Ang Buhay ni Rizal

Si Jose Rizal

Ang Kapanganakan

• Si Jose Protacio Mercado Rizal y Alonso Realonda o mas kilala bilang Jose Rizal ay isinilang sa Calamba, Laguna noong Hunyo 19, 1861.

Ang Kanyang Binyag

• Bininyag siya sa Simbahang Katoliko noong Hunyo 22, 1861 ni Padre Rufino Collantes, isang Batangueno. Ang kanyang ninong ay si Padre Pedro Casanas, isang taga-Calamba.

Ano Ang Ibig Sabihin ng Kanyang Pangalan?

• Jose – pangalan ng patron ng kanyang ina na si San Jose.

• Protacio – ang pangalan ng patron sa kalendaryo kung saan natapat ang pista ni San Protacio sa kaarawan ni Jose.

• Mercado – hango sa espanol na salita na mercado na ibig sabihin ay palengke.

• Rizal – hango sa espanol na salita na Recial na ibig sabihin ay luntiang bukirin.

Continuation…

• Alonzo – ang unang apilyedo ni Dona Teodora Alonzo Realonda.

• Realonda – ang kinuhang bagong apilyedo ni Dona Teodora noong ipinatupad ang utos ni Gobernador-Heneral Narciso Claveria na ipapalit ang lahat ng apilyedo at ang kinuha niya ay ang pangalan ng kanyang ninang na Realonda

Ang Mga Magulang ni Rizal

Francisco Engracio Rizal Mercado y Alejandro

Teodora Morales Alonzo Realonda y Quintos

Mga Magulang ni Rizal

• Francisco Engracio Rizal Mercado y Alejandro (1818-1898) – isinilang sa Binan, Laguna noong May 11,1818. Nagaral sa Kolehyo ng San Jose sa Maynila. Noong bata pa, lumipat na siya sa Calamba, Laguna upang maging magsasaka sa asyeda ng mga paring Dominikano. Namatay siya sa Maynila noong Enero 5, 1898.

Continuation…

• Teodora Morales Alonzo Realonda y Quintos (1826-1911)- isinilang sa Maynila noong Nobyembre 8, 1826 at nagaral sa Kolehiyo ng Sta. Rosa. Namatay siya noong Agusto 6, 1911 sa Maynila.

Mga Kapatid

Mga Kapatid

• Saturnina (1850-1913) – panganay sa magkakapatid, ang palayaw ay Neneng at ikinasal kay Manuel Higaldo.

• Paciano (1851-1930) – ang nagiisang kapatid na lalaki ni Jose at namatay noong Abril 23, 1930

• Narcisa (1852-1939) – palayaw niya ay Sisa at ikinasal siya kay Antonio Lopez, isang guro sa Morong.

Continuation…

• Olimpia (1855-1887) – palayaw niya ay Ypia at ikinasal siya kay Silvestre Ubaldo.

• Lucia (1857-1919) – iknasal kay Mariano Herbosa ng Calamba na namatay sa sakit na kolera at ayaw bigyan ng Kristianong libing dahil bayaw siya ni Jose.

• Maria (1857-1945) – Biang ang kanyang palayaw at ikinasal kay Daniel Faustino Cruz ng Binan, Laguna.

Continuation…

• Jose (1861-1896) – ang palayaw niya ay Pepe at napangasawa niya si Josephine Bracken.

• Concepcion (1862-1865) - ang kanyang palayaw ay Concha at ang kanyang pagkamatay ay nagdulot ng unang kalungkutan ni Jose.

• Josefa (1865-1945) – ang palayaw niya ay Panggoy.

Continuation…

• Trinidad (1868-1951) – Trining ang kanyang palayaw.

• Soledad (1870-1929) – bunso sa magkakapatid; ang kanyang palayaw ay Choleng at napangasawa kay Pantaleon Quintero ng Calamba.

