37
Farmasötik Kimya Anabilim Dalı Esin AKI-YALÇIN www.esisresearch.org ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR NÖROLEPTİK İLAÇLAR (Psikotonikler)

ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

  • Upload
    others

  • View
    33

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

Farmasötik Kimya Anabilim Dalı

Esin AKI-YALÇIN

www.esisresearch.org

ANTİPSİKOTİK İLAÇLARNÖROLEPTİK İLAÇLAR

(Psikotonikler)

Page 2: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

Antipsikotik ilaçlar:

Mental hastalıkları tedavi etmez.

Şizofrenideki düşünce bozukluğu, hallüsinasyonlar ve delüzyonlar gibi psikoz belirtilerini giderir ve nüksü önler.

Genellikle apatik, içine kapanık hastalarda daha az etki gösterirlerse de, bazen hastanın aktivitesini artırıcı etki de gösterebilirler.

Akut şizofrenisi olan hastalar genellikle kronik belirtileri olanlardan daha iyi yanıt verir.

Düşük dozlarda anksiyolitik olarak da kullanılırlar.

Uzun süreli tedavi gerekir.

Tedavi sırasında iyi görülen hastada, tedavi uygunsuz bir şekilde kesilirse çok kötü bir nüks görülebileceğinden, bu esnada hasta gözlem altında tutulmalıdır.

Nüks genellikle tedavinin kesilmesinden haftalar sonra ortaya çıkabileceğinden, tedavinin sürdürülmesinin gerekli olduğu hemen anlaşılamayabilir.

Page 3: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

Antipsikotik ilaçlar:

Antipsikotik ilaçlar genellikle bilinci etkilemeden ve parodoksal eksitasyon yaratmadan sakinleştirir.

Sadece trankilizan olarak değerlendirilmemelidir.

Şizofreni gibi durumlarda sakinleştirici etkisi ikinci derece önem taşır.

Kısa süreli olarak altta yatan psikopatoloji (şizofreni, beyin hasarı, mani, toksik delirium ya daajitasyonlu depresyon gibi) ne olursa olsun, psikolojik bozukluğu olan hastaları sakinleştirmek için kullanılır.

Şiddetli anksiyeteyi gidermek için kullanılırlarsa da, bu kısa süreli bir önlem olmalıdır.

Bazı antipsikotik ilaçların (klorpromazin, tioridazin, flupentiksol gibi) antidepresan etkisi de vardır.

Page 4: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

Kavrama ve zihni yetenekleri azaltmazlar.

Psikiyatrik irritasyon, gerginlik azalır.

Hastalar dürtü, korku ve kuruntularından kurtulurlar.

Psikolojik veya fiziksel bağımlılık yapmazlar.

Güvenirlilik indeksleri yüksektir.

Yüksek doz nadiren ölüme neden olur.

SSS depresanlarını potansiyalize ederler. Santral sedatif ilaçlar ve alkol ile kontrendikedirler.

T.İ= LD50 / ED50 > 1 olmalıdır.

Antipsikotik ilaçlar:

Page 5: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

• Zayıf etkili nöroleptikler ................... eksitasyon (aşırı uyarılma)

• Orta etkili nöroleptikler ................... Şizofreni

• Kuvvetli etkili nöroleptikler ............. paranoya tedavisinde kullanılırlar

Genel Kullanılış:

Page 6: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

Klorpromazin 1883’de Bernthsen

tarafından sentezlenmiş,

1952’ de Delay tarafından mental

rahatsızlıklarda kullanılmıştır.

Rezerpin 1954’de Kline tarafından nöroleptikolarak denenmiştir.

Haloperidol ise 1958’de tedaviye girmiştir.Klorpromazinden 50 kat daha yüksek aktiviteye sahiptir.

S

ClN

N

NH

N

MeO

H

HH

CH3

O

O

OMe

OMe

OMe

C-CH2-CH

2-CH

2-

O

F NOH

Cl

NCH

3

COOEt

meperidin

Page 7: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

Antipsikotik ilaçlar, dopaminerjik etkinliğin artmasına bağlı şizofrenik psikozların tedavisinde kullanılan ilaçlardır.

