Analiza sytuacji w gospodarce światowej w okresie lat 1990-2000

Analiza sytuacji w gospodarce światowej w okresie lat 1990-2000

CEZARY ZYSKA SERHII VASHCHENKO

PROWADZĄCY PRZEDMIOT:

PROF. DR HAB. BOGUMIŁA MUCHA-LESZKO

Plan prezentacji:

1. Rozdział I. Ogólne informacje.2. Rozdział II. Globalizacja.3. Rozdział III. Regionalizacja.4. Podsumowanie, wnioski.5. Bibliografia.

Wybrane wskaźniki:

Bilans handlowy - różnica między eksportem a importem danego państwa.

Zagraniczne inwestycje bezpośrednie– specyficzny rodzaj inwestycji definiowany jako międzynarodowy transfer kapitału w celu utworzenia w innym kraju podmiotu zależnego i sprawowania nad nim kontroli.

Produkt krajowy brutto (PKB), - w ekonomii, jeden z podstawowych mierników efektów pracy społeczeństwa danego kraju stosowany w rachunkach narodowych.

Wzrost światowego realnego PKB (1990 = 100)W % relacjach między poszczególnymi latami

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

100 101 102 103 105 107 110 114 117 120 125

Źródło: B. Mucha-Leszko, Rozwój powiązań w gospodarce światowej – etapy globalizacji i regionalizacji procesów gospodarczych, [w:] B. Mucha-Leszko (red.), „Współczesna gospodarka światowa”, Lublin 2005, s. 75

Wartość (ceny bieżące) i średni roczny wzrost przepływów kapitału w formie zagranicznych inwestycji bezpośrednich

Wartość w mld dol. Roczny wzrost w procentach

1990 2000 1991-1995 1996-1999

Napływ ZIB 202 1271 20,8 40,8

Odpływ ZIB 235 1150 16,3 37


Średni roczny wzrost eksportu światowego wybranych ugrupowań regionalnych w latach 1990-1999 (w %) 1990-1999APEC 8,6UE 5,5NAFTA 8,3MERCOSUR 7,5Świat ogółem 6,6Kraje rozwinięte 5,7Kraje rozwijające się 9


Globalizacja Globalizacją w kontekście gospodarczym nazywamy

powstawanie ogólnoświatowych zależności pomiędzy gospodarkami narodowymi i korporacjami z całego świata.

Najważniejszą cechą globalizacji - rosnący wpływ reguł multilateralnego systemu na procesy międzynarodowe, a nawet zachodzące w poszczególnych krajach.

Podmiotami stają się organizacje międzynarodowe, szczególnie: Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Organizacja ds. Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) czy Światowa Organizacja Handlu (WTO).

W latach 1990 – 2000 rozwijał się handel międzykontynentalny Część krajów rozwijających się liberalizowało swoje gospodarki

i intensyfikowało swój udział w międzynarodowej wymianie handlowej.

Głównymi cechami tych krajów był:• Niższe koszty produkcji (jako efekt między innymi niższych

płac)• Wprowadzanie nowych technologii• Finansowanych z kredytów rządowych zaciąganych w

bankach międzynarodowych

Unia Europejska zaczęła prowadzić bardziej otwartą politykę handlową:

Jako rezultat - porozumienie o tworzeniu stref wolnego handlu w Basenie Morza Śródziemnego i z krajami Ameryki Łacińskiej.

Rok 1995 - podpisane porozumienie ze Stanami Zjednoczonymi – TAFTA. Rok 1996 - Zintensyfikowanie współpracy handlowej z krajami trzecimi -

szczyt Euroazjatycki w Bangkoku. Rok 1990 – podpisanie Kartę Transatlantycką między Unia Europejska i

Stany Zjednoczone 3 grudnia 1995 roku - podpisanie w Madrycie Nowego Programu

Transatlantyckiego. Unia i USA deklarowały wzajemną otwartość handlową. Stworzono Wspólny Plan Działania.

