ARTIKELS 6 Agri Mega Week - Wat om na uit te sien10 Vinnige Internet nou in die platteland13 Pannar Seed Takeover. Blessing or Bane?14 HOOFARTIKEL: Angus beeste, ‘n Bul van ‘n bees16 HOOFARTIKEL: Nikki Swanepoel Bulle van ‘n ander kleur18 HOOFARTIKEL: Wenner Dohne Merino stoet20 Moer-kweker van die Jaar. Wenner vat trofee Sandveld toe23 New Antibiotic test24 Let the sun SHINE. Local communities help themselves.

LEWENSTYL27 Die lewe deur ‘n lens28 Gardening with your kids

GEREELD 4 Briewe 4 Onderhoud met ‘n hond

GEKLASSIFISEERDE ADVERTENSIES30 Hier en daar, dit en dat

REDAKSIONELE HOOFKANTOOR: 95 Strandweg, Gordonsbaai, 7140. Tel: 083 600 5110 (blink@mweb.co.za)REDAKTEUR: Marléne Bramley (blink@mweb.co.za)BLAD UITLEG: Blink, just don’t (blink@mweb.co.za)BLAD UITLEG KUNSTENAAR: JB VisserJOERNALISTE: Marlene Bramley • Leoni Kok • Susan Woodley

ADVERTENSIES EN BEMARKING:

BEMARKINGSHOOFKANTOOR: Posbus 252, Riebeek Wes • Faks: 086 554 8117VERKOOPSBESTUURDER: Tienke Stander - 082 859 3904 (tienke@gomags.co.za)VERKOPE: Hannie Klein - 079 230 8161 (susan@gomags.co.za)GEKLASSIFISEERDE ADVERTENSIES: Susan Woodley - 081 271 0767VERSPREIDERS: Dipaola Trading - 079 731 0751

Onderhoud met n hondWíndpomp

Die nuwe teef maak my die hoenders in. Waai waai gatswaai hier verby saam met die perde of sy haarself watverbeel.

Dis net hoewe en pote en stof en spoeg, spoeg klippe kou.Sy sal nog leer om nie so af te show nie. Saam met perdehardloop is overrated. Ordentlike honne bly op die werf enpas almal op. Met al die plaasmoorde deesdae kan mensook nie vir n oomblik laaglê nie. En die bliksems vergiftigmos nou voordat hulle plunder. Hulle kom sommer ook inalle vermommings.

Ek is nou al so wantrouig ek byt al die piekaniens - wantwie dink jy gaan hulle eerste skiet? Of vergiftig? ‘n Hondkannie te versigtig wees wat hy sy mond aansit deesdaenie.

As dit so aangaan is ons almal een van die dae vegetarians.Selfs die mielies begin al aantrêklik lyk. Sug, wag, laat ekmyself maar gou bietjie lek. Almal se ek het n orale fiksasie

Lek, lek, lek

Maar, behalwe dat hulle net jaloers is moet ek bieg daaris n bietjie waarheid wat daarin steek. As ek nie weet watom met my oë te doen of waar om te kyk nadat ek eenvan daai irriterende hoenners gebyt het nie. Dan lek, lekek maar so aan myself asof ek nie hoor hoe Boerjan vloeknie. Vanaand slaap ek weer in die skuur. Nikse gemiddernagsnacks vir my nie! Hoe verduidelik ek nou vir hom disveiliger vir my om sommer net so van die hoef, of is ditnou poot, af te eet. Jy weet. Niemand kan daarmee lol nie.En katte skiet is dan gelukkig nie meer my voorland nie.

Gepraat van katte. Ek vra nou die aand vir daai simpel katwat so in die boom my sit en uitjou, wat hy elke aandaanjaag lat hy so raas? Hy het die vermetelheid om vir myte se, “muiswerk” en dat hy op “muisbesoek” is. Weet jy!

As ek hom darem een dag in die hanne kry gaan ons ‘nander tipe kollekte doen.

En Kleinjan het nou die dag een of ander nuwe voel ontdek.Hy twitter hier en twitter daar. As ek met hom wil speeldeesdae is sy oe net op sy foon. Toe eet ek maar die foon.

Lek, lek, lek.

Hierjy! Hier lui iets...

Ek moet gaan.

Soos nuwe sade in die grond ontkiem is daar beloftevan ‘n nuwe lewe, die dag van more wat miskien beterdaarna uitsien, die hoop van groei en ‘n rooskleurigetoekoms. Net só het hierdie tydskrif ontstaan, met diesaad van 'n idée. Een wat ‘n ander blik op die landbouwil gee, nie net vir kommersiële boere nie, maar ookvir mense wat genoeg gehad het van die stad se gejaagen geraas. Mense wat weggebreek het om terug tekom aarde toe, grond toe, nader aan die natuur en self.Volhoubaarheid, alternatiewe boermetodes, of dit nouop groot of klein skaal is, en ‘n bedoeling om met ‘nvars oog na ou probleme te kyk, is waarvoor ons staan.

Die tyd van ou stereotipes - en hoe 'n boer behoortte lyk - is verby, en ons is opgewonde om ‘n meermoderne beeld van boere weer te gee. Jonger boerebegin opslae maak. Opkomende boere sluit stadig maarseker aan by ouer, meer ervare mense wat landbou inhierdie land gebring het tot waar ons vandag is. Vrouensverruil hul voorskote vir ‘gumboots', hul gesins-stasiewaens vir trekkers en besigheidsbestuur. Onsfokus is op dié mense wat die groot taak op hul skouersdra om die land van kos te voorsien, hetsy dit plant ofdier is.

Ons wil hoor van projekte waar ou dinge op 'n nuwemanier gedoen word. Waar die volhoubaarheid van dieprojek en die natuur net so belangrik is, as die opbrengstewat dit kan lewer. Waar mense met nuwe oë kyk naprobleme wat al jare lank knaag.

Die landbou is ook nie 'n eiland nie en ons wil inligtingverskaf oor ander belangstellings wat ons lesers het.Voertuie, rys, kos en ja, selfs dekor en interessanthedein-en-om die huis. Kuns, letterkunde en als wat dienatuur gebruik as inspirasie.

Ons wil hande vat en saam ‘n pad loop. Laat ons weetwat jy wil lees, praat met ons oor jou unieke produk,skryf vir ons jou opinies. Wie weet, miskien kyk onsna 'n paar jaar terug en geniet saam die vrugte van diesade wat ons nou hier in die reëntyd plant.

Lekker lees.

Marlene Bramley

Redaktrise

‘n Nuwe Begin

Veggies and Vellies maketh the girl

I heard about the launch of this new magazine from afriend. I am waiting in anticipation for the first issue tobe available in September. Not a farmer myself, I amnonetheless fascinated by all aspects of farm life. I meetmany people who, like myself, have given up the hustleand bustle of city life for a calmer, more fulfilling life inthe country.

Surrounded by the extraordinary beauty of nature, withbright yellow canola fields stretching as far as the eyecan see, dogs roaming freely on early morning mountainwalks and the bleating of newborn lambs from the farmnearby,

I feel an aliveness and connectedness with the earth. Iget a small thrill from coming back from the local farmersproduce markets with armfuls of just-picked fruit, veggiesand herbs. I am inspired to bake warm loaves of farmbread for family and friends, just like my grandmotherused to, and have taken to grooming horses on aneighbouring farm on weekends. Oh, and I have tradedin my high heels for a pair of vellies!

I wish you every success with Agri-Culture magazineand can’t wait to get my hands on my first copy.

