70
Running Head: Abot-Kamay? Abot-Kaya? de Vera | 1 Unibersidad ng Pilipinas Maynila Kolehiyo ng Agham at Sining Kagawaran ng Agham Panlipunan Political Science 198 Special Topics in Political Science Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng Aksesibilidad ng mga Serbisyong Pangkalusugan sa Pangkalusugang Paghahangad Clarissa M. de Vera 2009-31970 Marso 25, 2013 Propesor Clarinda Berja Tagapayo sa Pananaliksik

Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

  • Upload
    others

  • View
    11

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 1

Unibersidad ng Pilipinas Maynila

Kolehiyo ng Agham at Sining

Kagawaran ng Agham Panlipunan

Political Science 198

Special Topics in Political Science

Abot-Kamay? Abot-Kaya?:

Pagsusuri sa Epekto ng Aksesibilidad ng mga Serbisyong

Pangkalusugan sa Pangkalusugang Paghahangad

Clarissa M. de Vera

2009-31970

Marso 25, 2013

Propesor Clarinda Berja

Tagapayo sa Pananaliksik

Page 2: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 2

Mga Nilalaman: (70 pahina)

I. Abstrak........................................................................................................................3

II. Panimula......................................................................................................................4

III. Pagsusuri ng mga Kaugnay na Literatura...............................................................5

IV. Balangkas ng Pag-aanalisa.........................................................................................9

V. Metodolohiya at mga Datos......................................................................................12

Disenyo ng Pananaliksik........................................12

Pagkuha ng Datos..................................................16

Pag-aanalisa ng mga Datos....................................18

Mga Datos..............................................................21

VI. Resulta, Diskusyon at Pag-aanalisa ng mga Datos.................................................42

Pagkukumpara ng Dalawang Kaso..............................42

VII. Konklusyon................................................................................................................53

VIII. Rekomendasyon.........................................................................................................55

IX. Sanggunian.................................................................................................................58

X. Apendises....................................................................................................................62

APENDIKS A: Free and Prior Informed Consent (FPIC).......62

APENDIKS B: Survey Instrument...........................................65

APENDIKS C: Pagpupuntos sa Composite Index...................69

Page 3: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 3

Abstrak

Ang pag-aaral na ito ay tungkol sa epekto ng aksesibilidad ng mga serbisyong pangkalusugan sa

pangkalusugang paghahangad ng dalawang komunidad: komunidad ng mga nakatira sa

relocation site at iyong mga informal setllers. Ang dalawang komunidad ay matatagpuan sa Rizal

(KACSA) at sa Quezon City (Damayang Lagi). Upang malamang ang pagkakaiba ng dalawang

komunidad sa pangkalusugang paghahangad, gumamit ang pag-aaral na ito ng survey at key

informant interview (KII). Inilatag ang mga datos na nakalap sa pamamagitan ng mga table, mga

chart at schematic diagram. Napag-alaman ng pag-aaral na ito na ang aksesibilidad ng mga

serbisyong pangkalusugan ay may epekto sa pangkalusugang paghahangad ng mga mahihirap.

Partikular na nakakaapekto ay ang pinansyal na akses, pisikal na akses at maging ang availability

o pagkakaroon ng mga serbisyong pangkalusugan. Napatunayan ding kahit na parehong mahirap

ang dalawang komunidad, ang pagkakaiba nila sa antas ng aksesibilidad ng mga serbisyo ang

siyang naging dahilan ng pagkakaiba nila sa pangkalusugang paghahangad. Layunin din ng pag-

aaral na ito na magmungkahi ng mga polisiya na makapagpapaunlad sa pangkalusugang

paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos na magbibigay

linaw kung ano nga ba ang dahilan kung bakit hindi naghahangad ng serbisyong pangkalusugan

ang isang indibidwal.

Page 4: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 4

Panimula

Ang pag-aaral na ito ay tumatalakay sa isang mahalagang aspekto ng ating pamumuhay:

ang kalusugan. Partikular na usapin sa kalusugan ay ang pangkalusugang paghahangad (health

seeking behaviour) ng isang indibidwal. Mahalagang pag-aralan ang usaping ito sapagkat

tumutukoy ito sa pagnanais ng isang indibiwal na humanap ng serbisyong pangkalusugan lalong

lalo na kung siya ay may sakit. Upang maunawaan nang mainam ang pangkalusugang

paghahangad, mahalagang tanungin kung bakit ba may mga hindi naghahangad ng serbisyong

pangkalusugan. Upang masagot naman ang tanong na ito, mahalagang pag-aralan ang mga salik

na nakakaapekto sa pangkalusugang paghahangad. Partikular sa mga salik na ito, at siyang

magiging pokus ng pag-aaral ay ang aksesibilidad ng mga serbisyong pangkalusugan.

Ang aksesibilidad bilang salik ng pangkalusugang paghahangad and pokus ng pag-aaral

na ito sapagkat ito ang tinatayang dahilan kung bakit hindi naghahangad ng pangkalusugang mga

serbisyo ang mga tao. Kaugnay nito, batid din ang pagbaba ng badyet taon-taon para sa

kalusugan. Ayon sa Department of Budget and Management (DBM), ang badyet para sa

kalusugan ay bumaba sa paglipas ng taon mula 2% ng badyet noong 2001 hanggang 1.3% na

lamang noong 2006 (Ponsaran, 2006). Ang pagbaba sa badyet ay may tiyak na epekto sa

aksesibilidad ng mga serbisyo. Ayon pa survey ng Kilos Bayan para sa Kalusugan (KBK), 83%

ng mga pasyente ay walang kapasidad upang bayaran ang mga gastusin nila sa pagpapagamot

(Ponsaran, 2006). Kung ganito ang sitwasyon, mahalagang tignan kung ano ang nagiging epekto

ng kawalan ng akses sa mga serbisyo sa pangkalusugang paghahangad ng mga mamamayan lalo

na ng mga mahihirap.

Ito ang dahilan kung bakit ang pag-aaral na ito ay dudulog sa isyu ng aksesibilidad bilang

pangunahing dahilan ng tinatayang pagbaba ng antas ng pangkalusugang paghahangad. Nais

Page 5: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 5

nitong alamin kung anong mga partikular na aspekto ng aksesibilidad ang tuwirang may epekto

sa pangkalusugang panghahangad. Nais din ng pag-aaral na ito na makita ang epekto ng

aksesibilidad lalo na sa mga mahihirap. Kaya naman, ang pag-aaral na ito ay pag-aaral ang

dalawang komunidad na mahihirap ang naninirahan. Ngunit kahit na ang dalawang komunidad

ay mahirap lamang, tinatayang may pagkakaiba pa rin sa kanilang mga gawi at gayundin sa

kanilang pangangailangang pangkalusugan at kung paano nila ito nilulutas. Layunin din ng pag-

aaral na ito na makita kung ano ang pagkakaiba ng dalawang lugar gayong ang Kasiglahan Creek

Side Area (KACSA) ay isang relocation site at ang 11th

Street Baba ng Damayang Lagi ay

binubuo ng mga informal settlers. Gayundin, ang KACSA ay matatagpuan sa Rizal na isang

probinsya samantalang ang Damayang Lagi ay matatagpuan sa Quezon City. Sa pag-alam ng

pagkakaiba, malalaman din ang epekto ng aksesibilidad ng mga serbisyong pangkalusugan.

Pagsusuri ng mga Kaugnay na Literatura

Aksesibilidad ng mga Serbisyong Pangkalusugan

Ang usaping pangkalusugan ay hindi lamang isang usapin dito sa Pilipinas kundi maging

sa ibang panig ng mundo. Isang mahalagang isyung nakapaloob sa usaping pangkalusugan ay

ang pagkamit ng mga serbisyong pangkalusugan.

Ang serbisyong pangkalusugan ay binigyang kahulugan ng WHO bilang mga serbisyong

ibinibigay sa mga indibidwal o sa mga komunidad upang mapanatili, maibalik at mabantayan

ang estadong pangkalusugan ng mga mamamayan (WHO, 2004). Ginagawa ito ng mga

propesyunal sa larangan ng kalusugan tulad ng mga doktor, nars at iba pa. Kasama sa mga

serbisyong pangkalusugan ay ang pagkakaroon ng mga ospital, mga doktor, nars at iba pang

propesyunal na handang magbigay ng serbisyo, gayundin ang mga pasilidad tulad ng mga kama

at iba pang aparatos na pang-medikal (Rosell-Ubial, 2008).

Page 6: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 6

Ang serbisyong ito ay naipaparating sa mga tao sa pamamagitan ng isang sistema kung

saan ang iba’t ibang mga organisasyon at institusyon ay nagtutulungan upang makapaghatid ng

mga serbisyo gamit ang anumang maaaring mapagkukunan (resources) (WHO, 2000). Kasama

sa mga institusyong ito ay ang gobyerno, mga Non-government Organizations (NGO’s) at

maging ang pribadong sektor ng lipunan.

Subalit, isang malaking problema sa serbisyong pangkalusugan ay ang hindi

pagkakapantay-pantay sa aksesiblidad ng mga tao sa pagkamit ng dekalidad ng serbisyong

pangkalusugan (access to quality health services) sa pagitan ng mga mamamayan mula sa

siyudad at mga mamamayan mula sa kanayunan, at sa pagitan ng mga mayayaman at mahihirap

(Milio, 1975; Salloway, 1982; Rosenbaum, Serrano, Magar & Stern, 1997). Upang mas

maunawaan ang isyung ito, mahalagang malaman kung ano ang ibig sabihin ng aksesibilidad ng

mga serbisyong pangkalusugan. Ayon kay Paez, Mercado, Farber, Morency at Roorda (2010),

ang aksesibilidad sa mga serbisyong pangkalusugan ay isang konseptong may iba’t-ibang salik:

a.) pinansyal; b.) pisikal at; c.) availability.

Ang pinansyal na salik o aspekto ay tumutukoy sa kakayahan ng sinuman na

makapagbayad kapalit ng serbisyong pangkalusugan tulad ng pagpapakonsulta sa doktor,

makabili ng gamot, maging ang kakayahang magpunta sa mga pagamutan sa pamamagitan ng

iba’t-ibang uri ng transportasyon (Miller, 2005). Sa ganitong sistema kung saan may presyo ang

pagkamit sa mga serbisyong pangkalusugan, nagkakaroon ng hindi pantay na kakayahan sa

pagitan ng mga mayayaman at mahihirap. Ayon sa World Health Organization, may pagkakaiba

sa mga serbisyong nakukuha ng mga mayayaman at mahihirap gayundin sa kanilang kalagayang

pangkalusugan (Milio, 1975). Ito ay sa kadahilanang hindi kayang tustusan ng mga mahihirap

ang gastusin, dahilan nga sa karamihan ng mga ospital ay mga pribado.

Page 7: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 7

Ang susunod na salik ay ang pisikal na aspekto. Sa salik na ito, ang tinitignan ay ang

lokasyon ng mga tao at ang lokasyon kung saan mayroong serbisyong pangkalusugan (Paez et.al,

2010). Sa madaling salita, binibigyang pansin ang layo o distansya mula sa tirahan ng mga tao

patungo sa mga health center o mga ospital. Binibigyang pansin din ang uri ng lokasyon tulad ng

kung ito ba ay rural o urban na lugar.

Sa parehong kaso, tulad ng unang salik, nagkakaroon ng di pagkakapantay-pantay sa

aksesibilidad sa mga serbisyong pangkalusugan dala ng pisikal na salik. Ayon kay Grant (1981),

ang pagkakaiba sa uri at kalidad ng mga serbisyong nakakamit ng mga nasa siyudad at ng mga

nasa kanayunan ay bunga ng hindi pantay na oportunidad na mayroon sa mga nasabing lugar.

Karamihan sa mga ospital at mga health center ay matatagpuan sa mga siyudad. Hindi ito

nakapagtataka sapagkat karamihan sa mga ospital ay mga pribado at may intensyong kumita

kaya naman itinatayo ang mga ito sa mga lugar na kung saan maraming tao at may kakayahang

magbayad ang mga tao (Grant, 1981). Walang masyadong naitatayong mga ospital sa mga rural

na lugar kung saan karamihan ng mga tao ay mahihirap (Milio, 1975). Ito ay sa kadahilanang

hindi masyadong malaki ang kikitain sa pagpapatayo ng mga ospital sa kanayunan.

Isa pang dahilan sa pagkakaiba ng antas at uri ng serbisyong pangkalusugan sa pagitan ng

rural at urban na lugar ay ang bilang ng mga propesyunal na handang magbigay serbisyo

sapagkat mas pinipili ng mga doktor at nars na mamalagi sa mga siyudad kung saan mas kikita

sila at kung saan mas maraming oportunidad (Salloway, 1982).

Ang panghuling salik naman ay ang availability o ang pagkakaroon ng mga serbisyong

pangkalusugan sa isang lugar (Paez et.al, 2010, Miller, 2005). Paminsan minsan itinuturing na

kasama sa availability ang geographical accessibility ngunit sa pag-aaral na ito, ituturing na

Page 8: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 8

magkahiwalay ang dalawa. Kasama sa availability kung anu-ano ba ang mga serbisyong maaari

o pwedeng magamit o makamit ng isang indibidwal.

Health Seeking Behavior

Ang Health Seeking Behavior ay anumang aksyon na ginagawa ng isang ibidwal kung

itinuturing nilang sila ay may sakit o karamdaman, sa layunin nitong lunasan ang kanyang sakit

(“Health Seeking Behavior in Context”, 2003). Kasama dito ang pagpunta sa mga health center o

pagamutan, pag inom ng mga gamot, at iba pa.

Ang health seeking behaviour ay may mga salik na nakakaapekto dito. Kabilang sa mga

salik ay ang kaalaman ng isang indibidwal, mga gawi, nakasanayan at kaugalian, kakayahang o

kapasidad na pangpinansyal at sistema ng paghahatid ng mga serbisyong pangkalusugan (health

care delivery system) (Hausmann-Muela, Ribera at Nyamongo, 2003; WHO, 1995). Ang

kaalaman ng isang indibidwal ay tumutukoy hindi lamang base sa kanyang pinag-aralan kung

hind maging ang kanyang kaalaman sa kanyang karamdaman. Samantalang ang mga gawi,

nakasanayan at kaugalian ay tumutukoy sa mga tradisyunal na gawain ng mga tao sa pagbibigay

ng lunas. Tumutukoy din ito sa mga paglulunas na ginagawa ng isang indibidwal depende sa

kung malala ba o hindi ang kanyang karamdaman. (Hausmann-Muela et.al, 2003).

Ang pinansyal na kapasidad ay tumutukoy sa kakayahan ng isang indibidwal na tustusan

ang kanyang pagpapagamot o pagbibigay lunas sa karamdaman (“Health Seeking Behavior in

Context”, 2003). Samantala, kabilang sa tinutukoy ng sistema ng paghahatid ng mga serbiyong

pangkalusugan ang kakulangan sa mga gamot at mga pasilidad lalo na sa mga pampublikong

ospital at health centers. Kasama na rin dito ang availability at accessibility ng mga serbisyong

pangkalusugan (Uzchokwu at Onwujekwe, 2004; Hausmann-Muela et.al, 2003).

Page 9: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 9

Sa pag-alam ng mga kadahilan o salik na nakaiimpluwensya sa health seeking behaviour

ng isang tao, ang kadalasang ginagamit ay ang Health Care Utilisation Models ni Kroeger at

Andersen. Sa Health Care Utilisation Model, ayon kay Weller, Ruebusg at Klein, ay ibinubukod

sa apat na kategorya ang mga salik na siyang nakakaapekto sa health seeking behaviour. Ang

apat na kategorya ay ang mga sumusunod: 1. Predisposing Factors; 2. Enabling Factors; 3. Need

Factors at; 4. Treatment Actions.

Ang Predisposing Factors ay binubuo ng mga salik tulad ng edad, kasarian, pinag-aralan,

pananaw sa kalusugan, relihiyon at marami pang iba (Hausmann-Muela et.al, 2003). Ang

Enabling Factors naman ay binubuo ng mga salik tulad ng availability ng mga serbisyong

pangkalusugan, pinansyal na kapasidad upang matustusan ang pagpapagamot, health insurance at

iba pang suporta (kaibigan, kamag-anak). Samantala, ang Need Factors ay binubuo ng uri ng

sakit, gaano kalala ang sakit, gaano na katagal ang sakit, epekto ng sakit sa trabaho o pag-aaral,

at iba pa. Panghuli, ang Treatment Factors ay tumutukoy sa mga panlunas tulad ng home

remedy, pharmacy, pribado at pambulikong ospital o health centers (Hausmann-Muela et.al,

2003).

Balangkas ng Pag-aanalisa

Ang mga informal settlers ay bahagi ng ating populasyon na maituturing na “vulnerable”.