Maj 1998 roku - powstało Transatlantyckie Partnerstwo Gospodarcze – TPG, mające wzmocnić więzi gospodarcze między partnerami

Wymiana towarów między Stanami Zjednoczonymi i Unią Europejską w mld USD Rok Eksport Import

1990 103,4 99,41991 108,5 93,31992 107,7 101,31993 101,5 105,61994 107,7 119,51995 123,6 131,91996 127,5 142,71997 140,8 157,51998 149,5 176,41999 151,6 195,42000 164,8 220,4

Źródło: P. Pasierbiak, J. Kuśpit, Rozwój wymiany handlowej między Stanami Zjednoczonymi i Unią Europejską w warunkach współpracy transatlantyckiej, [w:] B. Mucha-Leszko (red.), „Współczesna gospodarka światowa”, Lublin 2005, s. 215

Udział eksportu do UE i importu z UE w całkowitych obrotach handlu zagranicznego USA w procentach

Rok Eksport Import1990 26,7 19,91994 21,4 17,91995 21,5 17,61996 20,8 17,81997 20,8 181998 22,3 19,21999 22,2 192000 21,3 18

Źródło: P. Pasierbiak, J. Kuśpit, Rozwój wymiany handlowej między Stanami Zjednoczonymi i Unią Europejską w warunkach współpracy transatlantyckiej, [w:] B. Mucha-Leszko (red.), „Współczesna gospodarka światowa”, Lublin 2005, s. 215

Stany Zjednoczone jako główny partner gospodarczy UE

Udział procentowy Stanów Zjednoczonych w globalnym napływie ZIB

Udział procentowy Stanów Zjednoczonych w globalnym odpływie ZIB

Rok 1990 1995 2000

Udział 20,2 18,1 20,1

Rok 1990 1995 2000Udział 24,4 24,2 21,7

Źródło: B. Mucha-Leszko, Unia Europejska w systemie gospodarki globalnej, [w:] B. Mucha-Leszko (red.), „Współczesna gospodarka światowa”, Lublin 2005, s. 165

Eksport towarów Stanów Zjednoczonych (wartość – w mld dol; dynamika – w %)Rok Eksport Dynamika eksportu

1991 414,1 -

1992 439,6 6,2

1993 496,9 13

1994 502,9 1,2

1995 575,2 14,4

1996 612,1 6,4

1997 678,4 10,8

1998 670,4 -1,2

1999 684 2

2000 772 12,9

Źródło: B. Mucha-Leszko, Rozwój powiązań handlowych i inwestycyjnych Japonii i Stanów Zjednoczonych, [w:] B. Mucha-Leszko (red.), „Współczesna gospodarka światowa”, Lublin 2005, s. 245

Import towarów Stanów Zjednoczonych (wartość – w mld dol; dynamika – w %)

Rok Import Dynamika importu1991 491 -1992 536,5 9,31993 589,4 9,91994 668,7 13,51995 749,4 12,11996 803,1 7,21997 876,7 9,21998 917,1 4,61999 1030 12,32000 1224,4 18,9


Kolejnym bardzo ważnym partnerem gospodarczym były państwa Azji Południowo-Wschodniej. Pięć najważniejszych państw tej grupy (Japonia, Chiny, Hongkong,

Singapur i Korea Południowa) w kwestii obrotów handlowych dorównywały USA.

Szczególne miejsce w tych relacjach zajmowała Japonia, jako najważniejszy partner handlowych EWG i UE.

W tym czasie nastąpiły dwie ważne zmiany. • Z jednej strony zniesione zostały praktycznie ograniczenia

importowe, jako efekt realizacji Jednolitego Rynku Europejskiego. • Z drugiej jednak, Wspólnota prowadziła zaawansowane działania

antydumpingowe, co godziło w azjatyckiego partnera, prowadząc do konfliktu.

Istotnym partnerem handlowym dla Unii Europejskiej były również Chiny.

Stosowano wobec nich ograniczenia w imporcie niektórych towarów.

Jednakże też inne produkty korzystały z preferencji w ramach Ogólnego Systemu Preferencji Taryfowych (GSP).

Innym rodzajem współpracy były kredyty przyznawane przez te kraje na preferencyjnych warunkach, ponadto w imieniu całej Unii robił to Europejski Bank Inwestycyjny.

Od lat osiemdziesiątych znacznie wzrosły w Japonii nakłady na badania i rozwój.

Była zmiana struktury produkcji i podniesienie konkurencyjności eksportu Japonii.

Zdominowanie przez nowoczesne wyroby przemysłowe, co przyczyniło się do zwiększenia udziału zarówno w rynku USA, jak i w eksporcie światowym.

Jednakże, w połowie lat dziewięćdziesiątych gospodarka kraju „Kwitnącej wiśni” utraciła wysoką dynamikę wzrostu gospodarczego.

Udział w światowym eksporcie i imporcie zmalał. Azjatycki kryzys finansowy, jaki wybuchł w roku 1997, nie ominął również Japonii.

