76
Ang Wikang Rinconada sa Bikol

Ang Wikang Rinconada sa Bikol

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

Ang Wikang Rinconada sa Bikol

Page 2: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

ang wikang rinconada sa bikol

• Abstrak

• Introduction

• bicol, bikol, kabikolan

• Wika at dayalek

• Ribyu ng mga naunang pag-aaral

• Interpretasyon ng datos

• konklusyon

Page 3: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

introduction

– Dayalektoloji, dayalek jograpi, eryal at speysyal lingg

– Paglalahad ng problema– Layunin ng pag-aaral– Sakop at limitasyon– Batayan ng dayalektoloji– Proseso ng pag-aral

Page 4: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

bicol,bikol, kabikolan

– jograpikal na lokasyon– orijin ng pangalang ‘bikol’– maikling kasaysayan ng bikol

• pre-kolonyal• kolonyal

– panahon ng kastila– panahon ng amerikano

– pagpapalit-palit ng pulitikal na bawnderi– ilang tala sa kasaysayan ng rinconada

Page 5: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

wika at dayalek

– paglinaw ng mga terminong wika at dayalek– dayalek kontinyum– otonomi at heteronomy

Page 6: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

ribyu ng mga naunang pag-aaral

– pagbabahagi ng mga unang gawa• anderson at lynch: ang pinakaunang pag-aaral• epstein• mintz• mcfarland

– Mga puna sa unang mga gawa at ang pagkakaiba sa kasalukuyang pag-aaral

Page 7: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

interpretasyon ng datos– imbentaryo ng tunog

• ang mga segmental na ponema– vawel– diptong– konsonant

» mga istap» mga frikatib» mga neysal» mga lateral» mga semi-vawel

• ang supra-segmental na ponema• silabol pattern• ilang morpoponemikong proseso

– neysal asimileysyon– reduplikeysyon– d > r alterneysyon– singkope– paglilipat ng haba

– ang leksikon• ang mga mapa• paghahambing ng mga leksikon

– mga bilang– ilang mga pattern

» di-kogneyt» kogneyt set

– pagkukumpara ng ilang mga kategoryang leksikal• pronawn• pangalang pambilang• eksistensyal, negatib at afirmatib partikel• infleksyon sa aspek ng verb

– mga obserbasyon

Page 8: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

Abbreviations and Symbols• adj adjective• affirm affirmative• B base• Baa Baao• Bac Bacacay• Bal Balatan• Bat Bato• Ben beneficiary/

benefactive• Buh Buhi• Bul Bula• Bom Bombon• Cab Cabusao• Cal Calabanga• Cam Camalig• Can Canaman• Car Caramoan• Cmg Camalig• Dar Daraga• Del del Gallego• Dim diminutive• Eksist existential• Eyj eyjent / eyjentib• Frik frikatib• Gar Garchitorena• Gnz Gainza• Goa Goa• Gui Guinobatan

• Pam Pamplona• Part Partido• Pas Pasacao• Perf perfektib• Pil Pili• Pl plural• Pol Polangui• Pre Presentacion• Pro-NP Pro-nawn preys• Rag Ragay• Rinc Rinconada• Sag Sangay• Sip Sipocot• Sir Siruma• SnF San Fernando• SnJ San Jose• Sto Sto. Domingo• Tab Tabaco• Tig Tigaon• Tiw Tiwi• V vawel• Vd voys• Vl voysles• ( ) opsyonal• a + b sinusundan ang

a ng b• > mula sa

• Imperf Imperfectib• Inst instrument /

instrumental• Int intensib• Irg Iriga• Jen jenetib• K konsonant• Kal Kanlurng Albay• Kont kontemplatib Lag

Lagonoy• Lat lateral• Leg Legazpi• Lib Libmanan• Lik likwid• Lup Lupi• Mag Magarao• Mil Milaor• Min Minlabac• Mln Malinao• Mpt Malilipot• N nawn• Nab Nabua• Nag Naga• Neg negatib• Oas Oas• Obj objek / objektib• Oca Ocampo

Page 9: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

Abstract

• Ang pag-aaral ay tungkol sa isang barayti ng pananalita sa Kabikolan, ang Rinconada.

• Naglalayon ang pag-aaral na makapagbigay ng fityur ng wika na magbubuklod sa eryang sinasakupan ng Rinconada at magbubukod sa Rinconada bilang isang bukod tanging barayti ng pananalita.

• Ang papel ay nagsisilbing isang preliminaryong pag-aaral sa pagbuo ng teoryang ang Rinconada ay isang wikang hiwalay sa ibang barayti ng Bikol.

Page 10: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

introduction

Dayalektoloji, dayalek jograpi, eryal at speysyal lingg. Paglalahad ng problema.Layunin ng pag-

aaral.Sakop at limitasyon.Batayan ng dayalektoloji

Page 11: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

dayalektoloji, dayalek jograpi,eryal at speysyal linggwistiks

Dayalektoloji – sangay ng linggwistiks na nag-aaral ng mga dayalek ng isang

wika. Tinitingnan at pinag-aralan ang mga linggwistik barayti sa loob ng isang komunidad na pangwika.

– tinatawag ding dayalek jograpi, linggwistiks jograpi, jograpikal linggwistiks, eryal linggwistiks at speysyan linggwistiks

– isang metodoloji o sistematikong pamamaraan ng pagkolekta ng mga ebidensya ng mga pagkakaiba ng mga dayalek (Chambers at Trudgill, 1980)

– bukod sa pagkolekto o pagtukoy sa mga rehiyonal na distribsyon ng mga linggwistik barayti, naglalayon din itong mag-establis ng mga kadahilanan sa particular na jograpikal ng mga distribusyon (Petyt, 1980, at Crystal, 1987)

Page 12: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

paglalahad ng problema

• Lumalabas na maliban sa ilang bayan sa bikol, sa kabuuan, bikol ang ginagamit pero magkaibang barayti ang ginagamit sa iba’t ibang bayan.

