1

ค าชแจงการใชชดกจกรรมการเรยนร ชดท 2

เรอง การเมองการปกครองสมยสโขทย (ส าหรบคร)

ชดกจกรรมการเรยนรชดท 2 เรอง การเมองการปกครองสมยสโขทย ชดกจกรรมชด

นจดสรางขนเพอใหผเรยนไดเรยนร รวมมอกน โดยไดน าเอาเทคนคการสอนแบบจกซอว (jisaw) มาใชโดยใชเวลา 2 ชวโมง ดงนนกอนการน าชดกจกรรมชดนไปใชครผสอนควรปฏบตดงน 1. ครควรศกษาคมอการใชเนอหาทจะสอนและศกษาชดกจกรรมการเรยนรชดท 2 อยางละเอยดและรอบคอบ 2. กอนสอนครผสอนควรพดคยท าความเขาใจกบนกเรยนถงขนตอนในการปฏบตกจกรรมกระบวนการกลมทใชในการเรยนการสอน

3. ครผสอนตองจดเตรยมสอและอปกรณในการเรยนรในชดกจกรรมนใหครบ เชน ใบความร ใบกจกรรม ใบเฉลยกจกรรม แบบทดสอบกอนเรยน แบบทดสอบหลงเรยน ใบประเมนผลงาน 4. ครผสอนควรจดชนเรยนใหพรอมโดยเนนจดการเรยนรแบบรวมมอ เพอใหนกเรยนจะเรยนรวธการท างานรวมกบผอน ฝกความรบผดชอบ และภาวะการเปนผน า 5. ครผสอน แบงนกเรยนออกเปนกลม ๆ ละ 4 คน โดยแตละกลมประกอบดวย เดกเกง เดกปานกลาง เดกออน คละกนไป และหมนเวยนสลบกนท าหนาท 6. ครผสอนใชชดกจกรรมการเรยนรชดนเพอพฒนากระบวนการเรยนการสอน และผลสมฤทธทางการเรยน รายวชา ส21104 ประวตศาสตร 2 ระดบชนมธยมศกษาปท 1 7. ครผสอนด าเนนกจกรรมการเรยนรตามชดกจกรรมการเรยนรชดท 2 ซงขนตอนรายละเอยดจะอยใน ฉบบคมอคร

เวลาทใช 120 นาท

2

ค าชแจงการใชชดกจกรรมการเรยนร ชดท 2 เรอง การเมองการปกครองสมยสโขทย

(ส าหรบนกเรยน)

เพอใหการใชชดกจกรรมการเรยนรชดท 2 เรอง การเมองการปกครองสมย สโขทย เปนประโยชนและสามารถพฒนากระบวนการการเรยนรของผเรยนไดศกษาคนควาดวยตนเองและใชกระบวนการกลมไดอยางแทจรงจงขอแนะน าขอปฏบตในการใช ชดกจกรรมการเรยนรฉบบนดงน 1. กอนศกษาชดกจกรรมการเรยนรใหผเรยนท าแบบทดสอบกอนเรยน จ านวน 10 ขอ เวลา 10 นาท เพอวดความรเดมกอนเรยน โดยใชกระดาษค าตอบทเตรยมไวให 2. ใหผเรยนศกษาคนควาชดกจกรรมการเรยนรฉบบน ในแตละเรองอยางตงใจ และแลวท าใบกจกรรมใหครบตามล าดบ ซงใบกจกรรมมทงท าแบบรายบคคลและท าเปนกลมตามสถานการณทครเปนผก าหนดให 3. เมอไดท าและปฏบตกจกรรมตามทก าหนดครบแลว ใหรวมกนอภปราย สรป แลกเปลยนความรซงกนและกน แลวแลกกนตรวจใบกจกรรมใหครบทกเรอง 4. เมอผเรยนตรวจใบกจกรรมเสรจแลวใหผเรยนสงบทสรปผลรวมทงคะแนน และใบกจกรรม 5. ใหผเรยนท าแบบทดสอบหลงเรยน เพอวดความกาวหนาของผเรยนหลงท าชดกจกรรมการเรยนรฉบบนแลว 6. ผเรยนจะตองใฝเรยนร ขยน ซอสตย มความรบผดชอบตอหนาทของตนเอง ในการเรยนและการปฏบตกจกรรมการเรยนร

เวลาทใช 120 นาท

3

ชดกจกรรมการเรยนร ชดท 2 เรอง การเมองการปกครองสมยสโขทย

สาระส าคญ

การปกครองสมยสโขทยเปนการปกครองทพระมหากษตรยเปนผมอ านาจสงสดใน การปกครอง การปกครองสมยสโขทยตอนตนมลกษณะเปนระบบครอบครว ผน ามฐานะเปนพอขน มความใกลชดกบประชาชนเปรยบเสมอนบดาของประชาชน ตอมาหลงสนรชกาลพอขนรามค าแหงมหาราช ความสมพนธระหวางพระมหากษตรยกบประชาชนเรมหางเหนไป เพราะพระราชอ านาจของพระมหากษตรยสงขน ทรงมฐานะเปนธรรมราชา และทรงใชหลกธรรมทางพระพทธศาสนาเปนหลกในการปกครอง นอกจากนยงมการสรางความสมพนธกบรฐอนเพอพฒนาอาณาจกรสโขทยใหรงเรอง

มาตรฐานการเรยนร/ตวชวด มาตรฐานการเรยนร ส 4.3 เขาใจความเปนมาของชาตไทย วฒนธรรม ภมปญญา ไทย มความรก ความภมใจ และธ ารงความเปนไทย

ตวชวด . ส 4.3 ม.1/2 วเคราะหพฒนาการของอาณาจกรสโขทยในดานตางๆ

จดประสงคการเรยนร ดานความร

1. ผเรยนสามารถอธบายลกษณะการเมองการปกครองสมยสโขทยตอนตนและ ตอนปลาย ได ดานทกษะกระบวนการ 2. ผเรยนสามารถเขยนแผนผงการจดรปแบบการปกครองสมยสโขทยได 3. ผเรยนวเคราะหสาเหตของการเสอมอ านาจสมยสโขทยได 4. ผเรยนสามารถสอสารและเผยแพรความรเกยวกบการเมองการปกครอง สมย สโขทยได ดานลกษณะอนพงประสงค 5. ผเรยนเหนคณคา ภาคภมใจในความเปนไทย มความซอสตย มงมน และ รบผดชอบงานทไดรบมอบหมาย

4

กระบวนการจดกจกรรมการเรยนร

1. ขนน าเขาสบทเรยน (15 นาท)

1.1 ครทบทวนความรเดมทเรยนมา จากนนรวมกนแสดงความคดเหนเกยวกบการปกครองสมยสโขทย ครตงประเดนค าถามและสมเรยกผเรยนใหตอบค าถาม 1.2 ครใหผเรยนดแผนทแสดงทตงของสโขทยและแผนทประเทศไทยในปจจบนแลวรวมกนแสดงความคดเหน จากนนครน าภาพพอขนศรอนทราทตย และ พอขนรามค าแหงมหาราชใหผเรยนด ครถามผเรยนวาทงสองพระองคมความส าคญกบอาณาจกรสโขทยอยางไร เพอใหไดบทสรปทจะเชอมโยงเขาสเนอหาทจะเรยน

1.3 ผเรยนท าแบบทดสอบกอนเรยนเรอง การเมองการปกครองสมยสโขทย

2. ขนกจกรรมการเรยนร 2.1 ขนเตรยมเนอหา

2.1.1 ครแบงเนอหาทจะเรยนเปนหวขอยอยๆ ใหเทากบจ านวนผเรยนของแตละกลมทจดเอาไว ขนตอนนครผสอนตองจดท าไวลวงหนาเชน แบงกลมออกเปนกลมๆ ละ 4 คน กแบงเนอหายอยออกเปน 4 หวขอยอย เชน เรอง การเมองการปกครองสมยสโขทย จะแบงเนอหายอยออกเปน 4 เรองดงน - เรองท 1 ลกษณะการเมองการปกครองสมยสโขทยตอนตน - เรองท 2 ลกษณะการเมองการปกครองสมยสโขทยตอนปลาย - เรองท 3 รปแบบแผนการปกครองสมยสโขทย - เรองท 4 สาเหตความเสอมอ านาจของสโขทย

ชวโมงท 1

5

2.2 ขนจดกลมผเรยน (20 นาท) 2.2.1 ครผสอนจดกลมผเรยนออกเปน 4 กลมๆ ละ 4 คน โดยใหสมาชกภายในกลมแตละกลมคละความสามารถ คอ เกง 1 คน ปานกลาง 2 คน และออน 1 คน กลมนเรยกวา“กลมบาน” (Home Group) ซงกลมบานจะมกกลมขนอยกบจ านวนผเรยนในแตละหอง เชน กลม A , B , C , D , ………….. เปนตน

ในหองเรยนถาผเรยนเหลอเศษ เพอใหแตละกลมมจ านวนเทากนทกกลมหมายเลขอาจจะมซ า เชน หมายเลข 1 อาจจะม 2 คน 2.2.2 ครชแนะใหสมาชกแตละคนในกลมตองมบทบาทหนาทตองท าหนาทใดบาง ใหเลอกท าดวยความสมครใจในบทบาทหนาทนน ๆ เชน

ประธานกลม ท าหนาทคอยประสานงานภายในกลม เชน บนทกบทบาท น าเสนอ และดแลการท างานของกลมใหเปนไปตามจดประสงคของกลม

รองประธาน ท าหนาทจดหาขอมล วสดอปกรณการท างานและ เอกสารประกอบการเรยนการสอน

เลขานการกลม ท าหนาทสรปผลการเรยนร ชวยประธานประสานงาน ในกลม จดบนทกขอตกลง และสรปผลการท างาน

ผสงเกตการณ คอยแนะน าเพมเตมในการท างานของกลม 2.2.3. ครมอบหมายใหสมาชกกลมบานแตละคน อาน และศกษาหวขอยอยทครไดจดแบงเนอหาเอาไวใหศกษาคนควาคอ เรอง การเมองการปกครองสมยสโขทย เชน ในกลมบานมสมาชกจ านวน 4 คน ซงแตละคนจะมหมายเลขประจ าตวคอ หมายเลข 1 หมายเลข 2 หมายเลข 3 และหมายเลข 4 แตละหมายเลขจะรบผดชอบหวขอยอยตามทครมอบหมายศกษา คนควาเนอสาระทครแบงไวแลวใหดงน

