Administriranje Web Stranice

Sadržaj:

UVOD ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1

LOGIRANJE U ADMINISTRATIVNI DIO WEB STRANICE ------------------------------------------------------ 1

UPOZNAVANJE SA RADNIM OKRUŽENJEM JOOMLE -------------------------------------------------------- 2

UPRAVLJANJE KATEGORIJAMA ----------------------------------------------------------------------------------- 4

UPRAVLJANJE ARTIKLIMA ----------------------------------------------------------------------------------------- 6

GLOBALNA UPRAVLJANJA --------------------------------------------------------------------------------------- 10

DODAVANJE MEDIA SADRŽAJA -------------------------------------------------------------------------------- 11

RAD SA IZBORNICIMA -------------------------------------------------------------------------------------------- 12

MODUL MANAGER ------------------------------------------------------------------------------------------------ 14

KREIRANJE KONTAKATA ----------------------------------------------------------------------------------------- 15

ZAKLJUČAK ---------------------------------------------------------------------------------------------------------- 17

1

Uvod

Joomla! je otvoreni CMS (engl. Content Management System). Prvo da kažemo šta je CMS. CMS, kao što smo naveli, predstavlja skraćenicu za izraz Content Management System, odnosno u prevodu – sistem za upravljanje sadržajem. Primarno se odnosi na web rješenja, onlajn softvere (online software), preko kojih se vrši administracija web sajtova. U kompletu predstavlja web sajt, sa administrativnim dijelom gdje se upravlja sadržajem i javnim dijelom kome pristupaju posjetioci sajta. Javnom dijelu sistema, stranicama sajta, može pristupiti svako od posjetilaca. Administrativni dio ima zaseban panel i može mu pristupiti samo administrator i registrovani članovi sa posebno definisanim nivoom pristupa. Glavna odlika sistema za upravljanje sadržajem (CMS-a) je onlajn pristup. Sistem je postavljen na server i može mu svako pristupiti, za razliku od statičkih web prezentacija gdje se na lokalu vrši uređenje stranica i gdje je potrebno svaki put nove stranice kopirati na server, povezivati ih sa ostatkom sadržaja, paziti svaki put na dizajn nove stranice...previše komplikovano za održavanje većih web sajtova koji zahtjevaju redovno ažuriranje.

Joomla predstavlja jedan od vodećih sistema za upravljanje sadržajem uz čiju se administraciju mogu kreirati vrlo kvalitetna web rješenja, sajtovi, portali. Mnogi aspekti, pre svega lakoća korištenja i mogućnosti proširenja načinili su da Joomla bude jedan od najtraženijih rješenja na webu. Joomla predstavlja Open Source softver , što pre svega znači da ima jaku online podršku u vidu foruma i dodataka. Dalje znači da nije komercijalan softver tako da se bez novčane nadoknade može koristiti. Pisana je programskim jezikom PHP i kao bazu koristi MySql. Joomla možete naći i preuzeti sa oficijelnog sajta www.joomla.org.

LOGIRANJE U ADMINISTRATIVNI DIO WEB STRANICE

U uvodu smo pomenuli da se Joomla sistem za upavljanje sadržajem vizuelno sastoji od javnog dijela sistema, kome mogu pristupiti svi posjetioci web stranice i administrativnog dijela kome pristupaju korisnici sa privilegijama, prije svega administrator i urednici. Administracija web stranice predstavlja uređenje dizajna, sadržaja, članaka i održavanje stranice u skladu sa ciljevima postojanja i svrhe korišćenja. Da bi smo krenuli sa održavanje web stranice potrebno je pristupiti administrativnom dijelu web stranice. U adresnu traku web preglednika potrebno je ukucati sljedeće:

www.popis2013.ba/administrator

Nakon što ukucamo adresu za administrativni dio web stranice dolazimo do tzv. Log In ekrana. Na ovom dijelu ukucavamo pristupne podatke, tj. username i password (korisničko ime i šifra).