Ang ibig sabihin ng pagiging vulnerable ay iyong nasa estado na malapit sa mga kapahamakan

ngunit walang kakayahang protektahan ang kanyang sarili mula sa kapahamakan (Allotey,

Verghis, Alvarez-Castillo & Reidpath, 2012; GenBenefit Research Group, 2008; Alvarez-

Castillo, Lucas & Castillo, 2009). Ang mga kabilang sa vulnerable na bahagi ng populasyon ay

iyong mga walang insurance, mga mahihirap o kakarampot ang sweldo, walang tirahan, mga

may sakit at mga katutubo (“Vulnerable Populations”, 2006). Ito ay sa kadahilanang wala silang

Page 10: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 10

magawa upang makahanap ng mas disenteng matitirahan dahil nga sa sila ay mahirap at walang

pera.

Masasabi ring sila ay vulnerable dahil sa sila ay walang kapasidad upang punan ang

kanilang mga pangangailangan. Kadalasang idinaraing ng mga mamamayang inilipat sa

relocation sites ay ang kawalan ng ikabubuhay, malayong byahe papunta sa trabaho, kawalan ng

tubig at iba pang suplay at marami pang iba (Silverio, 2012). Karaniwang relocation site kasi na

pinaglilipatan ay matatagpuan sa Montalban, Rizal (Santolan, 2012).

Isa sa mga partikular na usapin na kinakaharap ng mga informal settlers ay ang

aksesibilidad ng mga serbisyong pangkalusugan. Ang aksesibilidad ng mga serbisyong

pangkalusugan, ayon kay Miller (2005), ay ang kakayahang magamit ang mga nasabing

serbisyo. Bukod pa sa kakayahang magamit ang mga serbisyo, sinabi rin ni Miller (2005) at

maging nila Paez, Mercado, Farber, Morency at Roorda (2010), na ang aksesibilidad ng mga

serbisyong pangkalusugan ay binubuo ng iba’t-ibang mga salik na nakakaapekto dito tulad ng

pinansyal na akses (financial access), pagkakaroon ng mga serbisyo (availability of services) at

pisikal na akses (geographical access) (p.2).

Sa mga nabanggit na salik, wala ni isa man doon ang may akses ang mga naninirahan sa

relocation sites. Unang-una na ay ang pinansyal. Nabanggit na, na ang mga nakatira sa mga

relocation site ay mahihirap. Wala silang sariling pag-aaring lupa at kadalasang bahagi sila ng

populasyon na may mababang sahod (Cruz, 2010). Kaya naman, sila ang pinakamaaapektuhan at

hindi makakakuha ng mga serbisyo kung ang mga ito ay may katumbas na malaking halaga.

Sa aspekto naman ng pagkakaroon ng mga serbisyo (availability), problema pa rin ito

para sa mga residente ng mga relocation site. Kulang na kulang ang mga serbisyong maaaring

makuha at magamit ng mga mamamayan sapagkat bukod sa dalawang beses lamang sa isang

Page 11: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 11

linggo mayroong serbisyo, kadalasang siksikan ang mga infirmary (Santolan, 2012). Dagdag pa

ni Silverio (2012), ang kadalasang mayroon lamang sa mga health center ay mga first aid kit.

Kulang na kulang ang mga ito sa dami ng mga pangangailangan ng mga mamamayan.

Ikatlong salik na tinukoy ay ang pisikal na aksesibilidad (geographical accessibility). Ang

mga health centers ay kadalasang malayo sa mga relocation sites kaya hindi madaling malapitan

ng mga residente sa mga mga relocation site (Silverio, 2012) upang makakuha at makagamit ng

mga serbisyong pangkalusugan. Ayon pa rin kay Silverio (2012), ang tanging malapit lamang na

pagamutan ay mga pribado kaya naman hindi kayang tustusan ng mga ordinaryong mamayan

ang matataas na presyong kailangan nilang pasanin sakaling doon sila lalapit.

Bakas sa ganitong mga pangyayari ang kawalan ng oportunidad para sa mga pamilya sa

relocation sites na makakuha ng mga serbisyong pangkalusugan. Ito ay dahilan sa sila ay

mahihirap at walang perang panggastos. Bahagi sila ng populasyon na kung saan ang pagkamit

ng mga serbisyong pangkalusugan ay napakahirap. Napakaliit ng pagkakataon nilang

mapakinabangan ng husto ang mga serbisyong dapat sana ay lubos ang kanilang pakinabang.

Kung susumahin, batay sa mga nabanggit na salik, ang aksesibilidad ng mga serbisyong

pangkalusugan ay base sa mga sumusunod na indikasyon: 1.) libre o mababa ang halagang

kailangang gatusin; 2.) available o mayroong mga serbisyong maaaring ma-access at; 3.) malapit

ang mga health center na maaaring puntahan.

Sa unang indikasyon, dapat na kaunti lamang ang kailangang bayaran ng mga mamayan

dahil sila nga ay mahirap lamang. Kung kakayanin, dapat ay halos libre ang mga serbisyo. Sa

ikalawang indikasyon, kasama sa availability ang pagkakaroon ng mga health center,

pagkakaroon ng mga gamot at iba pang pangangailangan sa health center, gayundin ang mga

pagkakaroon ng mga doktor, nars at iba pang propesyunal sa mga health center. Sa huling

Page 12: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 12

indikasyon, dapat na malapit ang mga health center sa lugar upang madali itong mapuntahan ng

mga mamayang nais magpakonsulta o magpagamot.

Bakas sa mga nabanggit na sirkumstansya na walang akses ang mga serbisyong

pangkalusugan kaya naman nagiging dahilan ito upang hindi na lamang mag hanap ng lunas sa

kanilang karamdaman o kaya naman ay sumubok ng mga lunas na walang kasiguruhan at walang

kalidad. Ito ay sa kadahilanang ang aksesibilidad ay isang mahalagang salik sa paghahanap ng

lunas sa karamdaman ng isang tao (health seeking behaviour) (Hausmann-Muela et.al, 2003;

“Health Seeking Behavior in Context”, 2003).

Kung walang serbisyong maari nilang pakinabangan at kung walang alternatibo dahil sa

hindi nila kayang tustusan ang kanilang pangangailangang medikal, wala silang magagawa.

Maipapaliwanag din ito ng konsepto ng Marxist Psychology, kung saan sinasabing ang tao ay

may free will upang mamili. Ngunit hindi ito sapat sapagkat ang tao ay nasa isang lugar kung

saan ang mga pwersa ng kanyang kapaligiran ay ang siyang namamayani (Noebel, 2006).

Sa kaso ng mga nakatira nasa relocation sites, maaari nilang piliing pagkagastusan ang

kanilang pangangailangang pangkalusugan ngunit dahil nga limitado ang kanilang resources o

pangtustos, mas uunahin nila ang kanilang pagkain araw-araw kaysa sa gamot.

II. Metodolohiya at mga Datos

Metodolohiya

Disenyo ng Pananaliksik

Ang disenyo ng pananaliksik na ito ay Cross-sectional sapagkat nilalayon nitong makita

ang relasyon ng isang risk factor at ng variable na pinag-aaralan (Levin, 2006). Sa pananaliksik

na ito, ang risk factor ay ang mababang aksesibilidad ng mga serbisyong pangkalusugan at ang

variable na pinag-aaralan ay ang pangkalusugang paghahangad (health seeking behaviour). Ayon

Page 13: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 13

kay Levin (2006), ang ganitong disenyo ay mainam gamitin sa mga pag-aaral na may kinalaman

sa Public Health Planning. Ito ay sa dahilang sinusukat nito ang tsansa ng pagkakaroon ng

impluwensya ng risk factor sa variable na pinag-aaralan. Makakapagsagawa rin ng inference o

makakabuo ng konklusyon tungkol sa variable na pinag-aaralan base sa nakitang epekto ng risk

factor (Lavrakas, 2012).

Ang layunin ng isang cross-sectional na pag-aaral ay mailarawan ang population o

subgroup ng population base sa epekto ng risk factor. Mainam ito sa pag-aaral na ito sapagkat

layunin nitong makita ang pagkakaiba sa epekto ng risk factor sa dalawang subgroup ng ating

population. Ang population ng pag-aaral na ito ay ang mga mahihirap at ang dalawang subgroup

na ikukumpara at ilalarawan ay ang komunidad ng mga urban poor o iyong tinatawag na

‘iskwater’ o informal settlers at mga relocatee na inilipat sa probinsya.

Upang i-representa ang dalawang subgroup, gumamit ng dalawang komunidad ang pag-

aaral na ito. Una ay ang Kasiglahan Creek Side Area (KACSA) sa Montalban, Rizal upang

katawanin ang grupo ng mga relocatee na naninirahan sa probinsya at ang 11th

Street Baba ng

Barangay Damayang Lagi sa Quezon City upang kumatawan sa grupo ng mga informal settlers

sa siyudad.

A. Kasiglahan Creek Side Area, Montalban, Rizal

Ang Kasiglahan Creek Side Area (KACSA) ay isang maliit na bahagi ng

Kasiglahan Village na matatagpuan sa Barangay San Isidro, Rodriguez (Montalban),

Rizal. Ang sukat ng lugar ay humigit kumulang na 1.5 hektarya. Sa kasalukuyan, 352

pamilya ang nakatira dito.

Ayon sa survey na isinagawa ng pag-aaral na ito, ang average na bilang ng isang

pamilya ay 5-6 na miyembro. Ang edad naman nasa 37 hanggang 38 na taong gulang.

Page 14: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 14

Ang kabuuang kita ng mag-anak sa lugar ay nasa 1,000 piso hanggang 3,000 piso kada

buwan. Kung susuriin, mababa ito sa minimum wage kahit pa pang-probinsya ang ating

basehan. Kung titignan pa ang dami ng miyembro sa pamilya na kadalasan ay binubuo ng

5 hanggang 6 na miyembro ay masasabing hindi ito sapat upang tustusan ang kanilang

pang araw-araw na pamumuhay.

Noong nasimulang matirhan ang lugar na ito matapos ang Bagyong Ondoy, nasa

84 na pamilya lamang ang nakatira dito. Sa paglipas ng mga buwan, nagsimula na ring

maglipatan ang iba pang mga pamilya mula sa Quezon City, Taguig City, Pasig City,

Maynila at San Isidro, Rizal. Karamihan sa mga naninirahan dito ay naninirahan na ng 27

buwan o mahigit 2 taon na.

Nagsilbi itong staging area para sa mga nasalanta ng Bagyong Ondoy noong

2009. Pinangakuan sila na ibabalik sa kanilang dating mga tirahan matapos itong

maibalik muli ngunit hindi na iyon natupad. Kaya naman, nagkusa na silang ipakiusap sa

gobyerno na kung maaari ay doon na lamang sila permanenteng tumira. May mga isyung

naglabasan tungkol sa tunay na may- ari ng lupang iyon sapagkat sinasabi ng San Jose

Builders (contractor ng National Housing Authority na siyang nagpalipat sa unang 84 na

pamilya sa KACSA) na kanila ang lupa ngunit lumalabas sa pagsasaliksik ng grupo sa

KACSA na hindi naman pala (Bola, January 9, 2013).

Sa kasalukuyan, hindi na gaanong malaki ang isyu ng pagpapaalis sa kanila

ngunit ang malaking problema nila ay tungkol sa suplay ng tubig at kuryente at ang

kakulangan ng serbisyong pangkalusugan. Makikita sa mapa sa ibaba (Figure No.1) ang

lugar na kinalalagyan ng KACSA. Mapapansing iisang infirmary lamang ang mayroon sa

lugar. Walang mga ospital na maaaring puntahan ng mga mamamayan. Ayon din sa mga

Page 15: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 15

residente doon (ayon sa survey), aabot ng 30 minuto hanggang 1 oras ang biyahe papunta

sa pagamutan.

Figure No.1

Mapa ng KACSA

(Photo from Google Maps)

B. 11th

Street Baba, Barangay Damayang Lagi, New Manila, Quezon City

Ang Barangay Damayang Lagi ay may populasyon na 17, 994 at binubuo ng

humigit kumulang na 3,500 pamilya. Ayon sa survey na isinagawa sa pag-aaral na ito,

ang average na bilang ng miyembro ng isang pamilya dito ay nasa 5 hanggang 6 na

miyembro.

Ang average na edad ng mga residente ay nasa 35 hanggang 36 na taong gulang.

Ang kita naman ng isang pamilya sa loob ng isang buwan ay 3,000 piso hanggang 5,000

piso. Ang mga naninirahan dito ay karaniwang nananatili na sa lugar ng mahigit sampung

taon. Ang average na bilang ng buwan ng kanilang pananatili ay nasa 104 na buwan o

mahigit 8 taon.

Page 16: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 16

Ang mga nakatira sa 11th

Street Baba ng Barangay Damayang Lagi ay binubuo ng

mga informal settlers. Ito rin iyong lugar na itinuturing bilang mga depressed area.

Makikita naman ito sa average na kabuuang kita ng mag-anak na hindi man lamang

umabot sa minimum wage, lalo pa at ito ay nasa siyudad.

Mababa man ang kita sa isang buwan, hindi ito tulad ng KACSA na halos walang

pagamutang makikita malapit sa lugar. Kung makikita sa mapa sa ibaba (Figure No.),

maraming ospital na malapit katulad na lamang ng National Children’s Hospital at St.

Luke’s Medical Center. Ayon pa sa survey na isinagawa sa pag-aaral na ito, hindi man

lamang aabot sa 30 minuto ang biyahe papuntang pagamutan. Ang iba pa nga ay

nagsabing 10 minuto lang ang itinatagal ng biyahe.

Figure No.2

Mapa ng 11th Street Baba, Barangay Damayang Lagi (Photo from Google Maps)

Pagkuha ng Datos (Data Collection)

Sa pagkuha ng mga datos na siyang gagamitin sa pag-aaral, higit sa isang teknik ang

gagamitin. Gagamit ng observation upang makita ang pang- araw-araw na pamumuhay ng mga

residente, survey upang malamang ang kanilang mga pananaw at nakagawian patungkol sa

Page 17: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 17

kanilang kalusugan at panayam o Key Inupang linawin ang mga impormasyong hindi kayang

liwanagin ng survey.

Ang survey ang pangunahing pamamaraan ng pagkuha ng datos sa pananaliksik na ito.

Karamihan sa mga datos na gagamitin at papakahulugan ay dito magmumula. Ang population ay

ang mahihirap na bahagi ng lipunan at ang subgroup nito ay ang mga mahihirap na relocatee sa

probinsya at mga informal settlers sa siyudad.

Sa unang grupo, ang dami ng respondent na nakalap ay 50 katao. Ang mga naging

kasama sa mga respondent ay napili gamit ang systematic random sampling. Ito ay ang pagpili

ng mga respondent gamit ang sistematikong paraan (Levin, Fox &Forde, 2010). Gamit ang

bilang ng mga kabahayang naroon, idinivide ang bilang nito sa dami ng nais na respondent (50).

Nasa mahigit 300 ang kabahayan dito kaya’t ang bilang ng interval ay bawat anim na bahay.

Sa ikalawang grupo, hindi na nagamit ang systematic random sampling sapagkat walang

opisyal na listahan kung saan naroon ang bilang ng kabahayan na nakatirik sa lugar. Dahil dito,

snowball technique na lamang ang ginamit sa pagkuha ng mga respondent. May isang nakatira sa

lugar na siyang tumulong upang libutin ang lugar at kumuha ng mga maaaring sumagot sa

survey. 48 katao ang nakalap na respondent sa lugar na ito.

Ang survey ay isinagawa ng harapan o face to face. Kasama sa mga datos na makukuha

sa survey ay ang demographics ng lugar, ang panukat ng aksesibilidad at ang mga sukatan ng

pangkalusugang paghahangad (health seeking behaviour).

Samantala, purposive sampling ang ginamit na pamamaraan sa pagpili ng kinapanayam

sa key informant interview. Ayon kay Patton (2002), ang purposive sampling ay naaayon sa

layunin ng pag-aaral at hindi sa convenience lamang. Sa pag-aaral na ito, napili si Ginang Gina

Page 18: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 18

Bola bilang key informant dahilan sa siya ay isa ng matagal na residente ng KACSA at isa siya

sa mga lider ng kanilang samahan.

Pag-aanalisa ng Datos

Ang pangunahing kagamitan sa pag-aanalisa ng mga datos ay ang Statistical Package for

Social Sciences (SPSS) sapagkat ang pangunahing paraan ng pagkuha ng datos ay ang survey.

Gamit ang SPSS, ipapakita ang mga resulta ng survey sa pamamagitan ng mga table at chart o

graph. Mailalagay din sa chart ang mga resulta ng t-test at chi-square test upang makita kung

aling mga variable ang may significant na relasyon. Ang confidence level ng mga test ay base sa

95% level of confidence. Ibig sabihin, significant ang mga relasyon kung ang significance ay

mas mababa sa 0.05.

Nabanggit na isa sa mga layunin ng pag-aaral na ito ay ang maipaliwanag kung ano ang

epekto ng aksesibilidad ng mga serbisyong pangkalusugan sa pangkalusugang paghahangad ng

isang indibidwal. Dalawang komunidad na parehong nabibilang sa vulnerable na populasyon ang

ginamit na kaso upang isalarawan ang pagkakaiba sa kalusugang paghahangad hatid ng

pagkakaiba sa antas ng aksesibilidad ng mga serbisyong pangkalusugan.

