ÑAÙNH GIAÙ CHAÅN ÑOAÙN NAÊNG LÖÏCHIEÄP HOÄI THEO TIEÂU CHUAÅN HIEÄN ÑAÏINÂNG CAO CÔNG TÁC QUẢN TRỊ CHIẾN LƯỢC

VÀ QUẢN LÝ HIỆP HỘI

THÁNG 01 - 2011

Cuốn sách này đã được biên soạn với sự hỗ trợ tài chính của Liên minh châu Âu. Quan điểm trong cuốn sách này là của các tác giả và do đó không thể hiện quan điểm chính thức của Liên minh châu Âu, Phòng Thương mại châu Âu tại Việt Nam hay Bộ Công Thương.

LỜI NÓI ĐẦU

Trong khuôn khổ dự án Hỗ trợ thương mại đa biên Giai đoạn III (EU – Việt Nam MUTRAP III), Phòng Thương mại Châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) được Liên minh châu Âu tài trợ thực hiện dự án “Tăng cường Năng lực về Chính sách Thương mại cho các Hiệp hội doanh nghiệp Việt Nam”. Dự án hướng tới mục tiêu nâng cao năng lực hiệp hội doanh nghiệp của Việt Nam về tư vấn chính sách thông qua các hoạt động như thành lập một “Trung tâm thông tin thương mại châu Âu (ETIC) và ban hành một cuốn sách trắng đề cập các kiến nghị của các hiệp hội doanh nghiệp Việt Nam, tổ chức các khóa đào tạo và hội thảo cho 8 hiệp hội doanh nghiệp trong nước là đối tác chính thức bao gồm Hiệp hội Dệt May Việt Nam (VITAS); Hiệp hội Da Giầy Việt Nam (LEFASO); Hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP); Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam chi nhánh Hồ Chí Minh (VCCI); Hiệp hội các doanh nghiệp vừa và nhỏ thành phố Hà Nội (HASMEA); Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ thành phố Hồ Chí Minh (HAWA); Hội doanh nhân trẻ thành phố Hồ Chí Minh (YBA); Hiệp hội doanh nghiệp thành phố Cần Thơ (CBA).

Đối với các hiệp hội doanh nghiệp Việt Nam nói chung và các hiệp hội là đối tác của Dự án nói riêng, việc xây dựng chiến lược rõ ràng, một tầm nhìn dài hạn và một năng lực quản lý vững mạnh là những tiền đề quan trọng để hiệp hội thực hiện tốt vai trò và chức năng của mình, đặc biệt trong lĩnh vực như đại diện quyền lợi cho hội viên, cung cấp dịch vụ cho hội viên và tham gia vào quá trình xây dựng chính sách, pháp luật. Những kiến thức về quản trị chiến lược do vậy có ý nghĩa đặc biệt cần thiết đối với việc nâng cao năng lực của các hiệp hội.

Cẩm nang “Đánh giá chẩn đoán năng lực hiệp hội theo tiêu chuẩn hiện đại” hướng tới việc cung cấp các kiến thức cần thiết về các nội dung quan trọng trong công tác quản trị chiến lược của hiệp hội. Cẩm nang này đồng thời cung cấp một công cụ nhằm giúp các hiệp hội có thể tham khảo sử dụng nhằm chẩn đoán năng lực chiến lược của mình, làm cơ sở cho việc cải thiện năng lực quản trị chiến lược của hiệp hội. Đây là nội dung thứ hai trong nhóm bốn chuyên đề chính được các hiệp hội doanh nghiệp Việt Nam lựa chọn trong báo cáo đánh giá nhu cầu đào tạo của hiệp hội doanh nghiệp. Bốn nhóm chuyên đề này bao gồm: (1) vận động chính sách và tham vấn ý kiến hội viên; (2) quản trị chiến lược; (3) cung cấp dịch vụ hiệu quả cho hội viên; (4) kỹ năng viết đề xuất dự án, thông cáo báo chí, tin tức và bản tin.

Tài liệu này được biên tập bởi một nhóm chuyên gia gồm Lê Duy Bình, Phạm Ngọc Thạch (Economica Vietnam), Đậu Anh Tuấn (Phòng Thương mại Công nghiệp Việt Nam), Phan Đức Hiếu (Viện Quản lý Kinh tế Trung ương). Các cán bộ tham gia quá trình xây dựng gồm có Ngô Vĩnh Bạch Dương, Đào Thùy Trang, Đỗ Kim Yến và Lương Thu Ngân (Economica Vietnam). Trong quá trình thực hiện nghiên cứu, nhóm chuyên gia đã nhận được sự ủng hộ và đóng góp của Tiến sỹ Matthias Dühn, Giám đốc điều hành EuroCham Hà Nội, chị Mai Thanh Hương, quản lý dự án của EuroCham. Ngoài ra, cuốn cẩm nang cũng đã nhận được rất nhiều ý kiến đóng góp và phản biện quý báu của rất nhiều hiệp hội doanh nghiệp tại hai khóa đào tạo tại Hà Nội và tại thành phố Hồ Chí Minh vào mùa hè/mùa thu năm 2010.

Chúng tôi hy vọng rằng những thông tin trong cuốn cẩm nang này sẽ hữu ích cho độc giả, đặc biệt là các Hiệp hội doanh nghiệp Việt Nam.

Alain CanyChủ tịchPhòng Thương mại Châu Âu tại Việt NamTháng 1, 2011

MỤC LỤC

LỜI NÓI ĐẦU ...................................................................................................................... 5 PHẦN A – GIỚI THIỆU........................................................................................................ 8

1. BỐICẢNH..................................................................................................8 2. MỤCTIÊUCUỐNTÀILIỆU.......................................................................9 3. NỘIDUNGCHÍNHCỦATÀILIỆU.............................................................9

PHẦN B - TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ HIỆP HỘI.........................................................................11

1. QUÁNTRỊMINHBẠCH,DÂNCHỦVÀĐỘCLẬPVỚICƠ QUANNHÀNƯỚC....................................................................................11 2. HỘIVIÊNVÀHỘIPHÍ..............................................................................11 3. TÀICHÍNHCỦAHIỆPHỘI.......................................................................12 4. NHÂNLỰCCỦAHIỆPHỘI.......................................................................13 5. VĂNPHÒNG,TRANGTHIẾTBỊVÀMỨCĐỘỨNGDỤNG CÔNGNGHỆTHÔNGTINCỦAHIỆPHỘI...............................................14 6. HOẠTĐỘNGVẬNĐỘNGCHÍNHSÁCH.................................................14 7. KHẢNĂNGCUNGCẤPDỊCHVỤ...........................................................15

PHẦN C – ỨNG DỤNG CÔNG CỤ NHẰM CHO ĐIỂM VÀ XÂY DỰNG BIỂU ĐỒ SOSÁNH NĂNG LỰC CHIẾN LƯỢC CỦA HIỆP HỘI ...........................................................16

1. QUẢNTRỊMINHBẠCH,DÂNCHỦVÀĐỘCLẬPVỚICƠ QUANNHÀNƯỚC.................................................................................16 2. HỘIVIÊNVÀHỘIPHÍ.............................................................................16 3. TÀICHÍNH..............................................................................................17 4. NHÂNLỰCCỦAHIỆPHỘI......................................................................18 5. VĂNPHÒNG,TRANGTHIẾTBỊVÀTRÌNHĐỘ ỨNGDỤNGCÔNGNGHỆTHÔNGTIN..................................................18 6. HOẠTĐỘNGVẬNĐỘNGCHÍNHSÁCH................................................19 7. KHẢNĂNGCUNGCẤPDỊCHVỤ...........................................................20

PHẦN D - SỬ DỤNG CÔNG CỤ PHỤC VỤ CHO CÔNG TÁC HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯỢC VÀ QUẢN LÝ HIỆP HỘI ............................................................................21

1. CÁCHTHỨCTÍNHTOÁNĐIỂMSỐ.......................................................21 2. SỬDỤNGBỘCHỈSỐĐỂPHỤCVỤCHOCÔNGTÁC HOẠCHĐỊNHCHIẾNLƯỢCVÀQUẢNLÝHIỆPHỘI...........................21 3. SỬDỤNGBẢNGTÍNHEXCELVÀTỰĐỘNGCHIẾTXUẤT BIỂUĐỒHÌNHSAO.................................................................................21

PHẦN E – MỘT SỐ CÔNG CỤ VÀ PHƯƠNG PHÁP KHÁC THƯỜNG ĐƯỢC SỬ DỤNG NHẰM ĐÁNH GIÁ CHẨN ĐOÁN PHỤC VỤ CHO VIỆC XÂY DỰNG CHIẾN LƯỢC HIỆP HỘI ................................................................................................... 22

PHẦN F – PHỤ LỤC THAM KHẢO .................................................................................. 37

TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................................... 42

8

PHẦN A – GIỚI THIỆU

1. BỐI CẢNH

Cáchiệphộidoanhnghiệpcóvaitròrấtquantrọngđốivớicộngđồngdoanhnghiệp,hoạtđộngkinhdoanhvànềnkinhtếViệtNam.Tuyvậy,sựrađờivàhoạtđộngcủacáchiệphộidoanhnghiệpViệtNamhiệngặpnhiềukhókhăn.Khókhănbởivìkhungkhổphápluậtvềthànhlậpvàhoạtđộngcủacáchiệphộidoanhnghiệpchưađầyđủvàđủthôngthoángởmứccầnthiết.Khókhăncũngbởivìsựnhìnnhận,tháiđộứngxửvàhợptáccủanhiềucơquanNhànướcđốivớicáchiệphộidoanhnghiệpchưaphùhợp.BảnthâncộngđồngkinhdoanhViệtNamcũngcónhữnghạnchếlớntrongvănhóa,thóiquenliênkết,tậphợpdướihìnhthứchiệphộidoanhnghiệp.

VềphíacáchiệphộidoanhnghiệpViệtNamhiệnnaycũngcónhiềuhạnchế,khôngchỉhạnchếvềsốlượng1,quymômàcòngặpnhiềukhókhăntronghoạtđộngcủamình.Theomộtsốnghiêncứutrướcđây2thìcáckhókhănchínhtronghoạtđộng,đặcbiệtlàtrongmộtsốlĩnhvựcnhưmôtảdướiđây:

Khó khăn về tài chính: đâylàmộtcảntrởlớnđốivớihoạtđộngcủacáchiệphộidoanhnghiệpViệtNamtrongđónggópxâydựngvàphảnbiệnchínhsách.Kếtquảkhảosáthiệphội doanhnghiệptrêntoànquốccủaVCCInăm2006cóđến72%hiệphộidoanhnghiệpViệtNamchorằngviệcthiếukinhphílàkhókhănchínhtronghoạtđộnghiệnnaycủahiệphội.

Khó khăn về nhân lực: đasốhiệphộichorằngviệcthiếunhânlựcđủtrìnhđộlàkhókhănchínhhiệnnaytronghoạtđộnghiệphội.Độingũnhânviênchuyêntráchcủacáchiệphộidoanhnghiệphiệnnaythườngrấtítthậmchíkhôngcó.Khókhănnàygắnliềnvớikhókhănvềtàichính,khimứclươngởhầuhếtcáchiệphộidoanhnghiệpViệtNamvẫncònchưahấpdẫnsovớikhuvựctưnhân.Dođó,làrấtkhókhănđểcáchiệphộidoanhnghiệpcóthểthuhútđượcnhữngngườicótrìnhđộcao.

