BerrikuntzaetaTeknologiaBerriendibulgaziozkoaldizkariaBulegoTeknologikoakargitaratua

InformatikaetaTelekomunikazioZuzendaritza

Aleguztiakeskuragarridituzueondorengowebgunean:www.euskadi.eus/informatika Bidalizueniradokizunak:aurrera@euskadi.eus

A urrera aldizkari berri honetan, euskarari eskaini nahi diogu lehengaia. «Euskara Eusko Jaurlaritzaren informatikari korporatiboarenlanpostuan» izenburuaduenartikuluarenbidez,euskaralanpostuanerabiltzeko eskura ditugun aukerak ezagutarazi nahi dizkizuegu.

Artikulua irakurtzeko eta, batez ere, zuen gailu elektronikoak euskarazkopro ilarekinkon iguratuetaerabiltzekoeskatzendizuegu.

Bigarren gaian, euskal Administrazioaren digitalizazio‐proiektugarrantzitsuenetako bat aurkezten dizuegu, alegia, Lanbide burutzen ari dena.Artikulu horretan, errepasatuko dugu zein abiapunturi aurre egiten diotenegunero Lanbidek Euskadi osoan sakabanatuta dituen bulego guztiek, zeinarazoriaurreeginbehardiotenorain leihatilako langileekberen lanabeteahal

izatekoetazeintresnateknologikoerabilikoden:PLATEA,dokusi…

«Alboan» atalean, IoT (Gauzen Internet) delakoari buruzko mintegian, duelagutxi Lakuan antolatu zen horretan, aurkeztutakoaren laburpen bat egingodizuegu.Kasu honetan, bai EJIEk bai Itelazpik azken asteetan/hilabetetan egindituzten proiektu pilotuetan jarriko dugu arreta. Artikuluan ikusiko duzuenez,teknologia berri hori eremu zabalean eta askotarikoan frogatzen ari da, hainzuzenereedozeinsailekedoerakundeautonomokdituenbeharreierantzunahalizateko.

Azkenik, «Kontrazala» atalean, data garrantzitsu bat gogoraraziko dizuegu:2018ko maiatzaren 25a, egun horretan hasi baitzen aplikatzen DatuakBabestekoErregelamenduOrokorberria.

Era berean, «Protagonistak» atalean, oraingo honetan Marıa Angeles MartınPrats Sevillako Unibertsitateko irakasle titularrari buruzko berri labur batemango dugu, duela gutxi «EmakumeTeknologoarentzakoAdaByronsaria» jasobaitu.

AURKIBIDEA 

Euskara Eusko Jaur‐laritzako informa ‐

kari korpora boaren 

lanpostuan 

2. or. 

Espedienteen digita‐lizazioa Lanbiden 

6. or. 

Alboan: 

Gauzen Internet (IoT): proiektu 

pilotuak 

10. or. 

Kontrazala: 

Badator Datuak Babesteko 

Erregelamendu 

Orokorra (DBEO) 

María Ángeles 

Mar n Prats 

irakasleak jaso du 

Emakume Tekno‐

logoarentzako Ada 

Byron saria 

12. or. 

URRERA! 64. zk. 

2018ko ekaina 

2 2018ko ekaina 

AURRERA! aldizkaria   64. zk.

Euskara Eusko Jaurlaritzako informa kari korpora boaren lanpostuan 

EuskoJaurlaritzakazkenurteetanburutudituenekimeneiesker,gaurgure lanpostuaeuskaraz kon iguratu, eta horrela lan egin dezakegu (ordenagailuetan, aplikazioetan,telefonoetan,mugikorretan…).

« Hizkuntzabatezdagaltzenezdakitenek ikasten ez dutelako,dakitenek hitz egiten ezdutelako baizik», dio euskal‐

dunenarteanosoezagunadenesaerabatek1.

Horregatik, euskararen erabilera teknologiaberrien eremuan bultzatzeko eta sustatzekoasmoz, oraingo honetan gure egunerokolanean euskara erabiltzeko eskura ditugunaukeren eta baliabideen berri ematekoerabilikoduguartikuluhau.

BALIABIDEAK  

Ondoren, horietako batzuk errepasatukoditugu eta euskaraz lan egiteko eman beharditugunpausoakazaldukoditugu.

Zehatz‐mehatz hasi baino lehen, esan behardizuegu Eusko Jaurlaritzaren SareKorporatiboko langile guztiek «Aplikaziokorporatiboen katalogoa» izeneko ataribaterako sarbideadaukate; bertan, aplikazioedo software batzuk ditugu eskura, baigaztelaniazbaieuskaraz.

Hona hemen atarian sartzeko eta horko

edukiaikustekomodua:

1. Ireki Internet Explorer Korporatiboanabigatzailea

2. Sartuwebgunehonetan:

https://auto.sccm.ejie.es/CMApplicationCatalog

(Oharra: «Gogokoak» izeneko atalarenbarruan «EJAPPSStore‐Aplikazioak» izenekoesteka bat daukazue, eta horrek webguneradarama)

Ondoren,aukerahorietakobat instalatunahiizanez gero, hori hautatu eta behealdeandagoen «Instalatu» botoia sakatu baino ezdugueginbeharko.