• Nag: basaq qan su:guk kan gamgam• Leg: dumug qan bunay kan bayuN

‘basa ang itlog ng ibon’• Magkaiba ang dalawa sa larangan ng leksikon. Maari ring itanong na baka

magkahiwalay na wika ang mga ito sa kontemporaryong gamit, o di kaya, baka mga dayalek lamang sa historical na punto de bista

• Pero may mutwal na intelijibiliti sa pagitan ng dalawang barayti. • May mga shibboleth o distinguishing trait sa larangang leksikal na ginagamit

ng mga Bikolano sa pag-aydentifay ng iba’t ibang barayti ng bikol• Sa dissertation ni Mintz (1973), nabanggit niya batay sa kaniyang mga

naunang pag-aaral at mga obserbaasyon, na ang Boinon o ang wikang ginagamit ng mga taga-buihi, na pinaniniwalaang isa sa mga dayalek ng Bikol, ay hiwalay na wika. Dagdag pa ni Mintz na ang Rinconada ay nmalaamng hiwalay na wika rin. Ong obserbasyong ito ni Mintz ang naging simulain ng pag-aaral

Page 13: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

layunin ng pag-aaral

• makapagbigay ng mga feature na magbubuklod sa eryang sinsasakupan ng Rinconada at magbubukod sa rinconada bilang isang bukod tanging barayti ng pananalita sa bikol

• ang mga feature ay magmumula sa tunog, sa leksikon at sa mga paradigm ng ilang leksikal na kategorya

• ang pag-aaral ay isang preliminaring pag-aaral na nagpapakita ma ang rinconada ay isang nabubukpod na wika

• layunin ng pag-aaral na masarbey ang camarines sur at albay para ma[patunayan o mavalideyt ang mga output ng mga naunang pag-aaral sa eryang ito

• gagamitin ang mga kasangkapat at ptoseso na ginamit sa dayalektoloji, tulad ng pagsarbwey sa pamamagitan ng paggamit ng isang listahan ng mga leksikon na pagkukumparahin at ng paggamit ng mga mapa at paglapat ng mga imajinaring mga linyang nagtatakda ng mga bawnderu ng gamit ng isang fityur ng wika na tinatawag na isogloss at ng bandel ng mga isogloss

Page 14: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

sakop at limitasyon

• distrito 1 – cabusao, del gallego, libmanan, lupi, minabalac, Pamplona, pasacao, ragay, san Fernando, at sipocot

• distrito 2 – bombon, calabanga, camaligan, canaman, gainza, magarao, milaor, ocampo, pili

• distrito 3 – caramoan, garchitorena, goa, lagonoy, presentacion, sangay, an jose, siruma, taigaon, at tinambac

• distrito 4 – baao, balatan, bato, bui, bula at nabua• ang distrito 3 ay kolektibong tinatawag na partifo• ang distrito 4 kasama ang iriga ay kilala bilang rinconada erya• mula sa albay – bacacay, camalig, daraga, guinobatan, jovellar,

libon, ligao, malilipot, malinao, manito, oas, pio duran, polangui, rapu-rapu, sto. Domingo, tabaco, at tiwi

• idinagdag din ang legaspi• hindi nasarbey aang jovellar, libon, ligao, manito, pio duran at rapu-

rapu

Page 15: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

batayan ng dayalektoloji

• May pitong uri ng batayan ang dayalektoloji; (chambers at trudgill, 1980)• leksikal – dinedeskrayb lamang ang pagkakaiba ng mga salitang ginagamit

ng mga speaker para tukuyin ang isang bagay, katangian =o aksyon• pagbigkas – tinitingnan ang pagkakaiba sa pagbigkas ng mga salita kung

saan magkapareho ang anyo nito sa magkaibang dayalek• phonetic – contrast s aphonetic output• phoenemic – tinitingnan ang phonemic na imbentaryo ng mga dayalek na

piag-aralan• morphological – pagkakaiba ng dalwang dayalek sa pagbuo ng salita• syntactic – agkakaiba sa larangan ng pagbuo ng sentence• semantic – contrast ng pagpapakahuliugan sa iba’t ibang erya• ang papel ay nakabatay sa leksiokon, tunog at ilang mga leksikal na

kategorya kung jkaya’t ang ibang batayan ay labas sa sakop ng papel

Page 16: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

bicol,bikol, kabikolan

jograpikal na lokasyon.orijin ng pangalang ‘bikol’.maikling kasaysayan ng bikol.pagpapalit-

palit ng pulitikal na bawnderi.ilang tala sa kasaysayan ng rinconada

Page 17: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

wika at dayalek

paglinaw ng mga terminong wika at dayalek.dayalek kontinyum.otonomi at heteronomy

Page 18: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

ribyu ng mga naunang pag-aaral

pagbabahagi ng mga unang gawa.mga puna sa unang mga gawa at ang pagkakaiba sa

kasalukuyang pag-aaral

Page 19: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

mga unang gawabarbara anderson at frank lynch (1956)

- unang gumawa ng paggruo ng mga dayalek sa bikol- ang boundary naman ng tagalong sa Bikol ay sa may hilaga ng daet sa cam norte- naging batayan sa paggrupo ang mga tunog o pagkakaparepareho at pagkakaiba ng mga imbentaryo nito- Ayon sa kanila, ang Bikol ay nahahati sa apat na grupo:

o Kostal peninsularo Tmog Catanduanes – nagtataglay ng karagdagang tunog, ang /L/ o alveolar-lateral-liquid na ang blade ng dila ang articulatoro Hilagang Catanduanes – nagtataglay ng karagdagang tunog na /R/ o lateral flapo Interior bikol – walang /h/ at nasasub-group sa tatlo: Baao, bato, bula. Nabua (cam sur) at libon (albay) – nagtataglay ng pinakaminimun na imbentaryo ng tunog Iriga (cam sur_, polangui, guinobatan, ligao, camalig, daraga at jovellar (Albay) – ang minimum na

imbentaryo na dinadagdagan ng pepet Buhi at oas – bukod s apepet, may nadagdag pang isang tunog sa buhi, ang /G/ na isang voiced velar

fricative

Page 20: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

mga unang gawa

Jon Epstein (1967)- walang binanggit na batayan sa pagklasipika sa pag-aaral na ito ni

