แนวนโยบายในกำรคัดแยก ผู้เสยหีำยจำกกำรค้ำมนุษย์ · บทสรุปส ำหรับผู้บริห

แนวปฏบตเบองตน

ส�ำหรบผวำงนโยบำยและ

ผปฏบตงำน

แนวนโยบายในกำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษย

กระบวนกำรบำหลวำดวยกำรลกลอบขนผยำยถนฐำน กำรคำมนษย และอำชญำกรรมขำมชำตทเกยวของ (“กระบวนกำรบำหล”) จดตงขนในป พ.ศ. 2545 และเปนกระบวนกำรปรกษำหำรอระดบภมภำคโดยสมครใจและไมมผลผกพน มประธำนรวมกนคอรฐบำลของประเทศออสเตรเลยและประเทศอนโดนเซย และประกอบดวยประเทศสมำชกกวำ 45 ประเทศ และองคกรตำงๆ

หำกมค�ำถำมเกยวกบแนวนโยบำยน กรณำสงมำยงส�ำนกงำนสนบสนนระดบภมภำค (RSO) – กระบวนกำรบำหล

อเมล: [email protected] http://www.baliprocess.net/regional-support-office

จดพมพเมอเดอนพฤษภำคม 2558

i

ขอขอบคณแนวนโยบำยนพฒนำขนโดยสมำชกของกระบวนกำรบำหล โดยไดรบกำรสนบสนนจำกส�ำนกงำนสนบสนนระดบภมภำค ตำมแนวทำงของ คณะกรรมกำรรำงแนวนโยบำยของกระบวนกำรบำหล (Bali Process Policy Guides Drafting Committee) ซงประกอบดวยสมำชกดงตอไปน:

ลาล มฮมหมด อกบาล (Lalu Muhammad Iqbal)รกษำกำรผอ�ำนวยกำรฝำยควำมคมครองพลเมองและนตบคคล

อนโดนเซย กระทรวงกำรตำงประเทศ

ประเทศอนโดนเซย (ประธำนรวม)

โจนาธาน มารเทนส (Jonathan Martens)หวหนำฝำยกำรชวยเหลอผลภย

ส�ำนกงำนระดบภมภำคเอเชยและแปซฟก องคกำรระหวำงประเทศ

เพอกำรโยกยำยถนฐำน (ประธำนรวม)

เมแกน ชาลเมอรส (Megan Chalmers)เจำหนำทกฎหมำยอำวโส

แผนกคดอำญำตอบคคล ส�ำนกงำนอยกำรสงสด

ประเทศออสเตรเลย

มฮมหมด ชฟาน (Mohamed Shifan)รองประธำนเจำหนำทตรวจคนเขำเมอง

กองตรวจคนเขำเมองและกำรยำยถนออกนอกประเทศ

มลดฟส

โรเบรต ลารกา (Robert Larga)ผอ�ำนวยกำรแผนกออกใบอนญำตและก�ำกบดแล

กรมกำรจดจำงงำนตำงประเทศส�ำหรบชำวฟลปปนส

ฟลปปนส

พณทพย ลลาเกรยงศกด ศรสนท (Pinthip Leelakriangsak Srisanit)พนกงำนอยกำร

ส�ำนกงำนตำงประเทศ ส�ำนกงำนอยกำรสงสด

ประเทศไทย

คณะกรรมกำรรำงนโยบำยไดรบกำรสนบสนนเพมเตมจำก:ทม ฮาว (Tim Howe)ผประสำนโครงกำร IOM ส�ำนกงำนสนบสนนระดบภมภำค

แนวนโยบายในการคกแยกผเสยหายจากการคามนษยiiii

iii

ค�ำน�ำตงแตเรมกอตงในป พ.ศ. 2545 กระบวนกำรบำหลวำดวยกำรลกลอบขนผยำยถนฐำน กำรคำมนษย และอำชญำกรรมขำมชำตทเกยวของ (กระบวนกำรบำหล) กระตนใหภมภำคตระหนกถงผลของกำรลกลอบขนผยำยถนฐำน กำรคำมนษย และอำชญำกรรมขำมชำตทเกยวของ ทงยงไดพฒนำและน�ำกลยทธและควำมรวมมอในเชงปฏบตตำงๆ มำใช เพอตอบโตอำชญำกรรมเหลำน ประเทศสมำชกกวำ 48 ประเทศและองคกรระหวำงประเทศ รวมทงประเทศผสงเกตกำรณและหนวยงำนระหวำงประเทศตำงๆ จ�ำนวนหนงไดเขำรวมในเวทอำสำสมครน

ในกำรประชมกลมเฉพำะกจของกระบวนกำรบำหลครงทแปด เจำหนำทอำวโสแนะน�ำใหมกำรพฒนำแนวนโยบำยวำดวยปญหำตำงๆ ในกำรคดแยกและคมครองผเสยหำยจำกกำรคำมนษยโดยก�ำหนดใหส�ำนกงำนสนบสนนระดบภมภำค (RSO) เปนผวำงแนวทำงโดยรวมหำรอกบสมำชกทสนใจ จำกค�ำสงดงกลำว RSO จงไดกอตงคณะกรรมกำรรำงแนวนโยบำย โดยมรฐบำลสำธำรณรฐอนโดนเซยและองคกำรระหวำงประเทศเพอกำรโยกยำยถนฐำน IOM) เปนประธำนรวมในกำรรำงแนวนโยบำยน คณะกรรมกำรรำงแนวนโยบำยนประกอบดวยผเชยวชำญจำกรฐบำลอนโดนเซย ออสเตรเลย มลดฟส ฟลปปนส ไทย และองคกำรระหวำงประเทศเพอกำรโยกยำยถนฐำน

คณะกรรมกำรจดประชมสครงในชวงหกเดอนทผำนมำ โดยมวตถประสงคเพอจดท�ำแนวปฏบตเบองตนใหแกผวำงนโยบำยและผปฏบตงำนเกยวกบปญหำตำงๆ ในกำรคดแยกและคมครองผเสยหำยจำกกำรคำมนษย คณะกรรมกำรไดเวยนรำงแนวนโยบำยดงกลำวไปยงสมำชกกระบวนกำรบำหลและผสงเกตกำรณทงหมดระหวำงทประชมเชงปฏบตกำรวำดวยกำรหำรอกระบวนกำรบำหล วนท 23-24 มนำคม 2558 ณ กรงเทพ เพอขอขอเสนอแนะทเปนลำยลกษณอกษร รวมทงหำรอ และทบทวนรำงนโยบำย ผเขำรวมประชมเหนพองวำแนวนโยบำยดงกลำวเปนทรพยำกรทมประโยชนตอผวำงนโยบำยและผปฏบตงำนในกำรชวยคดแยกและคมครองผเสยหำยจำกกำรคำมนษยเพอเปนกำรตอบสนองควำมเหนทไดรบจำกสมำชก คณะกรรมกำรรำงแนวนโยบำยจงไดแกไขรำงแนวนโยบำยและรวมกำรเปลยนแปลงและขอเสนอแนะตำงๆ ทส�ำคญไวในรำงนโยบำยน

แนวนโยบำยนมงใหภำพรวมของมำตรฐำนในกำรคดแยกและคมครองผเสยหำยจำกกำรคำมนษยในระดบภมภำคและระดบนำนำชำต โดยยกตวอยำงแนวทำงกำรปฏบตอนเปนเลศหลำยประกำรทประเทศสมำชกกระบวนกำรบำหลเสนอแนะไวในแนวนโยบำยน แนวนโยบำยนสอดคลองกบขอเสนอแนะของทประชมคณะรฐมนตรครงทหำซงจดขนในเดอนเมษำยน พ.ศ. 2556 โดยเปนแนวนโยบำยชดทสองของกระบวนกำรบำหลซงอยในขอบเขตเนอหำหลกของกระบวนกำรบำหลและเกยวกบประเดนซงประเทศสมำชกกระบวนกำรบำหลมควำมกงวลเปนพเศษ แนวนโยบำยนเปนแนวนโยบำยเชงสมครใจ ไมมผลผกมด และมงทจะน�ำมำใชเปนเครองมออำงองโดยหนวยงำนภำยในประเทศในรฐภำคของกระบวนกำรบำหล

ลซา ครอฟอรดผจดกำรรวมประจ�ำ RSO (ประเทศออสเตรเลย)

บเบบ เอ. เค. เอน. ดจนจนนผจดกำรรวมประจ�ำ RSO (ประเทศอนโดนเซย)

ค

�ำน�ำ

แนวนโยบายในการคกแยกผเสยหายจากการคามนษยiv

ชอยอและค�ำยอ

ASEAN สมำคมประชำชำตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต

Bali Process กระบวนกำรบำหลวำดวยกำรลกลอบขนผยำยถนฐำน กำรคำมนษยและอำชญำกรรมขำมชำตทเกยวของ

ILO องคกำรแรงงำนระหวำงประเทศ

IOM องคกำรระหวำงประเทศเพอกำรโยกยำยถนฐำน

NGO องคกำรนอกภำครฐ

Organized Crime Convention

อนสญญำสหประชำชำตเพอตอตำนอำชญำกรรมขำมชำตทจดตงขนในลกษณะองคกร

RSO ส�ำนกงำนสนบสนนระดบภมภำคแหงกระบวนกำรบำหล

Trafficking in Persons Protocol

พธสำรเพอปองกน ปรำบปรำบ และ ลงโทษกำรลกลอบขนผยำยถนฐำน โดยเฉพำะสตรและเดก เพอเสรมอนสญญำสหประชำชำตเพอตอตำนอำชญำกรรมขำมชำตทจดตงขนในลกษณะองคกร

UN สหประชำชำต

UNODC ส�ำนกงำนปองกนยำเสพตดและปรำบปรำมอำชญำกรรมแหงสหประชำชำต

1

สำรบญบทสรปส�ำหรบผบรหำร 2

ตอนท 1: บทน�ำสกำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษย 3

1.1. ใครคอผเสยหำยจำกกำรคำมนษย 3

1.2. นยำมกำรคำมนษย 6

1.3. เขำใจรปแบบกำรแสวงหำประโยชนจำกกำรคำมนษย 8

ตอนท 2: พนธะหนำท สวนไดเสย และ ควำมทำทำย 12

2.1. ท�ำไมกำรคดแยกผเสยหำยจงส�ำคญ 12

2.2. เพรำะเหตใดผเสยหำยจำกกำรคำมนษยจงลงเลทจะระบตนวำเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษย 14

ตอนท 3: กระบวนกำรคดแยกผเสยหำย 16

3.1. ใครสำมำรถคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยไดบำง 16

3.2. กระบวนกำรพนฐำน 18

3.3. ตวบงชกำรคำมนษย 21

ตอนท 4: บทสรปค�ำแนะน�ำในกำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษย 28

สาร

บญ

แนวนโยบายในการคกแยกผเสยหายจากการคามนษย2

บทสรปผบรหำร ผเสยหำยจำกกำรคำมนษยหมำยถงบคคลทตกเปนเปำในอำชญำกรรม”กำรคำมนษย” ตำมทนยำมไวในพธสำรเพอปองกน ปรำบปรำม และ ลงโทษกำรลกลอบขนผยำยถนฐำนโดยเฉพำะสตรและเดก ควำมลมเหลวในกำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยสงผลใหมกำรแสวงหำประโยชนจำกผเสยหำยตอไปและท�ำใหผเสยหำยไมสำมำรถเขำถงควำมชวยเหลอและควำมคมครองอนเปนสงทพงไดรบ ควำมลมเหลวในกำรคดแยกยงสงผลใหเจำหนำทไมสำมำรถรวบรวมขอมลและพยำนหลกฐำนทจ�ำเปนตอกำรน�ำผคำมนษยมำด�ำเนนกำรตำมกระบวนกำรทำงกฎหมำย ดงนน กำรคดแยกผเสยหำยจงเปนสวนส�ำคญของกระบวนกำรเพอปองกนและด�ำเนนคดอำชญำกรรมรำยแรงและเพอชวยเหลอและคมครองผเสยหำย

ผปฏบตงำนมแนวโนมทจะคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยไดหำกเขำใจนยำมทำงกฎหมำยของค�ำวำกำรคำมนษย และเขำใจรปแบบตำงๆ ของกำรแสวงหำผลประโยชนทผเสยหำยอำจประสบกบตน ดงนน แนวนโยบำยฉบบนจงให ภำพรวมเรองกำรคำมนษยและรปแบบตำงๆ ของกำรคำมนษย เพอวตถประสงคของแนวนโยบำยฉบบน “กำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษย” มควำมหมำยในมมกวำง ประกอบไปดวยกระบวนกำรคดกรองเบองตนเมอตดตอเปนครงแรกและกำรใหควำมชวยเหลอและควำมคมครองเบองตนเมอสนนษฐำนไดวำบคคลนนเปนผเสยหำย กำรคดแยกยงประกอบดวยกำรตรวจสอบสถำนะของบคคลวำเปนผเสยหำยเมอมพยำนหลกฐำนมำกขน ในบำงกรณอำจมกำรออกหนงสอยนยนอยำงเปนทำงกำรวำบคคลนนเปนผเสยหำยหลงจำกสรปกระบวนกำรอำชญำกรรมเสรจสน

กำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยเปนเรองยำกอยในตว ดงนนแนวนโยบำยฉบบนจงเสนอใหรฐใชขดแบงระดบต�ำในกำรพยำยำมคดแยกบคคลทสงสยวำเปนผเสยหำย กำรด�ำเนนตำมแนวนโยบำยนจะเปนประโยชนโดยเฉพำะอยำงยงในชวงตดตอบคคลเปนครงแรกกอนเจำหนำทจะมเวลำมำกพอเพอสรำงควำมไวใจกบบคคลตองสงสยดงกลำว หำกบคคลถกสนนษฐำนวำเปนผเสยหำย บคคลนนควรไดรบควำมชวยเหลอและควำมคมครองทเหมำะสม แตหำกตอมำพบวำขอสนนษฐำนนนไมมมลควำมจรง กอำจปรบหรอเพกถอนกำรใหควำมชวยเหลอและควำมคมครองตำมควำมจ�ำเปน

กระบวนกำรคดแยกอำจใช “ตวบงช”กำรคำมนษย เปนเครองมอในกำรเรมกระบวนกำรกอนสบสวนตอไป แนวนโยบำยนเสนอรำยกำรตวอยำงตวบงช รวมถงตวบงชทเกยวของกบรปแบบกำรแสวงหำผลประโยชนจำกผเสยหำยแบบตำงๆ ซงสำมำรถชวยใหผปฏบตงำนรวมทงผทไมใชผเชยวชำญคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยได อกทงยงแนะน�ำใหรฐปรบ ปรงขอมลใหเปนปจจบน ดดแปลง และใหน�ำหนกกบตวบงชเหลำนเพอใหผมสวนไดเสยรวมถงผทไมใชผเชยวชำญใช เปนแนวทำงกำรปฏบตทจ�ำเปนในสถำนกำรณตำงๆ ทนำจะพบ

แมรฐจะมควำมรบผดชอบหลกในกำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษย แตองคกำรนอกภำครฐและองคกรประชำสงคมถอเปนหนวยงำนส�ำคญในกระบวนกำรคดแยก และควรไดรบกำรสนบสนนบทบำททส�ำคญยงในกำรสรำงควำมไวใจและสำนสมพนธระหวำงผเสยหำยและหนวยงำนทมอ�ำนำจ เจำหนำททมบทบำทแนวหนำของรฐรวมถงเจำหนำททเกยวของกบกำรบงคบใชกฎหมำย พรมแดน กำรตรวจคนเขำเมอง กำรควบคมแรงงำน และบรกำรสงคม ควรไดรบกำรฝกอบรมอยำงเหมำะสมและมทกษะเฉพำะทจ�ำเปนตอกำรคดแยกบคคลทสนนษฐำนวำเปนผเสยหำย โดยตองเขำใจลกษณะนสยสวนบคคลและเคำรพควำมเปนสวนตวของผเสยหำย สมำชกในชมชนควรทรำบถงปรำกฏกำรณนดวยเชนกนและควรทรำบวธกำรคดแยกผทสนนษฐำนวำเปนผเสยหำยและสงตอบคคลดงกลำวไปยงเจำหนำททเหมำะสม

3

ตอนท 1: บทน�ำสกำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษย

1.1. ใครคอผเสยหำยจำกกำรคำมนษย

กำรคำมนษยคอกำรกระท�ำทผดกฎหมำยทปรำกฎไดหลำยรปแบบและมลกษณะเฉพำะตวทแตกตำงกนไปแลวแตภมภำค บรษ สตร และเดกอำจถกแสวงหำประโยชนในอตสำหกรรมหลำยประเภท ตงแตอตสำหกรรมกำรเกษตร กำรกอสรำง กำรดแลและกำรบรกำร แรงงำนในครวเรอน ควำมบนเทงและกฬำ กจกำรปำไม ประมง เหมองแร ตลอดจนอตสำหกรรมสงทอ ผเสยหำยอำจถกแสวงหำประโยชนขณะเดนทำงขำมพรมแดนหรอภำยในประเทศของตนกได แมจะมปจจยหลำยประกำรทสงผลใหบคคลเสยงตอกำรตกเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษย แตกลมทเสยงตอกระบวนกำรดงกลำวเปนพเศษคอกลมผยำยถนฐำนทไมมเอกสำรแสดงตน ชนกลมนอยทำงชำตพนธ และเดกทอยเพยงล�ำพง ปจจยตำงๆ เชน ควำมยำกจน กำรตกงำน ควำมเหลอมล�ำทำงเพศ กำรขำดโอกำสในกำรเขำถงกำรศกษำและทรพยำกร รวมทงกำรไมมกำรจดทะเบยนกำรเกดอยำงเปนระบบ ตำงเปนปจจยทเพมอตรำเสยงตอกำรตกเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยมำกขน

ทกคนเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยไดโดยไมค�ำนงอำย เพศ ควำมโนมเอยงทำงเพศ เชอชำต ชำตพนธ ทมำทำงสงคม ควำมพกำร หรอเหตแวดลอม ค�ำอธบำยทงำยทสดคอ ผเสยหำยจำกกำรคำมนษย คอ บคคลทตกเปนเหยอของอำชญำกรรมกำรคำมนษย ตำมทไดระบไวใน ตอนท 1.2 พธสำรเพอปองกน ปรำบปรำม และ ลงโทษกำรลกลอบขนผยำยถนฐำนโดยเฉพำะสตรและเดก (พธสำรวำดวยกำรคำมนษย) ไดใหค�ำนยำมอนเปนสำกลของค�ำวำอำชญำกรรม “กำรคำมนษย” ไวแลว

ค�าแนะน�า:ใหสนนษฐำนไวกอนวำผทสนนษฐำนเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยนนเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษย

นโยบำยรฐวำดวยกำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยควรอนญำตใหเจำหนำททสงสยวำมผตกเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยตองด�ำเนนกำรเกยวกบขอสนนษฐำนโดยปฏบตตอบคคลนนเสมอนบคคลนนเปนผเสยหำยเพอใหควำมชวยเหลอและควำมคมครองเบองตน

แตในทำงปฏบต กำรคดแยกวำใครเปนผเสยหำยจำกอำชญำกรรมดงกลำวนนไมใชเรองงำยเสมอไป อปสรรคตอกระบวนกำรคดแยกไดแก ปญหำในกำรสอสำรขำมภำษำหรอวฒนธรรม และควำมกระอกกระอวนใจของผเสยหำยในกำรพดกบเจำหนำทเนองจำกกลว หรอไมไวใจ โดยเฉพำะอยำงยงในกำรตดตอกนครงแรก บคคลบำงกลมอำจคดวำตนมได ถกคำมนษยหรอถกแสวงหำผลประโยชนดวยซ�ำขนอยกบประสบกำรณของผเสยหำยแตละรำย บำงคนเชอวำตนเปนฝำยยอมจ�ำนนตำมสถำนกำรณดงกลำวแมจะถกบบบงคบ ขมข หรอ หลอกลวงเพอใหยนยอม ดวยเหตผลเหลำน ผเสยหำยจำกกำรคำมนษยหลำยคนจงไมเคยไดรบกำรคดแยกเลย