Lumikha rin ng isang Composite Index ang pag-aaral na ito upang masukat ang

pagkakaiba ng dalawang komunidad sa antas ng aksesibilidad ng mga serbisyong pangkalusugan

at antas ng pangkalusugang paghahangad. Ang pormularyong ginamit sa pag-compute ay ang

sumusunod:

Kabuuang Puntos

= [Puntos sa Pagkakaroon ng mga Serbisyo]+[Puntos sa Pinansyal na Akses]+[Puntos sa Pisikal na Akses]

Upang makuha ang Puntos para sa bawat kategorya (availability, pinansyal at pisikal), ang

pormularyong ginamit ay:

Page 19: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 19

Puntos ng Kategorya

= [Kabuuan o pinagsama-samang puntos ng lahat ng mga indikasyon]

Ang mga indikasyon na tinutukoy sa pag-aaral na ito ay ang mga katanungan sa bawat kategorya

ng aksesibilidad. Bawat sagot ng respondent sa indikasyon o katanungan ay may kaukulang

puntos. Upang makita ang kaukulang puntos bawat sagot, tignan ang Apendiks C. Ang puntos ng

bawat indikasyon ay ginamitan ng sumusunod na pormularyo:

[(Puntos1)(Bilang ng Sumagot o Frequency1) + (Puntos2)(Bilang ng Sumagot o

Puntos ng Indikasyon = Frequency2) + (Puntos3)(Bilang ng Sumagot o Frequency3) + ...]

Bilang ng Lahat ng Respondents sa Grupo

Sa index na ito, ang pinakamababang puntos na maaaring makuha para sa aksesibilidad ay 0

samantalang ang pinakamataas na puntos ay 43. Sa pangkalusugang paghahangad naman, ang

pinakamababang puntos na makukuha ay 0 samantalang 18 naman ang pinakamataas.

Sa pag-aanalisa ng panayam, ang pamamaraang ginamit ay coding. Ang coding, ayon kay

Pepinsky (2007), ay ang hakbang sa pagitan ng pagbuo ng konsepto at pagsasagawa ng

inference. Sa pagsasagawa ng coding, gamit dito ay ang mga naitalang datos. Ang mga nairekord

ay isinulat ng verbatim o katulad na katulad ng pagkakasabi sa nai-record. Pagkatapos maisulat,

binasa ang mga nakasulat at pinili ang mga datos na mahalaga sa pananaliksik.

Page 20: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 20

Balangkas para sa Pag-aanalisa ng mga Datos

Figure No.3

Balangkas para sa Pag-aanalisa ng Datos (Batay sa Health Care Utilization Model nina Kroeger at Andersen na sinipi nina Hausmann-Muela et.al (2003)

Ipinapaliwanag ng Figure No.3 na ang pangkalusugang paghahangad ay may apat na

salik: ito ay ang predisposing factors, enabling factors, need factors at treatment actions. Ang

mga variable na nakapaloob sa predisposing factors ay edad, kasarian at pananaw sa kalusugan.

Nakapaloob naman sa enabling factors ang mga indikasyon ng aksesibilidad tulad ng

pagkakaroon ng mga serbisyo, pisikal na akses at pinansyal na akses. Nakapaloob naman sa need

factors ang uri ng sakit na mayroon ang isang indibidwal, kung ito ba ay simpleng sakit lamang o

malala na. Panghuli, ang treatment action ay tumutukoy sa mga alternatibong solusyon na

Utilization of

Health Services

Predisposing

Factors

Enabling

Factors

Need

Factors

Treatment

Actions

Edad

Kasarian

Pananaw sa

Kalusugan

Mga

Alternatibong

Paraan ng

Panggagamot

Uri ng Sakit na

Ikinokonsulta

sa Doktor

Accessibility ng

mga Serbisyong

Pangkalusugan

Health

Seeking

Behaviour

Page 21: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 21

isinasagawa ng isang indibidwal imbes na kumonsulta sa doktor at uminom ng iniresetang

gamot.

Mga Datos

Pangkalusugang Paghahangad (Health Seeking Behaviour)

Ang mga datos na nakuha bilang bahagi ng pangkalusugang paghahangad ay nahahati sa

tatlo: pananaw sa kalusugan, aksyon sa paghahanap ng lunas at iba pang salik sa pangkalusugang

paghahangad. Ang una ay tumutukoy sa pagtingin, pagpapahalaga at mga bagay na handang

gawin ng isang indibidwal sa kanyang kalusugan upang mapanatili ito. Ang ikalawa ay

tumutukoy sa aktwal na aksyon na ginagawa ng isang indibidwal kanyang paghahangad na

magkaroon ng maayos na kalusugan. Makikita sa ibaba ang puntos sa pangkalusugang

paghahangad gamit ang composite index:

Table No.1 Puntos ng Pangkalusugang Paghahangad

PANANAW AKSYON

KACSA Damayang Lagi KACSA Damayang Lagi

A 1.00 1.00 0.10 0.52

B 1.00 1.00 0.22 0.73

C 0.82 1.00 1.18 1.23

D 0.10 0.98 1.20 2.04

E 0.42 0.68

F 0.15 0.47

G 1.82 2.17

Total: 2.92 3.98 5.09 7.24

Table No.2 Buod ng Puntos Bawat Kategorya

KACSA Damayang Lagi

PANANAW 2.92 3.98

AKSYON 5.09 7.24

Total: 8.01 11.22

A. Pananaw sa Kalusugan

Ang mga katanungang may indikasyon ng pananaw sa kalusugan ng isang indibidwal ay ang mga

sumusunod:

1. Mahalaga po ba sa inyo ang inyong kalusugan?

Page 22: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 22

2. Sa tingin po ba ninyo ay dapat ninyong bigyan ng pansin ang inyong kalusugan?

3. Handa po ba kayong gastusan ang inyong sarili sakaling magkasakit kayo?

4. Kung kapos po kayo at nagkasakit, handa po ba kayong mangutang?

Ang buod ng datos ayon sa sagot ng mga respondents ay makikita sa mga sumusunod na table:

Table No.3 Crosstabulation ng Lugar at Pagpapahalaga sa Kalusugan

Area Total

KACSA Damayang Lagi

Mahalaga ba ang kalusugan Oo Count 50 48 98

% within Mahalaga ba ang

kalusugan

51.0% 49.0% 100.0%

Total Count 50 48 98

% within Mahalaga ba ang

kalusugan

51.0% 49.0% 100.0%

Table No.4 Crosstabulation ng Lugar at Pagbibigay ng Pansin sa Kalusugan

Area Total

KACSA Damayang Lagi

Binibigyan ba ng pansin Oo Count 50 48 98

% within Binibigyan ba ng

pansin

51.0% 49.0% 100.0%

Total Count 50 48 98

% within Binibigyan ba ng

pansin

51.0% 49.0% 100.0%

Table No.5 Crosstabulation ng Lugar at Kahandaang Gumastos para sa Kalusugan

Area Total

KACSA Damayang Lagi

Kahandaang gumastos Oo Count 41 48 89

% within Kahandaang gumastos 46.1% 53.9% 100.0%

Hindi Count 9 0 9

% within Kahandaang gumastos 100.0% 0.0% 100.0%

Total Count 50 48 98

% within Kahandaang gumastos 51.0% 49.0% 100.0%

Page 23: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 23

Table no.6 Chi-Square Tests ng Lugar at Kahandaang Gumastos

Value df Asymp. Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (1-

sided)

Pearson Chi-Square 9.514a 1 .002

N of Valid Cases 98

a. 2 cells (50.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 4.41.

b. Computed only for a 2x2 table

Table No.7 Crosstabulation ng Lugar at Kahandaang Umutang para sa Kalusugan

Area Total

KACSA Damayang Lagi

Kahandaang umutang Oo Count 49 47 96

% within Kahandaang umutang 51.0% 49.0% 100.0%

% within Area 98.0% 97.9% 98.0%

Hindi Count 1 1 2

% within Kahandaang umutang 50.0% 50.0% 100.0%

% within Area 2.0% 2.1% 2.0%

Total Count 50 48 98

% within Kahandaang umutang 51.0% 49.0% 100.0%

% within Area 100.0% 100.0% 100.0%

Table No.8 Chi-Square Tests ng Lugar at Kahandaang Mangutang

Value df Asymp. Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (1-

sided)

Pearson Chi-Square .001a 1 .977

N of Valid Cases 98

a. 2 cells (50.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is .98.

b. Computed only for a 2x2 table

Ang mga table sa itaas ay nagpapakita ng distribution ng mga sagot na nakuha sa survey at hinati

ang ito base sa lugar: KACSA at 11th

Street Damayang Lagi. Ipinapakita rin kung ilang

porsyento ang sumagot ng Oo at kung ilang porsyento ang sumagot ng hindi sa bawat lugar.

Ipinapakita rin ang resulta ng chi-square test na isinagawa upang malaman kung nakadepende ba

sa lugar na kanilang pinanggalingan ang kanilang naging sagot sa mga katanungan.

B. Aksyon sa Paghahangad ng Lunas

Page 24: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 24

Ito ay tumutukoy ito sa mga aktwal na ginagawa ng isang indibidwal upang mapanatili

ang kanyang kalusugan. Kasama rito ang pagpunta sa pagamutan, pagkonsulta sa doktor,

pagsunod sa inireresetang gamot at pagbalik sa pagamutan para sa post-check up. Ang mga

sumusunod na table ay nagpapakita ng distribution ng mga sagot sa dalawang lugar na pinag-

aralan at kinuhanan ng datos:

Table No.9 Crosstabulation ng Lugar at Pagpunta Agad sa Pagamutan kung May Sakit

Area Total

KACSA Damayang Lagi

Pumupunta ba agad sa

pagamutan

Oo Count 5 25 30

% within Pumupunta ba agad

sa pagamutan

16.7% 83.3% 100.0%

Hindi Count 45 23 68

% within Pumupunta ba agad

sa pagamutan

66.2% 33.8% 100.0%

Total Count 50 48 98

% within Pumupunta ba agad

sa pagamutan

51.0% 49.0% 100.0%

Table no.10 Chi-Square Tests ng Lugar at ng Pagpunta Agad sa Pagamutan kung May Sakit

Value df Asymp. Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (1-

sided)

Pearson Chi-Square 20.419a 1 .000

N of Valid Cases 98

a. 0 cells (0.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 14.69.

b. Computed only for a 2x2 table

Table No.11 Crosstabulation ng Lugar at Pagkonsulta Agad sa Doktor Kung May Sakit

Area Total

KACSA Damayang Lagi

Kumokonsulta ba agad sa

doktor

Oo Count 11 35 46

% within Kumokonsulta ba

agad sa doktor

23.9% 76.1% 100.0%

Hindi Count 39 13 52

% within Kumokonsulta ba

agad sa doktor

75.0% 25.0% 100.0%

Total Count 50 48 98

Page 25: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 25

% within Kumokonsulta ba

agad sa doktor

51.0% 49.0% 100.0%

Table No.12 Chi-Square Tests ng Lugar at Pagkonsulta Agad sa Doktor Kung May Sakit

Value df Asymp. Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (1-

sided)

Pearson Chi-Square 25.492a 1 .000

N of Valid Cases 98

a. 0 cells (0.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 22.53.

b. Computed only for a 2x2 table

Table No.13 Crosstabulation ng Lugar at Pagsunod sa Reseta

Area Total

KACSA Damayang Lagi

Pagsunod sa reseta Oo Count 20 32 52

% within Pagsunod sa reseta 38.5% 61.5% 100.0%

Hindi Count 28 15 43

% within Pagsunod sa reseta 65.1% 34.9% 100.0%

Total Count 48 47 95

% within Pagsunod sa reseta 50.5% 49.5% 100.0%

Table No.14 Chi-Square Tests ng Lugar at Pagsunod sa Reseta

Value df Asymp. Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (1-

sided)

Pearson Chi-Square 6.690a 1 .010

N of Valid Cases 95

a. 0 cells (0.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 21.27.

b. Computed only for a 2x2 table

Table No.15 Crosstabulation ng Lugar at Pagbalik sa Doktor Kahit Magaling na

Area Total

KACSA Damayang

Lagi

Bumabalik pa ba sa doktor

pag magaling na

Oo Count 7 22 29

% within Bumabalik pa ba sa

doktor pag magaling na

24.1% 75.9% 100.0%

Hindi Count 41 25 66

% within Bumabalik pa ba sa

doktor pag magaling na

62.1% 37.9% 100.0%

Total Count 48 47 95

% within Bumabalik pa ba sa

doktor pag magaling na

50.5% 49.5% 100.0%

Page 26: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 26

Table No.16 Chi-Square Tests ng Lugar at Pagbalik sa Doktor Kahit Magaling na

Value df Asymp. Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (1-

sided)

Pearson Chi-Square 11.628a 1 .001

N of Valid Cases 95

a. 0 cells (0.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 14.35.

b. Computed only for a 2x2 table

C. Iba pang mga Salik ng Pangkalusugang Paghahangad

Ito ay tumutukoy sa iba pang salik sa pangkalusugang paghahangad tulad ng uri ng sakit

na ikinokonsulta sa doktor, mga alternatibong paraan na ginagawa upang ipamalit sa

pagpunta sa doktor at pagamutan at ang disposisyon ng isang indibiwal tulad ng kanyang

kasariam at edad.

Table No. 17 Crosstabulation ng Kasarian at Pagpunta Agad sa Pagamutan kung May Sakit

Kasarian Total

Male Female

Pumupunta ba agad sa

pagamutan

Oo Count 12 18 30

% within Pumupunta ba agad sa pagamutan 40.0% 60.0% 100.0%

Hindi Count 17 51 68

% within Pumupunta ba agad sa pagamutan 25.0% 75.0% 100.0%

Total Count 29 69 98

% within Pumupunta ba agad sa pagamutan 29.6% 70.4% 100.0%

Table No.18 Chi-Square Tests ng Kasarian at Pagpunta Agad sa Pagamutan Kung May Sakit

Value df Asymp. Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (1-

sided)

Pearson Chi-Square 2.248a 1 .134

N of Valid Cases 98

a. 0 cells (0.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 8.88.

b. Computed only for a 2x2 table

Table No.19 Crosstabulation ng Kasarian at Pagkonsulta sa Doktor Kung May Sakit

Kasarian Total

Male Female

Kumokonsulta ba agad sa Oo Count 18 28 46

Page 27: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 27

doktor % within Kumokonsulta ba agad sa doktor 39.1% 60.9% 100.0%

Hindi Count 11 41 52

% within Kumokonsulta ba agad sa doktor 21.2% 78.8% 100.0%

Total Count 29 69 98

% within Kumokonsulta ba agad sa doktor 29.6% 70.4% 100.0%

Table No. 20 Chi-Square Tests ng Kasarian at Pagkonsulta Agad sa Doktor Kung Mas Sakit

Value df Asymp. Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (1-

sided)

Pearson Chi-Square 3.786a 1 .052

N of Valid Cases 98

a. 0 cells (0.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 13.61.

b. Computed only for a 2x2 table

Table No.21 Crosstabulation ng Kasarian at Pagsunod sa Reseta

Kasarian Total

Male Female

Pagsunod sa reseta

Oo Count 15 37 52

% within Pagsunod sa reseta 28.8% 71.2% 100.0%

Hindi Count 13 30 43

% within Pagsunod sa reseta 30.2% 69.8% 100.0%

Total Count 28 67 95

% within Pagsunod sa reseta 29.5% 70.5% 100.0%

Table No.22 Chi-Square Tests ng Kasarian at Pagsunod sa Reseta

Value df Asymp. Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (1-

sided)

Pearson Chi-Square .022a 1 .883

N of Valid Cases 95

a. 0 cells (0.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 12.67.

b. Computed only for a 2x2 table

Table No.23 Crosstabulation ng Kasarian at Pagbalik sa Doktor Kahit Magaling na

Kasarian Total

Male Female

Bumabalik pa ba sa doktor pag

magaling na

Oo

Count 10 19 29

% within Bumabalik pa ba sa

doktor pag magaling na 34.5% 65.5% 100.0%

Hindi

Count 18 48 66

% within Bumabalik pa ba sa

doktor pag magaling na 27.3% 72.7% 100.0%

Page 28: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 28

Total

Count 28 67 95

% within Bumabalik pa ba sa

doktor pag magaling na 29.5% 70.5% 100.0%

Table No.24 Chi-Square Tests ng Kasarian at Pagbalik sa Doktor Kahit Magaling na

Value Df Asymp. Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (1-

sided)

Pearson Chi-Square .504a 1 .478

N of Valid Cases 95

a. 0 cells (0.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 8.55.

b. Computed only for a 2x2 table

Aksesibilidad (Accessibility)

Ang aksesibilidad ay nahahati sa tatlong kategorya: pagkakaroon ng serbisyo (availability

of services), pinansyal na akses at pisikal na akses (Paez et.al, 2010). Ito rin ang mga kategorya

upang masukat ang antas ng aksesibilidad ng mga serbisyong pangkalusugan sa isang lugar.

Nasa ibaba ang puntos ng aksesibilidad ng KACSA at Damayang Lagi gamit ang composite

index.

