BABAENG-BABAELualhati Bautista

still pictures ng iba't ibang klaseng oabae mula sa iba't ibangantas ng buhay ,sa iba'tibang kaabalahan.

background music: isang awitin tungkol sa kababaihan,puwedeng iyong "Babae Ka" ng Inang Laya.

Babae. Maganda. Maaya. Maalindog.Malambing. Madrama. Anu-ano pa bangpang-uri ang puwedeng gamitin sa babae?Malandi, makiri, maharot ... at ang tiyak napambabaeng pang-uri lang, na salitang... puta.

Ang salitang babae ay hindi lang pantukoy sakasarian ng babae. Depende sa gamit, ito'y~akapagtataglay ng iba't ibang kahulugan.Babae ni Gano'n; na angibig sabihin ay kabit,kerida, number two. Babae lang, na ang ibigsabihi'y second class, of inferior quality.Parang babae, na ang ibig sabihi'y isanglalaking mahina ang loob, mahina ang tubod, 0

mahina ang isip.

WOMANNatatandaan ko nO'ng araw, sabi ng lumiligaw

. sa akin, natutuwa raw siya kay Amalia .

Fuentes ... babaeng-babae raw. Nagtaka 'kodahil ang intindi ko, pag sinabi mongbabaeng-babae, mababa ang loob, iiyak na langpag inapi. Iyon pala, ang ibig niyang sabihin,vain.

kabaligtaran s~ paghulma sa lalaki naginagawang mabilis, matalino, malakas atmagaling.

INSERT, isang eksena sapelikulang "'The Color Purple": .noong hiniwalayan nang babae ang lalald at gatlito ang smablng lalOO sa babae more or less: "you're ugly, you're .

d' "uneducate , you re a woman.

VISUALS: snatches ng mga visual sa mga commercial na bataang modelo. iyong gatas na Moroy, halimbawa: iyongbatang ala-Tarzan na nagligtas sa manikar:tg konti nang·nabagsakan ngsanga ng pun9.

Ano ngaba ang maging babae?; Paanohinuhulma ng kultura't lipunan ang isangbabae?

saka iyong commercial na maraming eksena ng muntik-muntikanang pagkadisgrasya ng ina kung hindi sa maagap napagkaligtas sa kanya ng anak ,niya na umiinom ng isang brandng gatas.

ka-alternate ito ng mga commercial na nagpapakita naman sa J.

batang babae na natutulog katabi ng mg<tmanika niya, 0 sabatang naghahanap sa manikang si Jeniffer.

kumuha rin ng visuals' ng' mga batang lalaking nagdi-dribble ngbola sa commercial ng Milo. ikumpara sa mga batang babae(hindi na sa Milo) na tahimik na naglalaro lang ngpinggan-pingganan.

INTERVIEWER:Ano ang gusto mong maging paglaki mo?

BATA:Katulong.

(sa pareho) ano ang paborito mong laro, atbakit? ano sa palagay mo ang dapat na ugali ngbatang babae? ng batang lalaki?

Simula pa sa kamusmusan, ,ang babae'yhinuhulma na sa pagiging mahinahon,mapagmabal. at mapagkalinga. Ganapna

saka natin pasukan ng maikling interview sa isang batangbabaeng tagapag-alaga ng kapatid niyang maliit, lalo na kungmeron' naman siyang kapatid na lalaki na kasinlaki niya.

maikling interview sa isang mahirap na inang maraming anak.At siya rin 'ang taong nagiging biktima sa bisamismo ng kanyang kasarian,

VISUALS: front page ng mga tabloid na nagba~andera timgkoisa mga batang ginahasa, lalo na iyong kopya ngAbante.Sept~~b~r :,3, 19~Lissue, na ang headline ay '~ginahasa paramadlslphna (dahI1 sumasagot daw nang pabahi.ng).

