Campus HeverleeHertogstraat 1783001 Heverlee

Tel. 016 375600www.khleuven.be

LESONTWERPALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING

Naam: Spilstyns Angélique

Vakkencombinatie: Aardrijkskunde - Engels

Stagebegeleider DLO: Mevr. Schellemans

School: Via EGOnderwijsvorm: A-stroomRichting: LatijnKlas: 1 LALokaal: C 210Aantal leerlingen: 20

Les gegeven door: Angélique SpilstynsVak: AardrijkskundeOnderwerp: Klimatogram determinerenVakmentor: L. BollenDatum/Data: 19 april 2013Lesuur/-uren: 7de

BEGINSITUATIESituering in de lessenreeksDe leerlingen hebben in de vorige les de verschillende weerelementen gezien en de benodigdheden om de weerelementen te lezen (thermometer, ..), ze hebben ook geleerd hoe een weerbericht te lezen (basis). Deze les leren ze om een klimatogram te ontleden en adhv een klimatogram een klimaattype te determineren.

Relevante voorkennis (en/of kennis die nog niet aanwezig is)De leerlingen zijn nog niet in contact geweest met een klimatogram, ze hebben wel al de verschillende weerelementen geleerd, deze komen voor op de klimatogram (temp., neerslag)

Belevings- en ervaringswereld & ActualiteitDe vakantie komt eraan en dan gaan veel leerlingen op reis naar het buitenland, de reden waarom mensen hiernaartoe gaan is niet enkel het weer maar het klimaat, het is er steeds goed bijvoorbeeld, warm klimaat.

Leerniveau van de klasgroep, klassfeer, …Het is een sterke klas, ze zijn rustig in de klas en letten goed op. Ze werken goed mee met de lkr.

DIDACTISCHE VERANTWOORDING Welke (vak)didactische principes en werkvormen komen in je les aan bod? Waarom kies je voor deze aanpak?OLG Het is allemaal nieuwe leerstof, door gerichte vragen te stellen, leren de lln zelf de te ontdekken kennis.Duowerk Om de net geziene leerstof onder de knie te krijgen kunnen ze elk deel samen inoefenen om elkaar zo eventueel nog te helpen.Doceren de leerkracht had gevraagd om de normaalwaarden gewoon aan te brengen en hier niet te veel tijd in te steken, maar 1’. Daarom doceer ik dit, de rest van de les is wel interactief.

Aanschouwelijkheidsprincipe De les wordt ondersteund met verschillende grafische voorstellingen waaruit de leerlingen conclusies moeten trekken. Ook de verbetering wordt via PPT aangebracht, en de struvtuur, zo kunnen de leerlingen goed volgen.Motivatieprincipe Bij de lead-in sluit ik aan bij de leefwereld van de lln, zo zijn ze sneller gemotiveerd.

EINDTERMEN & LEERPLANDOELENSituering in de eindtermen: (Vakoverschrijdend en/of vakgebonden)ET 20 gegevens over weer en klimaat van een gebied uit cijfers, grafische voorstellingen en kaarten aflezen.Situering in het leerplan:4.6 klimaat en vegetatie3.1 temperatuur- en neerslagverschillen binnen België en/of Europa uit cijfers, grafische voorstellingen en kaarten aflezen en vergelijken met deze van Ukkel.3.3 de dominerende windrichting, de gemiddelde jaartemperatuur en de gemiddelde jaarneerslag van Ukkel als parate kennis kunnen gebruiken.

ALGEMEEN LESDOELDe lln kunnen een klimatogram te ontleden en adhv een klimatogram een klimaattype te determineren.