Katalogo hori kontsultatzera eta, batez ere,euskarara egokitutako aplikazioak insta‐latzera animatzen zaituztegu, hala nola:«Adobe Reader DC –Euskara» eta «AdobeReaderXI–Euskara».

Orain, gure eguneroko lanean erabili ohiditugun gailuetako bakoitzean jarriko duguarreta.

ORDENAGAILUAK

Eusko Jaurlaritzaren ordenagailu kor‐poratiboek (bai mahai gainekoek baieramangarriek)Windows 7 sistema eragileaeta Microsoft Of ice eta LibreOf ice paketeo imatikoa dauzkate, eta horiek euskarazerabiltzekokon iguradaitezke.

Euskarazko pro ila oraindik gaituta eduki

1Esaera:jatorrizkoesaldiaJoxeanArtzekidatzizuen,euskaraz:

«Hizkuntzabatezdagaltzenezdakitenekikastenezdutelako,dakitenekhitzegitenezdutelakobaizik»

64. zk.  AURRERA! aldizkaria

2018ko ekaina  3

ezean,urratshauekeginbehardira:

Joan«Inicio»botoira

Hautatu«PaneldeControl»aukera

Sartu«Con iguracionregionalydeidioma»atalean

Joan«Tecladoeidiomas» itxara

Eta, menu zabalgarrian, aukeratu«euskara»

Horinahikoalitzateke.

Beharrezko baimenak ez badauzkazue edonolabaiteko laguntza behar baduzue,gomendatzen dizuegu ErabiltzaileenLaguntza Zentroarekin (ELZ) harremanetanjartzea; hori euskarazko pro ila kon‐iguratzeazedogaitzeazarduratukoda.

Gaur egun, 1.250 ordenagailu ingurukdaukate euskarazko pro ila kon iguratuta(Eusko Jaurlaritzangutxigorabeheradauden6.000PCetatik).

Etorkizunari begira, jakinarazten dizuegulaster bai sistema eragilearen bai paketeo imatikoarenmigrazioa2gertatukodelaeta,beraz,Windows10etaOf ice365erabiltzenhasiko garela, hurrenez hurren. Bada, kasuhonetan, sistema eragilea eta paketeo imatikoa besterik ezean euskarazkon iguratuta egongo dira EJIEk ematendizkigunekipamenduguztietarako.

Internet nabigatzaileak ere euskarazkomenuakedukitzekokon iguralitezke:

[Oharra: egin behar diren urratsakinstalatutako nabigatzailearen bertsioarenaraberaaldalitezke]

InternetExplorer‐en

Herramientas Opciones de Internet General itxaIdiomasAgregarHautatuEuskeraAceptar

MozillaFirefox‐en

Con iguracion Opciones Idioma atalaHautatu/GehituEuskeraAceptar

Chrome‐n

Con iguracion Con iguracion AvanzadaIdiomas atala Anadir Idiomas HautatuEuskeraAnadir

Internet nabigatzailearekin zerikusia duenbesteaukerabathttps://www.lehenhitza.euswebguneak eskaintzen diguna da. Bertan,plug‐inbat deskargatu ahalko dugu besterikezeaneuskarazkobertsioadutenwebguneakikusteko.

HELBIDE‐LIBURUA

Eusko Jaurlaritzaren Sare Korporatibokoedozein pertsonak eska dezake postaelektronikokohelbide‐liburuanbereizenarenondoanoharhausartzeko:«(eu)».

Horrekesannahidupertsonahori telefonozeuskaraz erantzuteko eta euskaraz hitzegitekoprestdagoela.

2Migrazioa:informaziogehiagonahiizanezgero,Aurreraaldizkariaren63.zenbakiko«Windows10etaOf ice365»artikuluakontsultadezakezue(2018komartxoanargitaratuzen)

4 2018ko ekaina 

AURRERA! aldizkaria   64. zk.

Etanolalortzendahori?

Interesdunakberesailekoinformatika‐arlokoarduradunarekinharremanetanjarribeharkodu(eskuarkizerbitzu‐zuzendaritzeiesleitutaegoten da), EJIErentzako eskaera batizapidetu dezan (eskaera‐mota:«Erabiltzaileen kudeaketa. Datu‐aldaketa»;pro ilari «eu» etiketa gehitu nahi zaiolaadierazi behar da). Ondoren, eskaera horiEJIEko Erabiltzailearen Arreta etaLaguntzarakoZerbitzuaribidalikozaio,etazerbitzuhorrekizapidetukodu.

TELEFONIA

Komunikazio‐zerbitzuari dagokionez, mahaigaineko telefonoak eta mugikorrak/smartphoneakdauzkagu.

Mahaigainekotelefonoak:

Duela gutxi, Eusko Jaurlaritzak telefonoakaldatu ditu sailetan eta erakundeautonomoetan. Horri esker, teknologiaanalogikotik teknologia digitalera pasatugara.

