10,0% 0% 0,0% 0,0% Brak wpływu 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Trudno powiedzieć 20,0% 0,0% 66,7% 0,0% 20,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%


Wykres 21. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ projektów na zaspokojenie potrzeb społeczn ości lokalnej w dziedzinie, w jakiej projekt był realizowany.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Trudno powiedzieć

Niewielki

Znaczny


138

Tabela 54. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ projektów na powstanie nowych inwestycji.

Działanie 1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Znaczny wpływ 13,3% 40,0% 33,3% 60,0% 80,0% 20,0% 100% 37,5% 60,0% 50% 14,3% 66,7% Brak wpływu 20,0% 60,0% 33,3% 40,0% 20,0% 60,0% 0% 62,5% 30,0% 50% 85,7% 33,3%

Brak danych 66,7% 0,0% 33,3% 0,0% 0,0% 20,0% 0% 0,0% 10,0% 0% 0,0% 0,0%


Wykres 22. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ projektów na powstanie nowych inwestycji.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Brak wpływu

Znaczny wpływ

Brak danych



139

Tabela 55. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – czy dzi ęki projektowi stworzono nowe miejsca pracy?

Działanie 1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Tak 0,0% 40,0% 66,7% 40,0% 80,0% 80,0% 0% 45,8% 20,0% 50% 0,0% 33,3%

Nie 93,3% 40,0% 33,3% 60,0% 20,0% 20,0% 0% 45,8% 70,0% 25% 14,3% 50,0% Brak danych 6,7% 20,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100% 8,3% 10,0% 25% 85,7% 16,7%


Wykres 23. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – czy dzi ęki projektowi stworzono nowe miejsca pracy?

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Nie

Tak

Brak danych


140

Tabela 56. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ projektów na zwi ększenie mobilno ści mieszka ńców.

Działanie 1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Znaczny 80,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 100% 33,3% 30,0% 0% 14,3% 33,3%

Niewielki 6,7% 60,0% 0,0% 20,0% 20,0% 0,0% 0% 29,2% 20,0% 0% 14,3% 16,7% Brak wpływu 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 40,0% 40,0% 0% 12,5% 0,0% 25% 14,3% 33,3% Trudno powiedzieć 13,3% 40,0% 100,0% 60,0% 40,0% 40,0% 0% 25,0% 50,0% 75% 57,1% 16,7%


Wykres 24. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ projektów na zwi ększenie mobilno ści mieszka ńców.

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

1.1

1.2

1.3.1

1.3.2 1.

4

1.5

1.6

3.1

3.2

3.3

3.5.1

3.5.2

Trudno powiedzieć

Brak wpływu

Niewielki

Znaczny



141

Tabela 57. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ projektów na wzrost spójno ści gospodarczej regionu.

Działanie 1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Znaczny 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 8,3% 0,0% 25% 0,0% 16,7%

Niewielki 0,0% 20,0% 0,0% 0,0% 40,0% 0,0% 0% 29,2% 10,0% 25% 0,0% 16,7% Brak wpływu 0,0% 20,0% 0,0% 40,0% 20,0% 40,0% 0% 0,0% 20,0% 0% 14,3% 0,0% Trudno powiedzieć 46,7% 40,0% 100,0% 60,0% 40,0% 60,0% 100% 62,5% 70,0% 50% 85,7% 66,7%

Brak danych 53,3% 20,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%


Wykres 25. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ projektów na wzrost spójno ści gospodarczej regionu.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Trudno powiedzieć

Brak wpływu

Niewielki

Znaczny

Brak danych


142

Tabela 58. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ projektów na wzrost spójno ści terytorialnej regionu.

Działanie 1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Znaczny 53,3% 0,0% 0,0% 20,0% 0,0% 0,0% 100% 20,8% 20,0% 0% 0,0% 16,7% Niewielki 20,0% 0,0% 33,3% 0,0% 20,0% 0,0% 0,0% 20,8% 10,0% 0% 0,0% 0,0% Brak wpływu 0,0% 80,0% 33,3% 40,0% 60,0% 60,0% 0,0% 37,5% 60,0% 75% 14,3% 66,7%

Trudno powiedzieć 26,7% 20,0% 33,3% 40,0% 20,0% 40,0% 0,0% 20,8% 10,0% 25% 85,7% 16,7%


Wykres 26. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ projektów na wzrost spójno ści terytorialnej regionu.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Trudno powiedzieć

Brak wpływu

Niewielki

Znaczny



143

Tabela 59. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ projektów na wzrost spójno ści społecznej regionu.

Działanie 1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Znaczny 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Niewielki 0,0% 40,0% 33,3% 0,0% 20,0% 0,0% 0,0% 37,5% 10,0% 50% 57,1% 16,7%

Brak wpływu 33,3% 20,0% 0,0% 40,0% 40,0% 20,0% 0,0% 16,7% 30,0% 25% 0,0% 16,7% Trudno powiedzieć 66,7% 40,0% 66,7% 60,0% 40,0% 80,0% 0,0% 45,8% 60,0% 25% 42,9% 66,7%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania ankietowego. Wykres 27. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ projektów na wzrost spójno ści społecznej regionu.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Trudno powiedzieć

Brak wpływu

Niewielki

Brak danych


144

Tabela 60. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ realizacji projektów na wzrost konkurencyj ności województwa małopolskiego w zakresie podniesienia mobilno ści zawodowej i przestrzennej mieszka ńców.

Działanie 1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Bezpośredni (5) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Bezpośredni (4) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 100% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Bezpośredni (3) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 4,2% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Bezpośredni (2) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 25% 0,0% 0,0%

Bezpośredni (1) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 4,2% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Pośredni (5) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Pośredni (4) 6,7% 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0,0% 0% 8,3% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Pośredni (3) 40,0% 40,0% 66,7% 0,0% 20,0% 40,0% 0% 16,7% 30,0% 0% 28,6% 16,7%

Pośredni (2) 13,3% 20,0% 33,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 25,0% 0,0% 25% 28,6% 33,3%

Pośredni (1) 6,7% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 4,2% 10,0% 0% 0,0% 0,0% Brak związku 26,7% 40,0% 0,0% 80,0% 0,0% 40,0% 0% 16,7% 10,0% 50% 14,3% 33,3%




145

Tabela 61. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ realizacji projektów na wzrost konkurencyj ności województwa małopolskiego w zakresie poprawy wydajno ści pracy.

Działanie 1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Bezpośredni (5) 0,0% 0,0% 33,3% 0,0% 0,0% 20,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 14,3% 0,0%

Bezpośredni (4) 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0,0% 20,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 28,6% 16,7%

Bezpośredni (3) 6,7% 0,0% 0,0% 20,0% 20,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Bezpośredni (2) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Bezpośredni (1) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Pośredni (5) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Pośredni (4) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 16,7%

Pośredni (3) 0,0% 0,0% 33,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 4,2% 0,0% 25% 14,3% 33,3%

Pośredni (2) 0,0% 20,0% 0,0% 20,0% 0,0% 20,0% 0% 25,0% 0,0% 0% 14,3% 16,7%




146

Tabela 62. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ realizacji projektów na wzrost konkurencyj ności województwa małopolskiego w zakresie tworzenia i absorpcji innowacji

Działanie 1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Bezpośredni (5) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 40,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 28,6% 0,0%

Bezpośredni (4) 6,7% 0,0% 0,0% 60,0% 0,0% 60,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 28,6% 16,7%

Bezpośredni (3) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 4,2% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Bezpośredni (2) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Bezpośredni (1) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Pośredni (5) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Pośredni (4) 0,0% 0,0% 33,3% 0,0% 20,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 16,7%

Pośredni (3) 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 20,0% 0,0% 100% 4,2% 10,0% 0% 0,0% 16,7%

Pośredni (2) 0,0% 20,0% 33,3% 20,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 20,0% 0% 14,3% 0,0%





147

Tabela 63. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ realizacji projektów na wzrost konkurencyj ności województwa małopolskiego w zakresie poprawy wykształcenia mieszka ńców

Działanie 1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Bezpośredni (5) 0,0% 0,0% 66,7% 0,0% 0,0% 20,0% 0% 0,0% 0,0% 25% 28,6% 0,0%

Bezpośredni (4) 6,7% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 28,6% 0,0%

Bezpośredni (3) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Bezpośredni (2) 0,0% 0,0% 33,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Bezpośredni (1) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Pośredni (5) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Pośredni (4) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 14,3% 0,0%

Pośredni (3) 6,7% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0% 8,3% 0,0% 0% 14,3% 0,0%

Pośredni (2) 6,7% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 4,2% 0,0% 25% 0,0% 16,7%

Pośredni (1) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Brak związku 80,0% 100,0% 0,0% 80,0% 80,0% 20,0% 100% 83,3% 80,0% 50% 14,3% 66,7% Trudno powiedzieć 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 20,0% 20,0% 0% 4,2% 20,0% 0% 0,0% 16,7%


148

Tabela 64. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ realizacji projektów na wzrost konkurencyj ności województwa małopolskiego w zakresie podniesienia dochodów ludno ści.

Działanie 1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Bezpośredni (5) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Bezpośredni (4) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Bezpośredni (3) 0,0% 20,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 4,2% 10,0% 0% 0,0% 0,0%

Bezpośredni (2) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Bezpośredni (1) 0,0% 0,0% 33,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Pośredni (5) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Pośredni (4) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 4,2% 0,0% 0% 14,3% 0,0%

Pośredni (3) 13,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0% 20,8% 10,0% 0% 14,3% 0,0%

Pośredni (2) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 20,8% 10,0% 25% 14,3% 16,7%





149

Tabela 65. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ realizacji projektów na wzrost konkurencyj ności województwa małopolskiego w zakresie wzrostu atrakcyjno ści turystycznej.

Działanie 1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Bezpośredni (5) 6,7% 0,0% 0,0% 0,0% 80,0% 0,0% 0% 20,8% 20,0% 0% 0,0% 0,0%

Bezpośredni (4) 0,0% 20,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100% 16,7% 20,0% 0% 14,3% 0,0%

Bezpośredni (3) 6,7% 0,0% 33,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 20,8% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Bezpośredni (2) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 10,0% 25% 0,0% 0,0%

Bezpośredni (1) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Pośredni (5) 13,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Pośredni (4) 40,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0,0% 20,0% 0% 12,5% 0,0% 0% 14,3% 0,0%

Pośredni (3) 13,3% 60,0% 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0% 12,5% 20,0% 25% 14,3% 16,7%

Pośredni (2) 13,3% 20,0% 0,0% 20,0% 0,0% 20,0% 0% 8,3% 30,0% 25% 0,0% 16,7%

Pośredni (1) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Brak związku 0,0% 0,0% 66,7% 60,0% 0,0% 40,0% 0% 0,0% 0,0% 25% 57,1% 33,3% Trudno powiedzieć 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0,0% 0% 8,3% 0,0% 0% 0,0% 33,3%


150

Tabela 66. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ realizacji projektów na wzrost konkurencyj ności województwa małopolskiego w zakresie poprawy jako ści infrastruktury technicznej.

Działanie 1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Bezpośredni (5) 80,0% 40,0% 33,3% 40,0% 20,0% 80,0% 0% 41,7% 30,0% 0% 42,9% 0,0%

Bezpośredni (4) 6,7% 0,0% 33,3% 0,0% 20,0% 20,0% 100% 25,0% 20,0% 0% 0,0% 33,3%

Bezpośredni (3) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 20,8% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Bezpośredni (2) 6,7% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 10,0% 25% 0,0% 0,0%

Bezpośredni (1) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Pośredni (5) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 16,7%

Pośredni (4) 0,0% 0,0% 0,0% 40,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 25% 0,0% 16,7%

Pośredni (3) 0,0% 20,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 10,0% 0% 28,6% 0,0%

Pośredni (2) 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 10,0% 0% 0,0% 16,7%





151

Tabela 67. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ realizacji projektów na wzrost konkurencyj ności województwa małopolskiego w zakresie wzrostu sprawno ści administracyjnej.

Działanie 1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Bezpośredni (5) 0,0% 0,0% 33,3% 0,0% 0,0% 40,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Bezpośredni (4) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0% 4,2% 0,0% 0% 28,6% 33,3%

Bezpośredni (3) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 16,7%

Bezpośredni (2) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Bezpośredni (1) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Pośredni (5) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Pośredni (4) 6,7% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0% 12,5% 0,0% 0% 14,3% 0,0%

Pośredni (3) 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0,0% 0,0% 0% 4,2% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Pośredni (2) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100% 8,3% 0,0% 25% 0,0% 16,7%




152

Tabela 68. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ realizacji projektów na wzrost konkurencyj ności województwa małopolskiego w zakresie wzrostu atrakcyjno ści regionu jako miejsca zamieszkania.

Działanie 1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Bezpośredni (5) 0,0% 20,0% 0,0% 0,0% 20,0% 20,0% 0% 12,5% 10,0% 0% 14,3% 0,0%

Bezpośredni (4) 6,7% 0,0% 0,0% 0,0% 40,0% 0,0% 100% 29,2% 20,0% 0% 14,3% 16,7%

Bezpośredni (3) 6,7% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 33,3% 10,0% 25% 14,3% 16,7%

Bezpośredni (2) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 10,0% 25% 0,0% 0,0%

Bezpośredni (1) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 25% 0,0% 0,0%

Pośredni (5) 13,3% 0,0% 33,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 4,2% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Pośredni (4) 33,3% 40,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 4,2% 10,0% 0% 28,6% 16,7%

Pośredni (3) 33,3% 20,0% 0,0% 60,0% 0,0% 60,0% 0% 16,7% 10,0% 25% 14,3% 33,3%

Pośredni (2) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 20,0% 0% 0,0% 0,0%





153

Tabela 69. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – wpływ realizacji projektów na wzrost konkurencyj ności województwa małopolskiego w zakresie wzrostu atrakcyjno ści regionu dla nowych inwestycji.

Działanie 1.1 1.2 1.3.1 1.3.2 1.4 1.5 1.6 3.1 3.2 3.3 3.5.1 3.5.2

Bezpośredni (5) 6,7% 40,0% 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0% 37,5% 10,0% 0% 14,3% 0,0%

Bezpośredni (4) 0,0% 20,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 20,8% 30,0% 0% 14,3% 0,0%

Bezpośredni (3) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 10,0% 25% 0,0% 0,0%

Bezpośredni (2) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Bezpośredni (1) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Pośredni (5) 33,3% 0,0% 33,3% 0,0% 20,0% 0,0% 100% 8,3% 0,0% 0% 14,3% 0,0%

Pośredni (4) 40,0% 20,0% 0,0% 40,0% 40,0% 20,0% 0% 4,2% 20,0% 0% 0,0% 0,0%

Pośredni (3) 0,0% 0,0% 33,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 16,7% 10,0% 25% 0,0% 33,3%

Pośredni (2) 0,0% 0,0% 33,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0%

Pośredni (1) 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 8,3% 10,0% 0% 0,0% 0,0%

Brak związku 6,7% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% 0% 0,0% 0,0% Trudno powiedzieć 6,7% 20,0% 0,0% 40,0% 0,0% 60,0% 0% 0,0% 0,0% 25% 28,6% 50,0% Trudno powiedzieć 6,7% 0,0% 0,0% 20,0% 40,0% 0,0% 0% 4,2% 10,0% 25% 28,6% 16,7%


154

Poniżej przedstawiono wyniki tej części badania beneficjentów, w której beneficjentom poszczególnych działań (i poddziałań w przypadku 1.3.1, 1.3.2, 3.5.1 oraz 3.5.2) zadano różne pytania, które dostosowano do specyfiki danego działania.

Tabela 70. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – pytania dotycz ące projektów realizowanych w ramach działania 1.1

Wpływ projektów na: Bez

pośr

edni

(1)

Bez

pośr

edni

(2)

Bez

pośr

edni

(3)

Bez

pośr

edni

(4)

Bez

pośr

edni

(5)

Pośr

edni

(1)

Pośr

edni

(2)

Pośr

edni

(3)

Pośr

edni

(4)

Pośr

edni

(5)

Bra

k zw

iązk

u

Trud

no p

owie

dzieć

1. Poprawę dostępu do terenów inwestycyjnych. 0,0% 0,0% 0,0% 13,3% 0,0% 6,7% 0,0% 33,3% 26,7% 0,0% 13,3% 6,7% 2. Powstanie nowego połączenia pomiędzy miejscowościami. 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 6,7% 93,3% 0,0%

3. Poprawę dostępu do dróg krajowych i międzynarodowych. 0,0% 0,0% 0,0% 26,7% 20,0% 0,0% 6,7% 13,3% 13,3% 0,0% 20,0% 0,0%

4. Powstanie sieci połączeń

regionalnych (subregionalnych). 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 6,7% 0,0% 13,3% 0,0% 80,0% 0,0%

5. Modernizację istniejącego połączenia między ośrodkami

regionalnymi. 0,0% 0,0% 6,7% 0,0% 46,7% 0,0% 6,7% 0,0% 13,3% 0,0% 20,0% 6,7% 6. Poprawę bezpieczeństwa infrastruktury drogowej. 0,0% 0,0% 0,0% 13,3% 80,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 6,7% 0,0%

7. Zmniejszenie ilości zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery. 0,0% 6,7% 0,0% 0,0% 6,7% 0,0% 0,0% 6,7% 0,0% 0,0% 73,3% 6,7%



155

Wykres 28. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – pytania dotycz ące projektów realizowanych w ramach działania 1.1

0%

10%

20%

30%

40%

50%60%

70%

80%

90%

100%

Pyt.1 Pyt.2 Pyt.3 Pyt.4 Pyt.5 Pyt.6 Pyt.7

Trudno powiedzieć

Brak związku

Pośrednio (5)

Pośrednio (4)

Pośrednio (3)

Pośrednio (2)

Pośrednio (1)

Bezpośrednio (5)

Bezpośrednio (4)

Bezpośrednio (3)

Bezpośrednio (2)


156



pośr

edni

(1)

Bez

pośr

edni

(2)

Bez

pośr

edni

(3)

Bez

pośr

edni

(4)

Bez

pośr

edni

(5)

Poś

redn

i (1)

Poś

redn

i (2)

Poś

redn

i (3)

Poś

redn

i (4)

Poś

redn

i (5)

Bra

k zw

iązk

u

Trud

no p

owie

dzieć

1. Poprawę stanu środowiska. 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

2. Zachowanie zasobów naturalnych. 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0,0% 20,0% 40,0% 0,0%

3. Zwiększenie wykorzystania energii

ze źródeł odnawialnych. 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 40,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 60,0% 0,0% 4. Poprawę zarządzania środowiskiem. 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 40,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0,0%



0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Pyt.1 Pyt.2 Pyt.3 Pyt.4

Brak związku

Pośrednio (5)

Pośrednio (3)

Bezpośrednio (5)

Bezpośrednio (4)



157

Tabela 72. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – pytania dotycz ące projektów realizowanych w ramach działania 1.3.1


pośr

edni

(1)

Bez

pośr

edni

(2)

Bez

pośr

edni

(3)

Bez

pośr

edni

(4)

Bez

pośr

edni

(5)

Pośr

edni

(1)

Pośr

edni

(2)

Pośr

edni

(3)

Pośr

edni

(4)

Pośr

edni

(5)

Bra

k zw

iązk

u

Trud

no

pow

iedz

ieć

1. Wzmocnienie roli szkół wyższych w stymulowaniu rozwoju

gospodarczego regionu 0,0% 33,3% 0,0% 33,3% 33,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 2. Poprawę infrastruktury badawczo-

edukacyjnej dla szkół wyższych lub ośrodków badawczych. 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 3. Poprawę dostępu do szkół

wyższych 0,0% 0,0% 33,3% 33,3% 33,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

4. Poprawę wykształcenia mieszkańców. 0,0% 0,0% 66,7% 0,0% 33,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

5. Poprawę jakości kształcenia 0,0% 0,0% 0,0% 33,3% 66,7% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

6. Zmnieszenie regionalnych dysproporcji w dostępie do

infrastruktury edukacyjnej. 0,0% 0,0% 33,3% 33,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 33,3% 0,0% 7. Wzrost atrakcyjności regionu jako miejsca zamieszkania. 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 33,3% 0,0% 0,0% 33,3% 0,0% 33,3%