Epstein- lumalabas para kay Epstein na may anim na dayalek erya sa bikol

o Rinconada dayalek – binubuo n mga barayting ginagamit sa Bula, Buhi, Baao, Nabua, Bato, at Iriga

o Gitna at kanlurang Albayo Sorsogono Timog Catanduaneso Hilagang Catanduaneso Standard Bikol – ito ang tinutukoy niana Anderson at lynch

na coastal-peninsular

Page 21: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

mga unang gawaMalcolm Mintz (case and semantic affixes of bikol verbs, 1973)

- hindi rin binanggit ni mints ang batayan sa paghahati-hati ng bikol- ang paggrupo ay marahil batay sa obserasyon sa mga dayalek na ito sa kaniyang pagtira sa kbikolan

o standard bikol naga daet partido legaspi timog catanduanes – ang pagsasama ni mintz ng dayalek na ito sa standard bikol ay

isa sa mga pagkakaiba ng kaniyanf paggrugrupo sa klasipikasyon na ginawa nina Anderson at lynch at ni epstein

o rinconada – ang rinconada ay malamang maging hiwalay na wika rin, hiwalay sa anumang dayalek sa bikol

o buhi – ayon kay mintz, mabuting tingnan ang buhi bilang hiwalay na wikao hilagang sorsogono timog sorsogono hilagang Catanduaneso kanlurang albay – bumubuo ng tinatawag na central chain at may apat na grupo ng mga

dayalek na binanggit si mntz na bahagi ng cheyn na ito daraga-camalig-guinobatan-jovellar ligao oas-polangui libon

Page 22: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

mga unang gawa

Curtis Daniel Mcfarland (dialects of the bicol area, 1974)– may labing isang markadong dayalek erya ang bikol – kinumpara ang mga ito sa larangan ng phonology, basic lexicon at morphology– sa phonology, tiningnan dn ang synchronic at diachronic na relasyon ng mga

tunog na natagpuan– ang pagkukumpara ay inekstend pa sa tatlong eikoa sa labas ngkomunidad na

pangwika sa bikol: tagalong, samar-leyte at hiligaynon– hindi isinama ang:

1. kanlurang bahagi ng cam norte at ang bayan nd del gallego sa cam sur kung saan tag ang wikang ginagamit

2. timog Masbate kung saan Hiligaynon at Cebuano an ginagamit– ang mga sumusunod ay ang mga markadong dayalek erya ng bikol

o hilagang Catanduanes – bagamanoc, pandan, payo, at vigao timog Catanduanes – baras, bato, gigmoto, san Andres, san Miguel

at viraco daraga – camalig, daraa, guinobatam , jovellar, pio duran (albay);

donsol (sorsogon)o oas – ligao, oas, polangui (albay)

Page 23: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

mga unang gawa

o libon – libon

o iriga – iriga, baao, bato at nabua (cam sur)

o buhi – buhi

o standard bikol – basud, daet, Mercedes, san Vicente, talisay (cam norte); naga at iba pang bayan sa cam sur maliban sa del gallego, legazpi at iba pang bayan ng albay; bacon, castilla, magallanes, pilar, prieto diaz sa sorsogon; san pascual sa masbate

o hilagang sorsogon – casiguran, juban at sorsogon (sorsogon)

o timog sorsogon – mga natitirang bayan ng sorsogon

o Masbate – mga bayan sa isla ng tica at ang hilagang bahagi ng isla ng Masbate

Page 24: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

mga unang gawa

- ang labing isang dayalek erya ay hinati sa pat na grupoo hilagang Catanduaneso coastal dialect – timog Catanduanes at standard bikolo inland dialect – daraga, oas, libon, iriga at buhio timog na mga dialect – hilagang sorsogon, masbate at timog sorsogon- bukod sa kwalitibong agkukumpara, fumamn siya ng isang metof na kwantitibo sa pagkumpara ng mga morpema na kanyang tinawag na porphemic differentiaw- tinitingnan ng method na ito ang pagkakaibang natatagpuan sa mga equivalent na mga paradaym sa mga dayalek

Page 25: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

mga puna sa naunang pag-aaral

• Ang pag-aaral nina Anderson at lynch ay nakabatay lamang sa inventory of sounds. An ginventory ngmga tunog ay isa s amga batayan ay epektibo aamng kapag tiyak na sa buong eryang pinag-aarlan ang matatagpian na mga dayalek ay dayalek ng iisang wika kung saan an gfeature na ito ay maaring magsilbi bilang shibboleth ng isang dayalek s aibang dayalek. Subalit sa erya tulad ng bikol. Masasabing may kakulangan ang imbentaryo ng tunog na gagamitin bilang tanging bat

• Sa pag-aaral ni Epstein, uanng na-identify ang grupong rinconada. Pero para sa kniya ang rinconada ay dialect lamang ng bikol. Ang balatan ay hindi idinama at wlanag nabanggit na batayan.

• Sinabcategorize ni mints bilang hiwala na dialect ang rinkonada. Kulang ang datos na susuporta sa nasabing paggrupo. Ang paggrupo a batay sa obserbasyon lamang.

Page 26: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

interpretasyon ng datos

imbentaryo ng tunog.ang leksikon.pagkukumpara ng ilang mga kategoryang leksikal.mga

obserbasyon

Page 27: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

ang mga segmental na ponema

Grp A (Buh, Irg, Dar, Cmg, Gui at Pol)front central back

high i umid Elow a

Grp B (Oas)front central back

high i umid e E olow a

Grp C (lahat ng bayan maliban sa mga bayan sa A at B)front central back

high i umidlow a

Page 28: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

ang mga segmental na ponema

• /i/ : [i] high-front vowel

[qi:duq] ‘aso’

[bitis] ‘paa’

• /e/ : [e] mid-front vowel

[ba:be] ‘babae’

[magteq]‘magtahi’

• /E/ : [E] mid-central vowel

[dakElEq] ‘malaki’

[qEsad] ‘isa’

• /a/ : [a] low-cental vowel

[qaldow] ‘araw’

[kakan] ‘kain’• /u/ : [u] high-back vowel

[qu:lid] ‘uod’

[tulu] ‘tatlo’• /o/ : [o] mid-back vowel

[to] ‘tao’

[don]‘dahon’