Ondorioz, gaur egun Eusko JaurlaritzarenSare Korporatiboko langile guztiek IPtelefonoak3dauzkatelanpostuan.Gailuberrihoriek, besteak beste, erabiltzaileak zenbait

zerbitzu erabiltzeko (liburuan pertsonakaurkitzeko, dei‐tonua aldatzeko, etab.) baliadezakeen interfaze moduko pantaila batdaukate. Bada, nahi duen pertsonakinterfazekomenuenhizkuntza ere kon iguradezake.

Horretarako,urratshauekeginbeharkoditu:

1. Sakatu «Con iguracion» tekla (engranajebatenantzekoa)

2.Teklatuko gezien bidez, mugitu «Idioma»aukeraraino

3. Eta, behin barruan, hautatu «Euskera»aukera

Telefono mugikorrak edo smart‐phoneak:

Une honetan, Informatika eta Teleko‐munikazioZuzendaritzakmodelo hauek ematenditu:

Goi‐kargudunentzat:SamsungGalaxy7edge,iPhone 7, Huawei P9,iPhone 7 Plus, HuaweiP9Plus.

Teknikarientzat:Samsung Galaxy S6,HuaweiP8LiteHSPA+,ALCATELonetouch.

Horiek guztiek interfazea (pantailakomenuak, botoiak, etab.) euskaraz kon‐iguratzea ahalbidetzen dute, iPhone‐ek izanezik.

AUKERA GEHIAGO  

Bestalde, Kultura eta Hizkuntza PolitikaSailak («Euskararen tresnak» atalarenbarruan) bai Sare Korporatiboko langi‐leentzat bai Eusko Jaurlaritzatik kanpokoedozein pertsonarentzat eskuragarri daudenaplikazioen zerrenda bat dauka. Zerrendahorren barruan, Windows XP, Windows 7,Of ice2003eta2007,OpenOf ice.org3.3.0etaabar kon iguratzeko eskuliburuak zein

3IPtelefonia:teknologiaberrihauzertandatzanjakiteko,Aurreraaldizkariaren6.zenbakiko«IPbidezkoahotsa»artikuluakontsultadezakezue(2001ekoabendua).

Telefonomugikorrakedosmartphone‐ak Euskeraz

ALCATELonetouch

HuaweiP9 HuaweiP9Plus iPhone7 iPhone7Plus SamsungGalaxyS6 SamsungGalaxy7edge

HuaweiP8LiteHSPA+

64. zk.  AURRERA! aldizkaria

2018ko ekaina  5

euskaraz erabiltzeko zuzentzaile orto‐gra ikoen plug‐inak, Skype, etab. aurkiditzakegu,baitahiztegiakere4.

EUSKARAREKIN LAN EGITEKO  

Hona hemen gure lanpostuan erabilditzakegun,euskararekinzerikusiadutenetaHAEEren menpe dauden beste baliabidebatzuk:

Euskalsarean administrazio publikoentzatirekitakoaplikazioak

ELET («Euskaraz Lan Egiteko Tresnak»):HAEEk garatzen duen aplikazioinformatikoa da eta euskaraz lan egitekozenbait tresna eskaintzen ditu. Adibidez,aditz trinkoen konjugazioen simulazioaegiteko aukerak ematen ditu. Gainera,deklinazio‐kasu batean edo batzuetandeklinazio zehatza lortzea edo data batnola idazten den ikustea ahalbidetzen du.Zenbaithiztegitanbilaketakegitekoaukeraerebadago,etab.

IDABA: Eusko Jaurlaritzaren itzulpenendatu‐basea da; hitzak eta terminoakkontsultatzea zein testu itzuliak bis‐taratzeaahalbidetzendu.Datu‐basehonekIZOn(ItzultzaileZerbitzuO izialean)egitendiren itzulpen garrantzitsuenak biltzenditu.

Interneteneskuragarridaudenaplikazioak

DudaNet: HAEEk herritarrei etaerakundeei Interneten doan eskaintzendien kontsulta‐zerbitzua da. Helburuaadministrazio‐zerbitzuen eta lege‐ etaadministrazio‐terminologiaren arloanhizkuntza‐zalantzakargitzeada.

Euskalterm: Euskal Terminologia BankuPublikoa da eta urteetan egindakoterminologia‐lanak biltzen ditu. Harenhelburu nagusia, beraz, terminologiaerabiltzekoorientabideaketagomendioakemateada.

Xuxen: euskarazko ortogra ia‐ etagramatika‐zuzentzaileada.

Berrikuspen labur honen ostean, tresnahoriekerabiltzeraanimatunahizaituztegu.

4Euskararentresnak:euskarazkoaplikaziogehiagoerabilinahibadituzue,KulturaetaHizkuntzaPolitikaSailekoHizkuntzaPolitikarakoSailburuordetzarenwebguneaerekontsultadezakezue.Bertan,euskarazkosoftwaregehiago(appak,plug‐inak…)etahoriekeuskarazkon iguratzekogidakdaude.

ELZ/CAU 

ELZ/CAU  (Erabiltzaileen  Laguntza  Zentroa  / 

Centro  de  Atención  a  Personas  Usuarias) 

Eusko  Jaurlaritzaren  sistema 

informa koei  buruzko  edozein 

gorabehera‐motari  (arazoak, 

matxurak…)  erantzutea  xede 

duen zerbitzua da.  