2

Unošenjem administrativnog korisničkog imena i lozinke ulazimo u administraciju kompletne web stranice. Joomla sistem može imati više administratora. Prvi administrator određuje privilegije ostalim korisnicima koji se registruju na sistem.

UPOZNAVANJE SA RADNIM OKRUŽENJEM JOOMLE

Nakon logovanja u administrativni dio pristupa se početnoj stranici admin panela koja sažeto sadrži osnovne elemente administracije sistema. Radno okruženje Joomle se sastoji od glavnom kontrolnog panela i izbornika na vrhu ekrana.

3

U gornjem dijelu stranice definisan je meni kroz koji se vrši kompletna navigacija prilikom administracije Joomla sistema.

U lijevom dijelu centralne strane nalaze se element Joomla sistema. U desnom dijelu centralne strane sažeto je prikazan spisak logovanih korisnika, najposjećeniji članci, posljednji dodati članci, statistika menija definisanih na sistemu. Elementi Joomla CMS-a:

Dodavanje novih artikala

Upravljanje

člancima

Upravljanje kategorijama

Upravljanje medijalnim sadržajem

Upravljanje

izbornicima na stranici

Upravljanje korisnicima

stranice

Upravljanje Joomla modulima

Upravljanje Joomla

ekstenzijama

Podešavanja jezika koji se

koriste na stranici

Glavna podešavanja

stranice

4

Podešavanje template-a

Podešavanja korisničkih profila

Upravljanje Joomla update-ima

UPRAVLJANJE KATEGORIJAMA

Popunjavanje sadržaja u Joomli mora pratiti određenu strukturu, a ona je slijedeća:

1. Kreiranje kategorija 2. Popunjavanje artikala i njihovo smještanje u odgovarajuće kategorije 3. Povezivanje sadržaja sa glavnim izbornicima

Pristupiti sekciji vezanoj za kategorije možemo na nekoliko načina. Iz menija na vrhu stranice ili sa glavnog kontrolnog panela.

Jednom kreiranu kategoriju nije potrebno kreirati ponovo, samo nastavljamo da smiještamo sadržaj u nju. Panel za upravljanje kategorijama prikazan je na slici

5

Svaka od kategorija sadrži naziv, prikaz da li je objavljena, redosled među kategorijama, nivo pristupa, kao i jezik kategorije. Na kraju reda prikazan je ID kategorije (osim što je ključ u bazi za datu kategoriju, koristi se kao identifikator kod modula koji prikazuju unose iz određene kategorije). Iznad listinga kategorija prikazuje se standardni panel za upravljanje kategorijama, preko kojeg možemo kreirati nove kategorije(NEW), vršiti promjene na postojećim kategorijama (EDIT), objaviti(PUBLISH) ili odjaviti(UNPUBLISH) odabranu kategoriju zatim arhivirati(ARCHIVE), provjeriti(CHECK IN) ili izbrisati(TRASH).

Kreiranje nove kategorije vršimo pomoću alata „New“ Aktiviranjem ovog alata pokreće se prozor za kreiranje kategorije.

Svaka kategorija mora imati slijedeće dijelove definisane:

• Naslov (TITLE) • Sistemski naziv za kategoriju u Joomli (ALIAS) • Roditelja kategorije (PARENT) • Status kategorije – objavljena ili ne (STATUS) • Pristup (ACCESS) • Dozvole (PERMISSIONS) • Jezik (LANGUAGE)

Kategorija može sadržavati druge kategorije (podkategorije) tj. kategorija može da ima svoju roditeljsku kategoriju u kojoj se nalazi (PARENT). To zavisi od strukture sadržaja stranice koju održavate. Sistemski naziv za kategorije (ALIAS) ne mora biti dodjeljen jer se po automatizmu kreira u istom trenutku kada se snimi kategorija. Kada dodjeljujemo „alias“ bitno je obratiti pažnju da se u nazivu ne smiju nalaziti prazna mjesta i ona su obično zamjenjena sa simbolom (-). Udonjem dijelu prozora za kreiranje kategorija nalazi se polje DESCRIPTION. Tu se može unijeti sadržaj ili tačnije opis kategorije. S obzirom da kategorije sadržavaju artikle, nekada opis kategorije koji se ovde može upisati nije obavezan, opet to ovisi o konceptu sadržaja stranice. Kada definišete sadržaj onda je moguće raditi i dodatna podešavanja, prije nego što objavite kategoriju. Možete definisati autora kategorije (u dijelu PUBLISHING OPTIONS), zatim definisati osnovne opcije kategorije (u dijelu BASIC