Table No.25 Puntos para sa Composite Index Availability Financial Geographical

KACSA Damayang Lagi KACSA Damayang Lagi KACSA Damayang Lagi

A 0.78 0.98 0.35 0.60 1.55 2.52

B 3.62 3.81 3.00 3.02 2.46 2.92

C 2.92 3.94 3.61 4.33

D 0.74 0.98

E 2.05 2.28

F 1.70 1.89

G 0.96 0.96

H 0.59 0.93

I 1.53 2.08

Total: 14.89 17.85 6.96 7.95 4.01 5.44

Table No.26 Buod ng Puntos sa Bawat Kategorya KACSA DAMAYANG LAGI

AVAILABILITY 14.89 17.85

FINANCIAL 6.96 7.95

GEOGRAPHICAL 4.01 5.44

TOTAL: 25.86 31.24

Page 29: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 29

A. Pagkakaroon ng Serbisyo (Availability)

Upang masukat ang availability, ang survey instrument ay naglaman ng mga katanungan

tulad kung mayroon bang pagamutan sa kanilang lugar, at kung mayroon, ano-ano ang mga

serbisyong matatagpuan sa pagamutan tulad ng mga gamot, x-ray at iba pang kagamitan.

Kasama rin dito ay kung mayroon bang doktor sa pagamutan, gayon na rin kung araw-araw

bang nasa pagamutan ang doktor o kaya naman ay kung ilang beses lang ito naroon. Ang

mga sumusunod na table ay nagpapakita ng crosstabulation at chi square test ng mga variable

Table No.27 Crosstabulation ng Lugar at Pagkakaroon ng Pagamutan

Area Total

KACSA Damayang

Lagi

Meron bang pagamutan?

Oo Count 39 47 86

% within Meron bang pagamutan? 45.3% 54.7% 100.0%

Wala Count 11 1 12

% within Meron bang pagamutan? 91.7% 8.3% 100.0%

Total Count 50 48 98

% within Meron bang pagamutan? 51.0% 49.0% 100.0%

Table No.28 Chi-Square Tests ng Lugar at Pagkakaroon ng Pagamutan

Value df Asymp. Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (1-

sided)

Pearson Chi-Square 9.040a 1 .003

N of Valid Cases 98

a. 0 cells (0.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 5.88.

b. Computed only for a 2x2 table

Table No.29 Crosstabulation ng Lugar at Kung Gaano Kadalas Bukas ang Pagamutan

Area Total

KACSA Damayang

Lagi

Tuwing kailan bukas?

1 beses sa isang linggo Count 4 7 11

% within Tuwing kailan bukas? 36.4% 63.6% 100.0%

2 beses sa isang linggo Count 3 11 14

% within Tuwing kailan bukas? 21.4% 78.6% 100.0%

3 beses sa isang linggo Count 4 5 9

Page 30: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 30

% within Tuwing kailan bukas? 44.4% 55.6% 100.0%

4 na beses sa isang linggo Count 4 0 4

% within Tuwing kailan bukas? 100.0% 0.0% 100.0%

5-6 na beses sa isang linggo Count 13 5 18

% within Tuwing kailan bukas? 72.2% 27.8% 100.0%

Araw araw Count 13 19 32

% within Tuwing kailan bukas? 40.6% 59.4% 100.0%

Hindi nagbubukas Count 9 1 10

% within Tuwing kailan bukas? 90.0% 10.0% 100.0%

Total Count 50 48 98

% within Tuwing kailan bukas? 51.0% 49.0% 100.0%

Table No.30 Chi-Square Tests ng Lugar at Kung Gaano Kadalas Bukas ang

Pagamutan

Value df Asymp. Sig. (2-sided)

Pearson Chi-Square 20.549a 6 .002

N of Valid Cases 98

a. 5 cells (35.7%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 1.96.

Table No.31 Crosstabulation ng Lugar at Mga Serbisyong Mayroon sa Pagamutan

Area Total

KACSA Damayang

Lagi

Mga Serbisyong Mayroon

sa Pagamutan

First Aid, Check up, Blood

Pressure, Gamot,

Kagamitan sa

Panganganak

Count 10 9 19

% within Mga Serbisyong

Mayroon sa Pagamutan 52.6% 47.4% 100.0%

Check up, Blood Pressure

Count 7 2 9

% within Mga Serbisyong

Mayroon sa Pagamutan 77.8% 22.2% 100.0%

Check up

Count 5 1 6

% within Mga Serbisyong

Mayroon sa Pagamutan 83.3% 16.7% 100.0%

First Aid, Check up, Blood

Pressure, Gamot

Count 12 10 22

% within Mga Serbisyong

Mayroon sa Pagamutan 54.5% 45.5% 100.0%

Checkup, Gamot

Count 2 0 2

% within Mga Serbisyong

Mayroon sa Pagamutan 100.0% 0.0% 100.0%

Page 31: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 31

First Aid, Check up, Blood

Pressure

Count 3 0 3

% within Mga Serbisyong

Mayroon sa Pagamutan 100.0% 0.0% 100.0%

Walang Serbisyo

Count 3 0 3

% within Mga Serbisyong

Mayroon sa Pagamutan 100.0% 0.0% 100.0%

Check up, Kagamitan sa

Panganganak

Count 1 0 1

% within Mga Serbisyong

Mayroon sa Pagamutan 100.0% 0.0% 100.0%

Check up, Blood Pressure,

Gamot

Count 2 7 9

% within Mga Serbisyong

Mayroon sa Pagamutan 22.2% 77.8% 100.0%

Gamot

Count 1 0 1

% within Mga Serbisyong

Mayroon sa Pagamutan 100.0% 0.0% 100.0%

Check up, Blood Pressure,

Kagamitan sa

Panganganak

Count 1 0 1

% within Mga Serbisyong

Mayroon sa Pagamutan 100.0% 0.0% 100.0%

X-ray

Count 1 0 1

% within Mga Serbisyong

Mayroon sa Pagamutan 100.0% 0.0% 100.0%

Blood Pressure, Bakuna

Count 1 0 1

% within Mga Serbisyong

Mayroon sa Pagamutan 100.0% 0.0% 100.0%

Blood Pressure

Count 1 1 2

% within Mga Serbisyong

Mayroon sa Pagamutan 50.0% 50.0% 100.0%

First Aid, Check up, Blood

Pressure, Gamot,

Kagamitan sa

Panganganak, X-ray

Count 0 8 8

% within Mga Serbisyong

Mayroon sa Pagamutan 0.0% 100.0% 100.0%

Check up, Gamot, First Aid

Count 0 3 3

% within Mga Serbisyong

Mayroon sa Pagamutan 0.0% 100.0% 100.0%

First Aid, Blood Pressure

Count 0 2 2

% within Mga Serbisyong

Mayroon sa Pagamutan 0.0% 100.0% 100.0%

Page 32: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 32

First Aid

Count 0 2 2

% within Mga Serbisyong

Mayroon sa Pagamutan 0.0% 100.0% 100.0%

First Aid, Check up, Blood

Pressure, Gamot, X-ray

Count 0 2 2

% within Mga Serbisyong

Mayroon sa Pagamutan 0.0% 100.0% 100.0%

Total

Count 50 47 97

% within Mga Serbisyong

Mayroon sa Pagamutan 51.5% 48.5% 100.0%

Table No.32 Chi-Square Tests ng Lugar at Mga Serbisyong Mayroon sa Pagamutan

Value Df Asymp. Sig. (2-sided)

Pearson Chi-Square 38.401a 18 .003

N of Valid Cases 97

a. 34 cells (89.5%) have expected count less than 5. The minimum expected count is .48.

Table No.33 Crosstabulation ng Lugar at Kung May Doktor Ba

Area Total

KACSA Damayang Lagi

May doktor ba?

Oo Count 37 47 84

% within May doktor ba? 44.0% 56.0% 100.0%

Hindi Count 13 1 14

% within May doktor ba? 92.9% 7.1% 100.0%

Total Count 50 48 98

% within May doktor ba? 51.0% 49.0% 100.0%

Table No.34 Chi-Square Tests ng Lugar at Kung May Doktor Ba

Value df Asymp. Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (2-sided) Exact Sig. (1-sided)

Pearson Chi-Square 11.440a 1 .001

N of Valid Cases 98

a. 0 cells (0.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 6.86.

b. Computed only for a 2x2 table

Table No.35 Crosstabulation ng Lugar at Tuwing Kailan Nasa Pagamutan ang Doktor

Area Total

KACSA Damayang Lagi

Tuwing kailan naroon ang

doktor

Araw araw

Count 11 17 28

% within Tuwing kailan

naroon ang doktor 39.3% 60.7% 100.0%

5-6 beses sa isang linggo Count 0 2 2

Page 33: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 33

% within Tuwing kailan

naroon ang doktor 0.0% 100.0% 100.0%

3-4 na beses sa isang

linggo

Count 12 5 17

% within Tuwing kailan

naroon ang doktor 70.6% 29.4% 100.0%

1-2 beses sa isang linggo

Count 14 23 37

% within Tuwing kailan

naroon ang doktor 37.8% 62.2% 100.0%

Wala araw-araw

Count 13 1 14

% within Tuwing kailan

naroon ang doktor 92.9% 7.1% 100.0%

Total

Count 50 48 98

% within Tuwing kailan

naroon ang doktor 51.0% 49.0% 100.0%

Table No.36 Chi-Square Tests ng Lugar at Tuwing Kailan nasa Pagamutan ang Doktor

Value df Asymp. Sig. (2-sided)

Pearson Chi-Square 18.610a 4 .001

N of Valid Cases 98

a. 2 cells (20.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is .98.

Table No.37 Crosstabulation ng Lugar at mga Propesyunal na nasa Pagamutan

Area Total

KACSA Damayang

Lagi

Sino sino ang nasa

pagamutan bukod sa

doktor

Nars

Count 9 1 10

% within Sino sino ang nasa

pagamutan bukod sa doktor 90.0% 10.0% 100.0%

Nars, Midwife, Barangay

Health Workers

Count 8 14 22

% within Sino sino ang nasa

pagamutan bukod sa doktor 36.4% 63.6% 100.0%

Barangay Health Workers

Count 9 16 25

% within Sino sino ang nasa

pagamutan bukod sa doktor 36.0% 64.0% 100.0%

Nars, Midwife

Count 6 3 9

% within Sino sino ang nasa

pagamutan bukod sa doktor 66.7% 33.3% 100.0%

Midwife, Barangay Health Count 10 5 15

Page 34: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 34

Workers % within Sino sino ang nasa

pagamutan bukod sa doktor 66.7% 33.3% 100.0%

Wala

Count 4 0 4

% within Sino sino ang nasa

pagamutan bukod sa doktor 100.0% 0.0% 100.0%

Midwife

Count 1 2 3

% within Sino sino ang nasa

pagamutan bukod sa doktor 33.3% 66.7% 100.0%

Nars, Barangay Health

Workers

Count 3 6 9

% within Sino sino ang nasa

pagamutan bukod sa doktor 33.3% 66.7% 100.0%

Total

Count 50 47 97

% within Sino sino ang nasa

pagamutan bukod sa doktor 51.5% 48.5% 100.0%

Table No.38 Chi-Square Tests ng Lugar at mga Propesyunal na nasa Pagamutan

Value df Asymp. Sig. (2-sided)

Pearson Chi-Square 17.921a 7 .012

N of Valid Cases 97

a. 9 cells (56.2%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 1.45.

B. Pinansyal na Akses

Kabilang sa mga variable ng pinansyal na akses ay kung may kinakailangan bang

bayaran ang isang indibidwal kapalit ng serbisyong pangkalusugan. Kabilang din dito kung

magkano ang katumbas na halaga ng mga serbisyong pangkalusugan. Isa pang kabilang ay

ang kita sa isang buwan.

Table No. 39 Crosstabulation ng Lugar at Kung Binabayarang Serbisyo

Area Total

KACSA Damayang Lagi

May binabayaran ba

Oo Count 32 20 52

% within May binabayaran ba 61.5% 38.5% 100.0%

Wala Count 17 28 45

% within May binabayaran ba 37.8% 62.2% 100.0%

Total Count 49 48 97

% within May binabayaran ba 50.5% 49.5% 100.0%

Table No.40 Chi-Square Tests ng Lugar at Kung May Binabayarang Serbisyo

Value df Asymp. Sig. (2-sided)

Exact Sig. (2-sided) Exact Sig. (1-sided)

Page 35: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 35

C. Pisikal na Akses

Table No. 43 Crosstabulation ng Lugar at Layo ng Pagamutan

Area Total

KACSA Damayang Lagi

Layo ng Pagamutan

Sobrang malapit Count 0 7 7

% within Layo ng Pagamutan 0.0% 100.0% 100.0%

Malapit Count 9 12 21

% within Layo ng Pagamutan 42.9% 57.1% 100.0%

Tama lang Count 18 28 46

% within Layo ng Pagamutan 39.1% 60.9% 100.0%

Malayo Count 13 1 14

% within Layo ng Pagamutan 92.9% 7.1% 100.0%

Sobrang malayo Count 9 0 9

% within Layo ng Pagamutan 100.0% 0.0% 100.0%

Total Count 49 48 97

% within Layo ng Pagamutan 50.5% 49.5% 100.0%

Table No.44 Chi-Square Tests ng Lugar at Layo ng Pagamutan

Value df Asymp. Sig. (2-sided)

Pearson Chi-Square 28.881a 4 .000

N of Valid Cases 97

a. 4 cells (40.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 3.46. Table No.45 Crosstabulation ng Lugar at Tagal ng Biyahe

Area Total

KACSA Damayang Lagi

Pearson Chi-Square 5.448a 1 .020

N of Valid Cases 97

a. 0 cells (0.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 22.27. b. Computed only for a 2x2 table

Table No.41 Crosstabulations ng Lugar at Halaga ng Binabayaran

Area Total

KACSA Damayang Lagi

Magkano ang binabayaran

Mababa sa 100 piso

Count 21 11 32

% within Magkano ang binabayaran

65.6% 34.4% 100.0%

100-200

Count 2 7 9

% within Magkano ang binabayaran

22.2% 77.8% 100.0%

201-300

Count 3 1 4

% within Magkano ang binabayaran

75.0% 25.0% 100.0%

301-500

Count 1 1 2

% within Magkano ang binabayaran

50.0% 50.0% 100.0%

Mahigit 500

Count 6 0 6

% within Magkano ang binabayaran

100.0% 0.0% 100.0%

Total

Count 33 20 53

% within Magkano ang binabayaran

62.3% 37.7% 100.0%

Table No.42 Chi-Square Tests ng Lugar at Halagang Binabayaran

Value df Asymp. Sig. (2-sided)

Pearson Chi-Square 10.336a 4 .035

N of Valid Cases 53

a. 7 cells (70.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is .75.

Page 36: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 36

Tagal ng Byahe

Mababa sa 30 minuto Count 31 44 75

% within Tagal ng Byahe 41.3% 58.7% 100.0%

30 minuto hanggang 1 oras Count 10 4 14

% within Tagal ng Byahe 71.4% 28.6% 100.0%

1-2 oras Count 5 0 5

% within Tagal ng Byahe 100.0% 0.0% 100.0%

Mahigit 2 oras Count 2 0 2

% within Tagal ng Byahe 100.0% 0.0% 100.0%

Total Count 48 48 96

% within Tagal ng Byahe 50.0% 50.0% 100.0%

Table No.46 Chi-Square Tests ng Lugar at Tagal ng Biyahe

Value df Asymp. Sig. (2-sided)

Pearson Chi-Square 11.825a 3 .008

N of Valid Cases 96

a. 4 cells (50.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 1.00.

Ugnayan ng Pangkalusugang Paghahangad at Aksesibilidad

Tinutukoy dito ang mga variable ng pangkalusugang paghahangad tulad ng pagpunta

agad sa pagamutan, pagkonsulta agad sa doktor kung may sakit, pagsunod sa iniresetang gamot

at pagbalik sa pagamutan para sa post-check up, at ang ugnayan nito sa mga variable ng

aksesibilidad tulad kung mayroon bang pagamutan sa lugar, layo ng pagamutan, presensya ng

doktor at kung may binabayaran bang halaga. Ang aksesibilidad ay siyang independent variable

at ang dependent variable ay ang pangkalusugang paghahangad.

Table No.47 Crosstabulation ng Layo ng Pagamutan at Pagpunta Agad sa Pagamutan

Layo ng Pagamutan Total

Sobrang malapit

Malapit Tama lang

Malayo Sobrang malayo

Pumupunta ba agad sa pagamutan

Oo

Count 5 9 15 1 0 30

% within Pumupunta ba agad sa pagamutan

16.7% 30.0% 50.0% 3.3% 0.0% 100.0%

Hindi

Count 2 12 31 13 9 67

% within Pumupunta ba agad sa pagamutan

3.0% 17.9% 46.3% 19.4% 13.4% 100.0%

Total

Count 7 21 46 14 9 97

% within Pumupunta ba agad sa pagamutan

7.2% 21.6% 47.4% 14.4% 9.3% 100.0%

Table No.48 Chi-Square Tests ng Layo ng Pagamutan at Pagpunta Agad Sa Pagamutan

Value df Asymp. Sig. (2-sided)

Pearson Chi-Square 14.572a 4 .006

N of Valid Cases 97

a. 4 cells (40.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 2.16.