158

Wykres 30. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – pytania dotycz ące projektów realizowanych w ramach działania 1.3.1

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Pyt.1 Pyt.2 Pyt.3 Pyt. 4 Pyt. 5 Pyt.6 Pyt.7

Trudno powiedzieć

Brak związku

Pośrednio (5)

Pośrednio (2)

Bezpośrednio (5)

Bezpośrednio (4)

Bezpośrednio (3)

Bezpośrednio (2)



159



pośr

edni

(1)

Bez

pośr

edni

(2)

Bez

pośr

edni

(3)

Bez

pośr

edni

(4)

Bez

pośr

edni

(5)

Pośr

edni

(1)

Pośr

edni

(2)

Pośr

edni

(3)

Pośr

edni

(4)

Pośr

edni

(5)

Bra

k zw

iązk

u

Trud

no

pow

iedz

ieć

1. Poprawę jakości usług medycznych świadczonych przez wysokospecjalistyczne ZOZ. 0,0% 0,0% 40,0% 0,0% 40,0% 0,0% 20,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 2. Zmniejszenie dysproporcji w infrastrukturze zdrowotnej w regionie. 0,0% 0,0% 20,0% 0,0% 40,0% 0,0% 20,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 20,0%

3. Poprawę dostępności ratownictwa medycznego. 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0,0% 0,0% 0,0% 40,0% 0,0% 0,0% 40,0% 0,0% 4. Poprawę jakości systemu

ratownictwa medycznego. 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0,0% 0,0% 60,0% 0,0%

5. Wzrostu atrakcyjności regionu jako miejsca zamieszkania. 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 40,0% 0,0% 0,0% 0,0% 60,0%


160


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Pyt.1 Pyt.2 Pyt.3 Pyt. 4 Pyt. 5

Trudno powiedzieć

Brak związku

Pośrednio (3)

Pośrednio (2)

Bezpośrednio (5)

Bezpośrednio (3)



161



pośr

edni

(1)

Bez

pośr

edni

(2)

Bez

pośr

edni

(3)

Bez

pośr

edni

(4)

Bez

pośr

edni

(5)

Pośr

edni

(1)

Pośr

edni

(2)

Pośr

edni

(3)

Pośr

edni

(4)

Pośr

edni

(5)

Bra

k zw

iązk

u

Trud

no

pow

iedz

ieć

1.Zwiększenie roli turystyki w regionie. 0,0% 20,0% 0,0% 40,0% 20,0% 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0,0% 0,0% 0,0% 2. Zwiększenie roli kultury i dziedzictwa kulturowego w regionie. 0,0% 20,0% 0,0% 40,0% 40,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

3. Poprawę dostępności do atrakcji turystycznych np. obiektów kultury i turystyki. 0,0% 20,0% 0,0% 20,0% 60,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

4. Wydłużenie sezonu turystycznego. 0,0% 0,0% 0,0% 40,0% 20,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 5. Zwiększenie liczby turystów w regionie. 0,0% 0,0% 0,0% 40,0% 40,0% 0,0% 20,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%


162


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


Trudno powiedzieć

Pośrednio (4)

Pośrednio (3)

Pośrednio (2)

Bezpośrednio (5)

Bezpośrednio (4)

Bezpośrednio (2)



163



pośr

edni

(1)

Bez

pośr

edni

(2)

Bez

pośr

edni

(3)

Bez

pośr

edni

(4)

Bez

pośr

edni

(5)

Poś

redn

i (1)

Poś

redn

i (2)

Poś

redn

i (3)

Poś

redn

i (4)

Poś

redn

i (5)

Bra

k zw

iązk

u

Trud

no

pow

iedz

ieć

1. Wzmocnienie roli szkół wyższych w stymulowaniu rozwoju gospodarczego

regionu. 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 80,0% 20,0% 2. Upowszechnienie dostępu do Internetu. 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 60,0% 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0,0% 20,0% 0,0%

3. Wyrównanie dysproporcji w regionie w zakresie dostępu do Internetu. 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 60,0% 0,0% 20,0% 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0,0%

4. Liczbę e-usług publicznych (dostępnych on-line). 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 60,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0,0% 5. Liczbę zbudowanych Publicznych

Punktów Dostępu do Internetu. 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 60,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 40,0% 0,0%

6. Liczbę przedsiębiorstw wykorzystujących Internet do kontaktu

z administracją publiczną. 0,0% 0,0% 0,0% 40,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 40,0% 20,0% 7. Udział gospodarstw domowych wykorzystujących technologie ICT. 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 20,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 40,0% 20,0%

8. Obniżenie kosztów dostępu do Internetu. 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 20,0% 0,0% 40,0% 20,0%


164


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Pyt.1 Pyt.2 Pyt.3 Pyt. 4 Pyt. 5 Pyt.6 Pyt.7 Pyt.8

Trudno powiedzieć

Brak związku

Pośrednio (4)

Pośrednio (2)

Bezpośrednio (5)

Bezpośrednio (4)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania ankietowego


165

Tabela 76. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – pytania dotycz ące projektów realizowanych w ramach działania 1.6 19


pośr

edni

(1)

Bez

pośr

edni

(2)

Bez

pośr

edni

(3)

Bez

pośr

edni

(4)

Bez

pośr

edni

(5)

Pośr

edni

(1)

Pośr

edni

(2)

Pośr

edni

(3)

Pośr

edni

(4)

Pośr

edni

(5)

Bra

k zw

iązk

u

Trud

no

pow

iedz

ieć

1. Poprawę jakości funkcjonowania systemu transportu publicznego. 0% 0% 0% 100% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0%

2. Poprawę bezpieczeństwa ruchu. 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 100% 0% 0% 0% 0% 3. Zwiększenie atrakcyjności regionu jako miejsca dla inwestycji

zagranicznych. 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 100% 0% 0% 0%

4. Wzrostu atrakcyjności regionu jako miejsca zamieszkania. 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 100% 0% 0% 0% 0%

5. Zmniejszenia negatywnego oddziaływania transportu publicznego na środowisko naturalne. 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 100% 0% 0% 0% 0%


19 W działaniu 1.6 realizowany jest tylko jeden projekt.

166


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


Pośrednio (4)

Pośrednio (3)

Bezpośrednio (4)



167



pośr

edni

(1)

Bez

pośr

edni

(2)

Bez

pośr

edni

(3)

Bez

pośr

edni

(4)

Bez

pośr

edni

(5)

Poś

redn

i (1)

Poś

redn

i (2)

Poś

redn

i (3)

Poś

redn

i (4)

Poś

redn

i (5)

Bra

k zw

iązk

u

Trud

no

pow

iedz

ieć

1. Rozwijanie nowych form

aktywności gospodarczej na

obszarach wiejskich. 0,0% 0,0% 8,3% 16,7% 4,2% 0,0% 20,8% 12,5% 8,3% 0,0% 12,5% 16,7%

2. Poprawę jakości życia

mieszkańców na obszarach wiejskich. 0,0% 0,0% 20,8% 29,2% 20,8% 0,0% 4,2% 4,2% 12,5% 0,0% 4,2% 4,2%

3. Wzrost mobilności zawodowej

mieszkańców wsi o małych miast. 0,0% 4,2% 0,0% 4,2% 0,0% 0,0% 12,5% 12,5% 12,5% 0,0% 29,2% 25,0%

4. Tworzenie nowych miejsc pracy

poza rolnictwem na obszarach

wiejskich i w małych miastach. 0,0% 0,0% 20,8% 0,0% 4,2% 8,3% 4,2% 16,7% 16,7% 0,0% 16,7% 12,5%


168


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Pyt.1 Pyt.2 Pyt.3 Pyt. 4

Trudno powiedzieć

Brak związku

Pośrednio (4)

Pośrednio (3)

Pośrednio (2)

Pośrednio (1)

Bezpośrednio (5)

Bezpośrednio (4)

Bezpośrednio (3)

Bezpośrednio (2)



169



pośr

edni

(1)

Bez

pośr

edni

(2)

Bez

pośr

edni

(3)

Bez

pośr

edni

(4)

Bez

pośr

edni

(5)

Pośr

edni

(1)

Pośr

edni

(2)

Pośr

edni

(3)

Pośr

edni

(4)

Pośr

edni

(5)

Bra

k zw

iązk

u

Trud

no

pow

iedz

ieć

1. Przeciwdziałanie marginalizacji

społecznej i ekonomicznej obszaru restrukturyzowanego. 0,0% 10,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 10,0% 30,0% 20,0% 0,0% 0,0% 30,0%

2. Wzrost atrakcyjności regionu jako miejsca zamieszkania. 0,0% 0,0% 20,0% 20,0% 20,0% 10,0% 10,0% 10,0% 10,0% 0,0% 0,0% 0,0% 3. Zwiększenie atrakcyjności terenów

inwestycyjnych. 0,0% 0,0% 20,0% 10,0% 10,0% 0,0% 20,0% 10,0% 0,0% 0,0% 10,0% 20,0%

4. Procesy rozwoju lokalnego. 0,0% 10,0% 20,0% 10,0% 0,0% 0,0% 10,0% 20,0% 0,0% 0,0% 0,0% 30,0%


170

Wykres 36. Wyniki badania ankietowego beneficjentów

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


Trudno powiedzieć

Brak związku

Pośrednio (4)

Pośrednio (3)

Pośrednio (2)

Pośrednio (1)

Bezpośrednio (5)

Bezpośrednio (4)

Bezpośrednio (3)

Bezpośrednio (2)



171

Tabela 79. Wyniki badania ankietowego beneficjentów – pytania dotyczące projektów realizowanych w ramach działania 3.3


pośr

edni

(1)

Bez

pośr

edni

(2)

Bez

pośr

edni

(3)

Bez

pośr

edni

(4)

Bez

pośr

edni

(5)

Poś

redn

i (1)

Poś

redn

i (2)

Poś

redn

i (3)

Poś

redn

i (4)

Poś

redn

i (5)

Bra

k zw

iązk

u

Trud

no

pow

iedz

ieć

1. Rozwijanie nowych form

aktywności gospodarczej na restrukturyzowanym obszarze. 0% 0% 0% 0% 25% 25% 0% 0% 0% 0% 25% 25% 2. Zmianę dotychczasowych funkcji

terenów, na których realizowano projekt. 0% 25% 0% 0% 25% 0% 0% 0% 0% 0% 50% 0% 3. Zwiększenie potencjału

turystycznego i kulturalnego. 0% 25% 0% 0% 0% 0% 0% 25% 0% 0% 50% 0%

4. Wzrost atrakcyjności regionu jako

miejsca zamieszkania. 25% 25% 25% 0% 0% 0% 25% 0% 0% 0% 0% 0%

5. Zwiększenie atrakcyjności terenów inwestycyjnych. 0% 0% 0% 0% 25% 0% 25% 0% 0% 0% 50% 0% 6. Procesy rozwoju lokalnego. 0% 25% 0% 0% 25% 0% 25% 0% 0% 0% 0% 25%


172


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Pyt.1 Pyt.2 Pyt.3 Pyt. 4 Pyt. 5 Pyt.6

Trudno powiedzieć

Brak związku

Pośrednio (3)

Pośrednio (2)

Pośrednio (1)

Bezpośrednio (5)

Bezpośrednio (3)

Bezpośrednio (2)



173



pośr

edni

(1)

Bez

pośr

edni

(2)

Bez

pośr

edni

(3)

Bez

pośr

edni

(4)

Bez

pośr

edni

(5)

Poś

redn

i (1)

Poś

redn

i (2)

Poś

redn

i (3)

Poś

redn

i (4)

Poś

redn

i (5)

Bra

k zw

iązk

u

Trud

no

pow

iedz

ieć

1. Poprawę szans w dostępie do edukacji dla uczniów z obszarów

wiejskich. 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 2. Poprawę dostępu społeczności lokalnych do podstawowej

infrastruktury sportowej. 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 71,4% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 14,3% 14,3%

3. Poprawę jakości kształcenia. 0,0% 0,0% 0,0% 14,3% 71,4% 0,0% 0,0% 0,0% 14,3% 0,0% 0,0% 0,0%

4. Zmniejszenie regionalnych dysproporcji w dostępie do

infrastruktury edukacyjnej. 0,0% 0,0% 0,0% 42,9% 57,1% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%


174


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


Trudno powiedzieć

Brak związku

Pośrednio (5)

Pośrednio (4)

Bezpośrednio (5)

Bezpośrednio (4)



175



pośr

edni

(1)

Bez

pośr

edni

(2)

Bez

pośr

edni

(3)

Bez

pośr

edni

(4)

Bez

pośr

edni

(5)

Poś

redn

i (1)

Poś

redn

i (2)

Poś

redn

i (3)

Poś

redn

i (4)

Poś

redn

i (5)

Bra

k zw

iązk

u

Trud

no

pow

iedz

ieć

1. Podniesienie standardu usług medycznych świadczonych przez

lokalne ośrodki zdrowia na podstawowym poziomie. 0,0% 0,0% 0,0% 16,7% 83,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 2. Zapewnienie dostępu do wysokiej

jakości podstawowej opieki medycznej dla społeczności lokalnej. 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 83,3% 0,0% 0,0% 0,0% 16,7% 0,0% 0,0% 0,0% 3. Poprawę jakości wyposażenia i

stanu budynków ośrodków zdrowia. 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 66,7% 0,0% 0,0% 0,0% 33,3% 0,0% 0,0% 0,0%

4. Dostępność dla mieszkańców infrastruktury ochrony zdrowia. 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 83,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 16,7% 0,0% 0,0%

5. Wzrost atrakcyjności regionu jako miejsca zamieszkania. 0,0% 0,0% 0,0% 16,7% 0,0% 0,0% 0,0% 50,0% 0,0% 0,0% 16,7% 16,7%


176


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


Trudno powiedzieć

Brak związku

Pośrednio (5)

Pośrednio (4)

Pośrednio (3)

Bezpośrednio (5)

Bezpośrednio (4)



Badanie instytucji otoczenia biznesu

177

Badanie ankietowe instytucji otoczenia biznesu

Badanie przeprowadzono w gminach, gdzie realizowano projekty infrastrukturalne ZPORR. Badanie instytucji otoczenia biznesu polegało na ankiecie telefonicznej na podstawie kwestionariusza I20. W ankiecie przebadano instytucje otoczenia biznesu w gminach, gdzie realizowano projekty objęte badaniem. Jeżeli w danej gminie realizowano więcej niż jeden projekt, to ankietę przeprowadzono na temat każdego projektu oddzielnie. Z 26 przeprowadzonych ankiet, jedynie w przypadku 12 respondenci mieli informacje na temat realizowanych projektów. Poniżej zamieszczona jest lista instytucji biorących udział w badaniu.

Instytucja

Agencja Rozwoju Regionu Kluczewskiego S.A.

Myślenicka Agencja Rozwoju Gospodarczego Sp.z o.o.

Myślenicka Agencja Rozwoju Gospodarczego Sp.z o.o.

Sądecka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

Sądecka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

Tarnowska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

Tarnowska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

Izba Gospodarcza Dorzecza Raby

Izba Przemysłowo-Handlowa w Tarnowie

Izba Rzemieślnicza oraz Małej i Średniej Przedsiębiorczości w Tarnowie

Izba Rzemiosła i Przedsiębiorczości w Nowym Sączu

Nowotarska Izba Gospodarcza

Nowotarska Izba Gospodarcza

Podkrakowska Izba Gospodarcza z Siedzibą w Skawinie

Sądecka Izba Gospodarcza

Tatrzańska Izba Gospodarcza

Tatrzańska Izba Gospodarcza

Cech Rzemiosła i Przedsiębiorczości w Limanowej

Cech Rzemiosła i Przedsiębiorczości w Limanowej

Cech Rzemiosł Różnych i Przedsiębiorczości w Nowym Sączu

Gorlickie Stowarzyszenie Wspierania Przedsiębiorczości

Gorlickie Zrzeszenie Prywatnego Handlu i Usług

Kongregacja Kupiecka Zrzeszenie Handlu i Usług z siedzibą w Nowym Sączu

Sądecka Organizacja Turystyczna

Fundacja Rozwoju Regionu Rabka

Źródło: opracowanie własne.

20 W tym badaniu z kwestionariusza I wykluczono pytania 1-3, czyli odnoszące się do osiągnięcia założeń projektu.

178

Wyniki badania

Tabela 82. Wyniki badania ankietowego instytucji otoczenia biz nesu.

Tak Nie

Brak wiedzy o projekcie Brak danych

1. Czy dzięki realizacji projektu powstały jakieś inne nowe inwestycje? 15,4% 15,4% 53,8% 15,4% 2. Czy dzięki projektowi stworzono nowe miejsca pracy? 19,2% 7,7% 53,8% 19,2%


Wykres 40. Wyniki badania ankietowego instytucji ot oczenia biznesu.

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Pyt. 2

Pyt. 1

Tak

Nie

Brak wiedzy o projekcie

Brak danych




179


Znaczny Niewielki Brak

wpływu Trudno

powiedzie ć


Brak danych

3. Wpływ projektów na rozwój lokalny. 35% 8% 4% 0% 54% 0% 4. Wpływ projektów na zaspokojenie potrzeb społeczności lokalnej w

dziedzinie, w jakiej projekt był realizowany. 31% 4% 0% 12% 54% 0% 5. Wpływ projektów na

zwiększenie mobilności mieszkańców. 15% 4% 12% 15% 54% 0% 6. Wpływ projektów na wzrost

spójności gospodarczej regionu. 12% 15% 4% 12% 54% 4% 7. Wpływ projektów na wzrost

spójności terytorialnej regionu. 8% 4% 23% 12% 54% 0% 8. Wpływ projektów na wzrost spójności społecznej regionu. 8% 19% 8% 12% 54% 0%



0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Pyt. 3 Pyt. 4 Pyt. 5 Pyt. 6 Pyt. 7 Pyt. 8

Brak danych


Trudno powiedzieć

Brak wpływu

Niewielki

Znaczny


180


Wpływ realizacji projektów na wzrost konkurencyjności województwa małopolskiego w zakresie: B

ezpośr

edni

(1)

Bez

pośr

edni

(2)

Bez

pośr

edni

(3)

Bez

pośr

edni

(4)

Bez

pośr

edni

(5)

Pośr

edni

(1)

Pośr

edni

(2)

Pośr

edni

(3)

Pośr

edni

(4)

Pośr

edni

(5)

Bra

k zw

iązk

u

Trud

no p

owie

dzieć

Bra

k w

iedz

y o

proj

ekci

e

1. Podniesienia mobilności

zawodowej i przestrzennej mieszkańców. 0% 0% 0% 4% 0% 0% 4% 19% 4% 0% 12% 4% 54% 2. Poprawy wydajności pracy. 0% 0% 0% 4% 0% 4% 0% 8% 0% 0% 12% 19% 54% 3. Tworzenia i absorpcji innowacji. 0% 0% 0% 0% 4% 0% 4% 8% 8% 0% 8% 15% 54% 4. Poprawy wykształcenia mieszkańców. 0% 0% 4% 4% 0% 0% 0% 0% 4% 0% 35% 0% 54% 5. Podniesienia dochodów ludności. 0% 0% 4% 0% 0% 8% 0% 0% 4% 0% 15% 15% 54% 6. Wzrostu atrakcyjności turystycznej. 0% 0% 8% 4% 8% 0% 8% 0% 0% 0% 12% 8% 54% 7. Poprawy jakości infrastruktury

technicznej. 0% 0% 0% 12% 15% 0% 4% 8% 0% 0% 4% 4% 54% 8. Wzrostu sprawności

administracyjnej. 0% 0% 0% 0% 4% 0% 0% 4% 0% 0% 23% 15% 54% 9. Wzrostu

atrakcyjności regionu jako miejsca

zamieszkania. 0% 0% 0% 19% 4% 0% 4% 4% 8% 0% 4% 4% 54% 10. Wzrostu atrakcyjności

regionu dla nowych inwestycji. 0% 0% 0% 12% 12% 0% 8% 8% 4% 0% 0% 4% 54%




181


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Pyt. 1 Pyt. 2 Pyt. 3 Pyt. 4 Pyt. 5 Pyt. 6 Pyt. 7 Pyt. 8 Pyt. 9 Pyt.10

Trudno powiedzieć

Brak związku

Pośredni (4)

Pośredni (3)

Pośredni (2)

Pośredni (1)

Bezpośredni (5)

Bezpośredni (4)

Bezpośredni (3)


Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania ankietowego

182

Badanie ankietowe rad gmin, w których były realizow ane projekty

Badanie rad gmin polegało na ankiecie telefonicznej przeprowadzonej wśród przewodniczących (lub członków) rad gmin. Bazowało ono na kwestionariuszu I. Ankietę przeprowadzono w gminach, gdzie realizowane były projekty objęte badaniem. Przebadano 25 radnych. Poniżej przedstawiona jest lista uczestników badania.

