อาการผดปกตทางจตเวช

พญ.นฤมล จนตพฒนากจ โรงพยาบาลศรธญญา

โรคทางจตเวช คอ ความเจบปวยทเกดขนจากความผดปกตของสารเคมในสมอง

โรคทมอาการเดนในเรองความรสกนกคด การรบร หรอพฤตกรรม

มลกษณะผดไปจากคนโดยเฉลยทเขาเปนเขามกน

มผลท าใหคนๆนนไมสามารถใชชวต ท างาน หรอเรยนไดอยางทเคย

ภาวะวกฤตจตเวช

ภาวะทมความผดปกตดานความคด อารมณ พฤตกรรมอยางเฉยบพลนหรอรนแรง จนอาจท าใหเกดอนตราย

ตอตวผ ปวย ผ อนและทรพยสน

จ าเปนตองไดรบการชวยเหลอทนท

โรคจต (Psychosis)

โรคจตเภท (Schizophrenia)

โรคจตหลงผด (Delusional disorder)

โรคจตทเกดจากโรคทางอารมณ (Mood disorder induced psychosis)

โรคจตชนดเฉยบพลน (Acute psychosis)

โรคจตทเกดจากโรคทางรางกาย

โรคจตทเกดจากสารตางๆ หรอยา

โรคจตเภท

อาการทเกดจากความผดปกตของความคด

อาการหลงผด = เชอผดๆในสงไมเปนจรง ใครๆกไมสามารถอธบายดวยเหตผลใหผ ปวยเปลยนความคดได

ความคดไมปะตดปะตอ

ถามอยางตอบอยาง

พดแลวเราฟงไมรเรอง

พดศพทแปลกๆ

อาการทเกดจากความผดปกตของการรบร

อาการประสาทหลอน

ภาพหลอน (เหนภาพทคนอนไมเหน)

หแวว (ไดยนเสยงทคนอนไมไดยน) การใชค าวา หแววอาจท าใหสบสนกบหออได อาจใชค าวา “เสยง

หลอน” แทน

การแสดงอารมณผดปกต : ยม หวเราะโดยไมมเหตผล หรอเฉยเมยไมแสดงอารมณ

พฤตกรรมเปลยน : นอนไมหลบ วนวาย พดคนเดยว ยกมอไหวคนไปทว ท าทาแปลกๆทไมมใครเขาใจ

ความหมาย ไมสนใจดแลตวเอง เฉยชาในการท างาน

สาเหตของโรคจตเภท

ในปจจบนยงไมรสาเหตทแทจรงของโรคจตเภท ดเหมอนวากรรมพนธและสงแวดลอมจะมอทธพลตอการเกดโรค

นพอๆกน

นกวทยาศาสตรกยงไมสามารถใหค าตอบไดตรงไปตรงมาวายนอะไร สารเคมตวไหน หรอความเครยดแบบใดท

เปนสาเหตของโรคจตเภทนโดยตรง

การรกษา-การดแล

การรกษาดวยยา

ลดอาการทปวยอย และชวยใหกลบมาท างานไดเกอบเหมอนเดม แตยากยงไมสามารถรกษาผ ปวยจต

เภทใหหายขาดได หรอรบประกนไมไดวาอาการของโรคจะก าเรบกลบมาเปนใหมอก สวนใหญมกจะ

ตองใชยารกษาเพอปองกนการกลบเปนซ าของโรค

ผลขางเคยงของยาตานโรคจต

มผลขางเคยงเชน มอาการงวงนอน กระสบกระสาย ปวดเมอย ตวสน ตาพรามว ตวแขงเกรง กรามแขง

ลนแขง ซงสามารถรกษาไดดวยทยาแกผลขางเคยงเหลาน

การรกษาดวยไฟฟา (ECT)

การฟนฟสภาพจตใจ ไดแก การฝกการเขาสงคม การฝกอาชพ การใหค าปรกษา

การท าจตบ าบด เพอชวยใหผ ปวยเขาใจตนเองและปญหาของตนเองมากขน และเรยนรทจะแยกแยะสงทเปน