หมายเลข 1 อาน และศกษา เรอง ลกษณะการเมองการปกครอง สมยสโขทยตอนตน

หมายเลข 2 อาน และศกษาเรอง ลกษณะการเมองการปกครอง สมยสโขทยตอนปลาย

หมายเลข 3 อาน และศกษา เรอง รปแบบแผนการปกครอง สมยสโขทย

หมายเลข 4 อาน และศกษาใบความรท 4 เรอง สาเหตความเสอม อ านาจของสโขทย

กลมอนๆ ทเหลอด าเนนการมอบหมายรบผดชอบในลกษณะ เดยวกน

6

2.3 ขนกลมผเชยวชาญ ศกษาคนควาหาความร (25 นาท) 2.3.1 ใหสมาชกในกลมบานแตละคน แยกออกไปรวมกบสมาชกกลมอนทมหมายเลขเดยวกน ซงกจะไดเรองทรบผดชอบเดยวกนรวมกนเปนกลมใหม เรยกกลมใหมนวา กลมผเชยวชาญ (Expert Group) และรวมกนวางแผนเพอศกษา ท าความเขาใจในเนอหา 2.3.2 หลงจากนนใหกลมเชยวชาญชวยกนตรวจสอบความถกตองของ ใบกจกรรมทตนรบผดชอบ ท ากจกรรมรวมกนจนเปนทเขาใจในเรองนนๆ อยางด เพอเตรยมน าไปสอนหรอใหความรแกสมาชกในกลมบาน หรกลมเดมของตนเอง ในขนนผสอนจะตองดแลเอาใจใส เปนทปรกษา ใหค าแนะน าชวยเหลออยางใกลชด หากผเรยนมขอสงสย และหาค าตอบไมได ครตองอธบาย ชแนะใหผเรยนเขาใจ 2.3.3 เมอสมาชกกลมเชยวชาญทกคนไดรวมมอกนศกษา หาความรตามหวขอทแตละคนรบผดชอบเปนทเรยบรอยแลว ใหเตรยมตวกลบสกลมเดมของแตละคนเพอถายทอดความรใหกลบสมาชกกลมบานตอไป

3. ขนสรป (10 นาท) 3.1 ครทบทวนขนตอนการท างานกลม และบทบาทของผเรยนแตละคนทตองรบผดในกลมของตนเอง นอกจากนครแนะน าใหผเรยนในแตละกลมชวยเหลอซงกนและกนงานจงจะประสบความส าเรจ ทงนเพอความเขาใจทถกตองตรงกนทกคน และเตรยมตวใหพรอมเพอแยกเขากลมใหมในชวโมงตอไป

3.2 ครและผเรยนรวมกนสนทนาพดคยถงเนอหาทครก าหนดให หากผเรยนคนไหนยงสงสยหรอยงไมเขาใจใหถามคร

1. ขนน าเขาสบทเรยน (10 นาท ) 1.1 ใหผเรยนกลบเขากลมทจดเอาไวแลว 1.2 ครใหผเรยนซกถามขอสงสย หรอปญหาทตนเองยงไมเขาใจ ครอธบายและทบทวน เรอง การเมองการปกครองสมยสโขทยใหอกครง

1.3 ครสมเรยกผเรยนใหตอบค าถามคร โดยค าถามจะเชอมโยงในการเรยนทงนเพอเปนการกระตนใหผเรยนเกดความพรอมทจะปฏบตกจกรรมกลมใหประสบผลส าเรจ

ชวโมงท 2

7

2. ขนกจกรรมการเรยนร 2.4 ขนผเชยวชาญเสนอผลความร (20นาท )

2.4.1 สมาชกกลมเชยวชาญกลบสกลมบาน แตละคนผลดกนอธบาย ชวยสอนเพอนในกลมใหเขาใจในเนอหาทตนไดศกษามาเรมจากหวขอยอยเรอง ท 1, 2, 3 และ 4 ตามล าดบ คอ

เรองท 1 ลกษณะการเมองการปกครองสมยสโขทยตอนตน เรองท 2 ลกษณะการเมองการปกครองสมยสโขทยตอนปลาย เรองท 3 รปแบบแผนการปกครองสมยสโขทย เรองท 4 สาเหตความเสอมอ านาจของสโขทย

และเปดโอกาสใหสมาชกในกลมซกถามขอสงสย ตอบปญหา ทบทวนใหเกดความเขาใจอยางชดเจน หากไมสามารถตอบค าถามสมาชกในกลมไดใหนกเรยนขอความชวยเหลอจากครผสอน การท าเชนนสมาชกทกคนจะไดรบการเรยนรเทาเทยมกน 2.4.2 ในกลมบานแตละกลมจะมสมาชกทเรยนออนหรอเรยนชา สมาชกคนอน ๆ ในกลมจะตองชวยกนชแนะ อธบายใหเพอนไดรบความรเชนเดยวกบสมาชกคนดวย จากนนใหแตละกลมเตรยมสงตวแทนน าเสนอ 2.4.3 เมอทกกลมน าเสนอครบทกกลมแลว ใหสมาชกของแตละกลมทกคนชวยกนท าใบงาน หรอใหท าใบงานเปนรายบคคลโดยเฉพาะใบงานทตนเองไมไดรบผดชอบ จากนนรวบรวมสงคร

ขณะทผเรยนปฏบตงานกลมหรอก าลงน าเสนอความรตอเพอนในกลมอยนน ครสงเกตพฤตกรรมการท างานกลม คณลกษณะอนพงประสงคของผเรยนทกกลมแลวบนทกขอมลรายละเอยดลงในแบบประเมน พฤตกรรมการท างานกลม และ แบบประเมน อนพงประสงคของผเรยน

2.5. ขนทดสอบความร (10 นาท ) 2.5.1 ใหกลมบานแตละกลมรวบรวมความร โดยน าเนอหาความร

ของแตละคนในกลมทไปศกษามาจากกลมเชยวชาญน ามาเรยบเรยงล าดบตอกนแลวใหชวยกนสรปลงในใบกจกรรมทบทวน เรอง การเมองการปกครองสมยสโขทย ทครแจกใหทกกลม

2.5.2 ผเรยนทกคนท าแบบทดสอบ หรอตอบปญหา หรอน าเสนอ ผลงาน แลวรวมคะแนน หรอเฉลยคะแนนเปนคะแนนของกลม หรอของผเรยนแตละคน

8

2.6 ขนมอบรางวล ( 10 นาท ) 2.6.1 เมอครตรวจแบบทดสอบ ใบกจกรรมท 1 - 4 และ ใบกจกรรม

ทบทวน หรอผลงานของผเรยนทกคนในแตละกลมแลว ใหนบคะแนนของผเรยนแตละคนรวมกนเปนคะแนนของกลม

2.6.2 เมอแตละกลมนบคะแนนรวมเสรจแลว ใหน าคะแนนของแตละกลม เปลยนกนตรวจสอบเพอความถกตอง เมอตรวจสอบเสรจแลวใหสงกลบไปยงกลมเดม กลมทไดคะแนนสงสดจะไดรบค าชมเชย หรอรางวล หรอไดรบการตดประกาศไวทบอรดหนาหองเรยน

3. ขนสรป (10 นาท ) 3.1 ครผสอนและผเรยนรวมกนสรปผลงานและวธการท างานกลมแตละกลม

เพอหาจดเดน และจดทควรปรบปรงซงจะท าใหผเรยนรความกาวหนาของตนเองเพอใหมการพฒนาตอไป และแสดงความคดเหนในเนอหาเรอง การเมองการปกครองสมยสโขทย ถาผเรยนคนใดยงไมเขาใจใหถามครผสอน เพอทจะไดอธบาเพมเตมในเนอหาให 3.2 ผเรยนท าแบบทดสอบหลงเรยน เรอง การเมองการปกครองสมยสโขทย เพอเปรยบเทยบด การพฒนาของผเรยนกอนเรยนกบหลงเรยนไดมการเรยนรพฒนาไปมาก นอยเพยงใด

สอ / แหลงเรยนร สอการเรยนร 1. แผนทแสดงทตงและอาณาเขตของอาณาจกรสโขทย

2. ใบความร และใบกจกรรม 4 เรอง คอ 2.1 ใบความร - ใบกจกรรม เรอง ลกษณะการเมองการปกครองสมย สโขทยตอนตน 2.2 ใบความร - ใบกจกรรม เรอง ลกษณะการเมองการปกครองสมยสโขทย ตอนปลาย 2.3 ใบความร - ใบกจกรรม เรอง รปแบบแผนการปกครองสมยสโขทย 2.4 ใบความร - ใบกจกรรม เรอง สาเหตการเสอมอ านาจของสโขทย 3. ใบกจกรรมทบทวนความร เรอง การเมองการปกครองสมยสโขทย 4. แบบทดสอบกอน – หลงเรยน ชดกจกรรมการเรยนรท 2 เรอง การเมอง การปกครองสมยสโขทย

9

5. หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐานประวตศาสตร ม.1 รศ.ณรงค พวงพศ และ รศ.วฒชย มลศลป บรษท ส านกพมพอกษรเจรญทศน จ ากด

6. หนงสอเสรมฝกประสบการณประวตศาสตร ม. 1 บรษท ส านกพมพ เอมพนธ จ ากด 7. แบบวดและบนทกผลการเรยนรประวตศาสตร ม. 1 บรษท ส านกพมพอกษรเจรญทศน จ ากด

แหลงเรยนร 1. เวปไซต http://www.sukhothai.go.th/history/hist_01.htm (รวบรวมความรเกยวกบประวตศาสตรสโขทย)

2. หองสมดประชาชน / ส านกหอสมดแหงชาต 3. หองสมดโรงเรยน 4. หองสมดกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม

10

การวดและประเมนผลการเรยนร

สงทตองการวด วธการวดและประเมนผล

เครองมอวดและประเมนผล

เกณฑการวดและประเมนผล

ดานความร 1. อธบายลกษณะ การเมองปกครอง สมยสโขทยได 2. อธบายขอด ขอเสย ของการปกครองแบบ พอปกครองลกได

1. ผเรยนท า แบบทดสอบกอน เรยน และหลง เรยนเรอง การเมอง การปกครองสมย สโขทยตอนปลาย 2. ผเรยนท า ใบกจกรรมท 1 เรอง ลกษณะการ ปกครองสมยสโขทย ตอนตน