กำรตงขอสนนษฐำนวำบคคลหนงเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษย เมอสงสยวำบคคลนนอำจตกอยในสถำนกำรณดงกลำวเปนแนวทำงปฏบตทด กำรใชขอสนนษฐำนดงกลำวหมำยควำมวำเมอใดกตำมทสงสยวำบคคลหนงเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษย เจำหนำทจะปฏบตตอบคคลนนเฉกเชนบคคลทจ�ำเปนตองไดรบควำมชวยเหลอหรอควำมคมครอง หำกภำยหลงพบวำบคคลดงกลำวมใชผเสยหำยจำกกำรคำมนษยและไมจ�ำเปนตองไดรบควำมชวยเหลอหรอควำมคมครอง กสำมำรถเพกถอนควำมชวยเหลอได บคคลทแสดงลกษณะของกำรเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยอำจเปนผเสยหำยจำกอำชญำกรรมประเภทอนดวย เชน กำรกระท�ำทำรณตอรำงกำยหรอทำงเพศ หรอกำรลกพำตว หำกพสจนไดวำบคคลดงกลำวมใชผเสยหำยจำกกำรคำมนษยแตเปนผเสยหำยจำกอำชญำกรรมอนๆ กสำมำรถสงตอบคคลดงกลำวไปยงบรกำรสนบสนนทเหมำะสมมำกกวำได ผเสยหำยจำกกำรคำมนษยอำจอยนอกประเทศถนก�ำเนดและมควำมกลวอยำงมเหตผลวำจะถกน�ำไปด�ำเนนคดในประเทศบำนเกดเพรำะเหตผลทำงเชอชำต ศำสนำ สญชำต กลมทำงสงคมหรอแนวคดทำงกำรเมองบำงประกำร ในกรณดงกลำว จ�ำเปนตองสงตอบคคลดงกลำวไปยงกระบวนกำรผลภย

1ในแนวนโยบำยฉบบน ค�ำวำ “กำรคำมนษย” (Human Trafficking) หมำยถง “กำรคำมนษย” (Trafficking in persons) ตำมทนยำมไวในมำตรำ 3 ของพธสำร

เพอปองกน ปรำบปรำม และลงโทษกำรลกลอบขนผยำยถนฐำนโดยเฉพำะสตรและเดก (Protocol to Prevent, Suppress and Punish Trafficking in Persons,

Especially Women and Children) (พธสำรวำดวยกำรคำมนษย)

ตอน

ท 1


บคคลทเคยประสบกบกำรคำมนษยคอผทตกเปนเหยอของอำชญำกรรมและรฐจะตองปฏบตและคมครองบคคลเหลำนนเฉกเชนเหยอทำงอำชญำกรรม นอกจำกจะเปนเหยอทำงอำชญำกรรมแลว บคคลเหลำนอำจเคยประสบกบกำรถกละเมดสทธมนษยชน และถกท�ำรำยในรปแบบอน ไมวำจะเปนกำรท�ำรำยทำงกำยและจตใจ สรำงควำมบอบช�ำทำงอำรมณ ควำมอบอำยหรอควำมอปยศเสอมเสย และควำมสญเสยทำงเศรษฐกจ

บคคลควรถอเปนผเสยหำยโดยไมค�ำนงวำจะสำมำรถบงช จบกม ด�ำเนนคด หรอพพำกษำผคำมนษยไดหรอไม และ โดยไมค�ำนงถงควำมสมพนธทำงครอบครวระหวำงผเสยหำยและผถกกลำวหำวำเปนผคำมนษย

ค�ำแนะน�ำ: สรำงควำมตระหนกรเรองอำชญำกรรมทเกยวของกบกำรคำมนษย

บคคลทมใชผเสยหำยจำกกำรคำมนษยอำจเปนผเสยหำยจำกอำชญำกรรมประเภทอนและจ�ำเปน ตองไดรบควำมชวยเหลอและมำตรกำรคมครอง ผปฏบตงำนทมหนำทรบผดชอบในกำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยควรตระหนกและเขำใจอำชญำกรรมประเภทอนๆ ทเกยวของและพรอมตอบรบทนท

ความเชอ ความจรง อานขอมลเพมเตมไดท

บคคลจะตองขำมพรมแดนระหวำงประเทศ มำกอนจงจะถอวำเปเหยอจำกกำรคำมนษย

แมกำรคำมนษยสวนใหญจะเกดขนนอกพรมแดนระหวำงประเทศ แตกำรคำมนษยกอำจเกดขนภำยในพรมแดนของ ประเทศกได ซงเรยกวำกำรคำมนษยภำยใน (หรอกำรคำมนษยในประเทศ)

1.2 นยำมกำรคำมนษย

สตรและเดกเทำนนทตกเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษย

รำยงำนกำรวจยและสอสวนใหญทถำยทอดเรองร เรองรำวกำรคำมนษยไดเนนทกำรคำมนษยทเกดแกสตรและเดก อยำงไรกตำมบรษกอำจตกเปนเหยอและถกแสวงหำผลประโยชนไดทกรปแบบเชนกน โดยเฉพำะอยำงยงในรปแบบแรงงำนบงคบ

1.2. นยำมกำรคำมนษย

1.3. เขำใจรปแบกำ รแสวงหำประโย ชนจำกกำรคำม

ผเสยหำยจำกกำรคำมนษยทกคนถกคำเพอน�ำมำแสวงหำผลประโยชนทำงเพศ

แมกำรคำมนษยเพอน�ำมำแสวงหำประโยชนทำงเพศเปนรปแบบกำรคำมนษยทพบไดไมนอย แตผเสยหำยอำจถกคำมำเพอใชเปนแรงงำนบงคบ ทำส หรอถกปฏบตเยยงทำส ตกอยภำยใตภำวะจ�ำยอม ถกตดอวยวะออกจำกรำงกำย รวมถงกำรแสวงหำประโยชนรปแบบอนๆ

1.3. เขำใจกำแสวงหำ ประโยชนจำกกำร คำมนษย

2สำมำรถอำนขอมลทเกยวของกบประเดนตำงๆ ในตำรำงเพมเตมไดท: รำยงำนทวโลกวำดวยกำรคำมนษย (Global Report on Trafficking in Persons, ส�ำนกงำนปองกนยำเสพตดและปรำบปรำมอำชญำกรรมแหงสหประชำชำต (UNODC), 2014; ยอดประมำณกำรแรงงำนบงคบทวโลก 2014 ขององคกำรแรงงำนระหวำงประเทศ: ผลลพธและระเบยบวธวจย (Global Estimate of Forced Labour 2012: Results and Methodolo-gy), องคกำรแรงงำนระหวำงประเทศ (ILO), 2012; รำยงำนกำรคำมนษย 2014 (Trafficking in Persons Report 2014), รฐบำลสหรฐอเมรกำ, กระทรวงกำรตำงประเทศ, ส�ำนกงำนเฝำระวงและปรำบปรำมกำรคำมนษย, 2014

ตำรำงท 1 : ควำมเชอและควำมจรงวำดวยกำรคดแยกผเสยหำย2

5

3 อนสญญำเสรมวำดวยกำรขจดกำรเปนทำส กำรคำทำสและธรรมเนยมและกำรปฏบตเยยงทำส (1956) (อนสญญำเสรม) (1956 Supplemen-

tary Convention on the Abolition of Slavery, the Slave Trade, and Institutions and Practices Similar to Slavery (Supplementary Convention) ไดใหค�ำนยำมค�ำวำ “กำรปฏบตเยยงทำส” ไว ดงทหำรอในตอนท 1.3 ของแนวนโยบำยน

บคคลทท�ำงำนในอตสำหกรรมทำงเพศทงหมดคอผเสยหำยจำกกำรคำมนษย

แมกำรคำมนษยเพอแสวงหำประโยชนทำงเพศจะเปนรปแบบกำรคำมนษยทพบบอยและเหนไดชดมำกทสด แตกไมจ�ำเปนวำบคคลทท�ำงำนในอตสำหกรรมทำงเพศเปนเหยอกำรคำมนษย จะตองมกำรใชวธกำรตองหำม เชน กำรบบบงคบ กำรขมข หรอ กำรหลอกลวง (ในกรณทผเสยหำยเปนผใหญ) จงจะบงชไดวำบคคลดงกลำวถกคำมนษยเพอกำรแสวงหำประโยชนทำงเพศ

1.3 เขำใจรปแบบกำรแสวงหำประโยชนจำกกำรคำมนษย

3.3. ตวบงชกำรคำมนษย

ผยำยถนฐำนทไร เอกสำรแสดงตนทงหมดคอผเสยหำยจำกกำรคำมนษย ผยำยถนฐำนทเขำมำดวยวธปกตไมอำจตกเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยได

แมผเสยหำยจำกกำรคำมนษยสวนใหญจะถกขนยำยอยำงไมปกตเขำไปในประเทศทตนถกแสวงหำประโยชน แตกไมใชทกคนทเขำประเทศอยำงไมปกตทถกแสวงหำประโยชน นอกจำกนแลว บคคลทเดนทำงเขำประเทศหรอคงอยในประเทศผำนชองทำงปกตกอำจเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยได


2.2 รจกและแกไขควำมทำทำยในกำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษย


บคคลททรำบหรอมทำทยนยอมตอสถำนกำรณของตนมอำจถอวำเปนผ เสยหำยจำกกำรคำมนษยได

แมบคคลจะมทำทยนยอมตอสถำนกำรณของตน หรอ ตกลงตำมเงอนไขบำงประกำร (อำท กำรจำงงำน) ในระยะแรก แตบคคลเหลำนนยงอำจตกเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยได

กำรใหควำมยนยอมของเดกมใชประเดนทจะน�ำมำพจำรณำเปนขอตอสไดเลย และกำรใหควำมยนยอมจำกผใหญกไมอำจน�ำมำเปนขอตอสไดหำกมกำรใชวธกำรตองหำมในกำรไดมำซงกำรยนยอมปฏบตตำม



บคคลทมควำมเกยวของหรอมควำมสมพนธกบผคำมนษยไมอำจถอเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยได

บอยครงทผเสยหำยถกลอลวงหรอหลงอบำยทน�ำไปสกำรคำมนษยโดยเพอหรอญำต กำรสมรสและควำมสมพนธลกซงรปแบบอนมกถกน�ำมำใชเปนเครองมอทผคำมนษยอำจควบคมเหยอ กำรยอมจ�ำนนหรอกำรบงคบสมรสถอเปนหนงใน “กำรปฏบตเยยงทำส” 3


บคคลทเชอวำชวตของตนสบำยกวำเดมและมฐำนะทำงเศรษฐกจทดกวำเดมไมอำจเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยได

บำงบคคลอำจเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยไดแม บคคลนนจะมรำยไดสงกวำเดมและ/หรอด�ำเนนชวตทสะดวกสบำยกวำตอนทยงไมถกคำมนษย ทงนตองประเมนกำรแสวงหำผลประโยชนตำมควำมเปนจรง

2.2. รจกและแกไขควำมทำทำยในกำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษย


ตอน

ท 1


1.2. นยำมกำรคำมนษย หนงในวตถประสงคทระบไวในพธสำรวำดวยกำรคำมนษยคอ เพอปกปองและใหควำมชวยเหลอแกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยโดยเคำรพสทธมนษยชนของบคคลเหลำนนอยำงเตมท4 วตถประสงคนใหขอก�ำหนดโดยนยส�ำหรบรฐในกำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยซ งอำจจ�ำเปนตองไดรบควำมชวยเหลอและควำมคมครอง ในกำรคดแยกวำใครเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยนน เจำหนำทตองเขำใจวำกำรคำมนษยคออะไรในมมมองของนยำมทำงกฎหมำยของอำชญำกรรม ในแงกฎหมำยระหวำงประเทศ มกำรก�ำหนดนยำมของอำชญำกรรมดงกลำวไวในขอ 3(a) ของพธสำรวำดวยกำรคำมนษย ดงน

“กำรคำมนษย” หมำยถง กำรจดหำ ขนสง โยกยำย ใหทพกอำศยหรอรบบคคลดวยวธกำรคกคำมขมขหรอใชก�ำลงหรอกำรบบบงคบในรปแบบอนๆ ดวยกำรลกพำตว ดวยกำรฉอโกง ดวยกำรหลอกลวง ดวยกำรใช อ�ำนำจโดยมชอบ หรอดวยกำรใชสถำนะควำมเสยงภยจำกกำรคำมนษยโดยมชอบ หรอมกำรใหหรอรบเงนหรอผลประโยชนเพอใหไดมำซงควำมยนยอมของบคคลผมอ�ำนำจควบคมบคคลอนเพอวตถประสงคในกำรแสวงหำประโยชน กำรแสวงหำประโยชนอยำงนอยสดทสดรวมถงกำรแสวงหำประโยชนจำกกำรคำประเวณของบคคลอน หรอกำรแสวงหำประโยชนทำงเพศในรปแบบอน กำรบงคบใชแรงงำนหรอบรกำร กำรเอำคนลงเปนทำสหรอกำรกระท�ำเสมอนกำรเอำคนลงเปนทำส กำรท�ำใหตกอยภำยใตภำวะจ�ำยอม หรอกำรตดอวยวะออกจำกรำงกำย

แผนภำพท 1 ดำนลำงนแจกแจงองคประกอบสำมประกำรของอำชญำกรรมกำรคำมนษยในกรณของผใหญ กำรคำมนษยจะเกดขนเมอมองคประกอบอยำงใดอยำงหนงจำกแตละชอง

แผนภำพท 1: องคประกอบหลกของนยำมทำงกฎหมำยระหวำงประเทศของค�ำวำ กำรคำมนษย5

4 โปรดดขอ 2(b) ในพธสำรวำดวยกำรคำมนษย

5 ทมำ: แนวนโยบำยในกำรท�ำใหกำรคำมนษยเปนควำมผดอำญำ, กระบวนกำรบำหล, 2014, หนำ 5.

กำรคำมนษย

มกำรกระท�ำ

จดหำ

ขนสง

โยกยำย

ใหทพกอำศย

รบบคคล

มวธกำร ขมขหรอใชก�ำลง

บบบงคบ

หลอกลวง ลกพำตว ฉอโกง

ใชอ�ำนำจในทำงมชอบ

ใชสถำนะควำมเสยงภยจำก

กำรคำมนษย

ใหหรอรบเงนหรอ ผล

ประโยชน

มวตถประสงค

แสวงหำประโยชนจำก

กำรคำประเวณของผอน

กำรแสวงหำประโยชนทำงเพศในรปแบบอน

กำรใชบงคบใชแรงงำน

หรอบรกำร

กำรเอำคนลงเปนทำสหรอ

กำรกระท�ำเสมอนเอำคนลงเปน

ทำส กำรท�ำใหตกอยภำยใตภำวะ

จ�ำยอมกำรตดอวยวะ

7

พธสำรขอ 3(b) บญญตไววำควำมยนยอมของผเสยหำยไมมควำมหมำยหำกมกำรใชวธกำรอยำงใดอยำงหนงทระบไวเพอใหไดมำซงควำมยนยอม พธสำรขอ3(c) และ 3(d) บญญตไววำไมจ�ำเปนตองพสจนวำมกำรใชวธทระบไว หรอไมหำกผเสยหำยเปนเดกทมอำยต�ำกวำ 18 ป6

พธสำรดงกลำวมใชตรำสำรระหวำงประเทศฉบบแรกทกลำวถงปญหำกำรคำมนษยแตเปนตรำสำรทใหค�ำนยำมได ครอบคลมมำกทสดจนถงขณะนและเปนตรำสำรระหวำงประเทศอยำงแรกทรฐภำคใชอำงองในสวนของนยำมค�ำวำอำชำกรรมในกฎหมำยของประเทศ ค�ำนยำมทระบไวในขอ 3 ชวยก�ำหนดมำตรฐำนควำมเขำใจวำ ไมวำผใหญหรอเดกกตกเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยได และ “กำรแสวงหำประโยชน” กไมไดจ�ำกดอยทกำรแสวงหำผลประโยชนทำงเพศเพยงอยำงเดยว แตยงปรำกฏในรปแบบอนๆ เชนกน7 รำยกำรรปแบบกำรแสวงหำประโยชนทระบไวในค�ำนยำม ไดแก “แรงงำนหรอบรกำรบงคบ” และ “กำรเปนทำสและกำรปฏบตเยยงทำส” ซงระบอยในกฎหมำยระหวำงประเทศดวย และยงรวมถง “กำรท�ำใหอยในภำวะจ�ำยอม” และ “กำรตดอวยวะออกจำกรำงกำย” แมค�ำนยำมดงกลำวจะระบมำตรฐำนขนต�ำของกำรกระท�ำประเภททพจำรณำวำเปนกำรแสวงหำประโยชน แตรำยกำรนนไมได ระบกำรกระท�ำครบทกประเภท ซงท�ำใหนยำมมควำมยดหยนในกำรปรบเขำกบกำรแสวงหำประโยชนรปแบบใหมๆ

มวธทแตกตำงกนในกำรตควำมค�ำนยำมสำกลของค�ำวำกำรคำมนษย บำงแนวทำงพจำรณำวำกำรคำมนษยคอกระบวนกำรทผเสยหำยถกสงมำยงผคำเพอแสวงหำประโยชน (ดวยวธกำรจดหำ กำรเคลอนยำย โอน ใหทพกอำศย หรอ กำรรบ) โดยทกำรแสวงหำประโยชนเปนองคประกอบแยกตำงหำก ขณะทบำงแนวทำงเขำใจวำอำชญำกรรมนรวมทงกระบวนกำรและผลลพธขนปลำย (“กำรแสวงหำประโยชน”) เชน หำกวเครำะหค�ำนยำมจำกตวบทอยำงเครงครดจะพบวำกำรเคลอนยำยผเสยหำยมไดมนยยะถงกำรคำมนษย แตหำกไมตควำมวำกำรเคลอนยำยผเสยหำยมนยยะถงกำรคำมนษย กจะเปนกำรยำกทจะแยกควำมแตกตำงระหวำงกำรคำมนษยกบรปแบบกำรแสวงหำประโยชนอนๆ ทกลำวไปแลวขำงตน อำท แรงงำนบงคบ ซงมนยำมไวแลวในกฎหมำยระหวำงประเทศ นอกจำกน รปแบบกำรแสวงหำประโยชนทระบไวอยำงชดแจงในกฎหมำยของประเทศกแตกตำงกนไปแลวแตรฐ