Table No.49 Crosstabulation ng May Binabayaran ba at Pagpunta Agad sa Pagamutan

May binabayaran ba Total

Oo Wala

Page 37: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 37

Pumupunta ba agad sa pagamutan

Oo Count 10 20 30

% within Pumupunta ba agad sa pagamutan 33.3% 66.7% 100.0%

Hindi Count 42 25 67

% within Pumupunta ba agad sa pagamutan 62.7% 37.3% 100.0%

Total Count 52 45 97

% within Pumupunta ba agad sa pagamutan 53.6% 46.4% 100.0%

Table No.50 Chi-Square Tests ng May Binabayaran Ba at Pagpunta Agad sa Pagamutan

Value df Asymp. Sig. (2-sided)

Exact Sig. (2-sided)

Exact Sig. (1-sided)

Pearson Chi-Square 7.179a 1 .007

N of Valid Cases 97

a. 0 cells (0.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 13.92. b. Computed only for a 2x2 table

Table No.51 Crosstabulation ng Layo ng Pagamutan at Pagkonsulta Agad sa Doktor

Layo ng Pagamutan Total

Sobrang malapit

Malapit Tama lang Malayo Sobrang malayo

Kumokonsulta ba agad sa doktor

Oo

Count 4 14 23 3 2 46

% within Kumokonsulta ba agad sa doktor

8.7% 30.4% 50.0% 6.5% 4.3% 100.0

%

Hindi

Count 3 7 23 11 7 51

% within Kumokonsulta ba agad sa doktor

5.9% 13.7% 45.1% 21.6% 13.7% 100.0

%

Total

Count 7 21 46 14 9 97

% within Kumokonsulta ba agad sa doktor

7.2% 21.6% 47.4% 14.4% 9.3% 100.0

%

Table No.52 Chi-Square Tests ng Layo ng Pagamutan at Pagkonsulta Agad sa Doktor

Value df Asymp. Sig. (2-sided)

Pearson Chi-Square 9.593a 4 .048

N of Valid Cases 97

a. 4 cells (40.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 3.32. Table No.53 Crosstabulation ng May Doktor Ba at Pagkonsulta Agad sa Doktor

May doktor ba? Total

Oo Hindi

Kumokonsulta ba agad sa doktor

Oo Count 44 2 46

% within Kumokonsulta ba agad sa doktor 95.7% 4.3% 100.0%

Hindi Count 40 12 52

% within Kumokonsulta ba agad sa doktor 76.9% 23.1% 100.0%

Total Count 84 14 98

% within Kumokonsulta ba agad sa doktor 85.7% 14.3% 100.0%

Table No.54 Chi-Square Tests ng May Doktor Ba at Pagkonsulta Agad sa Doktor Kung May Sakit

Value df Asymp. Sig. (2-sided)

Exact Sig. (2-sided)

Exact Sig. (1-sided)

Pearson Chi-Square 6.992a 1 .008

N of Valid Cases 98

a. 0 cells (0.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 6.57. b. Computed only for a 2x2 table

Table No.55 Crosstabulation ng May Binabayaran Ba at Pagkonsulta Agad sa Doktor Kung May Sakit

May binabayaran ba Total

Oo Wala

Kumokonsulta ba agad sa doktor

Oo Count 19 27 46

% within Kumokonsulta ba agad sa doktor 41.3% 58.7% 100.0%

Hindi Count 33 18 51

% within Kumokonsulta ba agad sa doktor 64.7% 35.3% 100.0%

Total Count 52 45 97

% within Kumokonsulta ba agad sa doktor 53.6% 46.4% 100.0%

Table No.56 Chi-Square Tests ng May Binabayaran Ba at Pagkonsulta Agad sa Doktor Kung May Sakit

Page 38: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 38

Value df Asymp. Sig. (2-sided)

Exact Sig. (2-sided)

Exact Sig. (1-sided)

Pearson Chi-Square 5.326a 1 .021

N of Valid Cases 97

a. 0 cells (0.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 21.34. b. Computed only for a 2x2 table

Table No.57 Crosstabulation ng Layo ng Pagamutan at Pagsunod sa Reseta

Layo ng Pagamutan Total

Sobrang malapit

Malapit Tama lang

Malayo Sobrang malayo

Pagsunod sa reseta

Oo Count 5 16 27 2 2 52

% within Pagsunod sa reseta 9.6% 30.8% 51.9% 3.8% 3.8% 100.0%

Hindi Count 2 3 19 12 7 43

% within Pagsunod sa reseta 4.7% 7.0% 44.2% 27.9% 16.3% 100.0%

Total Count 7 19 46 14 9 95

% within Pagsunod sa reseta 7.4% 20.0% 48.4% 14.7% 9.5% 100.0%

Table No.58 Chi-Square Tests ng Layo ng Pagamutan at Pagsunod sa Reseta

Value df Asymp. Sig. (2-sided)

Pearson Chi-Square 20.827a 4 .000

N of Valid Cases 95

a. 4 cells (40.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 3.17. Table No.59 Crosstabulation ng Layo ng Pagamutan at Pagbalik sa Doktor Kahit Magaling Na

Layo ng Pagamutan Total

Sobrang malapit

Malapit Tama lang

Malayo Sobrang malayo

Bumabalik pa ba sa doktor pag magaling na

Oo

Count 3 7 18 1 0 29

% within Bumabalik pa ba sa doktor pag magaling na

10.3% 24.1% 62.1% 3.4% 0.0% 100.0%

Hindi

Count 4 12 28 13 9 66

% within Bumabalik pa ba sa doktor pag magaling na

6.1% 18.2% 42.4% 19.7% 13.6% 100.0%

Total

Count 7 19 46 14 9 95

% within Bumabalik pa ba sa doktor pag magaling na

7.4% 20.0% 48.4% 14.7% 9.5% 100.0%

Table No.60 Chi-Square Tests ng Layo ng Pagamutan at Pagbalik sa Doktor Kahit Magaling na

Value Df Asymp. Sig. (2-sided)

Pearson Chi-Square 10.029a 4 .040

N of Valid Cases 95

a. 4 cells (40.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 2.14.

Table No.61 Crosstabulation ng Buwanang Kita ng Pamilya at Pagpunta Agad sa Pagamutan

Buwanang Kita ng Pamilya Total

Mababa sa 1, 000 piso

1000-3000

3001-5000

5001-10000

10001-15000

Mahigit 15,000

Pumupunta ba agad sa pagamutan

Oo

Count 2 8 3 7 6 3 29

% within Pumupunta ba agad sa pagamutan

6.9% 27.6% 10.3% 24.1% 20.7% 10.3% 100.0%

Hindi

Count 16 20 14 7 4 2 63

% within Pumupunta ba agad sa pagamutan

25.4% 31.7% 22.2% 11.1% 6.3% 3.2% 100.0%

Total

Count 18 28 17 14 10 5 92

% within Pumupunta ba agad sa pagamutan

19.6% 30.4% 18.5% 15.2% 10.9% 5.4% 100.0%

Table No.62 Chi-Square Tests ng Buwanang Kita ng Pamilya at Pagpunta Agad sa Pagamutan

Value df Asymp. Sig. (2-sided)

Pearson Chi-Square 12.953a 5 .024

N of Valid Cases 92

a. 4 cells (33.3%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 1.58.

Page 39: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 39

Table No.63 Crosstabulation ng Buwanang Kita ng Pamilya at Pagkonsulta Agad sa Doktor Kung May Sakit

Buwanang Kita ng Pamilya Total

Mababa sa 1,

000 piso

1000-3000

3001-5000

5001-10000

10001-15000

Mahigit 15,000

Kumokonsulta ba agad sa doktor

Oo

Count 6 8 8 10 8 3 43

% within Kumokonsulta ba agad sa doktor

14.0% 18.6% 18.6% 23.3% 18.6% 7.0% 100.0%

Hindi

Count 12 20 9 4 2 2 49

% within Kumokonsulta ba agad sa doktor

24.5% 40.8% 18.4% 8.2% 4.1% 4.1% 100.0%

Total

Count 18 28 17 14 10 5 92

% within Kumokonsulta ba agad sa doktor

19.6% 30.4% 18.5% 15.2% 10.9% 5.4% 100.0%

Table No.64 Chi-Square Tests ng Buwanang Kita ng Pamilya at Pagkonsulta Agad sa Doktor Kung May Sakit

Value Df Asymp. Sig. (2-sided)

Pearson Chi-Square 13.238a 5 .021

N of Valid Cases 92

a. 3 cells (25.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 2.34.

Table No.65 Crosstabulation ng Uri ng Sakit na Ikinokonsulta at Pagpunta Agad sa Pagamutan

Anong uri ng sakit ang kinokonsulta Total

Simpleng Sakit

Malalang Sakit

Parehong Uri ng Sakit

Wala

Pumupunta ba agad sa pagamutan

Oo

Count 15 3 11 1 30

% within Pumupunta ba agad sa pagamutan

50.0% 10.0% 36.7% 3.3% 100.0%

Hindi

Count 37 13 14 4 68

% within Pumupunta ba agad sa pagamutan

54.4% 19.1% 20.6% 5.9% 100.0%

Total

Count 52 16 25 5 98

% within Pumupunta ba agad sa pagamutan

53.1% 16.3% 25.5% 5.1% 100.0%

Table No.66 Chi-Square Tests ng Uri ng Sakit na Ikinokonsulta at Pagpunta Agad sa Pagamutan

Value Df Asymp. Sig. (2-sided)

Pearson Chi-Square 3.511a 3 .319

N of Valid Cases 98

a. 3 cells (37.5%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 1.53. Table No.67 Crosstabulation ng Uri ng Sakit na Ikinokonsulta at Pagkonsulta Agad sa Doktor

Anong uri ng sakit ang kinokonsulta Total

Simpleng Sakit

Malalang Sakit

Parehong Uri ng Sakit

Wala

Kumokonsulta ba agad sa doktor

Oo

Count 29 3 12 2 46

% within Kumokonsulta ba agad sa doktor

63.0% 6.5% 26.1% 4.3% 100.0%

Hindi

Count 23 13 13 3 52

% within Kumokonsulta ba agad sa doktor

44.2% 25.0% 25.0% 5.8% 100.0%

Total

Count 52 16 25 5 98

% within Kumokonsulta ba agad sa doktor

53.1% 16.3% 25.5% 5.1% 100.0%

Table No.68 Chi-Square Tests ng Uri ng Sakit na Ikinokonsulta at Pagkonsulta Agad sa Doktor

Value Df Asymp. Sig. (2-sided)

Pearson Chi-Square 6.841a 3 .077

N of Valid Cases 98

a. 2 cells (25.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 2.35. Table No.69 Crosstabulation ng Uri ng Sakit na Ikinokonsulta at Pagsunod sa Reseta

Anong uri ng sakit ang kinokonsulta Total

Simpleng Sakit

Malalang Sakit Parehong Uri ng Sakit

Wala

Pagsunod sa reseta Oo Count 30 7 12 3 52

Page 40: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 40

% within Pagsunod sa reseta

57.7% 13.5% 23.1% 5.8% 100.0%

Hindi

Count 22 8 12 1 43

% within Pagsunod sa reseta

51.2% 18.6% 27.9% 2.3% 100.0%

Total

Count 52 15 24 4 95

% within Pagsunod sa reseta

54.7% 15.8% 25.3% 4.2% 100.0%

Table No.70 Chi-Square Tests ng Uri ng Sakit na Ikinokonsulta at Pagsunod sa Reseta

Value df Asymp. Sig. (2-sided)

Pearson Chi-Square 1.458a 3 .692

N of Valid Cases 95

a. 2 cells (25.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 1.81. Table No.71 Crosstabulation ng Uri ng Sakit na Ikinokonsulta at Pagbalik sa Doktor Kahit Magaling na

Anong uri ng sakit ang kinokonsulta Total

Simpleng Sakit

Malalang Sakit

Parehong Uri ng Sakit

Wala

Bumabalik pa ba sa doktor pag magaling na

Oo

Count 17 3 7 2 29

% within Bumabalik pa ba sa doktor pag magaling na

58.6% 10.3% 24.1% 6.9% 100.0%

Hindi

Count 35 12 17 2 66

% within Bumabalik pa ba sa doktor pag magaling na

53.0% 18.2% 25.8% 3.0% 100.0%

Total

Count 52 15 24 4 95

% within Bumabalik pa ba sa doktor pag magaling na

54.7% 15.8% 25.3% 4.2% 100.0%

Table No.72 Chi-Square Tests ng Uri ng Sakit na Ikinokonsulta at Pagbalik sa Doktor Kahit Magaling Na

Value df Asymp. Sig. (2-sided)

Pearson Chi-Square 1.635a 3 .652

N of Valid Cases 95

a. 3 cells (37.5%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 1.22. Mga Treatment Actions

Table No.74 Crosstabulation ng Lugar at Ginagawa kung Hindi Nagpupunta sa Doktor

Area Total

KACSA Damayang Lagi

Ano ang ginagawa kung hindi pumupunta

Umiinom ng gamot

Count 16 12 28

% within Ano ang ginagawa kung hindi pumupunta

57.1% 42.9% 100.0%

nagpapahinga, umiinom ng gamot, pumupunta sa herbolaryo

Count 2 0 2

% within Ano ang ginagawa kung hindi pumupunta

100.0% 0.0% 100.0%

nagpapahinga, umiinom ng gamot, home remedy, nagpupunta sa herbolaryo

Count 4 0 4

% within Ano ang ginagawa kung hindi pumupunta

100.0% 0.0% 100.0%

nagpupunta sa herbolaryo

Count 8 0 8

% within Ano ang ginagawa kung hindi pumupunta

100.0% 0.0% 100.0%

nagpapahinga, umiinom ng gamot

Count 4 7 11

% within Ano ang ginagawa kung hindi pumupunta

36.4% 63.6% 100.0%

nagpapahinga, nagpupunta sa herbolaryo

Count 1 1 2

% within Ano ang ginagawa kung hindi pumupunta

50.0% 50.0% 100.0%

nagpapahinga, home remedy

Count 1 2 3

% within Ano ang ginagawa kung hindi pumupunta

33.3% 66.7% 100.0%

home remedy

Count 2 0 2

% within Ano ang ginagawa kung hindi pumupunta

100.0% 0.0% 100.0%

umiinom ng gamot, Count 1 0 1

Page 41: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 41

nagpupunta sa herbolaryo % within Ano ang ginagawa kung hindi pumupunta

100.0% 0.0% 100.0%

nagpapahinga, umiinom ng gamot, home remedy

Count 2 0 2

% within Ano ang ginagawa kung hindi pumupunta

100.0% 0.0% 100.0%

nagpapahinga

Count 2 0 2

% within Ano ang ginagawa kung hindi pumupunta

100.0% 0.0% 100.0%

umiinom ng gamot, home remedy

Count 1 0 1

% within Ano ang ginagawa kung hindi pumupunta

100.0% 0.0% 100.0%

pinapabayaan lang

Count 1 1 2

% within Ano ang ginagawa kung hindi pumupunta

50.0% 50.0% 100.0%

Total

Count 45 23 68

% within Ano ang ginagawa kung hindi pumupunta

66.2% 33.8% 100.0%

Table No.75Chi-Square Tests

Value df Asymp. Sig. (2-sided)

Pearson Chi-Square 18.547a 12 .100

N of Valid Cases 68

a. 22 cells (84.6%) have expected count less than 5. The minimum expected count is .34. Table No.76 Crosstabulation ng Lugar at ng Kung Sino ang Kinokonsulta Imbes na Doktor

Area Total

KACSA Damayang Lagi

Sino ang kinokonsulta

kapamilya Count 13 5 18

% within Sino ang kinokonsulta 72.2% 27.8% 100.0%

kaibigan, kapitbahay, herbolaryo

Count 2 1 3

% within Sino ang kinokonsulta 66.7% 33.3% 100.0%

kapamilya, kapitbahay, kaibigan, herbolaryo

Count 2 0 2

% within Sino ang kinokonsulta 100.0% 0.0% 100.0%

kapamilya, kapitbahay, kaibigan

Count 2 1 3

% within Sino ang kinokonsulta 66.7% 33.3% 100.0%

kapamilya, herbolaryo Count 2 1 3

% within Sino ang kinokonsulta 66.7% 33.3% 100.0%

kapamilya, kapitbahay Count 1 0 1

% within Sino ang kinokonsulta 100.0% 0.0% 100.0%

nars/midwife Count 4 0 4

% within Sino ang kinokonsulta 100.0% 0.0% 100.0%

herbolaryo Count 6 1 7

% within Sino ang kinokonsulta 85.7% 14.3% 100.0%

kapamilya, kaibigan Count 1 3 4

% within Sino ang kinokonsulta 25.0% 75.0% 100.0%

sarili lang Count 1 0 1

% within Sino ang kinokonsulta 100.0% 0.0% 100.0%

kapamilya, kaibigan, kapitbahay, herbolaryo, nars/midwife

Count 1 0 1

% within Sino ang kinokonsulta 100.0% 0.0% 100.0%

12 Count 2 0 2

% within Sino ang kinokonsulta 100.0% 0.0% 100.0%

Total Count 37 12 49

% within Sino ang kinokonsulta 75.5% 24.5% 100.0%

Table No. 77 Chi-Square Tests ng Lugar at Kung Sino ang Kinokonsulta Imbis na Doktor

Value df Asymp. Sig. (2-sided)

Pearson Chi-Square 9.966a 11 .533

N of Valid Cases 49

a. 22 cells (91.7%) have expected count less than 5. The minimum expected count is .24.