Instytucja

Rada Gminy Miechów

Rada Gminy Oświęcim

Rada Gminy Stary Sącz

Rada Gminy Niepołomice

Rada Gminy Uście Gorlickie

Rada Gminy Maków Podhalański

Rada Gminy Zakliczyn

Rada Gminy Stryszów

Rada Gminy Czernichów

Rada Gminy Limanowa

Rada Gminy Dobra

Rada Gminy Skała

Rada Gminy Biecz

Rada Gminy Szczucin

Rada Gminy Siepraw

Rada Gminy Gołcza

Rada Gminy Gorlice

Rada Gminy Szczurowa

Rada Gminy Łapanów

Rada Gminy Olesno

Rada Gminy Miejskiej Słomniki

Rada Gminy Czchów

Rada Gminy Libiąż


Badanie rad gmin

183

Wyniki badania

Tabela 85. Wyniki badania ankietowego rad gmin – cz y udało si ę osi ągnąć cele projektu?

Czy udało si ę osiągnąć cele projektu?

Całkowicie 91,7% Częściowo 8,6% Nie udało się 0,0%

Trudno powiedzieć 0,0%


Wykres 43 . Wyniki badania ankietowego rad gmin – czy udało si ę osi ągnąć cele projektu?

Częściow o8%

Całkow icie92%


184

Tabela 86. Wyniki badania ankietowego rad gmin.

Tak Nie Brak danych

1. Czy udało się osiągnąć zakładane wartości wskaźników produktu? 96% 0% 4% 2. Czy Państwa projekt byłby realizowany, gdyby nie otrzymał dofinansowania ze ZPORR? 13% 88% 0% 3. Czy dzięki realizacji projektu powstały jakieś inne nowe inwestycje? 33% 63% 4% 4. Czy dzięki projektowi stworzono nowe

miejsca pracy? 58% 38% 4%


Wykres 44. Wyniki badania ankietowego rad gmin.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Pyt.4

Pyt.2

Pyt.3

Pyt.1

Brak danych

Tak

Nie



185


Znaczny Niewielki Brak wpływu

Trudno powiedzie ć

5. Wpływ projektów na rozwój lokalny. 67% 29% 0% 4% 6. Wpływ projektów na zaspokojenie potrzeb społeczności lokalnej w

dziedzinie, w jakiej projekt był realizowany. 88% 13% 0% 0% 7. Wpływ projektów na zwiększenie

mobilności mieszkańców. 8% 25% 21% 46% 8. Wpływ projektów na wzrost spójności gospodarczej regionu. 4% 13% 0% 83% 9. Wpływ projektów na wzrost spójności terytorialnej regionu. 13% 21% 4% 63% 10. Wpływ projektów na wzrost spójności

społecznej regionu. 0% 4% 13% 83%



0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Pyt. 10

Pyt. 9

Pyt. 8

Pyt. 7

Pyt. 6

Pyt. 5

Znaczny

Niewielki

Brak wpływu

Trudno powiedzieć


186


Wpływ realizacji projektów na wzrost konkurencyjno ści województwa małopolskiego w zakresie: B

ezpośr

edni

(1)

Bez

pośr

edni

(2)

Bez

pośr

edni

(3)

Bez

pośr

edni

(4)

Bez

pośr

edni

(5)

Pośr

edni

(1)

Pośr

edni

(2)

Pośr

edni

(3)

Pośr

edni

(4)

Pośr

edni

(5)

Bra

k zw

iązk

u

Trud

no

pow

iedz

ieć

1. Podniesienia

mobilności zawodowej i

przestrzennej mieszkańców. 0% 0% 0% 17% 0% 0% 0% 25% 25% 0% 8% 25% 2. Poprawy wydajności

pracy. 0% 0% 0% 13% 0% 0% 4% 8% 4% 0% 38% 33%

3. Tworzenia i absorpcji innowacji. 0% 0% 0% 4% 4% 0% 4% 21% 4% 0% 17% 46%

4. Poprawy wykształcenia

mieszkańców. 0% 0% 4% 0% 0% 0% 0% 0% 4% 0% 88% 4%

5. Podniesienia dochodów ludności. 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 21% 13% 0% 50% 17% 6. Wzrostu atrakcyjności

turystycznej. 0% 0% 8% 17% 21% 0% 4% 13% 25% 0% 8% 4%

7. Poprawy jakości infrastruktury

technicznej. 0% 0% 8% 13% 33% 0% 0% 8% 17% 0% 8% 13% 8. Wzrostu sprawności

administracyjnej. 0% 0% 0% 4% 4% 0% 0% 0% 0% 0% 92% 0%

9. Wzrostu atrakcyjności regionu jako miejsca zamieszkania. 0% 4% 4% 25% 21% 0% 0% 17% 21% 0% 4% 4% 10. Wzrostu atrakcyjności regionu dla nowych inwestycji. 0% 0% 0% 17% 29% 0% 8% 13% 21% 0% 4% 8%



Badanie rad gmin

187


0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Pyt.10

Pyt.9

Pyt.8

Pyt.7

Pyt.6

Pyt.5

Pyt.4

Pyt.3

Pyt.2

Pyt.1

Bezpośredni (3)

Bezpośredni (4)

Bezpośredni (5)

Pośredni (2)

Pośredni (3)

Pośredni (4)

Brak związku

Trudno powiedzieć



188

13.3. Studia przypadków Celem opracowania studiów przypadków była szczegółowa analiza jakościowa wybranych projektów, dająca, w połączeniu ze statystyczną analizą wszystkich projektów infrastrukturalnych realizowanych w województwie małopolskim w ramach I i III priorytetu ZPORR (bez działania 3.4), możliwość dokonania oceny wpływu tychże projektów na rozwój całego regionu (województwa). Jako cele cząstkowe, służące pogłębionej analizie wybranych projektów przyjęto:

� Uzyskanie informacji dotyczących stopnia realizacji danego projektu i jego efektów rzeczowych;

� Ocenę projektu pod kątem trafności, skuteczności i efektywności oraz użyteczności i trwałości, czyli stopnia osiągnięcia celów;

� Stwierdzenie komplementarności projektu z innymi inwestycjami; � Próbę oceny wpływu danego projektu na rozwój lokalny (gminy, powiatu) i w szerszej

perspektywie – na rozwój regionalny (województwa). W wyniku analizy rozkładu przestrzennego projektów oraz analizy tematów wniosków, wybrano sześć następujących projektów, zlokalizowanych na terenie miasta Tarnowa (4 projekty) oraz miasta i gminy uzdrowiskowej Muszyna (2 projekty): Tabela 89. Projekty wybrane do pogłębionej analizy w ramach studiów przypadków

Działanie Nazwa projektu Beneficjent

Działanie 1.1

Przebudowa dróg dojazdowych do parku przemysłowego w

Tarnowie ul. Krzyska i al. Piaskowa

Gmina miejska Tarnów

Działanie 1.3

Budowa obiektu dla potrzeb Centrum Nowoczesnych

Technologii - Instytut Politechniczny

Państwowa Wyższa Szkoła

Zawodowa w Tarnowie

Działanie 1.5

System Wspomagania Zarządzania Edukacją w Tarnowie -

EduNet

Gmina Miasta Tarnowa

Działanie 1.3

Rozbudowa i wyposażenie budynku Zespołu Przychodni

Specjalistycznych SP ZOZ Tarnów ul. Mostowa 6

ZPS SP ZOZ Tarnów

Działanie 3.1

Kompleksowe uzupełnienie sieci wodnokanalizacyjnej

Gminy Muszyna

Miasto i Gmina

Uzdrowiskowa Muszyna

Działanie 3.5

Samodzielny Publiczny Zakład Podstawowej Opieki

Zdrowotnej w Muszynie - ocieplenie i zmiana przekrycia

Miasto i Gmina

Uzdrowiskowa Muszyna

Nie sposób rozpatrywać projektów realizowanych w Tarnowie i gminie Muszyna bez uwzględnienia kontekstu ich położenia w regionie i kraju oraz warunków społeczno-ekonomicznych. Miasto Tarnów oraz miasto i gmina uzdrowiskowa Muszyna reprezentują jednostki odmienne pod względem wielkości, funkcji, kierunków rozwoju oraz potrzeb i oczekiwań mieszkańców. O ile Tarnów, dawne miasto wojewódzkie, pełni nadal ważne funkcje administracyjne (siedziba powiatu), przemysłowe, kulturalne i oświatowe, o tyle Muszyna jest małym miasteczkiem (z przyległą gminą) o walorach przyrodniczych i średnio-rozwiniętych funkcjach uzdrowiskowo-turystycznych, z nadzieją mieszkańców na eskalację tych właśnie funkcji i poprawę elementarnych aspektów warunków życia.


Badanie rad gmin

189

Tarnów, z racji szerokiego spektrum pełnionych funkcji, wielkości, a także położenia przy ważnych ciągach komunikacyjnych (międzynarodowa trasa E4 krzyżuje się tu z drogą krajową nr 73, a posiadająca znaczenie magistrali transeuropejskiej linia kolejowa Kraków – Medyka łączy się w Tarnowie z odbiegającą na południe linią do Nowego Sącza, Muszyny i dalej w kierunku Słowacji i Węgier), posiada znacznie większe możliwości rozwoju niż Muszyna, adekwatnie do wielkości i peryferyjnego położenia, charakteryzująca się ograniczonymi możliwościami rozwoju, borykająca się z szeregiem problemów nakierowanych na zaspokojenie podstawowych potrzeb mieszkańców, a przy tym ciągle konkurująca z innymi miejscowościami uzdrowiskowymi regionu tj. Krynicą, Piwniczną i Szczawnicą, a także z leżącym blisko granicy, po słowackiej stronie, Bardejowem. Zrozumienie szerszego kontekstu realizowanych projektów w mieście Tarnowie i gminie Muszyna jest bardzo istotne w dokonywaniu wszelkich ocen wpływu tychże projektów na rozwój regionu. Kontekst ten niejako uniemożliwia porównywanie zrealizowanych projektów w obu jednostkach, ale pozwala na wyciągnięcie pewnych wniosków, co do realizacji określonego rodzaju inwestycji na obszarach o pewnych wspólnych cechach. Przy czym Tarnów możemy uznać za reprezentanta miast średniej wielkości, o stosunkowo dobrym położeniu komunikacyjnym, rozwiniętych funkcjach administracyjnych, przemysłowo-usługowych, oświatowych i kulturalnych, będącym jednak w cieniu miasta wojewódzkiego. Natomiast gminę Muszyna można traktować jako reprezentanta miast najmniejszych i miejscowości o niskim zaspokojeniu potrzeb mieszkańców, słabo rozwiniętych, o stosunkowo wysokich walorach przyrodniczych, które nie zostały do tej pory w pełni wykorzystane. W niniejszych studiach przypadków wspomniane powyżej uwarunkowania w procesie wnioskowania zostały uwzględnione.

12.3.1 Przebudowa dróg dojazdowych do parku przemysłowego w Tarnowie

Działanie 1.1 Modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transportowego

Poddziałanie 1.1.1 Infrastruktura drogowa

Beneficjent – Gmina Miasta Tarnowa

Warto ść projektu – 12 672 000 zł

Termin realizacji – I kw. 2005 r. – I kw. 2007 r.

Przedmiot projektu

1) Wzmocnienie konstrukcji nawierzchni jezdni ul. Krzyskiej i Al. Piaskowej;

2) Przebudowa i budowa chodników wzdłuż ul. Krzyskiej i Al. Piaskowej;

3) Budowa kanalizacji opadowej;

4) Budowa sygnalizacji świetlnej na skrzyżowaniu ulic Krzyskiej i Spokojnej.

Cele projektu

1) Skrócenie czasu przejazdu;

2) Zmniejszenie emisji spalin do środowiska oraz zmniejszenie negatywnego oddziaływania wstrząsów i

wibracji na przyległe tereny mieszkaniowe;

3) Wzrost poziomu bezpieczeństwa ruchu drogowego.

190

Realizacja projektu i jego efekty rzeczowe Projekt dotyczył przebudowy ul. Krzyskiej i Al. Piaskowej, położonych w północnej części Tarnowa, ciągnących się przez tereny mieszkaniowe, będących zarazem drogami dojazdowymi do istniejącego w tym rejonie Zielonego Parku Przemysłowego (ZPP) „Kryształowy”, na terenie którego funkcjonuje aktualnie około 40 przedsiębiorstw. Obszar parku przemysłowego jest traktowany jako jeden z najważniejszych pod względem planowanych inwestycji przemysłowych w Tarnowie. Niezbędne jest przystosowanie sieci dróg w tym rejonie do wzrastającego udziału transportu ciężkiego w ogólnej liczbie przejazdów i zwiększenie dostępności komunikacyjnej do przedsiębiorstw zlokalizowanych na terenie parku przemysłowego. Opisywana inwestycja doskonale wpisała się w istniejące potrzeby transportowe tego obszaru. Znaczenie ul. Krzyskiej i Al. Piaskowej już teraz jest istotne (poprzez połączenie z drogą krajową nr 73), a wzrośnie w przyszłości w związku z budową zjazdu z autostrady A-4 (węzeł Krzyż), powodując integrację obu dróg z częścią ciągu komunikacyjnego Kraków – Rzeszów. Przebudowa ul. Krzyskiej i Al. Piaskowej pod względem zapotrzebowania rozwijającego się parku przemysłowego była pierwszym uzasadnieniem istotności projektu, natomiast drugim powodem stała się konieczność poprawy warunków życia mieszkańców odczuwających wzmożony ruch kołowy. Poprawę sytuacji osiągnięto poprzez budowę chodników i sygnalizacji świetlnej. Natomiast poprzez wzrost szybkości przejazdu uzyskano zmniejszenie emisji spalin, a dzięki nowej nawierzchni – ograniczenie wstrząsów i wibracji. Realizację projektu prowadził Tarnowski Zarząd Dróg Miejskich (TZDM) w Tarnowie. Według Dyrektora TZDM udało się osiągnąć zakładane wartości wskaźników produktu w 100 procentach. Efektem materialnym zrealizowanego projektu, widocznym i odczuwalnym przez uczestników ruchu kołowego jak i pieszego oraz mieszkańców są następujące przedsięwzięcia dotyczące ul. Krzyskiej i Al. Piaskowej:

− Wzmocnienie konstrukcji i nawierzchni jezdni – długość zmodernizowanej drogi wyniosła 5,7 km;

− Przebudowa i budowa chodników – powstał ciąg pieszo-rowerowy o łącznej długości 10 km; − Budowa kanalizacji opadowej – dotyczyła części ul. Krzyskiej - od ul. Spokojnej do granicy

miasta (na pozostałym obszarze wzdłuż modernizowanych ulic kanalizacja już istniała), długość wybudowanej kanalizacji opadowej wyniosła 4 km;

− Budowa sygnalizacji świetlnej na skrzyżowaniu ulic Krzyska – Spokojna.


Badanie rad gmin

191

Fot. 1. Sygnalizacja świetlna na skrzyżowaniu ulic Krzyskiej i Spokojnej

Ocena projektu pod kątem stopnia osiągnięcia celów Na podstawie przeprowadzonych wywiadów z Beneficjentem oraz przedstawicielami środowiska samorządowego i przedsiębiorców, a także po przeprowadzeniu rekonesansu w terenie, można stwierdzić, że realizacja projektu, już w tak krótkim czasie od jego sfinalizowania (około roku) przyniosła zamierzone rezultaty. Na omawianym obszarze, w czasie poprzedzającym inwestycję, sporym utrudnieniem były częste „korki uliczne”, i związana z tym wzmożona emisja spalin i hałas. Obecnie ruch kołowy stał się bardziej płynny, co skróciło czas przejazdu. Fakt ten stał się ułatwieniem dla obecnych i potencjalnych użytkowników tych jezdni, a także ograniczył uciążliwości przebywania mieszkańców w ich najbliższym sąsiedztwie. Inwestycja ma charakter trwały i przyszłościowy – przewidziano intensyfikację ruchu kołowego w związku z rozwojem parku przemysłowego i zjazdu z autostrady A-4. Aktualnie jedynym mankamentem wydaje się być szerokość obu ulic – są raczej wąskie. Należy również założyć, że w przyszłości ruch samochodowy będzie tak intensywny, iż nastąpi potrzeba budowy ekranów akustycznych osłaniających posesje przed nadmiernym hałasem. Wszystkie założone cele w związku z tym projektem zostały zrealizowane. Ze względu na zidentyfikowane potrzeby inwestycja musiałaby zostać zrealizowana nawet bez środków unijnych, jednak czas jej realizacji z pewnością byłby dłuższy, a efekt skromniejszy. Nie istnieją żadne dane, stwierdzające, iż opisywany projekt przyczynił się bezpośrednio do powstania nowych inwestycji, można jednak spodziewać się, iż pośrednio, poprzez ułatwienie dostępu do ZPP „Kryształowy”, może w przyszłości stać się czynnikiem ułatwiającym decyzje o lokalizacji tam nowych inwestycji, a także poprzez podniesienie estetyki krajobrazu miejskiego –może stanowić element wzrostu atrakcyjności okolicy dla funkcji mieszkaniowych. Podsumowując stopień realizacji zakładanych celów przedsięwzięcia, projekt charakteryzują następujące cechy:

192

Komplementarność z innymi projektami Projekt przebudowy ul. Krzyskiej i Al. Piaskowej jest kompatybilny z inną inwestycją transportową, którą zaczęto realizować w Tarnowie, także z wykorzystaniem środków unijnych, tzn. „Modernizacja drogi krajowej nr 73 w Tarnowie – budowa ronda”. Oba projekty mają na celu poprawę przepustowości dróg miejskich, zmniejszenie zagrożenia pieszych oraz zmniejszenie emisji spalin i poziomu hałasu, a więc wpisują się w poprawę poziomu życia mieszkańców i ułatwiają dostęp do strategicznych miejsc w mieście obecnym i potencjalnym przedsiębiorcom – inwestorom. Niezaprzeczalna jest kompatybilność analizowanego projektu z ogólnopolską inwestycją budowy autostrady A-4, czyli planowanej budowy zjazdu z tej autostrady do Tarnowa (węzeł Krzyż) i jej połączenia z drogą wojewódzką 977 (projekt dla Tarnowa będzie współfinansowany z Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013), co w rezultacie doprowadzi do poprawy skomunikowania miasta z regionalną siecią dróg. Wpływ projektu na rozwój lokalny i regionalny Poprawa jakości życia mieszkańców jest jedną z trzech priorytetowych osi Programu „Tarnów 2010”. Dwie pozostałe osie dotyczą „Wzmacniania wewnętrznego potencjału miasta” oraz „Budowy pozycji miasta jako stolicy subregionu” (m.in. poprzez poprawę dostępności do stref aktywności gospodarczej). Projekt, dzięki usprawnieniu dojazdu do Zielonego Parku Przemysłowego „Kryształowy” wpasowuje się doskonale w tę lokalną i w regionalną politykę miasta. Natomiast poprzez komplementarność ze wspomnianym planowanym połączeniem z autostradą A4, przyczyni się do poprawy przejazdu przez Tarnów na linii północ-południe, a więc wpłynie na spójność terytorialną regionu. Podsumowanie oceny projektu pod kątem poszczególnych kryteriów ewaluacyjnych przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela 90 . Ocena realizacji projektu „Przebudowa dróg dojazdowych do parku przemysłowego w Tarnowie:

ul. Krzyska i Al. Piaskowa”

Kryteria oceny

według

wybranych

aspektów

W opinii beneficjentów,

przedstawicieli

samorz ądów,

mieszka ńców i otoczenia

biznesu

W odniesieniu do realnych uwarunkowa ń rozwoju

miasta i regionu

Trafno ść -

zgodność projektu

z obowiązującymi

dokumentami

dotyczącymi

strategii rozwoju

miasta Tarnowa,

powiatu

Respondenci stwierdzili

całkowitą zgodność projektu

ze strategią rozwoju miasta

Tarnowa. Beneficjent

wskazał na zgodność

projektu ze strategią rozwoju

województwa.