SCHOOLAGENDA (Van de leerlingen. Verwijs naar het werkblad en/of de pagina’s in het werk- en/of handboek.)Klimatogram lezen, WB p17-25

BRONNENWerkmap aardrijkskunde 1, J., Peeters, T., Slootmans, M., Van Boven, J. Wauters, Werkgroep Didactische Middelen, 2008-2010Globaal 1, C., De Pauw, J., Van Genechten, H., Vanlersberghe, C., Verbist, Van In, 1997-2004Geogenie 1, J., Coppenholle, R., Van Mol, H., Verstappen, V., Gaeremynck, G., Appelmans, C., Van Broeck, De Boeck, 2008-2010Zenit 1, E. Van Hecke, D., Vanderhallen, L., Slegers, A., Coemanns, Pelckmans, 2008Cursus lerarenopleiding aardrijkskunde S3: Weerkunde, klimaatkunde en kosmografie- elementen van het weer.

LEERMIDDELEN & MEDIAWBPC & Beamer

!!!

Deze les is parallel met les 1 (1LC, 19/04/13, 5de lesuur)

Zie LV les 1 Zie WB les 1 Zie PPT les 1

Didactisch lesontwerp

LeerdoelenKRACHTIGE LEEROMGEVING

Lesfasen& timing Onderwijs- en leeractiviteiten Media Leerinhoud

Instapfase

Motivatiefase 5’

Probleemstelling

Controle taakje vorige les: heeft iedereen een weerbericht bij zoals gevraagd was?

OLGDe vakantie komt stilletjes aan dichterbij, wie gaat in de grote vakantie naar het buitenland?Naar welk land ga je? Waarom ga je naar daar?Goed, het weer, mensen gaan vaak naar dezelfde vakantieplaatsen, dit is omdat het klimaat er goed. Aan de hand van een klimatogram kunnen we het klimaat bepalen, dus vandaag gaan we leren hoe we een klimatogram lezen.

Probleemstelling: hoe lezen we een klimatogram en determineren we het klimaat adhv een klimatogram en determineertabel.

Agenda: Klimatogram lezen p.17-25Lln vullen de agenda in.

Afspraken, wanneer iets in het rood staat op de PPT, gebruik je ook rood om dit in te vullen in je WB.

agenda

De leerlingen kunnen in eigen woorden uitleggen hoe men aan de normaalwaarden van een klimatogram komt. (C3)

Leerlingen kunnen op de grafische voorstelling van neerslag en temperatuur de

Lesfase 1:

10’

Doceren (1’)- We gaan vandaag dus leren hoe we

klimatogrammen moeten lezen. Klimatogrammen bestaan uit normaalwaarden of gemiddelden, maar hoe komen we aan die normaalwaarden?

- Neem jullie WB p17, onderaan zie je een afbeelding staan. We hebben eerder deze week gezien hoe we de neerslag meten, welk toestel?

- Oké, met de pluviometer meten we de totale neerslag van 1 dag. Als je al die getallen opsomt een maand lang, dan krijgen we de som neerslag van 1 maand. Dit is de normaalwaarde voor januari of de gemiddelde neerslag januari. Wanneer we de normaalwaarden van elke maand

1. Normaalwaarden en grafische voorstelling (neerslag en temperatuur)

Hoe komen we aan de normaalwaarden voor een klimatogram? (afbeelding)

normaalwaarden aflezen. (C1)

voor een jaar lang optellen krijgen we de totale neerslag van het jaar.

- Goed en hoe meten we de temperatuur?Zelfde gesprek voor temp.

OLG- Nu we weten vanwaar de getallen in een

klimatogram vandaan komen kunnen we deze ontleden. Neem je WB p18.

- Kijk eens naar de grafische voorstelling op de PPT, wat kan je hierop aflezen, hint: welk weerelement hebben we vorige les gezien dat uitgedrukt wordt in mm?Goed zo, met welke soort grafiek wordt de neerslag hier voorgesteld?Kijk naar de afbeelding, in welke maand valt de meeste neerslag? En in welke maand de minste?Hoeveel mm neerslag is er in juli gevallen?Hoe kan je snel hoge en lage waarden in de grafiek terugvinden.

- Oké, kijk nu eens naar de volgende afbeelding wat kan je op deze grafische voorstelling aflezen? Hint: welk weerelement word in °C uitgedrukt?Zelfde gesprek voor temperatuur.