INTERVIEW sa isang batan~rape victim.

pag~araan ng. interview, VISUALS: mga batang prostitute ngErmlta, saka lpasok ang pahaYag ng isang NGOmember na

. nakatutok sa rehabi.litasyon Jlg child prostitutes. puwedeng siRaquel Sancho dahIl- sa kanya ko ito narinig. rungkol sa attiiudeng mga magulang ng mga batang ito: na kung lalaki ana anaknila, wala namang mawawala; kung babae ~an, ano ~a angmawawala e nawala na .

sino sa kanyang mga anak ang una niyangtinataW'ag para t1.lmulong sa paghuhugas ngpinggan 0 sa pag-aalaga sa kapatid? kungiyong babae, bakit ang babae?

paano niya iko-compare ang mga anak niyangbabae sa mga anak niyang lalaki?

maikling interview rin sa isang home economics teacher.VISUALS: mga estudyanteng babae na tinuturuan ng mgagawaing bahay sa home economics room.

.ano ang rationale sa pagtuturo ng homeeconomics sa kababaihan?

S.apaglipas ng panahon, nagbabago ang kultura at .values nating mga Pilipino. Nasasanay tayo sakarahasan, tumataas ang ating level ofviolence. Sa loob mismo ng mga tahanan,maluwag na pinapasok natin ang mga imagesng karahasan bHang libangan lang ng ating mgaanak.

at hindi ba dapat na matuto rin nito ang mgabatang lalaki?

(note: may mga eskuwelahang nagtuturo na rin ng homeeconomics sa lalaki. puwedeng magbigay rin ng pahayag anghome economics teacher ng mga batang lalaki.)

Sa rationale na ang babae'y magiging "nanay langnarnan" pagdating ng panahon. sa ~twirang hindinaman siya ang bubuhay sa kanyang pamilya ...kapag naglciroo~ ng krisis sa tahanan, siya ang.unang pinahihinto sa pag-aaral.

VISUALS: cartoons na pulos violence ang ipinakikita. mgabatang naglalaro ng video games, hile-hilera sa games andamusement center, at iyong pinaglalaruan nilan£ star warstierra cresta, at iba pang laro nghigh-powered ~Jns at mg~pasabog. .

INTERYJEW,,isang oq~.,.of-sch()OIna batang,babae, iyo~g maykapatid nalalaking .nag~aa~alp~ samantalang siya, pin~hl~tona. itanong sa kanya lqmg:;ap~lagay·niya'y dapat ohmdl

dapat na ang

COMMENTS ng m~a bata tungkol sa images na nakikita nilasa cartoons at video games,na lagi JIang labanan ng malakas atmahina, ng mabuti't masama; at kadalasang ang objective ngla~an (lalo na sa video gaITIes)ay iyong ililigtas mo angpnnsesa. power game 'ika nga.

COMMENT ng isang psychologist siguro tungkol sa subliminalmessage ng mga cartoons at video games, tungo sa pagiging"normal" na lang sa atin ng violence.

magpasok ng docu film shots ng kudeta, noong nagliliparan naang mga bala'y tuwang-tuwa pa sa panonoodang mga tao.

CUT TO CUT INTERVIEWng dalawang bata: isang victimng d~mestic violenc:eat isang victim ng militalitarization. angtopic ay iyong mismong naging karanasan nila.

VISUALS: docu film clips ng mga batang masayang naglalaroalternating-with film clips ng mga batang nakaturo sa gumahasasa kanila, nagpapakita ng mga pasa sa kanilang katawan, ngstreet children, ng mga batang biktima ng natural calamitiestulad ng pagputok ng Pinatubo.

suggested background music: "Bless the Beasts and theChildren" .

Mabilis ang panahon at halos sa isang iglap lang,ang baby ay isa nang dalaginding. Aral samoral lesson ng mga kuwentong "Cinderella","Little Red Riding HOod" at iba pang fairytales na ang mensahe'y malakas at malinaw:tulog tayo hanggang tayo'y gisingin ng halikng isang makisig at magiting na lalaki. At angbabae'y parang rosas na namumulaklak lang sakalinga ng kanyang tagapagtanggol.

kailangan?g~ ba.ngmaging maganda lang angbabae kallit hmdl matalino?

ano an~ lFanil~g ~dealman? paano kung mayc~hsIla' na hindl naman pumapansin sakanIla? hindi sila makaligaw nang diretso,hindimakatawag sa telepono, hindi makapagpadalang love letter. hindi ba tayo lugi sa ganitongkaayusan?

paano sila "nagpapahiwatig" sa mga crush nila?