และไมใชความจรง

ครอบครวบ าบด มวตถประสงคหลายอยาง เชน ชวยใหครอบครวเขาใจเกยวกบโรคจตเภท และปญหาเกยวกบ

โรคน ชวยใหครอบครวเขาใจวถทางทจะท าใหผ ปวยมอาการลดนอยลง

กลมบ าบด

การดแลผปวย

ขณะทผ ปวยก าลงมอาการทางจต ญาตควรเขาใจวาผ ปวยไมไดแกลงท า หรอดอไมเชอฟง แตเปนอาการปวย

จรงๆ

ชวยดแลใหผ ปวยรบประทานยาสม าเสมอตามแพทยสง ไมควรเพม หยด หรอลดยาเอง

ชวยพาผ ปวยไปรบการบ าบดรกษาใหสม าเสมอ ตรงตามทแพทยนดทกครง เพราะผ ปวยสวนใหญใหการดแล

ตวเองไดไมดพอ

ผ ปวยทมอาการระแวงวามคนจะมาท าราย ถาญาตพยายามอธบายวา ไมจรง จะท าใหผ ปวยรสกวา ไมเขาใจเขา

จงควรรบฟงในสงทผ ปวยพดโดยไมเสรมในอาการหลงผดของผ ปวยและแสดงความเหนอกเหนใจในความกลว

ของผ ปวย กจะท าใหผ ปวยสงบลงได

ผ ปวยทเฉอย ซมแยกตว ควรกระตนใหผ ปวย ไดมกจกรรมรวมกบสมาชกในครอบครว แตจะตองระวง ใหคอย

เปนคอยไปตามความเหมาะสม

ผ ปวยทหงดหงด โมโหงาย กาวราว ญาตควรหลกเลยงการโตแยงกบผ ปวย พดกบผ ปวยดวยทาททไมมนคง

น าเสยงนมนวล เกบของใชทแหลมคม และเปนอนตรายใหมดชด

ถาผ ปวยมพฤตกรรมทดสบสน วนวาย ดอ ไมยอมกนยา ไมยอมมาพบแพทย ญาตควรมาตดตอกบแพทย เพอ

เลาอาการของผ ปวยใหแพทยทราบ ซงญาตจะไดรบค าแนะน าเพอน าไปชวยเหลอผ ปวยตอไป

หมนสงเกตอาการผดปกตของผ ปวย ถาพบความผดปกต ควรรบพาผ ปวยไปพบแพทยทนท

จดหากจกรรมใหผ ปวยท าโดยเฉพาะในเวลากลางวน เพอไมใหผ ปวยคดมาก ฟงซาน แตกไมตองถงกบบงคบ

มากเกนไป

อารมณเศรา (Sadness) เปนอารมณดานลบซงทางจตวทยาถอวาเปนสภาวะอารมณทเกดขน เปนครงคราว

กบบคคลทวไปทกเพศทกวย เมอเผชญกบ การสญเสย การพลาดในสงทหวง การถกปฏเสธ และมกเกดขนรวมกบ

ความรสกสญเสย ผดหวง หรอความรสกอดอดทรมาน (Gotlib 1992)

ภาวะซมเศรา (Depression)

อาการเศราทมากเกนควร และนานเกนไป

ไมดขนแมไดรบก าลงใจหรออธบายดวยเหตผล

มกมความรสกดอยคา รสกผด อยากตาย

พบบอยวามผลกระทบตอหนาทการงาน กจวตรประจ าวนและการสงคมทวไป (Stifanis 2002)

โรคซมเศรา (Depressive disorder)

ภาวะซมเศราทเขาตามเกณฑการวนจฉย ICD-10

Depressive episode (F32)

Recurrent depressive episode (F33)

Dysthymia (F34.1)

หรอ เกณฑวนจฉย DSM-IV

Major depressive disorder

Dysthymic disorder

สาเหตโรคซมเศรา

กรรมพนธ พบวากรรมพนธมสวนเกยวของสง

สารเคมในสมอง พบวาระบบสารเคมในสมองของผ ปวยโรคซมเศรามการเปลยนแปลงไปจากปกตอยางชดเจน

ลกษณะนสย บางคนมแนวคดทท าใหตนเองซมเศรา เชน มองตนเองในแงลบ มองอดตเหนแตความบกพรองของ