Eusko  Jaurlaritzaren  sistema 

informa koekin  arazoren  bat 

daukan eta Eusko Jaurlaritzaren 

Administrazio  Sare  Korpora bokoa  den 

edozein pertsonak erabil dezake zerbitzu hau. 

Zerbitzu  honetan  euskaraz  ere 

eman ahal dizuete arreta. 

Zerbitzua telefono‐zenbaki hauetan 

dago eskuragarri: 

Lakua    

945.016.440 

Araba    

 945.016.440 

Bizkaia   

 944.032.440 

Gipuzkoa 

 943.022.440 

Telefono  bidezko  arretaren  ordutegia 

08:00eta k  20:00etara  da,  lanegunetan, 

astelehene k os ralera.  

Euskarazko  profila  instalatzeari  edo  kon‐

figuratzeari  buruzko  edo  beste  edozein 

konfiguraziori  buruzko  edozein 

zalantza  edukiz  gero,  ELZra  jo 

dezakezue laguntza eskatzeko. 

6 2018ko ekaina 

AURRERA! aldizkaria   64. zk.

N ork ez du inoiz entzun «paperikgabekobulego» terminoa? Bainanorbaitekezagutzenaldu?Bada,horretan datza gaia: Lanbiden

1.200.000 agiri zirkulaziotik kendu nahidituzte, bai, miloi bat paperezko agiri bainogehiago urtean. Tira, zehatz‐mehatz kontuaezdakentzea,horrelakorikezsortzeabaizik:erregistratzean dokumentazioa eskaneatzea,dokumentazio horren kopia autentiko batsortzea eta jatorrizkoak leihatilara joan denpertsonariitzultzea.

Sarrera

DSBE6 (diru‐sarrerak bermatzeko errenta)arautzen duen araudiak eskatzen du harenprozeduretan dokumentazio osoapapereanaurkeztekoetaespedientebakoitza2urteanbehin berriro aztertzeko, dokumentazioosoarekin.Araudihoriiruzurrasaihestekodahainhertsia.

Egiatan, espediente konplexuak dira,ebaluatubeharrekoinformaziougaridaukateeta,dagoenelkarreragingarritasunaerabil‐tzeko ahalegin handia egiten den arren,espedienteko kudeaturiko bizikidetzakounitate bakoitzak dokumentazio ugariaurkeztu behar du, eta, gure ikuspuntutik

garrantzitsuagoa baita, dokumentazio horiezin da desagertu behin izapidetuta, etaartxibo‐irizpideenaraberagordebeharda.

ERRONKA  

Izapidetzeaaldebaterautzita,papereanzeinformatu digitalean beti egin behar izangobaita, biltegiratze‐ eta artxibatze‐beharretanjarrikoduguarretanagusia.

Lanbidek 47 bulego dauzka herritarrenarretarako; horietan, hasieratik 2014ra arte,hilean ehun mila agirimetatzen ziren batez beste,bakarrik DSBEri buruzkoak.Modu horretan, bulego ba‐koitzak 28.000 agiri ingurugordetzen zituen urtean.Imajina dezakezuen bezala,horiarazolarriaizandaitekeedozeinerakunderentzat.

2014an, Lanbidek izapide‐tutako dokumentazioa ar‐txibora azkar bidaltzekosistema bat diseinatu zuen,kanpo‐enpresa batek ku‐deatua; horri esker, bule‐goetako paper‐biltegiratzeaarintzea lortu zuen. Sistemadokumentazio guztiaren es‐kaneatze masiboan oinarri‐tzen da; gero, dagokion espedienteariesleitzen zaio, ondoren kontsultatzeko, etapaperezkoformatuandagoenagiriaartxiborabidaltzen da (Lanbiden sartzen denerregistro‐idazpen bakoitzak 3 agiri ditubatez beste, eta agiri bakoitzak gutxigorabehera3irudidauzka).

Hala ere, horrek ez du arazoa erabatkonpondu: dokumentu‐palet asko eta askosortzen dira eta aldizka Eusko Jaur‐

Espedienteen digitalizazioa Lanbiden 

Lanbidek5 euskal Administrazioaren digitalizazio‐proiektu garrantzitsuenetako batiekindio.Artikuluhonetan,aztertukoduguzeindenabiapuntuaetazeinurratsegitenaridenproiektuaarrakastatsuaizandadin.

5Lanbide:EuskalEnpleguZerbitzuada,EuskoJaurlaritzakherritarreneskujartzenduenalangabeakenpleguabilatzerakoanorientatzekoasmoz:

http://www.lanbide.eus

Urriaren13eko3/2011Legearenbitartez,Lanbide‐EuskalEnpleguZerbitzuasortuzenEuskoJaurlaritzarenerakundeautonomogisa.

6DSBE:«dirusarrerakbermatzekoerrenta»rensiglakdira.Baliabidenahikorikezdaukatenpertsonenetafamilienoinarrizkobeharreierantzutekohilerokoprestazioekonomikoada,lan‐irteerabataurkitzenlaguntzenzaienbitartean.