2. Grafische voorstelling neerslag en temperatuur

overgangsfase

Weerkundigen stellen de normaalwaarden van temperatuur en neerslag voor in 1 grafische voorstelling: het klimatogram. Nu gaan we leren hoe we een klimatogram lezen.

De leerlingen kunnen de normaalwaarden van een klimatogram aflezen. (C1)

De lln kunnen adhv een windster de meest voorkomende windrichtingen van een bepaalde plaats benoemen. (C2)

De lln kunnen de verschillende items van een klimatogram

Lesfase 2:

10’

OLG- Kijk naar het klimatogram op de PPT. Wat vinden

we hier allemaal op terug? Wat staat momenteel aangeduid?Goed zo, wat kunnen we nog terugvinden? Kijk eens onderaan het klimatogram? Schrijf dit erbij op p19.…

- Onder het klimatogram staan enkele afkortingen die we vaak gaan gebruiken in de lessen aardrijkskunde. Duid deze aan terwijl ik ze overloop.Tm staat voor de gemiddelde maandtemperatuur.…

3. Het klimatogram lezen

Items van een klimatogram:- Plaats, sterrenkundige ligging,

hoogteligging- Maanden en temp. Gemiddelde en

neerslaggemiddelde per maandag- Temperatuurcurve, temperatuurschaal,

jaartemperatuur.- Neerslagdiagram, neerslagschaal,

jaarsneerslag

Afkortingen:Tm: gemiddelde maandtemperatuurTk: temperatuur van de koudste maand

benoemen. (C2) - Onderaan de pagina staat er ook nog een windster. Kijk naar de PPT, de windster op je werkblaadjes klopt niet 100% trek de beentjes langer zoals aangeduid op de PPT.Oké, de lengte van elke punt van de ster komt overeen met het voorkomen van winden uit de aangegeven richting: dus hoe langer de punt, des te vaker we wind vanuit die richting krijgen.Welke winden komen in België het vaakst voor?

Tw: temperatuur van de warmste maandTj: gemiddelde jaartemperatuurNm: gemiddelde maandneerslagNj: totale jaarneerslag

overgangsfase

Aan de hand van een klimatogram kunnen we ook zien of er veel plantengroei is of niet, we gaan nu uitzoeken hoe we dit weten.

De lln kunnen de grensvoorwaarden van plantengroei opsommen en in eigen woorden uitleggen. (C2/3)

De leerlingen kunnen adhv een klimatogram benoemen welke de groeimaanden zijn. (C2)

De lln kunnen de droge en natte maanden op een klimatogram aanduiden adhv de formule (bij twijfel)

Lesfase 3:

10’

OLG- Neem p20 in je WB, puntje 2.3, leerling A, kan jij

het tekstje even voorlezen?- Goed, er zijn dus grensvoorwaarden voor

plantengroei. We gaan nu de temperatuurvoorwaarden voor plantengroei onderzoeken.

- We gaan deze aanduiden op het klimatogram onderaan, dus neem een kleurtje, en teken een horizontale lijn op 18°C, daarna een horizontale lijn op 10°C.

- Oké, nu gaan we de linkerkant van het klimatogram invullen, wanneer het boven de 18°C is, is het dan warm gematigd of koud?…

- Goed, duid de rechterkant aan in fluo, wanneer groeien planten goed?…

OLG en Duowerk- Nu gaan we de neerslagvoorwaarden

4. Voorwaarden plantengroei

Grensvoorwaarden voor plantengroei:- Voldoende warm: Tm groter of gelijk aan

10°C- Voldoende neerslag: Nm groter of gelijk

aan 2xTm Voldoet? groeimaand

Droge maand: Nm < 2xTmNatte maand: Nm >/= 2xTm

en op zicht. (C2) onderzoeken. Neem p21, Leerling B kan jij het tekstje bovenaan voorlezen?

- Een maand kan dus nat zijn, of droog, afhankelijk hiervan groeien planten goed, of niet goed. We gaan nu de kaders invullen.