ตนเอง หรอ มองโลกในแงราย เปนตน บคคลเหลานเมอเผชญกบสถานการณทกดดน กมแนวโนมทจะเกด

อาการซมเศราไดงาย

การรกษา

การรกษาดวยยา/การรกษาดวยไฟฟา

การรกษาดวยยาแกเศรา โดยเฉพาะในรายทอาการมาก สวนในรายทมอาการไมมาก แพทยอาจรกษา

ดวยการชวยเหลอชแนะการมองปญหาตางๆ ในมมมองใหม แนวทางในการปรบตว หรอการหาสงท

ชวยท าใหจตใจผอนคลายความทกขใจลง รวมกบการใหยาแกเศราหรอยาคลายกงวลเสรมในชวงท

เหนวาจ าเปน

การใหการชวยเหลอทางดานจตใจ

จะชวยเหลออยางไร

1. ใหเวลารบฟงเขา เปดโอกาสใหเขาพด ไมตองกงวลวาจะพดอะไร หนาทตอนนคอรบฟงใหมาก

2. ทาทเปนสงส าคญทสด ทจะท าใหเขาพดหรอไมพด

3. ฟงดวยความพยายามทจะเขาใจความทกขใจ และปญหาในมมมองของเขา

4. ไมรบใหค าแนะน า หรอบอกวาอยาคดอยางน หรอหาเหตผลมาหกลางความคดของเขา ยงท าเขายงไมอยากเลา

5. ดวาเขามความคดเรองการฆาตวตายไหม อยากลวทจะถาม ถามความถบอย วธ ความคดครงสดทาย

6. อยใกลเขา ใหเขารบรวาเราพรอมทจะชวยเขาตลอดในชวงน

7. เกบของมคมหรอของทเหนวาเขาอาจใชท ารายตวเอง

8. ถาไมไดอยกบเขา บอกเขาวาเราจะหมนโทรมาเชค ถาเขารสกไมสบายใจใหรบโทรมาหาเราทนท

9. ถาไมรจะชวยอยางไรใหปรกษาคนอน

10. ถาไมรจะปรกษาใครใหปรกษาหนวยบรการใหค าปรกษาทางโทรศพท

11. ขอควรจ า "ท ามากดกวาท านอย"

ค าแนะน าส าหรบผปวย

ผ ทปวยเปนโรคนมกรสกวาตนเองไมมคา ไมมใครสนใจ รสกสนหวง ไมอยากจะสปญหาอะไรๆ โดยใหความ

มนใจวาความรสกเชนนไมไดเปนอยตลอดไป โรคนรกษาใหหายขาดได

การออกก าลงกายนอกจากจะชวยทางรางกายแลว จตใจกยงจะดขนดวย

อยาตงเปาหมายในการท างานและการปฏบตตวทยากเกนไป

เลอกกจกรรมทท าใหเกดความรสกทด มกจะเปนสงทเราเคยชอบ

อยาตดสนใจเรองทส าคญตอชวต

ค าแนะน าส าหรบญาต

1. โรคนไมไดอาการดขนทนททกนยา การรกษาตองใชเวลาบาง สวนใหญจะเปนสปดาห อาการจงจะดขนอยาง

เหนชด จงไมควรคาดหวงจากผ ปวยมากเกนไป

2. การรกษาดวยยามความส าคญ ควรชวยดแลเรองการกนยา โดยเฉพาะในชวงแรกทผ ปวยยงซมเศรามาก หรอ

อาจมความคดอยากตาย

3. มความเขาใจผ ทเปนโรคซมเศรา มองวาเขาก าลงไมสบาย มความคาดหวงในตวเขาลดลง เขาไมไดแกลงท า ไมม

ใครอยากปวย

4. บางครงผ ปวยดเงยบ ไมอยากพดกบใคร กอาจตองตามเขาบาง แตหากสงเกตวาชวงไหนเขาพอมอารมณแจมใส

