Ang $alapi at ang Bangko

Sentral ng Pilipinas

Aralin 23

ANO ANG SALAPI?

Ang salapi ang ginagamit na tagapamagitan sa transaksyon ng sambahayan at bahay-kalakal at iba pang sektor ng ekonomiya upang ang produkto at serbisyo ay maipalit sa ibang produkto

Mahalaga ang salapi sa daloy ng produkto at kita. Ang salik ng produksyon ay madaling maililipat sa bahay-kalakal at ang mga produktong nagawa ay madaling makararating sa sambahayan kung may intrumentong magsisilbing tagapamagitan.

Mga

KAANYUANGAMIT at

KATANGIAN

ng Salapi

GAMIT ng Salapi

Kagamitan sa PakikipagpalitanMeans of Exchange

Batayang Panukat ng HalagaStandard Value

Pamantayan sa Maantalang PagbabayadStandard of Deferred Payments

Resarba sa Halaga Store of Value

Ang Salapi bilang Means of Exchange

Ipinampapalit ang salapi sa mga produkto na pantugon ng tao sa kanyang panganga-ilangan o kagustuhan.

Dito, ang salapi ay hangad ng tao na magkaroon.

Money Demand ang tawag sa dami at halaga ng salapi na nais magamit ng bawat tao upang makabili ng produkto.

Transaction Motive ang tawag sa hangarin na magamit ang salapi sa pagbili ng produkto.

Precautionary Motive ang hangarin na nagamit ang salapi sa mga pangyayari sa hinaharap.

Means of Exchange

Kaanyuan ng Salapi

• Commodity Money

• Salaping Metal

• Salaping Papel

Commodity Money

Naisip ng mga tao noon na gumamit ng isang bagay na magsisilbing pamantayan sa palitan. Ito ay anumang produkto na may kaukulang produkto na tinatanggap bilang kabayaran sa mga nais na produkto o bagay.

Mga halimbawa: mga ani, bato, beads, buhangin, bulak, kabibe, tabako, hayop, atbp.

=$ISTEMANG BARTER= Ang kaukulang

tawag sa sistema kung saan ang isang produkto ay

ipapalit sa kapwaprodukto.

Salaping Metal

Ang paggamit ng isang bagay bilang salapi ay hindi pa rin naging madali sapagkat mabilis masira ang ibang produkto at ang iba’y mabigat dalhin at hindi nahahati kaya lumitaw ang salaping metal.

Hal. Ginto, Pilak at Tanso

SALAPING PAPEL

Ang paggamit ng salaping ginto at pilak ay naging mabigat sa mga mangangalakal, lalo pa kung malayo ang kanilang lalakbayin kaya sinimulang gamitin ang salaping papel.

Sa China, ang salaping papel ay isang pagtatala ng pangako ng pagbabayad ng utang (promissory notes) ng isang tao.

Hindi nagtagal, sumibol na ang mga bangko na nagsilbing tagatago ng mga coins at

salaping papel.

Ang Salapi Bilang Batayang Panukat ng Halaga

Ang halaga ng salapi ay may kapantay na halaga ng bawat produkto.

Ginagawang efficient nito ang pakikipagpalitan sapagkat naiiwasan ang pag-aaksaya ng panahon sa pagsukat ng halaga ng isang produkto sa halaga ng isa pang produkto.

Sa mga nagdaan libong taon, ang mga gumawaga ng salapi, makapangyarihang tao, at mangangalakal ang nagbibigay-halaga sa salapi.

Sa Pilipinas, ang nagpapahintulot ng mabigyan ng halaga ang bawat piraso ng salapi ay ang Bangko Sentral ng Pilipinas. Sila ang nagpapahintulot ng pagpataw ng halaga ng salapi sa kasalukuyan.

KAANYUAN ng Salapi ayon sa

Intrinsic Value

Full-embodied Money Credit Money Fiat Money Representative Money Demand Deposits

Full-Embodied Money

Mayroong panloob na halaga na pareho sa nakatatak nitong halaga(face value).

Dito nagsimula ang salaping papel. Batayan ng halaga nito ang halaga ng ginto at pilak ng naglabas ng salapi.

Credit Money

May panloob na halaga na mas mababa kaysa nakatatak nitong halaga.

Tinatawag ring token money at subsidiary money.

FIAT MONEY

Salaping ginagamit dahil binigyan ng pamahalaan ng pahintulot. Noong panahon ng pananakop ng Hapones, fiat money ang ginamit.

Umaasa lamang ito sa batas sa pagtakda ng halaga ng salapi.

Representative Money

Maaaring full-embodied, credit o fiat money. Binubuo ng mga gold certificate at silver

certificate na nasa papel lamang. Pamalit sa salaping metal. Maaaring maging promissory note.

Demand Deposit

Mga pondong nakadeposito sa bangko o iba pang konstitusyong pinansyal kung saan maaari kang mag-issue ng checke (kinikilala ng

bangko na pambayad sa isang indibidwal) mula sa pondong ito.