64. zk.  AURRERA! aldizkaria

2018ko ekaina  7

laritzarenArtxiboOrokorrera bidali beharizatendira.

HELBURUAK  

Orain, jatorrian (herritarren arretarakogunean) digitalizatzeko proiektuari esker,paper‐kantitate eskergaren sorketa etaerabilera ekiditeko helburuhandiazgain,araudia7betenahida:

Jada 2007an, 11/2007Legeak, 6. artikuluan, esanzuenherritarrekezzutelazertanaurkeztuadministrazioak bazeukan dokumenturikedo daturik. Gaur egun, 39/2015 Legeak,11/2007Legea indargabetzenduenak, 28.artikuluan,puntuhoriareagoazpimarratuetazabalduegitendu.

39/2015 Legea, espediente elektronikoaeta hori administrazioen artean EENren(Elkarreragingarritasunaren Eskema Na‐zionalaren) araudiaren bidez trukatzeaarautzendituena.

Erabilitakotresnak

Proiektu hori burutze aldera, zenbait zume(tresna) behar dira saski hori osatzeko.Deskribaditzagun:

Alde batetik, Eusko Jaurlaritzaren Do‐kumentuKudeaketaSistemaIntegrala,dokusi8izenekoa, daukagu. Dituen funtzionaltasunguztietatik, bi oinarrizkoak izango dirairtenbidea diseinatzeko: alde batetik, agirielektronikoak eta horietako sinadurak gordeeta berreskuratzeko gaitasuna ematen digueta, bestetik, paperezko euskarrian daudenagirien digitalizazio segururako tresna da.

Azken horrek behar den legezko estalduraemangodigufuntzionarioak«kopiaautentikodigitalak» sortu ahal izanditzan, eta hori dapuzzle honen guztiaren funtsezko piezetakobat.

Lanbidek, bestalde, bere erregistro‐sistemaeta espedienteak kudeatzeko sistemaerabiliko ditu. Tresna integratu horri esker,

erregistro‐idazpenak moduerrazago eta naturalagoanheldu ahalko dira horiekkudeatzeaz arduratzen direnpertsonengana.

Kudeaketa‐tresna horrek dokusibiltegiratze‐sistemarekin ezin hobekijardungo du eta, gainera, erregistro‐moduluan digitalizazio seguruko tresnaintegratuko du, tartean dauden alderdiguztienbetekizunakbetedaitezen.

PROZESUAREN ANTOLAKETA  

Lanbidekerregistro‐idazpenbatizapidetzekodiseinatuduenantolaketan,3pro ilbereiztendira: erregistratzailea, izapidegilea etagainbegiralea. Ikus ditzagun bakoitzarenfuntzioak:

ERREGISTRATZAILEA herritarrari leihatilanarretaemateaz,aurkeztutakodokumentazioajasotzeaz eta hori eskaneatze‐prozesurakoprestatzeaz, eskaneatzeaz eta erkatzeazarduratuko da. Erkaketa horren amaieran,agiribakoitzeko«OK»batemanbeharda,etahorregatik nahitaezkoa da jasotako agiriguztiak bistaratzea. Emaitzaren kalitatea etazehaztasuna berrikustean, «kopia autentiko

7Araudia:

11/2007Legea,ekainaren22koa,herritarrekzerbitzupublikoetansarbideelektronikoaizateariburuzkoa.

(2007koekainaren23koEstatukoAldizkariO iziala,150.zenbakia)

[Xedapenagauregunindargabetutadago]

39/2015Legea,urriaren1ekoa,AdministrazioPublikoenAdministrazioProzeduraErkidearena.

(2015ekourriaren2koEstatukoAldizkariO iziala,236.zenbakia)

8 2018ko ekaina 

AURRERA! aldizkaria   64. zk.

digitalak»sortukodira,etajatorrizkoagiriakleihatilan eman dituen pertsonari uneanbertan itzuli ahalko zaizkio. (Eskaneatze‐prozesuanakatsenbatdetektatuzgero,agiriokerrak ezabatu ahalko dira eta prozesuaerrepikatukoda).

Erregistratzeko unean, erregistratzaileakherritarraren arrazoia edo asmoa eta

izapidetubeharkoduen bulegoa lo‐tzen dizkio erre‐gistro‐idazpenari,eta sistema infor‐matikoak bulegohorretan lotutadagoen izapidegi‐leari bidaliko dioidazpena.

IZAPIDEGILEAK idazpen‐erregistroak azter‐tukodituetahoriek izapidetzeazarduratukoda. Izapidegile orokorra, eskuarki, fun‐tzionarioen pool edo talde bat izango da;funtzionario horiek, «Sarrera‐postontzian»sartuz, erregistra‐tzaileak esleitu dizkienidazpenakikusikodituzte.

Izapidegileakidazpenbataztertzenduenean,agiriei beren agiri‐mota esleituko zaie,dokusik ezartzen duen moduan, eta, motahorrek derrigorrezko metadatuak esleitutabaditu, bete egingo dira. (Adibidez, NAN

batek NAN zenbakia izango du metadatugisa).

