วิทยาศาสตร์ ๒ ว๒๑๑๐๒ ตัวช้ีวัด ...เร อง การส บพ นธ (ดอกเพ มเต ม) ว ทยาศาสตร

วทยาศาสตรพนฐาน ๒ เรอง การสงเคราะหดวยแสง โดย นายวนย บญชสง ร.ร.กาญจนาภเษกวทยาลย นครปฐม (พระต าหนกสวนกหลาบมธยม) หนา 1

วทยาศาสตร ๒ ว๒๑๑๐๒

ภาคเรยนท ๒ ปการศกษา ๒๕๕๗

ตวชวด วทยาศาสตร 2 เรอง การสบพนธของพช (หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน ๒๕๕๑ ) มาตรฐาน ว ๑.๑ เขาใจหนวยพนฐานของสงมชวต ความสมพนธของโครงสราง และหนาทของระบบตางๆ ของสงมชวตทท างานสมพนธกน มกระบวนการสบเสาะหาความร สอสารสงทเรยนรและน าความรไปใชในการด ารงชวตของตนเองและดแลสงมชวต

ชนมธยมศกษาปท ๑.


1. กลบเลยง ( Sepal ) เปนกลบเลก ๆ สเขยว อยลางสดของดอก ในระยะทดอก เรมผลดอกออกมาใหม ๆ

เราจะเหนดอกตมสเขยวขยายโตขน สเขยวทหมดอกจะแยกออกมารองรบกลบดอก กลบสเขยวนนคอกลบเลยง

นนเอง กลบเลยงจะท าหนาทหอหมดอกตมและปองกนอนตรายใหกลบดอกในขณะทยงออนอย

2. กลบดอก ( Petal ) เปนสวนทอยเหนอขนมาจากกลบเลยง กลบดอกสวนใหญ จะมสสวยสะดดตาหลาย

ชนดมกลนหอม ความสวยงามของดอกจะขนอยกบส ลกษณะ และจ านวนของกลบดอกเปนส าคญ กลบดอกเปน

สวนประกอบของ ดอกทบอบช างายและรวงโรยเรวกวาสวนประกอบอนๆ

3. เกสรตวตวผ ( Stamen ) มลกษณะทวไปเปนคลายหลอดอนเลกๆ มกมสขาว ปลายหลอดจะมอบใส

ละอองเรณรปรางคอนขางกลมเกสรตวผจะอยถดจากกลบดอกเขามาขางในดอก กานของเกสรตวผอาจจะตดกบ

กลบดอก หรอแยกออกมาตางหากกได แลวแตชนดของพช ดอกไมดอกหนง ๆ อาจมเกสรตวผต งแตหนงอนไป

จนถงหลาย ๆ อน

4. เกสรตวเมย ( Pistil ) เปนสวนทอยตรงกลางของดอก อาจจะมอนเดยวหรอหลายอนกได เกสรตวเมย

โดยทวไปจะประกอบดวยรงไขทอยลางสด บรเวณฐานรองดอก ภายในรงไขจะบรรจไขออนเลกๆ ไว เหนอรงไข

จะเปนทอยาวขนมา เรยกวา กานชเกสร ในทอของกานชเกสรจะมน าเหนยว ๆ อย เพอน าสเปรมของเกสรตวผลง

มาผสมกบไขในรงไข

เนอหาสาระ เรอง การสบพนธ


.

กลบเลยง (sepals)

เปนสวนของดอกทอยนอกสด เจรญเปลยนแปลงมาจากใบ จงมกมสเขยว ท าหนาทหอหมปองกนอนตราย ใหแกสวนในของดอก นอกจากนจะชวยในการสงเคราะหแสงไดดวย กลบเลยงของพชอาจอยแยกกนเปนกลบๆ เรยกวา อะโปเซพลลส (Asoposepalous) หรอ พอลเซพลลส (Polysepalous) ไดแก กลบเลยงของดอกบวสาย และดอกพทธรกษา แตบางชนดกลบเลยงจะเชอมตดกนเรยกวา แกมโมเซพลลส (Gamosepalous) หรอ ซนเซพลลส (Synsepalous) ไดแก กลบเลยงของดอกชบา แตง บานบร และดอกแค

กลบดอก (Petal) เปนสวนของดอกทอยถดจากกลบเลยงเขาไปขางใน มกมสสนตางๆ สวยงาม เนองจากมรงควตถชนดตางๆ

ไดแก แอนโทไซยานน (Anthocyanin) และแอนโทแซนทน (Anthoxanthin) ละลายอยในสารละลายแวควโอล ท าใหกลบดอกเปนสตางๆ เชน สมวง สแดง สน าเงน หรออาจม แคโรทนอยด (Carotenoid) ในพลาสตด ท าใหกลบดอกเปนสเหลอง หรอแสด สวนดอกสขาวและไมมสเกดจากไมมรงควตถอยภายในเซลลของกลบดอก