Kalimitang credit money.

Uri:1. Primary deposit2. Derivative deposit

1. Primary Deposit Salapi na inilalagak sa isang checking account.

2. Derivative Deposit Nagagamit sa pagbabayad ng pananagutan

nang hindi naglalabas ng salapi.

Uri ng Demand Deposit

Checking Account

Detalye ng transaksyon ng isang indibidwal gamit ang tseke.

Upang maging pambayad ang tseke(check), kinakailangan lang magbukas ng checking account ang nasabing indibidwal sa bangko.

Ang Salapi bilang Reserba ng Iba’t-Ibang Halaga

Paiba-iba ang halaga ng salapi at iba’t iba rin ang halaga ng salapi para sa ilang tao.

Mapupuna ito sa paggamit ng salapi. Itinatago ng iba ang salapi, ang iba ay ginagawang dekorasyon, ang iba ay sinusulatan kahit na ito ay mahigpit na ipinagbabawal, at ang iba’y ipinagpapalit sa iba pang uri ng yaman.

Mga Salik sa Pagbabago ng Halaga ng Salapi at Money Demand

Mga Salik Paliwanag

• Pagtanggap ng Tao • Nakabatay sa pagkilala ng tao sa halaga’t anyo nito.

• Legal Tander • Ipinag-uutos ng batas na kilalanin ang salapi at ang halaga na nakatatak dito sa paggawa ng mga transaksyon.• currency

• Realtibong Kakapusan • Ang halaga ng salapi ay bababa kapag nagkaroon ng napakaraming salapi sa sirkulasyon.

• Kita ng Tao • Tumataas ang kita, tumataas din ang kakayahan ng taong gumastos o magkunsumo ng bilhin. Sa pagbaba ng kita, bumababa rin ang kakayahan.

• Interes • Nakabase sa interes ang desisyon sa pagdeposito ng pera o sa paghawak nalang nito.

• Pagkuha at Paggamit ng Credit • Nakasalalay sa credit ang kataasan o kababaan ng money demand.

Ang Salapi Bilang Pamantayan ng Nakaantalang Pambayad

Sa kasalukuyang panahon, maaaring bumili at iantala ang pagbabayad sa isang produkto. Ang salapi ayipinapangakong babyaran sa nasabing panahon. Nasusukat sa halaga ng salapi pati ang interes na ipapataw sapagkaantala ng pagbabayad.

May karagdagang katangian ang salapi.

KATANGIAN

NAHAHATI (DIVISIBLE)- nabibitbit sa ibang lugar ng hindi nagiging mabigat na pasanin sa paglalakbay.

NASISIRA- mapapalitan ang kaanyuan ng salapi upang maging mas kapakipakinabang sa mga pinansyal na transaksyon

NALILIKHA- kapag ipinapautang ng mga bangko ang bahagi ng deposito nito, nadaragdagan ang money supply sa ekonomiya

Sa pagikot ng salapi sa sirkulasyon…

Nasasaklaw ang kaanyuan nito sa konsepto ng money supply. Till money(vault cash)- halaga ng salapi na nakalagak sa vault ng

bangko. Liquid na asset ang salapi- kapag madali itong magamit sa

pakikipagpalitan. Kaanyuan ng money supply na liquid:

Barya Salaping Papel Demand deposit

Foreign currency bank deposit Deposit substitute Domestic liquidity

Pagpapalawak ng Money Supply

Mga substitute ng salapi: Near-money

Saving deposit withdrawal

Time deposit Maturity date o period

Money Market Mutual Fund

Kasaysayan ng Pagtatag ng Bangko Sentral ng Pilipinas

Ang Bangko Sentral ng Pilipinas(BSP) ay isang bangko sentral ng Republika ng Pilipinas. Isinaayos muli ang karta ng bangkong ito noong Hulyo 3, 1993, alinsunod sa mga panustos ng 1987 Saligang-Batas ng Pilipinas at ang Bagong Batas ng Bangko Sentral ng 1993. Itinatag ang BSP noong Enero 3, 1949, bilang pangasiwaan ng sentrong pananalapi ng bansa.

Nagsimula ito bilang Central Bank of the Philippines. Napalitan ang CPB ng Bangko Sentral ng Pilipinas upanggawing independente sa pagdedesisyon ng pambansang pamahalaan ng Pilipinas.

Kasalukuyang pamamaraan ng paglutas ng BSP ng inflation ang inflation targeting.

Mga Tungkulin ng Isang Bangko Sentral

Lumilikha at nagsasagawa ng patakarang pananalapi Bangko ng mga bangko Bangko para sa pambansang pamahalaan Nangangasiwa ng sistema ng pagbabangko ng ekonomiya Nagsasagawa ng pagdedisisyon sa taunang pagbabayad ng

utang Pangangasiwa sa foreign Exchange Reserves Naglalabas at nagpapahintulot sa paggamit ng sariling

salapi ng bansa

TAPOS !!!

Hanggang sa Muli !!!