- We hebben net de formule gezien Nm = 2xTm, in de eerst kader, wat is de Nm in mm?Wat is de Tm? Oké, de neerslag blijft hetzelfde maar de temperatuur moeten we maal 2 doen, hoeveel komen we dan uit? Oké, is dit meer minder of gelijk aan de maandneerlsag?Minder, nu spreken we van een natte maand.Zelfde voor de volgende twee kaders.

- Nu weten we genoeg om de twee voorwaarden van plantengroei in te vullen bovenaan p22, Leerling A, kan jij deze invullen?

- Enkel wanneer beide voorwaarden vervuld zijn spreken we van een groeimaand, duid dit aan met fluo.

- Nu mogen jullie dit inoefenen en oefening 8 maken per twee. Schrijf het besluit voorlopig in potlood.Leerling A, kan jij komen aanduiden op de PPT?Wie kan me een besluit formuleren?

overgangsfase

Aan de hand van een klimatogram kunnen we een klimaat determineren. Hiervoor gebruiken we de determineertabel (deelt uit). Je mag bij de determineertabel in je WB p23 en 24 NIET noteren want die gebruiken we niet, duid wel de definitie voor determineren aan in fluo!

De leerlingen kunnen een klimaattype en de vegetatie determineren wanneer een klimatogram en determineertabel (eventueel ook foto voor vegetatie) gegeven is. (C4)

Lesfase 4 Duowerk- Wat is een klimaat determineren? Wie kan een

definitie proberen te formuleren?- Oké, nu gaan we leren hoe we werken met de

determineertabel. Neem de determineertabel. Jullie krijgen ook nog extra blaadjes.

- Kijk eens naar de determineertabel op de PPT, ik heb enkele afkortingen aangeduid, waarvoor stonden deze ook weer? Je kan de uitleg terugvinden in het kadertje onder de determineertabel.

- Wat is er nu aangeduid? De uitleg vind je hierboven. En het volgende dat aangeduid staat?

5. Het klimaat determineren

- Nu we dit weten, moeten we ook weten waar we beginnen te determineren, waar?

- Goed, laten we nu eens samen oefenen en het klimaat van Ukkel determineren, neem je extra blad en p25. We gaan oefening 11 invullen tot aan de windrichtingen, het klimatogram vind je terug op het extra blad. Doe dit snel per twee.

- Oké, nu hebben we de determineertabel nodig, volg mee op de PPT en duit mee aan op jullie werkblaadjes. Is de hoogteligging meer dan 1000m? …Bij welk klimaattype komen we uit? Goed noteer dit op je extra blad. Het vegetatietype nog niet!Neem nu ook p25, Ukkel is een referentiepunt voor het klimaat van België , dus welk klimaat heeft België, is dit een koud, gematigd, droog of warm klimaat?

- Kijk nu eens naar de afbeelding op de PPT, welke vegetatie is er in België? Wat zie je op de foto?Hoe verklaren we dit?Welk vegetatietype hebben we dan in België?Wie kan proberen een definitie te geven voor vegetatie, zijn die bomen aangeplant of is dit van de natuur uit?

Ukkel: Tk = 3°C Tw = 10 °C Tj = 10°C Nj = 800 mm Neerlsagspreiding: gelijkmatig

verspreid over het jaar. Meest voorkomende windrichtingen:

ZW Z Klimaatnaam: koelgematigd klimaat

met zachte winter. (gematigd klimaat)

Vegetatietype: loofbos

Vegetatie: : de natuurlijke plantengroei zonder tussenkomst van de mens.

-

BORDSCHEMA

Agenda: PPT

1. Wat zijn normaalwaarden2. Grafische voorstelling

◦ Neerslag◦ Temperatuur

3. Het klimatogram lezen4. Voorwaarden plantengroei5. Het klimaattype determineren

Slide

De afspraken.

Hoogteverschillen:

<50m : klein hoogteverschil 50-100m: matig hoogteverschil >100m: groot hoogteverschil

Hoogteligging:

<200m: lage hoogteligging 200-2000m: middelhoge hoogteligging >2000m: hoge hoogteligging

Hoogtezone:

<200m: laagland 200-2000m: middelland >2000m: hoogland