Page 29: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

ang mga segmental na ponema

• /aw/ : [aw][lawlaw] ‘maluwag’[qu:maw] ‘pabigay puri’

• /iw/ : [iw][pitiw] ‘bitin’[kiwkiw] ‘pagkalabit

na apat na daliri

lamang ang ginagamit

• /ay/ : [ay][la:way] ‘laway’[qu:lay] ‘usap’

• /uy/ : [uy][pa:ruy] ‘palay’[ka:huy] ‘kahoy’

• /oy/ : [oy][ko:y] ‘kahoy’

• /ow/ : [ow][pownu] ‘paano’[qagnow] ‘lamig’

• /Ew/ : [Ew][NErEw] ‘purol’[qaldEw] ‘araw’

• /Ey/ : [Ey][balEy] ‘bahay’[guramEy] ‘daliri’

Page 30: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

ang mga segmental na ponema

Grp A

labial alveolar palatal velar laryngeal glottal

stop-vl p t k q

stop-vd b d g

frik-vl s h

neysal m n N

lat-lik l

lat-flap r

semi-V w y

Page 31: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

ang mga segmental na ponema

Grp B (Baa, Nab, Irg, Bul, Bal, Bat, Dar at Oas)

labial alveolar palatal velar laryngeal glottal

stop-vl p t k q

stop-vd b d g

frik-vl s

neysal m n N

lat-lik l

lat-flap r

semi-V w y

Page 32: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

ang mga segmental na ponema

Grp C (Buh)

labial alveolar palatal velar laryngeal glottal

stop-vl p t k q

stop-vd b d g

frik-vl s

frik-vd G

neysal m n N

lat-lik l

lat-flap r

semi-V w y

Page 33: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

mga istap

• /p/ : [p]

[paNanu:run] ‘ulap’

• /t/ : [t]

[tulak] ‘tiyan’

• /k/ : [k]

[ka:wat] ‘laro’

• /b/ : [b]

[lu:tab] ‘dura’

• /d/ : [d]

[duguq] ‘dugo’

• /g/ : [g]

[qalpug] ‘alikabok’

• /q/ : [q]

[qalaN] ‘tuyo’

mga frikatib

• /s/ : [s] [ha:las] ‘ahas’

• /h/ : [h] [ha:Ngus] ‘hinga’

• /G/ : [G][qiNEdEG] ‘pahinga’

• mga neysal

• /m/ : [m][gamgam] ‘ibon’

• /n/ : [n][gadan] ‘patay’

• /N/ : [N][guraN] ‘matanda’

ang mga segmental na ponema

Page 34: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

ang mga segmental na ponema

Mga lateral

• /l/ : [l][maNu:rul] ‘mapurol’

• /r/ : [r][raqut] ‘sira’

• Mga semi-vawel

• /w/ : [w][walu]

• /y/ : [y] palatal semi-vowel[ya:qun]‘nandito’

• Mga suprasegmental

• [sa:lug] ‘ilog’[salug] ‘sahig’

• [[mara:qut] ‘masama’[maraqut] ‘masira’

• [mata:pus] ‘matapos’[ma:ta:pus] ‘matatapos’

Page 35: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

silabol pattern

• ang karaniwang silabol sy binubuo ng isang obligatoring pik na binubuo ng vowel at dalawang margin, ang onset na obligatory at ang koda na opsyonal, na parehong pinupunuan ng consonant kung kaya’t

KV(K). • sa hiram na salita mapapnsin ang paghiram din ng mga syllable structure

na nagpapahintulot ng consonant cluster, kung kaya’t ang syllable structure ay maari ring

(K) KV (K)(K).• sa K1 at K2, kapag ang K2 ay [l], abg pwedeng pumuno sa K1 na islat ay [p,

b, k, o g]. kapag ang k2 naman ay [r], ang K1 ay maaaring [p, t, k, b, d o g]. at kapag ang K2 ay [w o y], ang K1 ay maaring punan ng kahit anong consonant maliban na lamang sa mga semi-vowel at glottal.

• Ang pinal na consonant cluster p ang K3 at K4 ay nagdedepende sa phonotactic ng wikang hiniram.Halimbawa: [-Nk] pink

[-rs] nars[-ks] si:roks

Page 36: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

morpoponemikong proseso

nasal assimilation• Partial-regressive

[bilabial] > [m + bilabial]-N [alveolar] > [n + alveolar]

[velar, glottal > [N + velar, glottal

o semi-vowel] o semi-vowel]• Partial-regressive-omplete-progressive

[p,b,m] > [m+p,…] > [m+m]-N [t,d,n,s] > [n+t,…] > [n+n]

[k,q,h,N] > [N+k,…] > [N+N]

Page 37: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

morpoponemikong proseso

• Pagkaltas ng parehong tunog na magkatabi[m+m] > [m][n+n] > [n][ + ] > []

• Halimbawa:[na] + [raqut] > [nanraqut] ‘nanira’[na] + [kuqa] > [nakuqa] > [nauqa] >[nauqa] ‘nanguha’

• Karaniwang nagkakaroon ng pagkaltas ng isa sa magkaparehong tunog na magkatabi, subalit may natagpuan na mga halimbawa na pinapayagan ang pagtabi ng magkaparehong tunog

[paggi:li] ‘paggiling’• Sa Nabua, bukod sa [g] ay may iba pang tunog pinapayagang tumabi sa

katula nitong tunogNag: [bakal] + [-umin-] > [buminkal] ‘bumili’Nab: [bakal] + [-umin-] > [buminakal] > [binumakal] > [binmakal]

> [binnakal] ‘bumili’

Page 38: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

morpoponemikong proseso

reduplication• K1V1 Reduplication

[ma] + K1V1 > [ma] + K1V1K1V1…[ma] + [gayun] + pl > [magaga:yun] ‘magaganda’

• -V1r- ReduplicationK1V1… + pl > K1-V1r-V1…

kapag ang K1 ay [l], sa halip na –Vr-, rV1- ang realization ng plural na anyo

lv… + pl > rV1K1V1…

[halaNkaw] + pl > [haralaNkaw] ‘matatangkad’[lu:tuq] + pl > [rulu:tuq] ‘magluto’