ขนมาบางกควรชวนเขาพดคย

5. มรสกอยากตายได แมวาบางคนจะไมบอกใคร แตสวนใหญกมกจะบอกคนใกลชดเปนนยๆ ญาตควรใสใจ

6. ใหผ ปวยไดพดระบายความคบของใจออกมา

โรคอารมณสองขว (Bipolar disorder) ผปวยตองเคยมทงอาการของโรคซมเศรา (depression) และในบาง

ชวงมอาการเมเนย (mania) คอ มอารมณรนเรงสนกสนานผดปกต หรออารมณหงดหงดทผดปกต รวมกบมความ

ตองการการนอนลดลง มอาการพดมากกวาทเคย หรอ พดไมหยด ไมมสมาธ วอกแวกงาย มความมนใจในตวเอง

เพมขนมาก หรอมความคดวาตนยงใหญ ความคดเปลยนเรองเรว มกจกรรมซงมจดมงหมายเพมขน (ไมวาจะเปนดาน

สงคม การงาน การเรยน หรอ เรองเพศ) หมกมนอยางมากกบกจกรรมทท าใหเพลดเพลน แตมโอกาสสงทจะกอใหเกด

ความยงยากตามมา (เชน ใชจายอยางไมยง ไมยบยงใจเรองเพศ หรอลงทนท าธรกจอยางโงเขลา)

สาเหต

ปจจบนเชอวาสาเหตเปนจากปจจยดานชวภาพ ซงพบเกยวของกบปจจยดานพนธกรรมคอนขางสง และ

เกยวของกบสารเคมในสมอง ในแงของสารสอน าประสาทในสมองหลายตว โดยพบวาในระยะทมอารมณเศรา มสารสาร

สอน าประสาทนอรอพเนฟรนและซโรโทนนลดลง และในระยะเมเนย มนอรอพเนฟรนสง

การรกษา

การรกษาดวยยา/การรกษาดวยไฟฟา

การใหการชวยเหลอทางดานจตใจ

โรคทางจตเวชทเกดจากการใชสราสารเสพตด (Substance use disorder)

การตดสารเสพตด หมายถง ภาวะทเกดจากการไดรบสารเสพตด ทงทเปนสารธรรมชาต สารสงเคราะห หรอ ยา