W opinii respondentów

Projekt odpowiada działaniom/zadaniom założonym

w następujących strategiach/programach:

� Strategia rozwoju województwa małopolskiego

na lata 2001-2006: Pole: Więzi – komunikacja

i współpraca, Cel nadrzędny: D. Lepsza dostępność

komunikacyjna całego regionu, Cel strategiczny: D.2.

Sprawny system transportu wewnętrznego, Rozwiązania:

D.2.1. Modernizacja dróg regionalnych i lokalnych, w tym


Badanie rad gmin

193

tarnowskiego i

województwa

małopolskiego;

zgodność z

realnym

zapotrzebowaniem

mieszkańców

miasta i

użytkowników

remontowanych

dróg na realizację

inwestycji

istniała rzeczywista potrzeba

poprawy stanu obu ulic i ich

najbliższego otoczenia ze

względu na utrudnienia dla

kierowców (wydłużony czas

przejazdu, niski komfort

jazdy) oraz pieszych i

rowerzystów

(niebezpieczeństwo

wypadków) a także

mieszkańców (nadmierny

hałas).

budowa obwodnic miast, D.2.2. Poprawa bezpieczeństwa

ruchu drogowego.

� Strategia zrównoważonego rozwoju powiatu

tarnowskiego na lata 2000-2007: Obszar kluczowy III –

Atrakcyjność powiatu dla mieszkańców i przyjezdnych,

Cel strategiczny 1. Zapewnienie bezpieczeństwa

mieszkańcom i przyjezdnym, Cel operacyjny 3. Zapewnić

bezpieczeństwo ruchu drogowego wszystkim

uczestnikom,

� Program „Tarnów 2010” (będący

uporządkowaniem założeń Strategii Zrównoważonego

Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Miasta Tarnowa): Oś

priorytetowa „Podnoszenie jakości życia mieszkańców”,

działanie – Poprawa układu komunikacyjnego miasta, oś

priorytetowa „Wzmacnianie wewnętrznego potencjału

miasta”, działanie – Poprawa dostępności do stref

aktywności gospodarczej.

Na zlecenie Tarnowskiego Zarządu Dróg Miejskich przed

przystąpieniem do realizacji projektu wykonywane były

pomiary natężenia ruchu pojazdów na obu drogach oraz

liczby wypadków (nie dokonano pomiaru poziomu hałasu

i emisji spalin), które potwierdziły adekwatność inwestycji.

Realizacja inwestycji zgodna była z potrzebą

kompleksowej modernizacji dróg w mieście, które ulegają

dewastacji na skutek nadmiernej eksploatacji (według

oficjalnych danych Urzędu Miasta w Tarnowie w latach

2003-2005 liczba pojazdów wzrosła aż o 2 tys., przy

spadku liczby mieszkańców również o 2 tys.).

Skuteczno ść –

stopień realizacji

celów projektu

Wszyscy respondenci

wykazali zadowolenie z

dokonanej inwestycji ze

względu na poprawę stanu

drogi, odczuwalnego

zmniejszenia poziomu

hałasu i poprawę

bezpieczeństwa ruchu.

Na podstawie pomiarów dokonanych po zakończeniu

inwestycji stwierdzono zrealizowanie celów dotyczących

skrócenia czasu przejazdu (wg pomiarów z punktu A do

punktu B czas przejazdu skrócił się z 36 min do 16 min,

zwiększyła się liczba przejeżdżających pojazdów w ciągu

1h z 1480 do 1652. Natomiast nie dokonano pomiaru

emisji spalin i poziomu hałasu, a więc nie można

potwierdzić subiektywnych odczuć mieszkańców

i użytkowników dotyczących zmniejszenia emisji spalin

i spadku poziomu hałasu. Wykazano natomiast mniejszą

liczbę wypadków (z 9 do 2 wypadków rocznie).

Nastąpiła poprawa w dostępie do parku przemysłowego,

jednak nie stwierdzono, aby projekt przyczynił się do

wzrostu zainteresowania inwestorów parkiem

194

przemysłowym (tytuł projektu podkreślał/sugerował aspekt

jego powiązania z parkiem przemysłowym).

Efektywno ść –

relacja: koszty –

zyski

Dla mieszkańców i

użytkowników obu dróg

poniesione koszty na

inwestycję (niepochodzące

bezpośrednio z ich

zasobów) nie są istotne,

ważny jest natomiast efekt

końcowy, czyli

wyremontowane drogi

dające poczucie spełnienia

oczekiwań poprawy jakości

życia.

Efektywność niniejszego projektu należy ocenić wysoko,

niewspółmiernie do poniesionych kosztów inwestycji, gdyż

wydatkowane fundusze przyczyniły się do poprawy

sytuacji mieszkańców (jakości ich życia) i użytkowników

dróg, a zwłaszcza do zmniejszenia liczby wypadków,

a ludzkie zdrowie (a nawet życie) trudno mierzyć sumą

wydanych środków finansowych. Ponadto, miasto jako

system zyskało element składowy docelowej poprawy

funkcjonowania ruchu ulicznego, co ma wymiar również

finansowy.

Efektywność jednorazowego nakładu finansowego na

obie inwestycje drogowe ma charakter długofalowy, tj.

efekt społeczny (poprawa jakości życia) jest ciągły (dopóki

standard wykonanej inwestycji będzie wystarczający),

oraz posiada walor potencjałotwórczy – w przyszłości

inwestycja może okazać się elementem przyciągającym

inwestorów do pobliskiego parku przemysłowego.

Użyteczno ść –

stopień

wykorzystania

inwestycji

Użyteczność projektu

dotyczy osób zamieszkałych

w pobliżu remontowanych

ulic i ich użytkowników, u

pozostałych mieszkańców

miasta użyteczność projektu

nie tyle jest doświadczana,

co istnieje w ich

świadomości.

Zrealizowany projekt charakteryzuje wysoki poziom

użyteczności wynikający z codziennej eksploatacji dróg.

Efekty inwestycji są wykorzystywane w sposób ciągły.


12.3.2 Budowa obiektu dla potrzeb Centrum Nowoczesnych Technologii – Instytut

Politechniczny

Działanie 1.3 Regionalna infrastruktura społeczna

Poddziałanie 1.3.1 Regionalna infrastruktura edukacyjna

Beneficjent – Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie

Wartość projektu – 15 550 950 zł

Termin realizacji – II kw. 2005 r. – II kw. 2007 r.

Przedmiot projektu

Budowa obiektu Centrum Nowoczesnych Technologii – Instytut Politechniczny, tj. budynku dydaktycznego

(I etap) oraz pawilonu laboratoryjno-technologicznego (II etap).


Badanie rad gmin

195

Cele projektu

1) Poprawa jakości nauczania, poprzez stworzenie lepszych warunków kształcenia dostosowanych

do nowoczesnych metod nauczania;

2) Utworzenie w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Tarnowie nowoczesnego ośrodka

kształcenia inżynierów, nakierowanego na zaspokojenie potrzeb na wysoko wykwalifikowaną

kadrę instytucji i firm, działających w branżach o największych perspektywach rozwojowych:

ochrona środowiska, informatyczna i elektroniczna;

3) Budowa, rozbudowa i modernizacja oraz wyposażenie obiektów infrastruktury społeczno-

edukacyjnej służącej do prowadzenia działalności dydaktycznej na poziomie wyższym oraz

działalności rozwojowej, naukowo-badawczej z dydaktyką na poziomie wyższym;

4) Sprzyjanie integracji aktywności lokalnej miejscowych instytucji samorządowych i gospodarczych;

5) Wykorzystanie aktywności środowisk naukowych i ich potencjału intelektualnego dla rozwoju

gospodarczego i społecznego regionu;

6) Wyrównanie szans młodzieży wiejskiej i z małych miasteczek;

7) Stworzenie warunków szkołom wyższym i ośrodkom naukowo-badawczym o charakterze

dydaktycznym szerokiego współdziałania w tworzeniu i pracach Europejskiej Przestrzeni

Badawczej;

8) Zwiększenie potencjału badawczego Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Tarnowie.

Realizacja projektu i jego efekty rzeczowe W ramach zrealizowanej inwestycji powstało Centrum Nowoczesnych Technologii – Instytut Politechniczny. W skład obiektu wchodzą dwa połączone ze sobą budynki: budynek dydaktyczny oraz hala laboratoryjno-technologiczna. Kubatura netto obiektu wynosi 29250 m3. Cały obiekt zajmuje powierzchnię zabudowy 2760 m2. Powierzchnia całkowita obiektu wynosi 8048 m2 (w tym: budynku dydaktycznego 5782 m2, a pawilonu laboratoryjno-technologicznego 2266 m2). W budynku dydaktycznym czterokondygnacyjnym znajduje się 7 sal wykładowych (każda na 100-150 miejsc), aula (ok. 300 miejsc) i 11 sal ćwiczeniowych oraz laboratoria. W pawilonie laboratoryjno-technologicznym dwukondygnacyjnym mieszczą się laboratoria technologii materiałów, informatyczne, elektroniczne, automatyki, systemów sterowania, robotyki i telekomunikacji. Budynek Instytutu Politechnicznego został oddany do użytkowania w grudniu 2006 roku, a od stycznia 2007 roku prowadzone są tam zajęcia dydaktyczne dla studentów. Beneficjent deklaruje osiągnięcie zakładanych wartości wskaźników produktu niemal w całości. Do pełnych 100 procent brakuje zakończenia procesu wyposażania hal technologicznych. Natomiast wszelkie założenia dotyczące gabarytów obiektu i liczby miejsc dla studentów zostały zrealizowane. Beneficjent zaznaczył, iż projekt z całą pewnością nie zostałby zrealizowany gdyby nie wsparcie w postaci środków unijnych.

196

Fot. 2. Centrum Nowoczesnych Technologii – Instytut Politechniczny

Ocena projektu pod kątem stopnia osiągnięcia celów Zakładane wieloaspektowe cele projektu udało się osiągnąć częściowo. Przy tak szeroko zakrojonych celach, z których część jest życzeniowa, niemożliwa jest ocena po tak krótkim czasie od zakończenia realizacji projektu. Obecnie można stwierdzić jedynie, że liczba studentów w Instytucie Politechnicznym jest nieco niższa od planowanej. Z pewnością dzięki budowie nowoczesnego obiektu dydaktycznego stworzono dogodne warunki do kształcenia studentów w przyszłościowych kierunkach. Aktualnie w Instytucie Politechnicznym działają następujące kierunki studiów: elektrotechnika (specjalności: elektroenergetyka, układy sterowania, systemy pomiarowe), inżynieria materiałowa (specjalność: technologia materiałów), informatyka (specjalność: informatyka stosowana) oraz elektronika i telekomunikacja. Studenci i wykładowcy mają do dyspozycji dobrze wyposażone sale, laboratoria i hale technologiczne, pozwalające na zdobywanie wiedzy nie tylko teoretycznej, ale jej weryfikację w praktyce, przez co jakość kształcenia staje się wyższa. Instytut Politechniczny jest nowoczesnym ośrodkiem kształcenia inżynierów – wykwalifikowanej kadry dla instytucji i przedsiębiorstw na potrzeby samego Tarnowa jak też całego regionu. Daje szansę młodym ludziom z Tarnowa i okolicy zdobycia wykształcenia i zawodu na miejscu, co z jednej strony może przyczyniać się wśród młodzieży do porzucania decyzji o emigracji do dużych ośrodków akademickich – Krakowa lub Rzeszowa, a jednocześnie daje szansę podjęcia studiów wyższych osobom słabiej sytuowanym, które nie mogłyby ze względów finansowych wyjechać do dużego miasta. W ten sposób osiągnięto jeden z najważniejszych celów projektu – wyrównywanie szans młodzieży wiejskiej i tej z małych miasteczek. Utworzenie Instytutu Politechnicznego daje szansę nie tylko większego rozwoju działalności dydaktycznej na poziomie wyższym, ale stwarza warunki dla działalności badawczo-rozwojowej i jedynie od postawy władz PWSZ i aktywności środowiska naukowo-dydaktycznego zależeć będzie dalszy jej rozwój. Komplementarność z innymi projektami


Badanie rad gmin

197

Projekt „Budowa obiektu dla potrzeb Centrum Nowoczesnych Technologii – Instytut Politechniczny” może zostać uznany za częściowo kompatybilny z innym projektem zrealizowanym w Tarnowie, również współfinansowanym ze środków ZPORR – „System Wspomagania Zarządzania Edukcją w Tarnowie – EduNet”. O ile inwestycja związana z Instytutem Politechnicznym wpływa na rozwój szkolnictwa wyższego, o tyle system EduNet wspomaga funkcjonowanie szkolnictwa podstawowego, gimnazjalnego i ponadgimnazjalnego, a łącznie przyczyniają się do poprawy poziomu kształcenia na wszystkich poziomach. Omawiany projekt wraz z dwoma innymi projektami infrastrukturalnymi w ramach ZPORR zrealizowanymi w Tarnowie: „Przebudowa dróg dojazdowych do parku przemysłowego w Tarnowie: ul. Krzyska i Al. Piaskowa” oraz „Rozbudowa i wyposażenie budynku Zespołu Przychodni Specjalistycznych SP ZOZ Tarnów ul. Mostowa 6” ma wpływ na poprawę funkcjonowania tych obiektów. Budowa Instytutu Politechnicznego była etapem w realizacji rozbudowy kampusu PWSZ w Tarnowie w celu utworzenia Akademii Tarnowskiej, wykazuje więc komplementarność z projektem, który będzie finansowany ze środków Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013, a obejmie m.in. budowę hali sportowej i pływalni oraz budynku dydaktycznego Instytutu Ochrony Zdrowia. Projekt dotyczący Instytutu Politechnicznego był pod względem zakładanych celów podobny do projektu, również dofinansowanego ze środków ZPORR – „Rozbudowa Instytutu Technicznego Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu”. Tego rodzaju przedsięwzięcia przyczyniają się do poprawy sytuacji poziomu oferty edukacyjnej i jakości działalności naukowo-badawczej w średnich miastach regionu. Wpływ projektu na rozwój lokalny i regionalny Projekt wpisał się pozytywnie w rozwój lokalny Tarnowa – zaspokoił potrzeby społeczności, przyczyniając się do wyrównywania szans edukacyjnych i zawodowych młodzieży wiejskiej i tej z małych miasteczek spod Tarnowa. Pomijając korzyści płynące z powstania nowych możliwości dla młodzieży akademickiej, dzięki Instytutowi wzrosła integracja mieszkańców miasta z uczelnią, poprzez zapraszanie do prowadzenia zajęć lokalnych specjalistów (architektów, pracowników wodociągów, itd.) oraz poprzez organizowanie zajęć dla uzdolnionej młodzieży szkolnej, m.in. z zakresu matematyki, chemii, fizyki i informatyki. Działa tutaj Uniwersytet Trzeciego Wieku, organizowane są sympozja i konferencje, na które zapraszana jest społeczność lokalna, przez co zwiększa się jej kontakt ze światem nauki. W efekcie, w świadomości mieszkańców rośnie ranga i znaczenie ich miasta. Dzięki inwestycji stworzono nowe miejsca pracy na stanowiskach administracyjnych (około 10), ponadto wzrosła liczba zajęć prowadzonych przez zatrudnionych już wcześniej nauczycieli akademickich, a wraz z planowanym wzrostem liczby studentów istnieje realne zapotrzebowanie na zatrudnienie nowych osób na stanowiskach dydaktycznych. Jest to także element rozwojowy miasta istniejący w świadomości jego mieszkańców.

198

Niebagatelne jest znaczenie projektu w szerszym kontekście – rozwoju Tarnowa jako ośrodka akademickiego. Dążeniem władz Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Tarnowie jest przekształcenie jej w Akademię Tarnowską, a stworzenie Instytutu Politechnicznego stanowiło kolejny krok na drodze realizacji zamierzonego celu. Obecnie w PWSZ w Tarnowie obok Instytutu Politechnicznego funkcjonują: Instytut Administracyjno-Ekonomiczny, Instytut Humanistyczny, Instytut Matematyczno-Przyrodniczy oraz Instytut Ochrony Zdrowia, co w rezultacie pozwala na prowadzenie 16 kierunków studiów. Przekształcenie PWSZ w Tarnowie w Akademię Tarnowską będzie miało spore znaczenie dla rozwoju Tarnowa jako ośrodka akademickiego o znaczeniu regionalnym. Podsumowanie oceny projektu pod kątem poszczególnych kryteriów ewaluacyjnych przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela 91 . Ocena realizacji projektu „Budowa obiektu dla potrzeb Centrum Nowoczesnych Technologii – Instytut

Politechniczny”

Kryteria oceny

według

wybranych

aspektów


przedstawicieli

samorz ądów,


biznesu


miasta i regionu

Trafno ść –

zgodność projektu

z obowiązującymi

dokumentami

dotyczącymi

strategii rozwoju

miasta Tarnowa,

powiatu

tarnowskiego

i województwa

małopolskiego;

zgodność

z realnymi

potrzebami

i oczekiwaniami

mieszkańców.

Beneficjent podkreślił

związek projektu ze

strategią rozwoju miasta

oraz zadaniami przyjętymi

w strategii rozwoju powiatu

tarnowskiego i województwa

małopolskiego.

Wśród mieszkańców

Tarnowa istnieje opinia

o konieczności

podejmowania

przedsięwzięć hamujących

odpływ młodych osób

z miasta i okolicznych wsi

i miasteczek za granicę i do

Krakowa w celach

edukacyjnych

i zarobkowych,

a jednocześnie dające

możliwości nauki osobom

niemogącym pozwolić sobie

ze względów finansowych

na wyjazd z miejsca

zamieszkania. Wszelkie

inwestycje zmierzające do

rozwoju szkolnictwa

Projekt wpisujący się w działania/zadania wytyczone

w następujących strategiach/programach:

� Strategia rozwoju województwa małopolskiego na

lata 2001-2006: Pole: Mieszkańcy – postawy, kwalifikacje,

aktywność, Cel nadrzędny: A. Lepiej wykształceni, aktywni

i przedsiębiorczy mieszkańcy, Cel strategiczny: A.1.

Elastyczny, łatwo dostosowujący się do zmian społeczno-

gospodarczych system edukacji, Rozwiązania: A.1.3.

Rozwój szkolnictwa wyższego poza Krakowem w oparciu

o środowisko naukowe Krakowa; Pole: gospodarstwo –

kapitał, kreatywność, technologie, Cel nadrzędny: C. Trwały

rozwój gospodarczy, Cel strategiczny: C.3. innowacyjne

firmy, Rozwiązania: C.3.2. Wspieranie rozwoju potencjału

naukowego i badawczego w regionie.

� Strategia rozwoju województwa małopolskiego na

lata 2007-2013 „Małopolska 2015”: Pole A –

Konkurencyjność gospodarcza, Obszar I – Społeczeństwo

wiedzy i aktywności, Cel pośredni: Lepiej wykształceni,

twórczy i przedsiębiorczy mieszkańcy, Kierunki polityki: I.1.

Poprawa jakości i poziomu wykształcenia mieszkańców,

Założenia programowe: Rozwój infrastruktury edukacyjnej,

w tym: Modernizacja i rozbudowa bazy dydaktycznej

i socjalnej szkół wyższych.