Sa ating kultura, ang lalaki ay kaila~gang masmataas sa babae. Ang pisikal na taas ng lalakisa b~bae ay simbolikal ng pangangailangang~agmg mas rnatatag siya, mas mahusay, atslyang tagapagtanggol. Kaya si Alan Ladd dawng HollyWood, dahil mas maliit kaysa mga - .babaeng nakakapareha niya, ay kailangangtumuntong sa bangkito sa mga eksena niya ngyakapan at halikan. ..

(puwedeng m~g-insert ng I11gaeksena sa pelikula, iyong mgaeksena n~ hahkan at yakapan, na siyempre pang mas mataasang lalaki.)

~aiiksing sagot lang ng mga tin-edyer kung bakit mas gustomlang mas mataas ang boyfriend nila kaysa kanila.

isa~g ~bataa~g lalaki na ang pananaw ay unfair din narnan sa.k.anIlaItO~.ahilwala naman silang magagawa kung ipinanganaksIlang malnt.INSERT, docu film clipsng beauty contest, ng mga

batambatang contestant. puwedeng gamitin ang Beautiful GirlContest ng-"Eat Bulaga". :

INTERVIEW s~ mga tin~edyer na estudyante.

At kun~ may ideal man ang kababaihan, angkalalakihan ay mayroon ding ideal woman.

, .

284

pahayag ng ilang tin-edyer na lalaki tungkol sa pangarap nilang

babae.

Sa panig ng mga kabataan nating babae, hindilahat ay may panahong mangarap.

INTERVIEW sa isang tin-edyer na babaeng namamasukan na

bilang katulong.

Nora Aunof-, Vilma Santos, Sharon Cuneta.Pero mayroon ding mga pangalang hindimalimutan, mga pangalang lumikha ng

. headline sa mga diy~ryo, hindi sa, makatotohanang pagganap sa isang

dramatikong pelikula ktindi sa dramatikongwakas' ng kanilang maikli at totoong buhay.

headlines ng mga tabloid na nagbabandila ng pagsu-suicidengdalawang artista, sinaPepsi Paloma at Stella Strada.

Lagi na, ang katawan ng babae ay isang mabilingPfodukto, 0 isang mabisang pantawag-pansinpanl mabili ang isang.produkto. Ang isang

. bahagi ng kanyang katawan, O· ang kanyang .hubad na katawan, ay pilit isinasalpak sa mgapatalastas upang pagmasdan ang anunsiyo nangsa gayo'y matandaan ng mambabasa 0

manonood angproduktong ibinebenta.

VISUALS: mga bahagi ng mga patalastas ng Gilbey's gin(iyong h'ubad na babaeng naliligo), iyong sensual na close-upshot ng bibig ng babae habang nagsusubo ng ice cream, printads na ang ipinakikita'y bind 0 torso ng babae,. at iba pangpatalastas na ganito ang uri.

magpakita rin ng 'mga kalendaryong pulos hub ad na mga artistaang nakatampok.

Dito nagaganap nang husto ang pagkitid ngpagkatao ng babae sa pagigjng produkto lang,isang parausan. Na para bang ang buong silbi'thalaga niya ay nag-uumpisa't nagtatapos saisang magandang mukha. at makinis na katawan.

INTERVIEW kay Charito Solis. natatandaan ko na siya angnagpahayag na bago nag-suicide si Pepsi Paloma, nagtapat samya na ni hindi na itomakapasok sasimpahan dahiI nahihiya

na yata pati saDiyos. paki-recalliang niy~ ang mga confession'sa kaqya ni Pepsi Paloma, hindi naman katlangang mag-touchpa sa rape case kung ayaw niya.

Magandang mukha. Makinis na ka~awan:Kabataan. Kapansin-pansin na kahlt sapaghahanap ng trabahO; ang babae'y . .tinatakdaan ng mga kuwalipikasyong hmdinaman hinihingi sa kalalakihan.

close-up ng "female wanted" sa classified. ads'ng ~ulletin.karamihan dito'ymay requirements na: wIth pleasmgpersonality, single, at may age bracket, from 18 to 20 pluslang. ang iba'y may nakalagay pang w!t1.I~goo(,tmoral character.