Unang Tula Ni Rizal

• Sa edad na walo, sinulat ni Jose ang una niyang tula na pinamagataang “Sa Aking Mga Kabata.”

Mga Inpluwensiya Sa Kabataan

1. Inpluwensiyang Namana

2. Impluwensiya sa Kapaligiran

3. Tulong Maykapal

Impluwensiyang Namana

• Ninunong Malaya – pagibig sa kalayaan, bukal ng pagnanasang maglakbay, at katapangan.

• Ninunong Tsino – seryoso, masinop, at mapagmahal sa mga bata.

• Ninunong Espanol – elegante, madamdamin sa mga insulto, at galante sa mga kababaihan.

Continuation…

• Mula sa Ama – tunay na pagpapahalaga sa sarili, pagmamahal sa paggawa, at malayang pagiisip.

• Mula sa Ina – relihiyoso, diwa ng pamamalasakit, at pagmahal sa literatura.

Impluwensiya ng Kapaligiran

• Tiyo Jose Alberto – sining

• Tiyo Manuel – palakasan

• Tiyo Gregorio – palabasa

• Mga kalungkutan - pagkamatay ni Concha, pagkakapiit ni Dona Teodora, at pagbitay sa GomBurZa.

Pagaaral

• Mga Unang Guro

• Sa Binan

• Sa Ateneo

• Sa UST

• Sa Univercidad Central de Madrid

Mga Unang Guro

• Kanyang Ina

• Maestro Celestino

• Maestro Lucas Padua

• Leon Monroy

Sa Binan

• Si Jose ay nagaral kay Maestro Justiniano Aquino Cruz ng isa’t kalahating taon. Si Maestro Justiniano Aquino Cruz ay naging guro rin ni Paciano.

Sa Ateneo

Sa Ateneo Municipal de Manila

– natapos ng Bachilles en Artes– labing-isang taong gulang nangpumasok –

nakatanggap ng pang-unang medalya at pitong sobresaliente.

Sa Unibersidad ng Sto. Tomas

Sa Unibersidad ng Sto Tomas

– nag-aral ng Filosofia y Letras.– nag-aral din ng Medisina ngunit di siya

nasiyahan sa pamamaraan ng pagtuturo kaya’t nagtungo sa Europa.

Sa Universidad Central de Madrid

Sa Universidad Central de Madrid

– nag-aral siya rito noong magtungo siya sa Madrid, Espanya

– nagtapos ng Medisina at Pilosopiya– nag-aral ng Eskultura, Artes, Pagpinta, at

lengguwahe

Naging Pagibig

Naging Pagibig

• Julia (Minyang)• Segunda Katigbak –

unang pagibig, itinakdang ikasal kay Manuel Luz.

• Binibining L. (Jacinta Ibardo Laza)

• Leonor Valenzuela (Orang) – tinuruan ni Rizal magsulat gamit ng “invisible ink”.

• Leonor Rivera (Taimis) – natatangi sa lahat, ikinasal kay Henry Kipping.

Continuation…

• Seiko Usui (O-Sei-San) – siya rin ang tagaturo ni Jose tungkol sa Hapon.

• Consuelo Ortiga y Perez – sinulatan ni Jose ng tulang “A La Senorita C.O.y. P.”.

• Suzanne Jacoby – Belgian na nakatira sa Londres na umiibig kay Jose.

• Nelly Boustead - nagging sanhi ng muntik nang pakikipagduwelo ni Rizal kay Antonio Luna

Continuation…

• Gertude Beckett – ang patawag para kay Gertude ay Gettie at para kay Jose naman at Pettie.

• Josephine Bracken – pinakasalan ni Jose bago siya barilin.