Atrakcyjność powiatu dla mieszkańców i przyjezdnych, Cel


Badanie rad gmin

199

wyższego „tutaj na miejscu”

mają duże znaczenie dla

mieszkańców, którzy chcą,

aby Tarnów stał się ważnym

w skali województwa

ośrodkiem edukacyjnym,

wytrzymującym konkurencję

z Krakowem. Tego rodzaju

inwestycje wpływają na

poczucie wartości

mieszkańców i większą chęć

identyfikacji z nim.

strategiczny 4. Posiadać kadrę, bazę i programy oświatowe

w pełni przystosowane do wymogów nowoczesnego

kształcenia, wychowania i rozwoju fizycznego dzieci

i młodzieży, Zadanie 10. Wspierać i promować działalność

szkół wyższych na terenie miasta Tarnowa.



Atrakcyjność powiatu dla mieszkańców i przyjezdnych, Cel

główny 3. Zwiększenie dostępności do edukacji na poziomie

średnim i wyższym, Cel cząstkowy 1. Posiadać kadrę, bazę

i programy oświatowe w pełni przystosowane do wymogów

nowoczesnego kształcenia, wychowywania i rozwoju

fizycznego dzieci i młodzieży, Zadanie III.3.1.13.

Rozbudowa kampusu PWSZ w Tarnowie dla potrzeb

tworzonej Akademii Tarnowskiej.

� Program „Tarnów 2010”: Oś priorytetowa „Budowa

pozycji miasta jako stolicy subregionu”: Działania na rzecz

akademickiego charakteru miasta, Rozwój szkolnictwa

o charakterze ponadlokalnym.

Skuteczno ść –

stopień realizacji

celów projektu

Według Beneficjenta

zakładane cele zostały

zrealizowane.

Cele projektu dotyczące stworzenia nowoczesnej bazy

dydaktycznej pozwalającej na poszerzenie oferty

kształcenia dla miejscowej młodzieży zostały spełnione.

Natomiast nie do końca zostały zrealizowane założenia, co

do kierunków kształcenia, o czym świadczy niższa od

planowanej liczba studiujących w Instytucie

Politechnicznym. Również deklarowane cele rozwoju

działalności badawczej w Instytucie Politechnicznym nie

zostały dotychczas zrealizowane – aktualnie odbywa się

tam działalność stricte dydaktyczna, poszerzona

o inicjatywy integrujące środowisko lokalne.

Efektywno ść –

relacja: koszty –

zyski

Deklarowane korzyści dla

mieszkańców płynące

z wybudowania Instytutu

Politechnicznego są

bezpośrednie – studiowanie

w miejscu zamieszkania jest

zdecydowanie tańsze niż

przykładowo w Krakowie,

przez co, dla wielu

studentów jest ono w ogóle

możliwe lub znacznie obniża

koszty związane z nauką.

Zwrot poniesionych nakładów na inwestycję ma charakter

niefinansowy – polega na korzyściach dla miasta/regionu

płynących z wykształcenia młodych ludzi, którzy zdecydują

się w przyszłości pozostać w mieście/regionie i służąc

wiedzą i umiejętnościami – przyczyniać się do jego rozwoju

w bardzo szerokim aspekcie. Korzyści te będzie można

stwierdzić dopiero po kilku latach funkcjonowania Instytutu,

gdy studenci pierwszych roczników zostaną jego

absolwentami.

Użyteczno ść –

stopień

Użyteczność inwestycji

z punktu widzenia

Użyteczność inwestycji polega na ciągłym wykorzystaniu

stworzonej bazy dydaktycznej (budynku z salami

200

wykorzystania

inwestycji

mieszkańców ma charakter

wybiórczy – dotyczy

określonej grupy ludności –

studentów i środowiska

naukowego.

wykładowymi i ćwiczeniowymi oraz sprzętu dydaktycznego

i doświadczalnego) przez studentów wszystkich kierunków

PWSZ w Tarnowie oraz uczestników organizowanych tam

konferencji i imprez naukowych i pozanaukowych.


12.3.3 System Wspomagania Zarządzania Edukcją w Tarnowie – EduNet

Działanie 1.5 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego

Beneficjent – Gmina Miasta Tarnowa


Termin realizacji – 24.01.2006 r. – 30.04.2007 r.

Przedmiot projektu

Przedmiotem projektu było stworzenie i uruchomienie systemu wspomagającego zarządzanie Urzędem

Miasta Tarnowa, szkołami tarnowskimi (podstawowymi, gimnazjami i szkołami ponadgimnazjalnymi) oraz

utworzenie 12 publicznych punktów dostępu do Internetu zlokalizowanych w filiach Miejskiej Biblioteki

Publicznej im. J. Słowackiego w Tarnowie (tzw. Telecentra).

Cele projektu

1) Obniżenie kosztów świadczenia usług publicznych;

2) Podniesienie jakości zarządzania oświatą;

3) Zwiększenie możliwości wykorzystania Internetu i informacji;

4) Zwiększenie dostępu do wiedzy na temat edukacji;

5) Racjonalizacja wydatków przeznaczonych z budżetu miasta Tarnowa na oświatę;

6) Przeciwdziałanie zjawisku „wykluczenia cyfrowego” na obszarze miasta Tarnowa dzięki

zapewnieniu lokalnej społeczności powszechnego dostępu do sieci internetowej.

Realizacja projektu i jego efekty rzeczowe Na realizację projektu złożyły się trzy zasadnicze przedsięwzięcia:

1) Budowa narzędzi ICT - Systemu Planowania i Analiz dla Systemu Edukacji (SPiA) oraz Portalu Edukacyjnego – w celu wspomagania zarządzania systemem edukacji w Tarnowie;

2) Stworzenie Elektronicznego Środowiska Przepływu Pracy (EŚPP) oraz Systemu Automatycznej Weryfikacji Podpisu Elektronicznego - w celu elektronizacji procesów administracyjnych w Urzędzie Miasta Tarnowa i w jednostkach organizacyjnych miasta;

3) Utworzenie systemu telecentrów – tarnowskiej Sieci 12 Publicznych Punktów Dostępu do Internetu (Telecentrów), wyposażonych w sprzęt biurowy, kserograf, skaner oraz stanowiska komputerowe ze stałym, szybkim łączem internetowym, usytuowane w miejscach, do których społeczność lokalna posiada swobodny dostęp.

Chociaż planowane zadania w ramach projektu zostały wykonane, to nadal istnieje problem z funkcjonowaniem Elektronicznego Środowiska Przepływu Pracy (EŚPP) – funkcjonalność EŚPP jest pełna tylko przy określonej niewielkiej liczbie użytkowników, stąd istnieje konieczność udoskonalenia systemu. Osiągnięcie 100 procent wartości wskaźników projektu planowane jest na 1 kwietnia 2008 r. Efektem materialnym realizacji projektu jest 12 stanowisk – telecentrów


Badanie rad gmin

201

zlokalizowanych w bibliotekach miejskich, na które składają się: komputer i towarzyszący sprzęt biurowy. Ze strony internetowej EduNet: http://edunet.tarnow.pl, skorzystać może każdy, szkoły tarnowskie zostały połączone w jeden system komputerowy, podobnie jak wszystkie jednostki Urzędu Miasta. Na dzień przeprowadzenia wywiadu liczba organizacji użytkujących EduNet wynosiła 169, zaś użytkowników było 346.

Fot. 3. Jedno z Telecentrów rozmieszczonych w filiach Miejskiej Biblioteki Publicznej

Ocena projektu pod kątem stopnia osiągnięcia celów Cele projektu można uznać za osiągnięte częściowo. Jak wspomniano powyżej, nie funkcjonuje jeszcze w pełni Elektroniczne Środowisko Przepływu Pracy (EŚPP), tak więc efektywność i skuteczność elektronicznej organizacji pracy wewnętrznej Urzędu Miasta i placówek miejskich (zwłaszcza szkół), czyli tak zwanego Cyfrowego Urzędu (CU) nie jest jeszcze pełna. Stwierdzono jednak kilka wymiernych korzyści w zakresie zarządzania oświatą w Tarnowie. Nastąpiła zdecydowana racjonalizacja wydatków budżetu miasta na oświatę. Do tej pory trudno było szacować dostępne środki budżetowe na oświatę, gdyż w różnych szkołach zestawienia finansowe nie były robione według jednego schematu, a także dla różnych wydziałów Urzędu Miasta robiono różne zestawienia, stąd przy planowaniu wydatków budżetu miasta przyjmowano zazwyczaj szacunkową wartość tych środków. W ramach EduNet powstał System Planowania i Analiz (SPiA), czyli elektroniczne narzędzie, które ułatwia planowanie organizacyjne i finansowe oświaty w Tarnowie, a zestawienie dostępnych środków oraz potrzebnych i planowanych wydatków można za jego pomocą uzyskać w ciągu zaledwie kilku minut. Najważniejszym elementem SPiA jest elektroniczny Arkusz Organizacyjny - Arkusz Optivium, który pozwala na tworzenie sprawozdań finansowych przez wszystkie placówki oświatowe wg jednego schematu. Jest on dostępny w Internecie, a uprawnione osoby mają do niego dostęp z każdego komputera w dowolnym momencie. Wszystkie dane z Arkusza są gromadzone w Repozytorium i mogą być zestawiane i przeliczane natychmiast. Stworzono także jednolity system monitorowania placówek oświatowych, co także wpływa na racjonalizację wydatków budżetowych na oświatę.

202

Poprzez skomputeryzowanie wielu procedur, obniżyły się koszty świadczenia niektórych usług publicznych, przy jednoczesnym zwiększeniu wydajności pracy urzędników i skróceniu czasu załatwiania niektórych spraw w Urzędzie. Stwierdzono wpływ wprowadzenia systemu EduNet na obniżenie kosztów wielu procedur. Zaznaczyć jednak trzeba, że koszty instalacji wraz z całym procesem wdrażania tego rodzaju systemu są zwykle bardzo wysokie. System EduNet zwiększył możliwości korzystania z Internetu mieszkańców Tarnowa, zwłaszcza uczniów w szkołach i wszystkich chętnych w Telecentrach w bibliotekach, przez co przeciwdziała „wykluczeniu cyfrowemu” mieszkańców. Istnieją pewne ograniczenia projektu, które nie wynikają bezpośrednio z jego realizacji. Wśród przedstawicieli środowiska lokalnego panuje opinia, że mimo założeń utylitarności projektu, dostęp do jego korzyści jest utrudniony ze względu na niespełniający potrzebnych parametrów sprzęt komputerowy będący na wyposażeniu szkół, a także słabe wyposażenie gospodarstw domowych w komputery, co utrudnia uczniom i nauczycielom w domach dostęp do Portalu Edukacyjnego. Ponadto istnieje w wielu środowiskach szkolnych „mentalny opór” nauczycieli przed korzystaniem z Internetu, a tym samym systemu EduNet – nie wierzą oni w ułatwienia płynące z jego użytkowania, obawiają się, że wdrażanie systemu wymaga poświęcenia dużej ilości czasu na naukę, nieadekwatnej do uzyskanych korzyści. Komplementarność z innymi projektami Wraz z projektem dotyczącym budowy Instytutu Politechnicznego, obie inwestycje infrastrukturalne stanowią element rozwoju miasta Tarnowa pod względem poprawy poziomu i jakości wykształcenia jego mieszkańców, co następuje poprzez ułatwienie dostępu do edukacji i informacji. Pożądane byłoby jednak większe powiązanie obu przedsięwzięć poprzez włączenie szkół wyższych funkcjonujących w Tarnowie do systemu EduNet. Takie przedsięwzięcie zwiększyłoby efekty funkcjonowania obu projektów, jednak na podstawie przeprowadzonych wywiadów w Urzędzie Miasta i w PWSZ w Tarnowie nie stwierdzono takich chęci czy zamierzeń wśród przedstawicieli władz oświatowych. Analizowany projekt jest komplementarny z innymi: „Rozbudowa systemów elektronicznej administracji w Małopolsce”, „Budowa Podkrakowskiego Systemu Teleinformatycznego” oraz „Zintegrowany System Zarządzania Oświatą w Krakowie”, również dofinansowanymi ze środków ZPORR w ramach działania 1.5 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego. Wpływ projektu na rozwój lokalny i regionalny Jest to projekt o działaniu nie tylko lokalnym – według informacji uzyskanej od Koordynatora Systemu EduNet jest to projekt unikalny i pilotażowy w skali Polski, a z doświadczeń jego realizacji korzystać będą instytucje wdrażające podobne systemy. EduNet wraz z innymi projektami zrealizowanymi w ramach działania ZPORR 1.5 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego wpisały się idealnie w „Cel strategiczny: Infrastruktura niezbędna dla rozwoju społeczeństwa informacyjnego” strategii rozwoju województwa małopolskiego, a także strategię rozwoju miasta Tarnowa „Tarnów 2010”, dla realizacji, której przyjęto Wieloletni Plan Inwestycyjny Miasta Tarnowa na lata 2008–2013 (WPI), zakładający znaczne nakłady inwestycyjne na „Rozwój społeczeństwa opartego na wiedzy, w szczególności informacyjnego”.


Badanie rad gmin

203

Podsumowanie oceny projektu pod kątem poszczególnych kryteriów ewaluacyjnych przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela 92 . Ocena realizacji projektu „Ocena realizacji projektu „System Wspomagania Zarządzania Edukacją w

Tarnowie – EduNet”

Kryteria oceny

według wybranych

aspektów


przedstawicieli samorz ądów,


biznesu

W odniesieniu do realnych uwarunkowa ń

rozwoju miasta i regionu

Trafno ść –zgodność

projektu

z obowiązującymi

dokumentami

dotyczącymi strategii

rozwoju miasta

Tarnowa, powiatu

tarnowskiego

i województwa

małopolskiego;

zgodność z realnymi

potrzebami

i oczekiwaniami

mieszkańców.

W opinii Beneficjenta, zanim

zrealizowano projekt,

wykorzystanie i dostęp do

infrastruktury społeczeństwa

informacyjnego zarówno wśród

pracowników Urzędu Miasta

Tarnowa, jak i w placówkach

edukacyjnych (szkoły) było bardzo

niskie. Mieszkańcy obszaru

objętego realizacją projektu nie

mieli dostępu w stopniu

wystarczającym do informacji

w zakresie edukacji w Tarnowie

oraz w bardzo ograniczonym

stopniu mogli korzystać

z nowoczesnych narzędzi

informacji i komunikacji. Taka

sytuacja hamowała możliwości

rozwoju regionu. Placówki

oświatowe nie wykorzystywały

odpowiednich narzędzi, które

pozwoliłyby na sprawniejsze

i efektywniejsze wypełnianie

nałożonych na nie zadań, np.

sprawozdawczości. Nie stosowano

jednolitego systemu wymiany

informacji pomiędzy szkołami oraz

Urzędem, a większość prac

wykonywana była ręcznie, przy

wykorzystaniu nieefektywnych

narzędzi oraz w sposób

powodujący generowanie wielu

błędów i nieścisłości. Sposoby

zbierania informacji/danych

Projekt wykazuje powiązania z następującymi

dokumentami:

� „ePolska – Plan działań na rzecz rozwoju

społeczeństwa informacyjnego w Polsce na lata

2001-2006”, Cel 1. Powszechny, tańszy, szybszy

i bezpieczny Internet, Cel 2. Inwestowanie w ludzi

i umiejętności, Cel 3. Stymulowanie lepszego

wykorzystania technologii informacyjnych.

� „Strategia informatyzacji Rzeczypospolitej

Polskiej – ePolska na lata 2004-2006”, Działanie

priorytetowe A3 – Infrastruktura dostępu – rozwój

infrastruktury telekomunikacyjnej i stymulowanie

zwiększenia dostępności Internetu, w tym dostępu

szerokopasmowego, a także dostępu poprzez

publiczne punkty dostępu w każdej gminie.

� Strategia rozwoju województwa

małopolskiego na lata 2001-2006: Pole: Więzi:

komunikacja i współpraca, Cel nadrzędny:

D. Lepsza dostępność komunikacyjnego całego

regionu, Cel strategiczny: D.3. Infrastruktura

konieczna dla rozwoju społeczeństwa

informacyjnego, Rozwiązania: D.3.1. Rozbudowa

infrastruktury służącej korzystaniu z Internetu.


małopolskiego na lata 2007-2013 „Małopolska

2015”: Pole A – Konkurencyjność gospodarcza,

Obszar I – Społeczeństwo wiedzy i aktywności, Cel

pośredni: Lepiej wykształceni, twórczy i

przedsiębiorczy mieszkańcy, Kierunki polityki: I.2.

Rozwój społeczeństwa informacyjnego.

� Strategia zrównoważonego rozwoju

powiatu tarnowskiego na lata 2000-2007: Obszar

kluczowy IV – Dostępność komunikacyjna i

telekomunikacyjna, Cel strategiczny 7. Osiągnąć

204

statystycznych były niespójne

i wzajemnie niepowiązane, co

skutkowało brakiem jednolitych

i wysokich jakościowo danych

charakteryzujących szkoły.

Skutkami niskiego wykorzystania

ICT w zarządzaniu edukacją były

m.in. wysokie koszty świadczenia

usług publicznych, niska jakość

zarządzania oświatą, małe

możliwości wykorzystania Internetu

i informacji, brak dostępu do

wiedzy na temat edukacji.

Wśród mieszkańców konieczność

stworzenia w mieście systemu

elektronicznego wspomagającego

oświatę i działalność Urzędu

Miasta oraz ułatwiającego ogólny

dostęp do Internetu nie była

początkowo jasno zdefiniowana,

taka potrzeba nie istniała

w świadomości wszystkich

przyszłych użytkowników

(pracowników oświaty i Urzędu) –

wielu z nich wyrażało obawy, co do

działania takiego systemu oraz

utrudnienia codziennej pracy.

stan, w którym każdy mieszkaniec i podmiot w

zależności od potrzeb i statusu będzie dysponował

możliwością dostępu do standardowej sieci

telekomunikacyjnej oraz niezbędnej bazy danych

elektronicznych.

� Program „Tarnów 2010”: Oś priorytetowa

„Budowa pozycji miasta jako stolicy subregionu”:

Stworzenie regionalnego ośrodka rozwoju

społeczeństwa informacyjnego, Oś priorytetowa

„Podnoszenie jakości życia mieszkańców”:

Udostępnienie systemu e-Karty usług publicznych.

Projekt był odpowiedzią na realne

zapotrzebowanie, poparte wewnętrznymi analizami

Urzędu Miasta Tarnowa, mającymi na celu

określenie efektywności dotychczasowego

sposobu zarządzania edukacją w mieście, które

dały diagnozę: „niskiego wykorzystania technologii

informacji i komunikacji w zarządzaniu edukacją

i informowania na temat edukacji w Tarnowie oraz

brak powszechnego, publicznego dostępu do

Internetu”.

Skuteczno ść –

stopień realizacji

celów projektu

W opinii Beneficjenta wszystkie

założone cele zostały

zrealizowane, z wyjątkiem pełnej

działalności Elektronicznego

Środowiska Przepływu Pracy

(EŚPP).

W opinii mieszkańców system

„raczej’ spełnia swoje zadanie,

z zastrzeżeniem, iż w niektórych

placówkach szkolnych nie może

być w pełni wykorzystywany ze

względu na niewystarczającą liczbę

komputerów i ich niską jakość

techniczną.

Zdecydowana większość założonych celów

projektu została osiągnięta, jednak, na skutek nie

w pełni funkcjonującego EŚPP, nie udało się

w zakładanym zakresie usprawnić przepływu

dokumentów Urzędu Miasta w sieci, a co za tym

idzie, nie powiodło się w całości stworzenie

Cyfrowego Urzędu, jak też przyjętego celu:

„Obniżenie kosztów świadczenia usług

publicznych”.