6 ด แนวนโยบำยในกำรก�ำหนดใหกำรคำมนษยเปนควำมผดอำญำ,กระบวนกำรบำหล, 2014, หนำ 4-57 สนธสญญำระหวำงประเทศป 1904 1910 และ1933 เนนกำรขนยำยสตรและเดกหญงขำมพรมแดนระหวำงประเทศเพอกำรคำประเวณ ในขณะทอนสญญำวำดวยกำรปรำบปรำมกำรคำมนษยและกำรแสวงหำประโยชนจำกกำรคำ ประเวณของบคคลอน (1949) ไดขยำยขอบเขตใหกวำงขนนอกเหนอจำกสตรหรอเดกหญงโดยครอบคลม “บคคลใดๆ” แตพธสำรปำเมอโลเปนตรำสำรระหวำงประเทศฉบบแรกทมงเนนกำรคำมนษย โดยรวมรปแบบกำรแสวงหำประโยชนหลำยประเภททไมไดจ�ำกดอยทกำรคำประเวณเทำนน8 มำตรำ 3 ของ พธสำรวำดวยกำรตอตำนกำรลกลอบขนผยำยถนฐำนทำงบก ทำงทะเล และทำงอำกำศ เพอเสรมอนสญญำสหประชำชำตเพอตอตำนอำชญำกรรมขำมชำตทจดตงขนในลกษณะองคกร (Protocol against the Smuggling of Migrants by Land, Sea and Air, supple-menting the United Nations Convention against Transnational Organized Crime) นยำมกำรลกลอบขนผยำยถนฐำนวำ หมำยถงกำรจดหำบคลเพอไดมำซง “ผลประโยชนทำงกำรเงนหรอผลประโยชนทำงวตถรปแบบอนจำกกำรน�ำบคคลเขำไปยงรฐภำคอยำงผดกฎหมำยโดยทบคคลนนมไดถอสญชำตหรอเปนผมถ นทอยถำวรในรฐนน” 9 ศกษำประเดนควำมแตกตำงทำงกฎหมำยระหวำงค�ำวำกำรคำมนษย และกำรลกลอบขนผยำยถนฐำนโดยละเอยดไดท แนวนโยบำยในกำรก�ำหนดใหกำรคำมนษยเปนควำมผดอำญำ, กระบวนกำรบำหล, 2014, หนำ 8-9 และ แนวนโยบำยในกำรก�ำหนดใหกำรลกลอบขนผยำยถนฐำนเปนควำมผดอำญำ, กระบวนกำรบำหล, 2014, หนำ 9-10

ค�ำแนะน�ำ: ใหคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยจำกกลมบคคลทออนแอเปรำะบำง

กำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยกอนทจะถกแสวงหำผลประโยชนนนท�ำไดยำกมำก รฐควรตรวจสอบใหแนชดวำนโยบำยของตนก�ำหนดมำตรกำรคมครองทำงกฎหมำยทเออให เจำหนำทรฐสำมำรถคดแยกเหยอทสนนษฐำนวำจะเปนผเสยหำยออกจำกกลมบคคลทมควำมออนแอเปรำะบำงอนหมำยรวมถงผยำยถนฐำนทถกลกลอบขนยำยได

มควำมแตกตำงทำงกฎหมำยระหวำงกำรคำมนษยและกำรลกลอบขนผยำยถนฐำนในกฎหมำยระหวำงประเทศ8 ในทำงปฏบต เมอเกดกำรคำมนษยขำมชำต กำรแยกแยะผเสยหำยจำกกำรคำมนษยออกจำกผยำยถนฐำนทถกลกลอบขนยำยนนอำจท�ำไดยำก เนองจำกบคคลเดยวกนอำจเปนทงผยำยถนฐำนทถกขนยำยและเปนผเสยหำยจำกคำคำมนษย9 ผยำยถนฐำนทถกลกลอบขนยำยเสยงอยำงยงทจะตกเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยหรอถกแสวงหำผลประโยชนในรปแบบอนๆ ระหวำงกำรเดนทำงหรอหลงจำกเดนทำงไปถงประเทศปลำยทำงแลว ผกระท�ำควำมผดอำจกออำชญำกรรมทงสองอยำงในปฏบตกำรครงเดยวโดยแอบลกลอบขนผ ยำยถนฐำนบำงสวนในกลมขณะเดยวกนกน�ำคนทเหลอมำคำมนษย แมผยำยถนฐำนทถกลกลอบขนยำยจะสมครใจกระท�ำตำมขอตกลงทใหไวกบผลกลอบขนผยำยถนฐำน แตบคคลเหลำนตำงมควำมเสยงสงในกำรตกเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษย กำรแสวงหำประโยชนและอำชญำกรรมประเภทอนๆ (รวมทงกำรกรรโชก กำรใชอ�ำนำจในทำงมชอบ กำรลวงละเมดทำงเพศ กำรขมขน หรอ กำรทรมำน) พฤตกำรณทเกดขนระหวำงกำรลกลอบนนอำจ

ตอน

ท 1


1.3. เขำใจรปแบบกำรแสวงหำประโยชนจำกกำรคำมนษย

ผเสยหำยจำกกำรคำมนษยสวนใหญถกคดแยกไดกตอเมอเกดกำรแสวงหำประโยชนจำกผเสยหำยแลว ดงนนสงส�ำคญคอตองเขำใจกำรแสวงหำประโยชนรปแบบตำงๆ ตำมทนยำมไวในกฎหมำยระหวำงประเทศ พยำนหลกฐำนทบงชกำรแสวงหำประโยชนจะเปนประโยชนอยำงยงในกำรสนบสนนขอสนนษฐำนวำมกำรคำมนษย

ในหลำยๆ ประเทศ ควำมสนใจสวนใหญนนมงไปทกำรคำมนษยเพอกำรแสวงหำผลประโยชนทำงเพศ แมกำรแสวงหำประโยชนทำงเพศโดยเฉพำะอยำงยงจำกสตรและเดกจะเปนปญหำส�ำคญทวโลก แตกควรเขำใจกำรแสวงหำประโยชนรปแบบอนๆ เชนกน

แรงงำนหรอบรกำรบงคบ

ตำมทไดก�ำหนดไวใน อนสญญำวำดวยแรงงำนบงคบ ของ องคกำรแรงงำนระหวำงประเทศ (1930) “แรงงำนหรอบรกำรบงคบ” คอ “งำนหรอบรกำรทกชนด ซงเกณฑเอำจำกบคคลใดๆ โดยกำรขเขญกำรลงโทษ และซงบคคลดงกลำวนนมไดสมครใจทจะท�ำเอง”11 “กำรขเขญ” ตควำมไดวำรวมถงกำรบบบงคบทำงรำงกำย ทำงจตใจโดยนำยจำง12 เชน กำรปฏเสธกำรเลอนต�ำแหนงทสำมำรถท�ำได กำรโอนยำย กำรวำจำงใหม หรอกำรใหทพก13 “โดยมไดสมครใจ” เปนอกปจจยทส�ำคญยงในกำรระบวำเปนแรงงำนบงคบหรอไม แรงงำนจะถอวำเปนแรงงำนบงคบเวนแตลกจำงไดใหควำมยนยอมโดยเสรและสำมำรถเพกถอนควำมยนยอมนนได

10 พธสำรวำดวยกำรตอตำนกำรลกลอบขนผยำยถนฐำนทำงบก ทำงทะเล และทำงอำกำศ (พธสำรวำดวยกำรตอตำนกำรลกลอบขนผยำยถนฐำน) (The Protocol against the Smuggling of Migrants by Land, Sea and Air) ก�ำหนดบทบญญตวำดวยกำรคมครองทตองมซ งคลำยคลงกบทระบไวในพธสำรวำดวยกำรคำมนษย11 องคกำรแรงงำนระหวำงประเทศ (ILO) ไดน�ำนยำมบงคบใชแรงงำนมำใชอกครงในป 2014 เมอน�ำ อนสญญำวำดวยแรงงำนบงคบ มำใช กำรประชมวำดวยแรงงำนระหวำงประเทศ, ตวบทในอนสญญำวำดวยบงคบใชแรงงำน (Text of the Protocol to the Forced Labour Convention), 1930, บนทกทประชม 9A, สมยท103, นครเจนวำ, 2014, มำตรำ1(3). 12รำยงำนของคณะกรรมกำรผเชยวชำญกำรปฏบตตำมอนสญญำและขอแนะน�ำ ฉบบท 3 (สวนท 1A) ของ องคกำรแรงงำนระหวำงประเทศ (ILO) (Report of the Committee of Experts on the Application of Conventions and Recommendations) กำรประชมวำดวยแรงงำนระหวำงประเทศ สมยท 90 นครเจนวำ, 2002, หนำ 9813 กำรยกเลกแรงงำนบงคบ, กำรส�ำรวจทวไปโดยคณะกรรมกำรผเชยวชำญกำรปฏบตตำมอนสญญำและขอแนะน�ำ ILC สมยท65 นครเจนวำ, 1979, ยอหนำท 21 [ตอไปนเรยกวำ อนสญญำวำดวยกำรยกเลกแรงงำนบงคบ กำรส�ำรวจทวไปป 1979] ดเพมเตมท กำรขจดบงคบใชแรงงำน (Eradication of forced labour) กำรส�ำรวจทวไปป 2007 ยอหนำ 37

แรงงำนเดกกบงำนทเดกท�ำได อนสญญำวำดวยอำยขนต�ำในกำรจำงงำน ของ องคกำรแรงงำนระหวำงประเทศ (1973) อธบำยวำ แรงงำนเดกหมำยถงงำนหรอบรกำรใดๆ ทกระท�ำโดยบคคลทมอำยต�ำกวำ 18 ปซงเปนอนตรำยตอสขภำพและควำมปลอดภย หรอเปนอปสรรคตอกำรศกษำหรอกำรฝกอำชพหรอกำรอบรม แรงงำนเดกแตกตำงจำกกำรงำนทเดกท�ำไดตรงทมไดเปนงำนทไมค�ำนงถงสขภำพและควำมปลอดภยของเดกหรอโอกำสทำงกำรศกษำ

เปนสงทท�ำใหทำงเลอกทผยำยถนฐำนเลอกในตอนแรกนน ไมมควำมหมำยอกตอไป10 เชน กรณเกดเหตสมเสยงระหวำงเดนทำง ผยำยถนฐำนอำจตองพงพงผลกลอบขนยำยและท�ำใหตนเหลอทำงเลอกไมกทำงนอกจำกเดนทำงตอไมวำจะตองเผชญกบเงอนไขใดๆ กตำม บคคลทถกพบอำจถกพจำรณำวำเปนผยำยถนฐำนทถกลกลอบขนยำยมำกกวำเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษย ขนอยกบวำพบสถำนกำรณเมอไหร ทงนจะตองมจดประสงคในกำรแสวงหำประโยชนเพอวนจฉยวำเหตดงกลำวเปนอำชญำกรรมกำรคำมนษย แตมกจะรจดประสงคกตอเมอเกดกำรแสวงหำประโยชนแลวเทำนน เจำหนำทควรสบหำตวบงชกำรคำมนษยจำกกลมผยำยถนฐำนทถกลกลอบขนยำยเพอสรำงควำมมนใจในกำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยตอไป

9

กำรเปนทำสและกำรปฏบตเยยงทำส

กำรเอำคนเปนทำสถอเปนรปแบบกำรแสวงหำประโยชนทรำยแรงทสด กำรพนจำกกำรเปนทำสคอหนงในบรรทดฐำนทำงกฎหมำยระหวำงประเทศบำงสวนทรฐมอำจ “เพกถอนสทธ” ได นนคอ รฐมอำจใชพฤตกำรณใดไมวำในรฐใดในกำรอนญำตใหมกำรเปนทำสได มกำรใหค�ำนยำมค�ำวำทำสครงแรกใน อนสญญำปรำบปรำมกำรคำทำสและกำรเปนทำส (หรอ “อนสญญำปรำบปรำมกำรเปนทำส) วำ “สถำนะหรอเงอนไขทบคคลหนงมอยเหนอบคคลอน โดยมกำรใชอ�ำนำจใดๆ หรอทงหมดทมำกบสทธในฐำนะเจำของ”14 แกนแทของกำรเปนทำสคอกำรเปนเจำของ “กำรใชอ�ำนำจทมำกบสทธในฐำนะเจำของ” อนเปนค�ำอธบำยกำรเปนทำสตำมขนบเดมซงยงคงถอเปนรปแบบกำรเปนทำสรวมสมย สญลกษณของกำรเปนทำสทรวมอยในอนสญญำปรำบปรำมกำรเปนทำส คออ�ำนำจในกำรก�ำหนดชอ ศำสนำ สถำนะกำรสมรส หรอคนอน รวมทงชะตำกรรมของลกหลำนของผเสยหำย15 กำรเอำคนเปนทำสอำจหมำยรวมถงกำรกระท�ำใดๆ ทลดควำมสำมำรถทำงกำยหรอจตใจในกำรด�ำเนนชวตของผเสยหำย16

กำรปฏบตเยยงทำสนนเปนสงตองหำมตำม อนสญญำเสรมวำดวยกำรขจดกำรเปนทำส กำรคำทำสและกำรปฏบต เยยงทำส (1956) (อนสญญำเสรม) “กำรก�ำหนดและกำรปฏบตเยยงทำส” หมำยถงควำมสมพนธของบคคลใดๆ ในกำรแสวงหำประโยชนซงมลกษณะกำรเปนเจำของและมไดคงควำมสมพนธเพอเหตผลทำงกฎหมำยแตเพอเหตผลทำงธรรมเนยม ประเพณ หรอขนบของสงคม กลำวโดยเฉพำะไดวำอนสญญำเสรมไดบญญตเรองกำรก�ำหนดและกำรปฏบตเยยงทำสมดงน

14 อนสญญำปรำบปรำมกำรคำทำสและกำรเปนทำส (Convention to Suppress the Slave Trade and Slavery), 60, สนธสญญำสนนบำตชำตฉบบท 253, วนท 25 กนยำยน 1926, บงคบใชเมอวนท 9 มนำคม 1927 (อนสญญำปรำบปรำมกำรเปนทำส)

15 ดตวอยำงไดจำกคด อยกำร และ คนำรก, โควค และ วโควค หมำยเลขคด IT-96-23-T และ หมำยเลขคด IT-96-23/1-T, ศำลช�ำนญพเศษแผนกคดอำญำระหวำงประเทศ เพอศำลอทธรณยโกสลำเวย, วนท 12 มถนำยน 2002

16 ดตวอยำงไดจำก แนวกำรปฏบตแบลำจโอ-ฮำวำรดวำดวยเกณฑทำงกฎหมำยบงชควำมเปนทำส (Bellagio-Harvard Guidelines on the Legal Parameters of Slavery), เครอขำยกำรวจยเรองตวแปรก�ำหนดควำมเปนทำส, 2012

ค�ำแนะน�ำ: กำรคดแยกทำสสงทบงชควำมเปนทำสคอควำมสมพนธทมอยระหวำงผกระท�ำผดและผเสยหำย มใชเงอนไข หรสถำนกำรณทเหน เจำหนำทควรเขำใจวำบคคลในสถำนกำรณของกำรเปนทำสอำจดเหมอนใชชวตอยำงสะดวกสบำยแตกลบไมมอ�ำนำจในกำรตดสนเรองสวนบคคลขนพนฐำน

ค�ำแนะน�ำ: กำรคดแยกแรงงำนขดหน แรงงำนขดหนเปนกำรแสวงหำประโยชนทผเสยหำยจำกกำรคำมนษยพบไดบอย กำรคดแยกแรงงำนขดหนอำจกระท�ำไดโดยกำรพจำรณำวำมหนทไมก�ำหนดยอดแนนอนไวและไมสำมำรถช�ำระไดดวยกำรท�ำงำนหรอกำรใหบรกำรไมวำมำกเพยงใด หลำยเขตอ�ำนำจเขำใจแรงงำนขดหนในควำมหมำยทกวำงกวำนน กลำวคอเปนสถำนกำรณทมกำรใหแรงงำนหรอบรกำรเพอช�ำระหนในลกษณะทเปนกำรแสวงหำประโยชน

• แรงงำนขดหน (มำตรำ1(a)) หมำยถง “สถำนะหรอเงอนไขทเกดขนจำกกำรใหค�ำมนโดยลกหนวำจะใหบรกำรของตนหรอบรกำรของผทอยภำยใตควำมควบคมของตนเพอเปนหลกประกนในกำรช�ำระหน โดยทมไดน�ำมลคำกำรบรกำรเหลำนนซงไดรบกำรประเมนอยำงเหมำะสมมำหกออกจำกมลหนหรอไมมกำรจ�ำกดหรอระบระยะเวลำและลกษณะของบรกำรเหลำนน” อกนยหนง แรงงำนขดหนหมำยถงสถำนกำรณทบคคลหนงจ�ำตองใหบรกำรเพอชดใชหนทไมมวนช�ำระครบ

ตอน

ท 1


• ขำรบใช (มำตรำ 1(b)) หมำยถง “เงอนไขหรอสถำนะของผเชำซงตำมกฎหมำย ตำมธรรมเนยม หรอตำมสญญำ ถกผกมดใหพ�ำนกและเปนแรงงำนบนทดนซงเปนของบคคลอน และใหบรกำรบำงประกำรทก�ำหนดไวแกบคคลนน ไมวำจะเพอรำงวลหรอไมกตำม โดยทไมมเสรภำพทจะเปลยนสถำนะของตนได”

• กำรคำเดกเพอน�ำไปแสวงหำประโยชน (มำตรำ 1(d)),17 โดยทบดำมำรดำหรอผปกครองของเดกยนยอมใหบคคลอนแสวงหำประโยชนจำกแรงงำนเดก ตรำสำรเมอไมนำนมำนใหนยำมกำรคำเดกทกวำงกวำทก�ำหนดไว ในอนสญญำเสรม อนสญญำวำดวยกำรหำมและกำรด�ำเนนกำรโดยทนทเพอขจดรปแบบทเลวรำยทสดของกำรใช แรงงำนเดก (1999) ขององคกำรแรงงำนระหวำงประเทศ ไดเพมรำยละเอยดคอ กำรจดหำเดกดวยกำรบงคบหรอ

ค�ำแนะน�ำ: กำรคดแยกกำรบงคบสมรส

ตงแตมกำรบงคบใชอนสญญำเสรมวำดวยกำรเปนทำส ซงก�ำหนดไวเพยงกำรคดแยกกำรบงคบสมรสของสตร กมกำรยอมรบกนวำเดกชำยและบรษกอำจถกบงคบสมรสไดเชนกน เพอเปนกำรตอตำนกำรบงคบสมรสทกรปแบบ กำรปฏบตทดคอกำรตรวจสอบใหแนชดวำมกำรบงคบใชกฎหมำยหำมกำรบงคบสมรสอยำงเทำเทยมกนไมวำผเสยหำยจะเปนเพศใด

ค�ำแนะน�ำ: กำรคดแยกกำรคำเดกเพอน�ำมำแสวงหำประโยชน

เนองจำกกำรคำเดกหรอทำรกไมจ�ำเปนตองมกำรแสวงหำประโยชนภำยหลงกำรขำย ดงนนรฐจงควรพจำรณำขยำยแนวคดใหครอบคลมกำรปฏบตตำงๆ เชน กำรคำเดกเพอน�ำไปเปนบตรบญธรรม และกำรจดหำกำรอมบญเพอกำรพำณชย19

17แนวคดเหลำนเรยกวำอกอยำงวำ “ภำวะจ�ำยอม”

18 พธสำรเลอกรบของอนสญญำวำดวยสทธเดกในกำรคำเดก กำรคำประเวณเดก และสอลำมกอนำจำรเดก, 2171 (Optional Protocol to the Child Convention on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography), สนธสญญำสหประชำชำตฉบบท 227, วนท 25 พฤษภำคม 2000 บงคบใชวนท 18 มกรำคม 2002 มำตรำ 2(a)

19 ดขอมลเพมเตมไดท แอนน ท กำลำเออร, “มำตรำ 35”, ใน ฟลลปและจอหนโทบน, วจำรณอนสญญำวำดวยสทธเดก (Commentary to the Convention on the Rights of the Child), ส�ำนกพมพออกซฟอรดยนเวอรซต, รอตพมพ, 2015 ดบทวจำรณวำดวยกำรรบบตรบญธรรมดวยกำรบบบงคบ/ดวยวธมชอบไดทขอ 2.3 ดำนลำง