Wprowadzono reformy, dotyczące m.in. wspierania zagranicznych inwestycji bezpośrednich, które miały przyspieszyć rozwój gospodarczy kraju.

Zintensyfikowano powiązania gospodarcze z krajami Azji, co z kolei wpłynęło negatywnie na stosunki handlowe ze Stanami Zjednoczonymi. Jednocześnie USA zawiązały porozumienie NAFTA, czego skutkiem było zwiększenie eksportu do Kanady i Meksyku.

Udział Japonii w eksporcie USA w procentach

Rok Udział1991 11,41992 10,71993 9,51994 10,41995 11,11996 10,91997 9,51998 8,41999 8,22000 8,2


Udział Japonii w imporcie USA w procentach

Rok Udział1991 18,81992 18,21993 18,2

1994 17,81995 16,51996 14,31997 13,91998 13,31999 12,7

2000 12


Udział USA w eksporcie Japonii w procentach

Rok Udział1991 29,11992 28,21993 29,21994 29,71995 27,31996 27,21997 27,81998 30,51999 30,72000 29,7


Udział USA w imporcie Japonii w procentach

Rok Udział1991 22,51992 22,41993 231994 22,81995 22,41996 22,71997 22,31998 23,91999 21,62000 19


Japonia jako podmiot światowej triady miała zauważalny udział w globalnej gospodarce.

Udział procentowy Japonii w globalnym napływie ZIB

Udział procentowy Japonii w globalnym odpływie ZIB

Rok 1990 1995 2000

Udział 0,5 1,1 0,8

Rok 1990 1995 2000

Udział 12 8,2 4,7


Eksport towarów Japonii (wartość – w mld dol; dynamika – w %)

Rok Eksport Dynamika eksportu

1991 314,5 -

1992 339,7 8

1993 360,9 6,3

1994 395,6 9,6

1995 442,9 12

1996 412,4 -6,9

1997 422,9 2,5

1998 386,3 -8,7

1999 417,4 8,1

2000 480,7 15,2


Import towarów Japonii (wartość – w mld dol; dynamika – w %)

Rok Import Dynamika importu

1991 236,7 -

1992 233 -1,6

1993 240,7 3,3

1994 274,7 14,2

1995 336,1 22,3

1996 350,7 4,3

1997 340,4 -2,9

1998 279,3 -17,9

1999 309,7 10,9

2000 381,1 23Źródło: B. Mucha-Leszko, Rozwój powiązań handlowych i inwestycyjnych Japonii i Stanów Zjednoczonych, [w:] B. Mucha-Leszko (red.), „Współczesna gospodarka światowa”, Lublin 2005, s. 248

Wartość odpływu zagranicznych inwestycji bezpośrednich Japonii (w milionach dolarów) i udział Stanów Zjednoczonych w odpływie japońskich inwestycji (w procentach)

Okres Wartość ZIB Japonii Udział USA

1991-1995 204191 42,39

1996-2000 259762 33,86


Wzrost PKB Chin w procentachRok Wartość

1991 9,2

1992 14,2

1993 13,5

1994 12,6

1995 10,5

1996 9,6

1997 8,8

Źródło: T. Białowąs, Dynamika gospodarcza i wzrost znaczenia Chin w gospodarce światowej, [w:] B. Mucha-Leszko (red.), „Współczesna gospodarka światowa”, Lublin 2005, s. 304

Udział Chin w światowej produkcji wybranych produktów (w procentach)

Produkt/surowiec Udział Rok

Cement 35,7 1998

Kwas siarkowy 23,6 1998

Stal surowa 13,6 1997

Miedź rafinowana 8,7 1997

Papier i tektura 23,2 1999

Telewizory 33,1 1998

Źródło: T. Białowąs, Dynamika gospodarcza i wzrost znaczenia Chin w gospodarce światowej, [w:] B. Mucha-Leszko (red.), „Współczesna gospodarka światowa”, Lublin 2005, s. 307

Towary mające największy udział w eksporcie w 2000 roku

Towary mające największy udział w imporcie w 2000 roku

Produkt % importu

Zaopatrzenie dla przemysłu, maszyny 79,4

Paliwa 9

Dobra konsumpcyjne 3,6

Żywność 3,4

Produkt % eksportuOdzież 11,2Sprzęt telekomunikacyjny 5Obuwie 3,8Samochody 2,6Żelazo i stal 2

Źródło: http://www.nationsencyclopedia.com/Asia-and-Oceania/China-FOREIGN-TRADE.html

http://www.nationsencyclopedia.com/Asia-and-Oceania/China-FOREIGN-TRADE.html

Głównymi partnerami handlowymi w 2000 roku (obroty w milionach dolarów) były:

Kraj Eksport Import

USA 52,156 22,375Hong Kong 44,518 9,429Japonia 41,654 41,510Niemcy 9,278 10,409Korea 11,292 23,207Holandia 6,687 1,236Wielka Brytania 6,310 3,593Singapur 5,761 5,060Francja 3,715 3,951Rosja 2,233 5,770Źródło: http://www.nationsencyclopedia.com/Asia-and-Oceania/China-FOREIGN-TRADE.html

W 1991 roku Indie otworzyły się na współpracę z zagranicą.

Jednocześnie wzrósł eksport, import, bezpośrednie inwestycje zagraniczne oraz PKB.

Jednak potem pojawiła się poważna konkurencja ze strony państw Azji Wschodniej.

Łączne obroty handlowe Indii (wyrażone w miliardach dolarów)

Rok Eksport Import

1990 17,98 23,64

1995 30,76 34,52

1998 32,88 42,2

Źródło: http://www.nationsencyclopedia.com/economies/Asia-and-the-Pacific/India-INTERNATIONAL-TRADE.html#ixzz3y6dh8DTi

Brazylijskie Towary mające największy udział w eksporcie w 2000 roku

Produkt % eksportu

Samochody 7,9

Rudy żelaza 5,5

Soja 4

Mięso 3,5

Kawa 3,2

Karma dla zwierząt 3,1

Źródło: http://www.nationsencyclopedia.com/Americas/Brazil-FOREIGN-TRADE.html#ixzz3y6e4DmET

http://www.nationsencyclopedia.com/Americas/Brazil-FOREIGN-TRADE.html#ixzz3y6e4DmET

Brazylijskie Towary mające największy udział w eksporcie w 2000 rokuProdukt

% eksportu

Maszyny30

Materiały przemysłowe29,6

Paliwa14,9



Głównymi partnerami Brazylii handlowymi w 2000 roku (obroty w milionach dolarów) były:

Kraj Eksport ImportStany Zjednoczone 13,549 13,648Argentyna 6,233 7,198Holandia 2,796 729Niemcy 2,526 4,591Japonia 2,472 3,113Italia 2,146 2,274Francja 1,791 1,977Belgia 1,785 792Chiny (i Hongkong) 1,561 1,743Królestwo Zjednoczone 1,498 1,297



Towary mające największy udział w eksporcie w 2000 roku

Produkt % eksportuRopa naftowa 10,8Karma dla zwierząt 9,2Pojazdy mechaniczne 7,4Olej roślinny 6,1Pszenica 4,6Rafinowana ropa naftowa 4,5Nasiona oleiste 3,8Kukurydza 3,8Warzywa i owoce 3,7Ryby 3,1

Źródło: http://www.nationsencyclopedia.com/Americas/Argentina-FOREIGN-TRADE.html#ixzz3y6eIBdXq

http://www.nationsencyclopedia.com/Americas/Argentina-FOREIGN-TRADE.html#ixzz3y6eIBdXq

Głównymi partnerami handlowymi w 2000 roku (obroty w milionach dolarów) były:

Kraj Eksport ImportBrazylia 6,991 6,181Stany Zjednoczony 3,156 4,546Chile 2,671 571Hiszpania 915 846Urugwaj 819 413Chiny (z Hongkongiem) 796 1,060Italia 732 963Niemcy 608 1,205Paragwaj 592 287Francja 537 927Japonia 399 954

Źródło: http://www.nationsencyclopedia.com/Americas/Argentina-FOREIGN-TRADE.html#ixzz3y6eIBdXq

http://www.nationsencyclopedia.com/Americas/Argentina-FOREIGN-TRADE.html#ixzz3y6eIBdXq

Runda GATT Efektem Rundy jest powstanie porozumień takich, jak:

• Wielostronne Porozumienia w sprawie Handlu Towarami (m. in. tzw. GATT 1994),

• Układ Ogólny w sprawie Handlu Usługami (GATS) • Porozumienie w sprawie Handlowych Aspektów Praw Własności

Intelektualnej (TRIPS). • Porozumienie o powstaniu WTO podpisały 122 kraje,

„obejmujące” niemal 90% światowego handlu. • Najwyższym organem WTO jest Konferencja Ministerialna

przedstawicieli państw członkowskich zwoływana raz na 2 lata.