INTERVIEW: isang babaeng office worker at mga sexualharassment na inaabot niya sa kanyang trabaho.

isang factory worker, at kung sa palagay ba ni~a'y h~ndi nare-relegate ang mga babae sa trabahong boring n~ y dehkado pa,katulad ng trabaho sa gawaan ng components. Isangsub-contract worker (iyong may kontrata nang ~holesale satrabaho saka ipapasa nang piece-meal sa. kaba?aIhan, kayabarya-barya na lang ang kita nila. karamwan ItOsJl trabahongpagbuburda, paglililip, 0 pagbubutones sa mga ready-to-wear)

VISUALS: mga babae sa iba't iba~g gawain.

INTERVIEW sa isang top executive na lalaki.

questions:

ana ang possibility sa babae na makahawak ngtop position? 0 karaniwang hanggangmiddle-levellangang naaabot nita?

,bakitpalagiang babae ang sekretarya atdespatSadoraat flight stewardess?',

bakit 'reluctant ang mga kompanya na ilagayang ,babae 'sa posisyong magre-require namag-travel siya 0 madestino sa ibang lugar?

CUT TO CUT sa interview sa isang babaeng puwedengmagsalita tungkol sa mito na mas madalas mag-absent angbabae kaysa salalaki kaya reluctant ang mga kompanya napahawakin ng sensitibong posisyon. samantalang ayon sapag-aaral, mas maraming lalaking nag-aabsent sa trabaho dahilsa minor illness samantalang ang mga babae ay dahil sa majorillness lang. ayon naman sa ibang report, kahit sinongmanggagawa, kapag boring ang trabaho, ay may tendensiya ngmas maraming absent kaysa mga taong gustong-gusto angtrabaho nila. .

(babanggit ng ilimg sexist'jokes)Han lamang iyan sa mga sexist jokes napinik':'ap pa riamin sa column ng isang alagadng simbahan, si Father Ben Carreon. Maaaringwalaitong layon kundi magpatawa lang, peroito'y mga birong nagpapalaganap pa ng .chauvinist attitude ng kalalakihan ..Katulad ngbiro ng isangkolumnistang lalakisa isangkolumnistang babae tungkol sa pagkakalathalang kolum niya sa ulunan ng kolum ng babae:"Okay naman kung naro'n ka sa iIalim ko,pero mas gusto ko kung ikaw ang nasaibabaw. "

INTERVIEW sa isang office worker, kung paano niyapine-fend off ang sexist jokes.

Pero chauvinista man ang lalaki 0 hindi, mataas 0

maliit, matalas man 0 mapurol ang ulo, walanang pinakamagandang istoiya sa buhay man 0sa pelikula kundi ang mga istoryang may'masayang. wakas.

(voice over) Saan pa nga patutungo si SleepingBeauty pagkaraang gisingin siya ng halik ngisang prinsipe? Hinch man natin nakita angkanilang kasal, tiyal<.lang na humantong sila saaltar. And they lived happily ever after, sabi -ng huling linya ng istorya.

I came to, the conclusion that a woman has noname," .(isasara na ang libro)

VISUALS, isang kasalan. complete with wedding march.

Bagamat natural na sa atin ang awtomatikongpaglipat mula sa apelyido ng ating ama tungosa apelyido ng ating asawa, at ipatataglay rinang apelyido ng ating asawa sa ating mga anale',kung susuriing mabuti ay ito ang nagpapatiningsa basehang patriarkal ng ating kultura.Kakatwa ito, laIo pa't ang pagpapaIaki ng mgaanak ay trabahong "pambabae." Samakatwid,iniuukol ng babae ang malaking bahagi ngkanyang buhay sa pagpapalaki ng mga anak na nihindi man lang nagdadala ng kanyang pangalan.

Pero dugtungan mi.tin ang kuwento. Dahil satotoong buhay, ang happy ending ay wakaslang ng isangkabanata at simula ng isa pa.

Si Cinderella, si Sleeping Beauty, ilang~panahon pagkaraan ng kanilang,'kasal.