• กำรก�ำหนดหรอปฏบตใดๆ (มำตรำ 1(c))โดยท“(1) สตรไดรบค�ำมนวำจะไดรบซงหรอไดรบซงคำตอบแทนในรปของเงนหรอสงของในกำรสมรสโดยให แกบดำมำรดำ ผปกครอง ครอบครว หรอบคคลหรอกลมคนอนใด โดยทสตรผนนไมมสทธปฏเสธ หรอ(2) สำมของสตร หรอ ครอบครวของสำม หรอ เครอญำตของสำม มสทธโอนภรรยำไปยงบคคลอนเพอมลคำทไดรบหรอสงอน หรอ(3) เมอสำมถงแกกรรม สตรตองถกตกทอดเปนมรดกแกบคคลอนได

บบบงคบเพอน�ำมำใชในกำรขดกนทำงอำวธ สอลำมก กจกรรมทมชอบทำงกฎหมำยเชน กำรผลตและกำรคำยำ และ “งำนทมลกษณะหรอมสภำพกำรณทมแนวโนมวำจะเปนอนตรำยตอสขภำพ ควำมปลอดภย หรอศลธรรมของเดก” มำตรำ 2(a) ของพธสำรเลอกรบของ อนสญญำวำดวยสทธเดกในกำรคำเดก กำรคำประเวณเดก และสอลำมกอนำจำรเดก ใหค�ำนยำม “กำรคำเดก” ไวอยำงกวำงๆ วำเปน “กำรกระท�ำหรอธรกรรมใดๆ ทบคคลหรอกลมบคคลกระท�ำเพอถำยโอนตวเดกไปยงบคคลอนเพอใหไดมำซงคำตอบแทนหรอสนจำงอนๆ”18

11

20 โปรดอำนขอมลเพมเตมเรองกำรคำมนษยเพอน�ำไปตดอวยวะไดท WHO Guiding Principles on Human Cell, Tissue and Organ Trans-plantation และ the Declaration of Istanbul เขำถงไดจำก http://www.who.int/transplantation/en/21รปแบบกำรแสวงหำประโยชนทงสองประเภทนเปนทยอมรบโดยทวกนใน ค�ำสงวำดวยกำรคำมนษยในสหภำพยโรป ฉบบท 2011/36/EU โดยค�ำวำ “กำรบบบงคบเปนขอทำน” เปนทเขำใจวำ เปนแรงงำนหรอบรกำรบงคบรปแบบหนง ตำมทนยำมโดยองคกำรแรงงำนระหวำงประเทศ และ “กำรแสวงหำประโยชจจำกกจกรรมทำงอำชญำกรรม” เปนทเขำใจวำรวมถง กำรลวงกระเปำ กำรลกของในรำนคำ กำรคำยำ และกจกรรมอนๆ ทคลำยคลงกนมบทลงโทษและมนยยะของกำรไดผลตอบแทนกำรเงน โปรดด ค�ำสงท 2011/36/EU ของสภำยโรป และของคณะมนตรแหงสหภำพยโรป, 5 เมษำยน 2011, วำดวยกำรปองกนและตอสกำรคำมนษย และกำรคมครองผเสยหำย และใชแทนท ค�ำวนจฉยกรอบกำรท�ำงำนของคณะมนตร ท 2002/629/JHA, OJ L 101/1, ลงวนท 15 เมษำยน 2011 (ค�ำสงวำดวยกำรคำมนษยของสหภำพยโรปท 2011/36/EU), ขอ 2(3)

กำรตดอวยวะออกจำกรำงกำย

กำรคำมนษยเพอน�ำไปตดอวยวะออกจำกรำงกำยอำจเกดขนในบรบทกำรคำเชงพำณชยส�ำหรบอวยวะเพอกำรปลกถำยโดยใหเงนเจำของอวยวะและในบรบททำงวฒนธรรมและจำรตทอำจเกยวของกบกำรตดสวนของรำงกำยนอกเหนอไปจำกอวยวะ ในบำงรฐ กฎหมำยตอตำนกำรคำมนษยไดขยำยขอบเขตนอกเหนอจำกกำรตดอวยวะโดยรวมสวนของรำงกำย (เพอใหครอบคลมกำรปฏบตทเกยวของกบวฒนธรรมและจำรต) รวมทงเซลลและของเหลวในรำงกำย (เพอใหครอบคลมกรณของกำรรบจำงกำรอมบญเพอกำรพำณชย) กำรคำมนษยเพอน�ำไปตดอวยวะเปนอำชญำกรรมททำทำยกำรคดแยกเปนอยำงยงเนองจำกกำรกระท�ำทเปนกำรแสวงหำประโยชนนนเกดขนเพยงครงเดยว ตำงจำกกำรแสวงหำประโยชนจำกแรงงำนและกำรบรกำรทอำจเกดขนซ�ำๆ 20

รปแบบกำรแสวงหำประโยชนอนๆ

อยำงนอยรฐควรเขำใจรปแบบกำรแสวงหำประโยชนขนต�ำวำรวมถงรปแบบกำรแสวงหำประโยชนทระบไวโดยละเอยดในมำตรำ 3(a) ของพธสำรกำรคำมนษย รปแบบกำรแสวงหำประโยชนอนๆ ทพบในทำงปฏบตไดแก กำรแสวงหำประโยชนดวยกำรบบบงคบใหเปนขอทำนและกจกรรมทำงอำชญำกรรม เชน กำรผลตหรอสงสำรเสพตดในฐำนะ “เดกสงยำ” นอกเหนอจำกควำมเสยงในกำรถกจบและฟองคดอำชญำกรรมทเกยวของกบยำเสพตดแลว ผเสยหำยจำกกำรคำมนษยทผลตหรอน�ำยำเสพตดตดตวหรอน�ำเขำไปในรำงกำย กมควำมเสยงอยำงยงตอชวตและควำมปลอดภย21

ค�ำแนะน�ำ: ใหก�ำหนดตวบงชรปแบบกำรแสวงหำประโยชนแตละประเภทไวโดยเฉพำะ

รฐควรพจำรณำใหกำรฝกอบรมเรองตวบงชกำรคำมนษยทมรำยละเอยดเพยงพอและเฉพำะเจำะจงแกผตอบรบสถำนกำรณคนแรกเพอใหเจำหนำทรถงรปแบบกำรแสวงหำประโยชนแบบตำงๆ ระหวำงกำรใหควำมชวยเหลอและควำมคมครอง อำจเหนหลกฐำนขององคประกอบอนๆ ของค�ำนยำมเพมเตมไดชดขน หวขอ 3.3 ของแนวนโยบำยฉบบนใหแนวทำงกำรจดท�ำตวบงชทมรำยละเอยดและเฉพำะเจำะจงไว

ตอน

ท 1


ตอนท 2: พนธะหนาท สวนไดเสย และ ความทาทาย

2.1. ท�ำไมกำรคดแยกผเสยหำยจงส�ำคญ

หำกไมคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษย รฐกไมสำมำรถบรรลเปำหมำยในกำรใหควำมคมครอง ด�ำเนนคด และปองกนอยำงไดผลตำมทก�ำหนดไวในพธสำรวำดวยกำรคำมนษย ดงนน ในกำรวำงนโยบำย โครงกำร หรอมำตรกำรปรำบปรำมกำรคำมนษยใหครบถวน รฐควรใหควำมส�ำคญกบกำรคดแยกผเสยหำยในฐำนะองคประกอบทจ�ำเปนตอกำรท�ำหนำททระบไวในพธสำร

กระบวนกำรคดแยกจะท�ำใหทรำบสถำนะของผเสยหำยและผลลพธคอกำรพรอมใหควำมชวยเหลอและควำมคมครองตำงๆ ได อำทเชน ยำรกษำโรคและกำรบรกำรสขภำพอนๆ ทพกอำศย อำหำรและปจจยขนพนฐำน กำรให ค�ำปรกษำและกำรดแลทำงจตสงคมนอกเหนอจำกดำนอนๆ ในบำงรฐ กำรตรวจสอบในฐำนะผเสยหำยจำกกำรคำมนษยท�ำใหบคคลนนมสทธทพงไดรบประโยชนและกำรบรกำรเพมเตม เชน กำรใหเปนผมถ นทอยชวครำวหรอถำวร ควำมลมเหลวในกำรคดแยกผเสยหำยไดอยำงทนทวงทและอยำงเหมำะสมมแนวโนมจะสงผลใหมกำรใชอ�ำนำจในทำงมชอบ กำรแสวงหำประโยชน และกำรปฏเสธกำรใหสทธและสทธในกำรไดรบควำมชวยเหลอและควำมคมครองตอไป ยงกระบวนกำรคดแยกใชเวลำนำนเทำไหร กำรฟนฟและกำรสงผเสยหำยกลบเขำสสงคมยงซบซอนยงขน ดวยเหตนกำรคดแยกจงเปนกระบวนเบองตนกำรจ�ำเปนทกอนเรมมำตรกำรคมครอง22

นอกเหนอจำกกำรคมครองผเสยหำยจำกกำรคำมนษยแลว รฐยงไดประโยชนจำกกำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยหลำยประกำร กำรคดแยกผเสยหำยเปนวธกำรหลกในกำรระบอำชญำกรรมและเครอขำยอำชญำกรรมทอยเบองหลง เมอคดแยกผเสยหำยแลวและผเสยหำยไดรบควำมคมครองและกำรสนบสนนทเหมำะสมแลว ผเสยหำยเหลำนนจะกลำยเปนพยำนคนส�ำคญทสำมำรถสนบสนนกระบวนกำรยตธรรมทำงอำญำได หำกปลอยใหผเสยหำยหลดมอจำกกำรคดแยก เครอขำยอำชญำกรรมอำจด�ำเนนกจกำรตอไปโดยไดรบกำรละเวนจำกโทษและรฐอำจสญเสยพยำนหลกฐำนชนส�ำคญ อำชญำกรรมขำมชำตทอยในรปองคกรเชนกำรคำมนษยอำจเออใหอำชญำกรรมประเภทอน เชน กำรฟอกเงนและกำรฉอรำษฎรบงหลวงทวควำมเฟองฟและเปนอปสรรคตอกำรเดนหนำของสงคม รฐมสวนไดเสยในกำรปองกนและแกไขปญหำแรงงำนบงคบซงอำจสงผลกระทบทตำมมำในลกษณะของโอกำสกำรจำงงำนและคำจำงทลดลงรวมทงสภำพกำรจำงงำนของแรงงำนในประเทศทเสอมถอย กำรตอตำนกำรคำมนษยจงเปนมำตรกำรส�ำคญทไมเพยงแตชวยรบประกนควำมปลอดภยและควำมมนคงของประชำชน แตรวมถงควำมมนคงของสงคมอกดวย23

22 ด แนวนโยบำยวำดวยกำรคมครองผเสยหำยจำกกำรคำมนษย, กระบวนกำรบำหล, 2015

23 ด แนวนโยบำยวำดวยกำรคมครองผเสยหำยจำกกำรคำมนษย, ขอ 1.1, กระบวนกำรบำหล, 2015

พนธะหนำท สวนไดเสย ค�ำแนะน�ำ

กำรปองกน กำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยจ�ำเปนตอกำรปองกนและยบยงกำรคำมนษย

กำรระบตนตอปญหำกำรคำมนษยรวมทงบคคลหรอกลมบคคลทเสยงตอกำรคำมนษย จ�ำเปนตอกำรปองกนโดยใชหลกฐำน

ใหผนวกกำรคดแยกผเสยหำยเขำกบแผนยทศำสตรแหงชำต รวมถงวำระแหงชำตทจดท�ำขนเพอตอตำนกำรคำและอำชญำกรรมรปแบบอน เชน

ใหผนวกกำรคดแยกผเสยหำยเขำกบแผนยทธศำสตรแหงชำต รวมถงวำระแหงชำตทจดท�ำขนเพอตอตำนกำรคำและอำชญำกรรมรปแบบอน เชน

ตำรำงท 2: พนธะหนำท สวนไดเสย และ ค�ำแนะน�ำในกำรคดแยกผเสยหำย

13

ขอมลและสำรสนเทศทรวบรวมไดจำกหนวยงำนทมอ�ำนำจจะมน�ำหนกเมอไดจำกผเสยหำยทไดรบกำรคดแยกแลว รวมถงรปรำงเคำโครงและลกษณะหนำตำของผคำมนษย วธกำรและขนตอน เสนทำงและกำรเชอมตอระหวำงบคคลหรอกลมผคำ รวมถงมำตรกำรในกำรสบผคำมนษย

ใชขอมลและสำรสนเทศทรวบรวมไดระหวำงกระบวนกำรคดแยกเปนฐำนในกำรระบชองวำงในกระบวนกำรตอบรบของรฐตอกำรคำมนษย กำรระบกำรสรำงขดควำมสำมำรถและควำมจ�ำเปนดำนกำรฝกอบรมแกหนวยงำนรบผดชอบของรฐทเกยวของ และกำรจดท�ำนโยบำยใหดข น รวมถงดำนแรงงำน และผโยกยำยถนฐำน

กำรสบสวนและกำรฟองคด

ควำมพยำยำมในกำรสบสวนและด�ำเนนคดกำรคำมนษยจะมน�ำหนกขนหำกผปฏบตงำนไดรบกำรฝกฝนใหคดแยกผเสยหำยและรวบรวมพยำนหลกฐำนไดอยำงมประสทธผล

จดท�ำหลกสตรฝกอบรมกำรคดแยกผเสยหำยแกผตอบรบสถำนกำรณทตองปฏบตหนำทในขนแรก เชน พนกงำนสบสวน พนกงำนอยกำร เพอใหแนใจวำเขำใจรวมกนเกยวกบองคประกอบของอำชญำกรรม กำรรวบรวมและกำรรบฟงพยำนหลกฐำน ขนบในกำรคดแยก และขอพจำรณำเฉพำะอนๆ เชน กำรปฏบตงำนกบผเสยหำย/พยำนทได รบควำมบอบช�ำทำงจตใจ มำจำกวฒนธรรมหรอสอสำรภำษำอน หรอ ผเสยหำยทเปนเดก

พนกงำนสบสวนและพนกงำนอยกำรไดรบขอมลและพยำนหลกฐำนบงชกำรคำมนษย ผคำมนษย รวมทงอำชญำกรรมและอำชญำกรทเกยวของจำกเหยอทคดแยกแลว

จดท�ำระบบในกำรคดแยกเหยอเชงรก โดยตองแนใจวำไดน�ำปจจยบงชหลำยประเภทมำใชเพอครอบคลมกำรคำมนษยทเกดภำยในประเทศและขำมประเทศ และครอบคลมผเสยหำยประเภทตำงๆ (สตร บรษ เดก) เพอสบหำกำรแสวงหำประโยชนทกรปแบบ

กำรใหควำมชวยเหลอและควำมคมครอง

กำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยจ�ำเปนตอกำรใหควำมชวยเหลอและคมครองผเสยหำยอยำงมประสทธผล

สงตวผเสยหำยไปยงหนวยงำนทรบผดชอบเพอใหกำรชวยเหลอและกำรสนบสนนทจ�ำเพำะโดยตองแนใจวำผทสนนษฐำนเปนผเสยหำยจะไมพบอปสรรคในกำรเขำถงกำรชวยเหลอและควำมคมครองรวมถงกำรแบงแยกขนตอนกำรคดแยกจำกประเดนกำรจดกำรกำรตรวจคนเขำเมอง

ตรวจสอบใหแนใจวำขนตอนกำรคดแยกขยำยรวมถงผเสยหำยจำกกำรคำมนษยทกประเภทโดยไมค�ำนงอำย เพศ ควำมโนมเอยงทำงเพศ สญชำต ชำตพนธ ทมำทำงสงคม หรอควำมพกำร ตำมกฎหมำยระหวำงประเทศ

ผเสยหำยจำกกำรคำมนษยทไดรบควำมชวยเหลอและควำมคมครองอยำงเหมำะสมสำมำรถใหควำมชวยเหลอในกระบวนกำรยตธรรมทำงอำญำไดดกวำ และเออใหเจำพนกงำนสำมำรถด�ำเนนคดกบผคำมนษยและปองกนกำรคำมนษยตอไปไดในอนำคต

ตรวจสอบใหแนใจวำผใหบรกำรใหควำมชวยเหลอทครบถวนตงแตกำรเขำคมครองเมอตดตอครงแรก ตลอดจนใหกำรสนบสนนระหวำงกระบวนกำรยตธรรมทำงอำญำ กำรสงกลบประเทศภมล�ำเนำ และกำรกลบคนสชมชนแจงผเสยหำยใหทรำบถงสทธในกำรไดรบควำมชวยเหลอและควำมคมครอง และทำงเลอกเพอกำรสนบสนนในระหวำงกระบวนกำรยตธรรมทำงอำญำกบผคำมนษยรวมทงกำรใหอ�ำนำจผเสยหำยตดสนใจไดโดยมขอมล รบรองวำกำรคดแยก (และควำมคมครองทไดหลงกำรคดแยก) มไดข นอยกบกำรทผเสยหำยใหควำมรวมมอกบหนวยงำนทมอ�ำนำจ

กำรใหควำมรวมมอ กำรน�ำองคกรหลำยสถำบนเขำมำท�ำหนำทในกระบวนกำรคดแยกผเสยหำย รวมถงรบฟงค�ำแนะน�ำจำกผเชยวชำญจำกองคกำรนอกภำครฐและหนวยงำนอนทเกยวของ สำมำรถชวยเพมประสทธภำพกลไกกำรคดแยกได และชวยเพมควำมแขงแกรงให มำตรกำรกำรปองกน กำรด�ำเนนคด และกำรคมครอง

ตรวจสอบใหแนชดวำระบบกำรคดแยกอำศยควำมรวมมอจำกหลำยหนวยงำนและประสำนควำมรวมมอในลกษณะสหวชำชพ ระหวำงเจำหนำรฐ และผ มบทบำททไมใชรฐ รวมถงองคกรพฒนำเอกชนทมควำมช�ำนำญพเศษ

ก�ำหนดใหมกำรแลกเปลยนขอมลเรองทศทำงในกำรคำมนษยรวมถงกลยทธใหมและแนวปฏบตในกำรคดแยกผเสยหำยทดทสด

ต

อนท

2


2.2. เพรำะเหตใดผเสยหำยจำกกำรคำมนษยจงลงเลทจะระบวำตนเปนผเสยหำย จำกกำรคำมนษย

นอยครงนกทผเสยหำยจะแจงวำตนเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษย บอยครงทผเสยหำยจำกกำรคำมนษยตองพงพงผคำมนษยและอำจไมรหรอไมยอมรบวำตนเปนผเสยหำย บำงรำยมองวำผคำมนษยเปนผอปถมภและชวยใหตนมสถำนะทดข น ผเสยหำยอำจเปนญำตของผคำมนษยเองกได เชน กรณกำรบงคบสมรสหรอกรณทเดกถกขำยเพอกำรน�ำไปแสวงหำประโยชน ผกระท�ำควำมผดอำจเปนบดำมำรดำหรอสมำชกครอบครวของผเสยหำยเอง ท�ำให ผเสยหำยลงเลทจะไปพบเจำหนำท ควำมลงเลนอำจเกดขนกบกำรคำมนษยและแสวงหำประโยชนรปแบบอนเชนกนหำกผเสยหำยและผกระท�ำผดมควำมสมพนธกน แมผเสยหำยจะไมมควำมสมพนธใดๆ กบผกระท�ำผดมำกอน ผเสยหำยกอำจเขำไปเกยวของมควำมสมพนธสวนตวกบผคำมนษยโดยทไมรวำควำมสมพนธดงกลำวคอเครองมอในกำรควบคมตนเอง