บางชนด แลวท าใหเกดความอยากไดสารหรอยานนซ า ๆ ทงอาจเปนครงคราวหรอตดตอกนเปนเวลานาน

ลกษณะของผตดสารเสพตด

เกดความพงพอใจและตองการจะเสพซ าๆ

มการเพมปรมาณหรอจ านวนครงทใชสารเพอใหรบผลพอใจเทาเดม

เมอหยดการใชสารเสพตดจะเกดอาการถอนสารเสพตด

สขภาพเสอมโทรมทงดานรางกาย จตใจตลอดจนสงคมหนาทการงาน

ประเภทของสารออกฤทธตอจตประสาท

ออกฤทธกดประสาท

เชน ฝน มอรฟน เฮโรอน เซโคบารทบาท (บารบทเรต) เหลาแหง หรอโซโคบาล ท าใหประสาทมนชา

สมองเฉอยชา

ออกฤทธกระตนประสาท

เชน แอมเฟตามน กระทอม โคเคน ยาบา ไอซ กระตนเรงประสาทท าใหเกดการตนตว กระวนกระวาย

ออกฤทธหลอนประสาท

เชน แอลเอสด ท าใหเกดประสาทหลอน

ออกฤทธผสมผสานกน ทงกดประสาท กระตนประสาท และหลอนประสาท เชน กญชา

สาเหตทท าใหเกดปญหาการตดสารเสพตด

ดานรางกาย ลกษณะทางพนธกรรมเปนปจจยทสงเสรมใหเกดการตดสารเสพตด นอกจากน การเจบปวยกอาจ

เปนปจจยหนงทท าใหบคคลใชสารเสพตดในการบรรเทา หรอจดการกบอาการทท าใหเกดความทกขทรมาน

ดานจตใจ บคคลใชสารเสพตดในการบรรเทาหรอลมปญหา

ดานสงคม ไดแก กลมเพอน สภาพการเลยงด และความสมพนธภายในครอบครว สภาพแวดลอมของทอยอาศย

อาการและอาการแสดงทวไป

ดานรางกาย พบวา ผตดสารเสพตดจะมภาวะทพโภชนาการ พบรองรอยของอบตเหต พบโรคตดเชอ พบอาการ

เสอมทางระบบประสาท

ดานจตใจ พบวาผตดสารเสพตดจะมลกษณะหมกมน แยกตว อารมณหงดหงดงาย ระแวง ซมเศรา สนหวง

ดานสงคม พบวาผตดสารเสพตดจะหมกมนอยกบการเสพ ท าใหแยกตวออกมาจากสงคม ขาดความรบผดชอบ

และสรางภาระใหกบสมาชกของครอบครว

ผตดสารเสพตดประเภทแอลกอฮอล

แอลกอฮอล ออกฤทธกดประสาทสวนกลาง ท าใหผ เสพมพฤตกรรมลดความยบยงชงใจ อารมณเปลยนแปลง

งาย การตดสนใจเสย ขาดความรบผดชอบ

ผ เสพมอาการพดออแอ เดนเซ การประสานงานของกลามเนอเสย หนาแดง ความทรงจ าไมด กลอกตา

ไปมา บางรายมอาการไมรสกตว

ในภาวะทผ เสพ ลดหรอหยดเสพ จะเกดอาการสบสน ออนเพลย มอสน อยไมนง นอนไมหลบ ประสาท

หลอน

ผตดสารเสพตดประเภทยาบา

ยาบา เปนสารเสพตดทมฤทธกระตนสมองสวนกลางโดยตรง ท าใหเกดอาการตนตว กระฉบกระเฉง มก าลงวงชา