Collette van Schalkwyk (ex city dweller)Greyton

Die tema vir Agri Mega Week 2012, wat vanjaar vanafWoensdag 12 tot Saterdag 15 September op Mega Parkin Bredasdorp plaasvind, is: “Een landbou, Een visie”.

Soos wat die skoenlapper aanhaling hierbo aandui, isgeen landboubedryf ‘n eiland, of meer gepas, ‘n silo nie. Alle bedrywe, of dit nou suiwel, vrugteverbouing, graan,of vee is, is deel van die Suid-Afrikaanse landbousektor.Alle produsente, of dit kommersieel of bestaansboerderyis, is deel van Suid-Afrikaanse Landbou en kan dus nievolhoubaar as ‘n geïsoleerde eenheid funksioneer nie.Wat in een bedryf gebeur, het uiteindelik ‘n effek op ‘nander bedryf. Daarom is dit belangrik dat ‘n verenigdelandboubedryf uit een mond praat en ‘n gesamentlikevisie deel.

Die Agri Mega Week tema ‘Een landbou’ praat oorvolhoubare produksiepraktyke, bewaringsboerdery envoedselsekerheid vir die land se kinders en hul nageslagte. ‘Een landbou’ deel ‘een visie’ van ‘n winsgewende bedryfwat groei en werk skep vir al die land se mense.

Volgens Mnr Orton King, Groep Uitvoerende Direkteurvan die Agri Mega Groep, spreek vanjaar se Agri MegaWeek-tema ‘n baie belangrike kwessie in landbou aan. Hysê; “Rian Pheiffer, wat groot spore in landbou gestap het,het in sy lewe dikwels bepleit dat daar ‘n draad om dieOverberg gespan moet word, wat so sal help dat hierdiestreek se landbou uit een mond praat. Hierdie denkbeeldigedraad moet ook oor die totale landbousektor in Suid-Afrika gespan word en alle bedrywe en deelnemers in diewaardeketting saamsnoer tot ‘n sterk eenheid wat landbouse belange eerste stel.”

Vanjaar se Agri Mega Week beoog om al die rolspelersin die landbou bymekaar te bring vir debat en diskoers.Besoekers kan uitsien na die volgende hoogtepunte.

Lewendehawe uitstallings en BekendstellingsparadesOntwikkeling- en produksieskoue vir kleinboereSuid-Kaap Ayrshire- & Overberg Jersey- KampioenskappeOverberg JeugskouMega Damara Kampioenskap en veiling‘n Spesiale Döhne-Merino uitstalling, aanbiedings enskaapbestuurkursusQueen of the Expo’ Interras Suiwelkampioenskap, asookdie Interras Vleisbees KampioenskapMega Pluimveekampioenskap en Uitstalling • PerdeskouTrekkerbestuurkompetisie in samewerking met Arrive Aliveen Andrag AgricoSkaaptelkompetisie in samewerking met Daan van Tonderen BKB.Mini Mega Trial vir Skaaphonde in samewerking metNasionale SkaaphondverenigingOpleiding vir plaaswerkers, aangebied deur NasionaleSkaaphondverenigingDamesoggend in samewerking met LAPA-Uitgewers enVLV Bredasdorp. Klem op geletterdheid en leesprojekVroue-oggend in samewerking met Bredasdorp VLV-tak,met klem op borskanker bewusmaking met ‘n drama-stuk‘Howzit my Bra’ met Shimmy IsaacsLandbou jeugleierskonferensieSkoleprogram • Mega Padstal • Plaaswerf met demonstrasiesKaap Agulhas Toerisme: Plaasmark - Geborg deur Parmalat

Chelsea Blommeskouvoor jou agterdeur

Jy hoef nie London toe te gaan om die gesogte SANBIKirstenbosch uitstalling ‘Gateways – a botanical journey’,wat ‘n goue medalje by vanjaar se Chelsea blommeskougewen het, te sien nie. Dit word letterlik op jou agterstoepten toon gestel as deel van die MegaGardens uitstalling byhierdie jaar se Agri Mega week in Bredasdorp.

MegaGardens vertoon ook verskeie wen-tuine wat deurtoonaangewende landskapkunstenaars van regoor die Wes-Kaap ontwerp is. Besoekers kan uitsien na manjifieke blommeen nuwe tuin uitvindsels wat alle groen vingers sal inspireer.

Dit was sewe en dertig jaar gelede dat Suid Afrika dieeerste keer proteas London toe gevat het om dié beeldskoneblomme met die res van die wêreld te deel. Hierdie jaar wasgeen uitsondering nie en die Suid AfrikaanseBiodiversiteitsinstituut (SANBI) Kirstenbosch het weer metdie louere weggeloop.

Die Kirstenbosch uitstalling, wat deur David Davidson enRay Hudson ontwerp is, vat die toeskouer op reis deur onsdiverse blomme erfenis. Verskeie bestemmings lig aspektevan die uiteenlopende kulture wat, nes blomme, in ons landte vinde is.

Ons reis deur die biodiversiteit van ons land se plante,mense en selfs argutektuur wat ikonies en eg Suid Afrikaansis. Soos in ‘n geillustreerde reisgids word daar gebruikgemaak van waterverf skilderye met beeldskone landskappeom as agtergrond te dien vir die uitstalling van plante watin daardie spesifieke area voorkom. Tuinboukundiges, boere

en landskapkunstenaars het almal deelgeneem en bygedraom plante van regoor die land bymekaar te kry vir dieuitstalling.

Fynbos uit die suid-westelike Kaapse kus en binneland;Karoo en Namakwalandse halfdorre vetplante stel die besoekerbloot aan al die fasinerende spesies wat in die verskillendeklimate floreer.

Dit alles teen die agtergrond van uitgesnyde tonele met ‘ngrasieuse Kaaps Hollandse huis hier, ‘n vissermans huisiedaar, ‘n windmeule in die Karoo en Ndebele boogdeurgangom die prentjie en ondervinding te voltooi en heeltemalgeloofwaardig te maak.

‘n Drie dimensionele blomme paradys en die wete dat onstussen van die mooiste flora in die wêreld bly wag vir jou bydié uitstalling. Moet nie die MegaGardens uitstalling misloopnie want dis ook die enigste geleentheid wat jy sal kry omdele van die bekroonde uitstalling in die Wes Kaap te geniet.

“Howzit my bra”Bewustheid oor borskanker is besig om momentum tekry, veral wanneer mens kyk na selfs die rugby spelerswat dit ondersteun. Shimmy Isaacs, ‘n aktrise vanKaapstad spreek die netelige saak aan in haar stuk ‘Howzitmy Bra!’ wat Vrydag die 14de by die Agri Mega week te

siene is.

Sy vat die kyker opreis deur al dieemosies wat ge-paard gaan met diétraumatiese onder-vinding. Van lag tothuil tot lag en dangelate aanvaardingvan dit wat moetw e e s . Vo l g e n sShimmy gee die stuk

‘n stem aan soveel mense wat stemloos en in pyn in dieagtergrond baklei om aan die lewe te bly.

Kaartjies is beskikbaar by Lorraine du Toitop 082 328 2575 vir R120.

1,2,3 SkaaptelKompetisie

Om skape te tel sit nie in enige man se broek, of is dit noubrein, nie. Met die trop wat die hele tyd beweeg en rondmaalkan mens nogal deurmekaar raak. En dan is daar ook diefeit dat meeste skape maar dieselfde lyk. Of doen hulle?

Vanjaar, soos in vorige jare, word die skaaptelkompetisiegedurende die Agri Mega Week in Bredasdorp gehou. Tellerskom van heinde en verre om hulle skaaptelvernuf te kombeproef teen die beste in die ‘besigheid’. Boere, boervrouensen plaaswerkers sal weereens onder die wakende oog vanDaan van Tonder en sy toegewyde span van DriekopDewetsdorp Skaaptelbeamptes asook BKB, skape tel.