ควำมทำทำยในกำรคดแยกผเสยหำยอนๆ มำจำกกำรขำดสงจงใจทเกดขน และ/หรอคดวำจะเกดขน ในกำรระบตนวำเปนผเสยหำยตอเจำหนำท นคอกรณทผเสยหำยเขำประเทศอยำงไมปกต ท�ำใหเกดควำมกลววำจะถกเนรเทศเนองจำกตนมสถำนะไมปกต ผเสยหำยจำกกำรคำมนษยรำยอนแมจะไดรบควำมบอบช�ำจำกกำรควบคมของคำ มนษย กอำจยอมทนกบสถำนกำรณทถกแสวงหำผลประโยชนหรอใชอ�ำนำจในทำงมชอบเพรำะเหตผลหลำยระกำร เชน ผเสยหำยอำจมควำมสมพนธทผกมดตนกบผคำมนษยหรอบคคลทท�ำใหตนตกอยในสถำนกำรณนน หรอผเสยหำยอำจเชอวำตนยงอยในสถำนะทสบำยกวำทำงเลอกอนๆ ทม ผคำมนษยมกใชประโยชนจำกควำมกลวและควำมกงวลเหลำนเพอควบคมผเสยหำย

ควำมทำทำยในกำรคดแยกผเสยหำยควรไดรบควำมเขำใจและน�ำมำพจำรณำเมอออกแบบและน�ำกลไกกำรคดแยกไปปฏบต ควรใหควำมเปนไปไดหลำยทำงเพอใหสงตวผเสยหำยไปด�ำเนนกำรตอตำมขนตอนทเหมำะสมไดไมวำในระยะใดในกระบวนกำรแมวำผเสยหำยจะไมไดถกระบวำเปนบคคลทสนนษฐำนวำนำจะเปนผเสยหำยตงแตระยะแรกๆ

กำรขมขวำจะกกขงและเนรเทศ

หำกผเสยหำยมไดถอสญชำตรฐนน ผคำมนษยมกหลอกผเสยหำยมใหขอควำมชวยเหลอจำกเจำหนำทเพรำะมฉะนนผเสยหำยจะถกจบกม เนรเทศ หรอ กกขงเนองจำกมสถำนะกำรเขำเมองทไมถกตองหรอพวพนกบกจกรรมผดกฎหมำยทเปนผลมำสถำนกำรณกำรคำมนษยของตน แตกรณนไมพบบอยและมกจะไมเปนควำมจรงเนองจำกในบำงกรณกำรเนรเทศหรอกำรสงกลบภมล�ำเนำเดมจะไมชวยใหสถำนกำรณของผเสยหำยดขน หำกยงไมเปลยนสภำพทท�ำใหผเสยหำยอยในเสยงตอกำรคำมนษย ผเสยหำยกอำจเสยงทจะถกเหยอกำรคำมนษยไดอก ผจดหำทเคยหลอกผเสยหำยเขำสสถำนกำรณคำมนษญอำจยงคงอยและสรำงควำมกงวลเกยวกบควำมมนคงของผเสยหำยและครอบครวของผเสยหำย

ค�ำแนะน�ำ: สนบสนนใหผเสยหำยเขำแจงเหตดวยกำรคลำยควำมกงวลวำจะถกกกขงหรอถกเนรเทศ

คลำยควำมกลวของผเสยหำยวำจะถกกกขงไดโดยก�ำหนดมำตรกำรทชวยสรำงควำมมนใจวำผเสยหำยจะไมถกพจำรณำวำกระท�ำผดทำงอำญำส�ำหรบควำมผดทผเสยหำยกระท�ำซงเปนผลมำจำกกำรคำมนษย รวมถงควำมผดตำมกฎหมำยกำรเขำเมอง ส�ำหรบควำมกลววำจะถกเนรเทศนน ใหออกวซำเพอใหผเสยหำยคงอยในประเทศปลำยทำงเพอรบควำมชวยเหลอและควำมคมครองได

15

ควำมกลวกำรขมขและกำรแกแคนจำกผคำมนษย

ผเสยหำยบำงรำยกลวกำรขมขและกำรแกแคนจำกผคำมนษยหำกแสดงตนในฐำนะผเสยหำยจำกกำรคำมนษย ผคำมนษยมกขมขวำจะท�ำรำยผเสยหำยและ/หรอสมำชกในครอบครวของผเสยหำย ดวยควำมกลววำระบบกฎหมำยภำยในประเทศจะไมใหควำมคมครองเพยงพอแกผเสยหำยและครอบครวกรณเกดกำรตอบโตจำกผคำมนษย จงท�ำใหผเสยหำยไมกลำเขำแจงเหต ควำมกลวนอำจรนแรงขนหำกครอบครวของผเสยหำยอยในเขตอ�ำนำจรฐอน และตองอำศยผมบทบำททำงกระบวนกำรยตธรรมทำงอำญำในรฐอนเพอสรำงควำมมนใจเรองกำรใหควำมคมครอง

ค�ำแนะน�ำ:สนบสนนใหผเสยหำยเขำแจงเหตดวยกำรใหควำมคมครองผเสยหำยและครอบครว

รฐควรพจำรณำก�ำหนดมำตรกำรเพอใหแนใจวำมกำรใหควำมคมครองอยำงมประสทธผลแกผเสยหำย พยำน และครอบครวของผเสยหำย หำกบคคลทจ�ำเปนตองไดรบควำมคมครองพ�ำนกอยในรฐอน ควรประสำนงำนกบผมบทบำททำงกระบวนกำรยตธรรมทำงอำญำในรฐเหลำนน หรอควรออกวซำหรอใบอนญำตเขำเมองเพอให ควำมคมครองแกบคคลทเสยงอนตรำยหำกเหนวำเหมำะสม

ควำมอบอำยและควำมกลวถกตรำหนำ

หำกขอมลระบตวตน ขอมลอนเปนควำมลบ และขอมลสวนตวของผเสยหำยและครอบครวไมไดรบควำมคมครองจำกกำรโครงกำรชวยเหลอและคมครอง ผเสยหำยอำจกลววำกำรระบวำตนเปนผเสยหำยอำจน�ำไปสควำมอบอำย กำรถกตรำหนำ และกำรถกกดกนจำกสงคม ผเสยหำยอำจกลววำหำกตนยอมรบวำเปนเหยอแลว ครอบครวและชมชนของตนอำจรสกผดหวง (โดยเฉพำะกรณผเสยหำยถกแสวงหำประโยชนระหวำงกำรโยกยำยถนฐำน) จนภำยหลงกลำยเปนอปสรรคตอควำมสำมำรถในกำรเปนผเลยงดครอบครว เปนททรำบกนวำผเสยหำยจำกกำรคำมนษยทเปนเพศชำยมกลงเลในกำรระบวำตนเปนเหยออำชญำกรรมหรอยอมรบวำตนถกหลอกลวง

ค�ำแนะน�ำ: สนบสนนใหผเสยหำยเขำแจงเหตดวยกำรใหควำมคมครองผเสยหำยจำกกำรถกตรำหนำ

รฐควรด�ำเนนกำรใหแนใจวำโครงกำรชวยเหลอและคมครองผเสยหำยชวยคลำยควำมกลวควำมอบอำยและกำรถกตรำหนำของผเสยหำยโดยกำรรกษำควำมลบหรอขอมลของผเสยหำยและโดยกำรท�ำงำนรวมกบองคกำรนอกภำครฐ ชมชน และผเสยหำยเองใหเขำใจ และจดกำรขอกงวลในกำรจดท�ำนโยบำยคมครอง

ตอน

ท 2


ตอนท 3: กระบวนกำรคดแยกผเสยหำย

3.1 ใครคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยไดบำง

กำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยมกจะไมใชกระบวนกำรเบดเสรจในตว กระท�ำไดฉบพลน แตเปนกระบวนกำรทตองอำศยระยะตำงๆ ดงน

1. กำรคดกรองผเสยหำยเบองตน จะบอกไดวำบคคลอำจเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยหรอไม ขนตอนนอำจ กระท�ำโดยผใดกไดทตดตอกบบคคลทสนนษฐำนวำนำจะเปนผเสยหำย ซงสงผลใหมกำรสงตอไปยงเจำหนำท 2. กำรตงขอสนนษฐำนโดยเจำหนำทวำมตวบงชเพยงพอวำบคคลดงกลำวอำจเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยหรอ ไม และหำกใช กควรใหผเสยหำยเขำถงควำมชวยเหลอและควำมคมครองเบองตน 3. กำรตรวจสอบขอเทจจรงโดยหนวยงำนทมอ�ำนำจวำบคคลดงกลำวเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยจรงหรอไม กระบวนกำรนอำจสงผลใหบคคลดงกลำวมสทธไดรบควำมชวยเหลอและคมครองทครอบคลมยงขน ทงน อำจท�ำพรอมกบกำรสบสวนและกำรด�ำเนนคดผถกกลำวหำวำเปนผคำมนษยกได 4. กำรยนยนวำบคคลดงกลำวเปนผเสยหำยจำกอำชญำกรรมกำรคำมนษยอนเปนผลมำจำกกำรทผคำมนษยถก พพำกษำลงโทษ ระยะนอำจด�ำเนนในเขตอ�ำนำจรฐบำงแหงเทำนน และกำรทมอำจด�ำเนนคดอำชญำกรรม “กำรคำมนษย” ไดส�ำเรจกมไดหมำยควำมวำบคคลดงกลำวมใชผเสยหำยจำกกำรคำมนษย กำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยอำจเกดขนโดยเปนผลมำจำกกำรสบสวนหลงไดรบแจงเหตจำกผเสยหำย ครอบครวผเสยหำย หรอบคคลอน อกทงกำรคดแยกผเสยหำยอำจกระท�ำกอนเกดเหตกไดโดยเปนผลมำจำกบำะแสของต�ำรวจหรอผมบทบำทอนๆ เชน เจำหนำทพรมแดนหรอเจำพนกงำนแรงงำน ซงด�ำเนนกำรสบสวนและมควำมพรอมคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยระหวำงกำรปฏบตงำน กำรระบผเสยหำยจำกกำรคำมนษยกอนเกดเหตเปนทตองกำรมำกกวำกำรระบผเสยหำยหลงเกดเหตแลว

ค�ำแนะน�ำ: สรำงควำมตระหนกในกลมประชำชนถงเรองกำรคำมนษยเพอปรบปรงกำรคดแยกผเสยหำย

รฐควรรเรมและใหกำรสนบสนนกำรรณรงคทชวยกระตนใหสำธำรณะตระหนกถงสถำนกำรณกำรคำมนษย ทำงทดทสดคอกรณทกำรรณรงคดงกลำวอธบำยใหกลมผฟงเปำหมำยเขำใจวำ ก) กำรคำมนษยคออะไรและมลกษณะอยำงไร ข) กำรกระท�ำทเฉพำะเจำะจงทประชำชนสำมำรถท�ำไดโดยเฉพำะอยำงยงกำรใหขอมลเพอกำรสงตอไปยงเจำหนำททเหมำะสม รวมถงเบอรโทรศพทสำยดวน

24 อนสญญำกรงเวยนนำวำดวยควำมสมพนธทำงกงสล (1967) (The 1967 Vienna Convention on Consular Relations) ไดก�ำหนดบทบำท สทธ และหนำทของเจำหนำทกงสลในกำรเปนประเทศผรบและผสง โดยหลำยขอเกยวของกบกำรใหควำมชวยเหลอผเสยหำยจำกกำรคำมนษย คมอส�ำหรบเจำหนำททำงกำรทตและเจำหนำทกงสลวำดวยกำรใหควำมชวยเหลอและคมครองผเสยหำยจำกกำรคำมนษย เปนเครองมอทเปนประโยชนตอเจำหนำทกงสลเนองจำกก�ำหนดตวบงชทเฉพำะเจำะจงทพงตระหนกขณะตรวจใบสมครวซำ โปรดด คมอส�ำหรบเจำหนำททำงกำรทตและเจำหนำทกงสลวำดวยกำรใหควำมชวยเหลอและคมครองผเสยหำยจำกกำรคำมนษย (The Handbook for Diplomatic and Consular Personnel on how to Assist and Protect Victims of Human Trafficking), เลขำนกำรคณะกรรมกำรรฐในกลมคำบสมทรบลตก, 2011

คนในชมชน รวมถงญำต เพอน และเพอนรวมงำนตำงมบทบำทในกำรคดแยกผเสยหำย โดยเฉพำะอยำงยงระหวำงในระยะคดกรองผเสยหำยเบองตน องคกำรนอกภำครฐรวมถงองคกรประชำสงคม ผประกอบวชำชพทำงแพทย สหภำพแรงงำน และตวแทนจดหำงำน พสจนแลววำเปนแหลงขอมลอนมคำและมบทบำทส�ำคญในกำรคดแยกผเสยหำยและสงตอบคคลทสนนษฐำนวำนำจะเปนผเสยหำยไปยงหนวยงำนทรบผดชอบ

อยำงไรกตำม รฐมควำมรบผดชอบหลกในกำรคดแยกผเสยหำย เจำหนำทรวมทงผบงคบใชกฎหมำย (ต�ำรวจ อยกำร เจำพนกงำนฝำยตลำกำร เจำหนำทตรวจคนเขำเมองและศลกำกร พนกงำนตรวจแรงงำน) ผใหบรกำรสงคม เจำหนำทปกครองสวนทองถน และเจำหนำทสถำนทตและกงสล กอำจมบทบำทในกำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษย24

17

ค�ำแนะน�ำ: เพมขดควำมสำมำรถของผมสวนไดเสยในกระบวนกำรคด แยกผเสยหำย

ก�ำหนดแนวปฏบตและขนตอนกำรด�ำเนนกำรทชดเจนเพอชใหเหนบทบำทและหนำทของหนวยงำนรฐและผ มบทบำทอนทเกยวของในกระบวนกำรคดแยกผเสยหำยทมประสทธผล

ในหลำยรฐ กระบวนกำรอยำงเปนทำงกำรในกำรตงขอสนนษฐำน กำรตรวจสอบขอเทจจรง และกำรยนยนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยซ งกระท�ำโดยเจำหนำทนน ใชเพอก�ำหนดสถำนะของบคคลวำเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษย แลว จงใหผเสยหำยเขำถงควำมชวยเหลอและควำมคมครองตำมระดบสถำนะ ในบำงรฐเจำพนกงำนบงคบใชกฎหมำยไดรบมอบหมำยใหรบผดชอบกระบวนกำรน ในขณะทรฐอนๆ ก�ำหนดใหหนวยงำนของรฐซงรบผดชอบดำนสวสดกำรสงคมเปนผรบผดชอบ บำงรฐก�ำหนดใหกระบวนกำรคดแยกผเสยหำยเปนหนำทขององคกำรนอกภำครฐทมควำมช�ำนำญเฉพำะ เจำหนำทกงสลเองกมอำจมบทบำทในกำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยเชนกน

ค�ำแนะน�ำ: จดฝกอบรบกำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยใหแกบคคลทอำจตดตอกบผเสยหำย

สงส�ำคญคอกำรใหควำมส�ำคญกบกำรฝกอบรบเจำพนกงำนทปฏบตงำนในแนวหนำของกระบวนกำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษย รฐควรพจำรณำจดกำรฝกอบรบแกอำจำรย ผส อขำว และผประกอบวชำชพทำงแพทย หนวยงำนภำคเอกชน และบคคลำกรในชมชนทอำจตดตอกบผเสยหำยจำกกำรคำมนษยเพอสรำงควำมตระหนกรเรองตวบงชซ งอำจชวยในกำรบงชวำบคคลใดเปนผเสยหำย

ไมวำรฐจะมแนวทำงในกำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยเชนไร กำรฝกอบรมทเหมำะสมนนจ�ำเปนส�ำหรบผมสวนไดเสยในกำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยไดอยำงรวดเรวและมประสทธผล25 แนวปฏบตและขนตอนในกำรคดแยกมำตรฐำน ควรเปนไปดวยควำมเคำรพและปกปองศกดศรและสทธมนษยชนของบคคลทสนนษฐำนวำจะเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษย26

25 (E/2002/68/Add.1), คณะมนตรสทธมนษยชนแหงสหประชำชำต, แนวปฏบต 2: กำรคดแยกผเสยหำยและผคำมนษย, แนวปฏบต2(3)26 ด แนวนโยบำยวำดวยกำรคมครองผเสยหำยจำกกำรคำมนษย, กระบวนกำรบำหล, 2015, ตอนท 3, หวขอ “กำรประสำนงำนและแนวทำงในลกษณะสหวชำชพ”

ตอนท

3


3.2. กระบวนกำรพนฐำน

แตละขนของกระบวนกำรคดแยกผเสยหำยเปนกำรเปดโอกำสในกำรคดกรองผเสยหำยเบองตนดวยกำรสงเกตและกำรมปฏสมพนธตงแตเรมตดตอครงแรกจนถงกำรน�ำผเสยหำยมำซกถำม ในแตละขนของกระบวนกำรคดแยกพนฐำน ผปฏบตงำนตองพจำรณำควำมจ�ำเปนดำนควำมชวยเหลอและควำมคมครองของผเสยหำย27 รฐควรพจำรณำรวมกระบวนกำรคดแยกผเสยหำยไวในกระบวนกำรคมครองทมขอบเขตกวำงขนเพอใหมกำรสงตออยำงเหมำะสมไปยงหนวยงำนอนหำกทรำบถงควำมจ�ำเปนตองขอรบควำมคมครองเปนกำรเฉพำะ (เชน กรณผเสยหำยจำกกำรคำมนษยเปนเดกหรอผลภย)

27 นอกเหนอจำกขอมลทใหตอไปนแลว สำมำรถอำนขอมลเกยวกบกำรคมครองผเสยหำยเพมเตมไดท แนวนโยบำยวำดวยกำรคมครองผเสยหำยจำกกำรคำมนษย

28 ด คมอกำรใหควำมชวยเหลอโดยตรงแกผเสยหำยจำกกำรคำมนษย (The IOM Handbook on Direct Assistance for Victims of Traffick-

ing), องคกำรระหวำงประเทศเพอกำรโยกยำยถนฐำน (IOM), 2005

29 ด แนวนโยบำยวำดวยกำรคมครองผเสยหำยจำกกำรคำมนษย, กระบวนกำรบำหล, 2015

สมภำษณอยำงเปนทำงกำรซกถำมเบองตนตดตอครงแรก

ก. กำรตดตอครงแรก

วตถประสงคหลกของกำรตดตอผเสยหำยเปนครงแรกคอพจำรณำวำบคคลดงกลำวอำจเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยหรอไม และจ�ำเปนตองไดรบควำมชวยเหลอและควำมคมครองเบองตนหรอไม

กำรคดกรองเบองตนจะเกดขนเมอเกดกำรตดตอเปนครงแรกกบผทสนนษฐำนวำจะเปนผเสยหำยซงเปนผลมำจำกจำกกำรสงเกตกำรณ (บทสนทนำกบบคคล พฤตกรรม รปรำงหนำตำ หรอเหตแวดลอม) จำกขอมลทไดมำจำกบคคลอนทเปนผสงตอ หรอผำนกำรระบตนของผเสยหำยเอง อยำงไรกตำม ผเสยหำยจำกกำรคำมนษยอำจจะไมแสดงตนเพรำะเหตผลบำงประกำรดงทกลำวไปแลวในขอ 2.2

กำรคดกรองเบองตนเมอไดตดตอผเสยหำยเปนครงแรกอำจจะตองหยดชะงกลงเนองจำกปญหำดำนกำรสอสำรสบเนองจำกอปสรรคดำนภำษำหรอวฒนธรรม รวมทงประเดนดำนมตเพศดวย รฐอำจแกอปสรรคเหลำนไดดวยกำรด�ำเนนกำรใหแนใจวำบคคลทท�ำหนำทตดตอกบผทสนนษฐำนวำเปนผเสยหำยนนมทกษะและภมหลงทำงภำษำและวฒนธรรม (หรอพรอมเขำถงบคคลทมคณลกษณะเชนนนไดทนท) เพอใหพรอมคดกรองผเสยหำยในกำรตดตอเปนครงแรก