Seeman, şizofrenik bireylerin beyninin bazı bölgelerinin dopamin reseptörlerince (D2) daha yoğun olduklarını bildirmiştir.

Antipsikotik ilaçların dopamin reseptörlerini bloke edip, beyindeki dopaminerjik iletiyi bozarak etki gösterdiği sanılmaktadır.

Şizofreni patojenezinde mezokortikolimbik (ödül yolağı) dopaminerjik sistemin aşırı etkinliğinin rol oynadığı düşünülmektedir.

Bu ilaçlar ayrıca, nigrostriatal dopaminerjik yolağınstriatumdaki hedef hücrelerdeki dopamin reseptörlerini de bloke ederler.

Buna bağlı olarak, aşağıda belirtilen ekstrapiramidaletkilere ve ayrıca hiperprolaktinemiye neden olabilir.

Ayrıca, kolinerjik, alfa adrenerjik, histaminerjik ve serotonerjik reseptörleri de etkilerler.

Etki Mekanizmaları:

Page 8: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

Antipsikotik ilaçların kısa süreli kullanım endikasyonları:

Kısa reaktif psikoz

Organik psikozlar, deliryum, demans ve mental retardasyon gibi durumlarda davranış sorunları

Ağır ajitasyon ya da saldırgan davranışla giden çocukluk psikozlarında ya da benzer durumlar

Özellikle bulantı ve kusma ya da önüne geçilemeyen hıçkırık gibi çeşitli tıbbi durumlar

Uzun süreli olarak sürekli antipsikotik ilaç kullanmanın endikasyonları:

Birincil endikasyonlar

Şizofreni

Sanrılı bozukluklar (paranoya)

Çocukluk psikozları

Bazı dejeneratif ya da idiyopatik nöropsikiyatrik bozukluklar (Huntington hastalığı ve Tourette bozukluğu gibi)

İkincil endikasyonlar

Dirençli bipolar olgular

Demans ya da diğer organik mental sendromlarda görülen, başka türlü denetim altında tutulamayan davranış belirtileri

Page 9: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

Yan etkiler:

1- En çok sıkıntıya neden olan ekstrapiramidalsemptomlardır.

En sık piperazinli fenotiazinler (flufenazin, perfenazin, proklorperazin ve trifluoperazin), bütirofenonlar (benperidol, droperidol ve haloperidol) ve depo preparatların kullanımında görülür.

Tanınması kolaydır, ancak öngörülmesi mümkün değildir.

Bu etkilerin başında aşamalı olarak ortaya çıkan Parkinson benzeri belirtiler (tremor dahil), yalnızca birkaç doz kullandıktan sonra ortaya çıkabilen distoni (anormal yüz ve vücut hareketleri), tedavi edilmekte olan rahatsızlığın alevlenmesini andıran akatizi (yerinde duramama) ve genellikle daha uzun bir sürede gelişen tardif diskinezi(gövde ve ekstremitelerin yanısıra yüz, dudaklar, çene ve dilde düzensiz hareketler) gelir.

Page 10: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

Parkinson benzeri belirtiler ilaç kesilince geriler ve antimuskarinik ilaçların kullanılmasıyla baskılanabilir.

Hipotansiyon ve vücut sıcaklığının düzenlenmesindeki bozukluk, doza bağlı yan etkilerdendir ve yaşlılarda hipotermiye neden olabilir.

Teratojenik etki potansiyelleri vardır; gebelere mutlaka gerekli ise verilebilirler.

Page 11: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

2- Sedasyon

3- Otonomik yan etkiler: Ortostatik hipotansiyon, ağız-boğaz kuruluğu, taşikardi vb.

4- Nöroendokrin yan etkiler: Seks hormonlarının salgılanmasının dengesini bozarlar. Prolaktinsalgılanmasında azalma, ovulasyonda gecikme gibi hormonal rahatsızlıklar.

5- Hepatotoksik etki (Klorpromazin vb. sarılığa neden olabilirler)

6- Dermatolojik reaksiyonlar

7- Hematolojik bozukluklar (lökosit yapımını azaltırlar.... Lökopeni)

8- Kardiyotoksik etki

Page 12: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

I- FENOTİYAZİN TÜREVLERİ

NH

S

NH

S

Beilstein sistemi

1

2

3

45

6

7

89

10

1

2

3

45

6

7

8

9 10

Chemical abstracts system

N S

X

İki benzen halkası arasındaki açı

klorpromazinde 159º , perfenazinde ise 141º dir.