Page 39: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

morpoponemikong proseso

• K1uru- Reduplication

K1V1… + dim > K1uruK1V1…

[qulu:nan] + dim > [quruqulunan]

‘maliit na unan’• Full Reduplication

stem + int/dim > stem + stem

[ba:su] + dim > [basuba:su] ‘maliit na baso’

[paNit] + int > [paNitpa:Nit] ‘napakapangit’

Page 40: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

morpoponemikong proseso

d>r alternationd>r/V_V

[tubud] + [-an] > [tubudan/tuburan] ‘paniwalaan’ [ba:yad] + [-an] > [baya:dan / baya:ran] ‘bayaran’

syncope [na:muqut] + [-an] > [na:muqutan] > [na:muqtan] ‘mahal’

[dara] + [-un] > [darahun] > [darhun] ‘dalhin’

paglilipat ng haba…V:KVK + -an/-un > … VKV:Kan / …VKV:Kun

[mara:qut] + [-un] > [maraqu:tun] ‘masamamang-masama’[bi:laN] + [-un] > [bila:Nun] ‘bilangin’

Page 41: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

ang leksikon

1. magkasintulad ang anyo ng leksikon sa lahat ng bayan sa Cam sur maliban sa bayan ng del GallegoHalimbawa:Del : [tatlo] [qu:lu] [qikaw]Lahat: [tulu] [payu] [qika]

‘tatlo’ ‘ulo’ ‘ikaw’

Sa pagkakataong ito, kapareho ng anyong leksikon ng Tagalog ang anyong ginagamit sa Bikol sa Camarines Sur, pare-pareho ang salita sa lahat ng bayan kasam na ang del Gallego.Halimbawa:

[matabaq] [lima] [maki:nis]‘mataba’ ‘lima’ ‘makinis’

Page 42: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

ang leksikon

2. ang pangalawang grupong ito ay naiiba sa una dahil sa grupong ito makikita ang paghiwalay ng BuhiHalimbawa:

Buh: [sEmEg] [sEgEd][damuwag]Lahat: [basaq] [qagum] [damu:lag]

‘basa’ ‘asawa; ‘kalabaw’3. sa pangatlong grupo, sa halip na ang Buhi ang humiwalay, ang

leksikon ng Iriga ang naiba. Ang anyo sa Buhi ay katulad ng anyo ng ibang mga bayan sa Camarines Sur.Halimbawa:

Irg: [sa:lEg] [magqEran]Lahat: [sa:lug] [magquran]

‘ilog’ ‘umulan’

Page 43: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

ang leksikon

4. magkasintulad ang mga porma maliban sa Buhi at Iriga. Pareho ang anyo ng mga leksikon mula sa buhi at sa Iriga.Halimbawa:

Irg at Buh: [kamEt] [dakEl]Lahat: [kamut] [dakul]

‘kamay’ ‘marami’5. pare-parejo ang mga anyo maliban sa buhi at sa iriga. Sa pagkakataong ito,

magkaiba ang pormang matatagpuan sa dalawang dayalek na ito.Halimbawa:

Buh: [sEdEq] [parakul]Irg: [qEdEq] [pi:saw]Lahat: [quduq] [patuk]

‘tae’ ‘palakol’6. nag-iba ang anyong ginagamit sa Baao, Nabua, Bato, Balatan, Bula, at Iriga.

Halimbawa:Rinc: [talbu] [mudtu] [darwa]Lahat: [qalpug] [qugtu] [duwa]

‘alikabok’ ‘tanghali’ ‘dalawa’

Page 44: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

ang leksikon

7. ang anyong ginagamit sa Buhi ay kapareho ng anyong ginagamit sa Baao, Balatan, Bula, Bato,. Nabua at Iriga.Halimbawa:

Rinc at Buh: [qunu] [sira] [diriq]Lahat: [qanu] [sinda] [daqi]

‘ano’ ‘sila’ ‘hindi’8. humiwalay ang buhi sa grupo 7. sa pagkakataong ito, may sariling

anyo ang buhi.Halimbawa:

Rinc: [qisuraq] [qitlug]Buh: [qisraq] [qumun]Lahat: [siraq] [su:guk]

‘isda’ ‘itlog’

Page 45: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

ang leksikon

9. humiwalay ang iriga sa grupo 6. magkapareho ang nayong nakalap mula sa iriga at mula sa buhi.Halimbawa:

Irg at Bug: [lEpaq] [qEsad]Rinc: [lupaq] [qusad]Lahat: [lapaq] [saruq]

‘bulok’ ‘isa’10. Iriga: may sariling anyo mula sa grupo 9

Halimbawa:Buh: [dakEGEq] [bEGaq]Irg: [dakElEq] [bElaq]Rinc: [dakuluq] [bulaq]Lahat: [daku:laq] [balaq]

‘malaki’ ‘patpat’

Page 46: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

ang leksikon

11. halos kapareho ng grupo 6 malipan sa pagkakaroon ng sariling anyo ang irigaHalimbawa:

Irg: [qaldEw] [dilaq]Rinc: [qaldow] [riraq]Lahat: [qaldaw] [di:laq]

‘araw’ ‘dila’12. sa grupong ito makikita ang pagkakahiwalay ng partido

Halimbawa:Part: [la:ki] [panqu]Rinc at Buh: [lalaki] [paqunu]Lahat: [lala:ki] [paqnu]

‘lalaki’ ‘paano’

Page 47: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

paghahambing ng mga leksikon

paghahambing ng mga leksikon: bilang ng mga parehong leksikon (inter-rinconada )

nab baa bal bul bat

Irg 157 146 155 156 155

Nab 193 204 203 204

Baa 200 201 200

Bal 213 215

Bul 213

Page 48: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

paghahambing ng mga leksikon

irg nab baa bal bat bulnag 58 67 76 80 80 80part 63 78 83 82 82 83buh 129 104 109 108 108 110del 29 31 31 31 31 31leg 56 57 58 57 57 57mpt 53 55 52 54 54 53tab 53 55 53 54 54 53mln 53 55 53 54 54 53bac 53 55 52 54 54 53tiw 54 55 54 54 54 54sto 56 57 58 57 57 57cmg 80 66 65 68 68 67pol 89 76 76 78 78 78oas 73 64 63 66 66 66dar 80 64 65 64 64 64gui 80 65 65 67 67 67

paghahambing ng mga leksikon: bilang ng mga parehong leksikon (rinconada at ang ibang bayan)