Khó khăn về phía lãnh đạo hiệp hội:Hiệnnay,ởViệtNamthườngcóhaidạnglãnhđạohiệphội.ThứnhấtphổbiếnlàlãnhđạohiệphộidoanhnghiệplàcácquanchứcNhànướcvềhưu.Thứhailàcácdoanhnhânkiêmnhiệm.Vớidiệnthứnhất,làmtrongngànhtrướcđây,rấtamhiểuvềlĩnhvựcđóvàcóxuhướngdèdặttrongđónggópvàphảnbiệnchínhsách(vìcóthểnhiềuchínhsáchhiệntạicầnthayđổilạilàsảnphẩmcủachínhquanchứcđótrướcđây!).Đốivớicácdoanhnhânkiêmnhiệm,thườngkhókhănlớnnhấtlàcóítthờigian,độnglựcgắnbóvớicôngviệccủahiệphội.

Xu hướng “Nhà nước hóa” trong tổ chức và hoạt động của hiệp hội: Mộtsốhiệphội“gắnkết”quánhiềuvớicácBộ,ngànhvàcơquanNhànướccáccấpnhưviệccánbộđươngchứccủabộđượccửgiữcácvịtrílãnhđạohiệphội,kinhphívàcơsởvậtchấtchohoạtđộngcủahiệphộihầunhưlệthuộcvàocơquanNhànước.Vớiđiềukiệnnày,khóxácđịnhđượcsứmệnhcủahiệphộilàgì,tiếngnóicủahiệphộiđangthựcsựđạidiệnchoai,vịchủtịchhiệphộicóthểnóitiếngnóiđạidiệnchocácdoanhnghiệphộiviênhaykhông?

(1) Hiện không có con số thức về số lượng các hiệp hội doanh nghiệp Việt Nam, con số ước tính tương đối khoảng 400 đến 500 hiệp hội doanh nghiệp cả trung ương lẫn địa phương.(2) Trần Hữu Huỳnh và Đậu Anh Tuấn, Hiệp hội Doanh nghiệp Việt Nam với Vai trò Vận động Chính sách, Báo cáo nghiên cứu của VCCI và GTZ, 2007.

9

Một số hiệp hội không gắn kết với các doanh nghiệp hội viên: không“nóicùngtiếngnói”vớicácdoanhnghiệphộiviên:Nhiềuhiệphộikhôngnắmbắtđượctìnhhìnhlàmăn,kinhdoanhcủacáchộiviên,thậmchí,khánhiềuhiệphộidoanhnghiệpkhôngthểướctínhchínhxácsốdoanhnghiệphộiviênhiệnthờicủahiệphội.

Mức độ sử dụng công nghệ, cập nhật thông tin của hiệp hội yếu:Hiệnnhiềuhiệphộikhôngnốimạnginternet,trangthiếtbịchohoạtđộngcủahộicònnghèonàn,mứcđộứngdụngthôngtinkémvàdữliệuthiếucậpnhật.Vàcũngnhưđềcậpởtrên,vấnđềnàycũngliênquantớinhưnghạnchếvềkinhphícủacáchiệphội.

2. MỤC TIÊU CUỐN TÀI LIỆU

Mụctiêucủacuốntàiliệulàđểđánhgiá,chẩnđoánđượchoạtđộngcủamộttổchứchiệphộidoanhnghiệptheonhữngtiêuchuẩnquốctế.TiêuchíđánhgiáđượcxâydựngnhằmđánhgiánhữnghoạtđộnghiệnnaycủacáchiệphộidoanhnghiệptạiViệtNam.

Cácmụctiêuvàtácdụngcụthểcủamộtbộchỉsốhướngđếnlà:

■ Đánhgiáđượcnhữngđiểmmạnh,điểmyếucủacáchiệphộidoanhnghiệp theonhữngtiêuchuẩnquốctế.

■ Sosánhđượctổchứcvàhoạtđộngcủahiệphộitheothờigian.■ Sosánhđượchiệphộidoanhnghiệpmìnhvớicáchiệphộidoanhnghiệpkhác.■ Đánhgiávàxácđịnhđượccácthựctiễntốttronghoạtđộng,điềuhànhcủacáchiệp

hộidoanhnghiệpquađócóthểphổbiếncácthựctiễntốtnàychocáchiệphộidoanhnghiệpkhác.

■ Cáctổchứchỗtrợ,nhàtàitrợ,Nhànướccóthểdựatrêncôngcụnàyđểxácđịnhđượccácchươngtrìnhhỗtrợnângcaonănglựcchocáchiệphộidoanhnghiệp.

Để thực hiện được các mục tiêu này, bộ chỉ số cần phải đảm bảo các yêu cầu sau:

■ Đơn giản:cáctiêuchívànộidungbộchỉsốcầnđápứngyêucầuthânthiệnvàgầngũivớihoạtđộnghàngngàycủacáchiệphộidoanhnghiệp.

■ Dễ thực hiện:khôngcầncácchuyêngia,cáccánbộhiệphộicóthểtựsửdụngcôngcụnàyđểđánhgiáhoạtđộngcủahiệphộidoanhnghiệpmình.

■ Ít tốn kém:đểđánhgiátổchứchoạtđộngcủahiệphộidoanhnghiệpnhưngcáchiệphộidoanhnghiệpkhôngcầnphảithuêcáccôngtykiểmtoánhaytiếnhànhcácđiềutrasâu,nhiềuchiphí.Mụctiêuhướngđếnlàxâydựngđượccôngcụđánhgiácóchấtlượngnhưngchiphíthấpnhất(hầunhưkhôngđángkể).

■ Có thể cập nhật được:Bảnthânhoạtđộngvàyêucầuđốivớicáchiệphộidoanhnghiệpkhônggiốngnhautheothờigian,thườngxuyênthayđổi.Côngcụđánhgiánàydovậycóthểnângcấp,hoànthiệntheothờigian.

3. NỘI DUNG CHÍNH CỦA TÀI LIỆU

Cuốntàiliệunàygồmcóbốnphầnchính.Phầnđầutiênlàmôtảcácbộchỉsố,tiêuchícấuthànhnênmỗichỉsố.Phầnthứhaitrìnhbàycáchthứcchođiểmvàxâydựngbiểuđồsosánhvàcáchướngdẫnápdụng,sửdụngbộchỉsốnàychocôngtáchoạchđịnhchiếnlượcvàquảnlýcáchiệphộidoanhnghiệp.Phầnthứbagiớithiệuvềcôngcụtrênbảngtínhexcel

10

đểphụcvụchocôngtácđánhgiáchẩnđoánchiếnlượchiệphội.Phầnthứ4giớithiệumộtsốcôngcụđượcsửdụngchocôngtácđánhgiáphântíchphụcvụchoviệcxâydựngchiếnlượccủatổchức.

Tàiliệunàyđượcxâydựngtrêncơsởthamkhảocáctàiliệuđàotạovềhiệphội,cụthểlàtàiliệuđàotạovềđánhgiánănglựchiệphộiđượcGTZvàVCCIthựchiệnnăm2009.

Cácnộidungvềđánhgiáchẩnđoánnănglựctổchứctheocácchỉsốvàtiêuchímôtảtrongcuốntàiliệunàyđượcxâydựngthànhmộtứngdụngtrênbảngexcel,quađócáchiệphộicóthểdễdàngsửdụngnhằmtựchẩnđoánvàđánhgiánănglựccủamình.Việcchẩnđoánnàycóthểđượcthựchiệntheohìnhthứcsosánhvớicáchiệphộikháchoặcsosánhsựtiếnbộcủachínhhiệphộimìnhquathờigian.Côngcụnàycóthểđượctảixuốngtừtrangweb:www.economica.vnhoặcwww.eticvietnam.org.

11

PHẦN B - TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ HIỆP HỘI

1. QUẢN TRỊ MINH BẠCH, DÂN CHỦ VÀ ĐỘC LẬP VỚI CƠ QUAN NHÀ NƯỚC

Mộttrongnhữngtiêuchuẩnquantrọngtronghoạtđộngcủacáchiệphộidoanhnghiệplàhiệphộiđượcvậnhànhtheocácnguyêntắcminhbạchvàdânchủ.Cáchiệphộidoanhnghiệp,đượckỳvọngbởicáchộiviênvàcôngchúng,vậnhànhmộtcáchđộclậpvớicáccơquanNhànước,thựcsựphảnánhđược“tiếngnói”vàquyềnlợicủacácdoanhnghiệphộiviên.

Trên cơ sở này, tiêu chí 1 sẽ có hai tiêu chí phụ cần đánh giá:

1.1. Điều hành hiệp hội theo nguyên tắc dân chủ:Đánhgiámứcđộthểhiệnquyềntựchủcủahộiviên,cácthủtụcthamgiavàmứcđộdânchủ,kiểmsoátvàtráchnhiệmgiảitrình.Mộthiệphộidoanhnghiệpđượcđánhgiácaokhicácdoanhnghiệphộiviêncóquyềnthamgiabìnhđẳngvàocáchoạtđộngbầucửlãnhđạohội,biểuquyếtcácquyếtđịnhquantrọngtrongđiềuhànhhiệphội.Lãnhđạohiệphộicóuytínvớitấtcảcácthànhviênvàcáchànhđộngcủahiệphộivìlợiíchchungcủatoànthểhộiviên.

1.2. Độc lập với cơ quan Nhà nước: Đánhgiámứcđộảnhhưởngcủachínhquyềnlênchínhsách,hoạtđộng,việctuyểnnhânsựvàtàichínhcủahiệphộidoanhnghiệp.Mộthiệphộiđượcxemlàđộclậpkhimọikhíacạnhtừbổnhiệmlãnhđạo,trụsở,tàichính,hoạtđộngđềucósựđộclậpvàtựchủvớicơquanNhànước.

2. HỘI VIÊN VÀ HỘI PHÍ

Mộttổchứchiệphộilànhmạnhkhicóđượcmộtsốlượnghộiviêncầnthiết,thuhútđượcđasốhộiviêntrongcùngngànhnghề,địabànhoạtđộngcủamìnhcũngnhưcómộthệthốngthuhộiphíbềnvững.

Với nhóm nội dung này, có 3 tiêu chí cụ thể để đánh giá:

2.1. Số lượng các hội viên doanh nghiệp trả phí:Cóthểcáchiệphộidoanhnghiệpcósốlượnghộiviênlớnnhưngởđâychỉxétđếnđốitượngcáchộiviêndoanhnghiệpcótrảphíhàngnăm3.Yếutốnàykhẳngđịnhsựgắnbócủacácdoanhnghiệpvớihiệphộicủamình.

■ Một hiệphội với hầuhết cáchội viên là cácdoanhnghiệpnhỏ và vừa (DNNVV)cần phải có trên 250 hội viên có trả phí, có thể đảm bảo tài chính bền vững và lànhmạnh.

■ Cáchiệphộithànhcôngluônmuốnthuhúthộiviênmớivàkhônggiớihạnsốlượngdoanhnghiệpmớithamgia,bởivìnănglựccủahiệphộitùythuộcvàosốlượnghộiviênlớn.

2.2. Hệ thống hội phí:Mộthiệphộiđượcđánhgiálàvữngmạnhkhicóhệthốnghộiphíkhôngphụ thuộcvàomộtvàidoanhnghiệphội viênmàcácdoanhnghiệp lớnhaynhỏ

(3) Ở đây rất khó để so sánh một số hiệp hội ngành hàng đặc thù như Hiệp hội Ngân hàng, Hiệp hội Bảo hiểm… với rất ít thành viên với các hiệp hội ngành hàng nhiều doanh nghiệp (như dệt may, da giày, chế biến thủy sản…) hay các hiệp hội đa ngành khác. Mức ở đây là mức bình quân của tất cả các hiệp hội doanh nghiệp tại Việt Nam. Tiêu chí này có thể bỏ đi khi dùng để đánh giá một hoặc một số hiệp hội ngành hàng chuyên biệt.

12

đềutrảmộtkhoảnphícăncứvàosốlượnglaođộngsửdụng,doanhthuhaylợinhuận hàngnăm.