CUT TO CUT ang mga interview sa mga romantikong eksenasa pelikula 0 music video', saka patuilgan ng romantikong kantana gaya ng "Memories" 0 kaya'y '-You Don't Bring MeFlowers".

PAHA YAG ng isang feminista na batas na ito. na ang unangbatas naman sa kasaysayan ay isinulat ng mgamakapangyarihang lalaki sa layuning protektahan ang kanilangmga pag-aari, sa pamamagitan ng sibilisadong palitan ng gintoo pilak sa halip na pagkuha ng gusto sa pamamagitan ng dahas.dito nga itinakda na sa halip na gahasain ang babae ay .magbayad na lang ng dote sa ama ng tahanan. o kung nagahasana, magbayad na lang sa ama para tabla. kaya alinman sa angbabae'y isang birheng nakatira sa bahay ng kanyang ama, 0

asawang nakatira sa bahay ng laIaki.

INTERVIEW: child bridevictim ng domestic violencemarital rapemga babaeng nagda-drugs na lang para malimutan ang .problema, 0 umiiyak nang tahimik at tinitiis ang la~~t .. Itoiyong angmga drama sa buhay ay puwedeng pang- TlyaDely" 0 kaya'y "Teysi ng Tahanan".

What was that? My fITst husband's last namewasn't my name. My late father's last namewasn't my name. I thought of taking mymother's name, but realized that wasn't hername, but her late father's.

~ahit sa ating family code, puwedeng absent sa bahay angsmuman sa mag-asawa kung valid ang dahilan, kung hindi itomakakaapekto sa family solidarity. pagdating sa career, kungang babae ang madedestino ng trabaho, puwede siyang pigHinng asawa niya sa katwirang apektado ang solidarity ng pamilyadahil siya ang ina. hindi nag-aaplay.ang ganito sa lalaki.ngayon, paano mo nga pahahawakin ang babae ng posisyon namay pangangailangang mag-travel 0 madestino (lib an pa samga DH at entertainer) kung usasabit" siya sa batas. tandaandin natin na sa batas natin, in case of disagreement, iyonggustong lalaki ang masusun9d,

(babasahin sa libro)"When I got divorced for the second time, Ithought I should get back my own name.

----------- •.... --~ ...•. --at kung narumatili pa rin iyong ?atas na kailangan, may c~nsentng lalaki ang anumang kontratarig pinnahan ng babae,. at lyongdesisyon ng la1aki angmasusunod. magpasok tayo ng l~a~ginterview sa isang manunulat na babae na sa pal~gay ~ya ymahirap intilldihin na-ang asawa niya. ang may dlspOSlsyon, angmay final say, sa usapin ng kanyang l~tellectual property.

INTERVIEW, isang babae, suggestion: si Marra Lanot. bakitang laki-Iaking isyu pag ang lalaki ang na-double burden atpuwede pa nga itong gawing isang "naiibang" pelikulasamantalang pang-araw-araw na karanasan ng babae angmaabandon, ang magtrabaho sa loob at labas ng bahay, angmasira ang career.

it • •Sa batas, in case of separatIon ng lsangmag-asawa, ang bata kung wala pang limangtaon, ay awtomatikong sa ina mapupunta.Kung sumampa ng limang taon, ang korte naang magdedesisyon.

INTERVIEW with abandoned woman na maraming anak.suggestion: baka puwede tayong manghiram na lang ngmaterial sa Lingkod-Bayan ng mga istoryang nai-feature nanila. marami silang dramatikong kuwento ng mga babaeng .iniwan ng asawa, nanagkasakit pa pagkatapos ang'anak na

-inihihingi nila ngayonng tulong. .-c~,,-

Malungkot ang maiwan ng asawa, atl.llpamanangdahilan ng paghihiwalay.question:

fair ba ang batas? hindi ba ang rationale dito,dahil mahirap alagaan aIig below 5 years old atkawawa naman ang lalaki dahil mahihirapansiya? tapos, pagtuntong ng bata sa 5 at i-assignhalimbawa ng korte sa ama, paano na angemotional attachment ng ina sa bata?

INTERVIEW sa asawa.ng isang overseas worker. kaugnay ngsinabing nag-o-organize sila, nagtatawagan sa telepono,nagiging magkaibigan para i-lessen ang kalungkutan nila.