Zeregin hori gauzatzeko, izapidegile batekespedientekoagiri guztiakbistaratubeharkoditu,eta,horretarako,interfazebatgaratuda,klikgutxirenbidezagiriguztieiagiri‐motabateta harenmetadatuak esleitzea ahalbidetzenduena.

Hala ere, Lanbiden (beste sail eta erakundeautonomobatzuetan gerta litekeenmoduan)dokusik besterik ezean de initzen dituenezbestelako agiri‐motak gehitu behar dira.Horrela, izapidegileak hautatzen duen agiri‐mota Lanbideko «negozioa» izango da, etabatzuen eta besteen arteko barne‐lotura bategongoda.

Eraberean,Lanbiderende iniziofuntzionalakerabakitzen badu dokusik eskatzen dituenez

8dokusi:EuskoJaurlaritzarenDokumentuKudeaketaSistemaIntegralari,

dokusiri(akronimoaeuskarazkoizenetikdator),buruzkoinformaziogehiagonahi

izanezgero,«dokusi:dokumentu‐kudeaketaberria»artikuluakontsultadezakezue,2008koirailekoAurreraaldizkarian,31.zenbakian.

LANPOSTUA 

Agiriak eskaneatuko dituenlanpostua ez da askoz erekonplexuagoa egingo. Digita‐lizazio seguruko tresnarekinbateragarria den eskaner batinstalatukozaiosoilik.

Tresna horrek kalitatedesberdinekin eskaneatzea ahalbidetzenduen arren, «gris‐eskala aurrede inituan»erabiltzea gomen‐datzen da, inolako doi‐kuntzarik egin behar izan gabe. Zuzeneankoloretanegindaiteke,orobatbereizmenakmoldatugabe.

Digitalizazio‐tresnaren eta eskanerraren

artean lortzen den emaitzabenetanikusgarriada:pasaldibatean agiri baten 2 aldeakeskaneatzeko gai da, aldezuriak bereizten eta amaiera‐ko emaitzatik kentzen daki,eskaneatzeko abiadura han‐diada (gris‐eskalanminutuko80 orrialde egiten ditu) eta

DIN‐A4 baino agiri txikiagoak, adibidez,NANakeskaneatzeaahalbidetzendu (bainahandiagorikez).

Gainera, agirien arteko bereizleak erabiliz,eskaneatze‐prozesu bakarrean zenbaitdokumentulortuahalkodira,automatikoki.

«Lanbideren proiektuak urtean 

paperezko 1.200.000 agiri digitalki 

biltegiratzea eta artxibatzea du 

xede» 

64. zk.  AURRERA! aldizkaria

2018ko ekaina  9

bestelakometadatugehigarriakbehardirela,horiekerearazorikgabekudeadaitezke.

Erregistratzaile batek erregistro‐idazpenbatenizapidetzeaesleitzeanhutsegitenbadu,espedientea jaso duen izapidegileak idazpenhoribaztertuahalkodu,etahoribaztertzeenpostontzira itzuliko da. Une horretan,erregistratzaileakmezubatjasokodu;bertan,baztertze bat daukala adieraziko da etaizapidetze‐xede berria egokiro aldatu bainoez du egin beharko espedientea izapidetzenjarraitzeko.

GAINBEGIRATZAILEAbaztertzeguztiakikusi,etaegokien iruditzenzaionmoduankudeatuahalkodituenpertsonaizangoda.Pro ilhorriesker,urtekoaldijakinbatzuetangertatuohidiren bajengatik edo oporrengatik kudeatubeharreko ausentzien arazoak saihestealortukoda.

ABANTAILAK  

Edozein prozeduraren digitalizazioakabantailaaskoeskaintzendizkioedozeinsailedo erakunde autonomori, eta EuskoJaurlaritzakgauregunbereeAdministraziokoPlataformaTeknologikoarenbidez (PLATEA)eskaintzen dituen tresnen eta sistemainformatiko horizontalen erabilerak erebai.Esatebaterako,hauekdiraabantailetakobatzuk: legea betetzea, espedienteen trukeelektronikoa erraztea eta espedienteenkudeaketa erraztea, PLATEAk eskaintzendizkigun segurtasuna eta eskuragarritasuna

ahaztugabe.

Lanbideren kasu zehatzean, bulegoetarajoaten diren pertsonei emango zaienerantzuteko denbora da irizpide

garrantzitsu bat. Bada, dokusiren erabilerariesker, Lanbideren leihatila batean sartzendenerregistro‐idazpenaberehalaheldaitekebere izapidegilearengana, edozein bulegotandagoelaere.

Bestalde, aurrerantzean digitalizazio‐prozesua bulegoan bertan burutuko denez,Lanbidek gaur egun zerbitzu hori kanpoanemanarazteko erabiltzen duen dirua bestezeregin batzuetarako erabili edo inbertituahalkoda.

Nolanahi ere, Lanbidek bulego bakoitzareneta haren barne‐antolamenduaren erreali‐tateari buruzko azterketa bat egiteaaurreikusita dauka, bulego batzuetan sordaitezkeen gailurrak edo jendearen ilarakahaldenneurrianekiditeko.