Mga Wikang Alam

• Tagalog• Ilokano• Bisaya• Subanon• Spanish• Dutch• German• Portuguese• English• Hebrew• Chinese

Continuation…

• Latin• Arabic• Catalan• Swedish• Greek• Malaysian• Italian• Russian• French• Sanskrit• Japanese

Mga Katangian

• Manunulat• Doktor (surihano sa mata)• Makata• Mandudula• Mananalaysay• Arkitekto• Pintor• Eskultor

Continuation…

• Edukador• Lingwista• Musiko• Naturalista• Etnolohista• Agremensor• Inhinyero• Magsasakang Negosyante

Continuation…

• Ekonomista• Heograpo• Kartograpo• Pilolohista• Folkorista• Pilosopo• Tagapagsalin• Imbentor

Continuation…

• Mahikero• Humorista• Satirista• Polemisista• Manlalaro• Manlalakbay• Propeta• Bayani• Politikong Martir

Mga Mahahalagang Akda

• Noli Me Tangere• El Filibusterismo• Mi Ultimo Adios

Noli Me Tangere

Noli Me TangereInspirasyon:•Circulo Hispano Filipino – hinangad ni Rizal na makasulat siya at ang mga kasama niya ng isang aklat tungkol sa iba’t ibang mukha ng buhay sa Pilipinas•Wandering Jew – hinangaan niya ang nobelang ito•Uncle Tom’s Cabin – nadama niya ang pagkaalipin ng mga Negro sa Amerika

Continuation…

• Inalay para sa Inang Bayan.

• Isinulat sa Madrid, Paris at Berlin

• Tinulungan ni Maximo Viola at ni Paciano para mapalimbag ang Noli

• Natapos ito isulat sa Berlin noong Marso 29, 1887 at ipinalimbag sa Berliner Buchdruckrei-Action Gesselschaft.

Continuation…

• Katumbas sa English: The Social Cancer

• Katumbas sa Filipino: Huwag Mo Akong Salingin

• Nilalaman:Nobelang panlipunan na tumatalakay sa pamumuhay, pag-uugali at ang mga "sakit" ng mga mamamayan noon.

El Filibusterismo

El Filibusterismo

• Karugtong ng Noli Me Tangere• Inaalay sa GomBurZa• Sinulat niya ang Fili sa Londres, Bruselas

at Gantes.• Tinulungan ni Valentin Ventura para

mapalimbag ang Fili.• Tinapos ang Fili sa Gantes noong• Setyembre 18, 1891 at pinalimbag ito sa

F. Meyer-Van Loo Press sa Gantes.

Continuation…

• Katumbas sa Filipino: Ang Manghihimagsik

• Katumbas sa Engles: The Reign of Greed

• Nilalaman: Nobelang pampulitika na pumupuksa sa pamahalaan ng Kastila.

Mi Ultimo Adios

Mi Ultimo Adios

• Sinulat niya bago mamatay

• Nilagay sa lampara at ibinigay kay Trinidad. Sinabi ni Rizal kay Trining, “There’s something inside.”

• Isinulat ng walang pamagat.

Mga Sagisag Panulat

• P. Jacinto – ginamit sa pagsulat ng “Mga Alaala Ng Isang Magaaral sa Maynila”

• Laong-Laan – ginamit sa pagsulat ng “Amor Patrio”.

• Dimasalang – ginamit sa pagsulat ng “La Vision de Fray Rodriguez”.

Ang Paglilitis

• Ang kanyang abogado ay si Luis Taviel de Andrade.

• Nilitis siya sa Cuartel de Espana.

• Hinatulan siya ng kamatayan.

Kamatayan

Kamatayan

• Petsa: Disyembre 30, 1896, ika-7:03 ng umaga

• Lugar: Bagumbayan (Luneta)

• Sanhi: firing squad

• Huling Kataga: Consummatum Est (Naganap na.)

Acknowledgement

• www.joserizal.ph

• www.joserizal.info

• Zaide, Gregorio F. Jose Rizal, Buhay, Mga Ginawa at Mga Sinulat ng Isang Henyo, Manunulat, Siyentipiko, at Pambansang Bayani. 2008