6

OPTIONS) ili upisati riječi i fraze koje pomažu pretraživačima da lakše pronađu vaše kategorije i /ili artikle na internetu (METADATA OPTIONS).

Kada završimo sa podešavanjem svih opcija pri kreiranju kategorije, potrebno je da snimimo kategoriju. Snimanje kategorije radimo promoću jednog od ponuđenih alata

SAVE – snima kreiranu kategoriju ali ostajemo i dalje na prozoru za kreiranje kategorije. SAVE & CLOSE – snima kreiranu kategoriju i zatvara prozor za kreiranje kategorije. SAVE & NEW – snima kreiranu kategoriju i otvara prozor za kreiranje nove kategorije. Ukoliko odustanemo od snimanja kategorije koristimo alat CANCEL.

UPRAVLJANJE ARTIKLIMA

Već smo pomenuli hijerarhiju sadržaja. Prvo definišemo kategorije, zatim članke u svakoj od kategorija. Članak, informacija, vijest, sadržaj.. postoji više naziva i funkcija koje može obavljati taj

7

unos. Panelu u kome se administriraju članci pristupa se preko glavnog menija u administrativnom dijelu Joomla sistema, odabirom opcije Content > Article Manager.

Drugi način da pristupite panelu za administriranje članaka je preko glavnog komandnog panela .

Panel za administraciju članaka je sličan administraciji sekcija i kategorija, sa time što je za svaki od unosa prikazana i informacija o autoru, datum i broj pregleda članka. U dijelu iznad članaka nalazi se opcija prikaza članaka po sekcijama, kategorijama, autoru, stanju članka. Svim ovim opcijama moguća je izuzetno dobra navigacija kroz odabir i pregled unijetih članaka što je posebno bitno kada se nakon određenog vremena poveća broj članaka.

U gornjem meniju se nalaze standardne, već opisane, opcije sa par dodataka. Svaki od članaka se može arhivirati čime prelazi u jednu posebnu sekciju u sistemu, odnosno u arhivu. Članak time nije obrisan već mu je definisana posebna kategorija. Sa javne strane portala se može kreirati i poseban odjeljak u kome će se prikazivati samo arhivirani članci.

8

Kreiranje novog artikla obavljamo korištenjem alata iz prozora za artikle. Aktiviranjem ovog alata pokreće se prozor za kreiranje artikla.

Kod unosa novog članka najprije se upisuje naslov i alias. Naslov se normalno prikazuje na stranici, dok će se alias prikazivati u url putanji. Dalje se bira kategorija kojoj članak pripada. Sadržaj može biti i bez kategorije, ukoliko po strukturi ne pripada niti jednom definisanom dijelu. Da li će članak odmah biti objavljen bira se u dijelu STATUS, a zatim opcije o dozvolama i pristupu članku. Ispod toga se nalazi panel za manipulaciju i unos sadržaja preko koga se unosi i formatira kompletan tekst, ubacuju fotografije, kreiraju linkovi... Panel je u glavnom šabloniziran i vrlo je sličan Word panelu za uređenje teksta. Tu možemo naći alate za odabir vrste teksta kao i formatiranje teksta (FONT FAMILY, FONT SIZE, FORMAT, STYLES), podebljan, podvučen, ukošen ili precrtan tekst (B, I, U, S), boju teksta, zatim alate za isjecanje, kopiranje i lijepljenje sadržaja (CUT, COPY, PASTE), alate za manipulaciju paragrafima, alate za uređivanje tabela i td. Alati za unos i editovanje sadržaja nekog artikla mogu varirati tj. moguće je imati više ili manje alata prikazano što ovisi o tome koja je Joomla ekstenzija instalirana i koji je editor podešen i odabran.