2.3. Tỷ lệ hội viên trên các doanh nghiệp trong cùng ngành/khu vực địa lý:Khôngchỉsốlượng,cácdoanhnghiệp trongcùngngành,địabàn thamgia làmhộiviêncủahiệphộidoanhnghiệpcũnglàmộtchỉsốtốtđánhgiámứcđộphổbiếnvàtiềmnăngcủahiệphộidoanhnghiệp.

Ngoàira,cáctiêuchísauđâykhôngđượcđưavàoviệctínhđiểmsốtrongđánhgiánhưngcóthểđượcxemlàquantrọngđốivớitínhbềnvữngcủahiệphộidoanhnghiệpnhư:

■ Sựtươngđồngcủadoanhnghiệphộiviênvềmặttàichính/tiềmnăngpháttriểnvàảnhhưởngchínhtrịtạonênmộtcáchiệphộimạnh,đạidiệnchocộngđồngdoanhnghiệp.

■ Sựđadạngvềhộiviênbaogồmnhiềuhoặctấtcảcácngành.Điềuđóthuậntiệnchohiệphộingànhcủatỉnhtrongcảitiếnquanhệhợptáctheochiềudọccũngnhưchiềungangtrongphạmvingành.

■ Xuhướngpháttriểnhộiviêntrong5nămqua.■ Dữliệuvềhộiviênđượccậpnhậtđịnhkỳ.■ Sựhợpnhấtcáchiệphộinhỏhơnthuộccácngànhnghềnhỏkhácnhaulàmcho

cáchiệphộimạnhhơnvàcóthểtránhđượcsựphântánhaypháttriểnnhanhvềsốlượngcủacácnhómnhỏ.

3. TÀI CHÍNH CỦA HIỆP HỘI

ĐểđánhgiámứcđộổnđịnhvềtàichínhcủahiệphộidoanhnghiệpmộttrongnhữngtiêuchíđượcthừanhậnrộngrãitheotiêuchuẩnquốctếlàhiệphộidoanhnghiệpkhôngphụthuộcquávàomộtnguồnngânsáchnhấtđịnhnhưtàitrợcủaNhànướchaymộtnhàtàitrợnàokhác.Ngânsáchcủahiệphộidoanhnghiệpcầndựachủyếutrênhộiphívàcáchoạtđộngdịchvụcóthucủahiệphộidoanhnghiệp,phảnánhhoạtđộngđíchthựcgắnkếtvàhướngvềhộiviêncủahiệphộidoanhnghiệp.

Như vậy, các điểm rất quan trọng là:

■ Tàichínhcủahiệphộidựatrênviệcthuhộiphítừtấtcảcácdoanhnghiệphộiviên.■ Nếuhộiviênnàokhôngtrảphíthìhọsẽkhôngđượchưởngmộtsốlợiíchnàođóso

vớicáchộiviêntrảphíđầyđủ.■ Ngoàihộiphí,hiệphộicầncócácnguồnthunhậpkhácnhau.Theokinhnghiệmquốc

tế,trườnghợplýtưởnglàtổnghộiphíđủđểtrangtrải40%đến60%chiphíhoạtđộng.Nếuhiệphộilàmộttổchứccungcấpdịchvụmạnhthìphítừnguồncungcấpdịchvụchiếmítnhấtlà40%tổngchiphí.Nếuvẫncònthiếuhụtthìcóthểlấytới20%tổngphítừcácnguồnthukhácnhưtàitrợtừchínhquyền,cácquỹtàitrợ,đầutưvàcácdịchvụtạothunhậpkhác(chẳnghạnnhưbáncácsảnphẩmnhấtđịnh)haykêugọitàitrợ.

■ Trongcơchếtàichínhhiệphội,cầnthiếtphảixâydựngcơchếgiákhácnhauchohộiviênvàcácdoanhnghiệpchưaphảihộiviên.Cácdoanhnghiệpchưaphảihộiviênđượcmờithamgiamộtsốhoạtđộngnàođónhưhộithảo,khóađàotạo,hộichợnhưngphảitrảphíthamgiacaohơnkhoảng10%đến20%sovớihộiviên.

13

■ Thuphíthamgiacácdịchvụnhưhộichợ,đàotạo,cácchuyếnđikhảosátthịtrường,kếtnốikinhdoanh.

■ Cungcấpcácdịchvụtạothêmdoanhthuchohộiviênvàdoanhnghiệpchưaphảihộiviênnhưhỗtrợquảngbá,báncácsảnphẩm,dịchvụ.

■ Hộiviênđượckhuyếnkhíchthamgiatíchcựcvàohiệphội.Điềunàykhôngchỉlàmtăngquyềnsởhữumàcòntiếtkiệmchiphí.

■ Hợptácvớicáctổchứcquốctế(hỗtrợtàichínhvàkỹthuật).

Chỉ số tài chính của hiệp hội doanh nghiệp chỉ có một chỉ số duy nhất, đó là:

3.1. Tính bền vững về mặt tài chính:Chỉsốnàyđánhgiácácnguồnlựccungcấpchotàichínhcủahiệphộitheohướngnếungânsáchhiệphộichủyếuphụthuộcvàohộiphívàcáckhoảndịchvụphụcvụhộiviênsẽđượcđánhgiácaovàngượclại,nếuchỉphụthuộcvàongânsáchNhànướchoặcnhàtàitrợsẽbịđánhgiáthấp.

4. NHÂN LỰC CỦA HIỆP HỘI

Nguồnnhânlựccủahiệphộidoanhnghiệplàmộttrongnhữngyếutốquyếtđịnhđếnsựvữngmạnhcủahiệphộidoanhnghiệp.Cánbộhiệphộicầnphảiđủvềsốlượng,đảmbảovềchấtlượngchuyênmôn(họcvấnvàkỹnăng).Bêncạnhđó,độingũlãnhđạohiệphộidoanhnghiệpphảicóuytín,hiểubiếtvànănglựctổchức.

Với các yêu cầu này, chỉ số về nhân lực của hiệp hội doanh nghiệp gồm có các chỉ tiêu cụ thể sau:

4.1. Số lượng cán bộ chuyên trách:TừthựctiễnđasốcáchiệphộingànhhàngvàhiệphộiđịaphươngcủaViệtNamcóquymôhạnchế,chúngtôilấymứcbìnhquânlà4-6cánbộchuyêntráchbìnhquânmộthiệphộidoanhnghiệp.

4.2. Chất lượng cán bộ chuyên trách:Ởđâykhônglấytiêuchíbằngcấpđểđánhgiáchấtlượngcánbộchuyêntrách,chúngtôisửdụngcáctiêuchíkhácnhưcóđủtrìnhđộquảnlý,hiểubiếtvàkinhnghiệmtrongngànhnghềliênquan,cótinhthầnkinhdoanh.

4.3. Chất lượng lãnh đạo hiệp hội doanh nghiệp: Chỉtiêunàynàyđánhgiákhảnănglãnhđạocủangườiđứngđầuhiệphội,cómứcđộhiểubiết,uytíntrongngành,đặcbiệtnếungườiđứngđầuhiệphộixuấtthântừmộtdoanhnhânlớn,cóuytínlàmộtthếmạnh.ChỉsốnàycũngbaogồmđộingũlãnhđạocủahiệphộinhưPhóChủtịch,Tổngthưkývàtrưởngcácbộphậnchuyênmôncủahiệphộidoanhnghiệp.

Ngoài ra, các tiêu chí sau rất quan trọng nhưng không được đưa vào tính điểm số trong cuộc điều tra:

■ Cócáclãnhđạocamkếtvàcónănglựctừcộngđồngdoanhnghiệp,nhữngngườicóhiểubiếttốtvềngành,cótầmnhìnvàchiếnlượcrõràngvềnhữnghoạtđộngcầnthiết.Camkếtvàtầmnhìncủalãnhđạohiệphộicũngrấtquantrọng,thậmchícóthểlàtiêuchíquantrọngnhấttrongviệcđánhgiámộthiệphội.Tuynhiên,tiêuchínàyrấtkhóđánhgiáđượcdođặcthùvănhóacủanướcsởtạinêntiêuchí“đánhgiálãnhđạo”khôngđượcđưaratrongnộidungđiềutra.Nănglựccủalãnhđạođượcphản

14

ánhquasốlượngvàchấtlượngdịchvụcũngnhưcáchoạtđộngvậnđộnghànhlangcũngnhưmộtsốnộidungtrongcáctiêuchínhỏkháctrongđiềutrahiệphội.

■ Nhânsựtrungthành■ Pháttriểnnguồnnhânlựctrêncơsởđịnhkỳ■ NếuhiệphộibaogồmnhiềungànhthìtốtnhấtBanlãnhđạonênchọnranhữngnhóm

cómốiquantâmkhácnhauđểđạidiệnchotấtcảhộiviên.■ ViệcphânchianhiệmvụrõrànggiữacácthànhviêntrongBanlãnhđạovàcáccán

bộchuyênmônlàrấtcầnthiếttronggiaiđoạnpháttriển5nămsauđó.■ Ởgiaiđoạnpháttriểnsauđó(saukhiphânchianhiệmvụrõràng),Banlãnhđạonên

làmviệctrêncơsởdanhdự.■ Cáclãnhđạohiệphộithànhcôngđềurấtthíchhỗtrợxâydựngnănglựcthôngqua

cáchộithảohaycácchuyếnthămnghiêncứu.

5. VĂN PHÒNG, TRANG THIẾT BỊ VÀ MỨC ĐỘ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN CỦA HIỆP HỘI

Vănphòng,trangthiếtbịvàmứcđộứngdụngcôngnghệthôngtinlàmộttiêuchíquantrọngtronghoạtđộngcủahiệphộidoanhnghiệp.Đâykhôngchỉlàbộmặtcủahiệphộimàcònthểhiệnmứcđộphụcvụdoanhnghiệphộiviêncủahiệphộidoanhnghiệp.Chỉsốnàycóhaichỉtiêuchính:

5.1. Chất lượng và số lượng văn phòng, trang thiết bị: đánhgiámứcđộđápứngcơsởvậtchấtvềdiệntíchvănphònglàmviệc,mứcđộđầutưtrangthiếtbị.

5.2. Mức độ ứng dụng công nghệ thông tin:đánhgiámứcđộsửdụngthiếtbịmáytính,internet,websitecủahiệphộidoanhnghiệp.

6. HOẠT ĐỘNG VẬN ĐỘNG CHÍNH SÁCH Hoạtđộngvậnđộngchínhsáchcủamộttổchứchộiđượcđánhgiátrênbakhíacạnh:tậphợp,thảoluậnvớicácdoanhnghiệphộiviênvềcácvấnđềliênquanđếnmôitrườngkinhdoanh;cáchoạtđộnghợptácvàđốithoạivớiChínhphủvàbộmáychínhquyềncáccấpvàhợptác,liênkếtvớicáchiệphộidoanhnghiệpkhácnhằmtậphợplựclượngtronghoạtđộngvậnđộngchínhsách.

Như vậy, ba chỉ tiêu cụ thể sau sẽ được sử dụng để đánh giá chỉ số này bao gồm:

6.1. Thảo luận với các hội viên về cải thiện môi trường kinh doanh: đánhgiámứcđộvàcơchếthuthậpthôngtincủahiệphộiđốivớicáchộiviênvềcácvấnđềliênquanđếncảithiệnmôitrườngkinhdoanh.

6.2. Hợp tác và đối thoại với Chính phủ và chính quyền các cấp:đánhgiámứcđộvàcơchếchuyểntảithôngtintừhiệphộilênChínhphủvàchínhquyềncáccấp.