Die kompetisie skop op Vrydag 14 September 09:00 afin die SAB Arena op Mega Park en deelnemers staan diekans om gesogte kontantpryse te wen. Alle skaaptellers,of jy nou ‘n professionele deelnemer, amateur, plaaswerker,of bloot ‘n belangstellende is, word uitgenooi om aan diekompetisie deel te neem of om te kom kyk hoe vernuftigdie tellers is... dis nou as jy kan wakker bly.

Inskrywingsvorms is beskikbaar opwww.agrimegaweek.co.za

Katriena Vertel!‘n Oggend van vermaak.

‘n Voorlesing deur Riana Scheepersuit haar nuutste boek, ‘Katrienavertel’, is een van die hoogtepuntehierdie jaar by Agri Mega Week.

Katriena, ‘n char van die halwehuis in Tamboerskloof, pluk dielewe se skeef kante reg; of ditnou is om te vertel van die manwat ‘n Namakwalandse plaas geërfhet, onder ’n skuilnaam, of vandie genade wat uit ’n leivoor kankom, of van die vrou wie segeraamte so diep in haar lyf sit...

Met Katriena, het Riana Scheepers’n onvergeetlike karakter geskepwat almal in Suid-Afrika laat laghet - vir onsself.

Tydens die geleentheid sal die Katriena-boeke te koop weesen gaste kan ook uitsien na ‘n paar verrassings. Elke gas salook ‘n gratis eksemplaar van die boek ontvang. Die voorleggingvind Donderdag, 13 September vanaf 09:30 by die Elite Gastetent op Mega Park, Bredasdorp plaas.

Kaartjies beloop R100-00 per persoon en besprekings kan byElzebet van LAPA Uitgewers gedoen word by Tel: 021 9140936 of elzebet@lapa.co.za. Kaartjies is beperk, dus isbesprekings noodsaaklik.

Mense wat in afgeleë plekke bly kla nou al jare dat hullenie ordentlike internet toegang het nie. Wanneer hulle ditwel kan kry is dit stadig, duur en onprakties. Die verkosemetode om internettoegang te kry, was nog altyd deursatelliete; daar is geen drade wat aangelê of gesteel kanword nie; die natuur in die area word nie beïnvloed nie en’n geweldige groot gebied kan gedek word. Die knaendeprobleem daarmee is egter die koste daarvan. Wel, totnou toe.

In April het ‘Al Yah Satelite and Communications Company’,wat aan die Abu Dhabi regering behoort, die Y1B satellietdie ruimte ingestuur. Dié satelliet is die eerste in sy soortwat bekostigbare satelliet bandwydte aan Afrika verskaf. Vox Telecom, sy plaaslike vennoot en verskaffer vandienste aan boere, eko toeriste, onderwysers en almal indie platteland, het onlangs die dienste bekendgestel aanverbruikers.

Volgens Dederick Venter - Verkope en Bemarkings-direkteur van @lantic, die verbruiker-Internet-diensverskaffer binne die Vox Telecom groep, is die doelmet die YahClick-satellietdiens om internet na die sowat15% van SA te bring waar mense in plattelandse gebiedesonder dienste woon.

"Ondanks die instelling van baie netwerke metoptiesevesel-kabels in SA, sal satelliet dienste 'n belangrikerolspeler in die verskaffing van telekommunikasie-infrastruktuur aan plattelandse en afgeleë gebiede word

... want optiese dienste word slegs in digbevolkte gebiedeingestel en dit sal lank duur voordat dit die plattelandbereik - indien dit ooit gebeur.”

“Dit sal ook dien as ‘n goeie rugsteun-opsie vir besighedewat afhanklik is van ADSL lyne en nie kan bekostig omsonder ‘n internet konneksie te sit gedurende konneksie-onderbrekings as gevolg van kabeldiefstal nie,” sê Venter.

Wat YahClick onderskei van huidige satellite oplossingsis dat dit meer betroubaar is, kleiner antennas gebruik enlaer data onkoste behels. Daar is ook nie so probleem metbeskikbaarheid of aflyn tyd soos met ander opsies nie.

Vox Telecom sê die YahClick-diens sal teen Augustus tenvolle getoets en gereed wees om ingestel te word. DieTuis verbruikers pakket sal 'n maksimum aflaaispoed vantot 10 Mbps en 'n oplaai spoed van tot 768 Kbps bied. Dieskottel en toerusting kos eenmalig vanaf R6553.00 ofR262 per maand op die 36 maande huur opsie. Diestandaard installasie kos ongeveer R1197.00 en ‘naktiverings fooi van R171 geld.

Die datadiens pakkette word onderskei tussen Tuisverbruiker, Besigheid verbruiker en Koöperatiewe-Instansiesvir groot besighede. Die datadiens pakette prys vanafR186 per maand vir 'n basiese pakket met 1.5 GB dataper maand en 'n 512Kbps·verbinding-spoed, terwyl tuis-en besigheid verbruikers tussen 01:00 en 06:00 gratisdata geniet.

Grain SA whose members - other than consumers - havethe most to gain or lose from the takeover has taken a neutralposition on the matter, but they are keeping a close eye onall role players to ensure that everyone plays fairly, shouldthe merger go ahead. According to the organization's SeniorEconomist: Inputs, Corné Louw, deciding for or against themerger is not so cut and dried. As the Senior Economist:Inputs he acknowledged their concern over the negativeimpact the merger could have on competition in the localseed market, but added that a merger between Pannar andPioneer would create an entity large enough to effectivelycompete with the current market dominator Monsanto.

Barrier to new market entrantsHybrid seed breeding is a highly specialised industry and

has a natural barrier to entry due to the steep cost ofresearch and development (R&D). Only three players currentlyexist in the local market, Pannar Seed, a South Africanfamily-owned firm based in Kwa-Zulu Natal, and two USgiants Monsanto South Africa and Pioneer Hi-Bred. Onewould think it unwise to entrust nearly the total supply ofSouth Africa's hybrid maize seed to two foreign companies,but if Pannar's argument for the takeover holds water, thissituation would eventually have become inevitable. Pannardefended the merger, claiming that it could no longercompete in the hybrid maize seed breeding market unlessit had an international R&D partner with access to advancedseed breeding technology, germplasm and geneticallymodified traits. Pannar sought out the merger with Pioneerin order to save itself from further decline.

Pannar demise would be 'detrimental'Grain SA agreed that it would be detrimental to the country

if Pannar Seed should be allowed to fail. Corné Louw saysa very important prerequisite of the merger for them, isthat Pannar should continue its local research. "Pannar isa very big role player in smaller crops like sunflowers, wheat,soya beans and grain sorghum. They are basically one ofthe only companies in South Africa that has local breedingprogrammes in these crops."

The controversy isn't so much Pannar's decision to seekout a merger, as its choice of partner. Instead of opting fora new international entrant to the local market, Pannarchose Pioneer. Syngenta Crop Protection AG and Dow AgroSciences LLC also courted Pannar over a potential takeover,but Pannar rejected both on the grounds of inadequatecomplimentary genetics & germplasm.

The merger has had an intense and protracted legal go-around. It is also the subject of an unprecedented moveby the Competition Commission. The Commission aims totake on the Competition Appeal Court (CAC) in the SupremeCourt of Appeal (SCA), effectively challenging its own highestauthority. At the time of going to print the CompetitionCommission was still awaiting the outcome of its applicationfor leave to appeal with the SCA.