Jedan od najčešćih alata koji se koristi je alat za dodavanje slike. U gornjem lijevom dijeklu nalazi se polje URL u koje unosimo lokaciju slike. Ispod toga nalazi se polje ALTERNATE TEXT. To je tekst koji se pokaže kada se malo duže zadržimo preko slike na frontend dijelu stranice. Zatim dolazimo do polja DIMENSIONS koji nam služi za unos dimanzija slike. Ispod njega nalazi se polje ALIGNMENT gdje podešavamo pioravnanje slike u odnosu na sadržaj. U poljima MARGIN i BORDER podešavamo veličinu margine slike i bordure (obruba) slike. Udonjem dijelu prozora nam se nalazi FILE BROWSER polje koje je kao Explorer putem kojeg možemo odabrati koji folder želimo i koju sliku iz tog folder-a da bi smo je ubacili u artikl.

9

Dodavanje linkova vršimo pomoću alata i klikom na ovaj alat dobijemo sljedeći prozor:

10

U gornjem dijelu se nalazi polje URL gdje unosimo link. Ispod toga nalazi se polje TEXT i tu unosimo naziv linka. Zatim slijedi Browse polje LINKS za pretraživanje i linkanje sadržaja stranice.Na kraju slijedi dio ATTRIBUTES u kojem imamo polja za podešavanje odrđenih atributa za prethodno odabran link.

Kada definišete sadržaj onda je moguće raditi i dodatna podešavanja, prije nego što objavite artikl. Tako imate definisanje autora artikla i datuma publikovanja artikla u dijelu PUBLISHING OPTIONS, podešavanje ekrana za editovanje artikla u dijelu CONFIGURE EDIT SCREEN, zatim u dijelu ARTICLE OPTIONS možete izvršiti glavna podešavanja artikla, tačnije, podešavanja glavnih svojstava artikla. Podešavanja slika i linkova koji definišu artikl koji ste napravili možete izvršiti u dijelu IMAGES AND LINKS. U dijelu METADATA OPTIONS podešavate Meta tagove artkla tj. riječi i fraze koje pomažu pretraživačima da lakše pronađu vaše kategorije i /ili artikle na internetu. Elementi koji se unose su elementi koji pobliže definišu vaš sadržaj. Kada kreirato i definišeto podešavanja artikla, potrebno je da snimite artikl klikom na jedan od ponuđenih alata

SAVE – snima kreirani artikl ali ostajemo i dalje na prozoru za kreiranje artikla. SAVE & CLOSE – snima kreirani artikl i zatvara prozor za kreiranje artikla. SAVE & NEW – snima kreirani artikl i otvara prozor za kreiranje novog artikla. Ukoliko odustanemo od snimanja artikla koristimo alat CANCEL.

GLOBALNA UPRAVLJANJA

Globalna podešavanja nam dozvoljavaju da tamo gdje god smo naznačili globalne postavke budu upotrebljene postavke koje se ovde definišu. Kako možemo primjetiti imamo postavke za različite sekcije.

11

Do globalnih podešavanja dolazimo preko alata:

Podršavanja su podijeljena po grupama (tabovi na vrhu prozora):

ARTICLES – globalna podešavanja artikala

EDITING LAYOUT - globalna podešavanja pogleda za editiranje

CATEGORY - globalna podešavanja kategorije artikla

CATEGORIES - globalna podešavanja kategorija uopšte

BLOG / FEATURED LAYOUTS - podešavanja kada je definisan blog prikaz ili prkaz izdvojenih artikala

LIST LAYOUTS - globalna podešavanja kada je definisan list prikaz

SHARED OPTIONS - globalna podešavanja dijeljenja zavisno od toga koji je prikaz odabran

INTEGRATION - globalna podešavanja za integraciju

PERMISSIONS - globalna podešavanja za perimisije/dozvole

Ukoliko se niste dovoljno upoznali sa Joomlom i vaš je prvi put kako je koristite, savjet je ne mijenjati globalne postavke jer može doći do kontraproduktivnih podešavanja na stranici.