Ang lalaki nga ba ang pinakaimportanteng kailanganupang makumpleto ang buhay ng isang babae?Pakinggan natin ang isang mapanudyong tulangisang lalaki na tiyak na pagtataasan ng kilayng ating kababaihan:.

VISUALS: mga eksena sa pelikulang "Kramer vs' Krame~",lalo na iyong eksenang nagmamatigas ang bata na aya:" my~gkumain dahil ice cream ang gusto niya, at pinatulan m Dustm

Hoffman.

Ang pelikulang "Kramer vs Kramer"ay isang magandang pelikulang humakot ngmaraming awards. Tungkol ito sa lalakingkasama ng kanyang anak ay inabandon ngasawa. Naging biktima siya ng batas nang "pagkaraang makilala niya nang m~apitan angbata pagkaraang paghirapan ay deslsyunan ngkorte na sa ina ito dapat inapunta. .

Nang ako y labinlimang Disyembre pa lamang,Mayro'n akong kaibiganNa ganito"ang laging inuusal-usal:Kung saakin ay may manligawGusto ko'y bata, /nabait, makisig at mayaman.

Nang magdalawampu na ang dalagaAt ang pinipili'y di pa rin makita,.9ailito angkalJ.yang nagunita,tila.:.

Kung sa akin ngayon ay may poporma,Kung bata't mabait ay maaari na.

INTERVIEW with Ging Deles, tungkol sa exploitation sa mgababae sa international level. na pagkatapos ng internationaldecade for women, mas lalo silang exploited dahil sa economicconditions na nagtutulak sa babaepara magibg domestic helpero entertainer abroad 0 kaya'y mail-order bride .

Nang dalawampu't lima at hindi Tin yatakumakagat.ang,isda sa pain'

. Naging ganito na ang kanyangdasal~n:Hindi na' importante na hindi na bata,Basta mabait lang na maituturing.

sa kanya ko rin narinig iyong ayon sa airpoI:t authorities, atleast one woman comes home traumatized every week.

Nang tumatlumpu na't sa kanya'y wala pa ringbumati,

Tahas na sinabing walang bali-bali,Ngayon kahit sino walang pil~-piLi,'Huwag /(mg mangyaring sa akin ay walang

inagkaniali.

pahayag ng isang mail-order bride 0 domestic helper tungkol samalungkot na experience niya sa ibang bansa. lalo na iyongpinatutulog sa tabing aso. puwede iyong babaeng naputulan ngpaa sa kag~gawan ng kanyang amo. nakita ko ita sa TV Patrol.puwede ring banggitin~. sa Hongkong at Singapore, angkahulugan ng santang Fillpina ay maid.

INTERVIEW. Charito Solis. ipa:-comrnent sa kanya ang tula.at pagsalitain siya tungkol sa kanyang buhay.

VISUALS~ Hang e!csena sa mga pelikula ni Charito saka clipsng pananalo niya ng mga award.

Sa pagitan ng mga taong 1976-86 ipinagdiwangang International Decade of Women. Ito angkulminasyon ng pagkamulat ng kababaihan samga karapatang pamQabae na mahabangpanahong ipinagkait ~at patuloy naipinagkakait-sa kanya. Naging mapanuri siyasa kanyang kalagayan, kinuwestiyon ang mgapatakaran ng lipunan man 0 batas nanagsisilbing balakid' sa kanyang paglaki.Ngunit ana ang tunay na nakuha ng kababaihansa proseso ng kanyailg mahaba at madugong.pakikibaka?