Page 49: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

paghahambing ng mga leksikon

Paghahambing ng mga leksikon: kabuuan ng mga aysolek (inter-rinconada)

nab baa bal bul batirg 58 69 60 59 60nab 22 11 12 11baa 15 14 15bal 2 0bul 2

Page 50: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

paghahambing ng mga leksikon

irg nab baa bal bat bulnag 157 148 139 135 135 135part 152 137 132 133 133 132buh 86 111 106 107 107 105del 186 184 184 184 284 184leg 159 158 157 158 258 158mpt 162 160 163 161 161 162tab 162 160 162 161 161 162mln 162 160 162 161 161 162bac 162 160 163 161 161 162tiw 161 160 161 161 161 161sto 159 158 157 158 158 158cmg 135 149 150 147 147 148pol 126 139 139 137 137 137oas 142 151 152 149 149 149dar 135 151 150 151 151 151gui 135 150 150 148 148 148

paghahambing ng mga leksikon: kabuuan ng mga aysolek (Rinconada at ang ibang bayan)

Page 51: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

ilang mga pattern

Di-kogneytrinconada di-rinconada[Na:min] [gabus] ‘lahat’

(maliban sa Buh, Pol, Gui, Oas, Cmg, at dar)[burus] [tulak] ‘tiyan’

(maliban sa Buh, Cmg, Pol, Gui, Dar, at Oas)[tawa] [Ni:rit] ‘tawa’

(Nag at Part)[magNayamun] [magka:wat] ‘maglaro’[magNayamEn] (maliban sa Cmg, Pol, Gui, Dar at Oas)(Irg)[qigin] [qa:kiq] ‘bata’

(maliban sa Cmg, Pol, Dar, Gui, Oas at Buh)[bayuN] [gamgam] ‘ibon’(maliban sa Baa) (Nag at Part)[basud] [baybay] ‘buhangin’(nab, Bal at bat) (maliban sa Mpt, Tab, Mln, Bac at Cmg)

Page 52: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

ilang mga pattern

kogneyt set1. magkaiba sa isa o dalwang vawel

Halimbawa:Rinconada di-Rinconada[qigin] [qagin] ‘bata

(Buh)[qunu] [qanu] ‘ano’

(Nag, Part, Leg)[dakuluq] [daku:laq] ‘malaki’[dakElEq] (irg) (Nag, Part, Leg)

Page 53: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

ilang mga pattern

2. magkaiba s aisa o dalawang consonantHalimbawa:

Rinconada Di- Rinconada[raran] [da:lan] ‘daan’

(nag, part, leg)[daGan](buh)

[bukuq] [bEkEn] ‘hindi’(cmg, dar, gui)

[qa:las] [ha:las] ‘ahas’(Baa) (Nag, Part, Leg)

Page 54: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

ilang mga pattern

3. ang isang anyo ay nagtataglay ng isang vawel na hindi makikita sa ibang katumbas na leksikon o kogneytHalimbawa:

Rinconada di-rinconada[qisuraq] [qisraq] ‘isada’

(Buh, Pol, Oas)[mabu:way] [mabway] ‘mabuhay’

(Cmg, Pol, gui, dar, oas)[tawu] [taw] ‘tao’

(Camg, pol, gui, dar)[paqunu] [paqnu] ‘paano’

(nag, leg)

Page 55: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

ilang mga pattern

4. ang isang anyo ay hindi nagtataglay ng consonant / ang pagkakaiba ng leksikon ay dala ng pagkakaroon ng karagdagang consonanthalimbawa:rinconada di-rinconada[bagu] [bagqu] ‘bago’

Nag, buh,leg[kulit] [kublit] ‘balat’

Nag[tu:laN] [tuqlaN] ‘buto

Nag, leg[babuq] [baqbEq] ‘daga’

Pol, oas

Page 56: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

ilang mga pattern

5. ang isang anyo ay hindi nagtataglay ng vawel / kawalan ng haba ng vawel ng isang anyo ( -v:- / -v-)halimbawa:rinconada di-rinconada[kalayu] [kala:yu] ‘apoy’

Nag, part, leg[qayam] [qa:yam] ‘aso’

Part, leg[qawak] [ha:wak] ‘katawan’

Nag, part[taliNa] [tali:Na] ‘tainga’

Nag, part, leg

Page 57: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

ilang mga pattern

6. may isang segment na wala sa isa / sa halip na isang vawel o consonant o haba ng vawel, isang buong segment ang matatagpuan sa usang salita at hindi sa ibahalimbawa:rinconada di-rinconada[babayi] [ba:yi] ‘babae’

Part[lalaki] [la:ki] ‘lalaki’

Part[taludtud] [tawtud] ‘likod’

Buh[magNaya:mEn][manqa:mEn] ‘maglaro’

Cmg, pol, gui, dar, oas

Page 58: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

ilang mga pattern

7. magkabaliktad ang isang tunog o segment / nagpapakita ng pagkakaiba ang isa’t isa sa posisyon ng tnog o segment. Maaring sabihin na magkabaliktad ang ilang tunog o segment.Halimbawa:Rinconada di-rinconada[quruN] [duNuq]‘ilong’

Nag, part, leg[qisuraq] [siraq] ‘isda’

Nag, part, leg[magubat] [mabEgat] ‘mabigat’

Buh[maqibqug] [mahiqbug] ‘makapal’

Nag, part, leg[magraqan] [magadan] ‘mamatay’

Nag, part, leg

Page 59: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

ilang mga pattern

8. ang pagkakaroon ng diptong ng isang anyo na ang katumbas ay isang vawel sa iba / pagkakaroon ng isang vawel sa oas na katumbas ng isang diptong sa mga pares ng mga leksikonhalimbawa: rinconada oas [tawu] [to] ‘tao’ [dawun] [don] ‘dahon’ [taqnu] [ton] ‘taon’ [tawn] cmg, pol, gui, dar [magtaqu] [magto] ‘magbigay’ [magtaw] cmg, pol, gui, dar