DODAVANJE MEDIA SADRŽAJA

Prilikom kreiranja artikala morat ćete često ubacivati i drugi sadržaj kao što su slike ili dokumenti. Ubacivanje je najjednostavnije obavljati korištenjem MEDIA MANAGERA. Pokretanje MEDIA MANAGERA vršimo iz menija na vrhu stranice ili sa glavnog kontrolnog panela.

ili

12

Pokretanjem Media Managera dobijamo prozor kao na slici iznad. U prozoru Media Managera imamo dvije vrste pogleda, THUMBNAIL VIEW i DEATIL VIEW. Thumbnail View pogled nam dozvoljava da u dijelu Files vidimo slike ukoliko tražimo neku od njih. Pogled Detail View nam omogućava da vidimo detalje naših fileova. U čitavom prikazu postoje dva alata koji su bitni. Jedan se odnosi na brisanje sadržaja koji nam nije više potreban, a drugi na upload novog sadržaja.

RAD SA IZBORNICIMA

Sadržaj koji unesemo putem artikala i kategorija mora biti na neki način povezan. Veza između svih tih elemenata su izbornici (meniji). Izbornicima se omogućava da se svaki artikl poveže tako da kada otvorimo neku od opcija izbornika, recimo O nama ili Kontakt, dobijemo odgovarajući sadržaj. Jedna web stranica može imati jedan ili više izbornika. Jedan izbornik može biti dovoljan ukoliko postoji malo sadržaja. Veći sadržaj, više kategorija bi automatski značilo i definisanje više izbornika na web stranici. Jedna stavka izbornika može imati svoje podstavke, takozvani podmeni, što nekad može biti, a i ne mora biti praktično. Sve zavisi koliko će neka od navedenih opcija (više izbornika, jedan izbornik sa više stavki, stavke i podstavke) biti praktična. Ne postoji pravi recept, sve zavisi od realizacije do realizacije, zahtjeva i obima sadržaja. Izbornik se definiše nakon kreiranja osnovnog sadržaja, kategorija i naravno komponenti. Preporučljivo i praktično je da se izbornik kreira prije administracije modula jer je jedna od opcija uređenja modula i odabir stavki izbornika, odnosno na kojim stranicama će se modul prikazivati. Dijelu u kome se administriraju izbornici pristupa se preko glavnog menija u administrativnom dijelu Joomla sistema, odabirom opcije Menus > Main Menu ili preko glavnog komandnog panela .

13

Odabirom određenog izbornika dobivamo sve njegove stavke kako je prikazano na slijedećoj slici:

Svaki izbornik mora imati slijedeće dijelove definisane:

• MENU ITEM TYPE – tip sadržaja • MENU TITLE – naziv • ALIAS – sistemski naziv • STATUS – publikovanje • ACCESS – pristup • MENU LOCATION – lokacija • PARENT ITEM – roditelj • ORDERING – raspored • TARGET WINDOW – gdje se otvara sadržaj kada se klikne na izbornik • DEFAULT PAGE – početna strana • LANGUAGE – jezik

14

Najbitniji dio svakog izbornika je tip sadržaja koji će da prikazuje. Izborom naredbe select dobijamo prikaz svih tipova. Koji će tip sadržaja biti odabran ovisi o konceptu web stranice. Kada jednom odaberemo koji tip prikaza će određeni izbornik imati najviše posla se svodi na podešavanje izgleda odabranog tipa prikaza.