นอกจากนกลบดอกของพชบางชนด อาทเชน ดอกพดตาน สามารถเปลยนสได ทงนเนองจากความเปนกรดและดาง ภายในเซลลของกลบดอกเปลยนแปลงไป วงของกลบดอกทงหมดเรยกวา collora พชบางชนดกลบเลยงและกลบดอกมลกษณะเหมอนกน แยกกนไมออก ไดแก บวหลวง จ าป และจ าปา เปนตน

แหลงทมา : http://www.thaigoodview.com/library/contest2553/type2/science04/24/pages/index3f3a.html

เนอหาสาระ เรอง การสบพนธ (ดอกเพมเตม)


เกสรตวผ เปนสวนทอยถดจากกลบดอกเขามา เจรญและเปลยนแปลงมาจากเนอเยอเจรญปลายยอด (apical meristem) จงเปนสวนประกอบทจ าเปนตอการสบพนธ ท าหนาทสรางเซลลสบพนธเพศผ ในพชบางชนดเกสรตวผอาจท าหนาทอน เชน สรางน าหวานลอแมลง หรอเปนอาหารใหกบแมลงทชวยการถายละอองเรณ เกสรตวผมกมหลายอนและเรยงกนเปนวง เรยกวา แอนดรเซยม (androcium) มกใชสญลกษณวา A เกสรตวผ สวนใหญแยกเปนอนๆ แตบางชนดอาจตดกนได เรยกวา คอนเนชน (connation) เชน เกสรตวผของดอกชบา พระหง ฝาย ถว แค สม มะนาว แกว หรออาจตดกบสวนอนของดอก เรยกวา แอดเนชน (adnation)

เกสรตวผแตละอนประกอบดวย 2 สวน คอ 1. กานชเกสรตวผ (filament) เปนสวนทมลกษณะเปนเสน อาจรวมกนเปนกลมหรอแยกกน อาจยาว

หรอสนซงกแลวแตชนดของพช ท าหนาทชอบเกสรตวผหรออบเรณ 2. อบเกสรตวผ (anther) มลกษณะเปนแทงกลมยาวหรอคอนขางกลม 2 พ ภายในแบงเปนถงเลกๆ 4

ถง เรยกวา ถงเรณหรอโพรงอบเรณ (pollen sac หรอ microsporangium) บรรจกลมเซลลทเรยกวา microspore mother cell ซงพฒนาตอไปเปนละอองเรณ (pollen grain) จ านวนมาก

ละอองเรณท าหนาทเปนเซลลสบพนธตวผ เมอดอกเจรญเตมทแลวถงละอองเรณจะแตกออก ละอองเรณกจะปลวออกมา เกสรตวผในพชแตละชนดมจ านวนมากนอยไมเทากน ในพชโบราณหรอพชววฒนาการต ามกมเกสรตวผจ านวนมาก สวนพชทมววฒนาการสงจ านวนเกสรตวผจะนอยลง ในพชบางชนด เชน ชงโค

กลวย เกสรตวผบางอนเปนหมน ไมสามารถสรางละอองเรณได เรยกวา สเตมโนด (staminode) ในพทธรกษา สวนเกสรตวผทเปนหมนเปลยนแปลงไปจนมลกษณะคลายกลบดอก มสสนสวยงามและเปนแผนกวาง เรยกวา เพทะลอยดสเตมโนด (petaloid staminode)

เกสรตวเมย เปนชนทอยในสด เปลยนแปลงมาจากใบ เพอท าหนาทสรางเซลลสบพนธเพศเมย จงเปนอวยวะส าคญตอการสบพนธ จ านวนเกสรตวเมยในดอกหนงอาจมอนเดยวหรอหลายอนเรยงกนเปนวง เรยกวงของเกสรตวเมยวา จเนเซยม (gynoecium) และมกใชสญลกษณ G เกสรตวเมยประกอบดวย 3 สวน คอ

1. ยอดเกสรตวเมย (stigma) เปนสวนทพองออก มลกษณะเปนตมแผแบนเปนแฉก เปนพ และมน าเหนยวๆ หรอขนคอยจบละอองเรณทลอยมาตด

2. กานชเกสรตวเมย (style) เปนสวนทมลกษณะเปนเสนหรอเปนกานเลกๆอาจยาวหรอสน เชอมตอจากยอดเกสรตวเมยลงสรงไข เปนทางใหสเปรมนวเคลยสเขาไปผสมกบไข

เกสรตวผแบบ Connation

เนอหาสาระ เรอง การสบพนธ (ดอก)


3. รงไข (ovary) เปนสวนทพองออก มลกษณะเปนกระเปาะอยตดกบฐานรองดอก หรออาจฝงอยในฐานรองดอก ภายในมลกษณะเปนหองๆ เรยกวา โลคล (locule) ซงอาจมเพยง 1 โลคล หรอมากกวากได ถามมากกวา 1 หอง จะมผนงกน เรยกวา septum ภายในรงไขมออวล (ovule) บรรจอย โดยโอวลจะเชอมตดกบผนงรงไขดวยกานเลกๆ ทเรยกวา funiculus

ชนดของเกสรตวเมย เกสรตวเมยแบงออกเปน 2 ชนด โดยอาศย หอง หรอ คารเพลภายในรงไขเปนตวแบง ไดแก 1. เกสรตวเมยเชงเดยว (simple pistil) คอ เกสรตวเมยทมคารเพลเพยงอนเดยว เชน ดอกจ าป กระดงงา ถว