MARTXAN JARTZEA  

Herritarren arretan funtsezkoa izango densistema bat abian jartzeko, kontuz jardunbehar da, eta horregatik zenbait probapilotuegingodira.

Gaur egun, dokumentazioaren erregistroankudeaketa‐bolumen urria duen bulego batabian dago jada; hor, aldez aurretikde initutako bulegoen zerrenda mugatubatera bidali beharreko idazpenak bakarrikdigitalizatukodira(bulegooksistemaberriantrebatutaegongodira).Ondoren,kudeaketa‐bolumen handiagoko beste bulego9 batzukhautatukodiraeta,azkenik,bulegoguztietarahedatukoda.

9Bulegoak:gauregun,Lanbidekerregistroko47arreta‐gunedauzkaEuskadikohiruprobintzietanbanatuta:

7Araban

20Bizkaian

16Gipuzkoan

3lurralde‐bulego

EtaTxagorritxukobulegonagusia

Eta922pertsonezosaturikoplantilla.

«Digitalizazioari esker, edozein 

espediente berehala helduko da 

izapidegilearengana» 

10 2018ko ekaina 

AURRERA! aldizkaria   64. zk.

ALBOAN: 

 

Gauzen Internet (IoT) 

Proiektu pilotuak 

J oan den apirilean, Eusko Jaur‐laritzaren Bulego Teknologikoakteknologia berriei buruzko besteinformazio‐saio bat antolatu zuen

Eusko Jaurlaritzako sailetako eta erakundeautonomoetako informatika‐arloko lan‐gileentzat. Oraingo honetan, «GauzenInternet» jorratu zen; ingelesezko siglez ereezagutzenda:IoT(«InternetofThings»).

Aurkezpenean EJIEko (Eusko Jaurlaritzaren

Informatika Elkarteko) eta Itelazpiko(telekomunikazio‐azpiegitura publikoak ku‐deatzeaz arduratzen den sozietatepublikoko) arduradunek parte hartu zuten.Haren helburua zen teknologia horioinarritzen den ezaugarri teknikoakezagutaraztea eta euskal Administrazioanburutzen ari diren proiektu pilotu batzukazaltzea.

[Teknologia berri horren funtzionamen‐duarenxehetasunenetabetekizunteknikoenberri izateko, Aurrera aldizkariaren 63.zenbakia, 2018komartxoan argitaratutakoa,kontsultadezakezue]

PROIEKTU PILOTUAK  

Ondoren, aurkeztu ziren proiektu pilotunagusiak eta haien ezaugarriak azaldukodizkizuegu.

Aparkalekuak

Pilotu hau Eusko Jaurlaritzak Lakuakogunean (Gasteiz) dituen aparkatzekoeremuetan sentsore batzuk instalatzeandatza. Horri esker, une oro jakin ahalko dazenbat plaza libre edo okupatu dagoenaparkalekuan eta, horrela, edukierarenkudeaketaerraztuegingoda.

Eraberean,Jaurlaritzakolangileekerabiltzenduten sarreran sentsore bat instalatuko da,une oro adibidez eraikin batean daudenpertsonenkopuruajakinahalizateko.

Kasuhonetan,ItelazpiIoTsareadiseinatzeazetahedatzeazarduratukoda,etaEJIE,berriz,aplikazioakgaratzeaz.

ALBOAN 

«IoT teknologia 

erabil daitekeen 

eremua zabala 

eta askotarikoa 

da» 

64. zk.  AURRERA! aldizkaria

2018ko ekaina  11

Sentsorea egurats zabaleaneta izaki bizidunbati atxikita dagoenez, zuzenean egiaztatuahal izan da nola erantzuten dien sentsorebakoitzak tenperatura‐aldaketari, animalienmugimendueietaabarri.

Zaborrarenkudeaketa

Ultrasoinu‐sentsore batzuk instalatu nahidira (bai Lakuaren bai EJIEren) zenbaitzabor‐edukiontzitan. Sentsore horiei esker,eta urrunetik, hondakinak biltzeazarduratzendenpertsonak jakin lezake,esatebaterako, noiz bete denedukiontzi bakoitza, uneegokian hustera joatekoeta behar ez diren joan‐etorriaksaihesteko.

Laburbilduz, asmoa dazaborra biltzeko zerbi‐tzuaren eraginkortasuna‐ren berri izateko infor‐mazio zehatza edukitzea eta, aldi berean,«green»adierazleakizatea.

ONDORIOAK  

Ikusi dugunez, IoT teknologia eremuzabaletan eta askotarikoetan erabil daiteke.Hori dela eta, proba horien guztien asmoaizan da teknologia berri hori sakontasunezaztertzea eta haren funtzionamendua,instalatubehardirenelementuak,sentsoreakbaldintza eta ingurune desberdinetan(animaliengan, kanpoaldean…) instalatzenbadira sor daitezkeen arazoak ikustea,horretan guztian oinarrituta beren pre‐mietarako aukera egokiena proposatzekosailei eta erakunde autonomoei, behardutenean.