MODUL MANAGER

Joomla kao cjelina je sačinjena od različitih modula koji se nalaze na određenim pozicijama. Moduli predstavljaju elemente Joomla sistema koji obezbjeđuju određenu funkcionalnost. Glavna karakteristika modula je da se mogu prikazivati na svim pozicijama definisanim u dizajn šablonu, osim centralnog (main) sadržaja. Za svaki modul moguće je osim pozicije odabrati i stranice na kojima se prikazuje. Nakon instalacije Joomla sistema automatski su instalirani i neki osnovni moduli. Moduli imaju različitu namjenu, tako imamo module koji predstavljaju izobrnike, module koji predstavljaju prijavu na Newsletter, module koji čine podnožije stranice, module koji čine banere itd. Najveći broj modula je moguće pronaći na web stranici extensions.joomla.org Administrativnom panelu za uređenje modula pristupa se u dijelu Extensions > Module Manager ili preko glavnog komandnog panela .

15

Za svaki modul definisan je njegov naslov, prikaz da li je objavljen(status), njegova pozicija za prikaz, redosled na poziciji (order), tip modula, broj strana na kojima se prikazuje (sve ili neke), nivo pristupa, jezik, id. Više modula može biti istog tipa. Ukoliko se na jednu poziciju smješta više modula, svakome od njih se određuje redosled na liniji prikaza odabrane pozicije. Ukoliko napravimo novu stavku na izborniku potrebno je i u nekom od modula napraviti izmjene kako bi se prikazivali na svim stranicama. Modul može biti podešen da se prikazuje na svim stranicama, na određenim i da se nikako ne prikazuje.

KREIRANJE KONTAKATA

Kontakti pripadaju sekciji Joomle koja se odnosi na komponente. Kao i kod artikala i sa kontaktima je potrebno prvo kreirati kategoriju kontakta pa nakon toga i sam kontakt koji pripada toj kategoriji.

Panel za administraciju sadrži dva interfejsa, uređenje kategorija: Components > Contacts > Categories i drugi, za uređenje kontakata, Components > Contacts > Contacts, gdje se kod prve definišu kategorije kojima će kontakti pripasti, dok se u drugoj definišu sami kontakti. Uređenjem kategorija definišu se kontakt grupe kojima će kontakti pripasti. Kreiranje nove kategorije kontakta je preko alata NEW

16

Prozor za kreiranje nove kategorije kontakta je kao i prozor za kreiranje nove kategorije artikla koji smo prethodno objasnili. Jednom kreiranu kategorij kontakta popunjavamo pravljenjem kontakata. Novi kontakt kreiramo pomoću alata NEW

Prozor za kreiranje novg kontakta je kao i prozor za kreiranje novg artikla koji smo prethodno objasnili, sa jednim bitnim izuzetkom. Dodatna podešavanja su kod kreiranja kontakta jako bitna. Da bi kontakt mogao biti funkcionalan potrebno je unijeti podatke za kontakt. Podaci kao što je e-mail adresa su neophodni jer bez njih kontakt forma koja se može vidjeti na web stranici neće funkcionisati.

17

ZAKLJUČAK

Ukoliko želite da napravite portal ili online zajednicu (forumi, odjeljak za članove, vijesti…), Joomla je dobar izbor zato što je ta platforma namenjena baš za tu svrhu. Kada shvatite kako platforma radi, kreiranje navigacione strukture je lako i nije Vam potrebno znanje HTML-a, CSS-a i PHP-a da bi ste to uradili. Možete podesiti članke da ističu poslije određenog vremena ili da se automatski objave u unaprijed određeno vrijeme. Instalacija ove platforme je jednostavna, potrebno je 5 minuta da se ova platforma instalira, ali je potrebno znatno više vremena kako bi se ona podesila da bi bila funkcionalna. Joomlina snaga je kompleksnost. Višestepena navigaciona struktura, kategorije u kategorijama, artikli… sve što vam je potrebno da napraviti i održavate jedan klasičan web „sajt“. Zvanični sajt Joomla zajednice se nalazi na adresi www.joomla.org , gdje se uvijek može naći poslednja verzija Joomla softvera. Važno je pratiti nove verzije i vršiti redovan update Joomla sistema. Osim Joomla softvera može se doći i do aktuelnih verzija modula, komponenti, dodataka, na adresi extensions.joomla.org . U okviru Joomla zajednice funkcioniše i forum podrške, na adresi forum.joomla.org