Zergaitik aukeratu dugu gai hau?

● Klima aldaketa hitzetik hortzera dabilen gai bat delako.

● Instituzioen zein norbanakoaren erantzunkizun bat delako.

● Gai honen inguruan kontzientzia hartzeko.

● Guztioi ukitzen gaituen gai bat delako.

● .......

● Klaseko kideen artean, aldaketa klimatikoari buruzko hausnarketa sustatu eta zabaldu.

● Kutsadura atmosferikoaren ondorioz sorturiko arazo globalak berrezagutu.

● Aldaketa klimatikoaren inguruko kontzeptu garrantzitsuenak ulertu.

● Arazo global honen jatorri nagusia gizakia dela ondorioztatzea.

● Ekiditeko behar diren neurriak ezagutu.

● ...

Definizioa: Klima aldaketa munduan edota eskualde batean denboran zehar gertatzen den klimaren aldaketa da. Aldaketa hauek, lurraren barruko nahiz kanpoko prozesuezgain, gizakiak eraginda gerta daitezke.

Atmosfera: Atmosfera lurra inguratzen duengas geruza bat da, eta grabitatearenindarraren ondorioz dago horri lotuta. Izenaren jatorria grekozko bi hitz dira, atmos (gasa) eta sphera (espera).

Gas horiei esker dago Lurrean bizitza, eguzkiak bidalitako beroak espaziora bueltan ihes egitea eragotzi eta biziaizateko behar dugun batez besteko tenperatura egokiari eusten baitiote.Fenomeno hori, berotegi efektua deitzen zaio.

GASEN KONTZENTRAZIOA ASKO HANDITU DA!

Gero eta petrolio, gasa, ikatza... gehiago erretzen dira.

Horrek

Hiru gas nagusien kontzentrazioa handitu du:

-Karbono dioxidoa (CO2)

-Metanoa ( CH4 )

-Nitrogeno oxidoa ( N2O )

NORK ISURTZEN DITU?

● % 16.8 Industria

● %21.3 Zentral elektrikoak

● % 14.0 Garraioak

● % 12.5 Nekazaritzako azpiproduktuak

● % 11.3 Erregai fosilak aldatu, prozesatu etabanatzeko lanak.

● % 10.3 Bizitokiak eta merkataritza.

● % 10.0 Lurraren erabilera eta biomasaren ekoizpena

● % 3.4 Zabortegiak eta hondakinen tratamendua.

ZERTAN NABARITZEN

DA ALDAKETA KLIMATIKOA?

1) TENPERATURA IGOERA

2) IZOTZA URTZEA ETA ITSAS MAILAREN IGOERA

3) PREZIPITAZIOAK

1) TENPERATURA IGOERA:

● Hainbat eredu matematikok gizakion eraginez,klima berotu eta, berotze-prozesua bizkortu egindela, ondorioztatzen du.

● Berotze horrek, klima-aldaketa sakonak sor ditzake, gizakiontzat oso ondorio kaltegarriakekar ditzakeelarik.

● Zientzialari askoren ustetan, hurrengo urteetan, udako batez besteko tenperaturak 2°C eta 4 °Cartean igo daitezkeela ondorioztatzen da.

● Hala ere, gure planetako klimak benetan aldatzen ari ote diren jakiteko, oraindik datu eta ikerketa gehiago behar dira.

ONDORIOZ:

ONDORIO NAGUSIAK:

■ Mendietako izotzen urtzea

Itsas mailaren igoera.

■ Eritasun tropikal askoren sakabanaketa.

- Izan ere, eritasun hauek kutsatzen dituzten intsektuak beroarekin asko hedatuko bailirateke.

- Gaixotasun horietatik libre dauden munduko leku askotara zabalduko ziren.

- Itsasoek hainbat hiri eta populatutako hainbat Kostalde urperatuko ziren.

2) IZOTZA URTZEA ETA ITXAS MAILAREN IGOERA:

♦ Ondorio larriena, dudarik gabe, ur-mailak igotzea da.alde batetik ura dilatatuko da, eta bestetik zenbat izotz eta glaziare urtu egingo dira.

♦ 2005etik-2030 era, uraren mailak, 18 cm igoko da.

3) PREZIPITAZIOAK:

● Aurreikuspen espezifikoek, urteko prezipitazioen gutxitzea iragartzen dute, udako hileetan batez ere.

● XXI. mendearen amaierarako, %15-20 jaistea aurreikusita dago.

● Proiekzioen arabera:- Prezipitazio gehiago, (% 5 eta % 20 bitarte, kalkuluen arabera) izango da neguko hileetan (abendutik-otsailera).

- Prezipitazio gutxiago,(% 30 eta % 50 bitarte)udakoetan,( ekainetik-abuztura)

Aldaketa klimatikoa murrizteko zer egin daiteke?

Hartu beharreko neurriak:

☺ Erosketak egitera goazenean:

- Behin baino gehiagotan erabili plastikozko poltsak.- Iraupen luzeko gauzak erosi.- Plastikozko ontzirik ez erostea ahalegintzea.- Beirazko ontziak erosi.-.....

☺Sukaldean:

- Etxetresna elektriko txikiak ahalik eta gutxien erabiltzea. - Paperezko zapiak eta aluminio-papera ez erabiltzea.- Ontzi-garbigailuetan ura eta energia aurrezteko programakerabili eta beteta egon arte ez ipintzea martxan.- ….

☺Bainugelan:

- Hobe dutxatzea bainua hartzea baino.

- Produktu oso bortitzak saihestea, hala nola, intsektizidak, amoniakodun garbigarriak...- .....

☺ Etxean:

- Etxea berotzeko gas naturala, butanoa edo hiri-gasa erabiltzea, eta ez elektrikoak.

- Argi naturala erabiltzea.

-Berogailua eta aire girotuaren aparatua ongi erregulatzea eta termostatoak ibilaraztea. -....

☺Hondakinekin:

-Beirazko fraskoak, papera, kartoia, plastikozko ontziak eta pilak kalean propio dauden ontzietan botatzea.

-Edari-latak (aluminiozkoak) ahalik eta gutxien erabiltzea.

-Paper birziklatua (klororik gabe ekoiztua) erabiltzea.

- ….

☺Garraioarekin:

-Garraio publikoa erabiltzea.

-Distantzia txikiak egiteko ibiltzea edo

bizikleta erabiltzea da egokiena.

GALDERARIK?

http://es.youtube.com/watch?v=r-eabOX_fsI

SAIAKUNTZAK:

1) TENPERATURA ALDAKETAK:

2) ZURRUNBILOA:

1) TENPERATURA ALDAKETAK:

● Materiala:-Izozkia.

-Metxeroa.

● Saiakuntza nola egin:

- Esku batekin heldu izozkia eta bestearekin metxeroa.

- Metxeroa biztuta dagoela izozkiaren inguruan mugitu.

● Azalpena:

Saiakuntza hau, gure planetan tenperatura igoerak edukiditzakeen ondorioak azaltzeko egin dugu.

2) ZURRUNBILOA:■ Materia:

- 2 ur botila- Ura- Itsaskia- Zulagailu bat

■ Saiakuntza nola egin:

- Itsatsi botila bien tapoiak.- Zulagailuarekin egin zulo bat biei.- Botila bati ura jarri.- Itxi botila biak.- Ura dagoen botilari buelta eman ura beste botilara pasatzen hasi arte.

■ Zer gertatzen da?

- Zurrunbilo txiki bat sortzen da beteta dagoen botilan batetik bestera ura pasatzerakoan.

● Egileak:

- Endika Etxebarria

- Eider Villalba