6.3. Hợp tác, liên kết với các hiệp hội doanh nghiệp khác nhằm tập hợp lực lượng trong hoạt động vận động chính sách:đánhgiámứcđộvàcơchếhợptácgiữacáchiệphộidoanhnghiệptheochiềungang.

15

7. KHẢ NĂNG CUNG CẤP DỊCH VỤ

Mộthiệphộicungcấpđượccácdịchvụchocácdoanhnghiệphộiviênrấtquantrọng,tạonênsựgắnbómậtthiếtvớicácdoanhnghiệphộiviên,tăngthêmsứccạnhtranhchongànhhàngvàcũngtạoranguồnngânsáchbềnvữngchochínhhiệphộidoanhnghiệpđó.Tuynhiên,tháchthứccủahoạtđộngnàylàcầnphảicóđộingũnhânlựcvàchuyêngiatốt.

Để đánh giá lĩnh vực này, ba tiêu chí sau được sử dụng để đánh giá các lĩnh vực dịch vụ phổ biến nhất mà các hiệp hội thường cung cấp:

7.1. Dịch vụ đào tạo và huấn luyện kỹ năng:đánhgiámứcđộvàcơchếcungcấpcácdịchvụđàotạovàhuấnluyệnkỹnăngchocácdoanhnghiệphộiviên.

7.2. Dịch vụ tư vấn, hỗ trợ hội viên:đánhgiámứcđộvàcơchếcungcấpdịchvụtưvấnvàhỗtrợdoanhnghiệphộiviêncủahiệphộidoanhnghiệp.

7.3. Dịch vụ khác:đánhgiácácnhómdịchvụkhácmàhiệphộidoanhnghiệpcungcấp.

Ngoài ra, các tiêu chí sau đây cũng rất quan trọng trong việc cung cấp dịch vụ nhưng không được đưa vào tính điểm trong đánh giá:

■ Tiếnhànhđánhgiánhucầuđểbiếtđượcnhucầucủahộiviênvàcungcấpcácdịchvụtheonhucầucủadoanhnghiệp.

■ Cungcấpmột loạt cácdịchvụchuyênbiệt vàchú trọngđếnhội viên/ngànhchấtlượngcaotrêncơsởthườngxuyên,khôngchỉcácdịchvụđàotạovàtưvấn

■ Giớithiệunhómcácchủdoanhnghiệptrongcùngmộtngànhđểhọcóthểtraođổicácvấnđềvàtìmracácgiảiphápchung.

■ Cáchiệphộiđangànhpháttriểncácngànhliênquanđếncácdịchvụchuyênbiệtchocácnhómnhỏcủahọ

■ Hợptácchặtchẽvớicáchiệphộidoanhnghiệpkhácđểcóthểcungcấpdịchvụnhiềuhơnvàtốthơn.

16

PHẦN C – ỨNG DỤNG CÔNG CỤ NHẰM CHO ĐIỂM VÀ XÂY DỰNG BIỂU ĐỒ SO SÁNH NĂNG LỰC CHIẾN LƯỢC CỦA HIỆP HỘI

1. QUẢN TRỊ MINH BẠCH, DÂN CHỦ VÀ ĐỘC LẬP VỚI CƠ QUAN NHÀ NƯỚC

1.1. Quản trị Minh bạch và Dân chủ

Điểm số Mô tả1 Rấtthấp(khôngcócáccuộchọpchung/bầucử,chủtịchđiềuhànhhiệp

hộinhưthểhiệphộilàcủariêng,cáchộiviênkhônghoặcítthamgiavàobanchấphànhvàcáccuộcthảoluậnnộibộcủahiệphội)

3 Trungbình(ítnhiềucótínhdânchủvàcósựthamgiacủahộiviên)5 Rấtcao(dânchủtừdướilêntrên,cósựthamgiatíchcựccủacáchộiviên

trongviệcraquyếtđịnh,tấtcảcácdoanhnghiệphộiviêncóquyềnbầucửcôngbằng,cósựcamkếtmạnhmẽcủahộiviên,chủtịchhiệphộiđặtramụctiêutốtchotấtcảmọihộiviên,tổchứcbầucửdânchủtheođúngcácthủtụcđãghitrongđiềulệ,hạnchếviệctáibổnhiệmlạibangiámđốcnhằmtránhsựkéodàinhiệmkỳcũngnhưsựvậnđộngkhôngtrongsángcủanhữngngườicóthẩmquyền)

1.2. Độc lập với cơ quan Nhà nước: Ảnh hưởng của chính quyền lên chính sách, hoạt động, tuyển nhân sự và tài chính

Điểm số Mô tả1 Rấtcao(hiệphộilàcánhtayđắclựccủachínhquyềntrongviệcquản

lývàhướngdẫndoanhnghiệp,cánbộchínhquyềnthamgiavàoBanlãnhđạohiệphội)

3 Trungbình(hiệphộiphụthuộcvàotrợcấpcủachínhquyền,chịuảnhhưởngtrongbốtrínhânsự,chínhquyềnkhuyếnkhíchpháttriểndịchvụ)

5 Rấtthấp(hiệphộiđộclập,khôngphụthuộcvàochínhquyềnvềmặthoạtđộngcũngnhưvềmặttàichính)

2. HỘI VIÊN VÀ HỘI PHÍ

2.1. Số lượng các hội viên doanh nghiệp có nộp hội phí thường niên/ theo định kỳ

Điểm số Mô tả1 dưới100hộiviên2 từ101đến250hộiviên3 từ251đến500hộiviên4 từ501đến1.000hộiviên5 trên1.000hộiviên

17

2.2. Hệ thống hội phí / cách thức tính toán hội phí

Điểm số Mô tả1 Tất cảcác thànhviên trảphínhưnhau–một thông lệ có lợi chocác

doanhnghiệplớnsovớicácDNNVV.3 Cócácmứchộiphíliênquanđếnquymôdoanhnghiệpnhưngcácdoanh

nghiệpvừavànhỏtrảhộiphínhiềuhơnmộtcáchtươngđốisovớicácdoanhnghiệplớnhơn.

5 Hệthốnghộiphíphảnánhsứcmạnhkinhtếcủacáchộiviên.Cácdoanhnghiệplớnhơnhaynhỏhơnđềutrảmộtkhoảnphíbìnhquântrênđầunhânviên,trênmỗiđơnvịdoanhthuhaymỗiđơnvịlợinhuậnnhưnhau.Nhưvậy,gánhnặng tàichínhcủahộiphí lànhưnhauđốivớimọihộiviên.

2.3. Tỷ lệ các hội viên trên các doanh nghiệp chưa phải hội viên trong ngành/khu vực địa lý4

Điểm số Mô tả1 1% trong số các hội viên tiềm năng là hội viên của hiệp hội

doanhnghiệp2 2 đến 5% trong số các hội viên tiềm năng là hội viên của hiệp hội

doanhnghiệp3 6 đến 10% trong số các hội viên tiềm năng là hội viên của hiệp hội

doanhnghiệp4 11 đến 20% trong số các hội viên tiềm năng là hội viên của hiệp hội

doanhnghiệp5 Trên20%trongsốcáchộiviêntiềmnănglàhộiviêncủahiệphội

doanhnghiệp

3. TÀI CHÍNH

3.1. Tính bền vững về mặt tài chính

Điểm số Mô tả1 Hiệphộihầunhưphụthuộcvàotrợcấpbênngoài(từChínhquyềnvà/

hoặccácnhàtàitrợ)3 Tốiđa30%thunhậplàtrợcấp,70%cònlạilàthunhậptừhộiphí,tàitrợ,

cáchoạtđộngtạothunhậpkhácvàcácphídịchvụ)5 Toànbộthunhậplàtừhộiphí,phídịchvụvàcáchoạtđộngdịchvụtạo

thunhậpkhác.Khôngcótrợcấpchocácchiphíhoạtđộng,kểcảthuêđịađiểm.

(4)Tỷ lệ cụ thể trong chỉ tiêu này có thể điều chỉnh để phù hợp với các ngành hàng và đối tượng hiệp hội doanh nghiệp sao cho điểm 3 là mức bình quân của các đối tượng đánh giá.

18

4. NHÂN LỰC CỦA HIỆP HỘI

4.1. Số lượng cán bộ chuyên trách

Điểm số Mô tả1 12 2-33 4đến64 7đến125 13trởlên

4.2. Chất lượng cán bộ chuyên trách

Điểm số Mô tả1 Trìnhđộchuyênmônrấtthấp(chỉđơnthuầngiúpviệcchoBanlãnhđạo,

khôngcóchứcnăng)3 Mứcđộtrungbình(sốlượngítcánbộchuyênmôncókhảnăngquảnlý)5 Mứcđộrấtcao(cóhơn1/3cánbộchuyênmôncótrìnhđộquảnlýđạt

yêucầu,cóhiểubiếtvàkinhnghiệmliênquanđếnngànhnghềvàcótinhthầnkinhdoanh.Hiệphộiđượcquảnlýnhưmộtdoanhnghiệp)

4.3. Chất lượng lãnh đạo hiệp hội (Chủ tịch, ban điều hành hiệp hội và lãnh đạo các đơn vị thuộc hiệp hội)

Điểm số Mô tả1 Rấtthấp(khôngcókhảnănglãnhđạo,thiếukiếnthứcvềchứcnăngcủa

mộthiệphội,trìnhđộhiểubiếtvềkinhtếthấp)3 Trungbình(cóchútkhảnănglãnhđạo,cóchúthiểubiếtvềchứcnăng

củamộthiệphội,hiểubiếtvềkinhtếvàchínhtrịcònhạnchế)5 Rấtcao(tínhcáchcánhânmạnhmẽ, trìnhđộ lãnhđạocao,hiểubiết

rộngvềtínhcạnhtranhmộtcáchhệthống,mộtdoanhnhânthànhcôngvàđượcnhiềungườitôntrọng)

5. VĂN PHÒNG, TRANG THIẾT BỊ VÀ TRÌNH ĐỘ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

5.1. Chất lượng và số lượng văn phòng, trang thiết bị

Điểm số Mô tả1 Rấtnghèonàn(diệntíchvàtrangthiếtbịđềukhôngđápứngyêucầucả

vềsốlượngvàchấtlượng)3 Trungbình(diệntíchvănphònglàmviệctươngđối,nhưngkhôngđủdiện

tíchđểtổchứcchomộtsựkiện,cáctrangthiếtbịởmứctrungbình)

19

5 Rấttốt(hoạtđộngnhưmột“vănphòngkinhdoanh”trangbịcácthiếtbịphụcvụchohoạtđộngkinhdoanh,đầyđủcáctrangthiếtbịtổchứccácsựkiện)

5.2. Mức độ ứng dụng công nghệ thông tin

Điểm số Mô tả1 Rất thấp (lãnhđạohiệphộivàcánbộhiệphộisửdụngmáy tínhcho

cácmụctiêuđơngiảnnhưsoạnthảovănbản,íthoặckhôngsửdụng internet,khôngcówebsitecủahiệphộidoanhnghiệp)

3 Trungbình(lãnhđạohiệphộivàcánbộhiệphộithườngxuyênsửdụngmáy tínhvà internet,cóđịachỉe-mailvà thườngxuyêngiaodịchqua e-mailnhưngchưacówebsitecủahiệphộidoanhnghiệp)

5 Cao(lãnhđạohiệphộivàcánbộhiệphộithườngxuyênsửdụngmáytính, internet và cácứng dụng công nghệ thông tin khác, hiệp hội cówebsiteriêng)

6. HOẠT ĐỘNG VẬN ĐỘNG CHÍNH SÁCH

6.1. Thảo luận với các hội viên về cải thiện môi trường kinh doanh

Điểm số Mô tả1 Rấtthấp(khôngcóthảoluậngiữacáchộiviên)3 Trungbình(cómộtsốthảoluậngiữacáchộiviênnhưngcóxuhướngbị

lấnátbởichủtịchhiệphội)5 Rấtcao(cócáccuộcthảoluậnđịnhkỳvàhoạtđộng,kiếnnghịdựatrên