Page 42: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 42

III. Resulta, Diskusyon at Pag-aanalisa ng mga Datos

Pagkukumpara ng Dalawang Kaso: KACSA at Damayang Lagi

Sa usapin ng pangkalusugang paghahangad, makikita sa composite index (Table No.1 at

2) na nakalalamang ang Damayang Lagi sa puntos. 11.22 ang puntos na nakuha ng Damayang

Lagi samantalang 8.01 puntos lamang ang nakuha ng KACSA. 3.21 na puntos ang pagitan ng

dalawang komunidad. Kung susuriin ang composite index, makikitang malaki ang pinagkaiba ng

dalawang komunidad sa aksyon na ginagawa ng isang indibidwal tuwing siya ay magkakasakit.

Halos wala namang pagkakaiba sa pananaw nila sa kalusugan sapagkat lumalabas na parehas

nila itong pinahahalagahan. Ipinapakita naman ng Table No.72 ang resulta ng T-test sa

pangkalusugang paghahangad.

Table No.72 Independent Samples Test para sa Pangkalusugang Paghahangad

Levene's Test

for Equality of

Variances

t-test for Equality of Means

F Sig. t df Sig.

(2-

tailed)

Mean

Difference

Std. Error

Difference

95% Confidence

Interval of the

Difference

Lower Upper

Kahandaang

gumastos

Equal

variances

assumed

67.776 .000 3.213 96 .002 .180 .056 .069 .291

Equal

variances not

assumed

3.280 49.000 .002 .180 .055 .070 .290

Kanino

nangungutang

Equal

variances

assumed

9.279 .003 -.775 93 .440 -.615 .794 -2.191 .961

Equal

variances not

assumed

-.769 84.598 .444 -.615 .800 -2.206 .976

Page 43: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 43

Pumupunta

ba agad sa

pagamutan

Equal

variances

assumed

82.543 .000 5.027 96 .000 .421 .084 .255 .587

Equal

variances not

assumed

4.978 76.374 .000 .421 .085 .252 .589

Kumokonsulta

ba agad sa

doktor

Equal

variances

assumed

1.346 .249 5.810 96 .000 .509 .088 .335 .683

Equal

variances not

assumed

5.801 94.817 .000 .509 .088 .335 .683

Anong uri ng

sakit ang

kinokonsulta

Equal

variances

assumed

1.727 .192 1.166 96 .246 .232 .199 -.163 .626

Equal

variances not

assumed

1.165 95.135 .247 .232 .199 -.163 .626

Pagsunod sa

reseta

Equal

variances

assumed

3.532 .063 2.654 93 .009 .264 .100 .067 .462

Equal

variances not

assumed

2.656 92.890 .009 .264 .099 .067 .462

Bumabalik pa

ba sa doktor

pag magaling

na

Equal

variances

assumed

44.869 .000 3.602 93 .001 .322 .089 .145 .500

Equal

variances not

assumed

3.589 82.677 .001 .322 .090 .144 .501

Sa antas naman ng aksesibilidad ng mga serbisyong pangkalusugan, nakalalamang din

ang Damayang Lagi na may 31.24 na puntos kung ikukumpara sa KACSA na may 25.86 na

puntos. Ipinakikita ng composite index ng pangkalusugang paghahangad at aksesibilidad ng mga

sserbisyong pangkalusugan ang pagkakaiba ng dalawang lugar. Nagsagawa rin ng T-test upang

Page 44: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 44

tignan kung significant ba ang kaibahang ito at hindi lamang dala ng pagkakamali sa sampling

(sampling error). Ipinapakita ng Table No.73 ang resulta ng T-test sa aksesibilidad.

Table No.73 Independent Samples Test sa Aksesibilidad

Levene's Test

for Equality of

Variances

t-test for Equality of Means

F Sig. t df Sig.

(2-

tailed)

Mean

Difference

Std. Error

Difference

95% Confidence

Interval of the

Difference

Lower Upper

Meron bang

pagamutan?

Equal

variances

assumed

59.887 .000 3.123 96 .002 .199 .064 .073 .326

Equal

variances not

assumed

3.175 60.923 .002 .199 .063 .074 .325

Tuwing kailan

bukas?

Equal

variances

assumed

9.226 .003 2.351 96 .021 .922 .392 .144 1.700

Equal

variances not

assumed

2.345 93.008 .021 .922 .393 .141 1.702

Mga

Serbisyong

Mayroon sa

Pagamutan

Equal

variances

assumed

41.664 .000 -

4.126 95 .000 -4.262 1.033 -6.313 -2.211

Equal

variances not

assumed

-

4.052 68.268 .000 -4.262 1.052 -6.361 -2.164

May doktor

ba?

Equal

variances

assumed

89.293 .000 3.562 96 .001 .239 .067 .106 .372

Equal

variances not

assumed

3.622 59.671 .001 .239 .066 .107 .371

Nabibigyan

ba ng pansin

ang lahat

Equal

variances

assumed

114.248 .000 4.210 93 .000 .343 .081 .181 .505

Page 45: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 45

Equal

variances not

assumed

4.291 71.773 .000 .343 .080 .184 .502

Tagal ng

paghihintay

Equal

variances

assumed

3.702 .057 2.648 95 .009 .573 .216 .143 1.003

Equal

variances not

assumed

2.653 92.628 .009 .573 .216 .144 1.002

May

binabayaran

ba

Equal

variances

assumed

1.835 .179 -

2.378 95 .019 -.236 .099 -.434 -.039

Equal

variances not

assumed

-

2.377 94.702 .019 -.236 .099 -.434 -.039

Layo ng

Pagamutan

Equal

variances

assumed

4.657 .033 5.336 95 .000 .970 .182 .609 1.331

Equal

variances not

assumed

5.350 90.040 .000 .970 .181 .610 1.330

Tagal ng

Byahe

Equal

variances

assumed

52.035 .000 3.551 94 .001 .458 .129 .202 .715

Equal

variances not

assumed

3.551 57.045 .001 .458 .129 .200 .717

Ang resulta ng T-test at ng composite index ay hindi lamang nagpapakita ng pagkakaiba ng

dalawang komunidad. Ang dalawang lugar na pinag-aralan ay representante ng dalawang grupo

ng lipunan na parehong nabibilang sa mahihirap na bahagi ng populasyon. Ang kaibahan ng

dalawa ay ang lugar na kanilang kinalalagyan. Ang KACSA ay matatagpuan sa Rizal na isang

probinsya samantalang ang Damayang Lagi ay matatagpuan sa Quezon City na isang siyudad.

Ang implikasyon ng ganitong kaibahan ay ang hindi pantay na distribusyon ng resources sa

pagitan ng rural at urbanisadong lugar. Sinasalamin din nito ang tila pagkalimot na sa mga lugar

Page 46: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 46

na malalayo sa kabihasnan, gayundin ang kakulangan ng atensyong ibinibigay din dapat sa

kalagayang pangkalusugan ng mga malalayong lugar.

Pangkalusugang Paghahangad (Health Seeking Behavior)

Sa pagpapaliwanag ng mga nakalap na datos, ang balangkas na ginamit ay ang modelong

ginawa nila Kroeger at Andersen na tinawag nila Health Care Utilisation Model (Hausmann-

Muela et.al, 2003). Apat na salik ang mayroon sa modelong ito: Predisposing Factors, Enabling

Factors, Need Factors at Treatment Action.

Predisposing Factors

Ayon sa Health Care Utilisation Model nila Koeger at Andersen, ang predisposing factors

ay binubuo ng mga salik na likas na sa isang indibidwal tulad ng kanyang edad at kasarian

(biological), Kasama na rin dito ang kanyang pagtingin sa mga bagay-bagay tulad ng kanyang

kalusugan. Kasama rin dito ang mga paniniwala ng isang indibidwal na siyang nakakaapekto sa

kanyang mga desisyon.

Ginamitan ng Chi-square Test ang pre-disposing factors tulad ng kasarian at pananaw sa

kalusugan. Subalit, walang naging significant na value ang lumabas. Ang mga value ay

kadalasang mataas sa 0.05. Dahilan ito upang masabi na walang significant na pagkakaiba ang

dalawang grupo o komunidad sa paghahangad ng serbisyong pangkalusugan na batay sa

kasarian. Ibig sabihin nito, anuman ang edad, walang masyadong ipinagkaiba ang kanilang

pangkalusugang paghahangad. Gayundin ang kaso sa pananaw sa kalusugan. Kung babalikan

ang data section ng pag-aaral na ito, makikita sa Table No.18, 20 at 22 ang resulta ng Chi-square

test na hindi significant ang value.

Page 47: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 47

Enabling Factors

Aksesibilidad ng mga Serbisyong Pangkalusugan

Availability

Pangunahin sa aksesibilidad ng mga serbisyong pangkalusugan ay ang pagkakaroon ng

pagamutan sa isang lugar. Subalit, isa ito sa mga kakulangang kitang-kita sa kalagayan ng

KACSA. Kitang kita sa mapa ng KACSA na walang ospital na nakatayo sa paligid nito maski na

pribado ito.

Ayon naman sa isang matagal ng residente sa KACSA na kinapanayam upang itanong kung

saan ang pagamutan sa kanilang lugar, “ang healthcenter, dito yan sa may LL sa block3...ah, ano

yan, multi-purpose hall at the same time, ginagawa nilang health center tsaka day care

center...ang sineserbisyohan niya ay buong San Isidro. Pero dito sa mismong KACSA, wala,

wala pa. Yung sa Kasiglahan, ano naman siya, clinic, infirmary, oo, infirmary siya.” Patunay ito

na wala talagang pagamutan na kumpleto ang gamit sa kanilang lugar. Isa pang mahihinuha rito

ay ang konsepto ng mga naninirahan doon kung ano ang isang pagamutan. Ayon sa Table No.27

Crosstabulation ng Lugar at Kung May Pagamutan ba lugar, sa 50 taga-KACSA na sumagot ng

survey, 11 ang sumagot ng walang pagamutan at 39 naman ang sumagot ng mayroon. Ang iba

kasi ay itinuturing nang pagamutan ang isang clinic o infirmary samantalang ang iba ay hindi ito

itinuturing na pagamutan kung ito ay hindi isang ospital. Kung ikukumpara ito sa Damayang

Lagi, isa lamang ang sumagot na walang pagamutan sa kanilang lugar at ang lahat ay sumagot na

mayroon.

Hindi rin araw-araw na bukas ang pagamutan at hindi rin araw-araw na mayroong doktor.

Ayon sa Table No.29, iba-iba ang sagot ng mga respondents kung ilang beses sa isang linggo

bukas ang pagamutan. Magkakaiba rin ang sagot nila kung ilang beses sa isang linggo mayroong

Page 48: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 48

doktor sa pagamutan. Ayon sa isang residente, “may biruan nga kami dito eh, na Huwebes lang

pwedeng magkasakit, kasi, nun lang may doktor sa healthcenter pero sabi nila dinadalasan na

raw ngayon yung pagpunta ng doktor”. Patunay lamang ito na hindi regular ang pagpunta ng

mga doktor sa mga ganitong malalayong lugar.

Ang serbisyong mayroon sa pagamutan ay pangunahin lamang tulag ng first aid, blood

pressure at check up. Walang sumagot na mayroong mga kagamitan para sa mga operasyon o

mas seryosong karamdaman o kalagayan. Ayon pa sa nakapanayam sa pag-aaral na ito, ang

pinakamalapit na ospital sa kanila ay ang East Avenue Medical Center na matatagpuan sa

Quezon City. Mahaba-habang biyahe rin ang tatakbuhin kung sakaling may kailangang isugod sa

ospital. Bukod sa doktor, ang mga propesyunal na kadalasang naroon ay mga midwife, nars at

barangay health workers.

Pinansyal na Akses (Financial Access)

Sa KACSA, 32 sa 49 respondent ang sumagot na mayroon silang binabayaran sa ospital

tuwing magpapakonsulta. Isang mahalagang aspekto ang pinansyal na akses lalo na at mahihirap

ang mga respondent. Karamihan kung hindi man lahat sa kanila ay walang kakayahan upang

tustusan ang mahal na gastusin sa gamot. Ipinapakita nito na ang mga serbisyo ay hindi libre

kaya kung walang pera ang isang indibidwal, hindi niya mapupunan ang kanyang

pangkalusugang pangangailangan.

Ayon sa survey na isinagawa ng pag-aaral na ito, umaabot sa mahigit P500.00 ang

nagagastos ng ilan tuwing pumupunta sa pagamutan. Nilalaman ng Figure No.2 ang chart na

nagpapakita ng kung magkano ang binabayaran ng respondent.

Page 49: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 49

Figure No.2

Chart ng Magkano ang Binabayaran

Makikita sa chart na ito na ang kadalasang binabayad ng mga nagpapatingin sa pagamutan ay

nasa haling 100 pababa. Ngunit nakakaalarma rin na ang gumagastos ng mas mataas sa P500.00

ay nanggaling sa KACSA. Kung iisipin, mas mahal karaniwan ang serbisyo sa lungsod kaysa sa

nayon ngunit hindi sa kasong ito.

Pisikal na Akses (Physical/Geographical Access)

Sa KACSA, ang turing ng mga taga-roon sa layo ng pagamutan ay nasa “tama lang”

hanggang “sobrang malayo” samantalang ang mga taga-Damayang Lagi ay nagsasabing

“sobrang malapit” hanggang “tama lang” ang layo ng pagamutan mula sa kanilang tahanan. Ito

ay base sa Table No.43 kung saan ipinapakita ang crosstabulation ng lugar at ng layo ng

pagamutan.

Page 50: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 50

Ang tagal ng biyahe papuntang pagamutan sa KACSA at Damayang Lagi ay inilalarawan

ng Figure No.3 sa ibaba. Mapapansing karamihan ng sagot ay mababa sa 30 minuto subalit sa

KACSA, may mga sumagot ng hanggang sa 2 oras. Ayon sa kinapanayam sa KACSA, ito ay

dahil sa moda ng transportasyon papuntang pagamutan, may ilan kasing nilalakad na lamang ang

pagpunta sa pagamutan upang makatipid ng pamasahe. Sa Damayang Lagi, sinasabi ng mga

naninirahan doon na nilalakad o 5 minutong sakay sa tricycle lamang ang layo ng pagamutan.

Ipinapakita ng mga datos na ito na mas madaling puntahan ang pagamutan sa Damayang Lagi

kaysa KACSA.

Figure No.3

Tagal ng Biyahe

Need Factors

Ang need factors ayon sa modelo nila Kroeger at Andersen ay ang uri o kundisyon ng

kanyang sakit. Tinutukoy nito an g epekto sa pangkalusugang paghahangad ng isang tao kung

malala nab a o simple lamang ang kanyang sakit. Upang malaman kung may significant na

relasyon ba ang uri ng karamdaman sa pangkalusugang paghahangad, nagsagawa ng chi-square

test at hindi significant ang value na lumabas. Isa rin itong dahilan upang masabing hindi ang

need factors ang nagdedetermina ng kung anong magiging aksyon ng isang indibidwal sa

Page 51: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 51

kanyang pangkalusugang paghahangad. Makikita sa Table No. 66, 68, 70 at 72 ang resulta ng

mga Chi-square Tests

Treatment Action

Ang treatment action naman, ayon pa rin sa modelo nina Kroeger at Andersen ay binubuo

ng mga alternatibong paraan na ginagawa ng isang indibidwal upang gamutin ang kanyang sarili.

Ipinapakita ng Table No.74 at 76 ang ginagawa kapag may sakit at kung sino ang kinokonsulta

imbes na doktor at ang Chi-square Tests sa Table No.75 at 77

Ugnayan ng Pangkalusugang Paghahangad at Aksesibilidad ng Serbisyong Pangkalusugan

Sa pag-aanalisa ng mga datos, pangunahing gabay ay ang modelo nina Kroeger at

Andersen kung saan ang apat na salik ang siyang nakakaapekto sa pangkalusugang paghahangad

ng isang indibidwal na siya namang magiging motibo nito sa paggamit ng mga serbisyong

pangkalusugan. Kung iisa-isahin natin ang mga apat na salik, ang tanging nagpamalas lamang

ng significant na direktang relasyon sa mga variables ng pangkalusugang paghahanap ay ang

enabling factors na binubuo ng aksesibilidad ng mga serbisyong pangkalusugan.