Page 60: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

pagkukumpara ng ilang mga kategoryang leksikal

• mga pronoun

personal pronawn: nominative (proclitic)

Person / bilang nag part leg rinc buh kal1 qaku qaku qaku qaku qaku qaku2 qika qika qika qika qika qika1.2 kita kita kita kita kita kita3 siya siya siya qiya qiya siya1+3 kami kami kami kami kami kami2+3 kamu kamu kamu kamu kamu kamu

1.2+3 kita kita kita kita kita kita3+3 sinda sinda sinda sira sira sinda/ sinra

(Oas)

Page 61: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

pagkukumpara ng ilang mga kategoryang leksikal

personal pronawn: nominative (englitik)

Person/bilang nag part leg rinc buh kal1 qaku qaku qaku qaku qaku qaku2 ka ka ka ka ka ka1.2 taka taka taka tayka tayka taka3 siya siya siya qiya qiya siya1+3 kami kami kami kami kami kami2+3 kamu kamu kamu kamu kamu kamu

1.2+3 kita kita kita kita kita kita2+3 sinda sinda sinda sira sira sinda/ sinra (oas)

Page 62: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

pagkukumpara ng ilang mga kategoryang leksikal

personal pronawn : genitive (proclitic) at locative pronoun

personal pronoun: hgenetive (englitic)

Page 63: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

pagkukumpara ng ilang mga kategoryang leksikal

Alternatibong anyo ng lokatib na pronawn sa Rinconada

Person at bilang Rinc1 Rinc212 saqi:mu saqi:mu1.2 saqatuq saqatEq3 sakanya sakanya1+3 saqamuq saqamEq2+3 saqinyu saqinyu1.2+3 saqatuq saqatEq3+3 saqinda saqinda

Page 64: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

pagkukumpara ng ilang mga kategoryang leksikal

Ang mga personal na pronoun ay may pragmatikong relasyon sa mga kompliment ng sentens. Maaaring humalili ang mga pronoun na ito sa mga kompliment ng sentens tulad ng agentive, objective, locative, benefactive at instrumental.Halimbawa:

Rinc: migbakal kin kendi qana sulti:ru sa qigin pa:ra sa raragaNag: ma:bakal nin kendi qan sulti:ru sa qa:kiq pa:ra sa dara:ga ‘bibili ng kendi ang binata sa bata para sa dalaga’

Rinc: migbakal qaku kin kendi kanda pa:ra kanimu.Nag: ma:bakal qaku nin kendi saqinda pa:ra saqi:mu.

‘bibili ako ng kendi sa kanila para sa iyo.’

Rinc: kinagat ni Juan si maria. Kinagat ku qiyaNag: kinagat ni juan si maria. Kinagat ku siya. ‘kinagat ni juan si maria’. ‘kinagat ko siya.’

Page 65: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

pagkukumpara ng ilang mga kategoryang leksikal

Ang instrument ay hindi maaring palitan ng personal na pronoun kapag ang instrument ay inanimate. Ang anyo ng pronoun na itinatanghal na subject ay nominative.

Rinc: na:bayad ku qiya.Nag: na:hiliN ku siya ‘nakita ko siya.’

Rinc: sira qana binakalan ku sa dulsiNag: sinda qan binakalan kun in dulsi

‘sila ang binilhan ko ng kendi.’

Ang anyo ng mga non-subkect pronoun ay ang sumusunod: 1. ang +eyj ay tumatanggap ng pronoun na genitive-enclitic

Rinc : binakal ku kana dulsiNag: binakal ku qan dulsi ‘binili ko ang kendi

Page 66: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

pagkukumpara ng ilang mga kategoryang leksikal

2. ang + lok ay tumatanggap ng locative na anyo ng pronounRinc: binakal ku qana dulsi kandaNag: binakal ku qan dulsi saqinda

Biniliko ang kendi sa kanila3. ang anyo ng pronawn na humahalili sa kompliment na +ben ay binubuo sa

pamamagitan ng para +lok pronounRinc: binakal ku qana dulsi pa:ra kandaLeg: binakal ku qan dulsi pa:ra saqinda

binili ko ang kendi para sa kanila4. ang anyo ng pronoun sa mga +obj na mga kompliment ay ang anyo nito sa

locative.Rinc: qaku qana naka:bayad kanyaPart: qaku kan naka:hiliN saqiya

Ako ang nakakita sa kanya5. ang anyo ng +inst na pronoun ay ang anyo ng genitive-enclitic

Rinc at Buh: nakapagqiskwi:la qiya sa paqa:gi ku nakapag-aral siya sa pamamagitan ko.

Page 67: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

pagkukumpara ng ilang mga kategoryang leksikal

Ang mga demonstrative na pro-NP ay nagtataglay ng feature na relative distance sa speaker at hearer. Ito rin ay maaring nominative, genitive at locative.

Rinc: migbakal qaku ka:di Bibili ako nito

Nag: ma:bakal qaku kaqiyan Bibili ako niyan

Kal1: magabakal qaku qadtu Bibili ako nun

Page 68: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

pagkukumpara ng ilang mga kategoryang leksikal

nag part leg rinc1 rinc2 buh kal1 kal2nom1 qini qini qini qadi qadi qadi qaqdi kadi2 qiyan qiyan qiyan qan qan qaqan qan kan3 qitu qitu qitu qadtu qadtu qadtu qadtu kadtujen1 kaqini kaqini kaqini kadi kadi niyadi saqdi nikadi2 kaqiyan kaqiyan kaqiyan kan kan niyaqansan nikan3 kaqitu kaqitu kaqitu kadtu kadtu niyadtu sadtu nikadtulok1 digdi digdi digdi sa:di sa:di didi didi qidi2 diyan diyan diyan san san diyan diyan qiyan3 duman duman duman sadtu sadtu qadtu didtu qidtu