đềxuấtvàgópýcủacáchộiviên) 6.2. Hợp tác và đối thoại với Chính phủ và chính quyền các cấp

Điểm số Mô tả1 Rấtthấp(khôngcóhoặchầunhưkhôngcótraođổithôngtin/hợptác,

ít hoặc không có các cuộc đối thoại với Chính phủ và chính quyền cáccấp)

3 Trungbình(cósựtraođổithôngtinnhưngchủyếutheohướngtừngvụviệc,khôngcósựhợptácđịnhkỳ,thườnglệ)

5 Rất cao (trao đổi thông tin trên cơ sở định kỳ, chẳng hạn như thamgiavàođối thoạicông-tưnhằmxâydựngchínhsáchvà thamgiaủybantrêncơsởđịnhkỳ,đượcquyềnthamgiavàopháttriểnchiếnlượcngànhnghề,cónhiềumối liênhệ,chiến lược traođổi thông tin: thúcđẩytìnhhìnhcólợichotấtcảcácbên,cảchínhquyềnvàcộngđồng doanhnghiệp)

20

6.3. Hợp tác, liên kết với các hiệp hội doanh nghiệp khác nhằm tập hợp lực lượng trong hoạt động vận động chính sách

Điểm số Mô tả1 Rấtthấp(hiệphộikhônghợptácvớibấtkỳhiệphộivàtổchứchộinào

khác,hiệphộilàmviệcđộclập)3 Trungbình(hợptácvớicáchiệphộikháctrêncơsởquanhệcánhân

giữacáccánhânchủtịch,hộiviêndanhdựvàcánbộhiệphộiởmứcđộhạnchế)

5 Rấtcao(hợptáctrêncơsởquanhệchínhthức,địnhkỳ,đượcthểchếhóagiữacáchiệphội)

7. KHẢ NĂNG CUNG CẤP DỊCH VỤ

7.1. Dịch vụ đào tạo và huấn luyện kỹ năng

Điểm số Mô tả1 Rất thấp (hầu như không có dịch vụ đào tạo và huấn luyện kỹ

năngnào)3 Trungbình(thỉnhthoảngcócácdịchvụđàotạovàhuấnluyệnkỹnăng,

khôngthườngxuyênvàđượckhởixướngbởicánhâncácthànhviêntrongBanlãnhđạohiệphội)

5 Rấtcao(cóđượcmộtloạtcácsảnphẩmđàotạovàhuấnluyệnkỹnăngthườngxuyênvàđadạng)

7.2. Dịch vụ tư vấn, hỗ trợ hội viên

Điểm số Mô tả1 Rấtthấp(hầunhưkhôngcóhoạtđộngdịchvụtưvấnnào)3 Trungbình(thỉnhthoảngcócácdịchvụtưvấn,nhưnghầunhưtheo

vụviệc,đượckhởixướngbởicánhâncácthànhviêntrongBanlãnhđạohiệphội)

5 Rấtcao(cóbộphậnriêngđểcungcấpcácdịchvụtưvấnchodoanhnghiệp,chấtlượngdịchvụtưvấncao)

7.3. Các dịch vụ khác cho các hội viên

Điểm số Mô tả1 Rấtthấp(hầunhưkhôngcóbấtcứdịchvụnàokhác)3 Trungbình(thỉnh thoảngcócácdịchvụkhác,nhưnghầunhưđược

khởixướngbởicánhâncácthànhviêntrongBanlãnhđạohiệphội)5 Rấtcao(cóđượccácsảnphẩmdịchvụthườngxuyênvàcóbộmáy

ổnđịnhđểthựchiện)

21

PHẦN D - SỬ DỤNG CÔNG CỤ PHỤC VỤ CHO CÔNG TÁC HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯỢC VÀ QUẢN LÝ HIỆP HỘI

1. CÁCH THỨC TÍNH TOÁN ĐIỂM SỐ

Dựatrêncácbảngchỉsốvàmôtảtrên,cánbộhiệphộicóthểtựđánhgiávềđiểmsốchohiệphộidoanhnghiệpmình.Việcchođiểmdựatrênnhữngthôngtinvềhoạtđộngcủahiệphộidoanhnghiệp.

Đểchấtlượngthôngtinđượcchínhxác,việcthuthậpthôngtincầnđượctiếnhànhmộtcáchchínhthức,chẳnghạnnhưthôngtinvềtàichínhcủahiệphộidoanhnghiệpcầnđượclấytrongcácbáocáochínhthức(nhưbáocáotổngkếtcuốinăm,báocáotạicáccuộchọpcủahiệphội)

Việcđánhgiáhoạtđộngcủamộthiệphộidoanhnghiệptheobộchỉsốnàytốtnhấtlànênthựchiệnđánhgiátheonhóm,mộtnhómcùngthảoluận,phântíchvàchođiểmhiệphộidoanhnghiệptheocáctiêuchícủabộchỉsố.

Thangđiểmcủamỗichỉtiêulàtừ1đến5,phổbiếnlà1,3và5vớicácmôtảvềđiểmsố,mộtsốchỉtiêucómôtảchitiếttừ1đến5.Đốivớicácbảngchỉsốchỉcó3mức1,3và5thìvẫncóthểchođiểm2hoặc4nếuthấyrằnghiệphộidoanhnghiệpchưađạtđượcmức3hoặc5nhưngtốthơnmức1và3.

Điểmsốcủatừngchỉsố,chỉtiêunênlậpthànhmộtbảngđểdễsosánhvàvẽhìnhbiểu đồsao.

2. SỬ DỤNG BỘ CHỈ SỐ ĐỂ PHỤC VỤ CHO CÔNG TÁC HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯỢC VÀ QUẢN LÝ HIỆP HỘI

Từbộchỉsốcóthểđánhgiáđượcđiểmmạnh,điểmyếucủahiệphội.Đồngthời,cóthểtiếnhànhsosánhhiệphộinàyvớihiệphộikhác,hoặchiệphộicủamìnhvớimộtsốhiệphộitrêncùngđịabànhoặctrongcùngngànhnghề.

3. SỬ DỤNG BẢNG TÍNH EXCEL VÀ TỰ ĐỘNG CHIẾT XUẤT BIỂU ĐỒ HÌNH SAO

Đượcxâydựngcùngbộtàiliệunàylàmộtfileexcelđểcáchiệphộidoanhnghiệpcóthểđiềncácdữliệumộtcáchnhanhchóng,đơngiảntrêncơsởcácphântíchđánhgiácủamình.Bảngexcelcũngtựđộngchiếtxuấtmộtbiểuđồhìnhsaođểphụcvụchoquátrìnhxâydựngbáocáo,xâydựngchiếnlượcvàchocôngtácnângcaohiệuquảquảnlýcủahiệphội.Bảngtínhexcelnàycóthểđượctảixuốngtừ:www.economica.vnhoặcwww.eticvietnam.org.

Bảngtínhnàycóthểđượctùybiếntheonhucầucụthểcủatừnghiệphội.Dovậy,nócóthểđượcsửdụngnhằmđánhgiásosánhmộthiệphộisovớicáchiệphộikhácvàocùngmộtđiểmthờigian.Nócũngcóthểđượcsửdụngđểsosánhsựthayđổi(tíchcựchoặctiêucực)vềcácmặthoạtđộngcủamộthiệphộiquamộtkhoảngthờigiannhấtđịnh.

PhầnPhụlụccủacuốntàiliệunàythểhiệnbảngchođiểmtrêncơsởphântíchchẩnđoánvềnănglựcquảnlýchiếnlượccủahiệphộivàsửdụngbảngtínhexcelvàbiểuđồhìnhsaođượctựđộngchiếtxuấttừbảngtính,cóthểsửdụngchocôngtácviếtbáocáovàxâydựngchiếnlượccủahiệphội.

22

PHẦN E – MỘT SỐ CÔNG CỤ VÀ PHƯƠNG PHÁP KHÁC THƯỜNG ĐƯỢC SỬ DỤNG NHẰM ĐÁNH GIÁ CHẨN ĐOÁN PHỤC VỤ CHO VIỆC XÂY DỰNG CHIẾN LƯỢC

HIỆP HỘI

I. PHƯƠNG PHÁP PEST/ PESLE

KHÁI NIỆM PEST/PESTLE

PESTLElàviếttắtcủa6chữ:Political(Chínhtrị),Economic(Kinhtế),Sociocultural(Xãhội),Technological(Kỹthuật),Legal(Luậtpháp),vàEnvironment(Môitrường).

PhântíchPESTLElàmộtcôngcụgiúpcáctổchứcđưaracácchiếnlượcbằngcáchgiúphọhiểuđượccácnhântốđã,đangvàsẽtácđộngvàotổchứcđótừmôitrườngbênngoài.

NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA

PHƯƠNG PHÁP

P – CHÍNH TRỊ: Khía cạnhchính trị thường liênquanđếnmứcđộổnđịnhvềmặtchínhtrị trongmộtđấtnước,cácđối tác thươngmạiđượcưutiên,vàmứcđộảnhhưởngcủabộmáynhànướcđếncácthịtrường.CácyếutốvềmặtchínhtrịthườngbaogồmloạihìnhNhànướcvàsựổnđịnh,bềnvững,tựdobáochí,cácquyđịnhcủaluậtphápvàmứcđộthamnhũng,quanliêu,cácquyđịnhvềkinhdoanh,chínhsáchthuế,quảnlýthươngmạivàhàngràothuếquan.

E – KINH TẾ:Phân tíchkinh tế tập trungvàomứcđộ tựdocủa thịtrườngcùngvớisựsẵncóvàchiphínhâncôngvàcácnguồnlựckhác.Phântíchcũngtậptrungvàosựhiệuquảcủathịtrườngtàichínhvàsựổnđịnhnóichungcủatỉgiáhốiđoáivànềnkinhtế.Cácnhântốkhácbaogồmlãisuấtvàtỉlệlạmphát,mứcđộpháttriểncủanềnkinhtế,vịtríhiệntạitrongchukỳkinhtếvàtốcđộtăngtrưởngkinhtế.

S – VĂN HÓA XÃ HỘI:Cácnhântốvềxãhộichủyếuthườnglàdânsốhọcvàvănhóacủadâncư.Cácđặcđiểmxãhộicũngbaogồmtrìnhđộhọcvấn,sởthích,vàtháiđộcủangườidânđốivớicácvấnđềnhưsứckhỏe,môitrườngv.v.

T – KỸ THUẬT:Cácyếutốkỹthuậtthườngliênquanđếnmứcđộpháttriểncủamộtquốcgiahaymộtkhuvựcvàtácđộngcủanóđếncácsảnphầmnóichungtrênthịtrườngvàphảnứngcủangườitiêudùngđốivớicôngnghệ.Ảnhhưởngcủacôngnghệlênchiphívàcấutrúccủachuỗigiátrịcũngcầnphảiđượctínhđến.

L – LUẬT PHÁP:Yếutốvề luậtphápthườnggắnvớicácyếutốvềchínhtrị.Tuynhiênởrấtnhiềunềnkinhtế,cácyếutốphápluậtbịảnhhưởngbởicácnhàlậpphápvàcáccơquantáchbiệtvớichínhphủhiệnthời.Chúnglànềntảngphápluậtchoviệcthựcthicáchợpđồng,quyềnsởhữu,cácquyđịnhvềsảnphẩmvàthươngmại, luậtchốngđộcquyềnvàluậtlaođộng,cácquyđịnhvềgiácảvàdánnhãnmác,vàcácquyđịnhvềantoànvàsứckhỏe.