มาก

อาการภายหลงทเกดจากการกระตนเกนขอบเขตจะท าใหมอาการ หวใจเตนเรว ความดนโลหตสง พด

ไมชด ปวดศรษะ หลงผด หวาดกลว สบสน มอาการประสาทหลอนทงทางห และทางตา อาจท าราย

ตนเอง และผ อนได

ชวงถอนพษของยาบา จะเกดอาการออนเพลย นอนหลบมาก ขาดความสนใจสงแวดลอม ซมเศรา

และอาจท ารายตนเอง

การดแลดานอาการทางจตส าหรบผตดสารเสพตด

จดสงแวดลอมใหปลอดภยทงตอผ เสพ และผ อน ในรายทสบสนวนวายหงดหงด กาวราวมาก จ าเปนตอง

แยกใหอยในสถานทสงบ มแสงสวางเพยงพอ เพอลดสงกระตนหรอหลกเลยง การเกดอาการประสาท

หลอน ทงนผดแลตองเตรยม สงแวดลอมทจะใหผตดสารเสพตด เขาไปพกใหอยในสภาพทปลอดภย และ ม

บคลากรเพยงพอในการเคลอนยายผ ปวยอยางถกวธ เพอลดการกระตนและปองกนอนตรายทอาจเกดขนกบผ

เสพตด และผดแล

ถาผ ปวยมอาการวนวายมาก อาจจ าเปนตองผกมดใหอยนงเพอปองกนอนตรายทอาจเกดขน ดแลเรองระบบ

หายใจ ประเมนสญญาณชพระบบประสาท ทกระยะ 15-30 นาทจนกวาจะพนภาวะวกฤต

ดแลใหความสขสบาย ทงในขณะทมอาการจากการใชยา และอาการถอนยา ครอบคลมความตองการพนฐาน

เชนการท าความสะอาดรางกาย การรบประทานอาหาร การพกผอน การขบถาย

ตรวจเยยมประเมนอาการอยางใกลชดเพอปองกนการรบสารเพม และอบตเหต ชวยดแลเพอลดอาการไมสข

สบายจากภาวะถอนพษสารเสพตด และเพอปองกนการหลบหน

ใหความเขาใจในความคด การแสดงออกทางอารมณ และพฤตกรรมของผตดสารเสพตด

ใหการประคบประคองทางจตใจ อารมณ โดยการสนทนา และเปดโอกาสให ระบายความคด ความรสก มสวน

รวมในการวางแผนการดแลรกษา และ หาวธการเผชญปญหาเพอหลกเลยงการกลบมาใชสารเสพตด

ถาบรรเทาจากอาการถอนยา ควรกระตนใหผตดสารเสพตด มกจกรรมท า เพอเบยงเบนความคดหมกมน ดแล

การใหยาตามแผนการรกษา และประเมนฤทธขางเคยงจากการรกษา

โรคจตทเกดจากความเจบปวยทางรางกาย

อาการเปนเรว จากเดมทปกตดอยกอนแลวจๆ กมอาการขนมาทนท หากมอาการเกดขนเรว (ภายใน 2 สปดาห)

หรอยงเกดอยางกะทนหน (ภายใน 2 วน) โดยทเดมปกตดมาตลอด กนาสงสยวาอาจเปนจากโรคทางรางกาย

มโรคประจ าตว โดยเฉพาะโรคทางสมอง

ประวต

อายมากกวา 40 ป

มความเจบปวยทางรางกาย หรอมไข

ดมสรา เสพสารเสพตด หรอใชยาประจ า

อาการเกดขนเรว โดยทไมเหนชดเจนวามอะไรมากระตน

ลกษณะอาการ

มลกษณะงนงง สบสนเรอง เวลา สถานท หรอบคคล

อาการขนๆ ลงๆ มกเปนมากตอนบาย เยนหรอกลางคน

มเหนภาพหลอน ประสาทหลอนทางจมก หรอ ประสาทหลอนทางผวสมผส

มแขนขาออนแรง กระตก หรอชกเกรง

พดไมชด ตวสน เดนเซ

อาการทควรไปพบแพทยรพ.ฝายกายกอน

ชก

อบตเหตทศรษะ สลบ

ปวดศรษะรนแรง เปนตลอดเวลา

แขนขาออนแรง เดนไมได หนาเบยว พดไมชด

ไขสง มลกษณะตดเชอ มแผลรนแรง บวม แดง

ใชยาเกนขนาด กนยา สารเคม ฆาตวตาย

มโรคประจ าตวทางกาย เชน เบาหวาน ความดนโลหตสง ทยงควบคมอาการไดไมด

ฆาตวตาย (Suicide)

ผ ปวยถกน าสงโรงพยาบาลดวยอาการทเกดจากการกระท าดวยวธการใดๆ เพอท ารายตนเอง ไมวาจะเจตนา

ใหถงแกความตายหรอไมกตาม

พฤตกรรมฆาตวตาย

suicidal ideation: มความคดอยากฆาตวตาย

suicide attempts/ parasuicide : พยายามฆาตวตาย แตไมถงแกชวต

completed suicide/committed suicide: ผ ทเสยชวตจากการฆาตวตาย

สาเหต

โรคทางจตเวช เชน โรคจตเภท โรคซมเศรา ตดสราหรอสารเสพตด

ผลของการปรบตวกบปญหาชวต

ลกษณะบคลกภาพ

การประเมนความเสยงการฆาตวตาย (Suicidal risk assessment) “4S”

1. ลกษณะพฤตกรรมการฆาตวตาย (Suicidal behavior)

ประวตการฆาตวตาย

ความคดฆาตวตาย/ ความตงใจ

การวางแผนลวงหนา

วธการและความรนแรง

2. Severity of psychopathology

การวนจฉยทางจตเวช: โรคจตเภท, โรคซมเศรา, ภาวะตดสราหรอสารเสพตด, ลกษณะบคลกภาพ, ม

การวนจฉยสองโรครวมกน

การวนจฉยโรคทางกาย: โรคประจ าตว, HIV

3. ปจจยกระตนใหผ ปวยคดฆาตวตาย (Stressor)