Ang iba pang salik tulad ng predisposing factors, need factors at treatment actions ay

pawing nagpakita ng hindi statistically significant na value. Kaya naman, napagtanto ng pag-

aaral na ito na sa mga salik, ang enabling factor o aksesibilidad ang siyang may pinakamalaking

impluwensya sa pangkalusugang paghahangad ng isang indibidwal. Makikita sa Table No.78 ang

listahan ng mga variables mula sa aksesibilidad at pangkalusugang paghahangad na may

statistically significant na value. Ang independent variable dito ay ang aksesibilidad at ang

dependent ay ang pangkalusugang paghahangad.

Page 52: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 52

Variables (Independent at Dependent) Significance

Layo ng Pagamutan – Pumupunta ba Agad sa Pagamutan 0.006

Layo ng Pagamutan – Kumokonsulta ba Agad sa Doktor 0.048

Layo ng Pagamutan – Pagsunod sa Reseta 0.000

Layo ng Pagamutan – Bumabalik pa ba para sa Post Check Up 0.040

Presensya ng Doktor – Kumokonsulta ba Agad sa Doktor 0.029

May Pagamutan ba – Pumupunta ba Agad sa Pagamutan 0.014

May Binabayaran ba – Kumokonsulta ba Agad sa Doktor 0.021

May Binabayaran ba – Pumupunta ba Agad sa Pagamutan 0.007

Table No.78

Chi Square Test ng mga Variable sa Aksesibilidad at ng Pangkalusugang Paghahangad.

Kung atin pang susuriin ng maigi, mapapansin nating ang mga variable mula sa pinansyal

na akses at pisikal na akses ng siyang kabilang sa mga significant na variable.

Pinakamaraming epekto sa pangkalusugang paghahangad ay ang layo ng pagamutan o

iyong tumutukoy sa pisikal na akses ng mga serbisyong pangkalusugan. Nangangahulugan ito na

kaya hindi naghahangad ng serbisyong pangkalusugan ang mga residente ay dahil sa malayo ang

mga pagamutan mula sa kanila. Kung malayo ang pagamutan, mas pipiliin nila na huwag na

lamang pumunta lalo na kung hindi pa rin naman ganoon kalala ang karamdaman. Hindi lamang

ito nakakaapekto sa pagnanais nilang makapagpakonsulta, kundi maging sa pagsunod sa

iniresetang gamot at pagbalik para sa post-check up. Kung sa paunang pagpunta pa nga lang para

sa pagpapakonsulta ay hindi na sila maenganyong pumunta, paano pa kaya ang pagbalik para sa

post-check up lalo na kung magaling na sila? Malamang din ay hindi na talaga nila sundin ang

reseta lalo na at may halagang katumbas ito.

Bukod sa layo, ang isa pang dahilan ng hindi paghahangad ng pangkalusugang serbisyo

ay kung may binabayaran ba kung sila ay nagpapakonsulta. Lumalabas sa datos na hindi na sila

pumupunta sa pagamutan at kumokonsulta sa doktor kung may babayaran sila. Lohikal lamang

ang ganitong gawain sapagkat sila ay nagmula sa mga vulnerable na parte ng populasyon.

Karamihan kung hindi man lahat sa kanila ay walang kakayahang tustusan ang kanilang

pangkalusugang pangangailangan.

Page 53: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 53

Ang kawalan ng doktor ang dahilan kung bakit hindi sila kumokonsulta. Tama lang

naman sapagkat, paano ka naman magpapkonsulta kung wala lagi ang doktor. Ang kawalan ng

pagamutan ang dahilan din ng hindi nila pagpunta sa pagamutan. Ano ba naman ang pupuntahan

nila kung walang pagamutan. O kung may mga clinic man, hindi nila iyon pupuntahan kung ang

kalidad noon ay hindi nila itinuturing na pagamutan.

Konklusyon

Sa pag-aaral na ito, napag-alaman na may epekto ang aksesibilidad ng mga serbisyong

pangkalusugan sa pangkalusugang paghahangad ng mga mahihirap. Partikular sa kasong ito ay

ang sa KACSA, sapagkat ang antas ng kanilang pangkalusugang paghahangad ay mababa

dahilan na rin sa hindi aksesibol ang mga serbisyong pangkalusugan. Kung ikukumpara sa

Damayang Lagi, kahit na parehong mahirap ang mga nakatira doon, dahilan sa mas aksesibol

ang mga serbisyo, ay mas mataas ang kanilang pangkalusugang paghahanap.

Partikular na aspekto ng kalusugang paghahangad na naapektuhan ay ang kanilang

pagnanais na pumunta sa pagamutan, pagpapakonsulta sa doktor, pagsunod sa reseta at pagbalik

para sa post-check up. Ang mga aspekto ng aksesibilidad na may epekto sa pangkalusugang

paghahangad ay ang layo ng pagamutan, pagkakaroon ng pagamutan at regularidad ng presensya

ng doktor, maging ang gastos na maaari nilang kaharapin sakaling pumunta sila ng pagamutan.

Kahit na may iba pang salik na nakakaapekto sa pangkalusugang paghahangad tulad ng

kasarian (predisposing factor), uri o lala ng sakit (need factors) at alternatibong paraan (treatment

actions), hindi nagpakita ng significant na value ang mga ito upang maituring na siyang dahilan

ng pangkalusugang paghahangad.

Pinupunto ng pag-aaral na ito na:

Page 54: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 54

1.) Ang KACSA, na siyang representante ng mga mamamayan sa relocation site ay may

mababang pnagkalusugang paghahangad dahil sa hindi aksesibol na mga serbisyong

pangkalusugan;

2.) Ang Damayang Lagi, kung ikukumpara sa KACSA, ay may mas mataas na antas ng

kalusugang paghahangad dahil mas aksesibol ang mga serbisyong pangkalusugan;

3.) Ang dahilan ng hindi nila pagpunta sa pagamutan ay dahil sa malayo ito mula sa kanilang

tahanan at dahil hindi nila itinuturing na pagamutan ang isang multi purpose hall na

ginawang health center;

4.) Ang mga nakatira sa KACSA ay may iba’t ibang konsepto ng kung ano ang isang

pagamutan;

5.) Hindi sila nagpapakonsulta sa doktor dahil walang regular na doktor sa mga pagamutan

at dahil may bayad ang pagpapakonsulta;

6.) Hindi sila sumusunod sa inireresetang gamot dahil wala rin silang panggastos at;

7.) Hindi na sila bumabalik sa pagamutan dahil malayo ito at kinakailangan nilang gumastos.

Kung susumahin, ang dahilan ay tatlo: availability ng mga serbisyo, gastos ng

pagpapagamot at pisikal na akses. Ang mga ito ay tumutukoy sa aksesibilidad ng mga serbisyo.

Kung ang mga ito makakamit ng mga mamamayan, ang tendesiyang tumaas ang antas ng

kanilang pangkalusugang paghahangad ay mataas din. Kaya naman, masasabing ang

nakakaapekto ang aksesibilidad ng mga serbisyong pangkalusugan sa pangkalusugang

paghahangad ng mga mahihirap lalong lalo na iyong nasa mga relocation site sa malalayong

lugar.

Page 55: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 55

Rekomendasyon

Ang mga irerekomendang gawin ay base sa mga dahilang napag-alaman ng pag-aaral na

ito. Ang dahilan kung bakit hindi naghahangad ng serbisyong pangkalusugan ay ang

aksesibilidad. Kaya nararapat lamang na gawin ng gobyerno ang kanilang makakaya upang

gawing aksesibol ang mga serbisyong pangkalusugan. Bilang mga stakeholder, nakakamtan

dapat ng mga mamamayan ang mga serbisyong pangkalusugan na nanggagaling sa kanilang

ibinabayad na buwis. Mahalaga ang pagpapanatili ng kanilang kalusugan upang mapanatili ang

kanilang pagiging produktibo lalo na kung sila ay naghahanap-buhay. Responsable rin ang

gobyerno sa kalagayan ng mamamayan sapagkat sila ang nagsisilbi rito. Sila ay inihalal upang

gamitin ang mga resources para sa ikabubuti ng lahat. Sa ganitong lagay, ang pag-aaral na ito ay

magpapanukala ng mga nararapat na gawin:

1.) Taasan ang inilalaang badyet para sa kalusugan;

Lumiliit ang parte ng badyet para sa kalusugan sa mga nakaraang taon mula sa 2

porsyento noong 2001 hanggang 1.3 porsyento na lamang noong 2006 (Ponsaran, 2006).

Nagpapakita ito na hindi prayoridad ang kalusugan sa paglalaan ng badyet. Malayo rin ito

sa itinatakda ng WHO na dapat ay 5-6 na porsyento man lang ay ilagak para sa

kalusugan. Kahit ang 2 porsyento ay hindi man lang umabot sa kalahati ng dapat ay

nailalaan para kalusugan. Iminumungkahi ng pag-aaral na ito na bigyan ng 6 na

porsyento ng badyet ang kalusugan.

2.) Magpatayo ng mga pampublikong ospital sa lahat ng probinsya lalo na sa mga

malalayong lugar;

Sa lugar ng KACSA, walang pampublikong ospital na malapit sa kanila. Sinabi ng isang

residente na mayroon daw itatayong ospital sa kanilang lugar ngunit nang bisitahin ang

Page 56: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 56

sinabing lugar ay isang malaking hukay at bakal pa lamang ito. Ang nasabing

pagtatayuan din ng ospital ay hindi sa mismong KACSA kundi matatagpuan malapit sa

mga subdibisyong itinatayo sa lugar.

3.) Magpatayo ng mga health center sa bawat barangay;

Ang health center na matatagpuan malapit sa KACSA ay pinaghahatian ng maraming

lugar. Ayon sa kinapanayam, buong Kasiglahan at San Isidro ang pumupunta dito. Hindi

rin ito mismo sa KACSA nakatirik. Iminumungkahi ng pag-aaral na ito na dapat ay

magkaroon ng health center mismo sa KACSA.

4.) Magtalaga ng mga propesyunal na magsisilbi sa mga pagamutan sa probinsya;

Kakulangan sa mga doktor at hindi araw-araw na serbisyo ang ilan sa dahilan kung bakit

hindi kumokonsulta ang mga mamamayan. Tila bawal magkasakit sa ilang mga araw

dahil walang doktor na maaaring gumamot kung sakali.

5.) Gawing libre o minimal ang mga gastusin sa pagpapakonsulta at iba pang serbisyo;

Karamihan ng pumupunta sa mga pampublikong ospital ay mahihirap at mga walang

kakayahang gumastos kaya naman dapat ay maging libre o donasyon lamang ang

kailangang bayaran ng mga magpapakonsulta.

6.) Magkaroon ng mga libreng gamot sa mga pampublikong pagamutan.

Upang matiyak na nasusunod ang mga iniresetang gamot, dapat makapagbigay din ng

libreng mga gamot para sa mga pasyente. Kadalasan ng idinadaing ang mahal na halaga

ng gamot kaya naman hindi na nila ito sinusunod.

Ang mga binanggit ay ang mga panukalang gawin ng gobyerno bilang may pangunahing

responsibilidad sa pagkakaroon ng mga serbisyong abot kaya at ng sa ganoon mapanatili ang

Page 57: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 57

kalusugan ng mga mamamayan. Bilang solusyon sa hindi paghahangad ng mga serbisyong

pangkalusugan, kinakailangan na ito ay gawin aksesibol para sa lahat.

Page 58: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 58

Mga Sanggunian:

Allotey, P., Verghis, S., Alvarez-Castillo, F. & Reidpath D. D. (2012). Vulnerability, Equity and

Universal Coverage-a Concept Note from the Supplement Can We Guarantee Health for

All? BMC Public Health 12(1) Retrieved September 29, 2012 from

http://www.biomedcentral.com/1471-2458/12/S1/S2

Alvarez-Castillo, F., Lucas, J. C. & Castillo, R. C. (2009). Gender and Vulnerable Populations in

Benefit Sharing: An Exploration of Conceptual and Contextual Points. Cambridge

Quarterly of Healthcare Ethics, 18(2), pp 130-137. Retrieved September 29, 2012 from

http://journals.cambridge.org/action/displayAbstract?fromPage=online&aid=4429852

“Vulnerable Population” (2006). Vulnerable Populations: Who are they? American Journal of

Managed Care 12(13), pp.348-352. Retrieved September 16, 2012 from

http://www.ajmc.com/publications/supplement/2006/2006-11-vol12-n13Suppl/Nov06-

2390ps348-s352

Bola, G. (2013). Panayam tungkol sa kasaysayan ng KACSA at paglilinaw ng ilang tanong mula

sa survey. Ginanap sa tahanan ni Bb. Bola, sa KACSA, Montalban, Rizal.

Cruz, J. E. (2010). Estimating Informal Settlers in the Philippines. Retrieved September 16, 2012

from http://www.nscb.gov.ph/ncs/11thNCS/papers/invited%20papers/ips-

15/03_Estimating%20Informal%20Settlers%20in%20the%20Philippines.pdf

“Health Seeking Behavior in Context” (2003). Health Seeking Behavior in Context. East African

Medical Journal Editorial, pp.61-62. Retrieved December 2, 2012 from

http://www.ajol.info/index.php/eamj/article/viewFile/8689/1927

GenBenefit Research Group (2008). Vulnerability Workshop Proceedings, Cape Town.

Retrieved September 29, 2012 from

Page 59: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 59

http://www.uclan.ac.uk/schools/school_of_health/research_projects/files/health_genbenef

it_vulnerability.pdf

Grant, M. (1981). Handbook of Community Health. 3rd

Ed. Philadelphia: Lea and Febigan

Hausmann-Muela, S., Muela Ribera, J. & Nyamongo, I (2003). HealthSeeking Behavior and the

Health System Response. Retrieved December 3, 2012 from

http://www.dcp2.org/file/29/wp14.pdf.

Lavrakas, P.J. (2012). Cross-Sectional Survey in Encyclopedia of Research Methods. Retrieved

March 18, 2013 from http://srmo.sagepub.com/view/encyclopedia-of-survey-research-

methods/n120.xml

Levin, K. A (2006). Study Desing III: Cross Sectional Studies. Evidence-based Dentistry, 7,

pp.24-25. Retrieved March 18, 2013 from

http://www.nature.com/ebd/journal/v7/n1/full/6400375a.html

Milio, N. (1975). The Care of Health in Communities. New York: Macmillan Publishing

Company Inc.

Miller, P. M. (2005). Barriers Preventing Access to Health Care Services for Women in Rural

Samoa: A Thesis Presented to the Faculty of the Center for International Studies of Ohio

University. Retrieved September 16, 2012 from http://etd.ohiolink.edu/send-

pdf.cgi/Miller%20Paige%20Lynn.pdf?acc_num=ohiou1136389101

Noebel, D (2006). Marxist Psychology. Retrieved December 2, 2012 from

http://www.allaboutworldview.org/marxist-psychology.htm

Paez, A., Mercado, R. G., Farber, S., Morency, C. & Roorda, M. (2010). Accessibility to Health

Care Facilities in Montreal Island: An Application of Relative Accessibility Indicators

from the Perspective of Senior and Non-senior Residents. International Journal of Health

Page 60: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 60

Geographics 9(52), pp. 1-15.Retrieved September 16, 2012 from http://www.ij-

healthgeographics.com/content/9/1/52

Patton, M. Q. (2002). Qualitative Research and Evaluation Methods. USA: Sage Publications,

Inc.

Pepinsky, T. B. (2007). How to Code. Retrieved August 10, 2012 from

https://courses.cit.cornell.edu/tp253/docs/coding.pdf

Ponsaran, J.N. (2006). The Political Economy of Medical Tourism: The Philippine Case. The UP

Manila Journal Vol. 12. Manila

Rosell-Ubial, P. J. B. (2008). The State of the Philippine Health Care System. Philippine Journal

of Microbiology and Infectious Diseases, 37(2), pp. 53-56. Retrieved June 29, 2012 from

http://www.psmid.org.ph/vol37/vol372topic08.pdf

Rosenbaum, S., Serrano, R., Magar, M., Stern, G. (1997). Civil Rights in a Changing Health

Care System. Health Affairs, 16(1), pp. 90-105. Retrieved June 29, 2012 from http://0-

search.proquest.com.lib1000.dlsu.edu.ph/docview/204629272/fulltext?source=fedsrch&a

ccountid=28547

Salloway, J. C. (1982). Health Care Delivery System. Colorado: Westview Press

Santolan (2012, May 1). Demonstrator Shot Dead in Housing Demolition in the Philippines.

Retrieved July 13, 2012 from http://www.wsws.org/articles/2012/may2012/phil-

m01.shtml

Santolan, J. (2012, May 1). Demonstrator Shot Dead in Housing Demolition in the Philippines.

Retrieved July 13, 2012 from http://www.wsws.org/articles/2012/may2012/phil-

m01.shtml

Page 61: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 61

Silverio, I. A. R. (2012, March 3). Sorry Conditions in Urban Poor Relocation Sites. Retrieved

July 13, 2012 from http://bulatlat.com/main/2012/03/03/sorry-conditions-in-urban-poor-

relocation-site/

University of Southern California (2013). Organizing Your Social Sciences Research Paper.