23

E – MÔI TRƯỜNG SINH THÁI:Cácyếu tố vềmôi trườnghaysinhtháicóxuhướngliênquanđếnthếgiớitựnhiên,vàcácdoanhnghiệptácđộngđếnnónhưthếnào.Vídụ,cáccôngtyphảiýthứcđượccácloàiđangcónguycơtuyệtchủnghoặcmôitrườngsốngởnhữngđịaphươngnơihọđangcóýđịnhxâydựngnhàmáy,cơsởsảnxuất.Thậmchínếucácnhântốxãhộicủađấtnướcnơicáccôngtyđóđanghoạtđộngkhôngủnghộviệcduytrìmôitrườngtựnhiên,cáccôngty lớnvẫncóthểgặpsựphảnứngdữdộitừphíakháchhàngởcácthịtrườngkhácnếucácvấnđềvềmôi trườngsinh thái khôngđượccânnhắctrongcácchiếnlượckinhdoanh,hoạtđộngcủahọ.

CÁCH THỨC ÁP DỤNG

PhântíchPESTLEcóthểđượcsửdụngtrongkinhdoanh, lậpchiếnlược,lậpkếhoạchmarketing,pháttriểnsảnphẩmhaybáocáonghiêncứu.ĐểápdụngmộtcáchcóhiệuquảnhấtthìPESTLEcầnphảiđượcthựchiệnphântíchmộtcáchthườngxuyên.

Lập kế hoạch kinh doanh

PhântíchPESTLElàmộtcôngcụhữuíchvàcầnthiếttrongquátrìnhlậpkếhoạchkinhdoanhngaytừgiaiđoạnđầu.Nócungcấpchobanquảntrịnhữngthôngtinvềtìnhhìnhbốicảnhmôitrườngbênngoàichonhữngmụctiêuhướngtớităngtrưởng,pháttriểnsảnphẩmhayđịnhvịthươnghiệu.PhântíchnàycóthểkếthợpvớiphântíchSWOTđểđưaranhữngchiếnlượcthíchhợp.

Lập kế hoạch marketing

Cũnggiốngnhưlậpkếhoạchkinhdoanh,mộtphântíchPESTLEcungcấpnhữngnhântốcơbảncủa“môitrường”cótrongphầnphântíchtìnhhìnhcủaquátrìnhlậpkếhoạchmarketing.

Phát triển sản phẩm/dịch vụ

VìphântíchPESTLEđưaramộtcáinhìntoàncảnhvềnhữnggìđangdiễnraởmôitrườngbênngoài,nósẽgiúpviệcđưaraquyếtđịnhviệcpháttriểnmộtsảnphẩm/dịchvụmớihaykhông.

Thay đổi về mặt tổ chức

Khinhìnvàoviệcthayđổimộtphòng/ban,phântíchPESTLEcóthểlàmộtcôngcụtốtgiúphiểuđượctoàncảnhcủasựthayđổivànhữnglĩnhvựccầntậptrung.NếukếthợpvớiphântíchSWOT,PESTLEđưaranhữngthôngtinvềnhữngcơhộitiềmtàngvànhữngnguycơvềsựthayđổilaođộng,vídụnhưsựthiếuhụtnhữngkỹnăngcầnthiếtchocáccôngviệcmới.

24

II. PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH SWOT

KHÁI NIỆM

MôhìnhphântíchSWOTlàkếtquảcủamộtcuộckhảosáttrên500côngtycódoanhthucaonhấtdotạpchíFortunebìnhchọnvàđượctiếnhànhtạiViệnNghiêncứuStandfordtrongthậpniên60-70,nhằmmụcđíchtìmranguyênnhânvìsaonhiềucôngtythấtbạitrongviệcthựchiệnkếhoạch.NhómnghiêncứugồmcóMarionDosher,Ts.OtisBenepe,AlbertHumphrey,RobertStewartvàBirgerLie.

SWOTlàtậphợpviếttắtnhữngchữcáiđầutiêncủacáctừtiếngAnh:Strengths (Điểmmạnh),Weaknesses (Điểm yếu),Opportunities (Cơhội)vàThreats(Nguycơ).SWOTlàkhunglýthuyếtcựckỳhữuíchmàdựavàođó,chúngtacóthểtìmhiểuvấnđề,xétduyệt lạicácchiếnlược,xácđịnhvịthếcũngnhưhướngđicủamộttổchức,mộtcôngty,phântíchcácđềxuấtkinhdoanhhaybấtcứýtưởngnàoliênquanđếnviệctổchức,quảnlýcũngnhưtrongkinhdoanh.

MôhìnhSWOTthườngđưara4chiếnlượccơbản:(1)SO(Strengths-Opportunities):cácchiếnlượcdựatrênưuthếcủacôngtyđểtậndụngcáccơhộithịtrường.(2)WO(Weaks-Opportunities):cácchiếnlượcdựatrênkhảnăngvượtquacácyếuđiểmcủacôngtyđểtậndụngcơhộithịtrường.(3)ST(Strengths-Threats):cácchiếnlượcdựatrênưuthếcủacủacôngtyđểtránhcácnguycơcủathịtrường.(4)WT(Weaks-Threats):cácchiếnlượcdựatrênkhảnăngvượtquahoặchạnchếtốiđacácyếuđiểmcủacôngtyđểtránhcácnguycơcủathịtrường.

NỘI DUNG CỦA PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH SWOT

ĐểthựchiệnphântíchSWOTchovịthếcạnhtranhcủamộtcôngty,ngườitathườngtựđặtcáccâuhỏisau:

Strengths (Điểm mạnh): Lợithếcủamìnhlàgì?Côngviệcnàomìnhlàmtốtnhất?Nguồnlựcnàomìnhcần,cóthểsửdụng?Ưuthếmàngườikhácthấyđượcởmìnhlàgì?Phảixemxétvấnđềtừtrênphươngdiệnbảnthânvàcủangườikhác.Cầnthựctếchứkhôngkhiêmtốn.Cácưuthếthườngđượchìnhthànhkhisosánhvớiđốithủcạnhtranh.Chẳnghạn,nếutấtcảcácđốithủcạnhtranhđềucungcấpcácsảnphẩmchấtlượngcaothìmộtquytrìnhsảnxuấtvớichấtlượngnhưvậykhôngphảilàưuthếmàlàđiềucầnthiếtphảicóđểtồntạitrênthịtrường.

Weaknesses (Điểm Yếu):Cóthểcảithiệnđiềugì?Côngviệcnàomìnhlàmtồinhất?Cầntránhlàmgì?Phảixemxétvấnđềtrêncơsởbêntrongvàcảbênngoài.Ngườikháccóthểnhìnthấyyếuđiểmmàbảnthânmìnhkhông thấy.Vì saođối thủcạnh tranhcó thể làm tốthơnmình?Lúcnàyphảinhậnđịnhmộtcáchthựctếvàđốimặtvớisựthật.

Opportunities (Cơ hội):Cơhộitốtđangởđâu?Xuhướngđángquantâmnàomìnhđãbiết?Cơhộicóthểxuấtpháttừsựthayđổicôngnghệvàthịtrườngdùlàquốctếhaytrongphạmvihẹp,từsựthayđổitrongchínhsáchcủanhànướccóliênquantớilĩnhvựchoạtđộngcủacông

25

ty,từsựthayđổikhuônmẫuxãhội,cấutrúcdânsốhaycấutrúcthờitrang,từcácsựkiệndiễnratrongkhuvực.Phươngthứctìmkiếmhữuíchnhấtlàràsoátlạicácưuthếcủamìnhvàtựđặtcâuhỏiliệucácưuthếấycómởracơhộimớinàokhông.Cũngcóthểlàmngượclại,ràsoátcácyếuđiểmcủamìnhvàtựđặtcâuhỏiliệucócơhộinàoxuấthiệnnếuloạibỏđượcchúng.

Threats(Thách thức):Nhữngtrởngạiđanggặpphải?Cácđốithủcạnhtranhđanglàmgì?Nhữngđòihỏiđặcthùvềcôngviệc,vềsảnphẩmhaydịchvụcóthayđổigìkhông?Thayđổicôngnghệcónguycơgìvớicôngtyhaykhông?Cóvấnđềgìvềnợquáhạnhaydòngtiền?Liệucóyếuđiểmnàođangđedoạcôngty?Cácphântíchnàythườnggiúptìmranhữngviệccầnphảilàmvàbiếnyếuđiểmthànhtriểnvọng.

CÁCH THỨC ÁP DỤNG

MôhìnhphântíchSWOTthíchhợpchoviệcđánhgiáhiệntrạngcủamộttổchứcthôngquaviệcphântíchtinhhìnhbêntrong(StrengthsvàWeaknesses)vàbênngoài(OpportunitiesvàThreats)côngty.SWOTthựchiệnlọcthôngtintheomộttrậttựdễhiểuvàdễxửlýhơn.

Các yếu tố bên trong cần phân tích có thể là:

• Vănhóacủatổchức.• Hìnhảnhcủatổchức.• Cơcấutổchức.• Nhânlựcchủchốt.• Khảnăngsửdụngcácnguồnlực.• Kinhnghiệmđãcó.• Hiệuquảhoạtđộng.• Nănglựchoạtđộng.• Danhtiếngthươnghiệu.• Thịphần.• Nguồntàichính.• Hợpđồngchínhyếu.• Bảnquyềnvàbímậtthươngmại.

Các yếu tố bên ngoài cần phân tích có thể là:

• Kháchhàng.• Đốithủcạnhtranh.• Xuhướngthịtrường.• Nhàcungcấp.• Đốitác.• Thayđổixãhội.• Côngnghệmới.• Môitruờngkinhtế.• Môitrườngchínhtrịvàphápluật.

26

III. PHƯƠNG PHÁP BẢNG ĐIỂM CẦN BẰNG (BALANCE SCORED CARD)

KHÁI NIỆM

PhươngphápBảngđiểmcânbằng(BalanceScoredCard)làhệthốngxâydựngkếhoạchvàquảntrịchiếnlược,đượctổchứckinhdoanh,philợinhuậnvàchínhphủnhằmđịnhhướnghoạtđộngkinhdoanhtheotầmnhìnvàchiếnlượccủatổchức,nângcaohiệuquảtruyềnthôngnộibộvàbênngoài,theodõihiệuquảhoạtđộngcủadoanhnghiệpsovớimụctiêuđềra.

NỘI DUNG

PhươngphápBảngđiểmcânbằng(BSC)làhệthốngquảnlýchiếnlược,nhằmchuyểntầmnhìnvàchiếnlượccủatổchứcthànhnhữngmụctiêucụthể,nhữngphépđovàchỉtiêurõràngbằngviệcthiếtlậpmộthệthốngđolườnghiệuquảtrongquảnlýcôngviệc.NhữngphépđocủaBSCthểhiệnsựcânbằnggiữabốnkhíacạnh:Tàichính,Kháchhàng,Họchỏivàpháttriển,Quytrìnhquảnlýnộibộ.

Mục tiêu và lợi ích của phương pháp BSC

Đâylàmôhìnhđolườnghiệuquảhoạtđộngcótíchhợpthêmcácchỉsốkhôngthuộcvềtàichínhbêncạnhcácchỉsốtàichínhtruyềnthống,dođóchophépcácnhàquảnlýcómộtcáinhìn“cânbằng”hơnvềmọihoạtđộngcủadoanhnghiệp.

• Giúpchoviệcthựchiệncôngviệchàngngàybámsátmụctiêulâudài

• Cácmụctiêuđượcxâydựngmộtcáchcânđốihàihòa,tránhviệcquáchútrọngvàomộtmụctiêucụthể

• Giúptổchứcpháttriểnmộtcáchcânđốivàbềnvững• Giúpđịnhhướnghànhvinhânviênmộtcáchcóhệthốngtrong

quátrìnhhoạtđộngcủatổchức• Lượng hóa được đánh giá kết quả công việc cho cán bộ và

cánhân.