Antipsikotik etki için fenotiyazin halkası şart

değildir.

Page 13: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

FENOTİYAZİN-DOPAMİN RESEPTÖR ETKİLEŞMESİ

A bölgesi: ilk azot -CH3 sübstitüe ise etki düşmez

-H etki düşer

B bölgesi: 3 Karbon zincirli ise maksimum etki

2. Karbondaki R= -H ise nöroleptik etki yüksek

R= -CH3 ise nöroleptik etki düşer, antihistaminik ve

antipruritik etkiler artar

R= fenil, dimetilamino ise etki düşer

C bölgesi: X sübstitüenti reseptörle direkt etkileşmez,

X= -Cl, -COCH3, -CF3, -SO2N(CH3)2 vb. ise etki artar,

sadece 2. konum sübstitüsyonu etkiyi arttırır.

CH

2

N

NCH3

RH

NCH

2

S

X

C

A bölgesi B bölgesi C bölgesi

(en önemli)

Page 14: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

S

R 1N

R 2

1 210

N

N

ON

CH3

CH3

CH3

Promazin10-(3-Dimetilaminopropil)fenotiyazin -H

Asepromazin (Plegicil (R) gtt.)

10-(3-Dimetilaminopropil)fenotiyazin-2-il metil keton

Klorpromazin (Largactil (R) tb. amp.)

2-Kloro-10-(3-dimetilaminopropil)fenotiyazin -Cl

Dialkilamino propil yanzinciri taşıyanlar R1 R2

Page 15: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

N (CH 2)

2-OH-(CH

2)

3

N

CH3

CH

2

CH

2

N

CH3

CH

2

CH

2

Piperidino propil yanzinciri taşıyanlar R1 R2

Tiyoridazin (Mellerettes (R) drj., gtt. günümüzde Türkiye'de üretilmiyor)

2-Metilmerkapto-10-[2-N-metil-2-piperidil)etil]fenotiyazin -SCH3

Mezoridazin (Lidanil (R) drj. günümüzde Türkiye'de üretilmiyor)

2-Metilsülfinil-10-[2-N-metil-2-piperidil)etil]fenotiyazin -SOCH3

benzensülfonat

Piperasetazin (günümüzde üretilmiyor)

2-Asetil-10-[3-[4-(2-hidroksietil)piperidil]propil]fenotiyazin -COCH3

. C6H5SO3H

S

R 1N

R 2

1 210

etil

Page 16: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

N N

N NOH

N N (CH 2)

2-OH-(CH

2)

3

N N CH 3

-(CH 2)

3

N N

Piperazino propil yanzinciri taşıyanlar R1 R2

Trifluoperazin (Stilizan(R) drj. 1mg)

2-Trifluorometil-10-[3-(4-metilpiperazinil)propil]fenotiyazin -CF3

Tietilperazin2-Etilmerkapto-10-[3-(4-metilpiperazinil)propil]fenotiyazin -SC2H5

Perfenazin2-Kloro-10-[3-[4-(2-hidroksietil)piperazinil]propil]fenotiyazin -Cl

Flufenazin (Proliksin decanoate retard(R) amp.)

2-Trifluorometil-10-[3-[4-(2-hidroksietil)piperazinil]propil]fenotiyazin -CF3

Proklorfenazin2-Kloro-10-[3-(4-metilpiperazinil)propil]fenotiyazin -Cl

Page 17: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

Klorpromazin, ajitasyon, bulantı-kusma, demans, hıçkırık,

migren, mani, psikoz, şizofrenide endikedir.

Kemoreseptör tetikleme bölgesinde (CTZ) bulunan dopamin

reseptörleri bloke edilince antiemetik etki gösterirler.

α1-Adrenerjik reseptör blokajı sonucu sedasyon, kas

gevşemesi, hipotansiyon ve refleks taşikardisi gözlenir.