Efektywno ść –

relacja: koszty –

zyski

Z punktu widzenia Beneficjanta,

poniesione nakłady na inwestycję

częściowo zwrócą się dzięki

Efekty wprowadzenia systemu EduNet mają

z jednej strony charakter finansowy, poprzez

uzyskanie oszczędności w zarządzaniu budżetem


Badanie rad gmin

205

uzyskanej racjonalizacji wydatków

na oświatę i przyspieszeniu pracy

w Urzędzie. Dla mieszkańców

inwestycja ma charakter

niematerialny – poprzez ułatwienie

dostępu do informacji rośnie

poczucie wartości obywateli jako

uczestników procesu globalizacji.

miasta i oświatą, a drugiej strony, znaczenie

projektu ma charakter bardziej utylitarny – scala

miasto w jeden system informacyjny usprawniając

zarządzanie miastem i ułatwiając codzienne życie

mieszkańcom, a ponadto poprzez działanie na

rzecz likwidacji „wykluczenia cyfrowego” przyczynia

się do wzrostu znaczenia miasta w „wirtualnym

świecie”.

Użyteczno ść –

stopień

wykorzystania

inwestycji

EduNet w świadomości

mieszkańców jest wartościowym

przedsięwzięciem, potencjalnie,

więc użyteczność projektu jest

wysoka, jednak wśród wielu osób

panuje nadal przekonanie

o trudności jego obsługiwania,

(obawa przed korzystaniem

z komputera i Internetu).

EduNet powstał do użytku wszystkich

mieszkańców oraz pracowników Urzędu Miasta

i szkół. Skorzystało z niego już tysiące osób, przy

czym liczba zalogowanych użytkowników wynosi

około 350 i systematycznie rośnie, co potwierdza

użyteczność systemu.

Niewykorzystaną możliwością systemu jest

wspomniane niepełne działanie EŚPP, a także nie

uwzględnienie włączenia w system EduNet

szkolnictwa wyższego.

Użyteczność projektu ma charakter potencjalny –

z racji pionierskości i modelowości, system może

być wzorem dla innych tego rodzaju rozwiązań

w skali całego kraju.


12.3.4 Rozbudowa i wyposażenie budynku Zespołu Przychodni Specjalistycznych SP ZOZ

Tarnów

Działanie 1.3 Regionalna infrastruktura społeczna

Poddziałanie 1.3.2 Regionalna infrastruktura ochrony zdrowia

Beneficjent – Zespół Przychodni Specjalistycznych Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej

w Tarnowie

Warto ść projektu – 4 445 390 zł

Termin realizacji – II kw. 2004 r. – II kw. 2006 r.

Przedmiot projektu

Projekt dotyczył rozbudowy i adaptacji budynku Zespołu Przychodni Specjalistycznych przy ul. Mostowej 6

w Tarnowie oraz jej wyposażenia.

Cele projektu

1) Możliwość dalszego leczenia pacjentów ze schorzeniami gruźlicy i chorób płuc (dalsze utrzymanie

jedynej funkcjonującej na terenie miasta i powiatu tarnowskiego przychodni przeciwgruźliczej);

2) Zwiększenie jakości i dostępności do specjalistycznej diagnostyki medycznej w zakresie USG,

RTG, densytometrii, EEG i EKG

3) Zwiększenie zakresu i rodzaju świadczonych usług medycznych w odpowiedzi na zmiany

epidemiologiczne w lokalnym środowisku;

206

4) Minimalizacja czasu oczekiwania pacjentów na diagnostyczne świadczenia medyczne;

5) Dostosowanie infrastruktury budynku przychodni do potrzeb osób niepełnosprawnych;

6) Poprawa warunków świadczonych usług medycznych;

7) Zapewnienie kompleksowej opieki lekarskiej poprzez koordynację procesu diagnostyki, leczenia

i rehabilitacji na wysokim poziomie z ułatwionym dostępem do konsultacji, badań i zabiegów

specjalistycznych;

8) Wzrost atrakcyjności regionu.

Fot. 4. Zespół specjalistycznych przychodni przy ul. Mostowej 6.

Realizacja projektu i jego efekty rzeczowe Realizacja projektu objęła rozbudowę istniejącego budynku przychodni oraz adaptację tej części, w której przychodnia już istniała, a także dostawę sprzętu medycznego i wyposażenie przychodni. Modernizacji dokonano w zakresie zmiany układu komunikacyjnego wraz z montażem windy w celu umożliwienia osobom niepełnosprawnym dostępu do różnych pomieszczeń budynku. Ogółem zmodernizowano 594,82 m2 powierzchni użytkowej. Natomiast rozbudowa polegała na dobudowaniu obiektu o powierzchni użytkowej 936,89 m2. Wokół budynku położono nawierzchnię 737,20 m2 kostki brukowej i płyt tarasowych, tworząc drogi dojazdowe i dojścia do budynku oraz parkingi. W ramach projektu zakupiono następujący sprzęt medyczny: aparat RTG, USG, densytometr, EEG, EKG oraz niezbędne wyposażenie medyczne, meblowe, porządkowo-socjalne, sprzęt elektroniczny do terapii leczniczej oraz sprzęt komputerowy. Planowany efekt rzeczowy został zrealizowany – powstał nowoczesny budynek zespołu przychodni specjalistycznych, w którym mieszczą się:

− Przychodnia Przeciwgruźlicza i Chorób Płuc; − Zespół Specjalistycznych Poradni Dziecięcych i Rehabilitacji Dzieci; − Przychodnia Zdrowia Psychicznego; − Przychodnia Terapii Uzależnienia i Współuzależnienia.


Badanie rad gmin

207

Wszystkie przychodnie wyposażone zostały w nowoczesny sprzęt medyczny. Ważnym efektem realizacji projektu, jest fakt, że wszystkie poradnie Zespołu Przychodni Specjalistycznych SPZ OZ w Tarnowie mieszczą się obecnie jedynie w dwóch wyremontowanych budynkach (ul. M. Skłodowskiej-Curie 1 i ul. Mostowa 6), które połączone są światłowodem i tworzą jeden system bazy danych pacjentów. Do tej pory przychodnie znajdowały się w kilku budynkach rozproszonych po całym mieście. Według Beneficjenta inwestycja mogła zostać zrealizowana jedynie dzięki dofinansowaniu unijnemu. Ocena projektu pod kątem stopnia osiągnięcia celów Priorytetowym celem przedsięwzięcia było utrzymanie jedynej na terenie miasta i powiatu tarnowskiego przychodni przeciwgruźliczej, której groziła likwidacja. Przychodnia przeciwgruźlicza jak i wszystkie pozostałe zlokalizowane przy ul. Mostowej 6, wyposażone są w sprzęt medyczny o wysokim stopniu jakości i użyteczności. Zrealizowanie projektu zwiększyło jakość i dostępność do specjalistycznych świadczeń medycznych, poprzez rozszerzenie oferty świadczeń, nowoczesny sprzęt medyczny, a także zsynchronizowanie procesu rejestracji, leczenia i rehabilitacji pacjentów oraz nadzoru pracowników poprzez system komputerowy. Według danych pochodzących od Beneficjenta, wciąż przybywa nowych pacjentów, co doskonale świadczy o trafności zrealizowanego projektu – wpisał się on w zapotrzebowanie społeczności na pewnego rodzaju usługi medyczne (niektóre z nich dostępne były dopiero w Krakowie). Projekt stał się przyczynkiem kolejnych planów rozwojowych Zespołu Przychodni Specjalistycznych – planowana jest adaptacja trzeciego budynku pod budowę kriokomory. Komplementarność z innymi projektami Projekt „Rozbudowa i wyposażenie budynku Zespołu Przychodni Specjalistycznych SP ZOZ Tarnów ul. Mostowa 6” jest w niewielki sposób komplementarny wobec innych projektów. Pewnej komplementarności można doszukiwać się z wcześniejszym remontem drugiego budynku przy ul. M. Skłodowskiej-Curie 1. Wpływ projektu na rozwój lokalny i regionalny Znaczenie Zespołu Przychodni Specjalistycznych SP ZOZ w Tarnowie ma zasięg regionalny. Oznacza to, że przychodnie świadczą usługi medyczne nie tylko dla mieszkańców miasta, ale również dla pacjentów z ościennych powiatów – tarnowskiego, dąbrowskiego, dębickiego, brzeskiego, a nawet boheńskiego. Dzięki zakupowi nowoczesnego sprzętu można na miejscu wykonywać badania, które niejednokrotnie dostępne były dopiero w Krakowie. Można stwierdzić, że przejęcie prowadzenia pewnych usług medycznych przez Tarnów wpłynęło na wzmocnienie pozycji miasta w regionie. Podsumowanie oceny projektu pod kątem poszczególnych kryteriów ewaluacyjnych przedstawiono w poniższej tabeli.

208

Tabela 93 . Ocena realizacji projektu „Rozbudowa i wyposażenie budynku Zespołu Przychodni

Specjalistycznych SP ZOZ Tarnów ul. Mostowa 6”

Kryteria oceny

według wybranych

aspektów




biznesu


miasta i regionu


projektu

z obowiązującymi

dokumentami


rozwoju miasta

Tarnowa, powiatu

tarnowskiego

i województwa

małopolskiego;


potrzebami

i oczekiwaniami

mieszkańców.

Zdaniem wszystkich

respondentów realizacja projektu

była niezbędna ze względu na

groźbę likwidacji Przychodni

Przeciwgruźliczej, a wiec utratę

przez pacjentów Tarnowa

i okolicznych powiatów dostępu

do części specjalistycznych

usług medycznych.

Stwierdzono zgodność projektu z następującymi

zapisami:


małopolskiego na lata 2001-2006: Pole: Mieszkańcy

– postawy, kwalifikacje, aktywność, Cel nadrzędny:

A. Lepiej wykształceni, aktywni i przedsiębiorczy

mieszkańcy, Cel strategiczny: A.5. Sprawny

i przyjazny pacjentowi system ochrony zdrowia,

Rozwiązania: A.5.2. Rozwój różnorodnych form

wczesnej diagnostyki i terapii.


małopolskiego na lata 2007-2013 „Małopolska 2015”:

Pole B – Rozwój społeczny i jakość życia, Obszar V –

Spójność wewnątrzregionalna, Kierunki polityki: V.I.

Rozwój profilaktyki i ochrony zdrowia, Założenia

programowe: m.in.: opracowanie i realizacja

specjalistycznych programów zdrowotnych (programy

zwalczania chorób układu krążenia i chorób

nowotworowych, programy dotyczące opieki nad

matką i dzieckiem, program dotyczący zdrowia

psychicznego i uzależnień – w tym rozwijania

ośrodków terapii uzależnień dla młodzieży – oraz

optymalizacji sieci opieki zdrowotnej w zakresie

zdrowia psychicznego, programy dotyczące chorób

reumatycznych i innych przewlekłych),


tarnowskiego na lata 2000-2007: Obszar kluczowy III

– Atrakcyjność powiatu dla mieszkańców

i przyjezdnych, Cel strategiczny 2. Osiągnąć stan

służby zdrowia charakteryzujący się powszechnością

na wszystkich poziomach, wysoką jakością usług

medycznych i opiekuńczych oraz dostępnością

ekonomiczną, Zadanie 2. Opracować i zorganizować

system kontroli usług świadczonych przez ZOZ-y,

Zadanie 5. Utworzyć powiatowy ośrodek terapii

uzależnienia od alkoholu, Zadanie 6. Utworzyć

powiatowy ośrodek wsparcia dla osób z zaburzeniami

psychicznymi.

� Program „Tarnów 2010”: Oś priorytetowa

„Budowa pozycji miasta jako stolicy subregionu”:


Badanie rad gmin

209

Podniesienie jakości usług i optymalizacja

zarządzania systemem opieki zdrowotnej.

Obiektywnymi czynnikami potwierdzającymi trafność

zrealizowanej inwestycji były:

− Faktyczne zagrożenie likwidacją Przychodni

Przeciwgruźliczej,

− Katastrofalny stan techniczny budynku

przychodni,

− Rozproszenie usług medycznych

oferowanych przez Zespół Przychodni

Specjalistycznych ZOZ w Tarnowie w przestrzeni

miasta.

Skuteczno ść –

stopień realizacji

celów projektu

Z punktu widzenia kadry

zarządzającej przychodnią i jej

pracowników inwestycja

przyniosła oczekiwane rezultaty,

tj. usprawnienie, wyższą

wydajność oraz poprawę

warunków pracy w przychodni.

Według mieszkańców nastąpiła

poprawa warunków świadczenia

i jakości usług medycznych,

rozszerzenie oferty ZOZ-u oraz

poprawa dostępności do niej.

Wszystkie cele priorytetowe związane z realizacją

inwestycji zostały osiągnięte. Ponadto, oprócz

korzyści dla pacjentów wynikających z utrzymania

działalności Przychodni Przeciwgruźliczej,

zwiększenia jakości, dostępności i zakresu usług

medycznych, skrócenia czasu oczekiwania na

świadczenia, stwierdzono korzyści dla miasta,

którego ranga w regionie jako ośrodka świadczenia

specjalistycznych usług medycznych dzięki tej

inwestycji ma szansę wzrosnąć (ostatnim celem

projektu był „Wzrost atrakcyjności regionu”).

Efektywno ść –

relacja: koszty –

zyski

W opinii Beneficjenta oraz

mieszkańców wysokie nakłady

finansowe na realizację

inwestycji były konieczne, gdyż

zakres potrzebnych prac był

bardzo szeroki, zyski są

niewspółmiernie wysokie -

poprawa jakości życia

mieszkańców poprzez poprawę

jakości usług medycznych, czyli

podstawowej potrzeby ludności.

Dla mieszkańców zaistniały

także zyski o charakterze

finansowym – koszty leczenia na

miejscu są zdecydowanie niższe

niż w Krakowie.

Zyski płynące z inwestycji mają charakter utylitarny

dla społeczności miasta. Nie tylko utrzymano zakres

świadczonych usług, ale go poszerzono,

a dodatkowo dzięki instalacji nowoczesnego sprzętu

medycznego wzrosły szanse na lepszą diagnostykę

chorób i szybszy proces leczenia i rehabilitacji, są to

korzyści nie w pełni niemierzalne finansowo, chociaż

im zdrowsze społeczeństwo, tym wydajniejsza

gospodarka. Zyski dla miasta są również istotne –

rośnie jego ranga na mapie świadczenia usług

medycznych w województwie.

Użyteczno ść –

stopień

wykorzystania

inwestycji

Według informacji Beneficjenta,

w zespole przychodni

stwierdzono ciągły wzrost liczby

pacjentów, większy niż sprzed

Użyteczność budynku wzrosła poprzez jego

rozbudowę, co umożliwiło ulokowanie w nim nowych

poradni lekarskich, oraz poprzez modernizację –

zamontowanie nowoczesnych wind dało dostęp

210

realizacji inwestycji, co wiąże się

z pewnością z rozszerzeniem

zakresu usług medycznych.

osobom niepełnosprawnym do wszystkich gabinetów

lekarskich.

Z zespołu przychodni korzystają mieszkańcy

Tarnowa i pobliskich powiatów.


12.3.5 Kompleksowe uzupełnienie sieci wodnokanalizacyjnej Gminy Muszyna


Beneficjent – Miasto i Gmina Uzdrowiskowa Muszyna


Termin realizacji – 16.08.2006 r. – 15.02.2007 r.

Przedmiot projektu

Projekt obejmował wykonanie dwóch systemów kanalizacji dla miejscowości Milik i Andrzejówka oraz

wspólnej oczyszczalni ścieków zlokalizowanej w Andrzejówce.

Cele projektu

1) Zwiększenie możliwości zatrudnienia w tym samozatrudnienia, poprzez poprawę stanu

infrastruktury pozytywnie wpływającej na rozwój turystyki i agroturystyki w oparciu o walory

Popradzkiego Parku Krajobrazowego i uzdrowisk: Muszyna i Żegiestów;

2) Procentowy wzrost liczby budynków podłączonych do kanalizacji / wodociągu w stosunku do

wszystkich budynków w gminie – 83,03%.


Badanie rad gmin

211

Realizacja projektu i jego efekty rzeczowe W ramach realizacji projektu wybudowano kanalizację dla wsi Milik i Andrzejówka oraz wspólną oczyszczalnię ścieków w Andrzejówce. Udało się zrealizować zakładane wartości produktu, a nawet je przekroczyć. Planowano podłączyć do sieci kanalizacyjnej 211 gospodarstw domowych (budynków), w rezultacie liczba ta wyniosła 272 budynki (wartość wskaźnika 129%). Takie same wartości dotyczą liczby budynków obsługiwanych przez wybudowaną oczyszczalnię ścieków. Zakładano, że po zakończeniu inwestycji z sieci kanalizacyjnej korzystać będzie 844 osób, obecnie są to 1032 osoby (122%).

Fot. 5. Oczyszczalnia ścieków w Andrzejówce.

Ocena projektu pod kątem stopnia osiągnięcia celów Przystępując do realizacji inwestycji Beneficjent deklarował dwa cele projektu: 1) zwiększenie możliwości zatrudnienia (samozatrudnienia) w turystyce i agroturystyce oraz 2) procentowy wzrost udziału liczby budynków w gminie podłączonych do sieci wodno-kanalizacyjnej. O ile drugi cel został zrealizowany w ponad 100 procentach (zakładano, że po wykonaniu inwestycji udział budynków podłączonych do sieci wodno-kanalizacyjnej wzrośnie do 83,03%, ostateczna wartość jest wyższa i wynosi 84,00%), o tyle realizacja pierwszego celu nie jest jednoznaczna. Odnosząc się do stworzonych nowych możliwości zatrudnienia w turystyce i agroturystyce, stwierdzić należy, iż potencjalne możliwości powstały, natomiast od momentu zakończenia inwestycji nie zarejestrowano ani w Miliku, ani w Andrzejówce żadnej nowej działalności gospodarczej związanej z turystyką lub agroturystyką (w Miliku funkcjonują dwa gospodarstwa przyjmujące gości, ale ich działalność rozwinęła się jeszcze przed budową kanalizacji). Owe możliwości z pewnością się powiększyły z dwóch powodów, po pierwsze skanalizowanie wsi stwarza dogodniejsze warunki dla potencjalnych turystów wynajmujących noclegi, a po drugie – zwiększyła się atrakcyjność obu miejscowości ze względu na poprawę czystości wód w potokach płynących przez nie, oraz samej rzeki Poprad. Są to nowe możliwości dla rozwoju sektora usług turystycznych w tych miejscowościach, niemniej jednak, aby mogły zostać wykorzystane, wymagają szeregu innych

212

inwestycji współtowarzyszących, chociażby budowy wodociągu i chodników dla pieszych oraz uzupełnienia oświetlenia wsi. Komplementarność z innymi projektami Projekt wykazuje zgodność z innymi przedsięwzięciami w Muszynie nakierowanymi na poprawę poziomu życia mieszkańców, poprzez zaspokajanie podstawowych potrzeb ludności, a więc z projektem „Samodzielny Publiczny Zakład Podstawowej Opieki Zdrowotnej w Muszynie – ocieplenie i zmiana przekrycia” oraz z budową wysypiska śmieci w Andrzejówce, dzięki której uporządkowano gospodarkę odpadami stałymi w gminie, choć trudno mówić o bezpośredniej komplementarności tych projektów. Projekt jest w pewnym stopniu komplementarny z przedsięwzięciami, których zasadniczym celem jest wzrost atrakcyjności miasta i gminy uzdrowiskowej Muszyna dla rozwoju turystyki poprzez budowę infrastruktury turystycznej i towarzyszącej – budowa drogowego przejścia granicznego Leluchów-Ćirć, prowadzona aktualnie budowa wyciągu narciarskiego w Szczawniku oraz planowane połączenie drogowe Milika ze Szczawnikiem, a także projekty tras rowerowych przebiegających m.in. przez Milik i Andrzejówkę. Wpływ projektu na rozwój lokalny i regionalny Projekt ma znaczenie dla rozwoju gminy uzdrowiskowej Muszyna. Został zrealizowany zgodnie z Planem Rozwoju Lokalnego Miasta i Gminy Uzdrowiskowej Muszyna, w którym według listy zadań mających na celu poprawę sytuacji w gminie Muszyna znajduje się „Poprawa stanu środowiska naturalnego”, a „Wszystkie dopływy rzeki Poprad, przepływające wyłącznie w granicach gminy winny posiadać I klasę czystości”. Projekt spełnił podstawowe potrzeby i oczekiwania mieszkańców Andrzejówki i Milika poprzez zapewnienie im dostępu do kanalizacji. Stwarzając szanse dla szerszej działalności turystycznej i agroturystycznej, daje możliwości rozwoju Muszyny jako konkurencyjnego ośrodka turystycznego względem Krynicy, Piwnicznej czy Szczawnicy. Podsumowanie oceny projektu pod kątem poszczególnych kryteriów ewaluacyjnych przedstawiono w poniższej tabeli.