หำกไมสำมำรถตรวจสอบขอเทจจรงจนสรปได ใหสนนษฐำนไวกอนวำบคคลดงกลำวเปนผเสยหำยจำกกำรคำม นษยเพอใหบคคลนนเขำถงบรกำรชวยเหลอและควำมคมครองได เมอพบผทสนนษฐำนวำนำจะเปนผ เสยหำยจำกกำรคำมนษย บคคลนนอำจตกอยในอนตรำยใหญหลวง หรอจ�ำเปนตองไดรบควำมชวยเหลอทำงกำรแพทย หรอควำมชวยเหลออนๆ อยำงเรงดวน สงส�ำคญอนดบแรกคอกำรด�ำเนนกำรใหแนใจวำบคคลนนไดรบควำมปลอดภยโดยพลน28 รฐจะตองสงตอผทสนนษฐำนวำเปนผเสยหำยไปยงผใหบรกำรทมควำมเชยวชำญโดยเฉพำะในดำนกำรดแลทำงสงคม ทำงกำรแพทย และทำงจตใจ รวมถงใหทพกทปลอดภยเพอปกปองจำกอนตรำยอน สงส�ำคญยงคอกำรปกปองขอมลสวนตวและบคคลนนตองใหควำมยนยอมโดยมขอมลประกอบเพอรบควำมชวยเหลอและควำมคมครอง29

19

30 แนวกำรรำงกฎหมำย, กำรคำมนษย, ยอหนำ 65, แนวปฏบตวำดวยกำรคมครองผเสยหำยจำกกำรคำมนษยทเปนเดกของ UNICEF , และ ค�ำอธบำยขอเสนอแนะเรองหลกกำรและแนวทำงวำดวยสทธมนษยชนและกำรคำมนษยของ OHCHR (UNICEF Guidelines on the Protection of Child Victims of Trafficking, and Commentary to the OHCHR Principles and Guidelines on Human Rights and Human Trafficking) ส�ำนกงำนขำหลวงใหญเพอสทธมนษยชน (OHCHR), 2010, หนำ 162-164

31เชน แนวปฏบตระดบภมภำควำดวยกลไกกำรคดแยกและสงตวผยำยถนฐำนเบองตนในสถำนกำรณสมเสยง (Regional Guidelines for the Preliminary Identification and Referral Mechanisms for Migrant Populations in Vulnerable Situations) (เสนอโดยประเทศคอสตำรกำ รวมจดท�ำกบประเทศเอลซลวำดอร กวเตมำลำ ฮอนดรส และ นกำรำกว, ไดรบกำรสนบสนนโดย IOM และ UNHCR, น�ำเสนอแกคณะกรรมกำรหำรอระดบภมภำควำดวยผยำยถนฐำน(RCGM) ในทประชมระดบภมภำควำดวยกำรโยกยำยถนฐำน (RCM) ในเดอนมถนำยน 2012), หนำ 11

ค�ำแนะน�ำ: เพมประสทธผลในกำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยทเปนเดก

ใหใชขนตอนเพอกำรคดแยกโดยเรวส�ำหรบเดกทนำจะเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยและแจงผใหบรกำรดำนกำรคมครองเดกทมควำมเชยวชำญเฉพำะโดยใชแนวทำงคดแยกทสำมำรถชวยใน

• กำรสนนษฐำนภำวะควำมเปนผเยำว และ

• กำรสนนษฐำนสถำนะผเสยหำย

ในกำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยทเปนเดก จะเปนประโยชนหำกใชกระบวนเพอกำรคดแยกโดยเรวและแจงผใหบรกำรดำนกำรคมครองเดกทมควำมเชยวชำญโดยเฉพำะทนท เนองจำกผเสยหำยทเปนเดกอำจมทำทไมเหมอนเดก และ/หรอ อำจโกหกอำยตน แนวปฏบตทดทสดคอกำรปฏบตตอบคคลทอำจเปนเดกเฉกเชนปฏบต กบเดกตำมทก�ำหนดไวในอนสญญำวำดวยสทธเดก ในท�ำนองเดยวกน ในกรณทเดกอำจเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษย ใหตงขอสนนษฐำนไววำเปนผเสยหำยจนกวำจะปรำกฏขอเทจจรงเปนอยำงอน30

ข. กำรซกถำมเบองตน

เจำหนำทอำจสำมำรถตรวจสอบขอเทจจรงวำบคคลหนงสนนษฐำนวำเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยไดระหวำงกำรซกถำมเบองตน วตถประสงคหลกของกำรซกถำมเบองตนคอกำรประเมนควำมเสยงและพจำรณำควำมชวยเหลอและควำมคมครองทเฉพำะเจำะจง ในระยะกำรซกถำมเบองตนน บคคลนนควรไดรบแจงถงจดประสงค ขนตอน และผลทตำมมำจำกกำรซกถำม อกทงบคคลนนควรไดรบขอมลทชดเจนเปนภำษำทบคคลนนเขำใจและหำกจ�ำเปน ใหใช ลำมทมประสบกำรณในกำรสอสำร

ผซกถำมควรไดรบกำรอบรมวธกำรสรำงควำมไวใจและควำมเปนมตรกบผทสนนษฐำนวำจะเปนผเสยหำยและสรำงบรรยำกำศทท�ำใหผถกซกถำมสบำยใจพอทจะสอสำร ผซกถำมควรไดรบกำรอบรมใหเขำใจควำมบอบช�ำทำงจตใจและวธหลกเลยงกำรตอกย�ำควำมรสกดงกลำวระหวำงกำรซกถำม ผมบทบำทดำนประชำสงคมอำจมสวนส�ำคญในกำรท�ำงำนรวมกบผเสยหำยและเจำหนำทเพอสรำงควำมไวใจและควำมปรองดองระหวำงฝำยตำงๆ บำงรฐใชชดค�ำถำมเพอเปนแนวทำงในกำรซกถำมเบองตน31 ผซกถำมตองมทกษะทเหมำะสมในกำรรบมอกบควำมทำทำยทำงดำนภำษำและวฒนธรรมทแตกตำงกนและใชเทคนคในกำรซกทเหมำะสมกบบคลกของผถกซกถำม • ในมตภำษำ ผซกถำมจะไดรบรำยชอลำมทสำมำรถใหกำรชวยเหลอแมไดรบแจงลวงหนำเปนเวลำสนๆ ผซกถำมตองค�ำนงถงผลกระทบทำงภำษำ ชำตพนธ และวฒนธรรมทแตกตำงกนเพอสรำงควำมไวใจและควำมเปนมตรกบผถกซกถำม ลำมจะตองมใจเปนกลำง ไดรบขอมลพอสมควรเกยวกบบทบำทของตน รกษำควำมลบของคดและประเดนอนๆ และไดรบกำรฝกฝนอยำงเหมำะสม ควรอธบำยบทบำทของลำมในกระบวนกำรซกถำมใหผทสนนษฐำนวำจะเปนผเสยหำยทรำบดวย

• ในมตเพศและอำย กำรซกถำมมกกระท�ำโดยหรอตอหนำบคคลเพศเดยวกนกบผถกซกถำม เดก (หรอคนทอำจจะเปนเดก) ควรก�ำหนดใหมผปกครองตำมควำมเหมำะสม (เชน กรณมำตวคนเดยว) และเฉพำะผทไดรบกำรฝกอบรมเพอท�ำงำนกบเดกเปนผซกถำมเทำนน

ต

อนท

3


32 ด มำตรำ14 พธสำรวำดวยกำรคำมนษย ด ขอเสนอแนะเรองหลกกำรและแนวทำงวำดวยสทธมนษยชนและกำรคำมนษย (Recommended Principles and Guidelines on Human Rights and Human Trafficking) (E/2002/68/Add.1), คณะมนตรสทธมนษยชนแหงสหประชำชำต, แนวปฏบต 2(7)

33 อำนขอมลเพมเตมเรองกำรปลอยใหผเสยหำยไดคดทบทวนไดท แนวนโยบำยวำดวยกำรคมครองผเสยหำยจำกกำรคำมนษย, กระบวนกำรบำหล, 2015

ค�ำแนะน�ำ: สนบสนนกำรใชเทคนคซกถำมผเสยหำยทมควำมออนไหว

ตรวจสอบใหแนใจวำบคคลทท�ำหนำทซกถำมผเสยหำยมทกษะทเหมำะสมทงในแงภำษำ เพศ อำย และ วฒนธรรม หำกเปนไปได ใหปรกษำกบผเสยหำยวำชอบไมชอบสงใดและปฏบตตำมควำมชอบเหลำนนให แกผถกซกถำมตำมควำมเหมำะสมเทำทจะท�ำได

ในกำรซกถำมเบองตน ตองค�ำนงถงปจจยส�ำคญบำงประกำรไมวำสถำนะหรอลกษณะทำทำงของผถกซกถำมจะปนอยำงไร เชน กำรรวมขนตอนกำรรบและพจำรณำขอทหลบภยใหแกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยซ งอำจจ�ำเปนตองขอรบทหลบภยจะเปนประโยชนในกระบวนกำรคดแยกผเสยหำย32 เจำหนำทดำนศนยหลบภย (ซงในบำงประเทศคอ UNHCR เปนผรบผดชอบกรณรฐไมมระบบศนยหลบภยแหงชำต) ควรพจำรณำสถำนะกำรลภยใหบคคลทมขอบงชระหวำงกระบวนกำรคดกรองวำเสยงตอกำรถกกลนแกลงหรอไดรบอนตรำยรำยแรงหำกถกสงกลบไปยงประเทศตนก�ำเนด ในท�ำนองเดยวกน เจำหนำทตอตำนกำรคำมนษยควรคดกรองผแสวงหำทหลบภยและผลภยทแสดงสญญำณวำอำจเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยดวย ควรมกำรก�ำหนดกลไกกำรสงตอผเสยหำยทเหมำะสมเพอใหมกำรสงตอผทขอควำมคมครองระหวำงประเทศในฐำนะผลภยไปยงเจำหนำทดำนทหลบภยและเพอกำรสงตอผ แสวงหำทหลบภยและผลภยทอำจเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยไปยงหนวยงำนตอตำนกำรคำมนษยทเหมำะสม ทงสองกรณ เจำหนำทควรตรวจสอบใหแนใจวำกำรใหเจำหนำทในประเทศตนก�ำเนดเขำมำท�ำงำนจะไมเปนอนตรำยตอผทอำจแสวงหำทหลบภยหรอผลภย

ค�ำแนะน�ำ: ตรวจสอบใหแนใจวำขนตอนกำรคดแยกเออตอกำรสงตอผแสวงหำทหลบภยได

รฐไมควรตดตอกบผแทนทำงกำรทตประจ�ำประเทศตนก�ำเนดเพอขอคดแยกหำกผเสยหำยไดยนขอทหลภยหรอหำกมเหตใหเชอวำบคคลเปนผลภย

ค. กำรสมภำษณอยำงเปนทำงกำร

กำรสมภำษณอยำงเปนทำงกำรเปดโอกำสใหปรบบรกำรควำมชวยเหลอและควำมคมครองทใหตำมควำมจ�ำเปนทเฉพำะเจำะจงทอำจตรวจพบ แนวปฏบตทดทสดส�ำหรบเจำหนำทคอใหผเสยหำยได “คดทบทวน” เหตกำรณตำงๆ เพอชวยฟนฟจตใจเพยงพอจำกเรองทพบเพอใหหลกฐำนระหวำงกำรสมภำษณอยำงเปนทำงกำร33 ทงนข นอยกบสภำพและควำมจ�ำเปนของผเสยหำยหรอผทสนนษฐำนวำนำจะเปนผเสยหำย กำรสมภำษณอยำงเปนทำงกำรอำจเกดขนกอนหรอหลงจำกปลอยใหผเสยหำยไดคดทบทวนแลว อนเปนชวงทผเสยหำยมแนวโนมยอมให ควำมชวยเหลอหลงจำกทไดรบควำมชวยเหลอและควำมคมครองเบองตนแลว

• ในมตวฒนธรรม ผซกถำมอำจมหรอไมมภมหลงทำงวฒนธรรมหรอมำจำกชมชนเดยวกนกบผถกซกถำมกได ผถกซกถำมอำจรสกสบำยใจถำไดรบกำรซกถำมจำกบคคลทมำจำกวฒนธรรมเดยวกน อยำงไรกตำมกรณทชมชนดงกลำวมสวนเกยวของหรอยนยอมใหเกดกำรแสวงหำประโยชน กำรซกถำมผเสยหำยดวยบคคลจำกชมชนเดยวกนอำจท�ำใหผถกซกถำมตกอยในควำมเสยงรำยแรง

กำรก�ำหนดวำอะไรเหมำะสมในกำรซกถำมจะตองมกำรปรกษำกบผถกซกถำมวำมควำมรสกชอบไมชอบสงใด และใหปฏบตตำมควำมชอบเหลำนนเพอใหผถกซกถำมสบำยใจทสดเทำทจะท�ำได

21

34โดยปกตแลว เดกมอำจแสดงควำมยนยอมทำงกฎหมำยได ควรก�ำหนดขนตอนในกำรขอรบหนงสอแสดงควำมยนยอมจำกบดำมำรดำ หรอผ ปกครองกอนสมภำษณเดก

35 ด คมอกำรปรำบปรำมกำรคำมนษยส�ำหรบผปฏบตงำนในกระบวนกำรยตธรรมทำงอำญำ, แผนท 8: กำรสอบปำกค�ำผเสยหำยจำกกำรคำมนษยทเปนพยำนคนส�ำคญ (Anti-Human Trafficking Manual for Criminal Justice Practitioners, Module 8: Interviewing victims of trafficking who are potential witnesses), ส�ำนกงำนปองกนยำเสพตดและปรำบปรำมอำชญำกรรมแหงสหประชำชำต (UNODC), 2009

เมอไดใหควำมชวยเหลอและควำมคมครองแลว จงจะมกำรกำรสมภำษณเพมเตมเพอสบสวนหรอด�ำเนนคดตอไป อำจมกำรรวบรวมขอมลเพอยนยนวำบคคลเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยหรอไม ผถกสมภำษณตองใหควำมยนยอมใหสมภำษณ กำรถำยเทปบนทกภำพหรอเสยง และตองเขำใจจดประสงคและนยยะของกำรสมภำษณอยำงเปนทำงกำร34 กำรสมภำษณและถอยค�ำทถอดเสยงหรอบนทกตำงๆ ควรเกบเปนควำมลบเพอคมครองผถกมภำษณและควำมเปนสวนตวของผถกสมภำษณ ผสมภำษณควรไดรบกำรอบรมมำโดยเฉพำะเพอเขำใจวำท�ำไมค�ำบรรยำยสถำนกำรณของผเสยหำยอำจเปลยนไป และควรคนเคยกบกำรท�ำงำนกบบคคลตำงวยทพดคนละภำษำหรอมำจำกวฒนธรรมอน และอำจอยในสภำวะบอบช�ำทำงจตใจ35

ระยะนของกระบวนกำรอำจสงผลตอค�ำใหกำรของผเสยหำย ควรรวบรวมพยำนหลกฐำนอนในระยะนเพอหำขอเทจจรงหรอขอมลทชวยเพมน�ำหนกค�ำใหกำรของผเสยหำย ทงนอำจตองแกไขแผนคมครองผถกสมภำษณเมอไดรบขอมลจำกกำรสมภำษณ อำจตองสงตอผถกสมภำษณไปยงผใหบรกำรทมควำมเชยวชำญโดยเฉพำะตำมทไดหำรอไวในตอนท 2.2 ผเสยหำยอำจะลงเลไมไวใจเจำหนำท กำรสมภำษณผเสยหำยจงเปนเรองทำทำยและตองอำศยควำมละเอยดออนและควำมอดทนเพอหลกเลยงกำรสรำงควำมเครยดทำงอำรมณและควำมวตกกงวลของผเสยหำยเพมขน ผสมภำษณควรเนนกำรสรำงควำมไวใจและควำมมนใจ หำกเปนไปได ผสมภำษณควรหลกเลยงกำรกระท�ำทท�ำใหผเสยหำยยอนนกถงเหตกำรณทจะท�ำใหบอบช�ำทำงจตใจ อบอำย และ/หรอรสกหมดอ�ำนำจ หรอท�ำใหสญเสยควำมมนใจในตวเองในกำรตดสนใจโดยมขอมลประกอบ เนองจำกกำรกระท�ำเชนนนอำจเปนอนตรำยตอผเสยหำยเพมขน เปนอปสรรคตอกำรรวบรวมพยำนหลกฐำนและ ยบยงผเสยหำยจำกกำรใหควำมรวมมอในกระบวนกำรยตธรรมทำงอำญำ

3.3 ตวบงชกำรคำมนษย

หลำยรฐก�ำหนดมำตรฐำนใหมกำรใช “ตวบงช” ในกำรระบสถำนกำรณทอำจจะเปนกำรคำมนษย ตวบงชดงกลำวอำจเปนเครองมอทเปนประโยชนตอกำรฝกอบรมและเพมขดควำมสำมำรถของผมสวนไดสวนเสยบำงหนวยงำน (อำท ผประกอบวชำชพทำงแพทย ต�ำรวจ เจำหนำทตรวจคนเขำเมองและเจำหนำทศลกำกร) และอำจเชอมโยงกบองคประกอบกำรคำมนษยบำงประกำร (เชน วธกำรทผคำมนษยใชเพอใหผเสยหำยปฏบตตำม) หรอ รปแบบกำรแสวงหำประโยชนบำงอยำง (เชน แรงงำนบงคบ) ในทำงปฏบต ผเสยหำยจำกกำรคำมนษยสวนใหญมกจะไดรบกำรคดแยกตอเมอถกแสวงหำประโยชนแลว ดงนนตวบงชทเกยวของกบระยะกำรแสวงหำประโยชนจงถอเปนตวบงชทนำเชอถอมำกกวำตวบงชอประเภทอนๆ

ค�ำแนะน�ำ: พจำรณำใหน�ำหนกตวบงช รฐควรพจำรณำใหน�ำหนกตวบงชเพอชวยผรบผดชอบในกำรคดแยกผเสยหำยใหสำมำรถจดล�ำดบขอมลตำมควำมส�ำคญได แนวทำงทองคกำรแรงงำนระหวำงประเทศ (ILO) และคณะกรรมำธกำรยโรปใชนนก�ำหนดคำน�ำหนกตวบงชโดยแบงออกเปน สง ปำนกลำง นอย โดยมขอก�ำหนดวำตวบงชหนงอำจมน�ำหนกมำกหำกผเสยหำยเปนเดก แตมน�ำหนกปำนกลำงหำกเปนผใหญ หรอมน�ำหนกมำกกรณเปนกำรแสวงหำประโยชนทำงเพศ และมน�ำหนกนอยกรณเปนกำรกำรแสวงหำประโยชนทำงแรงงำน

อยำงไรกตำม ควรพจำรณำขอจ�ำกดทมอยในตวบงชแตละอยำงเสมอ เนองจำกคนถกคำมนษยไดหลำยวธและ บรบทกำรแสวงหำประโยชนกแตกตำงกน ตวบงชหนงจะมน�ำหนกบงชวำมกำรคำมนษยรปแบบหนงมำกกวำรปแบบอนๆ เสมอ อธบำยไดอกอยำงหนงคอ ตวบงชทช เบำะแสกำรคำมนษยรปแบบหนงไดแมนย�ำ อำจไมสำมำรถบงชรปแบบกำรคำมนษยรปแบบอนไดเลย เชน กำรทบคคลหนงท�ำงำนเกนเวลำโดยไดรบคำจำงจ�ำกด และมกลมตดอำวธเฝำสงเกตกำรณอย ถอเปนตวบงชกำรคำมนษยทมน�ำหนกมำกกวำกำรทเดกเดนทำงขำมชำยแดนโดยไมมหนงสอเดนทำง