Elektrizitate‐kontsumoa

Pilotu honetan, Itelazpik berak hartu du«erabiltzaile» zeregina,sentsore batzuk insta‐latu baitira hain zuzenere haren antenetakobatzuetan, haien kon‐tsumo elektrikoa urru‐netik ezagutzeko as‐moz.

Ur‐kontsumoa

Bilbao Bizkaia UrPartzuergoarekin elkarlanean burutu denproiektuadaetaur‐kontagailuakneurtzeaduxede.Instalatzendirensentsoreeiesker,tartezehatz batean ur‐ihesen bat dagoen jakindaiteke, ur‐kontsumoa urrunetik ezagutdaiteke (horrela pertsona bat lekualdatubeharizateasaihestenda),etab.

Kasuhonetan,Itelazpisareazarduratuda,etaPartzuergoa,aldiz,aplikazioez.

Gorabeheraelektrikoak

Zenbait eraikinetan sentsoreak instalatzeaaurreikusten da, adibidez, elektrizitate‐hornidurari lotutako gorabeheraren batgertatuz gero dagokion teknikariarentelefono mugikorrera mezu bat bidaltzeko,matxura konpontzera joan dadin; horrela,beste eremu bateko teknikariak arazoarenkausaaztertzerajoanbeharizateasaihestukoda.

Abereenkokapena

HAZIrekin (nekazaritzako elikagaiez ardu‐ratzen den Eusko Jaurlaritzaren erakun‐dearekin)elkarlaneanburututakoproiektua.

Kasu honetan, abereei lepoko batzuk(sentsoreak dituztenak) jarri zaizkie; horieiesker, abeltzainak une oro jakin dezake nondagoenanimalia.

ALBOAN 

«Proba hauen 

asmoa IoT 

teknologia 

berria 

sakontasunez 

aztertzea izan 

da» 

Webguneak:

EJIE

www.ejie.eus

Itelazpi

www.itelazpi.eus

Badator Datuak Babesteko Erregelamendu Orokorra 

(DBEO) 

J oan den 2018komaiatzaren 25ean, DatuakBabesteko Erregelamendu Orokorrak (DBEOsiglezereezagutzenda)DatuakBabestekoLegeOrganikoa(DBLO)ordeztuzuen.

Europako arau berri horiBatasunekoherrialdekideguztietanaplikatzekoa da, eta haren helburunagusia da datuak babestekoestandar zorrotzak, egungomunduarenerrealitatedigitalarekinbat datozenak, bermatzea. Hainzuzen ere, beste urrats bat da baienpresek bai administraziopublikoek kudeatzen dituzten datupertsonalak babesteko, DBLOkxedatutakoz oso bestelakoak direnbetekizun batzuk ezarriz: ez da

itxategirik aitortu behar, ez da auditoretzarik eginbehar,etab.

Araudi hori betetze aldera, Eusko Jaurlaritzak, azkenhilabeteetan, kudeaketa batzuk egin ditu, adibidez,«datuak babesteko ordezkariaren» igura, harenezaugarriaketaabarzehazteko.

Nolanahi ere, edozein araudiberrirekin gertatzen denmoduan, erregelamendu berrihonekzalantzaugarisortuditu.Beraz, hurrengo aldizkarietanalderdi esanguratsuenak edoEusko Jaurlaritzak horri da‐gokionez egiten dituenkudeaketak jakinaraziko dizki‐zuegu.

Informaziogehiagonahiizanezgero,DatuakBabestekoEuskalBulegoarenwebguneakontsultadezakezue:

http://www.avpd.euskadi.eus

María Ángeles Mar n Prats 

irakasleak jaso du Emakume 

Teknologoarentzako Ada Byron 

saria 

S evillako Unibertsitateko Ingeniaritza Elek‐tronikokosailekoirakasletitularMarıaAngelesMartın Pratsek jaso du duela gutxi EmakumeTeknologoarentzakoAdaByronsaria.

GolardohorrekDeustukoUnibertsitateko IngeniaritzaFakultateak bultzatzendu, ikerketa eta ga‐rapen teknologikoeneremuan emakumeenbokazioak sustatzeko,teknologiari bizitzareneremu guztietan etagizarte‐garapeneangarrantziaematekoetaemakumeek zeregineta ikasketa horiekeginezgizateriariemandizkieten lana etaerdiespenak balioes‐tekohelburuarekin.

Golardoa 3.000 euro‐koa da, Bizkaiko ForuAldundiaren, IK4reneta Emakunde‐Ema‐kumearen Euskal Era‐kundearen babesa dueta Innobasqueren etaBasque BioClusterrenlaguntzaerebadauka.

Informaziogehiago,EmakundealdizkarianetaIrekian.

http://www.irekia.euskadi.eus

http://www.emakunde.euskadi.eus

Kontrazala!! 64. zk. 2018ko ekaina 

PROTAGONISTAKIXTEKO

(Ezkerretikeskumara)María Ángeles Martín Prats irakaslea etaIzaskun Landaida Larizgoitia (Emakunderenzuzendaria).[Argazkia:Irekia]