Badanie rad gmin

213

Tabela 94 . Ocena realizacji projektu „Kompleksowe uzupełnienie sieci wodnokanalizacyjnej Gminy Muszyna”

Kryteria oceny

według wybranych

aspektów


przedstawicieli

samorz ądów,


biznesu


miasta i gminy oraz regionu


projektu

z obowiązującymi

dokumentami


rozwoju miasta

Tarnowa, powiatu

tarnowskiego

i województwa

małopolskiego;


potrzebami

i oczekiwaniami

mieszkańców.

W opinii Beneficjenta projekt

związany był z celami

zawartymi w strategii

rozwoju gminy.

Z punktu widzenia

mieszkańców realizacja

projektu była niezbędna –

w społeczności Andrzejówki

i Milika panowało

powszechne przekonanie

o zdecydowanie gorszym

standardzie życia w tych

miejscowościach

w porównaniu z miastem

Muszyna. Zdaniem

respondentów inwestycja

znacząco pozytywnie

wpłynęła na warunki życia.

� Nie stwierdzono uzasadnienia niniejszej

inwestycji zapisami Strategii rozwoju województwa

małopolskiego na lata 2001-2006.

� Za pośrednie uzasadnienie inwestycji można

uznać zapisy Strategii rozwoju województwa

małopolskiego na lata 2007-2013 „Małopolska 2015”: Pole

B – Rozwój społeczny i jakość życia, Obszar VI –

Ochrona środowiska, Kierunki polityki: VI.I. Ochrona

zasobów wodnych.

� Istnieje zgodność realizacji projektu z celami

zawartymi w Strategii rozwoju powiatu nowosądeckiego

na lata 2006-2013, Program 3.2. Poprawa warunków

życia mieszkańców powiatu nowosądeckiego, Cel

operacyjny II.2. Poprawa stanu środowiska naturalnego,

II.2.2. Koordynacja zadań służących poprawie stanu

środowiska naturalnego ujętych w Programie ochrony

środowiska powiatu nowosądeckiego na lata 2004-2011.

� Stwierdzono zgodność projektu z kierunkami

działań przyjętymi w Programie ochrony środowiska

powiatu nowosądeckiego na lata 2004-2011, Poprawa

jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego, 4.1.

Jakość wód i stosunki wodne, kierunki działań –

zagadnienie: gospodarka ściekowa: W.9. Budowa sieci

kanalizacyjnej i sukcesywna modernizacja istniejącej

sieci, W.10. Budowa nowych oczyszczalni ścieków (…),

W.9.9. Porządkowanie gospodarki ściekowej w gminie

Muszyna.

� Nie stwierdzono bezpośredniego uzasadnienia

realizacji projektu celami strategicznymi zawartymi

w Strategii Rozwoju Gminy Uzdrowiskowej Muszyna

1999-2015, która w zdecydowanej większości odnosi się

do rozwoju gminy jako uzdrowiska, ze znacznie

mniejszym wskazaniem na poprawę poziomu i jakości

życia mieszkańców.

Skuteczno ść –

stopień realizacji

celów projektu

W opinii mieszkańców,

oczekiwania dotyczące

budowy kanalizacji

i oczyszczalni ścieków

Z dwóch zakładanych celów związanych z realizacją

projektu został zrealizowany tylko jeden: ”Procentowy

wzrost liczby budynków podłączonych do

kanalizacji/wodociągu w stosunku do wszystkich

214

zostały spełnione, natomiast

ciągłym problemem jest brak

kompleksowej sieci

wodnokanalizacyjnej, czyli

pożądane byłoby

wybudowanie także sieci

wodociągowej.

Beneficjent podkreśla

potencjałotwórczy charakter

inwestycji, która

w przyszłości może

przyczynić się do rozwoju

usług turystycznych w Miliku

i Andrzejówce.

budynków w gminie – 84,03%”. W tym zakresie udało się

przewyższyć oczekiwany udział do 84,00%.

Nie zrealizowano bezpośrednio drugiego celu, w planach

akcentowanego na pierwszym miejscu: „Zwiększenie

możliwości zatrudnienia w tym samozatrudnienia, poprzez

poprawę stanu infrastruktury pozytywnie wpływającej na

rozwój turystyki i agroturystyki w oparciu o walory

Popradzkiego Parku Krajobrazowego i uzdrowisk:

Muszyna i Żegiestów”. Teoretycznie możliwości

podejmowania takiego rodzaju działalności na terenie

Milika i Andrzejówki dzięki budowie kanalizacji

i oczyszczalni wzrosły, jednak od czasu zakończenia

inwestycji nie powstało tam żadne przedsięwzięcie

o charakterze turystycznym.

Efektywno ść –

relacja: koszty –

zyski

Dzięki inwestycji poprawił

się standard życia

mieszkańców obu

miejscowości, co wśród

respondentów zostało

mocno podkreślone. Według

mieszkańców wydatki gminy

na infrastrukturę pierwszej

potrzeby mają charakter

priorytetowy.

Zyski płynące z realizacji inwestycji mają wymiar

niefinansowy – poprawa standardu życia mieszkańców

i jakości środowiska naturalnego przyczyniają się do

wzrostu atrakcyjności gminy, również pod względem

turystycznym, co z kolei potencjalnie przełoży się na

korzyści finansowe dla mieszkańców i gminy.

Użyteczno ść –

stopień

wykorzystania

inwestycji

Wszyscy mieszkańcy Milika i

Andrzejówki uzyskali

możliwość korzystania

z kanalizacji.

Aktualnie obie wsie w całości są skanalizowane.

Inwestycję charakteryzuje wysoki stopień trwałości

efektów – w przyszłości nowo wybudowane domy również

będą mogły zostać podłączone do powstałej sieci

kanalizacyjnej.

Poprawa stanu wód w okolicy daje lepsze warunki

korzystania przez mieszkańców i turystów z kąpielisk

rzecznych.

Źródło: Opracowanie własne

12.3.6 Samodzielny Publiczny Zakład Podstawowej Opieki Zdrowotnej w Muszynie

Działanie 3.5 Lokalna infrastruktura społeczna

Poddziałanie 3.5.2 Lokalna infrastruktura ochrony zdrowia

Beneficjent – Miasto i Gmina Uzdrowiskowa Muszyna

Wartość projektu – 485 738 zł

Termin realizacji – II kw. 2005 r. – I kw. 2006 r.


Badanie rad gmin

215

Przedmiot projektu

Remont Samodzielnego Publicznego Zakładu Podstawowej Opieki Zdrowotnej w Muszynie polegający na

ociepleniu elewacji i zmianie przekrycia.

Cele projektu

1. Zmniejszenie ilości spalin emitowanych przez kotłownię olejową;

2. Zmniejszenie kosztów ogrzewania budynku o 35%.

Realizacja projektu i jego efekty rzeczowe W ramach projektu wykonano następujące prace: rozbiórkowo-naprawcze dotyczące dachu i elewacji, demontaż okien, wykonanie więźby dachowej wraz z pokryciem z blachy, wykonanie kominów oraz ocieplenia stropu i elewacji, a także montaż stolarki okiennej wraz z parapetami. Remont budynku przychodni został wykonany w zakładanych ramach – wartość wskaźnika produktu wynosi 100%. Efektem materialnym realizacji projektu jest poprawa standardu budynku przychodni. Budynek, który składa się z dwóch pawilonów połączonych przewiązką o łącznej powierzchni 1308 m2, wymagał natychmiastowego remontu i nawet w razie braku dofinansowania prace musiałyby zostać przeprowadzone, jednak ich zakres byłby z pewnością mniejszy, a czas wykonania znacznie dłuższy. Samodzielny Publiczny Zakład Podstawowej Opieki Zdrowotnej w Muszynie jest aktualnie jedynym zakładem świadczącym podstawowe usługi medyczne na terenie gminy. Obejmuje swoim zasięgiem zarówno wszystkich mieszkańców Miasta i Gminy Uzdrowiskowej Muszyna, jak i mieszkańców sąsiedniej gminy Piwniczna – sołectwo Zubrzyk. Pracują tutaj lekarze pierwszego kontaktu, funkcjonuje laboratorium oraz gabinet fizykoterapii. Przychodnia wyposażona jest w aparaturę do EKG, USG i spirometrii. Całościowy efekt będzie widoczny jednak dopiero po wykonaniu dalszych prac remontowo-budowlanych, nieuwzględnionych w niniejszym projekcie, a które mają objąć budowę dojazdu i wymianę ogrodzenia oraz montaż wind wewnątrz budynków, w celu przystosowania go dla osób niepełnosprawnych.

216

Fot. 6. Ośrodek zdrowia w Muszynie

Ocena projektu pod kątem stopnia osiągnięcia celów Budynek przychodni wybudowany został w latach 70. i 80. XX wieku, a zastosowane materiały wykończeniowe oraz stolarka budowlana nie spełniały wymogów termoizolacyjnych, przez co placówka ponosiła bardzo wysokie koszty eksploatacji. Fakt ten miał istotny wpływ na standard i ilość świadczonych usług medycznych. Gros środków finansowych, które mogły być przeznaczane na leczenie pacjentów, dodatkowe badania lub specjalistyczne wyposażenie, było wydawane na opłaty za zużycie gazu do ogrzewania budynku. Remont przychodni przyniósł realizację zakładanych celów. Zmniejszono ilość spalin emitowanych przez kotłownię olejową, co w miejscowości o charakterze uzdrowiskowo-wypoczynkowym ma istotne znaczenie. Obniżyły się również koszty ogrzewania budynku i to w większym zakresie niż planowano, bo aż o blisko 38%. Dzięki remontowi przychodni pacjenci mają zapewnione usługi z zakresu podstawowej opieki medycznej na godziwym poziomie, co jest ważne nie tylko dla mieszkańców gminy, ale także dla czasowo przebywających tutaj pensjonariuszy. Komplementarność z innymi projektami Analizowany projekt jest w niewielkim stopniu komplementarny z innymi inwestycjami dotyczącymi zaspokojenia elementarnych potrzeb mieszkańców, takimi jak rozbudowa sieci kanalizacyjnej w Miliku i Andrzejówce połączona z budową wspólnej oczyszczalni ścieków w Andrzejówce, budowa wysypiska odpadów komunalnych w Andrzejówce, budowa mostu na rzece Muszynka (projekt dofinansowany również ze środków ZPORR), budowa chodnika w Szczawniku, remont dróg gminnych w Powroźniku i Jastrzębiu, budowa mostu w Szczawniku. Prowadzenie jedynie inwestycji, które mogłyby zostać uznane za całkowicie komplementarne, spowoduje niedoinwestowanie innych sfer. W przypadku Muszyny pewna niekomplementarność projektów może mieć uzasadnienie. Wpływ projektu na rozwój lokalny i regionalny


Badanie rad gmin

217

Zrealizowana inwestycja dotycząca remontu Samodzielnego Publicznego Zakładu Podstawowej Opieki Zdrowotnej w Muszynie wpłynęła na poprawę stanu infrastruktury społecznej w Mieście i Gminie Uzdrowiskowej Muszyna, a więc przyczyniła się do rozwoju lokalnego, dając dostęp mieszkańcom do opieki medycznej w jej podstawowym zakresie, a w sensie rozwoju regionalnego –przyczyniła się do zmniejszenia różnic w poziomie życia między mieszkańcami dużych i średnich miast a ludnością wsi i miasteczek. Podsumowanie oceny projektu pod kątem poszczególnych kryteriów ewaluacyjnych przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela 95 . Ocena realizacji projektu „Samodzielny Publiczny Zakład Podstawowej Opieki Zdrowotnej Kryteria

Muszynie – ocieplenie i zmiana przekrycia ”

Kryteria oceny

według wybranych

aspektów




biznesu


gminy i regionu


projektu

z obowiązującymi

dokumentami


rozwoju miasta

Tarnowa, powiatu

tarnowskiego

i województwa

małopolskiego;


potrzebami

i oczekiwaniami

mieszkańców.

W opinii Beneficjenta realizacja

projektu była uzasadniona złym

stanem technicznym obiektu,

a co za tym idzie

nieekonomicznym jego

użytkowaniem i gorszą jakością

podstawowych usług

medycznych.

Z punktu widzenia mieszkańców

przychodnia wymagała

natychmiastowego remontu.

� W zapisach Strategii rozwoju województwa

małopolskiego na lata 2001-2006, Pole: Mieszkańcy

– postawy, kwalifikacje, aktywność, Cel nadrzędny:

A. Lepiej wykształceni, aktywni i przedsiębiorczy

mieszkańcy, Cel strategiczny: A.5. Sprawny

i przyjazny pacjentowi system ochrony zdrowia,

w planowanych działaniach nie znaleziono żadnego

przedsięwzięcia związanego z poprawą stanu

technicznego ośrodków podstawowej opieki

zdrowotnej czy też poprawy jakości usług

medycznych oferowanych przez te ośrodki

� Inwestycja jest częściowo zgodna

z kierunkami Strategii rozwoju powiatu

nowosądeckiego na lata 2006-2013, Program 3.2.

Poprawa warunków życia mieszkańców powiatu

nowosądeckiego, Cel operacyjny II.3. Zapewnienie

bezpieczeństwa mieszkańcom powiatu w tym

bezpieczeństwa zdrowotnego, II.3.2. Zwiększenie

dostępności i polepszenie jakości usług medycznych

dla mieszkańców powiatu.

� Zasadności projektu nie potwierdzają zapisy

Strategii Rozwoju Gminy Uzdrowiskowej Muszyna

1999-2015.

Faktycznym uzasadnieniem inwestycji był zły stan

techniczny budynku i nieekonomiczna jego

218

eksploatacja, z zaznaczeniem, iż jest to jedyny

samodzielny publiczny zakład podstawowej opieki

zdrowotnej w gminie (w Żegiestowie znajduje się

wiejski ośrodek zdrowia, o ograniczonym zakresie

usług medycznych).

Skuteczno ść –

stopień realizacji

celów projektu

Z punktu widzenia Beneficjenta

zasadniczym celem projektu był

remont budynku przychodni

w celu obniżenia kosztów

eksploatacji, co udało się

osiągnąć. Dla mieszkańców

istotne znaczenie ma poprawa

standardu budynku, a co za tym

idzie – atmosfery i jakości

świadczonych usług

medycznych.

Założone cele dotyczące zmniejszenia ilości spalin

emitowanych przez kotłownię do atmosfery oraz

zmniejszenia kosztów ogrzewania budynku o 35%

udało się zrealizować. Koszty ogrzewania

zmniejszyły się o około 38%. Obok tych głównych

celów, uzyskano dodatkowo poprawę jakości usług

medycznych.

Efektywno ść –

relacja: koszty –

zyski

Dla Beneficjenta bezpośrednią

korzyścią finansową wynikającą

z realizacji inwestycji są

obniżone koszty eksploatacji

budynku, dla mieszkańców –

efekt niefinansowy – poprawa

jakości życia poprzez poprawę

standardu świadczenia usług

medycznych.

Korzyści płynące dla miasta i gminy są

jednoznaczne: obniżenie kosztów eksploatacji

budynku przychodni daje dodatkowe środki na

dodatkowy sprzęt lub usługi medyczne, zmniejszenie

ilości spalin przyczynia się do poprawy stanu

powietrza – istotnego aspektu w miejscowości

uzdrowiskowej, poprawa standardu świadczenia

podstawowych usług medycznych daje mieszkańcom

poczucie wyższej jakości życia a turystom zapewnia

bezpieczeństwo w zakresie ochrony zdrowia.

Użyteczno ść –

stopień

wykorzystania

inwestycji

Mieszkańcy podkreślają fakt, iż

jest to jedyna przychodnia

w okolicy, z której korzystają.

Z punktu widzenia Beneficjenta,

projekt ma charakter trwały, tzn.

wyremontowany ośrodek zdrowia

będzie służył pacjentom jeszcze

przez wiele lat, bez obaw władz

miasta o jego dalszy los, a tym

samym o los pacjentów turystów,

którym zostanie zapewniony

dostęp do podstawowej opieki

medycznej.

Z efektów zrealizowanej inwestycji korzystają

mieszkańcy gminy oraz turyści i na tym polega

wysoki stopień użyteczności obiektu, jednak nie

stwierdzono wzrostu użyteczności ośrodka w sensie

wzrostu zasięgu jego oddziaływania w przestrzeni

bądź liczbie ludności, gdyż zasięg ten jest z góry

określony administracyjnie.

Źródło: Opracowanie własne


Badanie rad gmin

219

12.3.7 Ocena realizacji projektów w opinii respondentów

Na podstawie rozmów z Beneficjentami stwierdzono, że wszystkie analizowane projekty osiągnęły wysokie wartości wskaźników produktu oraz wysoki stopień realizacji zakładanych celów. Są to inwestycje, na które istniało bezpośrednie zapotrzebowanie mieszkańców, przy czym, według relacji Beneficjentów inwestycje tarnowskie bez środków unijnych nie zostałyby zrealizowane, a inwestycje w gminie Muszyna byłyby realizowane, jednak na mniejszą skalę i ich realizacja byłaby znacznie dłuższa. Według opinii Beneficjentów wszystkie analizowane projekty zaspokoiły potrzeby mieszkańców „w znacznym stopniu”, i także „w znacznym stopniu” przyczyniły się do rozwoju lokalnego. Natomiast nie możemy tych projektów uznać za mające charakter mnożnikowy, gdyż żaden z nich nie stał się do tej pory przyczyną powstania nowej inwestycji. Jednak od czasu zakończenia ich realizacji minął zbyt krótki czas, aby w tej kwestii wysuwać jednoznaczne wnioski. Można przypuszczać, że udana inwestycja przebudowy i wyposażenia zespołu przychodni w Tarnowie stanie się prawdopodobnie przyczynkiem do kolejnej inwestycji – adaptacji nieużytkowanego budynku na potrzeby kriokomory. Podobny efekt może wystąpić w przypadku projektu budowy Instytutu Politechnicznego i planowanych dalszych inwestycji na terenie kampusu Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Tarnowie – być może powstaną one pośrednio dzięki sukcesowi budowy Instytutu. Realizacja omawianych projektów nie przyniosła powstania nowych miejsc pracy na większą skalę, jedynie w nowo wybudowanym obiekcie Instytutu Politechnicznego zatrudniono 10 osób do obsługi technicznej, kilka osób zyskało zatrudnienie w zespole przychodni w Tarnowie oraz kilka osób przy obsłudze oczyszczalni w Andrzejówce. Należy tutaj jednak zaznaczyć, iż żaden z projektów nie miał na celu bezpośredniego generowania nowych miejsc pracy. Spośród omawianych projektów, jeden miał wpływ na wzrost mobilności ludności – projekt przebudowy ul. Krzyskiej i Al. Piaskowej w Tarnowie przyczynił się do upłynnienia ruchu i wzrostu przepustowości obu dróg w kierunku parku przemysłowego. Według relacji Beneficjentów, wszystkie projekty tarnowskie przyczyniły się do wzrostu spójności gospodarczej regionu. W przypadku projektów realizowanych w gminie Muszyna wpływ ten oceniono jako niewielki. Do wzmocnienia spójności terytorialnej regionu według zdania Beneficjenta przyczynił się jeden projekt: przebudowa ul. Krzyskiej i Al. Piaskowej w Tarnowie. Nie można stwierdzić, aby analizowane projekty przyczyniły się bezpośrednio do wzrostu spójności społecznej regionu mierzonej stopą bezrobocia, gdyż jak już wcześniej zaznaczono, nie było celem tych inwestycji generowanie nowych miejsc pracy. Można mieć jednak nadzieję, iż powstanie Instytutu Politechnicznego może na ten aspekt regionalnej spójności społecznej wykazywać wpływ w przyszłości, poprzez kształcenie wykwalifikowanej kadry inżynieryjnej, która z łatwością znajdzie zatrudnienie. Na podstawie rozmów z przedstawicielami samorządów oraz środowisk okołobiznesowych trudno ocenić stopień świadomości mieszkańców, radnych i przedsiębiorców odnośnie faktu, iż omawiane

220

przedsięwzięcia były dofinansowane ze środków unijnych. Z wypowiedzi można wysnuć wniosek, że wiedza na temat współfinansowania pewnych przedsięwzięć przez Unię Europejską jest powszechna, ale wiedza na temat samego programu ZPORR jest niewielka. Wiedza mieszkańców oraz przedstawicieli samorządów i świata biznesu pochodzi najczęściej z tablic informacyjnych umieszczanych przy realizowanych inwestycjach oraz z mediów (informacje w mediach powinny być podawane w sposób bardziej przystępny, gdyż są często niezrozumiałe). Omawiane projekty okazały się w opinii respondentów niezbędne dla rozwoju lokalnego, jednak we wszystkich przypadkach padało stwierdzenie, iż przy tak ogromnym niedoinwestowaniu gmin, każda inwestycja jest „na wagę złota”, stąd też dokonana przez nich ocena projektów pod kątem poprawy warunków dla przedsiębiorczości i atrakcyjności inwestycyjnej oraz poprawy jakości życia była zazwyczaj bardzo wysoka.