ปญหาความสมพนธ

ปญหาเศรษฐกจ

4. Supporting system (Protective factor) : คนดแลใกลชด

แนวทางการถามความคดฆาตวตาย

คณมความรสกวาไมอยากอยหรอไมรจะอยตอไปท าไม

คณคดถงกบอยากตายไปพน ๆ ไปไหม

คดเรองนบอยแคไหน

ฝนหรอหามไมใหคดไดไหม

เรมคดตงแตเมอไหร

มเหตการณหรอเรองกดดนอะไรทท าใหคณเกดความคดน

ไดมแผนไหมวาจะท าอยางไร

คดไหมวาจะท าเมอไร

เคยถงกบทดลองท าไหม

ทบานมปน มเชอกหรอของมคมไหม ซอยามาสะสมไวไหม

การรกษา

สงท รพ.ฝายกาย ตองท ากอนสงมา รพ.จตเวช คอ รกษาผลของพฤตกรรมการฆาตวตาย เชน ลางทอง ผาตด

สงเกตอาการ โดยเฉพาะกรณไดรบสารพษควรสงมา รพ.จตเวช หลงจากสงเกตอาการแลวอยางนอย 48-72

ชวโมง

รกษาโรคทางกายและโรคทางจตเวชทพบ

ประเมนความเสยงการฆาตวตาย (Suicidal risk)

ความเสยงสง ควรรบไวในโรงพยาบาล

กรณไมไดรบไวในโรงพยาบาล ควรใหขอมลปองกนการฆาตวตายซ าแกญาตและผ ปวย (Suicidal

precaution)

การปองกนการฆาตวตาย (Suicidal precaution)

ตองมผดแลใกลชดตลอดเวลา 24 ชม.

เกบสงทผ ปวยอาจใชท ารายตวเอง เชน มด เชอก สารเคม

ไมใหผ ปวยอยคนเดยวล าพง

รบฟงผ ปวยและใหโอกาสผ ปวยไดระบายความรสก

รวมกนพจารณาพฤตกรรมการฆาตวตายและความคดจะกระท าซ า

สงตอ นดหมายและเยยมบาน

พฤตกรรมกาวราวรนแรง

ลกษณะทบงวาผ ปวยกาวราวรนแรง

ทาทางตงเครยด ตวเกรง ก าหมด หรอจบสงของแนน ไมผอนคลาย

ค าพดรนแรง เสยงดง แสดงความฉนเฉยว หยาบคาย

เคลอนไหว เดนไปมา วตกกงวลมาก กระวนกระวาย

มทาทางหรอคดหวาดกลว มทาทปองกนตว

มประวตเคยท ารนแรงมากอน หรอเคยถกท าราย

การวนจฉยแยกสาเหตของพฤตกรรมรนแรง

1. โรคทางจตเวช เชน โรคจต, โรคอารมณแปรปรวน,

การใชสารเสพตด, โรคสมองเสอม, บคลกภาพผดปกต

2. โรคกลมอนๆ

โรคลมชก

พยาธสภาพทางสมอง เชน เนองอกในสมอง การตดเชอในสมอง อบตเหตทสมอง เปนตน

การรกษา

หลกการ ตองปองกนตวผ รกษา ผ ปวยและการเกดเหตรายกบผ อน

วธการ

ยนอยจดหางจากผ ปวยพอสมควร ในต าแหนงทมความปลอดภย สามารถดงประตเขา-ออกงาย และ

ไมควรอยกบผ ปวยตามล าพง เตรยมทมใหพรอมทจะควบคมผ ปวยเมออาละวาด (ทมควรมพนกงาน

เจาหนาทดวย)

ส ารวจอาวธ ถามถามถงสาเหต ไมควรขออาวธคนจากผ ปวยทนทเพราะจะเพมความระแวงของ

ผ ปวย ไมควรรบอาวธจากผ ปวยโดยตรง

แจงพนกงานเจาหนาทดวยทาททสงบทนท ถาผ ปวยไมยอมวางอาวธ

ถาถกขมขดวยอาวธ บอกผ ปวยวา “ผมอยากชวยเหลอคณ คณวางอาวธกอนดไหม ผมไมสะดวกใจ

ถาคณยงถออาวธในขณะทเรายงพดคยกนเชนน”