1. แบบทดสอบกอน

เรยนและหลงเรยน เรองการเมองการ ปกครองสมยสโขทย 2. ใบกจกรรมท 1 เรอง ลกษณะการ ปกครองสมยสโขทย ตอนตน

1. ผเรยนท า แบบทดสอบหลง เรยนไดถกตอง ผาน เกณฑการประเมน 80 % และม คะแนนหลงเรยนสง กวากอนเรยน 2. ผเรยนสามารถ ท าใบงานไดถกตอง 80 %

ดานทกษะกระบวนการ 1. สรปสาระส าคญ รปแบบแผนผงการ ปกครองลงสโขทยได 2. วเคราะหสาเหต ความเสอมอ านาจ ของสโขทยได

1. สงเกตพฤตกรรม การท างานกลม 2. ใบกจกรรมท 1- 4

1. แบบสงเกต พฤตกรรมการท างาน กลม 2. ตรวจใบกจกรรม กลมและรายบคคล

1. ระดบคณภาพ 3 ผานเกณฑ 2. ผเรยนทกกลม ท าไดถกตอง 80 %

ดานคณลกษณะอนพงพงประสงค 1. ผเรยนมความสนใจ กระตอรอรนในการ เรยนร และรบผดชอบ งานทไดรบมอบหมาย

1. สงเกตพฤตกรรม ของผเรยน

1. แบบสงเกต คณลกษณะอนพง ประสงค

1. ผเรยนสวน ใหญมคณลกษณะ อนพงประสงคอย ในระดบดขนไป

11

แบบทดสอบกอนเรยน เรอง การเมองการปกครองสมยสโขทย

ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยว

1. ในสมยสโขทยตอนตน พระมหากษตรยทรงปกครองประชาชนแบบใด ก. อตตาธปไตย ข. พอปกครองลก ค. ประชาธปไตย ง. สมบรณาญาสทธราชย 2. การใชหลกธรรมบรหารบานเมองสมยสโขทยพระมหากษตรยทรงชกชวนใหประชาชน กระ ท าสงใดจงสามารถอยรวมกนอยางมความสข ก. แบงปนกน ข. แขงขนกน ค. ปฏบตธรรม ง. ชวยเหลอกน 3. การปกครองแบบ “ธรรมราชา” เปนการปกครองทพระมหากษตรยจะตองปฏบตอยางไร ก. ปฏบตตามหลกทศพธราชธรรม ข. ปกครองประเทศดวยความเขมแขง ค. ดแลทกขสขของราษฎรอยางใกลชด

ง. พระมหากษตรยทรงบรหารประเทศรวมกบประชาชน 4. เมองใดตอไปนไมไดจดอยในอาณาเขตการปกครองของอาณาจกรสโขทย สมยพอขนศรอนทราทตย

ก. เมองแพร ข. เมองสโขทย ค. เมองเชลยง ง. เมองสระหลวง 5. ขอใดตอไปน ไมใช เมองลกหลวงในสมยสโขทย ก. เมองสองแคว ข. เมองนครชม ค. เมองศรสชนาลย ง. เมองนครศรธรรมราช

12

6. ธรรมะในขอใดทกษตรยสมยสโขทยน ามาใชปกครองประชาชนจนเปนแบบอยางมาจ นถง ปจจบน ก. สตบรษ ข. พรหมวหาร 4 ค. ทศพธราชธรรม ง. กศลกรรมบท 10

7. พระมหากษตรยพระองคใด ในสมยสโขทยทน าเอาพระพทธศาสนาเขามาเกยวของกบ การปกครอง

ก. พระยาลไทย ข. พญาไสลอไทย ค. พอขนรามค าแหง ง. พระมหาธรรมราชาท 4

8. พระราชกรณยกจ ใด ของพอขนรามค าแหง มหาราช ทนบไดวาเปนการวางรากฐาน ส าคญทสดทางดานวฒนธรรมไทย

ก. การประดษฐอกษรไทย ข . การท านบ ารงพระพทธศาสนา ค . การปกครองแบบบดาปกครองบตร

ง. การสรางขนบธรรมเนยมประเพณไทย 9. เมองประเภทใดทพระมหากษตรยสโขทยจะ ไม เขาไปยงเกยวกบการปกครองภายใน

ก. เมองลกหลวง ข. หวเมองชนใน ค. หวเมองชนนอก ง. เมองประเทศราช 10. ลกษณะทส าคญทสดของการปกครองสมยสโขทย คอขอใด ก. พระมหากษตรยเปรยบเสมอนหวหนาครอบครว ข. พระมหากษตรยมอ านาจสงสดในการปกครองบานเมอง ค. พระมหากษตรยมความสมพนธกบราษฎรเสมอนบดากบบตร ง. พระมหากษตรยทรงยดหลกธรรมทางพระพทธศาสนาในการปกครอง

13

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน

เรอง การเมองการปกครองสมยสโขทย

1. ข 2. ค 3. ก 4. ง

5. ง 6. ค 7. ก 8. ก 9. ง 10. ข

ขอ ค าตอบ

14

ใบความรท 1 เรอง ลกษณะการเมองการปกครองสมยสโขทยตอนตน

*******************************************

ลกษณะการเมองการปกครองสมยสโขทย

ลกษณะการปกครองแบงออกเปน 2 ระยะ คอ 1. การปกครองสมยสโขทยตอนตน เรมจากสมยพอขนศรอนทราทตยไปถง

สนสมยพอขนรามค าแหงมหาราช 2. การปกครองสมยสโขทยตอนปลาย เรมจากสมยพระยาเลอไทยไปจนกระทง อาณาจกรสโขทยหมดอ านาจลง ในสมยพระมหาธรรมราชาท 4 (บรมปาล)

การปกครองสมยสโขทยตอนตน

เรมจาก (พ.ศ.1792-1841) สมยพอขนศรอนทราทตย พอขนบานเมอง และ พอขนรามค าแหงมหาราช

การทอาณาจกรสโขทยมความเจรญรงเรองและสามารถด ารงเปนราชธานอยนานเกอบ 200 ป สาเหตหนงสบเนองมาจากการมระบบการเมองการปกครองทเหมาะสมกบสถานการณในขณะนน โดยเฉพาะอยางยงการมสถาบนพระมหากษตรยเปนหลกส าคญในการปกครองอาณาจกร

การปกครองสมยสโขทยตอนตนนจะมการปกครองแบบพอปกครองลกหรอแบบปตลาธปไตย กลาวคอ พระมหากษตรยกบราษฎรจะมความใกลชดกนเหมอนพอกบลก ราษฎรจะใหความเคารพนบถอพระมหากษตรยประดจบตรเคารพบดา จงเรยกขานพระมหากษตรยวา พอขน สวนพระมหากษตรยปกครองดแลราษฎรอยางใกลชดเหมอนพอดแลลกและปกครองดวยเมตตาธรรม ดงจะเหนไดจากพอขนรามค าแหงมหาราชโปรดเกลาฯ ใหแขวนกระดงไวทหนาประตเมอง เพอใหราษฎรทมเรองทกขรอนมาสนกระดงรองทกขตอพระองคไดทกเมอ ดงขอความในศลาจารกวา

15

“ ในปากประตมกระดงอนหนงแขวนไวหน ไพรฟาหนาปก กลางบานกลางเมอง มถอยมความเจบทองของใจ มนจกกลาวเถงเจาเถงขนบไร ไปลนกระดงอนทานแขวนไว พอขนรามค าแหง เจาเมองไดยนเรยก เมอถามสวนความแกมนดวยซอ ” ลกษณะส าคญของการปกครองแบบพอปกครองลกหรอบดาปกครองบตรซงมลกษณะส าคญดงน 1. รปแบบการปกครอง พระมหากษตรยทรงมฐานะเปนผปกครองสงสดทรงเปนผใชอ านาจอธปไตย (รปแบบการปกครองแบบราชาธปไตย)

2. ความสมพนธระหวาง พระกษตรยกบประชาชนมความใกลชดเสมอน บดากบบต ร พระมหากษตรยสมยสโขทยตอนตนมกใชพระนามวา พอขน เชน พอขนศรอนทราทตย เมอประชาชนเดอดรอนมปญหากไปสนกระดงเพอขอเขาเฝาพระมหากษตรยไดโดยงาย 3. การใชหลกธรรมในการปกครองพระมหากษตรยทรงใชหลกธรรมท างพระพทธศาสนา ในการบรหารบานเมองและทรงชกชวนใหประชาชนปฏบตธรรม เชน การฟงเทศน ฟงธรรม ทกๆ วนพระ กลางดงตาล

16

ใบกจกรรมท 1.1 เรอง ลกษณะการเมองการปกครองสโขทยตอนตน

ชอ ....................................นามสกล .............................. ชน ม.1/.....เลขทในกลม/ในชน ………….

ใหนกเรยนตอบค าถามดวยค าหรอขอความสน ๆ

1. การปกครองแบบราชาธปไตยมลกษณะส าคญอยางไร .......................................................... ................................................................................................................................................ 2. สโขทยมลกษณะการปกครอง 2 รปแบบ คอ . ...................................................................... .............................................................................................................................................. 3. การปกครองแบบบดาปกครองบตร คอ การปกครองทมลกษณะเชนไร ................................................................................................................................................ ………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. ลกษณะเดนของการปกครองในสมยสโขทยตอนตนคออะไร.................................................. ................................................................................................................................................ 5. พระมหากษตรยสโขทยพระองคใดบางทปกครองแบบพอปกครองลก ................................. .............................................................................................................................................. 6. การปลกฝงธรรมะใหแกประชาชนของพอขนรามค าแหง ท าใหเกดประโยชน คอ ................ ................................................................................................................................................ 7. สมยทขอมยงมอ านาจปกครองสโขทย การปกครองของขอมมลกษณะอยางไร ................... ............................................................................................................................................. 8. ในระยะเรมแรกของอาณาจกรสโขทยผน าของอาณาจกรสโขทยมฐานะเปนอะไร ............... 9. ค าวา พอขน ในสมยสโขทย หมายถง ................................................................................. ................................................................................................................................................ 10. พระมหากษตรยสโขทยในระยะแรกปฏบตพระองคเชนไรตอประชาชน............................... ...............................................................................................................................................

∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞

ค าชแจง

17

เฉลยใบกจกรรมท 1.1

เรอง ลกษณะการเมองการปกครองสมยสโขทยตอนตน

1. การปกครองแบบราชาธปไตยมลกษณะส าคญอยางไร ......พระมหากษตรยทรงเปน...... ผปกครองสงสด ทรงเปนผใชอ านาจอธปไตย ............................... 2. สโขทยมลกษณะการปกครอง 2 แบบ คอ 1. การปกครองสโขทยตอนตน…………. 2. การปกครองสโขทยตอนปลาย ………………….. 3. การปกครองแบบบดาปกครองบตร คอ การปกครองทมลกษณะส าคญเชนไร . ......... พระมหากษตรยทรงใกลชดกบประชาชน เสมอนพอปกครองลก…….. 4. ลกษณะเดนของการปกครองในสมยสโขทยตอนตน คออะไร.........พระมหากษตรยมความ ใกลชดกบประชาชน ………………… 5. พระมหากษตรยสโขทยพระองคใดบางทปกครองแบบพอปกครองลก พอขนศรอนทราทตย พอขนบานเมอง พอขนรามค าแหงมหาราช…………………………. 6. การปลกฝงธรรมะใหแกประชาชนของพอขนรามค าแหง ท าใหเกดประโยชน คอ ....................... ประชาชนเกดความสามคคงายตอการปกครอง ……………….. 7. สมยทขอมยงมอ านาจปกครองสโขทย การปกครองของขอมมลกษณะอยางไร ............................ นายปกครองบาว ............................. 8. ในระยะเรมแรกของอาณาจกรสโขทยผน าของอาณาจกรสโขทยมฐานะเปนอะไร. พอขน 9. ค าวา พอขน ในสมยสโขทย หมายถง ....พระมหากษตรยผมอ านาจสงสด ใชอ านาจโดย ยดหลกรกเมตตาประชาชนเหมอนบตร ……………………………….. 10. พระมหากษตรยสโขทยในระยะแรกปฏบตพระองคเชนไรตอประชาชน .................................. ใหความใกลชดกบประชาชน ………………………….

18

ใบกจกรรมท 1.2 เรอง ลกษณะการเมองการปกครองสโขทยตอนตน

ชอกลม ........................................................................................ชนมธยมศกษาปท 1/............. สมาชกกลม คนท 1. ........................................................ 2. .............................................. .....

คนท 3. ........................................................ 4. ................................................... ****************************************************************

ใหนกเรยนวเคราะหการปกครองสมยสโขทยตอนตนลงในตารางขางลางน ใหสมบรณ

การปกครองสมยสโขทยตอนตน

รปแบบการปกครอง ลกษณะการปกครอง

ขอด ขอเสย

ค าชแจง

19

เฉลยใบกจกรรมท 1.2

เรอง ลกษณะการเมองการปกครองสโขทยตอนตน

การปกครองสมยสโขทยตอนตน

รปแบบการปกครอง ลกษณะการปกตรอง ขอด ขอเสย พอปกครองลก หรอ

แบบบดาปกครองบตร

1. พระมหากษตรย ทรงมฐานะเปน ผปกครอง

สงสด ทรงเปนผใช อ านาจอธปไตย

1. พระมหากษตรย กบประชาชนม ความใกลชดกน

1. การปกครอง แบบนใชไดเฉพาะ อาณาจกรทม อาณาเขตไมกวาง มากนก และ ประชาชนม จ านวนนอย

2. ความสมพนธ ระหวางกษตรยกบ ประชาชนม ความสมพนธ ใกลชดเสมอนบดา กบบตร

2. ประชาชนเดอนรอน สามารถรองทกขตอ พระมหากษตรยได โดยตรง วธการรอง ทกข คอไปสนกระดง หนาประตพระราชวง

3. พระมหากษตรย สมยสโขทยตอนตน มกใชพระนามวา “พอขน” น าหนา พระนาม เชน พอ ขนศรอนทราทตย

3. ประชาชนไดรบ ความยตธรรมทกคน

4. พระมหากษตรย ทรงใชหลกธรรม ทางพระพทธศาสนา ในการบรหาร บานเมอง

20

ใบความรท 2 เรอง การปกครองสมยสโขทยตอนปลาย

การปกครองสมยสโขทยตอนปลาย พ.ศ. 1841 – 1981

หลงจากพอขนรามค าแหงมหาราชเสดจสวรรคต ใน พ.ศ. 1841 อาณาจกรสโขทยเรมระส าระสายพระมหากษตรยองคตอมาคอ พระยาเลอไท ย และพระเจางวน าถมไมอาจรกษาความมนคงของอาณาจกรไวได เมองหลายเมองแยกตวเปนอสระไมขนตอ อาณาจกรสโขทย สภาพการเมองภายในเกดปญหาการสบราชสมบตรปแบบการปกครองแบบบดากบบตรหร อ แบบพอปกครองลก เรมเสอมคลายลง ทงนเนองมาจากการรบเอาแนวคดเรอง เทวราชาของขอมมาใช ท าใหพระมหากษตรยมฐานะเปนสมมตเทพไมเปนบดาของราษฎรเหมอนดงเดมสงใด ๆ เกยวกบพระมหากษตรยมขนตอนและธรรมเนยมทสลบซบซอนทงนเพอแสดงใหเหนความส าคญของพระมหากษตรย

ความระส าระสายในอาณาจกรสโขทย มขนตลอดระยะเวลาประมาณ 50 ป

หลงจากพอขนรามค าแหงมหาราช เสดจสวรรคตท าใหการขนครองราชยของพระ ยาลไทยตองใชก าลงปราบปราม

เมอพระมหาธรรมราชาท 1 (ลไทย) ขนครองราชยในพ.ศ.1890 นนทรงตระหนกถง

ความไมมนคงภายในประกอบกบเวลานนอาณาจกรอยธยาทตงขนใหม ซงก าลงมอทธพลมากเกรงวาจะเปนอนตรายแกอาณาจกรสโขทย พระมหาธรรมราชาท 1 (ลไทย) ทรงเหนวาการแกปญหาการเมองดวยการใชอ านาจทางทหารอยางเดยวไมอาจท าได เพราะอ านาจทางทหารของอาณาจกรส โขทย ในของพระองคไมเขมแขงพอจงทรงด าเนน พระราชกศโลบาย โดยทรงท านบ ารงสงเสรมทางพระพทธศาสนา ทรงเปนผปฏบตธรรม เปนตวอยางแกพสกนกร และไดทรงสรางถาวรวตถทางพระพทธศาสนาไว เพอเปนทเคารพบชาของประชาราษฎร ท าใหเกดความ เลอมใสศรทธายดหลกธรรมของพระพทธศาสนาเปนหลกในการด าเนนชวต สรางความสามคคกลมเกลยวมนคงขนในแผนดน

21

การปกครองทอาศยพระพทธศาสนาน เรยกวา การปกครองแบบธรรมราชา พระมหากษตรยแบบธรรมราชาตองทรงอยในทศพธราชธรรม แนวความคดเรองธรรมราชานมแทรกอยทวไปในนโยบายการปกคอรงของอาณาจกรตางๆ ทนบถอพทธศาสนาทงกอนรชสมยพระมหาธรรมราชาท 1 (ลไทย) สมยของพระองค ทรงเปนผน าแนวความคดเรองธรรมราชามาปฏบตใหเปนระบบ พระมหากษตรยรชกาลตอมา จงทรงพระนามวา พระมหาธรรมราชา และทรงปกครองราษฎรในแบบธรรมราชาเหมอนกนทกพระองค จนถงรชสมยของพระมหาธรรมราชาท 4 (บรมปาล) ซงเปนรชกาลท 9 และเปนรชกาลสดทายของอาณาจกรสโขทย

ตารางแสดงระบอบการปกครองสมยสโขทย

รปแบบการปกครอง สมยทปกครอง ลกษณะของการปกครอง

1. การปกครองแบบ พอปกครองลกหรอแบบปตลาธปไตย

- สมยพอขนศรอนทราทตย - สมยพอขนบานเมอง - สมยพอขนรามค าแหง

เปนการปกครองแบบครอบครว

2. การปกครองแบบธรรมราชา

- พระมหาธรรมราชาท 1 - 4 - ใชหลกศาสนาคอ พทธศาสนาลทธลงกาวงศ ในการปกครอง โดยยดหลกธรรมทเรยกวา ทศพธราชธรรม - เปลยนค าน าหนา พระนามของกษตรยเปน พระมหาธรรมราชา

22

ใบกจกรรมท 2.1

เรอง การปกครองสมยสโขทยตอนปลาย

ชอกลม .........................................ชนมธยมศกษาปท1/.............เลขทในกลม/ในหองเรยน..........

ใหนกเรยนตอบค าถามดวยค าหรอขอความสน ๆ 1. การปกครองสมยสโขทยตอนปลาย เรมจากรชสมยของ.................................................. ไปสนสดรชสมยของ ........................................................................................................ 2. การเปลยนแปลงการปกครองจากพอปกครองลกมาเปนแบบธรรมราชา เหนไดชดเจน ในรชสมยของ …………………………………………………………………………………………………….. 3. ความระส าระสายทเกดขนในสโขทย หลงจากทพระมหากษตรยพระองคใดเสดจสวรรคต …………………………………………………………………………………………………………………………….. 4. พระพทธศาสนาเขามามบทบาทในการปกครองมากทสดในสมยสโขทยตอนปลายตรงกบ รชสมย .................................................................................................................................. 5. ลกษณะเดนของการปกครองในสมยสโขทยตอนปลาย คอ ................................................. .............................................................................................................................................. 6. สาเหตทพระมหาธรรมราชาท 1 ตองใชธรรมะเขาชวยในการปกครอง เพราะ ................... ........................................................................................................................................... .... 7. การปกครองทอาศยพระพทธศาสนาน เรยกวา ................................................................ ...

8. อะไรคอสาเหตทท าใหฐานะของพระมหากษตรยสโขทยตอนปลายเปลยนไปเปนแบบ สมมตเทพ .............................................................................................................................