Long history of the caseThe case dates back to 2010 when the Competition

Commission rejected the merger on the grounds that itwould create market domination by only two players. In2011 the Competition Tribunal upheld the decision, but inMay 2012 both were overruled when the Competition AppealCourt gave the thumbs up for the merger to proceed. TheCAC felt that allowing the demise of Pannar Seed wouldpotentially result in the loss of its germplasm, which isadapted for the African environment and therefore wasdeemed a "valuable local asset" by the court. It also foundthat a merger between Pannar and Pioneer would createincreased competition for the dominant Monsanto and that"such competition will result in long-term dynamic efficiencyimprovements, in the nature and quality of seed produced,as well as its competitive pricing, to the benefit of maizefarmers and maize consumers in South Africa."

Monsanto is the supplier of nearly all germplasm licensedto small independent seed companies in South Africa. Itsmarket share is estimated at over 50%. A merger betweenPannar and Pioneer Hi-Bred will increase the new company'scollective market share to about 30%.

Far reaching consequencesMuch more than competition rests on the outcome of this

case. Maize is the primary staple of poorer South Africansand a massive jump in maize prices will have dire economicconsequences for this population group. It will also havea knock-on effect on all food prices, as plenty of livestockis maize fed. A hike in hybrid seed prices will affect allcommercial maize farmers and a growing number ofsubsistence farmers who are moving to hybrid seeds dueto their higher yield.

Pannar and Pioneer however, have reacted very stronglyto public statements by the Competition Commission andindependent economist Mike Schüssler that seed priceswould jump by a predicted 12% once the merger isestablished. This prediction was originally made by twoexperts who testified before the Competition Commission. Price graphs later submitted to the Competition AppealCourt by the merging parties concluded that prices shouldn'tincrease by more than 1.6% - 2.6%.

As part of the conditions of the merger Pannar and Pioneeralso agreed to cap prices into the future. Price increaseson all Pannar maize hybrids and open pollinated maizevarieties will be kept below the Consumer Price Index (CPI)for three years. There will be no price increases on DevelopingFarmer Products for the first three years, thereafter priceincreases will be pegged to CPI or below, for an additionalfive years.

Pioneer further committed to establishing an InternationalResearch and Technology Hub in South Africa by 2016 toimprove crop expertise. They will also work with publicinstitutions and developing farmers to increase know-howand bolster food security in Africa.

The Supreme Court of Appeal is expected to make adecision on the case by November this year at the latest.

The proposed merger between South Africa's Pannar Seed and Pioneer Hi-Bred Internationalhas been hotly debated over the past few weeks. Pannar and Pioneer have slammed

predictions by top economist Mike Schüssler that seed prices will jump significantly if themerger goes ahead, while jitters over reduced competition in the market persist.

Die kudde het van ‘n nederige begin van nege koeiegegroei tot ‘n huidige kudde grootte van 46 vrouliketeeldiere. Die koeie vorm die grondslag van die kudde enis met die hand uitgesoek in die Oos-Vrystaat vir hullevoortreflike vroulike eienskappe en reproduktiewe vermoë.

Hierdie eienskappe word weerspieël in gemiddeldespeengewig en gekombineerde maternale eienskappe wat30% beter is as die nasionale ras gemiddeld.

Volgens die nuutste Beste Produsente Koei verslag vandie NasionaleVleisbeesaantekening en -verbeteringskema(Mei 2012), is daar nou ses elite koeie na ‘n gemiddeldvan agt kalwings.

Tot soveel as 90% van die konsepsie van die kudde ismet behulp van kunsmatige inseminasie, terwyl bulle uitdie stoet gebruik word vir opvolgdekking.

Genetika afkomstig van die VSA en Kanada word beproefen dan gebruik na gelang van die kwaliteit en prestasievan die nageslag, sê Renier Theron, eienaar vanFredericksburg.

Volgens Renier is daar nog nooit ‘n bul van buiteaangekoop nie, bewys dat hulle vas glo in hulle eie genetika.

“Die bulle wat ons verkoop is dus almal dekbehendig,het goeie temperamente en is haltermak,” sê Renier.

“Ons teel bulle vir die kommersiële boer en stuur elkebul Elsenburg toe vir prestasietoetsing by die LNRbultoetssentrum.”

Wanneer voornemende bulkopers ‘n bul uitsoek, is hyverseker dat die bul getoets is vir sy voeromsetverhouding( VOV ) en gemiddelde daaglikse toename (GDT), wat ‘ndirekte impak het op die winsgewendheid van elkekommersiële beesboerdery.

“Sedert ons bulle na die toetsstasie begin stuur het, hetons al verskeie goue & silwer meriete toekennings vir onsbulle ontvang.”

In 2012 se Pietermaritzburg Royal Show, is FredericksburgSwartklip FG09-34 aangewys as die Senior KampioenSwart Angus Bul en Reserwe Groot Kampioen Angus Bultoe hy deur Mnr. PJ Butler van Bonhaven Cattle, Tarkastad,geskou is.

In 2011 is die Fredicksburg kudde as naaswenner vandie LNR-BKB Vleisbeeskudde van die Jaar in die Wes-Kaapaangewys. Die eerste keer in 26 jaar wat dié eer ‘n Anguskudde in die Wes-Kaap te beurt val.

Fredericksburg Swartklip FG 09-34 was in dieselfde jaar'n finalis in die LNR-Vleissentraal Spesiale Toetsklas by diePretoria Skou. Renier is baie trots op die prestasie en glodat dit ‘n resultaat van ‘n streng telingsbeleid en hoëseleksiedruk in die kudde was.

Ander prestasies sluit in; die goue beker vir OppersteKampioen Vleisbees by die Worcester Skou (2009), SeniorInterras Kampioen, Moorreesburg Skou (2010) en GrootKampioen Angus Bul by die Malmesbury Skou (2010).

“Fredericksburg skou graag aangesien dit ‘n leerproses

is en ook een van die min geleenthede is om onsself teenmedetelers te meet.

Verder dien dit as blootstelling en ‘n bemarkingsaksievir kuddes,” sê Renier.

Die toekoms lyk rooskleurig vir Fredericksburg en hulleis opgewonde oor die bydrae wat hulle tot die ras kanmaak. Hulle beoog om die kommersiële kudde in Darlingnog te vergroot en te gebruik as ontvangers in ‘nembriospoelprogram om geneties verder vooruitgang temaak.

Daar is 'n storm voorspel die dag toe ek oor die berg ryGrabouw toe. Ek sien die donker wolke oppak oor die seeen wonder hoe laat dit ons gaan tref. Die SMS wat mybeduie waar ek keramiek kunstenaar Nikki Swanepoelontmoet, is baie duidelik maar ek moet tog n paar keeromdraai oppad na haar skuur toe. Dis bo teen die berg,tussen klippe en plante met die berge wat rondom rys.Die bordjie teen die hek sê: “Geen toegang sonder ‘nafspraak nie,” en ek wonder wat aan die anderkant vandie toe deur lê.

Twee honde ruik vriendelik aan my en Nikki kom groet. Van meet af hou ek van haar plat op die aarde aanslagen oop blik. Sy maak verskoning dat sy nie “aangetrek”is vir die onderhoud nie terwyl ek haar verseker dat ekvan dinge hou soos hulle is, met geen pretensie nie. Baiesoos haar kuns, wat my onmiddelik aangryp.

Ons stap met n koppie tee in haar ateljee in. Terwyl onspraat vat-vat haar praktiese, sterk hande aan die veekoppe wat almal op 'n ry staan voor 'n venster. So asofhulle oppad is iewers heen.