INTERVIEW, Remy Rieken: (exploitation ng babae sa nationallevel) iyong debt servicing instead of social services. ana .ngayon angnaipagkakaitsa mga bata't kababaihan dahil dito.'

comment ng isang taga-KAIBIGAN, isang ~GO na tumutuonsa mga problema ng overseas workers. nabigyan ba ng pansinang kaso ni Apolinaria Masang at ng iba pa? puwede ringipabanggit sa kanya ang Saudi laws na biased sa babae, tuladng batas na basta nagkaanak ka nang hindi kasal, guilty ka ngimmorality kahit ginahasa ka lang. at dahil illegitimate anganak m,o, property iyon ng estado.

ganito rin ang kaso ng isang babae (nabasa ko ita sa welfareoffice ng POEA) na tinangkang gahasain ng amo niyangArabo. nahuli ng asawa ng Arabo ang tangkangpagsasamantala. sabi ng lalaking Arabo, sineduce lang dawsiya. ng Pilipina. ikimdong ang Pilipina at dahil ang Biyernesnila ay whipping day, tuwing Biyernes. nilalatigo ang babae.nabunyag ang kasong ito nang isulat iyon ng isang kapwaPilipina sa mga kamag-anak ng babae.

GING DELES, na sa kabila nito, sige pa rin sa pagpunta saibang bansa ang ating kababaihan dahil mahirap ang buhay,obligado na ring magtrabaho ang babae, at k'Ulang naman angopportunity dito sa atin.

INTERVIEW sa isang titser: tungkol sa kanilang workload atsuweldo na hindi commensurate sa kanilang trabaho. tuI)gkol sa

;kanilang sidelin~s (pagtitinda ng tusino at iba pa) at extra workna kailangan nilang gawin. na obligado silang mamalagi saeskuwela hang gang sa isang takdang oras kahit wala na silanggagawin, samantalang pagdating sa bahay, magtsetsek pa silang papel at gagawa ng lesson plan.

At karamihan ng pumapasok na domestic helpersa ibang bansa .ay hindi basta katulong langdito sa atin kundi propesyonal. Marami sakanila ang titser.

If you're .going to be raped, you might as wellrela.'{and en'joy it.

Kahit ang famous lme na ito ni Secretary RaulManglapus ay hindi niya orihinal kundi isangluma nangpananaw ng kalalakihan tungkol sarape. .

She was asking for it.'Ito'y garapalangpagpapasa pa ng kasalanan sa babae.

Pagkaraan ng pinakahuling welga ng mga titser,daan-daang titser ang tinanggal ni EducationSecretary Carino sa mga kasonginsubordination, absence without official leave ,gross negligence ofdut)' at kung anu-ano pa.Ang aksiyon bang· ito sa panig ni SecretaryCarino ay panibagong tulak na naman sa ating

. kababaihan tungo sa pagiging domestic helperng mga dayuhim, gayundin, entertainer atmail-order bride?

Relax and enjoy it, na may pagtatangkangituring na katatawanan lang ang paglapastangansa katawan ng babae.

This is my weapon, this is my gun; this is forbusiness, this is for fun .

Ito ang tula ng isang drill sergeant patungkol-sa .kanyang ari. Samantala, ang paggahasa sababae ay malungkot ngunit umano'y di-maiiwasang pangyayari sa isang paligsahan nggaling, talino, armas at pagkalalaki sa larongkung tawagin ay digmaan. Noong panahon ngdigmaan sa Vietnam, ang company commanderng isang batalyong Amerikano ay bumihag ngmga babaeng Vietnamese para pagkalibangan ngkanyangmga sundalo. Ang mga babaeng ita'yaraw-araw na iniiniksiyunan ng penicillin paramaprotektahan ang mga sundalo laban sa VD.

puwedeng magsalita pa si Remy Rieken sa kung paanoine-encourage nga ng gobyerno ang pangingibang-bansa bilangdollar-earner, dahil iyong overseas workers natin angpinakamalakas magpasok ng dolyar dito sa bansa.

puwedeng may magsalita sa purito na ang mga policy nggobyernongito ay nagwawasak ng pamilya, dahil hinuhugot satahanan ang mga ina't ama at pinaglalayo ang.magkakapamilya, ~a siyang pinaka-basic unit ng lipunan.

Sa katatapos na Gulf War nitong Enero,matunog angbalita na mararning Pilipina angginahasa sa Kuwait._

ni Winnie Monsod para sa mga government policy. Sa panig ngteacher, sana'y nlabangglt na sa totoo naman, puwedengmakabalik sa trabaho ang mga dismissed teacher, basta angrequirements lang ay (1) aaminin nila nanagkamali sila sapagsali sa welga, (2) hihingi ng tawad, (3) mangangakong hir:tdina uulit. ito'y malinaw na pagpapalunok sa kanila ng kanilangpaninindigan.