Tiyoridazin kardiyotoksik yan etkisi en fazla olan türevdir.

Yaklaşık 2mg flufenazin, 100mg klorpromazine eşdeğerdir.

14 Günde bir 10mg flufenazin dekanoat, 100mg/gün

klorpromazine eşdeğerdir.

Flufenazin SSS depresyonunda kontrendikedir.

Page 18: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

GENEL SENTEZLERİ

NH

R 1 NH

S

R 1

S

R 1N

R 2

N

S

R 1

COCl

N

S

R 1

COO(CH2)3R2

N N

N R 1

R 1N

R 2

SH

Br

Cl

R 1O2N

S

Br O2N R 1

S

Br NH2 R 1

S

Br R 1NH

R 2

sübstitüe difenilamin

SCl-CH2CH2CH2-R2

HO-CH2CH2CH2-R2R2 =

COCl2

NaNH2

sübstitüe amino

I-

sübstitüe difenilamin

II-Cl-CH2CH2CH2-R2

NaNH2

S

III- +

2-bromotiyofenol

Na2S

Cl-CH2CH2CH2-R2K2CO3

Fenotiyazin Türevleri

Fenotiyazin Türevleri

H

-HBr

Page 19: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

Klorpromazinin Metabolizması

N

S

Cl

OH

OH

OH

O

O

O S O OH

O O

N

COOH

CH2 CH2 CH2 NCH3

CH3

N-demetilasyon

dealkilasyon (10. konumdan)

*

*

7. konumdan önce hidroksillenir, sonra sülfat konjugatı veya -OCH3 oluşur.

oksidatif deaminasyon

* aktif metabolitleri

Page 20: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

II- TİYOKSANTEN TÜREVİ BİLEŞİKLER

S

1

2

3

45

6

7

89

10

O

CH2

ksanten

antrasen

Planar (düzlemsel) yapıda değillerdir.

8. Konuma –CH3 sübstitüsyonu ile etki ortadan kalkar.

2. konumdaki sübstitüent E/Z izomerisine neden olması bakımından

önemlidir.

9. Konumdaki = bağ doyurulur ise santral depresan etki kaybolur. Cis

izomerleri daha etkilidirler.

Fenotiyazin türevlerine üstünlükleri yoktur, farmakolojik etkileri ve yan

etkileri benzerlik gösterir.

Page 21: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

S

R 1

R 2

Cl-CH

2-CH

2 CH3

SO2

NCH

3

CH3

CH3

N N-CH2-CH

2

CF3 (CH

2)2OHN N-CH

2-CH

2

-Cl (CH2)2OHN N-CH

2-CH

2

12

3

45

7

8 9

10

CH

Klorprotiksen NCH3

R1

R2

Tiyotiksen

2-(dimetilaminosülfonil)-9-(3-(4-metilpiperazinil)propiliden)tiyoksanten

2-kloro-9-(3-dimetilaminopropiliden) tiyoksanten

Flupentiksol

[Fluanksol (R) tb., IM amp.]

[günümüzde üretilmiyor]

Zuklopentiksol

[Clopixol (R) tb., gtt.]

H3C(CH2)8COOH = dekanoik asit

Flupentiksol dekanoat esteri depo etkili enjektabl müstahzaların

hazırlanmasında kullanılır. Antidepresan amaçla da kullanılmıştır.

Antiotistik ve aktive edici özellikleri de vardır.

Page 22: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

SH

COOH

Br

Cl

K2CO

3

S

Cl

OOH

S

O

Cl

PCl5 / AlCl

3

S

Cl

OH CH2CH

2CH

2--N(CH

3)2

S

CH-CH2CH

2-N(CH

3)2

Cl

POCl3

BrMgCH2-CH

2-CH

2 NCH

3

CH3

2-merkapto benzoik asit

+

2-(4-klorofeniltiyo)benzoik asit

2-kloro-tiyoksanten-9-on

Klorprotiksen

N-dealkilasyon, S- ve N-oksidasyonun ardından çoğunlukla

böbrekler yoluyla atılırlar.

Page 23: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

III- FLUOROBUTİROFENON TÜREVLERİ

• p-fluorobutirofenon etki için şarttır. –F yerine –Cl, -Br, OCH3, CH3 vb. gruplar gelirse etki düşer.