ต

อนท

3


ตวบงชรปแบบกำรแสวงหำประโยชนทพบรวมกน

ตวบงชตอไปนสำมำรถน�ำมำใชในกำรพสจนกำรแสวงหำประโยชนทกรปแบบ ตวบงชบำงรำยกำรบงบอกสญญำณกำรแสวงหำประโยชน บำงรำยกำรบงบอกสญญำณกำรควบคมของผคำมนษยตอบคคลทสนนษฐำนวำนำจะเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษย

• บคคลดงกลำวถกบบบงคบ/ขเขนใหตกอยในสถำนภำพหรอคงอยในสถำนกำรณนน

• บคคลดงกลำวถกหลอกลวงเกยวกบลกษณะ/ทตงของสถำนกำรณนน • บคคลดงกลำวมชวโมงกำรท�ำงำนหรอจ�ำนวนวนท�ำงำนเกนก�ำหนด • เงอนไขในกำรพ�ำนกหรอท�ำงำนของบคคลดงกลำวไรมนษยธรรม และ/หรอเสอมศกดศรควำม เปนมนษย • บคคลดงกลำวอยภำยใตควำมควบคม/หรอพงพำอำศยบคคลอนอยำงมำก • บคคลดงกลำวอยภำยใตกำรขมขหรอกำรใชควำมรนแรง • บคคลดงกลำวตกอยในสถำนกำรณทไมเหมำะสมกบอำยของตน

ตวบงชรปแบบกำรแสวงหำประโยชนแบงออกตำมประเภท

ตวบงชตอไปนเกยวของกบกำรแสวงหำประโยชนบำงประเภทตำมทไดระบไวในพธสำรวำดวยกำรคำมนษย เนองจำกกำรแสวงหำประโยชนทระบไวในพธสำรมไดครอบคลมรปแบบกำรแสวงหำประโยชนทงหมดโดยละเอยด จงไดเพมรปแบบกำรแสวงหำประโยชนทมกพบในทำงปฏบตดำนลำงน

ค�ำแนะน�ำ: ปรบตวบงชใหเขำกบบรบท

รำยกำรตวบงชจะใชไดผลกตอเมอน�ำมำปรบใชใหเขำกบสถำนกำรณทเจำหนำทพบระหวำงกำรปฏบตหนำท รฐควรปรบปรงรำยกำรตวบงชใหเปนปจจบนเสมอเพอใหใจวำสำมำรน�ำมำเชอมโยงกบรปแบบกำรคำมนษยทเปลยนแปลงไปอยำงแทจรง

36 ด คมอกำรปรำบปรำมกำรคำมนษยส�ำหรบผปฏบตงำนในกระบวนกำรยตธรรมทำงอำญำ (Anti-human trafficking manual for criminal justice practitioners), UNODC/UN.GIFT, 2009, แผนท 2: ด กลไกกำรสงตวแหงชำต คมอปฏบต (National Referral Mechanisms: A Practical Handbook), องคกำรวำดวยควำมมนคงและควำมรวมมอในยโรป (OSCE), 2004, หนำ 61

ตวบงชบำงประกำรอำจชเบำะแสอำชญำกรรมหรออำชญำกรรมอนๆ หรอเหตกำรณอน และกำรพบหรอไมพบตวบงชกมใชปจจยส�ำคญทจะชวยสรปไดวำไมมกำรคำมนษย36 ขอจ�ำกดอกประกำรคอ ผคำมนษยมกรเทำทนและปรบตวตำมตวบงช เชน ปลอยใหผเสยหำยถอเอกสำรแสดงตนหรอเอกสำรเดนทำงไดเพอไมใหเจำหนำทสงสย สบเนองจำกขอจ�ำกดเหลำน กำรใชตวบงชหลำย “ประเภท” รวมกนจะชเบำะแสกำรคำมนษยไดดกวำกำรใชตวบงชเพยงประเภทเดยว ยงไปกวำนนตวบงชมใชหลกฐำนกำรคำมนษย แตสำมำรถใชพสจนขอสนนษฐำนวำมกำรคำมนษยเพอใหควำมชวยเหลอและควำมคมครองผเสยหำยไดทนทวงท

รำยกำรตวอยำงตวบงชครำวๆ ตอไปนรวบรวมไวตำมประเภทตำงๆ ของกำรคำมนษยทไดระบไวในพธสำรวำดวยกำรคำมนษย และผปฏบตงำนจ�ำเปนตองพจำรณำปรบใชใหเขำกบบรบทขอจ�ำกดทไดกลำวไปแลวดำนบน เนองจำกรำยกำรประเภทตำงๆ ของกำรแสวงหำประโยชนทระบไวในพธสำรมไดครอบคลมรปแบบกำรแสวงหำประโยชนทงหมด จงไดเพมรปแบบกำรแสวงหำประโยชนทมกพบในทำงปฏบตดำนลำงน ค�ำวำ “บคคล” ทระบไว ในตวบงชดำนลำง หมำยถง บคคลทสนนษฐำนวำนำจะเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษย มใชบคคลทตองสงสยวำเปนผคำมนษย

23

การแสวงหาประโยชนดวยการคาประเวณของบคคลอนและการแสวงหาประโยชนทางเพศอนตำมทไดก�ำหนดไวในตำรำงท 1 (ตอนท 1.1) บคคลทท�ำงำนในอตสำหกรรมกำรคำประเวณทกคน อำจมใชผเสยหำยจำกกำรคำมนษย ตวบงชดำนลำงนจะเปนประโยชนตอกำรคดแยกบคคลทมเหตใหเชอวำเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษย • บคคลดงกลำวไมสำมำรถปฏเสธทจะใหบรกำรลกคำ มกจกรรมทำงเพศแบบจ�ำเพำะ หรอมเพศ สมพนธโดยไมปองกน • บคคลดงกลำวไมไดรบเงนโดยตรงจำกลกคำ/ไดรบเงนเพยงเลกนอยจำกเงนทลกคำจำยใหแก นำยจำงหรอคนกลำง • บคคลดงกลำวถกบงคบ/ขมขใหใชหรอไมใหใชกำรคมก�ำเนดบำงประเภท

• บคคลดงกลำวถกบงคบ/ขมขใหเขำรบกำรตรวจทำงกำรแพทย/ทดสอบกำรตงครรภ

• บคคลดงกลำวอำยต�ำกวำเกณฑ

การคามนษยเพอตดอวยวะออกจากรางกายตวบงชตอไปนเกยวของสวนใหญกบสถำนกำรณทมกำรตดอวยวะออกจำกรำงกำยหรอตดออกเพอน�ำไปปลก ถำยอวยวะทำงกำรแพทย รำยกำรบงชตอไปนแทบจะไมเกยวของกบกำรตดอวยวะเพรำะเหตผลทำงวฒนธรรมและทำงจำรต

• บคคลดงกลำวถกบงคบ/ขมขใหยอมถกตดอวยวะ

• บคคลดงกลำวถกหลอกเรองขนตอนทเกยวของหรอคำตอบแทนทจะไดรบจำกกำรถกตดอวยวะ

• บคคลดงกลำวไมทรำบสถำนทและเวลำในกำรปลกถำยอวยวะ

• บคคลดงกลำวไมเขำใจขนตอนกำรปลกถำยอวยวะและควำมเสยงทตำมมำ

• มแนวโนมวำมผจดหำทเปนบคคลภำยนอกมำเกยวของ

• มขอบงชวำผมเจตนำรบอวยวะจะเดนทำงไปนอกรำชอำณำจกรกบบคคลดงกลำว

การคามนษยเพอน�าไปเปนขารบใช

• บคคลดงกลำวไดรบอำหำรคณภำพต�ำ/ต�ำกวำมำตรฐำนและมภำวะทพโภชนำกำร

• บคคลดงกลำวท�ำงำนเกนเวลำ

• บคคลดงกลำวไมมพนทสวนตว หรอพนทสวนตวไมเพยงพอ

• บคคลดงกลำวถกกกขงหรอหำมมใหมปฏสมพนธทำงสงคมและหรอหำมมใหออกจำกบำนโดย ไมมนำยจำง

• บคคลดงกลำวถกดหมน ขมเหง ขมข กระท�ำควำมรนแรงและ/หรอถกท�ำรำยรำงกำย

• บคคลดงกลำวจำยคำจดหำบคลำกร


การคามนษยเพอบบบงคบใหสมรส สมรสเพอเปนขารบใช หรอ สมรสกอนวยอนควร

• มกำรใหเงนสดหรอ “ของก�ำนล” อนกบบคคลภำยนอกเพอท�ำใหเกดกำรสมรส

• สญญำกำรสมรสจดกำรโดยบคคลอน ไมใชจดกำรโดยคสมรส และ/หรอโดยทคสมรสไมมสวน เกยวของหรอตกลงดวย • บคคลดงกลำวถกบบบงคบใหถกแสวงหำประโยชนทำงแรงงำน เปนขำรบใชในบำน หรอถก แสวงหำ ประโยชนทำงเพศ

• บคคลดงกลำวไดรบ/ก�ำลงจะเขำรบกำรตรวจสอบสภำพพรหมจำร

• ญำตของบคคลดงกลำวถกบงคบใหสมรส

• บคคลดงกลำวแสดงอำกำรซมเศรำ ท�ำรำยตวเอง ปลกตวจำกสงคม หรอใชยำในทำงทผด

• มรองรอยกำรมปำกเสยงในครอบครว กำรใชควำมรนแรง หรอกำรขมเหง


ต

อนท

3


กำรคำมนษยเพอน�ำไปเปนขอทำนหรอกออำชญำกรรมประเภทอน

• บคคลดงกลำวจะถกลงโทษหำกไมสำมำรถเกบเงนหรอขโมยของไดตำมก�ำหนด

• บคคลดงกลำวพกอยกบบคคลอนทท�ำกจกรรมเหมอนตน • บคคลดงกลำวไมเขำใจจดประสงคของกจกรรมนนหรอไมรวำผดกฎหมำย

• บคคลดงกลำวอำยต�ำกวำเกณฑ เปนผสงอำย หรอผพกำ

ควำมทำทำยในกำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยในกจกรรมทำงอำชญำกรรม

บคคลทถกน�ำมำกออำชญำกรรมมกถกคดแยกเปนอำชญำกรโดยผดๆ แทนทจะเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษย เพอลดควำมเสยงน ควรอบรมเจำหนำทใหเขำใจ “วธกำร” ทผคำมนษยใชในกำรควบคมบคคลและบงคบใหบคคลนนตกอยในสถำนกำรณทเออตอกำรแสวงหำผลประโยชน และตองเขำใจวำกำรยนยอมของผ

เสยหำยในกำรแสวงหำผลประโยชนมใชเหตทน�ำมำพจำรณำควำมผด

ตวบงชทกลำวมำเบองตนเชอมโยงกบรปแบบกำรแสวงหำประโยชนซงอำจมควำมเกยวของกบตวบงชอนๆดำนลำงน ซ งสำมำรถน�ำมำใชในกำรพสจนกำรแสวงหำประโยชนทกรปแบบ

รปแบบ “วธกำร” ทผคำมนษยใช

รปแบบ “วธกำร” ทก�ำหนดไวในพธสำรวำดวยกำรคำมนษยคอเปนตวบงชกำรคำมนษย แมรปแบบ “วธกำร”ทผคำมนษยใชจะไมใชองคประกอบทตองมกรณผเสยหำยเปนเดกตำมทระบไวในพธสำร แตขอมลดงกลำวกเปนตวบงชเบำะแสกำรคำมนษยหรอเบำะแสกำรแสวงหำประโยชนได วธกำรตำงๆ อำจถกน�ำมำใชในกำรคำมนษยขนตอนใดกไดตงแต จดหำ ขนสง โยกยำย ใหทพกอำศย หรอรบตวบคคล ตลอดจนควบคมผเสยหำยในระยะกำรแสวงหำประโยชน และอำจใชเพอใหผเสยหำยถกแสวงหำประโยชนรปแบบอน แมวำรปแบบ “วธกำร” ทก�ำหนดไวจะพสจนไดไมยำกนก (เชน กำรใชก�ำลง) แตบำงครง “วธกำร” ดงกลำวไมชดเจนและพสจนยำก (เชน กำรใช อ�ำนำจในทำงทผดหรอใชประโยชนจำกสภำพออนแอเปรำะบำง)

รำยกำรบงชครำวๆ ตอไปนบงชวำอำจเกดกำรคำมนษยเพอชวยในกำรก�ำหนดองคประกอบของควำมผดวำดวยกำรคำมนษยดงน

กำรขมข

• บคคลดงกลำว (หรอครอบครว เพอน หรอชมชนของบคคลดงกลำว) ถกขมข

• บคคลดงกลำว (หรอครอบครว เพอน หรอชมชนของบคคลดงกลำว) ถกขมขวำจะใชก�ำลง

• บคคลดงกลำวถกขมขวำจะท�ำลำยสภำพกำรด�ำรงชวตและกำรงำน

• บคคลดงกลำวถกขมขวำจะถกสงตวไปยงเจำหนำท

• บคคลดงกลำวถกขมขวำจะใชก�ำลง

กำรใชก�ำลง

• บคคลดงกลำวมรองรอยถกท�ำรำยทำงรำงกำย

• บคคลดงกลำวมรองรอยถกท�ำรำยทำงจตใจและทำงอำรมณ

• บคคลดงกลำวมรองรอยถกท�ำรำยทำงเพศและ/หรอถกขมขน

25

กำรบบบงคบ

• บคคลดงกลำวมปญหำทำงครอบครวหรอปญหำทำงเศรษฐกจ

• บคคลดงกลำวมประวตกออำชญำกรรมหรอเจำหนำทรจก

• บคคลดงกลำวมสถำนะเขำเมองไมปกตและ/หรอไมมเอกสำรแสดงตน • เอกสำร เงน และสงของของของบคคลดงกลำวถกยด

• บคคลดงกลำวไดรบกำรจดช�ำระหนโดยไมเปนธรรม

• บคคลดงกลำวถกจบแยก กกขง และ/หรอ ถกจบตำมองหรอเฝำสงเกต

• บคคลดงกลำวถกแทรกแซงทำงควำมเชอทำงวฒนธรรมหรอทำงศำสนำ

กำรลกพำตว

กำรหลอกลวง/กำรใชอบำย (โดยใหขอมลทผด ไมถกตอง ไมสมบรณ หรอท�ำใหเขำใจผด) ในเรอง

• กระบวนกำรเขำเมองหรอควำมมงหวงในกำรเขำเมอง (รวมถงจดหมำยปลำยทำง) ของบคคลดง กลำว • เงอนไขในกำรเดนทำงและกำรจดหำของบคคลดงกลำว

• เงอนไขกำรจำงงำนรวมถงประเภทกำรจำงงำนรวมถง ประเภท คำจำง คำแรง รำยได และรำยรบ ของบคคลดงกลำว

• โอกำสในกำรเขำรบกำรศกษำของบคคลดงกลำว

• สภำพทอยอำศยและทตง หรอสภำพควำมเปนอยของบคคลดงกลำว

• สถำนะทำงกฎหมำยของหนงสอแสดงตน สถำนะกำรเขำเมอง กำรท�ำงำน สญญำของบคคลดง กลำว

• กฎหมำย ทศนคต หรอ กำรปฏบตของเจำหนำทตอบคคลดงกลำว

• ควำมมงหวงในกำรพบกบครอบครว กำรสมรส หรอกำรอปกำระเดกของบคคลดงกลำว

ใชอ�ำนำจในทำงมชอบหรอใชประโยชนจำกสภำพออนแอเปรำะบำง37 ในเรอง

• กำรพงพงทำงกำรเงน ทำงจตใจ ทำงอำรมณ หรอ ควำมสมพนธของบคคลดงกลำวกบผแสวงหำ ประโยชน/ผวำจำง/สมำชกในครอบครว

• ควำมผกพนในเชงชสำว/ทำงอำรมณกบผแสวงหำประโยชน/ผวำจำง/สมำชกในครอบครว/ผอน

• เอกสำรกำรเดนทำงเขำเมองและ/หรอสถำนะในกำรเขำเมองของบคคลดงกลำว

• ควำมเปนเอกเทศทำงสงคม วฒนธรรม ภำษำของบคคลดงกลำว

• สถำนะกำรวำงงำนหรอควำมแรนแคนทำงกำรเงนของบคคลดงกลำว

• ควำมพกำรทำงรำงกำยหรอจตใจของบคคลดงกลำว

• อำย (เดกหรอสงวย) เพศ มตเพศ ควำมโนมเอยงทำงเพศ สญชำต ชำตพนธ ทมำทำงสงคม และ ควำมพกำร

• ควำมเชอทำงวฒนธรรมหรอทำงศำสนำของบคคลดงกลำว

• ภำวะพงพงหรอเสพตดยำเสพตดหรอแอลกอฮอลของบคคลดงกลำว

ใหหรอไดรบเงนหรอ ผลประโยชนเพอใหไดมำซงกำรยนยอมจำกบคคลหนงในกำรควบคมอกบคคลหนง • บคคลดงกลำวตกอยในสถำนภำพดงกลำวผำนกำรช�ำระเงน สนสอด หรอใหหรอรบของก�ำนลจำก บคคล อน

37 ด กำรใชสภำพออนแอเปรำะบำงในทำงมชอบ (Abuse of a Position of Vulnerability) และ “วธกำร” (“means”) อนๆ ภำยใตนยำมกำรคำมนษย, UNODC, 2012 และแนวทำงวำดวยใชสภำพออนแอเปรำะบำงในทำงมชอบเปนวธกำรในกำรคำมนษยในมำตรำ 3 ของพธสำรเพอปองกน ปรำบปรำม และ ลงโทษกำรลกลอบขนผยำยถนฐำนโดยเฉพำะสตรและเดกเพอเสรมอนสญญำสหประชำชำตเพอตอตำนอำชญำกรรมขำมชำตทจดตงขนในลกษณะองคกร (Protocol to Prevent, Suppress and Punish Trafficking in Persons, Especially Women and Chil-dren, supplementing the United Nations Convention against Transnational Organized Crime) , ส�ำนกงำนปองกนยำเสพตดและปรำบปรำมอำชญำกรรมแหงสหประชำชำต (UNODC), 2012

ต

อนท

3


38 ดตอนท 2.2

กำรเดนทำงเขำ ออก หรอ คงอยในตำงประเทศของบคคลทสนนษฐำนวำนำจะเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษย

กรณทบคคลดงกลำวถกสนนษฐำนวำนำจะเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยขำมชำต วธทบคคลดงกลำวเดนทำงเขำ ออก หรอ คงอยในตำงประเทศอำจชวยใหขอมลเบองลกเกยวกบสถำนกำรณของบคคลดงกลำววำนำจะเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษย • หนงสอเดนทำงหรอเอกสำรแสดงตนของบคคลดงกลำวถอ/แสดงโดยบคคลอน

• ตวแทนจดหำและ/หรอตวแทนทองเทยวไมมจดทะเบยน และ/หรอไมไดมกำรควบคมดแล และ/ หรอ คดคำธรรมเนยมลกจำงสง • วซำเขำประเทศไมเหมำะสม และ/หรอ จดประสงคในกำรเดนทำงไมตรงกบขอมลอนๆ (เชน จ�ำนวนเงนไมเพยงพอกบระยะเวลำทขอพ�ำนก สภำพรำงกำยของผเดนทำง หรอ อำชพทระบไว) • กระเปำเดนทำงของบคคลดงกลำวไมตรงกบจดประสงคในกำรเดนทำง (เชน คณภำพและขนำด กระเปำ ใชกระเปำใบเลกทงทขอเขำประเทศเปนเวลำนำน หรอ ใชกระเปำใบใหญทงทขอเขำ ประเทศเปนเวลำสนๆ) • บคคลดงกลำวเดนทำงมำกบกลมบคคลทไมมทำทเหมอนคนรจก