INTERVIEW, isang galing sa Kuwait na makapagpapatunay sapaggahasa sa mga Pilipina doon. na ayaw pa nilang umalis saKuwait noong nagbabanta na ang digmaan, nakatali pa rin sapangangailangan nilang kumita.

Ginagahasa ang babae sa panahon ng digmaan,pero ginagahasa rin ang babae sa p~nahon ngkapayapaan.

INSERT: headlines ng tabloid na nagbabandera sa mga kaso ngpanggagahasa, mula sa mga batang babae hanggang sa ~ng- .anong edad. isama rito ang kaso ng panggagahasa kay PepsiPaloma.

Kontribusyong isip, lakas, at panahon ... tungo sapagtitindig ng higit na maganda at payapangdaigdig.

INTERVIEW sa isang victim ng military rape. ang te.IJlang<. pahayag ay iyong panggagahasa sa kanila para i-break ang

kanilang spirit, at naganap ita dahil sa pakikipaglaban nila parasa kanilang paninindigan.

sunod-sunod.na pahayag'ng isang advocate ng "toys forpeace", si Lyka Brown ·para sa· "Batibot"-at·sa pagtuturo ngbagong values, atisang para sa peace movement.

INTERVIEW, isang NGO member na tumutulong sa mgabiktima ng military rape. puwedeng si Dr. June Lopez.

Sino pa nga ba ang makikinig sa usapin ngbabae kundi babae rin? Sino pa ang tutulong atdadamay?

.magkakasunod na pahayag ng mga-tagapagsalita ng isangdaycare center, ng center for victims of domestic violence, at siSister Mary Joan para sa Center for Women Studies ng St.Scholastica's College.

Ang tinig ng babae'y hindi na mahina langat hintakot. Ang mundo niya'y hindi lang angloob ng kanyang tahanan. Dahil ang kanyangtahanan ay isang lugar lang, isang sHid lang, sakanyang ~alawak, masalimuot, at tunay namundo. Kung saan ang tao'y hangad niyangmagkaroon ng pantay-pantay na karapatan,katarungan, at kalayaan .

(puwedeng gamitin ang huling eksena ng isang episode sa"Dear Teacher" tungkol sa feminism, kung saanmadamdaming -itinula ni Gelli de Belen ang isang tula ni MarraLanot tungkol sa babae.)

Mula sa.pagkaunawa sa suliraning pambabae,na hindi maihihiwalay sa mga suliraningpulitikal at pambansa, pagaganap angpagkakapatiran, pagkakaisa, paninindigan.

magkakasunod na pahayag ng mga kinatawan ng workerorganization, peasant organization, urban poor, teacher,

.:f·-'.., .

Co •••• ~.

.\~'l. '.~ .

BABAENG-BABAE I BAUTISTA

•Lualhati Bautista

Isinilang nobng Disyembre 2; 1946.

Isa sa mga nangungunang fictionist sa Filipi~o.

Premyadong manunulat ng maikling kuwento, nobelaatscreenplay.

Bukod sa Carlos Palanca Memorial Awards for Literature,dalawang beses nang nagkamit ng nominasyon sa CitizensCouncil for Mass Medi~ 'Awards para sa kanyang mgamaikling kuwento.

Pare-parehong Grand Prize sa Palanca ang kanyang mga .nobelang Gapo, l?.~kad~.z0'at Rata, Bata, Paano Ka Ginawa?.Ang kanyang sinulat na uBulaklak Sa City Jail" aypinarangalan ng FAMAS, Urian Awards, Metro Manila FilmFestival, Star Awards, at Film Academy of the Philippines.

Siya rin ang sumulat ng script ng mga pelikrilang "Sakada"(co-writer), ul{ung Mahawi Manang Ulap" at "MaricrisSioson, Japayuki".

Nagsimula siyang magsulat ng' maikling kuwento noong siya'ysenior sa Torres High School sa Tondo, Manila.

Full-time writer.

Miyembro ng Concerned Artists of tile Philippines (CAP) at ngWomen Involved in Creating Cultural Alternatives (WICCA).

Feminista.