27

CÁCH THỨC ÁP DỤNG

1. Xây dựng Bản đồ chiến lược

• Làmrõmụctiêupháttriểndàihạncủacôngty(trả lời câu hỏi: bạn tưởng tượng sau 10 năm nữa công ty sẽ như thế nào? khách hàng sẽ nói về công ty như thế nào?)

• Nêucácvấnđềtàichínhgiúphoặccảntrởcôngtyđạtđượcmụctiêutheo4khíacạnhTàiChính,Kháchhàng,Quảnlýnộibộ,Họchỏivàpháttriển.

• Chọncácvấnđềquantrọngđểbiếnthành“mụctiêuchiếnlược”(trả lời câu hỏi: ta cần phải làm được việc gì để công ty đạt được mục tiêu dài hạn?)

• Vẽcácmũitênnốicácmụctiêuở4khíacạnhtheoquyluậtnhân-quả(trả lời cho câu hỏi: thực hiện được một việc sẽ giúp cho thực hiện việc nào tiếp theo trong các khía cạnh)

2. Xây dựng BSC công ty

• Tínhtrọngsốchotừngchỉsốcủa4khíacạnh,tổngtỷlệcủa4nhómlà100%

• Cácbộphậnchủđộngnêucácbiệnphápmìnhcóthểthựchiệnnhằmthựchiệncácmụctiêuchiếnlượccủacôngtytrongnămtới

• Lậpbảngliệtkêcácbiệnpháp,đánhgiáxemxétlạixemnhữngbiệnphápnàogiúpthựchiệnđượcnhữngmụctiêunàovàlựachọnthựchiện

3. Xây dựng Hệ tiêu chí đánh giá cho các bộ phận

• Nêumụctiêucủabộphận• Gántrọngsốcủacácmụctiêu(làthànhphần)củatừngnhóm• Nêunhữngtiêuchíđánhgiácôngviệccóchỉsốkếtquả(trả lời

câu hỏi: khi mục tiêu này được hoàn thành thì sẽ có những kết quả được thể hiện bằng con số nào?)

• Nêurõtầnsuấttheodõiđểđánhgiá(trả lời câu hỏi: bao nhiêu lâu chúng ta sẽ kiểm tra con số nêu trên một lần?)

• Nêucáccôngviệccầnlàm(biện pháp cụ thể)đểđạtđượcmụctiêucủabộphận

4. Xây dựng Kế hoạch hành động: cầnthiếtphảicómộtkếhoạchhànhđộngđểthựchiệncácbiệnphápđãđượclựachọnchobộphận

5. Xây dựng Hệ tiêu chí đánh giá cho các cá nhân

• Đánhgiánỗlựccủacánhânđónggópvàothựchiệnmụctiêucủabộphận:cá nhân có thể nhận một phần mục tiêu bộ phận được không? Nếu có, đánh giá dựa trên chỉ số nào?

28

• Cáctiêuchíđánhgiáthựchiệnnhiệmvụhàngngàymàcánhânphảilàmhàngngày:chúng ta dựa vào chỉ số nào để biết cá nhân đã hoàn thành nhiệm vụ trong vị trí hiện tại

• Cáctiêuchíđánhgiánhữnghànhvicầncócủacánhânđểthựchiệnquytắcứngxửtrongdoanhnghiệp

• Xétnhữngmụctiêutựpháttriểnnănglựcmàcánhântựđặtrachomình:chúng ta có thể dựa vào con số nào để đánh giá là cá nhân đã hoàn thành mục tiêu?

ThôngquaviệctraođổivềcácbướcnềntảngtrongviệcứngdụnghệthốngBảngđiểmcânbằngvàocácHiệphội,từngHiệphộiđãtạorasơđồmụctiêuchiếnlượcchoHiệphộimình.ĐịnhhướngchiếnlượcvàmụctiêucủaHiệphộiđãđượcdịchchuyểnvàotrongcấutrúcBSC,trêncơsở4yếutố:Tàichính,Kháchhàng,Quytrìnhquảnlýnộibộ,Họctậpvàpháttriển.

1. Ví dụ về mục tiêu của hiệp hội doanh nghiệp nước ngoài

Dướiđây làmộtsốvídụvềmục tiêuhoạtđộng,sứmệnhvàvai tròmàmộtsốphòngthươngmại,côngnghiệp,hiệphộidoanhnghiệpnướcngoàiđanghoạtđộngtaiViệtNam:

a. Phòng Thương mại Châu Âu tại Việt Nam (EuroCham)

MụctiêuhoạtđộngcủaPhòngThươngmạiChâuÂutạiViệtNamlàkhuyếnkhíchvàtăngcườnghoạtđộngkinhdoanhgiữaViệtNamvàcácnướcthànhviênchâuÂuvìlợiíchchungvàvìlợiíchcủacácnướcthànhviên,baogồm:

■ Khuyếnkhíchquátrìnhđầutư,kinhdoanhvàthươngmạihaichiềugiữaViệtNamvàcácnướcthànhviênchâuÂu;

■ HỗtrợsựpháttriểncủanềnkinhtếViệtNamthôngquaquátrìnhquốctếhóacáccôngtyViệtNam;

■ NângcaovịthếvàhìnhảnhcủaViệtNamtrongcộngđồngdoanhnghiệpchâuÂuvàvịthếvàhìnhảnhcủaLiênminhchâuÂutrongcộngđồngdoanhnghiệpViệtNam;

■ Hỗtrợchocáchoạtđộngsongphươngđượcthựchiệnbởicácpháiđoànvà/hoặccáctổchứckinhdoanhcủacácnướcthànhviênLiênminhchâuÂu.

■ HỗtrợLiênMinhchâuÂutheocácđiềukhoảncủabảnĐiềulệvàtrongbấtkỳhợpđồngvàthỏathuậnnàocủaLiênminhchâuÂuvàcungcấpdịchvụchocácthànhviênvànhữngđơnvịkhôngphảilàthànhviênvềcáclĩnhvựckinhtế,phápluật,kỹthuật,tàichính,thịtrườngvàcácvấnđềkinhdoanhkháctạiLiênminhchâuÂuvàViệtNam;

■ XúctiếnchoviệcthànhlậpcácliênminhchiếnlượcgiữadoanhnghiệpnhỏvàvừacủaViệtNamvàLiênminhchâuÂu;

■ Thựchiệncáchoạtđộngkhácnhằmđạtđượccácmục tiêu trênvàphùhợpvớitinhthầncủaĐiềulệhoạtđộng,cácquyđịnhvàquyếtđịnhcủaPhòngThươngmại châuÂutạiViệtNam5;

(5)Tham khảo thêm tai: http://www.eurochamvn.org/About_Us/Statutes

29

b. Phòng Thương mại và Công nghiệp Pháp (CCIFV)

Vai trò và sứ mệnh:■ ThúcđẩyvàpháttriểncộngđồngdoanhnghiệpPháptạiViệtNam■ CungcấpdịchvụpháttriểnkinhdoanhchocáccôngtycủaPhápmongmuốncóhoạt

độngkinhdoanhtạiViệtNam

SứmệnhcủaPhòngThươngmạivàCôngnghiệpPháplàthúcđẩysựpháttriểncủacộngđồngdoanhnghiệpPháptạiViệtNamthôngquaviệclắngnghenhữngyêucầu,nguyệnvọngcủacácdoanhnghiệpthànhviêntạiHàNội,TP.HồChíMinh,NhaTrang,ĐàNẵng,BiênHòa,CầnThơ.

SứmệnhthứhailàquảngbáhìnhảnhcủaViệtNamtớicácdoanhnghiệpPhápvàViệtNamvàhỗtrợcácdoanhnghiệpphápkhitiếnhànhkinhdoanhtạiViệtNam.

c. Phòng Thương mại Hoa Kỳ (Amcham)

PhòngthươngmạiHoakỳ(Amcham)làmộttổchứcphilợinhuận,phichínhtrịvàhoạtđộngtheohìnhthứctưnguyệntạiViệtNam.MụctiêuhoạtđộngcủaAmchambaogồm:

■ KhuyếnkhíchsựpháttriểnvềthươngmạivàđầutưgiữaMỹvàViệtNam;■ HìnhthànhmộtdiễnđànđốithoạiquađócácdoanhnghiệpMỹvàViệtNamcóthể

cũng tìmkiếmvà thảo luậncác lợi íchchung trongcáchoạtđộng thươngmại tại ViệtNam;

■ PhốihợpvớicáctổchứctạiViệtNamvềnhữngvấnđềcùngquantâm;■ DuytrìmốiquanhệvớicácphòngthươngmạivàcôngnghiệptạiMỹvàcácphòng

thươngmại,cáctổchứcthươngmạikhác.

2. Ví dụ về việc sử dụng công cụ này đê xây dựng sơ đồ mục tiêu của doanh nghiệp Việt Nam

Cácmụctiêuchiếnlượcnàyđượcđặttrongmốiquanhệnhân-quảgiúpHiệphộithấyđượcmốiliênquanchặtchẽgiữachiếnlượcvàtừngmụctiêucụthểcủaHiệphộimình.

Dướiđâylàmộtsốmôhìnhthểhiệncácsơđồmụctiêuchiếnlượccủamộtsốhiệphộidoanhnghiệpđãđượcxâydựngtrêncơsởsửdụngcôngcụnày.

30

Hiệp hội Thép Việt Nam

Hiệp hội Chè

31

IV. PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH CÁC BÊN CÓ LIÊN QUAN (STAKEHOLDER ANALYSIS)

KHÁI NIỆM

Phântíchcácbênliênquan(Stakeholderanalysis)làmộtkỹthuậtsửdụngđểxácđịnhnhữngđối tượngchính,nhữngngườiđóngvai tròquyếtđịnhtronghoạtđộngvàsựpháttriểncủacáctổchứcHiệphội.

Cácbênliênquanđượchiểulàtấtcảcáccơquan,tổchức,cótácđộngđếnhoạtđộngcủaHiệphộihoặchoạtđộngcủaHiệphộitácđộngđếncáccơquan,tổchứcđó.

NỘI DUNG

PhươngphápPhântíchcácbênliênquantậptrungvàoviệcxácđịnhđặcđiểmchínhvànănglựccủanhữngcánhân,tổchứccóliênquan,tácđộngcủacácchủthểnàyđếnthểđếnHiệphộivàngượclại.

Phương pháp này được sử dụng với mục đích:

• Xácđịnhnhữngcánhân,hiệphộivà tổchức liênquanvàtácđộngđếnhoạtđộngcủahiệphội

• Dựđoánnhữngtácđộngcóthểxảyra,cảtíchcựcvàtiêucực• Pháttriểnchiếnlượcđểhỗtrợhiệuquảchohoạtđộng,mụctiêu

củahiệphội,chủđộngđốiphónhữngtrởngại

CÁCH THỨC ÁP DỤNG

1. Xác định các bên liên quan

• Liệtkêcáccơquan,tổchứcđangthựchiệncáchoạtđộngliênquanđếncáchoạtđộngcủaHiệpHội

• Quyếtđịnhxembên liênquannàosẽđược lựcchọnđểphântích,đánhgiámứcđộtácđộng(trả lời các câu hỏi tại sao lại chọn và các bên này có những tác động như thế nào tới hiệp hội?)