Sy praat passievol oor diere, hulle gedrag en hoe mensemet hulle omgaan. “Ek het ‘n intense belangstelling indiere sedert kinderjare, en hoe hulle lewens, wanneerverweef met ons s’n, die samelewing en kultuur beïnvloed.En op ‘n persoonlike vlak verbeeld my werk ook tweeskynbaar teenstrydige aspekte van my lewe, die vankunstenaar en die van veearts. “

En die Nguni’s? Ek wys na die keramiek beeskoppe wat

so in ‘n trop staan voor die venster.

“Nguni’s is fascinating diere. Hulle is so belangrik in onsgeskiedenis en was getuie van soveel dinge wat in hierdieland gebeur het. Toe die eerste Europese skepe hier ankergegooi het, is dié beeste gebruik in konflikte. Hulle waseintlik ook die oorsaak van vele gevegte. Die Afrika mensese lewens draai vandag nog om beeste. Hul lewer kos envelle, trek ploeë en waens, dra mense en hul besittingsin hul alledaagse lewens en selfs gedurende oorloë. Hulletree ook op as geestelike vaartuie op soek na kontak metdie voorvaders. Die siel van die bees is, soos ons, individueelmaar tog sterker wanneer hulle in troppe loop en leef.”

Sy verduidelik dat die amper Chinese Ming motiewe watop van die beeste is kolonialisasie uitbeeld, en watse impakdit op hierdie land en op sy diere gehad het.

Ek voel-voel aan die motiewe op een van die koppeterwyl Nikki vertel dat sy daarvan hou wanneer mensehaar beelde optel en met hulle ‘interact’. “Ek wonder altydhoe blinde mense diere ‘sien’. Weet hulle hoe lyk 'n heleperd, want mens kan net dele van die dier op 'n slag voel.Met hierdie nuwe reeks van my wil ek graag hê dat blindemense die hele klein perdjie voel. Miskien sal hulle dankan deel in die absolute beeldskoonheid van die dier watons bevoorreg is om te kan sien. “

Sy praat verder oor hoe beelde gemonteer word in huiseen gallerye. “Daar is praktiese en konsepsuele oorwegingsvir die montering van werk. Die rede hoekom goed oppedestals gemount word is dat dit dan nie so fragiel is nie."

DIE SIEL VAN DIE DIER

"Maar konseptueel raak mens afgesonder van die beelden word dit amper n objek. Iets waarvan ons verwyder is,iets wat minderwaardig teen ons staan. Ek is beter as diedier… Die dier is my trofee. Iets wat ek gejag en doodgemaakhet. Iets waarbo ek verhewe is."

"Wanneer mens die koppe net so teen die muur sit, worddit deel van die alledaagse omgewing. Deel van myomgewing. Mens en natuur in harmonieuseinterafhanklikheid.”

Sy tel een van haar honde beelde op en praat oorinterafhanklikheid en hoe ons omgaan met diere en dienatuur. Sy wys my ‘n beeld wat uit twee elemente bestaan.Een ‘n mens figuur wat skeef teen ‘n ewe skewe perd-tipefiguur leun. “Die een kan nie sonder die ander regop blynie. Hulle is apart van mekaar, maar kan nie alleen regopbly nie. Die boodskap daarin is ooglopend."

Die onderwerp van kuns en geld kom op en Nikki vertelhoe sy vanaf 2008 as ‘n professionele kunstenaar werk.“Ek maak heeltemal staat op my kuns vir ‘n inkomste.Maar net soos in die landbou moet mens die keuse maaktussen die kleiner, meer intieme en betekenisvolle werk;en die grootskaalse werk wat kommersieël is en baie geldmaak. Iewers moet mens ‘n goue middeweg kry. Ek hetnog nie die antwoord op daardie vraag nie. Ek dink minmense het.”

Daar is altyd die opsie van nutkuns. Kuns wat funksioneelmaar tog betekenisvol is. Ek vra daaroor uit terwyl ek na‘n voet-tipe beeld kyk wat gate soos murgbene het.

“Ek het op 'n stadium gedink ek wil keramiek ontwerpgaan studeer sodat ek meer met vessels kan werk, amperutiliteits-ontwerp. In die Chinese kultuur gebruik hullewonderlike teepotte wat 'n daaglikse ritueel is, en ook 'nestetiese en spirituele ervaring. Ek het so koffie koppie,hy’s eintlik baie onprakties maar hy’s tactile."

Elke oggend as jy jou tee of koffie drink, of rooibos teeas mens nou meer gesond is as ek, dat jy nie drink terwyljy by die deur uithardloop of in die motor oppad werk toeis nie. Maar dat jy vir daai paar minute wat jy daar sit,net ‘n oomblik neem om te reflekteer.. amper soos nmeditasie. “

Ek maak my tee klaar en kyk na die koppie, die onderhoudhet soos ‘n aangrypende meditasie verbygevlieg. Ek beloweom ‘n draai te maak by Nikki se volgende uitstalling watop 23 Oktober by die Oude Libertas gallery oopmaak.Wanneer ek by die hek uitry voel dit vir my asof ek ietsagterlaat... moontlik ‘n stukkie van my siel.

Die Noord-Kaap se Karoo is nie 'n plek vir sissies nie.Bedags kan die son mens uitsonder vir doodbrand ensnags kan dit snerpend koud raak. Dis droog, en vannatuurlike weiding is daar ook nie veel sprake nie. Tenspyte van die uitdagings wat dié omgewing vir boere inhouis dit die tuiste van 'n besonderse vrou en haar wennerDohne Marino stoet.

Mullersvlei in Calvinia, word deur Marcellene van Rooyenen haar man Andries, met die hulp van hul seun Dirkbedryf. Marcellene is in beheer van die stoet, terwyl Andriesdie kommersiële kudde bestuur. Voor sy haar in die vroeë80's in skaapboerdery begewe het, het Marcellene navorsinggedoen in melkbees produksie by Irene in Pretoria.

Dis 'n manswêreld

Gevra waarom sy 'n bedryf gekies het wat steedsoorweldigend deur mans domineer word, lag Marcellene:"My ouma-hulle vertel dat ek altyd (as jong kind) so deurdie Landbou Weekblad geblaai het, en gesê het ek wil nieskool toe gaan nie, maar ek wil net die goed in dié tydskrifteleer. Hoe stupidkan 'n mens nou wees!"

Wel, as daar gekyk word na die toekennings wat dieMullersvlei-stoet sedert die 90's ontvang het, was diepassie ver van 'stupid' af. Die stoet is al sewe keer aangewysas streek wenners van die Bobaasteler Streekkompetisievan die Dohne Merino Genootskap van Suid-Afria, meesonlangs in 2011. In Februarie vanjaar het 'n Mullersvleiram R100 000 op die jaarlikse Nasionale Dohne Merino

verkoping in Bloemfontein behaal, waar die gemiddeldeprys R28 433 was. Dit is van die hoogste pryse wat nogooit vir Dohne Merino's betaal is.

Marcellene is sedert kleintyd aan boerdery blootgestelen soos sy erken, het die gogga sommer vroeg al gebyt."My ma het twee broers gehad en albei was in die landbou,die een in druiwe en die ander in perskes. My oupa-hulle(aan ma se kant) het op 'n plaas in Franschhoek gebly enek het baie vakansies daar gaan kuier."

Sy het ook heelwat tyd in 'n laboratorium deurgebringsaam met 'n oom wat daar gewerk het: "Ek het aanvanklikgedink ek wou 'n laboratorium tegnikus word, toe het ekgedink ek wil met mikrobiologie begin, maar ek het besluitop veekunde en van daar af was dit redelik straightforward."