12.3.8 Analiza porównawcza przypadków w aspekcie ich wpływu na rozwój województwa małopolskiego

Do niniejszych studiów przypadków celowo wybrano projekty dotyczące zarówno dwóch różnych miast: Tarnowa i Muszyny (w tym gminy), jak też różnych rodzajów inwestycji. Różnice obu miast, jak już zaznaczono we wprowadzeniu do case studies, dotyczą nie tylko ich wielkości i rangi w regionie, ale co za tym idzie, również wielu innych aspektów – zwłaszcza charakteru społeczno-gospodarczego i poziomu życia mieszkańców. Tarnów zdecydowanie dominuje pod tym względem nad Muszyną. Większość wskaźników zagospodarowania infrastrukturalnego dla Tarnowa jest znacznie wyższa niż dla Muszyny. Tarnów ze względu na wielkość, jak też geograficzne usytuowanie (część północno-wschodnia województwa), zaliczany jest do zwartego obszaru północno-zachodniego i północnego województwa o wyższym poziomie życia. Podczas gdy, Muszyna, ze względu na wielkość (małe miasto), a zwłaszcza na usytuowanie w części południowo-wschodniej województwa zaliczana jest do miast o relatywnie niskim poziomie życia (por. mapa).


Badanie rad gmin

221

Mapa 1. Poziom życia ludności województwa małopolskiego

Źródło: Płaziak, M. Jakość życia ludności miast województwa małopolskiego, ze szczególnym uwzględnieniem miast

małych i najmniejszych, w: Zróżnicowanie warunków życia ludności w mieście, XVII Konwersatorium Wiedzy

o Mieście, Łódź 2004.

Poziom życia mieszkańców województwa przekłada się bezpośrednio na poziom ogólnego rozwoju województwa, a wewnętrzne zróżnicowania poziomu życia odzwierciedlają różnice wewnątrzregionalnego rozwoju społeczno-gospodarczego. Rozumiejąc poziom życia jako stopień zaspokojenia potrzeb mieszkańców (w pierwszej kolejności potrzeb podstawowych) stwierdzono w Muszynie (zwłaszcza na terenie gminy) w roku 2004, a więc na krótko przed realizacją analizowanych inwestycji niezaspokojenie podstawowych potrzeb infrastrukturalnych, w tym poważne braki w sieci kanalizacyjnej. Fakt ten jest bezpośrednią przesłanką zasadności realizowanych tam inwestycji. Oba rozpatrywane przypadki dotyczą inwestycji zaspokajających jedne z najważniejszych dla mieszkańców potrzeb, tj. dostępu do podstawowej opieki medycznej na

222

godziwym poziomie oraz dostępu do kanalizacji. Na obszarach niedoinwestowanych pod względem infrastruktury podstawowej należy najpierw wypełnić lukę w tym zakresie. Stąd też, dla Muszyny, jak i innych podobnych miejscowości, kluczowe znaczenie mają projekty odpowiadające tym z założenia finansowanym z III Priorytetu ZPORR, czyli dotyczące rozwoju lokalnego. Są to projekty o stosunkowo niskich kosztach realizacji, dlatego też możliwe jest zrealizowanie większej ich liczby w porównaniu do dużych spektakularnych projektów, jakie finansowane były w ramach I Priorytetu ZPORR. Dopiero doinwestowanie w zakresie podstawowej infrastruktury najbiedniejszych obszarów Małopolski daje możliwość wyrównania różnic wewnątrzregionalnych rozwoju społeczno-gospodarczego. Spłycanie tych nierówności sprzyja całościowemu rozwojowi regionu. Natomiast w obszarach lepiej doinwestowanych powinno się pozyskiwać zewnętrzne środki na inwestycje o charakterze ponadlokalnym (nie zapominając na bieżąco o ciągle istotnych potrzebach podstawowych). Stąd, w przypadku Tarnowa, inwestycje z zakresu I Priorytetu ZPORR, dotyczące rozbudowy i modernizacji infrastruktury służącej wzmocnieniu konkurencyjności regionów są jak najbardziej uzasadnione. W poniższej tabeli dokonano oceny sześciu analizowanych projektów pod kątem wpływu ich oddziaływania na rozwój województwa małopolskiego. Tabela 96 . Zasięg oddziaływania inwestycji.

Zasięg oddziaływania

Nazwa projektu lokalny –

miasto/gmina

ponadlokalny –

w granicach

jednego powiatu

regionalny –

na obszarze

kilku powiatów

w granicach

województwa

ponadregionalny –

poza granicami

województwa

Przebudowa dróg

dojazdowych do parku

przemysłowego w Tarnowie:

ul. Krzyska i Al. Piaskowa

+ +/- +/- -

Budowa obiektu dla potrzeb

Centrum Nowoczesnych

Technologii – Instytut

Politechniczny

+ + + +

System Wspomagania

Zarządzania Edukacją w

Tarnowie – EduNet

+ +/- +/- +/-

Rozbudowa i wyposażenie

budynku Zespołu Przychodni

Specjalistycznych SP ZOZ

Tarnów ul. Mostowa 6

+ + + +

Kompleksowe uzupełnienie

sieci wodnokanalizacyjnej

Gminy Muszyna

+ - - -

Samodzielny Publiczny

Zakład Podstawowej Opieki + - - -


Badanie rad gmin

223

Zdrowotnej w Muszynie –

ocieplenie i zmiana przekrycia

+ stwierdzono oddziaływanie, +/- oddziaływanie potencjalne (w przyszłości)’ - nie stwierdzono oddziaływania. Spośród czterech analizowanych inwestycji dotyczących Tarnowa, dwie charakteryzuje jednoznaczny wpływ na rozwój nie tylko miasta jako takiego, ale także przyczyniając się do wzmacniania pozycji Tarnowa w regionie bezpośrednio wpływają na rozwój województwa. Są to projekty: „Budowa obiektu dla potrzeb Centrum Nowoczesnych Technologii – Instytut Politechniczny” oraz „Rozbudowa i wyposażenie budynku Zespołu Przychodni Specjalistycznych SP ZOZ Tarnów ul. Mostowa 6”. Pierwszy projekt wzmacnia pozycję Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Tarnowie, a dzięki temu rośnie pozycja miasta jako ośrodka akademickiego w regionie, dając szansę na konkurencję w tym zakresie z Krakowem i innymi mniejszymi ośrodkami. Instytut Politechniczny wraz z całą PWSZ w Tarnowie i innymi uczelniami w tym mieście jest alternatywą także dla studentów spoza województwa małopolskiego. Projekt ten doskonale wpisał się w zapisy Strategii rozwoju województwa małopolskiego na lata 2001-2006: Kontekst: współpraca międzyregionalna, K.2. Wzajemne wsparcie regionów sąsiadujących w działaniach na rzecz rozwoju, K.2.1. Harmonijna współpraca na obszarach stykowych, m.in.: Zachowanie roli Tarnowa jako ważnego ośrodka ponadlokalnego dla zachodniej części Podkarpacia, zwłaszcza w zakresie edukacji i kultury. Drugi projekt wzmacnia pozycję Tarnowa jako ośrodka świadczenia specjalistycznych usług medycznych w województwie małopolskim, co potwierdza szeroki zasięg geograficzny miejsca zamieszkania pacjentów korzystających z oferty ośrodka, obejmujący nie tylko miasto Tarnów i powiat tarnowski, ale też powiaty ościenne: dąbrowski, dębicki, brzeski, a nawet bocheński. Przy czym należy zaznaczyć, iż powiat dębicki nie znajduje się w granicach województwa małopolskiego, lecz podkarpackiego. Tak, więc oddziaływanie inwestycji ma charakter ponadregionalny, wpływa na integrację obszarów na styku województw/regionów. Trudniej stwierdzić ponadlokalny czy regionalny zasięg oddziaływania dwóch pozostałych projektów zrealizowanych w Tarnowie. Są to projekty: „Przebudowa dróg dojazdowych do parku przemysłowego w Tarnowie: ul. Krzyska i Al. Piaskowa” oraz „System Wspomagania Zarządzania Edukacją w Tarnowie – EduNet”. Na wykonanie obu inwestycji uzyskano dofinansowanie w ramach I Priorytetu ZPORR, jednak nie można bezpośrednio wnioskować o ich wpływie na rozwój Małopolski w znaczeniu ponadlokalnym. Oba projekty mają istotne znaczenie głównie dla rozwoju miasta. Projekt dotyczący przebudowy ul. Krzyskiej i Al. Piaskowej przyczynił się do poprawy jakości życia mieszkańców w najbliższym otoczeniu a także ułatwił korzystanie z obu ulic uczestnikom ruchu, nie miał jednak znaczenia dla rozwoju regionu na szerszą skalę, chociażby przez fakt, iż mimo ułatwienia dostępu do parku przemysłowego, nie przyczynił się do wzrostu liczby inwestycji (prawdopodobnie musi nastąpić nałożenie większej liczby pozytywnych czynników, aby wzrosło zainteresowanie inwestorów parkiem przemysłowym). Ewentualnie, zgodnie ze stwierdzeniami w powyższym szczegółowym studium tego przypadku, mogą istnieć pewne korzyści wynikające z upłynnienia ruchu w Tarnowie na linii północ-południe i kompatybilności z projektem

224

budowy autostrady A4 i jak się okaże w przyszłości – projekt przebudowy ul. Krzyskiej i Al. Piaskowej będzie miał przyczynek do działań spajających województwo. Wprowadzenie systemu EduNet usprawniło zarządzanie systemem oświaty w mieście i pracę w Urzędzie Miasta oraz przydało miastu pewnych oszczędności finansowych, a także przyczyniło się do walki z tzw. „wykluczeniem cyfrowym” mieszkańców, jednak, poprzez fakt, iż dotyczy jedynie obszaru miasta, nie można na dzisiaj wnioskować o jego ponadlokalnym oddziaływaniu. Jedynie, jak zaznaczono w studium tego przypadku, może zaistnieć w przyszłości efekt oddziaływania projektu na skalę regionalną a nawet ogólnokrajową, pod warunkiem, że system będzie działał sprawnie i wydajnie, oraz że znajdą się jednostki, np. JST, wykorzystujące doświadczenia płynące z funkcjonowania tego modelowego i pionierskiego systemu. Zgodnie z wcześniejszymi stwierdzeniami, analizowane projekty zrealizowane w mieście i gminie Muszyna miały z założenia charakter lokalny i takie jest ich oddziaływanie. Wartość tego rodzaju projektów polega na wyrównywaniu różnic wewnątrzregionalnych w poziomie życia mieszkańców, co pośrednio prowadzi do rozwoju województwa jako całości.

12.3.9 Lista osób, z którymi przeprowadzono wywiady 1. Paweł Knapczyk – Naczelnik Wydziału Kontraktowania Projektów – Departament Funduszy

Europejskich Urzędu Marszałkowskiego w Krakowie, ul. Wielicka 72, tel. 012-299-07-25;

2. Agnieszka Mika – Kierownik Oddziału Weryfikacji i Potwierdzania Płatności – Wydział Zarządzania Funduszami Europejskimi Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego, ul. Basztowa 22, tel. 012-392-13-41;

3. Grzegorz Gołda – Kierownik Oddziału Realizacji Projektów – Wydział Zarządzania Funduszami Europejskimi Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego, ul. Basztowa 22, tel. 012-392-13-46;

4. Wojciech Magdoń - Koordynator systemu EduNet, Urząd Miasta Tarnowa, ul. Mickiewicza 2, pok. 309, tel. 014-688-24-50

5. Stanisław Pystek – Dyrektor Tarnowskiego Zarządu Dróg Miejskich, TZDM, ul. Bernardyńska 24, tel. 014-621-91-05

6. Roman Żok – Kanclerz Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Tarnowie, PWSZ w Tarnowie, ul. Mickiewicza 8, pok. A113, tel. 014-631-66-01

7. Teresa Budzik – Główna Księgowa Zespołu Przychodni Specjalistycznych SP ZOZ w Tarnowie, Zespół Przychodni Specjalistycznych SP ZOZ w Tarnowie, ul. M. Skłodowskiej-Curie 1, tel. 014-Agnieszka Skalny – Dyrektor Centrum Funduszy Pomocowych Tarnowskiej Agencji Rozwoju Regionalnego, TARR S.A, ul. Szujskiego 66, pok. 101, tel. 014-623-55-13

8. Grażyna Wiatr – Asystent kierownika projektu Regionalnego Ośrodka EFS, członek zarządu Fundacji im. Hetmana Jana Tarnowskiego, prezes Stowarzyszenia Wspierania Inicjatyw Lokalnych i Regionalnych eMagra, Regionalny Ośrodek EFS, ul. Sikorskiego 5 (biurowiec „Świt”), tel. 509-654-350

9. Zbigniew Proć – Prezes Izby Przemysłowo-Handlowej w Tarnowie, IPH w Tarnowie, ul. Słoneczna 32/9, tel. 014-621-57-96


Badanie rad gmin

225

10. Stanisław Michalik – Kierownik Referatu Planowania, Rozwoju i Ochrony Środowiska, Urząd Miasta i Gminy Uzdrowiskowej Muszyna, pok. 18, tel. 018-471-40-09, wew. 35, 506-063-197

11. Stanisław Sułkowski - Przewodniczący Rady Miasta i Gminy, Urząd Miasta i Gminy Uzdrowiskowej Muszyna, pok. 14, tel. 018-471-40-09, wew. 30

226

13.4. Zasady oceny eksperckiej projektów Ocena dokonana przez ekspertów wchodzących w skład zespołu badawczego wykorzystana została do oceny skuteczności interwencji. Oceny eksperckiej dokonywano na podstawie informacji zawartych w sprawozdaniach końcowych z realizacji projektów. Każde z działań i poddziałań oceniano odrębnie. Poniższa tabela w sposób syntetyczny prezentuje poszczególne aspekty i elementy oceny.

Podstawa oceny Uzupełnienie ZPORR

Przedmiot oceny Sprawozdania końcowe z projektów

Wyznaczanie

kryteriów oceny

Na podstawie zapisów Uzupełnienia ZPORR dla każdego poddziałania wyznaczono

kilka najważniejszych elementów (cech projektów, sposobów oddziaływania na rozwój

społeczno-gospodarczy), które mogły być przedmiotem projektów. Kryteria te

przedstawiono w rozdziale 8.2 niniejszego raportu.

Sposób oceny Każdy z projektów oceniany był niezależnie przez dwóch ekspertów na podstawie

wybranych wcześniej kryteriów. Projektom przyznawano ocenę punktową w skali od 0

do 5. Pod uwagę brano to czy dany projekt spełnia wyznaczone dla działania kryteria i

w jakim stopniu je spełnia w porównaniu w innymi podobnymi projektami. Informacje na

ten temat czerpano z części opisowej sprawozdań jak i z tabel zawierających

informacje o poziomie osiągnięcia wskaźników produktu i rezultatu. Ocena końcowa

projektu stanowi średnią arytmetyczną ocen dwóch ekspertów. Ocena końcowa

działania stanowi średnią arytmetyczną uśrednionych ocen wszystkich projektów.

Po zapoznaniu się z tekstami wszystkich sprawozdań w danym działaniu, eksperci przystępowali do dokonania oceny punktowej każdego z projektów. Ocena zależała nie tylko od tego czy dane kryterium zostało uwzględnione w projekcie, ale również od tego jaka była kompilacja cech i oddziaływań związanych z poszczególnymi kryteriami. Najwyższą ocenę (5) przyznawano tylko wtedy, gdy projekcie zidentyfikowano jakieś dodatkowe wartości, których nie odnaleziono w innych projektach. Zatem także dodatkowe elementy, niewyrażone za pomocą kryteriów, były brane pod uwagę i mogły wpłynąć na wyższą punktację.21 Ponadto, poszczególne projekty oceniane były także względem siebie – ocenie podlegało nie tylko to, czy projekt spełnia dane kryterium ale też

21 Fakt, że ocena punktowa nie jest tylko i wyłącznie wypadkową liczby kryteriów, które spełnił dany projekt, wynika

również z tego, że w poszczególnych działaniach / poddziałaniach brano pod uwagę inną liczbę kryteriów, po drugie

zaś – zakres niektórych działań przewidywał realizację projektów tak zróżnicowanych, że ocena taka byłaby

nieporównywalna (np. projekt realizowany w ramach poddziałania 1.1.1 Infrastruktura drogowa ma dużo większe

szanse spełnić 100% kryteriów dla tego działania, ponieważ dotyczą one dość wąskiego pola tematycznego, niż

projekt realizowany w ramach działania 3.1 Obszary wiejskie, gdzie kryteria dotyczą zarówno kwestii związanych z

infrastrukturą drogową jak i rozwojem turystyki). W przypadku działań złożonych, z puli kryteriów eksperci

selekcjonowali te bezpośrednio odnoszące się do danego typu projektu (np. tylko kryteria relewantne dla projektów

turystycznych).


Badanie rad gmin

227

w jakim stopniu je spełnia (przykładowo, niektóre projekty mogły przyczyniać się do podniesienia bezpieczeństwa ruchu na drodze w większym stopniu niż inne). Zatem ocena skuteczności projektów jest po części oceną relatywną. Ponadto, pod uwagę brano również stopień osiągnięcia celów mierzonych za pomocą wskaźników – nawet projekt spełniający wszystkie kryteria oceny uwzględniane w danym działaniu mógł wciąż nie otrzymać oceny maksymalnej. Podsumowując, przy wystawianiu oceny punktowej ekspercie brali pod uwagę następujące elementy:

- spełnianie poszczególnych kryteriów (jako punkt wyjścia do oceny), - stopień spełniania kryterium, - kompilacja cech i oddziaływań związanych z poszczególnymi kryteriami, - dodatkowe wartości, których nie odnaleziono w innych projektach, - stopień osiągnięcia celów mierzonych za pomocą wskaźników.

Czytając przedstawioną ocenę projektów trzeba mieć na uwadze, że analizowane projekty oceniane były pod kątem zgodności z założeniami polityki rządu zapisanej w dokumentach programowych na lata 2004 – 2006. Dokumenty te dość wąsko wyznaczały możliwości wydatkowania funduszy. Ocena projektów opierać musi się więc na drobnych różnicach jakie występują pomiędzy poszczególnymi projektami. Te różnice są trudno identyfikowalne na podstawie sprawozdań końcowych, czyli jedynych dokumentów odnoszących się do wszystkich analizowanych projektów, na podstawie których dokonywano oceny.

Documents

Badanie ewaluacyjne „Wpływ projektów infrastrukturalnych ... koncowy... · 4 1. Streszczenie raportu Celem badania było dokonanie oceny wpływu projektów infrastrukturalnych