32

2. Phân tích các bên liên quan và mức độ ảnh hưởng

Saukhicótấtcảdanhsáchcácbênliênquan,xemxétlạivàxácđịnhmứcđộảnhhưởngvàquantâmcủacácbênliênquanđốivớihiệphội.Môtảcáctácđộngtheobảngsau:

Tổ chức liên quan Lĩnh vực tác động

3. Lên kế hoạch tác động

Lêný tưởngchohoạtđộngchiến lược,phươngpháptiếpcận, ứngphóvớinhữngtácđộngtừcácbênliênquancũngnhưlậpkếhoạchtácđộngngượctrởlại

ThôngquaviệctraođổivềcácbướcnềntảngtrongviệcứngdụngPhươngphápPhântíchcácbênliênquantừngHiệphộiđãcóđượcnhữngđánhgiácơbảnvềcácbênliênquancủamình.Mộtsốhiệphộiđãsửdụngphươngphápnàynhằmphântíchcácbêncóliênquantrựctiếptớihoạtđộngcủahiệphội.Thamkhảotrangtiếptheo.

V. PHƯƠNG PHÁP NĂM ÁP LỰC (STAKEHOLDER ANALYSIS)

KHÁI NIỆM MôhìnhPorter’sFiveForces(Môhình“NămáplựccủaPorter”)làmôhìnhđượctạorabởiMichealE.Portervàonăm1979.Đây làcôngcụ phân tích hữu ích bên cạnh cácmô hình khác nhưSWOThayPESTLE,nóchophépdoanhnghiệphaytổchứccóthểpháttriểnmộtphântíchbaoquátvàchitiếtvềvịthếcạnhtranhcủadoanhnghiệphaytổchứcđókhixâydựngchiếnlược,cáckếhoạch,haykhiđưaraquyếtđịnhđầutư.

NỘI DUNG CỦA PHƯƠNG PHÁP

5 Áp lực bao gồm:

33

1. Sức mạnh của các nhà cung cấp: liệucómộtsốítcácnhàcungcấpcóthểđưaraquyđịnhvàthỏathuậnmàảnhhưởngđếnhoạtđộngcủaDoanhnghiệp/tổchứckhông?

2. Sản phẩm và dịch vụ thay thế:cócácphươngphápnàokhácmàcáckháchhàngsửdụngngoàicácdịchvụmàhiệphộicungcấpkhông?

3. Đối thủ tiềm ẩn: cónhiềuđốithủtiềmẩnquantâmđếnlĩnhvựchoạtđộng,thịtrườngmàDoanhnghiệphayTổchứcđangthamgiahảykhông–hoặccóràocảnnàongăncảnviệcgianhậpnhưđăngkýkinhdoanh/thành lập,sựtrungthànhcủakháchhàngv.v.?

4. Sức mạnh của khách hàng:cáckháchhàngcóthểthỏathuậnvềmứcmứcgiácảcủacácsảnphẩm/dịchvụmàDoanhnghiệp/TổchứccungcấpvàđặtDoanhnghiệp/Tổchứcdướisứcépkhông?

5. Các đối thủ cạnh tranh hiện tại:việccạnhtranhvớicácđốithủhiệntạitrênthịtrườngảnhhưởngđếnsựhấpdẫncủathịtrường.

CÁCH THỨC ÁP DỤNG

Cách đơn giản nhất để thực hiện phân tích “Năm áp lực của Porter”chínhlàđặtranhữngcâuhỏichủđạoliênquanđếnmỗiáplực. Ví dụ như:

1. Áp lực từ nhà cung cấp (ví dụ: các nhà cung cấp dịch vụ tư vấn, đào tạo, các cơ quan chính phủ v.v.) thể hiện ở các đặc điểm sau:-Mứcđộtậptrungcủacácnhàcungcấp,-Tầmquantrọngcủasốlượngsảnphẩmđốivớinhàcungcấp,-Sựkhácbiệtcủacácnhàcungcấp,-Ảnhhưởngcủacácyếutốđầuvàođốivớichiphíhoặcsựkhácbiệthóasảnphẩm,-Chiphíchuyểnđổicủacácdoanhnghiệptrongngành,-Sựtồntạicủacácnhàcungcấpthaythế,-Nguycơtăngcườngsựhợpnhấtcủacácnhàcungcấp,-Chiphícungứngsovớitổnglợitứccủangành.

2. Áp lực cạnh tranh từ sản phẩm/dịch vụ thay thế các dịch vụ cung cấp bởi hiệp hội (đào tạo, bảo vệ quyền lợi cho hội viên, tham vấn chính sách, xúc tiến thương mại v.v.) thể hiện ở:-Cácchiphíchuyểnđổitrongsửdụngsảnphẩm,-Xuhướngsửdụnghàngthaythếcủakháchhàng,- Tương quan giữa giá cả và chất lượng của các mặt hàng thaythế.

3. Áp lực cạnh tranh từ đối thủ tiềm ẩn - Các rào cản gia nhập thể hiện ở:-Cáclợithếchiphítuyệtđối,-Sựhiểubiếtvềchukỳdaođộngthịtrường,-Khảnăngtiếpcậncácyếutốđầuvào,-Chínhsáchcủachínhphủ,-Tínhkinhtếtheoquymô,

34

-Cácyêucầuvềvốn,-Khảnăngbịtrảđũa,-Cácsảnphẩmđộcquyền.

4. Áp lực từ khách hàng (hội viên) thể hiện ở:-Vịthếmặccả,-Sốlượngngườimua,-Thôngtinmàngườimuacóđược,-Tínhđặctrưngcủanhãnhiệuhànghóa,-Tínhnhạycảmđốivớigiá,-Sựkhácbiệthóasảnphẩm,-Mứcđộtậptrungcủakháchhàngtrongngành,-Mứcđộsẵncócủahànghóathaythế,-Độngcơcủakháchhàng.

5. Áp lực cạnh tranh trong nội bộ ngành thể hiện ở:-Cácràocảnnếumuốn“thoátra”khỏingành,-Mứcđộtậptrungcủangành,-Chiphícốđịnh/giátrịgiatăng,-Tìnhtrạngtăngtrưởngcủangành,-Khácbiệtgiữacácsảnphẩm,-Cácchiphíchuyểnđổi,-Tínhđặctrưngcủanhãnhiệuhànghóa,-Tínhđadạngcủacácđốithủcạnhtranh,-Tìnhtrạngsànglọctrongngành.

35

HIỆP HỘI CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA (HASMEA)

HASMEAlàmộttổchứcxãhộiđangànhđanghềcủacácdoanhnghiệpvừavànhỏtrênđịabànTP.HàNộihoạtđộngtrêncơsởtựnguyện,philợinhuậnnhằmđoànkết,hợptác,hỗtrợvàbảovệquyềnlợihợpphápcủacácdoanhnghiệphộiviên,

Các bên liên quan

Tác động từ bên liên quan

Ủy ban nhân dân

Thành phố Hà Nội

• ChínhsáchưuđãiđầutưcủacácdoanhnghiệptrongđịabànHàNội(gồmdoanhnghiệpthànhviêncủaHASMEA)

• Hoạtđộngthiđuakhenthưởng, tônvinhdoanhnhân,doanhnghiệpthườngniên(doanhnghiệphộiviên)

Sở, ban, ngành (Sở Công

Thương Hà Nội, Sở KHĐT)

• Xúctiếnthươngmại:cácchươngtrìnhxúctiếnthươngmạinhưđàotạo,hộithảo,khảosátdoanhnghiệp

• Chínhsáchhoạtđộngxúctiếnthươngmại

Hiệp hội khác• Hỗtrợdoanhnghiệphộiviêncủacáchiệphộigiaolưu,gặpgỡ,

traođổikinhnghiệmthôngquacácchươngtrìnhGalaDoanhnhân,doanhnghiệp.

• Chươngtrìnhhợptácgiữacáchiệphộithủđô

Ngân hàngTác động trực tiếp tới các DN hội viên hiệp hội: hỗ trợ doanhnghiệptiếpcậnvớinguồnvốn,tưvấndoanhnghiệplậpphươngánkinhdoanh.

HIỆP HỘI CÀ PHÊ - CA CAO

Các bên liên quan

Tác động từ bên liên quan

Bộ Nông nghiệp

Đưaracácchínhsáchhoạtđộngngành.• Tănghoặcgiảmdiệntíchtrồngcàphêhàngnăm• Ápdụngcáctiêuchuẩnchocàphêxuấtkhẩu• Chínhsáchbìnhổngiá

Cungcấpchínhsáchkhuyếnnông• Đưaracácdựánđầutưcủatổchứcnướcngoài• Tổ chức các khóa đào tạo cho doanh nghiệp, cơ sở trồng

càphê.

Bộ Công Thương

• Cùnghiệphộixétduyệtdoanhnghiệpxuấtkhẩuuytínhàngnăm

• Phêduyệtcácchươngtrìnhxúctiếnthươngmại• Khảosát,tìmkiếm,mởrộngthịtrường• Đàotạo,tăngcườngcôngtácthôngtinXNKchocáchộiviên

củahiệphội

36

Bộ Tài chính

• Cung cấp vốn cho các chương trình xúc tiến thương mại quốcgia

• Làcơquangiámsáthoạtđộngcủahiệphội• Mỗi năm hiệp hội đều phải có báo cáo tài chính, làm căn

cứđểphêduyệtmức thu lệphíxuấtkhẩucafécủahộiviên hàngnăm.

Các tổ chức nước ngoài

• Đưavềcácdựán.

PHẦ

N F

– P

HỤ

LỤ

C T

HA

M K

HẢ

O

Phụ

lục

1. Đ

iểm

số

của

hiệp

hội

A

Phụ

lục

2: B

iểu

đồ h

ình

sao

của

hiệp

hội

A

Phụ

lục

3: S

o sá

nh h

iệp

hội A

và

hiệp

hội

B

Phụ

lục

4: B

ảng

tổng

kết

đán

h gi

á hi

ệp h

ội

Phụ

lục

5: B

ảng

đánh

giá

các

hiệ

p hộ

i doa

nh n

ghiệ

p

42

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. LêDuyBìnhvàDorisBecker.ĐốithoạiCôngtư–PhươngphápTiếpcậncủaGTZtạiViệtNam,GTZ2009.

2. BenjaminHerzbergvàAndrewWright.CẩmnangĐốithoạiCôngtư.DFID,WB,IFCvàOECD,2007.

3. RaymondMallonvàLêDuyBình.ThựchiệnHiệuquảQuytrìnhĐánhgiáDựbáoTácđộngPhápluậtởViệtNam.GTZ.2007.

4. TrầnHữuHuỳnhvàĐậuAnhTuấn.HiệphộiDoanhnghiệpvàVaitròVậnđộngChínhsách,GTZ–VCCI,2005.

5. MarkusTaussigvàLêDuyBình.ThamvấnÝkiếnCộngđồngDoanhnghiệptrongQuátrìnhXâydựngMôitrườngPháplýchoDoanhnghiệp,2005.

6. HướngdẫnThànhlập,QuảnlýHiệphộiDoanhnghiệp,ILO,2004.7. ThựchiệnHiệuquảQuytrìnhĐánhgiáDựbáoTácđộngPhápluậttạiViệtNam,

GTZ2005.8. CảithiệnMôitrườngKinhdoanhQuaThamvấnÝkiếnCôngChúngvàMinhbạch

thôngtin:CẩmnangvềThônglệtốt,WorldBank,19989. Bằngcáchnàođểvậnđộngchínhsáchhiệuquả,TrungtâmDoanhnghiệpTưnhân

Quốctế(CIPE),thángGiêngnăm2003.10.CẩmnangThamvấn,EastDevonDistrictCouncil,2005.11.NguyễnPhươngQuỳnhTrangvàJonathanR.Stromseth.HiệphộiDoanhnghiệpở

ViệtNam:HiệntrạngvàVaitrò.IFCvàMPDF,2005.12. www.eurochamvn.org,www.eticvietnam.orgvàwww.economica.vn