Retrieved February 13, 2013 from

http://libguides.usc.edu/content.php?pid=83009&sid=818072

Uzochukwu, B. & Onwujekwe O. (2004). Socio-economic Differences and Health Seeking

Behavior for the Diagnosis and Treatment of Malaria: A Case study of Four Local

Government Areas Operating the Bamako Initiative Program in Soutn-east Nigeria.

International Journal for Equity in Health, 3(6). Retrieved December 2, 2012 from

http://www.equityhealthj.com/content/3/1/6

World Health Organization (WHO) (1995). A Rapid Assessment of Health Seeking Behavior In

Relation to Sexually Transmitted Disease. Retrieved December 2, 2012 from

http://www.who.int/hiv/topics/en/HealthcareSeeking.pdf

World Health Organization (WHO) (2000). The World Health Report: Health Systems:

Improving Performance. Retrieved September 17, 2012 from

http://www.who.int/whr/2000/en/whr00_en.pdf

World Health Organization (WHO) (2004). A Glossary of Terms for Community Health Care

and Services for Older Persons. Retrieved September 17, 2012 from

http://www.who.int/kobe_centre/ageing/ahp_vol5_glossary.pdf

Page 62: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 62

APENDIKS

APENDIKS A: Free and Prior Informed Consent

PAHINTULOT NA LUMAHOK SA PANANALIKSIK

Magandang araw po. Ako po ay isang mag-aaral mula sa Unibersidad ng Pilipinas Maynila na

kumukuha ng kursong Political Science. Bilang bahagi po ng mga asignatura, kinakailangan po

naming magdaos ng pananaliksik. Dahil po rito, hinihiling ko po ang inyong pahintulot na

lumahok sa gagawing pananaliksik tungkol sa impluwensya ng aksesibilidad ng mga serbisyong

pangkalusugan sa health seeking behaviour ng mga naninirahan sa mga relocation sites.

Nakasaad po sa dokumentong ito ang mga impormasyon tungkol sa pananaliksik na gagawin.

Kung mayroon man po kayong mga karagdagang katanungan hinggil sa mga layunin at

teknikalidad ng pag-aaral ay maaari po kayong magtanong sa akin bilang siyang magsasagawa

ng pag-aaaral. Ang paglahok po sa pag-aaral na ito ay nasa inyong pagpapasya. Ang dokumento

pong ito ay bahagi ng proseso bilang “pagkuha ng pahintulot na lumahok sa pananaliksik” o Free

and Prior Informed Consent (FPIC).

LAYUNIN NG PANANALIKSIK

Ang mga serbisyong pangkalusugan ay dapat na madaling makamtan (accessible) ng lahat ng

mamamayan lalo na sa mga bahagi ng tinatawag na vulnerable population o iyong mga malapit

sa kapahamakan o madaling maapektuhan ngunit walang kakayahang maprotektahan ang

kanilang sarili. Layunin din nitong pag aaral na malaman kung paanong ang aksesibilidadn ng

Page 63: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 63

mga serbisyong pangkalusugan ay nakakaimplwensya sa health seeking behaviour ninyo.

Magiging bahagi po kayo ng isang grupo na magsasagawa ng diskurso tungkol sa inyong mga

karanasan.

PAMAMARAAN

Kung kayo po ay magpasyang lumahok sa pananaliksik, magiging bahagi po kayo ng isang

panayam kung saan ang inyong mga opinion at gawi tungkol sa inyong health seeking behaviour

ay tatanungin Ang panayam po ay sa pagitan lamang po ninyo at ako bilang mananaliksik. Ang

buong talakayan ay ire-record po gamit ang voice recorder at video camera. Subalit, nasa inyo pa

rin po ang desisyon kung inyo pong pahihintulutan ang paggamit ng mga nasabing kagamitan.

Tatagal po ng mga 15 minuto hanggang 30 minuto ang panayam ngunit depende pa rin po kung

gaano kalalim ang magiging talakayan.

Kung mayroon man po kayong mga katanungan hindi nais na sagutin, kung sa tingin po ninyo ay

masyadong pribado, hindi po kayo sapilitang pasasagutin. Ang inyo rin pong katauhan ay

mananatiling lihim. Anuman pong mga tala ang makuha ng pag-aaral ay itatago ng maigi upang

mapanatili ang pagiging lihim ng katauhan ng mga kalahok.

Nais din pong linawin na wala pong kompensasyon o insurance ang pag-aaral na ito.

Sinisigurado rin po namin na ang pag-aaral na ito ay susunod sa mga etikal na konsiderasyon sa

pag-aaral at masusing sinusubaybayan ng tagapayo sa pananaliksik.

Kung mayroon po kayong katanungan ay huwag po kayong mag atubiling tawagan ako sa

numerong 09258768889 o 09152187937.

Page 64: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 64

DEKLARASYON NG PAGLAHOK SA PAG AARAL

Ang pag-aaral na ito ay naipaliwanag ng maigi sa akin. Binigyan ako ng pagkakataong

magdesisyon para sa aking sarili at gayon na rin ay hinayaan akong magtanong at mag-usisa

tungkol sa gagawing pag-aaral. Sa aking paglagda sa pormularyong ito, ipinapahiwatig ko ang

kusang loob kong pagpayag sa paglahok sa nasabing pag-aaral.

Lagda ng Kalahok

Petsa

Buong Pangalan ng Kalahok

Page 65: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 65

APENDIKS B: Survey Instrument

Magandang araw! Ako po si Clarissa M. de Vera, isang mag-aaral ng Political Science mula sa Unibersidad ng Pilipinas Maynila. Parte po ng aking kurso ang magsagawa ng isang pag-aaral at ang napili ko pong paksa ay tungkol sa aksesibilidad ng mga serbisyong pangkalusugan sa mga relocation sites at kung paano ito nakakaimpluwensya sa health seeking behavior. Bahagi po ng aking isinasagawang pag-aaral ay ang magdaos ng isang survey. Humihingi po ako ng kaunting oras mula sa inyo upang sagutan ang mga sumusunod na katanungan. Sinisigurado ko pong ang inyong katauhan ay mananatiling lihim o confidential. Maraming salamat po!

______________________________ Lagda

AKSESIBILIDAD NG SERBISYONG PANGKALUSUGAN AT HEALTH SEEKING BEHAVIOR SURVEY

DEMOGRAPIYA: Pangalan (optional): ____________________ Edad: __________ Kasarian: ____________

Bilang ng Miyembro ng Pamilya: __________ Lugar na Pinanggalingan (bago inilipat sa relocation): ____________________________ Probinsya: _____________________________ Tagal ng pananatili sa relocation site (bilang ng buwan): ____________________________ Magkano po ang kinikita ninyo sa loob ng isang buwan?

a. ) Mababa sa 1, 000 piso b. ) 1,000- 2,000 piso c. ) 2,001- 3,000 piso d.) 3,001- 4,000 piso e.) 4,001- 5,000 piso f.) Mahigit 5,000 piso

AVAILABILITY: 1. Mayroon po bang health center o

ospital sa inyong lugar? a.) Meron b.) Wala

2. Araw-araw po bang bukas ang health center na iyon? a.) Oo b.) Hindi

2A. Kung hindi, tuwing kailan bukas ang

Health center? a.) Isang beses sa isang linggo b.) Dalawang beses sa isang linggo c.) Tatlong beses sa isang linggo d.) Apat na beses sa isang linggo e.) Lima hanggang anim na beses sa

isang linggo

3. Anu-ano pong mga serbisyong pangkalusugan ang mayroon sa health center? (I-check ang lahat ng mayroon) ( ) First aid kits ( ) Pakonsulta (Check up) ( ) Blood Pressure

Page 66: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 66

( ) Mga gamot ( ) Kagamitan para sa panganganak ( ) X-Ray ( ) Iba pa: _____________________

4. Mayroon po bang doktor sa health

center? a.) Meron b.) Wala

4A. Kung mayroon, tuwing kailan naroon ang doktor sa health center?

a.) Araw-araw b.) 5-6 na beses sa isang linggo c.) 3-4 na beses sa isang linggo d.) 1-2 beses sa isang linggo

5. Bukod sa doktor, sino-sino pa ang mga

health worker sa mga health worker? (I-check ang lahat ng maaaring sagot) ( ) nars ( ) midwife ( ) barangay health workers ( ) Iba pa: ______________________

6. Marami po bang tao sa mga health centers? a.) Oo b.) Hindi

6A. Kung Oo, nabibigyang pansin ba ang lahat ng mga pasyente? a.) Oo b.) Hindi

7. Gaano katagal ang inaabot ng

paghihintay para magpakonsulta sa doktor? a.) Mababa sa 30 minuto b.) 30 minuto hanggang 1 oras c.) 1 hanggang 2 oras d.) Mahigit sa 2 oras

FINANCIAL: 1. May kinakailangan po ba kayong

bayaran sa tuwing magpupunta sa health center? a.) Meron b.) Wala

1.A. Kung meron, anu-ano po yung mga binabayaran ninyo? (I-tsek ang lahat ng may bayad) ( ) Pa-konsulta sa doktor ( ) Gamot ( ) X-ray ( ) Firts Aid ( ) Iba pa: __________________________

1.B Magkano po ang binabayaran ninyo sa kabuuan? a.) Mababa sa 100 piso b.) 101-200 piso c.) 201-300 piso d.) 301- 500 piso e.) Mahigit sa 500 piso

GEOGRAPHICAL: 1. Gaano po kalayo ang health center sa

inyong lugar? a.) Sobrang malapit b.) Malapit c.) Tama lang d.) Malayo e.) Sobrang malaayo

2. Anu-ano po ang kailangan ninyong

sakyan papunta sa health center? (I-tsek ang lahat ng pwede) ( ) Naglalakad lang ( ) Pedicab ( ) Tricycle ( ) Jeep ( ) Bus ( ) Iba pa: __________________________

3. Gaano po katagal ang inyong byahe papuntang health center? a.) Mababa sa 30 minuto b.) 30 minuto hanggang 1 oras c.) 1-2 oras d.) Mahigit 2 oras

Page 67: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 67

HEALTH SEEKING BEHAVIOR PANANAW SA KALUSUGAN 1. Mahalaga po ba inyo ang inyong

kalusugan? a.) Oo b.) Hindi

2. Sa tingin po ba ninyo ay dapat bigyan ng pansin ang inyong kalusugan? a.) Oo b.) Hindi

3. Handa po ba kayong gastusan ang inyong sarili sakaling magkasakit kayo? a.) Oo b.) Hindi

4. Kung kapos po kayo, handa po ba kayong mangutang? a.) Oo b.) Hindi 4.A. Kung Oo, kanino po kayo mangungutang? ( ) Kamag-anak ( ) Kaibigan ( ) Kapitbahay ( ) Sa nagpapautang (usurero o 5-6) ( ) Bangko ( ) Iba pa: _______________________

PAGHAHANAP NG LUNAS SA SAKIT 1. Kapag po nagkakasakit kayo,

pumupunta po ba kayo agad sa health center o ospital? 1.A Kung hindi, bakit po? (I-tsek ang posibleng dahilan) ( ) Hindi naman malala ( ) Mahal magpakonsulta ( ) Mahal ang mga nireresetang gamot ( ) Malayo ang health center ( ) Iba pa: _________________________ 1.B Kung hindi, ano pong aksyon ang ginagawa ninyo para lunasan ang inyong sakit? (I-tsek ang lahat ng posibleng sagot) ( ) Nagpapahinga lang ( ) Umiinom ng gamot ( ) Home remedy ( ) Nagpupunta sa herbolaryo ( ) Iba pa: ____________________________

2. Kung nagkakasakit, kumokonsulta ba

agad kayo sa doktor? a.) Oo b.) Hindi 2.A Kung hindi, sino-sino ang kinokonsulta ninyo? ( ) Kapamilya ( ) Kaibigan ( ) Kapitbahay ( ) Herbolaryo ( ) nars, midwife ( ) Iba pa: __________________________

3. Anong uri po ng sakit ang kinokonsulta

ninyo sa doktor? (I-tsek ang lahat ng posibleng sagot) ( ) simpleng sakit

Gaya ng: ( ) Ubo ( ) Sipon ( ) Lagnat ( ) Iba pa: ________________________

( ) malalang sakit Gaya ng: ( ) Pulmonya ( ) Tuberculosis ( ) Diabetes ( ) Sakit sa puso ( ) Iba pa: ________________________

4. Gaano kadalas kayo pumunta ng

pagamutan sa loob ng isang taon? a.) Hindi ako nagpupunta b.) 1 beses c.) 2-3 beses d.) 4-5 beses e.) Mahigit 5 beses

5. Ano-ano po ang mga dahilan ninyo sa

pagpunta sa pagamutan o health center? (I-tsek ang lahat ng posibleng sagot) ( ) Nagpapakonsulta

Page 68: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 68

( ) Kumukuha o bumibili ng gamot ( ) Bumibisita sa kamag-anak na naospital ( ) Hihingi ng first aid ( ) Manganganak ( ) Aksidente ( ) Iba pa: ___________________________

6. Sinusunod niyo po ang mga

nireresetang gamot sa inyo? 6.A Kung hindi, bakit po? ( ) Mahal ang gamot ( ) Mas epektibo ang ibang paraan (home remedy, herbolaryo, etc.) ( ) Walang mabilhan ng gamot ng inireseta

( ) Iba pa: __________________________

7. Kapag gumaling na ang karamdaman,

bumabalik pa po ba kayo sa doktor para sa check up? 7.A Kung hindi, bakit po? (I-tsek ang lahat ng posibleng sagot) ( ) Magaling na rin naman ( ) Wala ng perang pang gastos ( ) Malayo ang pagamutan ( ) Iba pa: _______________________________

Maraming Salamat po sa inyong panahon!

Page 69: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 69

APENDIKS C: Pagpupuntos sa Composite Index

AKSESIBILIDAD

Availability

A. Pagkakaroon ng pagamutan sa lugar

1-Oo; 0-Wala

B. Tuwing kailan bukas ang pagamutan

1-1 beses; 2-2 beses; 3-3 beses; 4-4 beses; 5-5-6 beses; 6-araw-araw; 0-hindi

nagbubukas

C. Mga serbisyong mayroon

0-walang serbisyo; 1-isang serbisyo; 2-2 serbisyo; 3-3 serbisyo...

D. May doktor ba

0-Wala; 1-Meron

E. Tuwing kailan may doktor

0-laging wala; 1-1-2beses; 2-3-4beses; 3-5-6beses; 4-araw-araw

F. Mga health professional na naroon

0-walang health professional; 1-1 health professional; 2-2 health professional...

G. Marami bang tao

0-Oo; 1-Hindi

H. Nabibigyan ba ng pansin ang lahat

0-Hindi; 1-Oo

I. Gaano katagal ang paghihintay

0-Mahigit 2 oras; 1-1-2oras; 2-30 minuto-1 oras; 3-mababa sa 30 minuto

Financial Access

A. May kailangan bang bayaran

0-Meron; 1-Wala

B. Ano yung binabayaran

Page 70: Abot-Kamay? Abot-Kaya?: Pagsusuri sa Epekto ng ...dspace.cas.upm.edu.ph/jspui/bitstream/123456789/524/1/H...paghahangad ng mga mamamayan, lalo na ang mahihirap sa tulong ng mga datos

R u n n i n g H e a d : A b o t - K a m a y ? A b o t - K a y a ? d e V e r a | 70

0-Walang binabayaran; 1-may isang serbisyong binabayaran; 2-2binabayarang serbisyo...

C. Magkano yung binabayaran

0-walang binabayaran; 1-mababa sa 100 piso; 2-101-200 piso; 3-201-300 piso; 4-301-

500piso; 5-mahigit sa 500 piso

Physical Access

A. Layo ng pagamutan

0-Sobrang lapit; 1-malapit; 2-tama lang; 3-malayo; 4-sobrang layo

B. Tagal ng Biyahe

0-mababa sa 30 minuto; 1-30 minuto hanggang 1 oras; 2- 1-2 oras; 3- mahigit 2 oras

PANGKALUSUGANG PAGHAHANGAD

Pananaw sa Kalusugan

A. Mahalaga ba ang kalusugan

B. Dapat bang bigyan ng pansin ang kalusugan

C. Handa bang gastusan ang kalusugan

D. Handa bang mangutang

Aksyon

A. Pumupunta ba agad sa pagamutan

0-Hindi; 1-Oo

B. Kumokonsulta ba agad sa doktor

0-Hindi; 1-Oo

C. Uri ng sakit na kinokonsulta

0-Wala; 1-malala na; 2-simpleng sakit; 3-parehong simple at malalang sakit

D. Dahilan ng pagpunta sa pagamutan

0-walang dahilan pagpunta/pagbisita sa kamag-anak; 1-isang dahilan (maliban sa

pagbisita sa kamag-anak); 2-dalawang dahilan (maliban sa pagbisita sa kamag-anak)...

E. Pagsunod sa reseta

0-Hindi; 1-Oo

F. Pagbalik sa doktor para sa post-check up

0-Hindi; 1-Oo