9. อาณาจกรทเปนภยตอความมนคงของอาณาจกรสโขทยมากทสดชวงการปกครอง สโขทยตอนปลาย คอ .......................................................................................................... 10. พระมหาธรรมราชาท 1 ทรงใชกศโลบายในการแกปญหาการเมองการปกครอง ดวย วธการใด .............................................................................................................................. ©©©©©©©©©©©©©©©©©©©©©©©©©©©©©

ค าชแจง

23

เฉลยใบกจกรรมท 2.1 เรอง การปกครองสมยสโขทยตอนปลาย

1. การปกครองสมยสโขทยตอนปลาย เรมจากรชสมยของ ....... พระยาเลอไทย ………. ไป สนสดรชสมยของ .........พระมหาธรรมราชาท 4 ………… 2. การเปลยนแปลงการปกครองจากพอปกครองลกมาเปนแบบธรรมราชา เหนไดชดเจนใน รชสมยของ ......... พระมหาธรรมราชาท 1 (ลไทย) …………… 3. ความระส าระสายทเกดขนในสโขทย หลงจากทพระมหากษตรยพระองคใดเสดจสวรรคต ..................... พอขนรามค าแหงมหาราช ………………. 4. พระพทธศาสนาเขามามบทบาทในการปกครองมากทสดในสมยสโขทยตอนปลายตรงกบ รชสมย ............ พระมหาธรรมราชาท 1 (ลไทย) …………………… 5. ลกษณะเดนของการปกครองในสมยสโขทยตอนปลาย คอ การปกครองทพระมหากษตรย ทรงยดหลกธรรมในการปกครองและแนะน าใหประชาชนใชหลกธรรม ในการด าเนนชวต…. 6. สาเหตทพระมหาธรรมราชาท 1 ตองใชธรรมะเขาชวยในการปกครอง เพราะ บานเมอง ระส าระสาย เกดปญหาการสบราชสมบต และเมองขนพยายามแยกตวเปนอสระ……

7. การปกครองทอาศยพระพทธศาสนาน เรยกวา ........การปกครองแบบธรรมราชา............. 8. อะไรคอสาเหตทท าใหฐานะของพระมหากษตรยสโขทยตอนปลายเปลยนไปเปน สมมตเทพ .............. การรบแนวคดแบบเทวราชามาใช ………

9. อาณาจกรทเปนภยตอความมนคงของอาณาจกรสโขทยมากทสดชวงการปกครองสโขทย ตอนปลาย คอ .................. อยธยา……………….. 10. พระมหาธรรมราชาท 1 ทรงใชกศโลบายในการแกปญหาการเมองการปกครองดวย วธการใด .... .ทรงท านบ ารงสงเสรมทางพระพทธศาสนา ทรงเปนผปฏบตธรรมเปนตวอยาง แกพสกนกร และไดทรงสรางถาวรวตถทางพระพทธศาสนาไวทวไป เพอเปนทเคารพบชา ของประชาราษฎร …………………..

24

ใบกจกรรมท 2.2

เรอง การปกครองสมยสโขทยตอนปลาย

ชอกลม ..............................................................................ชนมธยมศกษาปท 1/............. สมาชกกลม คนท 1. ................................................ 2. ................................................... คนท 3. .................................................4. ...................................................

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

ใหนกเรยนวเคราะหการปกครองสมยสโขทยตอนปลายลงในตารางขางลาง นใหสมบรณ

การปกครองสมยสโขทยตอนปลาย

รปแบบการปกครอง ลกษณะการปกครอง

ขอด ขอเสย

ค าชแจง

25

เฉลยใบกจกรรมท 2.2

เรอง การปกครองสมยสโขทยตอนปลาย

การปกครองสมยสโขทยตอนปลาย

รปแบบการปกครอง

ลกษณะการปกตรอง ขอด ขอเสย

ธรรมราชา

1. ประชาชนกบพระมหากษตรยมความหางเหนกน ฐานะของพระมหากษตรยเปลยนไปเปนสมมตเทพ

2. ค าน าหนาพระนามพระมหากษตรยใชค าวา พญา (พระยา)

3. ทรงน าหลกทศพธราชธรรมทางพระพทธศาสนามาใชในการปกครอง จงเรยกการปกครองแบบนวา การปกครองแบบธรรมราชาดงนน พระนามของพระมหากษตรยจงเปลยนไปเปน พระมหาธรรมราชา

1. พระมหากษตรย ทรงน าหลก ทศพธราชธรรมมา ใชในการบรหาร บานเมอง เพอเปน หลกในการด าเนน ชวต และสราง ความสามคคกลม เกลยว มนคงขนใน แผนดน

พระมหากษตรยกบประชาชนไมมความใกลชดกน

26

ใบความรท 3 เรอง รปแบบแผนการปกครองสมยสโขทย

รปแบบแผนการปกครองของอาณาจกรสโขทย

การปกครองในสมยสโขทย สมยพอขนรามค าแหงมหาราชทรงใชรปแบบการปกครองแบบกระจายอ านาจการบรหารจากราชธานออกสหวเมองตางๆ และแตงตงให เจาเมองไปดแลโดยมกรงสโขทยเปนราชธานเปนศนยกลางอ านาจและการบรหารรวมทงเปนทประทบของพระมหากษตรย

แผนภมแสดงอาณาเขตการปกครองของอาณาจกรสโขทย เมองลกหลวง ( หวเมองชนใน ) เมองพระยามหานคร ( หวเมองชนนอก เมองประเทศราช ( เมองออก )

หงสาวด

เมาะตะมะ

ทวาย

บางพาน

เชยงทอง นครชม

สโขทย

สระหลวง

( พจตรเกา )

คณฑ (ก าแพงเพชร) พระบาง(นครสวรรค )

สองแคว

(พษณโลก)

เซา(หลวงพระบาง) เวยงจนทน

ศรสชชนาลย

(สวรรคโลก)

นาน

แพร

นครศรธรรมราช

มะละกา ยะโฮว

27

1. เมองหลวง หรอราชธาน

เปนทประทบของพระมหากษตรย เปนศนย กลาง การปกครอง ศาสนา วฒนธรรม ศลปะ และขนบธรรมเนยมประเพณ เมองหลวงแหงแรกของอาณาจกรสโขทยคอ กรงสโขทย ตอมาพระมหาธรรมราชาท 1 (ลไทย) ยายมาประทบทเมองพษณโลก จงถอวา เมองพษณโลก เปนเมองหลวงแหงท 2 ของอาณาจกรสโขทยจนกระท งอาณาจกรสโขทยสนสดลง

2. เมองลกหลวงและเมองหนาดาน

ตงอยรอบราชธาน ไดแก ศรสชนา ลย (สวรรคโลก ) สองแคว (พษณโลก ) สระหลวง (พจตรเกา) นครชม หรอชากงราว

ทศเหนอ คอ ศรสชชนาลย (สวรรคโลก) ทศใต คอ เมองสระหลวง (พจตรเกา) ทศตะวนตก คอ เมองสองแคว (พษณโลก) ทศตะวนตก คอ เมองนครชม หรอชากงราว (อยหนาเมองก าแพงเพชร ใน ปจจบน)

เมองลกหลวงมหนาทปองกนอาณาจกรผปกครองเมอง เปนพระราชโอรสของพระมหากษตรยหรอเชอพระวงศชนสง ซงพระมหากษตรยจะเปนผแตงตงมาปกครองเมองเพอรกษาความมนคงใหแกเมองหนาดานทง 4 ดาน โดยใชเปนทสะสมเสบยงอาหารและก าลงคนไวส าหรบปองกนเมองหลวง เมองลกหลวงอยหางจากราชธานเปนระยะทางการเดนทางประมาณ 2 วน

เมองศรสชชนาลย เปนเมองลกหลวงทมฐานะเปนเมองอปราชหรอเมอง รชทายาทคอ เปนเมองทมหาอปราชหรอรชทายาทจะตองไปปกครองกอนทจะสบราช ยสมบตตอไป

เมองศรสชนาลย มฐานะเปนเมองลกหลวงทางภาคเหนอของสโขทยเปนเมองส าคญ ทรองมาจากเมองสโขทย

28

3. เมองพระยามหานคร

อยถดจากเมองหลวงออกไปมผปกครอง คอเชอสายของเจาเมองเดม หรอเปนเจานาย ขาราชการชนผใหญ ซงมอ านาจเดดขาดในการปกครองตนเองแตตองสงเสบยงและก าลงคนมาชวยราชธานในยามสงคราม เมอใดทพระมหากษตรยสโขทยออนแอเมองเหลานจะแยกตวออกเปนอสระ ไดแก เมอง พระบาง ( นครสวรรค ) เมองเชยงทอง เมองบางพาน เมองชยนาท เมองกาญจนบร เมองคณฑ (ก าแพงเพชร)

4. เมองประเทศราช หรอเมองออก หรอเมองขน

เปนเมองทอยนอกเขตอาณาจกรสโขทย พระมหากษตรยสโขทยไมเขาไปเกยวของกบการปกครอง หวเมองเหลานตองแสดงความจงรกภกดโดยสงบรรณาการใหกบสโขทย ถาเมองสโขทยเกดศกสงครามจะตองสงก าลงมาชวยรบ และสงเสบยงอาหารมาชวยเหลอเมองประเทศราช ไ ดแก เมองแพร เมองนาน เมองหลวง พระบาง เมองเวยงจนท น เมองหงสาว ด เมองเมาะตะมะ เมองสพรรณภม เมองนครศรธรรมราช มะละกา ยะโฮว

29

ใบกจกรรมท 3.1 เรอง รปแบบแผนการปกครองสมยสโขทย

ชอ ....................................... นามสกล ...................................... ชน ม.1 /.......เลขท ......... ************************************************

ใหนกเรยนน าชอเมองทก าหนดใหไปเตมลงในตารางใหถกตอง

เมองศรสชนาลย เมองคณฑ เมองทวาย เมองมะละกา เมองเชยงทอง เมองสองแคว เมองยะโฮว เมองหลวงพระบาง เมองบางพาน เมองนครชม เมองเวยงจนทน เมองกาญจนบร เมองพระบาง เมองสระหลวง

หวเมองชนใน

หรอเมองลกหลวง

หวเมองชนนอก หรอเมองพระยามหานคร

หวเมองประเทศราช

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

............................................

...............................................

...............................................

...............................................

...............................................

...............................................

...............................................

..........................................

..........................................

..........................................

..........................................

..........................................

..........................................

ค าชแจง

30

เฉลยใบกจกรรมท 3.1

เรอง รปแบบแผนการปกครองสมยสโขทย

เมองศรสชนาลย เมองคณฑ เมองทวาย เมองมะละกา เมองเชยงทอง เมองสองแคว เมองยะโฮว เมองหลวงพระบาง เมองบางพาน เมองนครชม เมองเวยงจนทน เมองกาญจนบร เมองพระบาง เมองสระหลวง

หวเมองชนใน หรอเมองลกหลวง

หวเมองชนนอก หรอเมองพระยามหานคร

หวเมองประเทศราช

............................................

....... .เมองศรสชนาลย………

...........เมองสองแคว…………

..........เมองนครชม…………..