Toewyding en studie was die deurslag

Marcellene het 'n BSC graad in Veekunde en Dierefisiologieby die Universiteit van Stellenbosch verwerf en later ook'n M-graad in Volhoubare Landbou voltooi by die Universiteitvan die Vrystaat. Haar verhandeling was Die Noodsaaklikheidvan Seleksie vir Volhoubare Produksie van Wol met LaeRisiko vir Geisoleerde Gepigmenteerde Vesels in 'n DohneMerino Stoet.

Marcellene se skoonpa het in die laat sewentigs van dieeerste Dohne Merinos in die Calvinia omgewing geteel. Hyhet aanvanklik met Merino's geboer, maar het baie klagtes

oor die kwaliteit van sy skape ontvang.

"Vroeërjare het Merino's nie baie goeiemoedereienskappe gehad nie," sêMarcellene. "Toe het hy vir CameronMcMaster by die Dohne MerinoGenootskap gebel en gesê kry vir myramme wat sal aanpas in hierdie wêreld."

"Toe het hy (Cameron) vir hom drieramme (van die Normandy stoet) op dietrein gesit en Calvinia toe gestuur! Ditwas vir my so funny."

Sy verruil haar Dohne Marino's virniks

Marcellene en Andries is in 1983 getrouden dit was harde bene kou om hul eiestoet vanaf 1984 te vestig. Die Karoogee nie maklik bes nie: "Hier is droogtedie reël, nie die uitsondering nie," biegsy, en in 2010 het 'n uitbraak vanslenkdalkoors verwoesting gesaai onder amper die helftevan hulle lammers.

Maar Marcelle sal haar Dohne Merinos vir niks verruilnie. Mullersvlei het aanvanklik met vyftig ooie van dieWESKA en AB Neethling stoete van die Suid-Kaap begin.Die Van Rooyens se oogmerk was om ramme vir eie gebruikte teel deur 'n volwaardige wetenskaplike stelsel aan tewend.

"Aan die begin is die ooie maar redelik gestraf om tereproduseer om getalle te bou, want om met vyftig ooiete begin en dan te vorder vra als, en die Dohne Merino

het sy of haar als gegee."

Tesame met die stoet is daar ook beginom ‘n opekern teelstelsel te bedryf watdie genepoel vergroot, sodat teling enseleksie beter kon vorder. Dit het daartoegelei dat daar selfs in die hoog somer,of in die koudste, en "ja soms nat- enryp- winters" ook gelam is.

"Die lammers was pas gespeen van dieooie op gemiddeld 100 dae ouderdom endan het die ooie net twee maande rusgekry en dan moes die ramme weer werk.In hierdie proses het die Dohne Merinowerklik respek afgedwing."

'n Biltong geheim verklap

Tydens die onderhoud besin Marcelleneoor die stelling dat goeie skaapvleis niealtyd op Kaapse winkelrakke land nie. Sywou haar egter nie oor die aangeleentheid

- en die skrywer se bespiegeling dat als Gauteng toe gaan- uitlaat nie. Sy het egter 'n geheim verklap dat skaap-biltong bobaas is en dat dit heelwat sagter is as beesbiltong.Die skrywer moes erken dat sy nog nooit skaap-biltongoor haar lippe gehad, of eens voorheen daarvan gehoorhet nie. Derhalwe is dit iets wat ons beslis in die nabyetoekoms sal moet probeer.

Marcellene sluit die onderhoud tong in die kies af, en sêsy het 'n mantra as mense haar vra oor die boerdery enwaarin hulle glo vir sukses: "Ek sê vir hulle ek glo in dieBybel, Dohne Merinos, BKB ('n bedryfsbemarkings-organisasie) en 'n Toyota."

Die toekenning is vir dié boerdery veral uitsonderlikaangesien die Sandveld die afgelope dekade al hoe meeronder hoë virusdruk gebuk gaan. Die toename in dievoorkoms van aartappel virus Y en rolbladvirus is 'nlandswye verskynsel en word dikwels toegeskryf aan dienabyheid van tafel produsente. Beide die virusse wordoorgedra deur plantluise. Koos meen in die verlede wasmoerkwerkers meer geïsoleerd in die Sandveld, terwyldaar huidig baie tafel aartappels aangrensend aanmoerlande aangeplant word.

Streng kontrole

Moerkwekers word aan uiters streng riglyne onderwerpen moet by die Aartappel Sertifiseringsdiens (ASD)registreer. ASD inspekteurs besoek moerplase op 'n gereeldebasis en toets aspekte soos grond higiëne en dieteenwoordigheid van plantluise en virusse. As bakterieseverwelk byvoorbeeld op plante gevind word, word die oestotaal afgekeur.

Moerkwekers word derhalwe verplig om 'n baie fynbestuursplan vir plaag beheer te handhaaf, gereeld tebespuit en konserwatiewe bemestingsprogramme toe tepas. Tafel produsente in teendeel word nie aan hierdiestreng riglyne onderwerp nie en hoef dus nie so ‘n fermhand oor plaagbestryding te hou nie.

ASD Besturende Direkteur Sanette Thiart verduidelik datdie streng kontrole op moer aanplantings gemik is op dieverbetering van voortplantingsmateriaal. "Dievoortplantingsmateriaal wat gebruik word in 'n moer

aanplanting moet aan die vereistes van die Suid-AfrikaanseAartappelmoer Sertifiseringskema voldoen en dié skemais onder die Plantverbeteringswet afgekondig."

Netwerk help niks

Volgens die ASD is dit primêr op die voorkoms van siektes,wat moerkwekers beoordeel word vir die Moerkweker vandie Jaar kompetisie. Alle geregistreerde moerkwekers watmeer as 30 hektaar moere per jaar produseer, wordoutomaties in die kompetisie ingeskryf. Dit is die eenkompetisie waar gewildheid en die vermoë om te netwerkweinig beteken.

Evaluasies word oor die hele groei seisoen van allegeregistreerde moer aanplantings geneem. Bevindingsword dan in 'n databasis ingevoer waarvolgens moerkwekersop 'n ranglys geplaas word. Wie ook al bo-aan die lys isin 'n bepaalde jaar, word gewoonlik as die wenner aangewys.

"Ons doen ten minste twee land inspeksies, dan doen ons'n knolinspeksie. Ons trek 'n na-kontrole monster virvirustoetse en variëteit-egtheid. En al daai data, deurlopenddeur die hele seisoen, word in ag geneem." sê Sanette."Daar word ook punte toegeken vir sagter kriteria soosjou betrokkenheid by die bedryf, maar dis 'n baie kleinpunt. As die punte nie baie na aan mekaar lê nie, behoortdit nie sommer 'n verskil te maak nie."

Hoogtepunt van 'n loopbaan

Vir Koos Visser, sy seuns en sy boerdery is die toekenningdie bekroning van 'n leeftyd se werk. Koos het in die

sestiger jare onder sy eie naam begin boer. Sy seuns hethulle later by hom aangesluit en in die negentigs hetPlatklip boerdery tot stand gekom.

"Dit is amper soos 'n kind wat jy grootmaak, jy moet maarbaie aandag aan hom gee," skerts Koos.

Om die probleem met toenemende virusdruk te oorkomhet Koos-hulle gekies om hul moeraanplantings tot diewinter te beperk, wanneer die voorkoms van plantluisebeduidend laer is. 'n Vyfjaar siklus word gebruik omgrondgedraagde siektes te beperk en G2-saad word jaarliksin Mei/Junie aangeplant. ‘n Gedeelte van die opbrengs vanelke aanplanting word verkoop en die res word gesertifiseervir aanplanting in die volgende seisoen.