Regionalizacja Powstanie 1 listopada 1993 roku z mocy traktatu Maastricht - Unii

Europejskiej (wcześniej EWG) Załamanie się światowego systemu komunistycznego w latach 90ch Przyznanie Unii Europejskiej jako największym rynkiem regionalnym Utworzenie NAFTA, strefy wolnego handlu pomiędzy Stanami

Zjednoczonymi a Kanadą i Meksykiem 1 stycznia 1994 roku. Utworzenie strefy Wolnego Handlu APEC Intensyfikacja wzajemnych powiązań gospodarczych Stanów

Zjednoczonych z Ameryką Południową, i jako rezultat - utworzenia strefy wolnego handlu (FTAA) w 1998 roku.

Powstanie MERCOSUR Zwiększenie roli Wspólnoty państwa Azji Południowo-Wschodniej.

Wzrost realnego PKB EWG/UE w latach 1989-2001 wyrażony w %

1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

-1

-0.5

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

3.5

4

Źródło: Annual macro-economic database: The EU Economy 2000 Review (incl. Statistical Annex), s. 16

Handel towarami w UE-15 Udział procentowy Średni roczny procent wzrostu

w latach 1990-2000

1990 1995 2000

Eksport ogółem 100 100 100 4

Intra-Eksport 64,9 63,1 61,8 4

Extra-Eksport 35,1 36,9 38,2 5

Import ogółem 100 100 100 4

Intra-Import 63 63,8 59,1 4

Extra-Import 37 36,2 40,9 5


Udział procentowy UE-15 w globalnym napływie ZIB

Udział procentowy UE-15 w globalnym odpływie ZIB

Rok 1990 1995 2000

Udział 38,4 38,4 37,2

Rok 1990 1995 2000

Udział 45,2 49,9 49,9


Eksport towarowy UE-15 w miliardach USDRok Wartość

1990 529,1

1991 504,4

1992 539,7

1993 548,2

1994 627,2

1995 749,9

1996 795,2

1997 817,8

1998 822,2

1999 810,2

2000 870,1

Źródło: P. Pasierbiak, Rozwój powiązań gospodarczych między Unią Europejską i Japonią, [w:] B. Mucha-Leszko (red.), „Współczesna gospodarka światowa”, Lublin 2005, s. 273

Import towarowy UE-15 w miliardach USD Rok Wartość

1990 576,5

1991 589,4

1992 606,5

1993 544,2

1994 611,8

1995 713,2

1996 737,7

1997 762,7

1998 796,6

1999 831,1

2000 954,5Źródło: P. Pasierbiak, Rozwój powiązań gospodarczych między Unią Europejską i Japonią, [w:] B. Mucha-Leszko (red.), „Współczesna gospodarka światowa”, Lublin 2005, s. 273

Handel towarami w NAFTA Udział procentowy Średni roczny procent wzrostu

w latach 1990-2000

1990 1995 2000


Intra-Eksport 42,6 46,1 56 11

Extra-Eksport 57,4 53,9 44 5


Intra-Import 34,4 37,7 40,3 11

Extra-Import 65,6 62,3 59,7 8


Handel towarami w APEC Udział procentowy Średni roczny procent wzrostu

w latach 1990-2000

1990 1995 2000





Intra-Import 65,4 71,7 68,1 9

Extra-Import 34,6 28,3 31,9 8


Handel towarami w MERCOSUR Udział procentowy Średni roczny procent wzrostu

w latach 1990-2000

1990 1995 2000





Intra-Import 14,5 18,1 20,1 16

Extra-Import 85,5 81,9 79,9 11


Zakończenie Analizując gospodarkę światową lat 1990-2000, należy wspomnieć o:

• Globalizacje• Regionalizacje• Liberalizacje

Głównymi ośrodkami handlu w ostatnim dziesięcioleciu ubiegłego wieku byli:• Unia Europejska, która wyewoluowała z Europejskiej Wspólnoty

Gospodarczej, • Stany Zjednoczone • Japonia. • Chiny

Bibliografia 1. B. Mucha-Leszko (red.), „Współczesna gospodarka

światowa”, Lublin 2005 2. B. Mucha-Leszko (red.), „Polityka handlowa Unii

Europejskiej wobec krajów trzecich”, Rzeszów 1999 3. T. Białowąs, „Rozwój handlu międzynarodowego po

II wojnie światowej”, Toruń 2006 4. www.nationsencyclopedia.com 5. Annual macro-economic database

Documents

Analiza sytuacji w gospodarce światowej w okresie lat 1990-2000