..........เมองสระหลวง……….

.............................................

..................................................

............เมองเชยงทอง ..............

............เมองบางพาน…………….

............เมองพระบาง…………….

.............เมองกาญจนบร………..

...............เมองคณฑ.................

.............................................

......เมองหลวงพระบาง…….

...........เมองทวาย……………..

..........เมองเวยงจนทน………

...........เมองยะโฮว……………

............เมองมะละกา………..

31

ใบกจกรรมท 3.2

เรอง รปแบบแผนการปกครองสมยสโขทย

ชอกลม ..............................................................................ชนมธยมศกษาปท 1/............. สมาชกกลม คนท 1. ............................................... 2. ................................................... คนท 3. .................................................4. ...................................................

************************************************

ใหนกเรยนเขยนชอเมองลกหลวง และเมองประเทศราชลงในชองวาง ของแผนผงใหถกตอง แลวเขยนสรปขอบเขตการปกครองของอาณาจกร สโขทยลงในพนททเวนไวให

อาณาจกรสโขทยแบงเขตการปกครองออกเปน ............. เขต คอ ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................ ...

ค าชแจง

…………….

……………………………….

……………………

……………………….

…………………..

…………………………..

………………………………

……………………

สโขทย

32

เฉลยใบกจกรรมท 3.2 เรอง รปแบบแผนการปกครองสมยสโขทย

อาณาจกรสโขทยแบงเขตการปกครองออกเปน .......4...... เขต คอ 1. เมองราชธาน เปนทประทบของพระมหากษตรยมกรงสโขทยเปนศนยกลางการปกครอง

ศาสนา วฒนธรรม ศลปะ และขนบธรรมเนยมประเพณ 2. เมองลกหลวงหรอเมองหนาดาน เปนเมองทมความส าคญรองจากราธาน มพระราชโอรส

ของพระมหากษตรยหรอเชอพระวงศปกครอง เมองลกหลวงจะตงอยทง 4 ทศ เพอรกษาความมนคงให ราชธาน ธาน ไดแก ศรสชนา ลย (สวรรคโลก ) สองแคว (พษณโลก) สระหลวง (พจตรเกา) นครชม หรอ ชากงราว (ก าแพงเพชร) 3. เมองพระยามหานคร ถดจากเมองลกหลวง ผปกครองคอเชอสายของ เจาเมองเดม หรอเปนเจานายหรอขาราชการชนผใหญ ทพระมหากษตรยสงไปปกครอง มอ านาจเดดขาดในการปกครองตนเอง 4. เมองประเทศราช เปนเมองทอยหางไกลจากราชธานมาก ผทปกครองจะเปนเจาเมองเดมเมอยามสงบตองสงบรรณาการมาใหราชธาน และยามศกสงครามตองสงก าลงและเสบยงมาชวย

สองแคว (พษณโลก)

ศรสชนาลย(สวรรคโลก)

นครชม

นครศรธรรมราช มะละกา ยะโฮว

เซา(หลวงพระบาง) เวยงจนทน

สระหลวง(พจตรเกา)

นาน แพร

หงสาวด เมาตะมะ ทวาย ตะมทะ

สโขทย

33

ใบความร ท 4

เรอง สาเหตความเสอมอ านาจของสโขทย

อาณาจกรสโขทยมการพฒนาความเจรญรงเรองของบานเมองมาโดยตลอด

โดยเฉพา ะสมยกรงสโขทยตอนตน ในสมยพอขนรามค าแหงมหาราช ทรงวางรากฐานการปกครองพอปกครองลก หรอบดาปกครองบตร และในสมยกรงสโขทยตอนปลายไดน าหลกธรรมมาใชใน การปกครองเปนการปกครองแบบธรรมราชาท าใหอาณาจกรสโขทยมก าลงทหารเขมแขง จนกระทงสนสมยพอขนรามค าแหงมหาราช อาณาจกรสโขทยเรมเสอมอ านาจและสญเสยอ านาจโดยถกผนว กเขาเปนสวนหนงของอาณาจกรอยธยาในทสดเนองมาจากสาเหตดงน

1. การแตกแยกทางการเมองภายในราชธาน เปนปญหาสบเนองมาจากการแยงชงอ านาจ ระหวางเจานายในราชวงศของอาณาจกรสโขทย จนถงมการรบกนเองท าใหเกดความออนแอทางการเมองภายในราชธานเปนเหตใหอาณาจกรอยธยาเขาแทรกแซงอ านาจได

2. สโขทยมการปกครองแบบกระจายอ านาจทหละหลวม พระมหากษตรยขอ ง อาณาจกรสโขทยไดใหอ านาจกบเจาเมองตางๆ ในการบรหารและควบคมก าลงคนภา ยใน เมองของตน อยา งเตมทเปนเหตใหหวเมองเหลานนแยกตวเปนอสระไดโดยงาย 3. สโขทยมขอเสยเปรยบทางเศรษฐกจ เนองจากสโขทยมสภาพทตงลกเขาไปใ นแผนดน ซงอยหางจากทะเลมาก ท าใหไมมเมองทาเปนของตนเอง เมอมการแลกเปลยนซอขายสนคากบตางชาตตองอาศยผานเมองเมาะตะมะหรอผานเมองตาง ๆ ตามแมน าเจาพระยาไปสทะเลอาวไทย

4. อาณาจกรอยธยากอตงขนบรเวณลมแมน าเจาพระยา อาณาจกรอยธยาทกอตงขน บรเวณลมแมน าเจาพระยาตอนลาง มก าลงทหารและเศรษฐกจทเขมแขงกวาสโขทย ตอมา อาณาจกรอยธยาไดยกทพมาตอาณาจกรสโขทย และ ไดตกเปนประเทศราช ของอยธยา อาณาจกสโขทยถกผนวกเขาเปนสวนหนงของอาณาจกรอยธยาในทสด

สาเหตความเสอมอ านาจของสโขทย

34

ใบกจกรรม ท 4.1

เรอง สาเหตความเสอมอ านาจของสโขทย

ชอกลม .................................................................................ชนมธยมศกษาปท 1/............. สมาชกกลม คนท 1. ..................................................... 2. ................................................. คนท 3. ..................................................... 4. .............................................. ...

************************************************

ใหนกเรยนรวมกนสรปสาเหตของการเสอมอ านาจของสโขทยลงในกรอบ ทก าหนดให โดยคนควาไดจากใบความรหรอเอกสารทเกยวของ

ค าชแจง

.....................................................

.....................................................

.....................................................

.....................................................

.....................................................

.....................................................

.....................................................

.....................................................

.....................................................

............................................

..................................................

..................................................

..................................................

..................................................

..................................................

..................................................

..................................................

..................................................

..................................................

..................................................

....

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

........................

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

...............................................................................

สาเหตความเสอมอ านาจของสโขทย

35

เฉลยใบกจกรรม ท 4.1

เรอง สาเหตความเสอมอ านาจของสโขทย

การแตกแยกภายใน

เมอสนสมยพอขนรามค าแหงมหาราช อาณาจกรสโขทยเรมเสอมอ านาจ การแตกแยกทางการเมองภายใน ราชธานเปนปญหามาจากการแยงชงอ านาจ ระหวางเจานายในราชวงศของอาณาจกรสโขทยจงเปนเหตใหอาณาจกรอยธยาเขามาแทรกแซงอ านาจ

การแยกตวเปนอสระของหวเมอง

การปกครองแบบกระจายอ านาจทหละหลว มพระมหากษตรยขอ งสโขทยไดใหอ านาจกบเจาเมองตางๆ ในการบรหารและควบคมก าลงคนภา ย เมองของตนอยางเตมท เปนเหตใหหวเมองเหลานนแยก ตวเปนอสระไดโดยงาย

เสนทางเศรษฐกจ

สโขทยมขอเสยเปรยบท างเศรษฐกจ เนองจากสโขทยมสภาพทตงลกเขา ไปในแผนดนซงอยหางจากทะเลมากท าใหไมมเมองทาเปนของตนเอง เมอ มการ แลกเปลยนซอขายสนคา กบตางชาตตองอาศยผานเมอ งเมาะตะมะหรอผานเมองตาง ๆ ตามแมน าเจาพระยาไปสทะเลอาวไทย

การกอตงของอาณาจกรอยธยา

อาณาจกรอยธยากอตงขนบรเ วณลมแมน าเจาพระยา ตอนลาง ซง มก าลงทหารและเศรษฐกจทเขมแขงกวาสโขทย ตอมาอาณาจกรอยธยาไดยกทพมาตสโขทย ท าใหสโขทยตก เปนประเทศราช ของอยธยา อาณาจก รสโขทยถกผนวกเขาเปนสวนหนงของอาณาจกรอยธยา ในทสด

สาเหตความเสอมอ านาจของสโขทย

36

ใบกจกรรม ท 4.2

เรอง สาเหตความเสอมอ านาจของสโขทย

ชอ ....................................... นามสกล ...................................... ชน ม.1 /...........เลขท ...............