Page 69: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

pagkukumpara ng ilang mga kategoryang leksikal

• Pangalang pambilang

bilang nag part leg rinc1 rinc1 buh kalisa saluq saluq saluq qusad qEsad qEsad qEsaddalawa duwa duwa duwa darwa darwa duwa duwatatlo tulu tulu tulu tulu tulu tulu tuluapat qapat qapat qapat qupat qEpat qEpat qEpatlima lima lima lima lima lima lima limaanim qanum qanum qanum qunum qEnEm qEnEm qEnEmpito pitu pitu pitu pitu pitu pitu pituwalo walu walu walu walu walu walu walusiyam siyam siyam siyam siyam siyam siyam siyamsampu sampu:luq sampu:luq sampu:luq sampu:luqsampu:luq sampu:luq sampu:luqdaan gatus gatus gatus gatus gatus gatus gatuslibo ri:bu ri:bu ri:bu ri:bu ri:bu ri:bu ri:bu

Page 70: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

pagkukumpara ng ilang mga kategoryang leksikal

eksistensyal, negatib at afirmatib partikel

nag part leg rinc1 rinc2 buh kal1 kal2

eksistmay qigwa qigwa qigwa qagku qagku qagku qayu kagyEnwala ma:yuq ma:yuq daqi qudaq qEdaq qEdaq qaraq daq

negneg bakuq bakuq bakuq bukuq bEkEq bEkEq bEkEq bEkEq + adj/Nneg daqi daqi daqi diriq diriq qindiq qindiq diq + verb

affirm qiyu qiyu qiyu qamu qamu qamu qamu qamu

Page 71: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

pagkukumpara ng ilang mga kategoryang leksikal

infleksyon sa aspek ng verb

base perf I mperf contnag kanta nag- + B nag- + K1V1: + B ma: + B

‘kanta’ nagkanta nagka:kanta ma: + Bpart kanta nag- + B nag- + K1V1: + B ma: + B

nagkanta nagka:kanta ma: + Bleg kanta nag- + B nag- + K1V1: + B ma: + B

nagkanta nagka:kanta ma: + Brinc1 kanta nag- + B nag- + K1V1: + B mig- + B

nagkanta nagka:kanta migkantarinc2 kanta nag- + B nag- + K1V1: + B mig- + B

nagkanta nagka:kanta migkantabuh kanta nag- + B ni- + B magi- + B

nagkanta nikanta magikantakal1 kanta nag- + B naga- + B maga- + B

nagkanta nagakanta magakantakal2 kanta nag- + B nagi- + B magi- + B

nagkanta nagikanta magikanta

Page 72: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

mga obserbasyon

Bagamat walang mutual intelligibility test na isinagawa, may mga obserbasyon sa mutual inteligibility ng mga wika at dayalek na matatagpuan sa kabikolan.

Nalayang nagagamit ng mga kasapi ng organisasyon (UP Ibalon) ang kanilang nakagisnang wika sa sa loob ng grupo.

Bagamat may interferens sa iba, tulad ng salitang ginagamit sa Camalig o sa Virac, nagkakaintindihan ang lahat, maliban na lamang sa Rinconada at BoinEn.

Nagshishift ang mga taga-Rinconada at Buhi sa Bikol-NagaKapag ang kausap ay taga-Rinconada o Buhi, ang mga

taga-Buhi ay nagshishift sa Rinconada.

Page 73: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

Konklusyon

Page 74: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

KonklusyonMalaki ang pagkakaiba ng Rinconada sa ibang eryang sinarbey sa larangan ng

pareho at magkaibang leksikon.

Buh ang pinakamalapit sa Rinc sa mga eryang sinarbey. Ang pagiging malapit ng Buh sa Rinc ay tila nagsasabi na ang Buh ay marahil bahagi pa ng Rinc.

Sa magkaibang leksikon, may dalawang sub-groupdi-kogneytkogneyt – natukoy ang walong pattern ng pagkakaiba sa rinc at ibang mga erya sa leksikong kinumpara

Tinignan din ang imbentaryo ng mga tunog sa mga eryang puinagkunan ng datos.

Kinumpara din ang ilang kategoryang leksikal tulad ng pronoun,mga pangalang amilang, mga particle na nagpapahayag ng negatib at afrimatib at mga eksistensyal. Tinignan din ang infleksyon ng verb para sa aspect Pinagtitibay ng pagkukumpara ng mga pronoun ang paghiwalay ng Rinc. Sa mga pangalang pambilang ang Rinc ay nahihwalay sa Nag, Part at Leg.

Page 75: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

KonklusyonLumalabas sa pagkukumpara ng mga leksikon, kasama na rin ang

mga obserbasyon sa mutual intelligibility, ang Rinconada ay isang bukod tanging barayti ng pananalita sa Bikol

Pero, kapansin-pansin ang pagiging malapit ng Buh sa Rinc na maaaring i-theorize na may isang antisident na wika ang Buhi at ang Rinc na hiwalay sa ibang mga dayalek sa erya sa bikol

May dalawang dayalek ang rinconadaRinc1 – Baa, Nab, Bul, Bal, at BatRinc2 – Irg

Imbentaryo ng tunog ang batayan sa pagtakda ng dalawang dayalek

Nagkaroon ng pagkakaiba sa paggrupo ng mga erya kung saan Rinconada ang gingamit. Sa pag-aaral ni Epstein, hindi isinama ang Balatan. Sa pag-aaral ni Mcfarland, hindi isinama ang mga bayan ng Bula at Balatan. Walang binanggit sina Mintz at sina Anderson at Lynch tungkol sa mga baying nasasakupan ng Rinconada.

Page 76: Ang Wikang Rinconada sa Bikol

KonklusyonAng resulta ng pag-aaral ay nagpapatibay at nagpapalakas sa pagbuo

ng teoryang ang Rinconada ay isang hiwalay na wika

Kailangan pang isarbey at ideskrayb ang mga wika o dayalek sa Bikol sa labas ng Cam Sur at Albay at ng wika ng mga Agta at ang naging epekto nito sa wikang bikol kung ikaklasifay ang mga ito bilang hiwalay na mga wika.

Hindi rin makakapagtiyorays dahil sa kakulangan ng mga ebidensiyang susuporta tungkol sa pinanggalingan ng mga tao sa Rinconada.

Hindi rin nakumpara ang syntax ng mga dayalek erya sa Bikol.Kailangan suriin pa ng mas malalim ang Kal, sa kadahilanang tila

naiiba rin ang grupong ito sa ibang dayalek erya sa bikol