• Fenil yerine tiyenil getirilebilir

• Karbonil varlığında maksimum aktivite elde edilir, sülfonil ile etki kaybolur

• n=3 olduğunda en yüksek etki şiddeti elde edilir, dallanma ile etki düşer.

• N atomu piperidin sisteminin bir üyesi ise maksimum aktivite gözlenir.

• R2= aromatik olmalıdır. Direkt veya metilen köprüsü aracılığı ile bağlanmış olabilir.

• R1 sübstitüenti ise aktiviteye yardımcı bir gruptur.

• Metabolizma yolakları arasında karbonil grubunun redüksiyonu, oksidatif deaminasyon ve ardından piperidin halkasının asetilasyonu sayılabilir.

C-CH2-CH

2-CH

2-

O

F NR1

R2

(CH2)n

1

2 3 4

Page 24: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

F

O

(CH 2) 3- NR 1

R 2

Cl

Br

CF3

N

N

NH

O

N

NH

S

R1R2

-H

-OH

-OH

-OH

-CONH2

-H

-H

-CH3

1

2

3

N

NH

NF

OO

Melperon (Buronon(R) drj. günümüzde Türkiye'de üretilmiyor)

4'-Fluoro-4-(4-metilpiperidinil)butirofenon

Haloperidol (Norodol(R) amp., drj., tb.)

4'-Fluoro-4-[4-(4-klorofenil)-4-hidroksipiperidinil)butirofenon

Bromperidol4'-Fluoro-4-[4-(4-bromofenil)-4-hidroksipiperidinil)butirofenon

Trifluperidol4'-Fluoro-4-[4-(3-trifluorometilfenil)-4-hidroksipiperidinil)butirofenon

Pipamperon4'-Fluoro-4-[4-(1-piperidinil)-4-karboksamidopiperidinil]butirofenon

Benperidol4'-Fluoro-4-[4-(2-okso-2,3-dihidrobenzimidazolil)piperidinil]butirofenon

Timiperon4'-Fluoro-4-[4-(2-tiyokso-2,3-dihidrobenzimidazolil)piperidinil]butirofenon

Droperidol (Dehydrobenzperidol (R) amp.)

4'-Fluoro-4-[4-(2-okso-2,3-dihidrobenzimidazolil)-3,4-dehidropiperidinil]butirofenon

Page 25: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

• Haloperidolün dekanoat esteri mevcuttur. Antiemetik, nörolojik hastalıklarda davranış bozuklukları ve akatisiadakullanılır. Klorpromazinden 50 kat daha güçlü etkiye sahiptir.

• Haloperidol; migren, mani, ajitasyon, deliryum, şizofreni, bulantı-kusma, başağrısı, otizm, hıçkırık ve dikkat eksikliğinin eşlik ettiği hiperaktivite bozukluğunda endikedir.

• Droperidolün antiemetik, zayıf antikonvülzan etkileri de vardır. Bileşik tek başına antipsikotik, antiemetik ve preanestezik olarak kullanılır.

• Opiyat analjezik + droperidol = nörolept analjezi

• Lokal anestezikler ve droperidol birlikte kullanıldığında droperidol yan etki olarak QT seviyesinde uzamaya neden olduğundan tehlikeli ilaç etkileşmesi görülebilir.

Page 26: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

F HOOC-CH2-CH

2-CH

2-Cl

AlCl3

F C (CH2)3 Cl

O

NCH

2

O

Br Mg

R

NCH

2

OH

R

H3O+

NHOH

R

NCH

2

O

COOEt NH2

NH2 NC

H2

NNH

O

NH NNH

O

F C - (CH2)3 Cl

O

NH N NH

O

NHOH

R

Fluorobutirofenon Türevlerinin Genel Sentezleri

I. Basamak =

+

4-kloro bütanoik asit

4'-fluoro-4-klorobütirofenon

II. Basamak =(Haloperidol, bromperidol, trifluperidol için)

+

N-benzil-4-piperidon

H2

Benperidol için:

1-benzil-4-piperidon-3-etil karboksilat

4-(2-okso-2,3-dihidro-benzimidazolil)-piperidin

H2

III. Basamak =

Na2CO3 / KI

BENPERIDOL

R = 4-kloro HALOPERIDOLR = 4-Bromo BROMPERIDOLR = 3-trifluorometil TRİFLUPERIDOL

p-fluoro-4-kloro-bütirofenon

Page 27: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

IV- DİFENİLBÜTİLPİPERİDİN TÜREVLERİ

C - CH2-CH

2-CH

2-

H

F

F

N NH

N

O

C - CH2-CH

2-CH

2-

H

F

F

NOH

F3C

Cl

Pimozid (Nörofren(R) tb.)

1-[4,4-Bis(4-fluorofenil)bütil]-4-[4-kloro-3-trifluoro-metilfenil]-4-hidroksipiperidin

Penfluridol

1-[1-[4,4-Bis(4-fluorofenil)bütil]-4-piperidinil]-1,3-dihidro-2H-benzimidazol-2-on

Uzun etki sürelidirler. Dopaminerjik reseptörlere daha

selektif etkirler. Pimozit oral yoldan kullanılmaktadır.

Page 28: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

Fluspirilenin dekanoat esteri, uzun etki sürelidir ve parenteral yoldan

kullanılır.

Haftada bir kez.

C - CH2-CH2-CH2-

H

F

F

N

NHN

O

Fluspirilen

Page 29: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

ATİPİK ANTİPSİKOTİKLER

Yeni nesil (atipik) antipsikotiklerin (klozapin, olanzapin, risperidon,

amisülpirid, ketiapin, ziprosidon, aripiprazol, zotepine, Sertindol, paliperidon )

oral formlarının, psikiyatri veya nöroloji uzman hekimleri tarafından, parenteral

formlarının ise yalnızca psikiyatri uzman hekimleri tarafından reçete edilir.

Atipik antipsikotikler daha iyi tolere edilir ve özellikle ekstrapiramidal yan etkiler

kaygı yaratıyorsa uygun olabilir.

Genel olarak şizofreninin negatif belirtilerinin (ör: sosyal çekiniklik, apati)

tedavisinde daha etkilidirler ve klasik ilaçlara göre ekstrapiramidal yan etkileri daha

azdır.

Klozapin, diğer antipsikotiklerin etkisiz olduğu ya da tolere edilemediği şizofreni için

kullanılır.

Aynı zamanda birden fazla antipsikotik ilaç reçetelenmesi tavsiye edilmez.

Page 30: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

N

X

NN

N

NH

CH3

Cl

1

2

3456

7

8

910

11

X = O, CH2, S, N

Klozapin ( Leponex (R) tb., Clonex (R) tb.)

8-kloro-11-(4-metilpiperazin)-5H-dibenzo [b,e] 1,4-diazepin

Loksapin 5. konumunda -O- taşır

V- Dibenzodiazepin ve Dibenzooksazepin Türevleri

Page 31: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

Ketiapin Fumarat (Cedrina tb.®)

N

S

N

N

OOH

.C4H

4O

4

2-Metil-4-(4-metil-1-piperazinil)-

10H-tieno[2,3-b][1,5]benzodiazepin

Olanzapin, Fluoksetin ile kombine kullanılır.

antipsikotik + antidepresan

11-[4-[2-(2-hidroksietokisi)etil]-1-piperazinil]-

di benzo[b,f] [1,4]tiazepin

Olanzapin [Apzet tb., Target kap., Zyprexa İ.M.®]

Page 32: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

Zotepin

2-[(8-Klorodibenzo[b,f]tiepin-10-il)-oksi]-N,N-dimetiletanamin;

2-kloro-11-(2-dimetil-aminoetoksi)dibenzo[b,f]tiepin

Akut ve kronik şizofrenide kullanılan atipik antipsikotiktir.

1990 Yılından itibaren Almanya’da, 1982 yılından itibaren ise Japonya’da

kullanılmaktadır.

D1 ve D2 reseptörlerine yüksek afine gösterir. Seratonerjik reseptörlerini

de etkiler. Noradrenalin reuptake’ini de inhibe eder.