ใหนกเรยนเตมค าหรอขอความสนๆ ลงในชองวางใหไดใจความ สมบรณ

เมอสนสมย.........................................แลว อาณาจกรสโขทยเรมเสอมลงการแตกแยกทางการเมองภายในราชธาน เปนปญหามาจาก..............................ระหวาง ......................ของอาณาจกรสโขทย

อาณาจกรสโขทยมขอเสยเปรยบทางเศรษฐกจ นนคอ........................ของ ราชธานอยลกเขาไปในแผนดน หางจากทะเลมาก ไมมเมองทาในการตดตอคาขาย ตองอาศย ผานเมอง ..................................... หรอผานเมองตางๆ ตามเสนทางแมน า ..............................ไปสทะเลทอาวไทย

การปกครองแบบ ............................... ทมโครงสรางคอนขางหละหลวม คอ เจาเมองตางๆ ทม...................................................ภายในเมองของตนเกอบจะเตมท ราชธานไมสามารถควบคม ................................... ไดอยางรดกม เปดโอกาสใหหวเมองเหลานสามารถแยกตวเปนอสระ และเปนจดออนใหอาณาจกร ..............................เขาแทรกแซงในทสด

อาณาจกร ................................. กอตงขนบรเวณ...... ............................. ซงม ...........................และ .............................. ทเขมแขงกวาอาณาจกรสโขทย และไดสงผลกระทบตอ .........................ทางการเมอง ตอมาอยธยาไดยกทพมาตอาณาจกรสโขทยท าใหสโขทยตกเปน ................................. ของอยธยา ในทสดอาณาจกรสโขทยกถกผนวกเปนสวนหนงของอยธยาในทสด

ค าชแจง

37

เฉลยใบกจกรรม ท 4.2 เรอง สาเหตความเสอมอ านาจของสโขทย

เมอสนสมย...พอขนรามค าแหงมหาราช...แลว อาณาจกรสโขทยเรมเสอมลงการแตกแยกทางการเมองภายในราชธาน เปนปญหามาจาก....การแยงชงอ านาจ ........ ระหวาง ....เจานายในราชวงศ ...ของอาณาจกรสโขทย

อาณาจกรสโขทยมขอเสยเปรยบทางเศรษฐกจ นนคอ .... ท าเลทตง ....ของราชธานอยลกเขาไปในแผนดน หางจากทะเลมาก ไมมเมองทาในการตดตอคาขาย ตองอาศย ผานเมอง .... เมาะตะมะ หรอผานเมองตางๆ ตามเสนทางแมน า .... เจาพระยา....... ไปสทะเลทอาวไทย

การปกครองแบบ ....... นกระจายอ าาจ ....... ทมโครงสรางคอนขางหละหลวม คอ เจาเมองตางๆ ทม...... อ านาจในการบรหารและควบคมก าลงคน ......ภายในเมองของตนเกอบจะเตมท ราชธานไมสามารถควบคม .... หวเมอง ..... ไดอยางรดกม เปดโอกาสใหหวเมองเหลานสามารถแยกตวเปนอสระ และเปนจดออนใหอาณาจกร ...อยธยา........เขาแทรกแซงในทสด

อาณาจกร .... อยธยา.... กอตงขนบรเวณ....ลมแมน าเจาพระยาตอนลาง....ซงม....ก าลงทหาร...... และ... เศรษฐกจ ....ทเขมแขงกวาอาณาจกรสโขทย และไดสงผลกระทบตอ ..... ความมนคง ..... ทางการเมอง ตอมาอยธยาไดยกทพมาตและท าใหอาณาจกรสโขทยท าใหตกเปน .. ประเทศราช ... ของอยธยา อาณาจกรสโขทยถกผนวกเปนสวนหนงของอยธยาในทสด

38

ใบความรทบทวน เรอง การเมองการปกครองสมยสโขทย

การปกครองสมยสโขทย แบงออกเปน 2 ระยะ การปกครองสโขทยตอนตน ( 1792 – 1841 ) การปกครองสโขทยตอนปลาย ( 1841 – 1981

1. การปกครองสมยสโขทย เปนการปกครองระบอบสมบรณาญาสทธราชยทอ านาจสงสดอยกบพระมหากษตรย แตเนองจากอาณาเขตของสโขทยไมกวางขวางนกประชากรกยงมไมมาก อกทงพระมหากษตรยทรงเปนธรรมราชาปกครองอาณาจกรเสมอนเปนผน าชมชน การปกครองในระยะแรกของสมยสโขทยจงมลกษณะเปนการปกครองแบบ พอปกครองลก ซงเปนการปกครองของสโขทยตอนตน 2. การปกครองภายหลงสมยพอขนรามค าแหงมหาราช ไดเปลยนแปลงไปตามอทธพลของขอม คอ ยกยองฐานะของ พระมหากษตรยใหสงขน พระนามของกษตรยจงเปลยนแปลงจาก "พอขน" เปน "พระยา หรอ พญา " ซงเปนลกษณะการปกครองสโขทย ตอนปลาย

แผนผงระบอบการปกครองสมยสโขทย

การปกครองแบบปตลาธปไตย

การปกครองแบบสมมตเทพ

การปกครองแบบธรรมราชา

สมยพอขนศรอนทราทตย สมยพอขนบานเมอง สมยพอขนรามค าแหง

มหาราช

การปกครองแบบพอปกครองลก หรอบดาปกครองบตร

พระยา (พญา) เลอไทย

พระยา (พญา) งวน าถม

พระมหาธรรมราชาท 1 – 4 ใชหลกทศพธราชธรรมทาง พระพทธศาสนาในการปกครอง

ระบอบ

การปกครองสมยสโขทย

39

การปกครองทมแนวโนมเขาไดกบหลกการปกครองแบบประชาธปไตย ทเหนไดชด คอ 1. ราษฎรมเสรภาพในการเรยกรองความยตธรรม 2. ราษฎรมสทธเสรภาพมาก 3. พอขนรามค าแหงมหาราช ทรงรบฟงความคดเหนของประชาชน รปแบบการปกครองสมยสโขทย แบบแผนการปกครองสมยสโขทยมลกษณะเปนการกระจายอ านาจจากราช

ธานสหวเมองโดยแบงเขตการปกครองออกเปนเขตๆ ดงน 1. ราชธาน

คอ เมองหลวง เปนทประทบของพระมหากษตรย

เมองหลวงแหงแรกของสโขทย คอ กรงสโขทย สมยพระมหาธรรมราชาท 1 ยายเมองหลวงมาทเมองพษณโลกจนสนอาณาจกรสโขทย

2. เมองลกหลวง ( หวเมองชนใน )

เปนเมองหนาดาน ตงอยรอบราชธานทง 4 ทศ ไดแก ทศเหนอ ไดแก เมองศรสชนาลย (สวรรคโลก) ทศตะวนออก ไดแก เมองสองแคว (พษณโลก) ทศใต ไดแก เมองสระหลวง (พจตร) ทศตะวนตก ไดแก เมองนครชม (ก าแพงเพชร)

เมองลกหลวงเปนเมองทเจานายเชอพระวงศไดรบการแตงตงจากพระมหากษตรยเปนผปกครอง เมองศรสชนาลยเปนเมองลกหลวงทมฐานะเปนเมองอปราช (ผปกครองเมองนจะไดสบราชยสมบตตอไป) ตลอดสมยสโขทย

3. เมองพระยามหานคร (หวเมองชนนอก)

เมองนพระมหากษตรยจะแตงตงขนนางไปปกครองและขนตรงตอพระมหากษตรย ถาหากพระมหากษตรยไมเขมแขง เมองนจะแขงขอตงตวเปนอสระได

เมองพระยามหานครสมยพอขนรามค าแหงมหาราช ไดแก เมองพระบาง (นครสวรรค) เมองเชยงทอง (อยในเขต จ. ตาก) เมองบางพาน (อยในเขต จ.ก าแพงเพชร) เมองบางฉลง (อยในเขต จ. ก าแพงเพชร)

4. เมองประเทศราช (เมองออก)

เมองทตงอยนอกราชอาณาจกรสโขทย เปนเมองขนของสโขทยชาวเมองเปนคนตางชาต พระมหากษตรยจะไมเขายงเกยวกบการปกครองภายในแตจะใหชาวพนเมองหรอ เจาเมองเดมปกครองกนเอง

40

เมองประเทศราชจะตองสงเครองราชบรรณาการมาถวายตอพระมหากษตรยสโขทย ยามสงครามตองสงกองทพและเสบยงอาหารไปชวยเมองหลวง เมองเหลานคอ

ทศเหนอ ไดแก เมองแพร เมองนาน ทศตะวนออกเฉยงเหนอ ไดแก เมองเซา (หลวงพระบาง) เมองเวยงจนทน ทศตะวนตก ไดแก เมองทวาย เมองเมาะตะมะ เมองหงสาวด

ทศใต ไดแก เมองนครศรธรรมราช เมองมะละกา เมองยะโฮว

สาเหตการเสอมอ านาจของสโขทย 1. การแตกแยกทางการเมองภายในราชธาน ปญหาสบเนองมาจากการแยง

ชงอ านาจระหวางเจานายในราชวงศของอาณาจกรสโขทยกนเองท าใหเกดความออนแอ ทางการเมอง

2 . สโขทยมการปกครองแบบกระจายอ านาจทหละหลวม พระมหากษตรยของอาณาจกรสโขทยไดใหอ านาจกบเจาเมองตางๆ ในการบรหารและควบคมก าลงคนภา ยในเมองของตนอยางเตมท เปนเหตใหหวเมองเหลานนแยกตวเปนอสระไดโดยงาย

3. ดานเศรษฐกจ สภาพทางภมศาสตรของอาณาจกรสโขทยไมเหมาะทจะท าการคาทางทะเลจงท าใหเสยเปรยบเมองอน ๆ 4. การขยายอ านาจของอาณาจกรอยธยาในขณะนนไดมความเขมแขงดานการทหารมากกวาอาณาจกรสโขทย ในทสดอาณาจกรสโขทยกถกรวมเขากบ อาณาจกรอยธยา

41

ใบกจกรรมทบทวนท 1 เรอง การเมองการปกครองสมยสโขทย

ชอกลม ............................................................................ชนมธยมศกษาปท 1/ ................... สมาชกกลม คนท 1. .......................................... 2. ............................................................

คนท 3. …………………………………….. 4 ……………………………………………………

ใหนกเรยนเตมค าหรอขอความลงในชองวางใหไดใจความท ถกตองและสมบรณ

1. การปกครองแบบปตราชาธปไตยสมยสโขทยเรมมขนในรชกาลของพระมหากษตรย พระองคใด .........................................................................................................................

2. อ านาจสทธขาดในแผนดนสมยสโขทยเปนของใคร............................................................... 3. การปกครองแบบธรรมราชาเปนการปกครองทอาศยอะไร...................................................

4. รปแบบการปกครองสมยสโขทยมลกษณะอยางไร .............................................................. ………………………………………………………………………………………………………………………………

5. การปกครองสมยสโขทยตอนปลายไดรบอทธพลมาจากชาตใด............................................ และท าใหฐานะของพระมหากษตรยเปลยนไปเปน ............................................................. 6. เมองประเภทใดทท าหนาทเปนเมองหนาดานปองกนเมองหลวง ......................................... ไดแก .................................................................................................................................... 7. เมองทพระมหากษตรยของสโขทยจะไมเขาไปยงเกยวภายในแตจะใหปกครองกนเอง คอ เมอง .................................................................................................................................... 8. เมองทรชทายาทจะไปปกครองกอนทจะขนครองราชยเปนพระมหากษตรยในสมย อาณาจกรสโขทย คอเมอง ................................................................................................... 9. สาเหตส าคญทท าใหอาณาจกรสโขทยเสอมอ านาจ คอ ................................................ ....... …………………………………………………………………………………………………………………………… 10. การขยายอ านาจของอาณาจกร ..................................... ท าใหอาณาจกรสโขทย …………… ........................................................................ และถกรวมเขากบอยธยาในทสด.