"Ons werk nou saam met ons Nexus en Surefertverteenwoordigers vir ‘n goeie voorkomende spuitprogram,sowel as ‘n konserwatiewe bemestingsprogram om diekwaliteit van die moere te verseker," sê Koos.

"Ons werksmense is baie goed opgelei om die regtespuitmetodes toe te pas en gereeld die lande deur te stapom virus plante te verwyder. Hierdie proses vind weekliksplaas tot aan die einde van die groeiseisoen, wanneer dieplante begin afgaan. Sonder hul betroubare hulp is ditonmoontlik om moere van gehalte te kweek."

Moere vir dommies

Vir die leke onder ons wat dink 'n moer het te doen metkoffie, meganika of goed waaroor mens nie in 'ngesinstydskrif praat nie: Hoewel 'n aartappel en 'n moerdieselfde lyk en beide geëet kan word, is 'n moer 'n verheweafstammeling van die spesie. Moere word spesifiek asmoedermateriaal vir die aanplanting van tafel aartappelsgekweek. Om goeie opbrengste uit 'n aartappel aanplanting

te verseker, is dit van kardinale belang dat die oorsprongmateriaal van hoë gehalte en siekte vry moet wees.

"Omdat hy (aartappelmoere) deur 'n sisteem gekom het,'n spesifieke aantal generasies gegroei het, en hy voldoenaan sekere siekte vereistes, noem ons hom 'naartappelmoer," sê die ASD se Sanette Thiart.

Die ellendige glas ding

Aartappels plant vegetatief voort en is baie gevoelig viromgewing en klimaat. Al ooit 'n aartappel oopgesny netom te vind dat dit 'glas' is? Dit is grootliks die gevolg vante veel water. Oortollige water veroorsaak dat die styselin aartappels omsit in suiker, wat lei tot dié glasigheid.Wanneer swaar reën in 'n groeiseisoen voorkom kan heleoeste aartappels beïnvloed word, so as kokke kla dat hullesoms geen enkele donsige aartappel kan kry nie, is dit nienoodwendig 'n oordrewe gekerm nie.

Koue, storms en selfs hael wat in Augustusmaand in dieSandveld voorgekom het, het 'n paar aartappelboere diéseisoen geknou. Volgens Aartappels Suid-Afrika se Wes-Kaap Streekbestuurder Terence Brown het een boer 'nhele aanplanting van 20 hektaar verloor.

Lug maar nie lig nie

Aartappels is ook gevoelig vir lig. Wanneer aartappels kortna 'n oes aan son blootgestel word, vind daar 'n diepvergroening plaas wat die aartappels oneetbaar laat. Diegroter tameletjie is egter buisligte. Blootstelling aankunsmatige ligte veroorsaak ook 'n vergroening in dieaartappel se skil, maar dit is steeds veilig om sulkeaartappels te eet, mits hulle geskil word. Dit is dus goeieraad om aartappels in 'n donker kas te bêre en te sorgdat hulle 'n bietjie lug, maar nie te veel lig kry nie.

Rapid milk testing kits are vital tools for milk farmers,since milk is a highly perishable product and needs quickaction. The Trisensor kit from Unisensor Germany hasstepped up the testing process by eliminating the need forincubation and any other equipment except the test strip.

In one action this rapid test kit tests for three differentfamilies of antibiotics mainly used by farmers to control orprevent animal bacterial diseases. What makes the testdifferent from its predecessors is that it not only tests forBeta-Lactam and Tetracycline, it also tests for Sulfamides.

When ingested by humans side effects of Sulfamides caninclude dizziness, drowsiness, nausea, vomiting and difficultybreathing. Since it is not a prerequisite for South Africanfarmers to test for Sulfamides they often don't. EuropeanUnion regulations however require testing for Sulfamides.

Due to their potential harmfulness to humans, efficientcontrols of these antibiotic residues in food and especiallymilk are needed. With the Trisensor farmers can complywith even the strictest EU regulations and can quicklyestablish if milk is ready to go back to the bulk tank or themilk buyer.

Rapid tests are crucial not only from a food safetyperspective, but also from a product perspective. Milk cannotbe worked into value added products like yoghurt or cheesewhen it contains antibiotics, since the vital lactic acid bacteria(LAB) that is added to these products, won't grow in thepresence of antibiotics. Antibiotic presence in raw milktherefore limits its application possibilities. It can also createconsiderable losses for farmers if they miss the presenceof antibiotics and contaminate bulk tanks of milk.

When antibiotic milk received from one farmer is mixedwith the milk of other producers in the bulk tank, thetransgressing farmer will be held liable for the loss of theentire tank. It is thus in the interest of farmers to makesure that they do not supply antibiotic containing milk.

Antibiotic milk can easily slip through unnoticed due topoor management on farms, especially when long-actingantibiotics are administered instead of short acting ones.

Cows are placed back into the milking sequence beforethese long-acting antibiotics have been passed out of theirsystems, contaminating the entire batch.

The Trisensor kit prevents such oversights. It provides amultiplex dipstick test - a Lateral Flow (LF) assay - thatuses specific receptors and generic monoclonal antibodies. The results are visualised at the three specific capture linesby the use of colloidal gold-conjugates.

In the final version of the test, a fourth reagent line,known as the dynamic control line, has been added to thedipstick. The intensity signal of this control line willproportionally increase with the sample/reagent flowmigration. It therefore reflects the correct use of the test,excludes potential invalid results, and also serves to establisha threshold value limit for the interpretation of each testline result.

The test takes 5 minutes to run and does not require anycleaning or sample preparation. It is able to detect the threeantibiotics at concentrations near their respective MaximumResidue Limit (MRL) values.

The results can be interpreted either through direct visualobservation of the test and control, or for a more “MRL-suitable” observation and result, an optical reader - theReadsensor - can be used. This eliminates subjectivity fromthe operator and doesn’t need any calibration.

Staying on top of the wave of new developments in milktesting is essential for farmers who want to avoid prosecutionand penalties.

Milk testing now even more rapid

Farm workers are some of the most vulnerablecommunities in South Africa due to their relative isolationand traditional lack of higher education. For farm workersin the picture-postcard district of Villiersdorp, this legacyis changing thanks to the proactive work of the communityitself.

In 2009 the local chapter of the Round Table started alife skills and social development project called Shine.Today more than one thousand workers of 40 farms in thearea have adopted the program and have become thedriving force behind its continued success.

Community buy-in

Two aspects are the likely keys to the tremendous buy-in among local farm workers. Workers themselves get tochoose which life skills programmes they would like toattend. These range from self-improvement courses, tobudgeting and conflict resolution. Another program, thatthe founders hope will have the most beneficial long-termimpact on the community, is a recurrent anti-alcohol anddrug abuse programme.

The second aspect is a social one. Every month Shineorganizes events and excursions aimed at curbing levelsof boredom in the community. A lack of constructiveinteraction and entertainment often leads to drug andalcohol abuse among younger members of farmingcommunities. These social events, which include an annualmass excursion to the beach, are also shaped by requestsfrom the community.

Expanded worldviews

"Some of these workers have never seen the ocean,"says Project Manager and founding member Izel Botha."We try to expand their worlds and we also try to showthem that there are fun ways to spend time with theirfamilies without having to use alcohol."

Earlier this year the first Shine domino champion was68-year old Johanna Jacobs; she says it's wonderful tosee so many younger people playing with the older folk."Young people need the Shine project very much. Thereisn't much for them to do on weekends. This is the firsttime that I win a competition and I feel very proud ofmyself. I think I might retire now, so that the young bunchcan have a chance next year."