• บคคลดงกลำวถอหนงสอแสดงตนปลอม เอกสำรทท�ำงำนและ/หรอหนงสอเดนทำงปลอม และ/ หรอ ขอมลทผเดนทำงแจงไมนำเชอถอ • บคคลดงกลำวสบสนเรองเสนทำงกำรเดนทำง จดหมำยปลำยทำง หรอจดประสงคในกำรเดนทำง

• บคคลดงกลำวตกอยในสถำนะผโยกยำย/ผมถ นทอยในลกษณะไมปกต (รวมทงเนองจำกถกรบ เอกสำรแสดงตนหรอถกไลออกจำกงำน)

ลกษณะทำงกำยภำพของบคคลทสนนษฐำนวำนำจะเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษย

ผเสยหำยจำกกำรคำมนษยหลำยรำยมกไดรบควำมบอบช�ำทำงรำงกำยและจตใจระหวำงถกน�ำไปคำมนษย ลกษณะทำงกำยภำพของผเสยหำยทพบ ชวยใหเจำหนำทวนจฉยไดวำบคคลนนเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยหรอไม อยำงไรกตำม สงส�ำคญคอตองตระหนกวำผเสยหำยจำกกำรคำมนษยหลำยรำยมกไมแสดงตนในฐำนะผเสยหำยและอำจดมควำมสขกบสถำนะของตน38 กำรทผเสยหำยยนกรำนวำตนพงพอใจกบสถำนกำรณปจจบนอำจชวยพสจนวำผคำมนษยมควำมสำมำรถในกำรเขำครอบง�ำเหยออยำงไดผล

สภาพจตใจและสญญาณดานพฤตกรรม

• บคคลดงกลำวมอำกำรวตกกงวล ซมเศรำ ยอมจ�ำนน หวำดกลว เครยด ประหมำ ตนตระหนก

• บคคลดงกลำวไมยอมสบตำ

• บคคลดงกลำวบำยเบยงไมยอมพดหรอคยเรองอำกำรบำดเจบ

สญญาณบงชการถกกระท�าทารณและ/หรอถกละเลย • บคคลดงกลำวมรองรอยถกท�ำรำยทำงรำงกำย

• บคคลดงกลำวมทำทำงเสพตด/ตด/ใชสำรเสพตดหรอแอลกอฮอล

• บคคลดงกลำวมอำกำรภำวะทพโภชนำกำรหรอลกษณะทำงกำยภำพอนอนเนองมำจำกขำดอำหำร น�ำ กำรนอนหลบ กำรรกษำทำงกำรแพทย หรอ ปจจยจ�ำเปนตอกำรด�ำรงชวตอนๆ • บคคลดงกลำวมลกษณะเนอตวมอมแมมเนองจำกมไดอำบน�ำและ/หรอไดรบกำรดแลสขอนำมยทด

27

ลกษณะทอยอำศย/สถำนทท�ำงำนของบคคลทสนนษฐำนวำนำจะเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษย

ตวบงชทเกยวของกบคณภำพกำรอยอำศยและ/หรอกำรท�ำงำน เปนปจจยทเชอมโยงกำรแสวงหำประโยชนจำกผเสยหำยจำกกำรคำมนษย บคคลทสนนษฐำนวำนำจะเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยอำจแฝงอยในอตสำหกรรมหรอบรบทกำรท�ำงำนหลำกหลำย ทงอตสำหกรรมทำงเพศ แรงงำนในครวเรอน สถำนเลยงดเดก บรกำร สขภำพ ศนยดแลผสงวย อตสำหกรรมกำรกฬำ สอบนเทง กำรบรกำร กำรกอสรำง กจกำรปำไม ประมง เหมองแร กำรเกษตร และสงทอ ตวบงชดำนลำงนสำมำรถน�ำไปใชไดกบอตสำหกรรมและบรบททงหมดทพบบคคลทสนนษฐำนวำนำจะเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษย

คำจำงและสญญำ

• บคคลดงกลำวถกหำมมใหครอบครองและ/หรอโอนถำยเงนไดและเงนออม

• บคคลดงกลำวไดรบคำจำงเพยงเลกนอยหรอไมไดรบเลยหรอไดรบคำจำงชำ

• บคคลดงกลำวไดรบคำจำงต�ำกวำคำจำงทไดตกลงกนไว หรอต�ำกวำคำแรงขนต�ำของรฐนน

• มกำรหกเงนจ�ำนวนมำกออกจำกเงนเดอนทพงจำยใหแกบคคลนนรวมถงกำรขดหนใหแกผวำจำง/ตวแทนจดหำงำน

• บคคลดงกลำวมไดรบสทธประโยชนและควำมคมครองทำงสงคมอนพงไดรบตำมกฎหมำย

• บคคลดงกลำวไมไดเซนสญญำหรอเงอนไขในสญญำไมเปนไปตำมทตกลงไว

• บคคลดงกลำวถกบงคบใหเซนสญญำฉบบใหมเมอเดนทำงมำถงประเทศปลำยทำงและ/หรอเมอเรมกำรจำงงำน

• ผวำจำงไมสำมำรถแสดงหลกฐำนในกำรจำยคำจำงใหแกผถกจำงได

• บคคลดงกลำวถกปลดจำกต�ำแหนงโดยไมมสำเหต หนงสอบอกกลำวและ/หรอสทธประโยชน

สขภำพ และควำมปลอดภยในสถำนทท ำงำน

• บคคลดงกลำมไดรบควำมปลอดภยทเหมำะสมและมไดสวมเครองมอปองกน หรอ อบรมวธใชอปกรณปองกน

• บคคลดงกลำวถกปฏเสธกำรเขำถงกำรดแลทำงกำรแพทย

• บคคลดงกลำวท�ำงำนโดยมชวโมงกำรท�ำงำนยำวกวำปกต/ไมปกต

• บคคลดงกลำวแทบไมมหรอไมมเวลำวำง

• บคคลดงกลำวจะถกลงโทษ/จำยคำปรบหำกมสำมำรถท�ำงำนไดตำมปรมำณทก�ำหนด

กำรจ�ำกดกำรเคลอนทและสถำนทท�ำงำนทไมไดมำตรฐำน

• บคคลดงกลำวมอำกำรวำถกผกยดหรอกกขงในสถำนทท�ำงำนหรอสถำนทอน (อำท หนำตำงปด ทบ/มลกกรง ประตลอคจำกภำยนอก รวลวดหนำม กองวงจรปด)

• บคคลดงกลำวนอนหลบในสถำนททตนท�ำงำน

• บคคลดงกลำวถกหำมมใหใชเครองมอสอสำร

• บคคลดงกลำวมไดถอเอกสำรแสดงตน/หนงสอเดนทำงของตนเอง และ/หรอเอกสำรถกยดโดยผวำจำงหรอบคคลอน39

39อำนเรองแหลงทมำของตวบงชเพมเตมไดท Matrix of Resources

ต

อนท

3


ตอนท 4: บทสรปค�ำแนะน�ำในกำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษย

ใหสนนษฐำนไวกอนวำผทสนนษฐำนวำเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยนนเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษย: นโยบำยรฐวำดวยกำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยควรอนญำตใหเจำหนำททสงสยวำมผตกเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษย ตองด�ำเนนกำรเกยวกบขอสนนษฐำนโดยปฏบตตอบคคลนนเสมอนบคคลนนเปนผเสยหำยเพอใหควำมชวยเหลอและควำมคมครองเบองตน

สรำงควำมตระหนกรเรองอำชญำกรรมทเกยวของกบกำรคำมนษย: บคคลทมใชผเสยหำยจำกกำรคำมนษยอำจเปนผเสยหำยจำกอำชญำกรรมประเภทอนและจ�ำเปน ตองไดรบควำมชวยเหลอและมำตรกำรคมครอง ผปฏบตงำนทมหนำทรบผดชอบในกำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยควรตระหนกและเขำใจอำชญำกรรมประเภทอนๆ ทเกยวของและพรอมตอบรบทนท

ใหคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยจำกกลมบคคลทออนแอเปรำะบำง: กำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษยกอนทจะถกแสวงหำผลประโยชนนนท�ำไดยำกมำก รฐควรตรวจสอบให แนชดวำนโยบำยของตนก�ำหนดมำตรกำรคมครองทำงกฎหมำยทเออใหเจำหนำทรฐสำมำรถคดแยกเหยอทสนนษฐำนวำจะเปนผเสยหำยออกจำกกลมบคคลทมควำมออนแอเปรำะบำง อนหมำยรวมถงผยำยถนฐำนทถกลกลอบขนยำยได

กำรคดแยกทำส: สงทบงชควำมเปนทำสคอควำมสมพนธทมอยระหวำงผกระท�ำผดและผเสยหำย มใชเงอนไข หรอสถำนกำรณทเหน เจำหนำทควรเขำใจวำบคคลในสถำนกำรณของกำรเปนทำสอำจดเหมอนใชชวตอยำงสะดวกสบำยแตกลบไมมอ�ำนำจในกำรตดสนเรองสวนบคคลขนพนฐำน

กำรคดแยกแรงงำนขดหน: แรงงำนขดหนเปนกำรแสวงหำประโยชนทผเสยหำยจำกกำรคำมนษยพบไดบอย กำรคดแยกแรงงำนขดหนอำจกระท�ำไดโดยกำรพจำรณำวำมหนทไมก�ำหนดยอดแนนอนไวและไมสำมำรถช�ำระไดดวยกำรท�ำงำนหรอกำรใหบรกำรไมวำมำกเพยงใด หลำยเขตอ�ำนำจเขำใจแรงงำนขดหนในควำมหมำยทกวำงกวำนน กลำวคอเปนสถำนกำรณทมกำรใหแรงงำนหรอบรกำรเพอช�ำระหนในลกษณะทเปนกำรแสวงหำประโยชน

กำรคดแยกกำรบงคบสมรส: ตงแตมกำรบงคบใชอนสญญำเสรมวำดวยกำรเปนทำส ซงก�ำหนดไวเพยงกำรคดแยกกำรบงคบสมรสของสตร กมกำรยอมรบกนวำเดกชำยและบรษกอำจถกบงคบสมรสไดเชนกน เพอเปนกำรตอตำนกำรบงคบสมรสทกรปแบบ กำรปฏบตทดคอกำรตรวจสอบใหแนชดวำมกำรบงคบใชกฎหมำยหำมกำรบงคบสมรสอยำงเทำเทยมกนไมวำผเสยหำยจะเปนเพศใด

กำรคดแยกกำรคำเดกเพอน�ำมำแสวงหำประโยชน: เนองจำกกำรคำเดกหรอทำรกไมจ�ำเปนตองมกำรแสวงหำประโยชนภำยหลงกำรขำย ดงนนรฐจงควรพจำรณำขยำยแนวคดให ครอบคลมกำรปฏบตตำงๆ เชน กำรคำเดกเพอน�ำไปเปนบตรบญธรรม และกำรจดหำกำรอมบญเพอกำรพำณชย

29

ใหก�ำหนดตวบงชรปแบบกำรแสวงหำประโยชนแตละประเภทไวโดยเฉพำะ: รฐควรพจำรณำใหกำรฝกอบรมเรองตวบงชกำรคำมนษยทมรำยละเอยดเพยงพอและเฉพำะเจำะจงแกผ ตอบรบสถำนกำรณคนแรกเพอใหเจำหนำทรถงรปแบบกำรแสวงหำประโยชนแบบตำงๆ ระหวำงกำรใหควำมชวยเหลอและควำมคมครอง อำจเหนหลกฐำนขององคประกอบอนๆ ของค�ำนยำมเพมเตมไดชดขน หวขอ 3.3 ของแนวนโยบำยฉบบนใหแนวทำงกำรจดท�ำตวบงชทมรำยละเอยดและเฉพำะเจำะจงไว

สนบสนนใหผเสยหำยเขำแจงเหตดวยกำรคลำยควำมกงวลวำจะถกกกขงหรอถกเนรเทศ: คลำยควำมกลวของผเสยหำยวำจะถกกกขงไดโดยก�ำหนดมำตรกำรทชวยสรำงควำมมนใจวำผเสยหำยจะไมถกพจำรณำวำกระท�ำผดทำงอำญำส�ำหรบควำมผดทผเสยหำยกระท�ำซงเปนผลมำจำกกำรคำมนษย รวมถงควำมผดตำมกฎหมำยกำรเขำเมอง ส�ำหรบควำมกลววำจะถกเนรเทศนน ใหออกวซำ เพอใหผเสยหำยคงอยในประเทศปลำยทำงเพอรบควำมชวยเหลอและควำมคมครองได

สนบสนนใหผเสยหำยเขำแจงเหตดวยกำรใหควำมคมครองผเสยหำยและครอบครว: รฐควรพจำรณำก�ำหนดมำตรกำรเพอใหแนใจวำมกำรใหควำมคมครองอยำงมประสทธผลแกผเสยหำย พยำน และครอบครวของผเสยหำย หำกบคคลทจ�ำเปนตองไดรบควำมคมครองพ�ำนกอยในรฐอน ควรประสำนงำนกบผมบทบำททำงกระบวนกำรยตธรรมทำงอำญำในรฐเหลำนน หรอควรออกวซำหรอใบอนญำตเขำเมองเพอใหควำมคมครองแกบคคลทเสยงอนตรำยหำกเหนวำเหมำะสม

สนบสนนใหผเสยหำยเขำแจงเหตดวยกำรใหควำมคมครองผเสยหำยจำกกำรถกตรำหนำ: รฐควรด�ำเนนกำรใหแนใจวำโครงกำรชวยเหลอและคมครองผเสยหำยชวยคลำยควำมกลวควำมอบอำยและกำรถกตรำหนำของผเสยหำยโดยกำรรกษำควำมลบหรอขอมลของผเสยหำยและโดยกำรท�ำงำนรวมกบองคกำรนอกภำครฐ ชมชน และผเสยหำยเองใหเขำใจ และจดกำรขอกงวลในกำรจดท�ำนโยบำยคมครอง.

สรำงควำมตระหนกในกลมประชำชนถงเรองกำรคำมนษยเพอปรบปรงกำรคดแยกผเสยหำย: รฐควรรเรมและใหกำรสนบสนนกำรรณรงคทชวยกระตนใหสำธำรณะตระหนกถงสถำนกำรณกำรคำมนษย ทำงทดทสดคอกรณทกำรรณรงคดงกลำวอธบำยใหกลมผฟงเปำหมำยเขำใจวำ ก) กำรคำมนษยคออะไรและมลกษณะอยำงไร ข) กำรกระท�ำทเฉพำะเจำะจงทประชำชนสำมำรถท�ำไดโดยเฉพำะอยำงยงกำรใหขอมลเพอกำรสงตอไปยงเจำหนำททเหมำะสม รวมถงเบอรโทรศพทสำยดวน

เพมขดควำมสำมำรถของผมสวนไดเสยในกระบวนกำรคดกรองผเสยหำย: ก�ำหนดแนวปฏบตและขนตอนกำรด�ำเนนกำรทชดเจนเพอชใหเหนบทบำทและหนำทของหนวยงำนรฐและผมบทบำทอนทเกยวของในกระบวนกำรคดแยกผเสยหำยทมประสทธผล

จดฝกอบรบกำรคดกรองผเสยหำยจำกกำรคำมนษยใหแกบคคลทมโอกำสตดตอกบผเสยหำย: สงส�ำคญคอกำรใหควำมส�ำคญกบกำรฝกอบรบเจำพนกงำนทปฏบตงำนในแนว หนำของกระบวนกำรคดแยกผเสยหำยจำกกำรคำมนษย รฐควรพจำรณำจดกำรฝกอบรบแกอำจำรย ผส อขำว และผประกอบวชำชพทำงแพทย หนวยงำนภำคเอกชน และบคคลำกรในชมชนทอำจตดตอกบผเสยหำยจำกกำรคำมนษยเพอสรำงควำมตระหนกรเรองตวบงชซ งอำจชวยในกำรบงชวำบคคลใดเปนผเสยหำย

ตอนท

4


เพมประสทธผลในการคดแยกผเสยหายจากการคามนษยท เปนเดก: ใหใชขนตอนเพอกำรคดแยกโดยเรวส�ำหรบเดกทนำจะเปนผเสยหำยจำกกำรคำมนษยและแจงผใหบรกำรดำนกำรคมครองเดกทมควำมเชยวชำญเฉพำะโดยใชแนวทำงคดแยกทสำมำรถชวยใน • กำรสนนษฐำนภำวะควำมเปนผเยำว และ

• กำรสนนษฐำนสถำนะผเสยหำย

สนบสนนการใชเทคนคซกถามผเสยหายทมความออนไหว: ตรวจสอบใหแนใจวำบคคลทท�ำหนำทซกถำมผเสยหำยมทกษะทเหมำะสมทงในแงภำษำ เพศ อำย และ วฒนธรรมหำกเปนไปได ใหปรกษำกบผเสยหำยวำชอบไมชอบสงใดและปฏบตตำมควำมชอบเหลำนนให แกผถกซกถำมตำมควำมเหมำะสมเทำทจะท�ำได

ตรวจสอบใหแนใจวากลไกการคดแยกเออตอการสงตวผแสวงหาทล ภยได: รฐไมควรตดตอกบผแทนทำงกำรทตประจ�ำประเทศตนก�ำเนดเพอขอคดแยกหำกผเสยหำยได ยนขอทหลบภยหรอหำกมเหตใหเชอวำบคคลเปนผลภย

พจารณาใหน�าหนกตวบงช: รฐควรพจำรณำใหน�ำหนกตวบงชเพอชวยผรบผดชอบในกำรคดแยกผเสยหำยใหสำมำรถจดล�ำดบขอมลตำมควำมส�ำคญได แนวทำงทองคกำรแรงงำนระหวำงประเทศ (ILO) และคณะกรรมำธกำรยโรปใชนนก�ำหนดคำน�ำหนกตวบงชโดยแบงออกเปน สง ปำนกลำง นอย โดยมขอก�ำหนดวำตวบงชหนงอำจมน�ำหนกมำกหำกผเสยหำยเปนเดก แตมน�ำหนกปำนกลำงหำกเปนผใหญ หรอมน�ำหนกมำกกรณเปนกำรแสวงหำประโยชนทำงเพศ และมน�ำหนกนอยกรณเปนกำรกำรแสวงหำประโยชนทำงแรงงำน

ปรบตวบงชใหเขากบบรบท: รำยกำรตวบงชจะใชไดผลกตอเมอน�ำมำปรบใชใหเขำกบสถำนกำรณทเจำหนำทพบระหวำงกำรปฏบตหนำท รฐควรปรบปรงรำยกำรตวบงชใหเปนปจจบนเสมอเพอใหใจวำสำมำรน�ำมำเชอมโยงกบรปแบบกำรคำมนษยทเปลยนแปลงไปอยำงแทจรง

31

ตอนท

4


ตดตอไดท

ส�ำนกงำนสนบสนนระดบภมภำค – กระบวนกำรบำหล

ชน 27 อำคำรรจนำกำร

3 ถนนสำทรใต สำทร กรงเทพฯ 10120 ประเทศไทย

โทรศพท: +66 2343 9477 โทรสำร: +66 2676 7337

[email protected]

http://www.baliprocess.net/

Documents

แนวนโยบายในกำรคัดแยก ผู้เสยหีำยจำกกำรค้ำมนุษย์ · บทสรุปส ำหรับผู้บริห