ค าชแจง

42

เฉลยใบกจกรรมทบทวนท 1

เรอง การเมองการปกครองสมยสโขทย

1. การปกครองแบบปตราชาธปไตยสมยสโขทยเรมมขนในรชกาลของพระมหากษตรยพระองค ใด พอขนศรอนทราทตย

2. อ านาจสทธขาดในแผนดนสมยสโขทยเปนของใคร พระมหากษตรย 3. การปกครองแบบธรรมราชาเปนการปกครองทอาศยอะไร หลกธรรมทางพระพทธศาสนา

4. รปแบบการปกครองสมยสโขทยมลกษณะอยางไร เปนการกระจายอ านาจ จากเมองหลวง สหวเมอง โดยแบงเขตการปกครองออกเปนเขต ๆ

5. การปกครองสมยสโขทยตอนปลายไดรบอทธพลมาจากชาตใด ขอม และท าให ฐานะของพระมหากษตรยเปลยนไปเปน สมมตเทพ 6. เมองประเภทใดทท าหนาทเปนเมองหนาดานปองกนเมองหลวง เมองลกหลวง ไดแก เมองศรสชนาลย เมองนครชม เมองสองแคว เมองสระหลวง

7. เมองทพระมหากษตรยของสโขทยจะไมเขาไปยงเกยวภายในแตจะใหปกครองกนเอง คอ เมอง ประเทศราช 8. เมองทรชทายาทจะไปปกครองกอนทจะขนครองราชยเปนพระมหากษตรยในสมยสโขทย คอ เมองศรสชนาลย 9. สาเหตส าคญทท าใหอาณาจกรสโขทยเสอมอ านาจ คอ 1. การแตกความสามคค 2. ความออนแอดานการทหาร 3. ดานเศรษฐกจ 4. การขยายอ านาจของอาณาจกรอยธยา ….. 10. การขยายอ านาจของอาณาจกร อยธยา ท าใหอาณาจกรสโขทย ตกเปนประเทศราช และถกรวมเขากบอยธยาในทสด

43

ใบกจกรรมทบทวนท 2 เรอง การเมองการปกครองสมยสโขทย

ชอกลม .......................................................................... ชนมธยมศกษาปท 1/ .............. สมาชกกลม คนท 1. ............................................... 2. .................................................... คนท 3. ………………………………………… 4……………………………………………….

ค าชแจง ใหนกเรยนดภาพเกยวกบเรองราวในสมยสโขทย แลววเคราะหในประเดน ค าถามทก าหนดให

1. จากภาพแสดงใหเหนวาลกษณะการปกครองของสโขทยในระยะแรกเปนแบบใด

......................................................................................................................................... . ........................................................................................................................................... ……………………………………………………………………………………………………………………………. 2. ภาพนแสดงความสมพนธระหวางพระมหากษตรยกบราษฎรในลกษณะใด ……………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………… 3. นกเรยนมความคดเหนอยางไรตอลกษณะการปกครองของสโขทยทปรากฏในภาพ .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... ………………………………………………………………………………………………………………………….

44

.

เฉลยใบกจกรรมทบทวนท 2 เรอง การเมองการปกครองสมยสโขทย

1. จากภาพแสดงใหเหนวาลกษณะการปกครองของสโขทยในระยะแรกเปนแบบใด การปกครองแบบพอปกครองลก โดยมพอขนท าหนาทดแลทกขสขของราษฎร 2. ภาพนแสดงความสมพนธระหวางพระมหากษตรยกบราษฎรในลกษณะใด

พระมหากษตรยทมค าน าหนาพระนามวา “พอขน” ทรงท าหนาทดแลทกขสขของ ราษฎร ทรงใหความใกลชดโดยยอมรบฟงความคดเหนซงกนและกน ทรงใหความเปนธรรมแกราษฎรโดยโปรดใหราษฎรทเดอดรอนสามารถไปสนกระดงรองทกขได พระมหากษตรยกจะเสดจออกมารบฟงและชวยแกปญหาความเดอดรอนดงกลาว

3. นกเรยนมความคดเหนอยางไรตอลกษณะการปกครองของสโขทยทปรากฏในภาพ การปกครองแบบพอปกครองลกมความเหมาะสมกบการปกครองอาณาจกรสโขทยใน

ระยะแรกตงราชธาน เพราะราษฎรยงมจ านวนนอยและอาณาเขตของกรงสโขทยยง ไมกวางขวางมากนก พระมหากษตรยจงทรงสรางความสมพนธใกลชดกบราษฎร เพอจะไดปกครองดแลอาณาจกรอยางทวถง แตมาในสมยหลงพระมหากษตรยทรง มฐานะเปนธรรมราชาโดยปฏบตตามหลกธรรมทางพระพทธศาสนาและทรงเปนสมมตเทพดวย

(พจารณาค าตอบของนกเรยน โดยใหอยในดลยพนจของครผสอน)

45

แบบทดสอบหลงเรยน

เรอง การเมองการปกครองสมยสโขทย ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยว

1. เมองใดตอไปนไมไดจดอยในอาณาเขตการปกครองของอาณาจกรสโขทยสมย พอขนศรอนทราทตย

ก. เมองแพร ข. เมองสโขทย ค. เมองเชลยง ง. เมองสระหลวง 2. ขอใดตอไปน ไมใช เมองลกหลวงในสมยสโขทย

ก. เมองสองแคว ข. เมองนครชม ค. เมองศรสชนาลย ง. เมองนครศรธรรมราช

3. ธรรมะในขอใดทพระมหากษตรยสมยสโขทยน ามาใชปกครองประชาชนจนเปน แบบอยางมาจนถงปจจบน

ก. สตบรษ ข. พรหมวหาร 4 ค. ทศพธราชธรรม ง. กศลกรรมบถ 10

4. ลกษณะทส าคญทสดของการปกครองสมยสโขทย คอขอใด ก. พระมหากษตรยเปรยบเสมอนหวหนาครอบครว ข. พระมหากษตรยมอ านาจสงสดในการปกครองบานเมอง ค. พระมหากษตรยมความสมพนธกบราษฎรเสมอนบดากบบตร ง. พระมหากษตรยทรงยดหลกธรรมทางพระพทธศาสนาในการปกครอง

ค าชแจง

46

5 . พระมห ากษตรยพระองคใด ในสมยสโขทยทน าเอาพระพทธศาสนาเขามาเกยวของ ก บการปกครอง ก. พระยาลไทย ข. พญาไสลอไทย ค. พอขนรามค าแหง ง. พระมหาธรรมราชาท 4

6. การใชหลกธรรมบรหารบานเมองสมยสโขทยพระมหากษตรยทรงชกชวนใหประชาชน กระท าอะไรจงสามารถอยรวมกนอยางมความสข

ก. แบงปนกน ข. แขงขนกน ค. ชวยเหลอกน ง. ปฏบตธรรม

7. พระราชกรณยกจใดของพอขนรามค าแหงมหาราชทนบไดวาเปนการวางรากฐานส าคญ ทสดทางดานวฒนธรรมไทย

ก. การประดษฐอกษรไทย ข . การท านบ ารงพระพทธศาสนา ค . การปกครองแบบบดาปกครองบตร ง. การสรางขนบธรรมเนยมประเพณไทย

8. การปกครองแบบ “ธรรมราชา” เปนการปกครองทพระมหากษตรยจะตองปฏบตอยางไร ก. ปฏบตตามหลกทศพธราชธรรม ข. ปกครองประเทศดวยความเขมแขง ค. ดแลทกขสขของราษฎรอยางใกลชด ง. พระมหากษตรยทรงบรหารประเทศรวมกบประชาชน

9. เมองประเภทใดทพระมหากษตรยสโขทยจะ ไม เขาไปยงเกยวกบการปกครองภายใน ก. เมองลกหลวง ข. หวเมองชนใน ค. หวเมองชนนอก ง. เมองประเทศราช 10. ในสมยสโขทยตอนตนพระมหากษตรยทรงปกครองประชาชนแบบใด ก. อตตาธปไตย ข. พอปกครองลก ค. ประชาธปไตย ง. สมบรณาญาสทธราชย

47

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน

เรอง การเมองการปกครองสมยสโขทย

1. ง

2. ง

3. ค

4. ข

5. ก

6. ง

7. ก

8. ก

9. ง

10. ข

ขอ ค าตอบ

48

กระดาษค าตอบ

แบบทดสอบชดกจจรรมท .............. ชอเรอง ........................................................................... ชอ...................................................นามสกล............................................ชน ม./..............เลขท..................

ผลการตรวจค าตอบ การทดสอบกอนเรยน ตอบถก ...........ขอ ตอบผด .......... ขอ ได ............... คะแนน

การทดสอบหลงเรยน ตอบถก ...........ขอ ตอบผด .......... ขอ ได ............... คะแนน

สรปผลการทดสอบ กาวหนาขน ตองปรบปรง

ลงชอ ........................................... ผสรป

( .......................................... )

การทดสอบกอนเรยน การทดสอบหลงเรยน

ขอท ค าตอบ

ขอท ค าตอบ

ก ข ค ง ก ข ค ง 1 1 2 2 3 3 4 4 5 5 6 6 7 7 8 8 9 9 10 10

49

บรรณานกรม

ดนย ไชยโยธา และศรพร ดาบเพชร. หนงสอเรยนรายวชาพนฐานประวตศาสตร ชนมธยมศกษาปท 1. กรงเทพมหานคร : อกษรเจรญทศน , 2555 ธระ นชเปยม และคณะ. หนงสอเรยนรายวชาพนฐานสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ชนมธยมศกษาปท 1. กรงเทพมหานคร : แมค , 2553 ไพฑรย มสกล และทวศกด ลอมลม. หนงสอเรยนรายวชาพนฐานประวตศาสตร ชนมธยมศกษาปท 1. กรงเทพมหานคร : วฒนาพานช , 2553 วงเดอน นาราสจจ และชมพนท นาครก. หนงสอเรยนรายวชาพนฐานประวตศาสตร ชนมธยมศกษาปท 1. กรงเทพมหานคร : พฒนาคณภาพวชาการ , 2556 วรรตน วรรณเลศลกษณ และคณะ.แบบวดและบนทกผลการเรยนร ชนมธยมศกษาปท 1. กรงเทพมหานคร : อกษรเจรญทศน , 2556

50

51