The foot soldiers of the project are the Shine officialswho serve as liaisons between each farm, its communityand the project. These officials are selected by the workersand work cooperatively to organize events and other Shineactivities. Lena Pienaar is a Shine official at the Damarfarm: "To be a Shine official is amazing and incredible tome. There are not enough words to describe it. My heartbubbles like a fountain. I just want to learn more to workwith people and make a big success of it."

Shorter sessions more often

Life skills training sessions take place mainly outside offruit planting and harvesting season, when most of theworkers are less busy. Training sessions are limited to 45minutes each and usually run over a period of ten weeks.According to Izel this ensures better retention and ongoingsupport: "We do the training on the farms, mostly instorage areas. Half- and full-day workshops don't work,the workers battle to concentrate after a while. Behaviouralso doesn't change in a day, it takes time to change oldpatterns and establish new ones."

Steven Hoorn a worker from Ouwerf farm is full of praisefor the project and hopes they will see even more of Shineon the farms: "The project must help us to solve ourproblems with our families, marriages and friendships. Wedon't always have the answer."

Less handouts more sustainability

Instead of relying on outside funding Shine is self-sustaining. Farmers from participating farms foot most of

the bills for the life skills training, while members pay aminimal monthly fee of R5. Members also pay ad hoc entryfees for social events and excursions. Member-initiatedfundraisers cover whatever shortfall there is.

"They (the members) are very resourceful, " Izel laughs."Last year they held an Emo Adams concert where about1 200 people attended. The members bought tickets forR30 and sold tickets at R100 to the public. They madequite a bit of money on that."

"One year we also made curry, it was something terrible,I don't know how many hundreds of kilograms of the stuffwe made, we must have sold 1 600 portions of curry!"

No expansion plans for now

We asked Izel if Shine has plans to expand its operationsthroughout the Western Cape, but she says they havereached capacity for now. There has been interest fromother farms, but the existing Shine personnel are alreadystretched. "We have to place people on a waiting list,because we don't want to get too big. We don't want tolose that personal touch with each farm," says Izel.

Instead of being "all things to all people" Izel concludesthat Shine "wants to walk a way with each person who ispart of the project."

" We want to see a couple in 10-years' time whosedaughter has finished high school without a teenagepregnancy, whose son didn't start using drugs, we wantto develop people who make constructive economic andsocial contributions to their communities."

This is group has certainly an effective social recipe forduplication around the country. Perhaps the Departmentof Social Development should take note.

To a child a garden should be a space to learn, exploreand experience. A place filled with smells and sounds,and extraordinary things to see and watch. If we thinkback, times spend in the gardens of our childhoodmake for some of our most vivid adult memories.

Children of any age love spending time in the garden.They thrive on physical activity and the reward ofseeing something they have created.

Lawns, plants, insects and bugs are all part of a child’sgrowing experience and will give them a wonderfulappreciation for nurturing their environment when theygrow up. The key to gardening with children is focusingon activities that are age-appropriate and fun.

Some basic tips for gardening with your kids:

You will need a couple of child-size rakes, hoes, spades,watering cans and gloves. And don’t forget a sunhatfor hot days.

Little ones tend to have limited patience so this is onearea where instant gratification helps a lot. Plantradishes for example, which come up in three or fourdays.

Plant more than one of each variety as backup forwhen a plant dies. Although you don’t want to upsetthem, children need to learn that not all plants willmake it.

For really tiny tots, sow big seeds like beans, squashesand sunflowers, which are easiest for little fingers tohandle.

A daily routine of observation will maintain their interest,especially with young children, keep it in mind if you haveplanted some seeds that sprout very quickly. Visit thegarden with the child every day to make sure you don'tmiss its rewards - buds opening, the first sprouts peepingthrough the soil, and so on.

Try not to let the garden become neglected. Just likechildren, plants need constant nurturing and nourishment. It is important for a small child to have a successful firstexperience with gardening.

We all love to harvest, whether it's picking armfuls offlowers or bunches of tomatoes. Teach children how toidentify ripe vegetables and flowers that are ready forpicking. After picking, show them how to take care of theproduce and make a delicious meal from it. Why not donatesome of the produce to people in need in order to instillthe values of community and sharing with your children?

To encourage your kids to grow an interest ingardening, try some of these easy, fun projects

For younger children, soil preparation may be the mostfun part of gardening. Digging holes is something allchildren love to do. And of course there is nothing morefun that getting dirty!

Start a compost pile. Let the kids add worms and kitchenscraps.

Engage children from the start by including them in thedesign of your garden. Help them decide what you’re goingto plant, but if they’re only interested in radishes androses, that’s OK. Remember this is about learning, havingfun, and encouraging their enthusiasm.

Garden Designs kids love

• A round “pizza garden” with pie-shaped sections fortomatoes, peppers, onions, basil and oregano etc.

• A salad bowl garden, with many different kinds oflettuces, peppers, tomatoes and edible flowers likenasturtiums.

• A playhouse garden. All children love to hideout, sowhy not make a living tipi, a tripod of slim branchesscrambling with climbing plants like sugar snap peas,beans or nasturtiums?

• A fun, potted garden. Let kids plant in sand bucketswith holes punched in the bottoms for drainage.Plant a flower bed in old toy dump trucks and tractors,wheelbarrows, and even in outgrown rain boots.

• Plant a butterfly garden and watch for caterpillars,cocoons and butterflies.

Gardening and learning

A child’s garden can be an outdoor classroom. Introduceyour kids to science when you talk about fertilizers, andnature when you look for bugs. Practice reading skills withseed packets and flower names. Gardening provides kidswith both mental and sensory stimulation.

Sight

Plant things with vibrant colours and contrasting textures- bright flowers like sunflowers, pansies and impatience.Sow some Alyssum, butterflies love them!

Sound

Encourage your little one to sit with you in the garden andclose your eyes. What do you hear? Birds, bees buzzing,rustling leaves, trickling water, the wind? How about helpingthem to make some wind chimes out of recycled colouredglass to hang in a nearby tree?

Touch

Gardening is a tactile experience. Allow your child toexplore their sense of touch with the different textures ofleaves, stems, bark, fruit and flowers. All plants feeldifferent - silky, rough, feathery, tickly and prickly.

Taste

Let your child experience the delicious fresh tastes of thefruit, herbs and vegetables that they grow. Growing theirown veggies will generally get kids to try eating thingsthey won’t normally even look at on their dinner plate.Make sure your child understands you can't just put anyplant in your mouth!

Smell

For plants with beautiful fragrance plant lavender, chocolate,orange and other mints, marigolds and rosemary.Encourage your child to begin identifying the varioussmells.

Be creative

There is a large range of garden accessories available,

such as frogs, gnomes, fairiesand other little gardencreatures with which to adornyour child’s garden. Thesewill add an additional senseof fun and intrigue to thegardening exper ience.Encourage your child todecorate their garden withhandmade objects and signs.

With slightly older kids takephotos and draw pictures.Write little poems or collectand press leaves and flowers.Make a scrapbook for theseasons.

Make use of discarded tinsor old rusted buckets withholes drilled in the bottom.Let your kids decorate thecontainers with drawings ofwhat is going to appear insidethem. Plant them withminiature lettuce, ornamentalcabbage and chilli peppers.

Nail two narrow boards together, and let the kids help youdress and decorate it as a scarecrow.

You may be surprised at how your kids grow very attachedto their own little piece of earth on our planet.

Here’s to raising a new crop of young budding enthusiasticgardeners.

• 6 x 8cm – R1000• 6 x 8cm vir 3 maande

– R800/maand• 4 x 5,8cm – R500