Page 33: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

C - NH - CH2

H2NO

2S

OMe

O

RN

Et

NH2-SO

2- Et - SO

2 -

Et - SO2 -

Sulpirit

* N-[(1-etil-2-pirrolidinil)metil]-5-aminosülfonil-2-metoksi benzamit

Sultopirit aminosülfonil yerine etilsülfonil taşır

VI - Benzamit Türevleri

(Meresa(R), Zeprid(R) tb., cap., amp.,)

Amisulprid

R= -H

R= -H

R= -NH2etilsülfonil taşır

(Solian tb., Sol. (R))

*Levojir (ℓ, -) enansiyomer etkiden sorumludur.

*Sulpirit depresif hastalıklarda, vertigoda ve yüksek dozda şizofrenide kullanılır. D2 selektif olduğu ileri sürülmektedir.

Page 34: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

Molindon genel özellikleri bakımından fenotiyazinlere benzer.

Ekstrapiramidal yan etkileri güçlü, antikolinerjik etkileri daha

azdır.

NH

NH

OEt

MetH

2CNO

NH

CH3

MeO

MeO

CH2 - CH

2N N

VII - İndol Türevleri

Molindon Oksipertin

indol

3-Etil-2-metil-5-(morfolin-4-il-metil)-

4,5,6,7-tetrahidro-1H-indol-4-on

Page 35: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

Sertindol [Serdolect tb.® ]

1-[2-[4-[5-Kloro–1-(4–fluorofenil)-1H-indol–3–il]-

1–piperidinil]etil]-2–imidazolidinon

Ziprasidon [Sydone tb., Zeldox IM ®]

5-[2-[4-(1,2-Benzizotiyazol-3-il)-1-piperazinil]etil]-

6-kloro-1,3-dihidro-2H-indol-2-on

Sertindol başta D2 olmak üzere dopamin reseptörlerine ve seratonin 5HT2A ve 5HT2C

Reseptörlerine afinite gösterir. Alfa1-adrenerjik reseptörleri de inhibe eder, fakat

histaminerjik veya kolinerjik reseptörlere hemen hiç afinite göstermez.

Kardiyak ölüm riskinde artışa neden olması nedeniyle belli aralıklarla piyasadan

çekilmiştir. Günümüzde klinikte mevcuttur. EKG takibi gerekir.

Page 36: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

İloperidon

1-[4-[3-[4-(6-Fluoro-1,2-benzizoksazol-3-il)-

1-piperidinil]propoksi]-3-metoksifenil]etanon

Vanda ®, ABD de mevcuttur. QT seviyesinde uzamaya neden olduğu

İçin dikkat edilmelidir.

Paliperidon [İnvega®, uzatılmış salınımlı tb.,]

Aripiprazol kinolinon halkası taşımaktadır. 2004’de bipolar bozuklukla ilişkili manik

ve karma epizodlar dahil akut bipolar maninin tedavisi için onaylanmıştır.

FDA, Eylül 2003’te atipik antipsikotiklerin prospektüslerine hiperglisemi ve

diyabet riskini arttırdığına dair uyarı koyulmasını istemiştir.

Aripiprazol [Abilify tb.,®]

Page 37: ANTİPSİKOTİK İLAÇLAR (NÖROLEPTİK İLAÇLAR, Psikotonikler)kisisel.ankara.edu.tr/ankara.edu.tr/esinaki/pdf/AntipsikotikIlaclar2017.pdf · Antipsikotik ilaçlar: Mental hastalıkları

Asenapin

Risperidon [Risperdal Consta®, uzatılmış salınımlı IM]

Antipsikotik etkisinin dopamin tip 2 (D2) ve

serotinin tip 2 (5HT2) reseptörlerini antagonize

etmesi yoluyla olduğu düşünülmektedir.

Kullanıldığı durumlar:

Şizofreni ve diğer psikotik bozukluklar

Yaşlılarda demansa eşlik eden davranışsal belirtiler

Bipolar bozukluk ve mani,

Tourette bozukluğu (tik-genetik)

Çocuklarda ve ergenlerde yaygın gelişimsel bozukluk

Otizm

5-HT2A ve D2 antagonizması olan bir ajandır.