จดน าเยนใหผ ปวย โดยบอกวาจะท าใหเขามพละก าลงและควบคมตนเองไดดขน

หากผ ปวยยงไมสงบ ยงควบคมตนเองไมได ใหผกมดผ ปวย โดยบอกกบผ ปวยดวยความสงบ ไมควร

ใหผ ปวยตอรอง

จดเจาหนาทดแลผ ปวยทถกผกมดอยางใกลชด ไมควรปลอยผ ปวยไวตามล าพง

ถาผ ปวยมโรคทางกาย เชน ลมชก เนองอกในสมอง ใหน าผ ปวยสง รพ. ฝายกาย ถาผ ปวยมโรคทางจต

เวชเดมทอาจมประวตการขาดยา ใหน าผ ปวยสง รพ. จตเวช

ขอพงระวงในการชวยเหลอผปวยกาวราวอาละวาด

1. พงระลกเสมอวาอาจเกดภาวะอนตรายจากผ ปวยขนไดเสมอ

2. ไมควรไปดผ ปวยทนท หากพบวาผ ปวยก าลงโกรธ ก าลงคกคาม และกระวนกระวายมาก

3. ไมควรอยในสถานทปด ทหนล าบากหรอหนหลงใหผ ปวย

4. ไมควรเยาะเยย เสยดสผ ปวยหรอใหสญญาดวยความไมจรงใจ

5. ไมควรสมผสผ ปวย หรอเขาหาผ ปวยอยางรวดเรว โดยทไมไดบอกกลาวใหเขาทราบกอน

6. ไมควรพยายามผกมดผ ปวยโดยไมมเจาหนาทและอปกรณทเพยงพอ

7. ไมควรละเลยการคนหาสาเหตทางกาย

8. ไมควรตอรองกบผ ปวยในเรองการผกมด การใหยาหรอการรบผ ปวยไวเปนผ ปวยใน

9. ใหหาขอมลทส าคญจากครอบครวและเพอนของผ ปวย

โรคหอบจากอารมณ (Hyperventilation syndrome)

อาการส าคญ

หายใจหอบถ เรว แรง สน หายใจขด และหายใจลกเปนชวงๆ

แนนหนาอก มนศรษะ ปวดศรษะ หออ ตาลาย เปนลม

ออนเพลย

ชาปลายมอ ปลายเทา กลามเนอมอจบเกรง

ตนตระหนกตกใจกบอาการทางกายทเกดขน

เกดอาการเปนชวงๆ เกดไดทงเฉยบพลนและเรอรง

มกเกดรวมกบโรคแพนก

การวนจฉยแยกโรค

โรคลมชก

ภาวะเปนลมทมสาเหตจากความผดปกตของสมอง เมตะบอลซม การไดสารพษ ไดรบยาบางชนดเกนขนาด

เชน ซาลไซเลต

ความผดปกตของระบบหวใจและหลอดเลอด

หอบหด

สงทควรค านงถง

ผ ปวยไมไดแกลงท า

เปนกลไกทางจตใจในการเผชญกบความเครยดและความคบของใจ ทแสดงออกมาในความผดปกตทาง

รางกาย ซงตนเอง ครอบครว และสงคมยอมรบได

การรกษาระยะเฉยบพลน

ครอบถงกระดาษหรอกรวยกระดาษทตดปลายมมกนถง ใหผ ปวยหายใจชาๆลกๆ

ปลอบใจผ ปวยใหคลายความวตกกงวล

ในรายทกงวลมากใหรบประทานยาคลายกงวล

การรกษาระยะยาว

ใหความมนใจผ ปวย “อาการของคณเกดขนเวลาทมความเครยด ความกงวลมากๆ คณจะคอยๆดขน ถาคณ

ฝกผอนคลายความเครยดอยางสม าเสมอ”

ฝกคลายเครยดดวยวธการหายใจ (Breathing exercise)

ใหก าลงใจใหผ ปวยเผชญความเครยดดวยวธการทเหมาะสม ไมวตกกงวลหรอกลกจอกบผ ปวยจนเกนไป ซง

จะท าใหผ ปวยยงใชกลไกเดม