ลนเตา สตรอเบอรร มะล บานบร แค หางนกยง โสน ราชพฤกษ กระถน 2. เกสรตวเมยเชงประกอบ (compound pistil) คอ เกสรตวเมยทประกอบดวยหลายคารเพลมาอยดวยกน ซง

แตละอนอาจแยกเปนอสระตอกน เรยกวา apocarpous pistil หรอมสวนใดสวนหนงทเชอมตดกน เรยกวา syncarpous pistil เชน

2.1 รงไข กานเกสรตวเมย และยอดเกสรตวเมย เชอมตดกนทกสวน ไดแก ค าแสด สม 2.2 รงไขและกานเกสรตวเมยตดกน แตยอดเกสรตวเมยแยกกน ไดแก ชบา แตง 2.3 รงไขตดกน กานเกสรตวเมยและยอดเกสรตวเมยแยกกน ไดแก ละหง บานเชา 2.4 รงไขแยกกน สวนกานเกสรตวเมยและยอดเกสรตวเมยตดกน ไดแก โมก บานบร 2.5 รงไขและกานเกสรตวเมยแยกกน แต ยอดเกสรตวเมยตดกน ไดแก ขจร รก



1. การถายละออกเรณของพชดอก (Pollination) การถายละอองเรณ หมายถง ปรากฏการณทละอองเรณปลวมาตกบนยอดเกสรตวเมยของดอกชนดเดยวกน การถายละออกเรณเกดขนเมอละอองเรณเจรญเตมท อบเรณจะแตกออกท าใหละอองเรณกระจายออกไป โดยอาศยลม น า โดยเฉพาะ แมลง มความส าคญมากในการถายละอองเรณของพชดอก และบนยอดเกสรตวเมย โดยจะมน าเหนยวๆ (Stigma) ทมน าตาลเปนสวนประกอบ ซงชวยในการดกละอองเรณ การถายละอองเรณ ม 2 แบบ คอ

1. การถายละอองเรณในดอกเดยวกน หรอคนละดอกในตนเดยวกน (Self pollination) การถายละอองเรณแบบนจะท าใหรนลกมสมบตทางกรรมพนธเหมอนเดม ถาเปนพนธดกจะถายทอดลกษณะพนธดไปเรอย ๆ

2. การถายละออกเรณคนละดอกของตนไม และคนละตนในพชนดเดยวกน (Cross pollination) เปนการถายละอองเรณแบบขามดอก และตางตนกน กจะท าใหพชมลกษณะตางๆ หลากหลายและอาจจะไดพชพนธใหม ๆขนมาได

ปจจยตางๆ ทท าใหเกดการถายละอองเรณและการปฏสนธ ปจจยตางๆ ทท าใหเกดการถายละอองเรณ (Pollination agent) เชน ลม แมลง น าหรอสตวอน ๆ จะเปนสอ

พาละอองเรณไปดวยเหตนโครงสรางของดอกทวไปจงมการปรบตวใหเหมาะสมกบสอแตละอยาง เพอท าใหการถายละอองเรณและการปฏสนธมประสทธภาพสงขน ปจจยทท าใหเกดการถายละอองเรณไดแก

เนอหาสาระ เรอง การถายละอองเรณ


1. ลม ดอกไมทมลมเปนสอพาละอองเรณไปจะมละอองเรณจ านวนมาก แหง และเบา สามารถปลวไปกบลมไดงายและไปไดไกลๆ ดอกมกมขนาดเลก ไมมกลนหอม ไมมน าหวานส าหรบลอแมลง เชน ดอกขาว ดอกหญา พวกสนเกยะ การใชลมพาไปเรยกวา ”แอนโมฟล” (anemophily)

2. แมลง ดอกไมทมแมลงเปนสอพาละอองเรณไปมกเปนดอกไมทมสสนสวย กลนหอม และมตอมน าหวานเพอลอแมลงใหมาหาอาหาร ซงท าใหละอองเรณตดไปตามปก ขา ล าตว ปากของแมลง ละอองเรณของดอกพวกนมกจะเหนยวท าใหตดกบแมลงไดงาย แมลงพวกนไดแก ผเสอ ผง แมลงภ การใชแมลงเปนสอในการน าละอองเรณไปแบบนเรยกวา “เอนโทโมฟล” (entomophily)

3. สตวอนๆ เชน นกซงชอบกนเกสรดอกไม ซงมอยคอนขางนอย เชน นกฮมมง (Humming bird) การใชนกเปนสอในการพาละอองเรณไปเรยกวา “ออรนโทฟล” (ornithophily)

4. น า พชทใชน าเปนสอในการพาละอองเรณไปก คอ พวกพชน าเปนสวนใหญ การใชน าเปนสอในการพาละอองเรณไปเรยกวา “ไฮโดรฟล” (hydrophily)

แหลงทมา http://learners.in.th/blog/my-new/324557 http://203.113.101.214/biology/BioText/Student/BE2542/STUD2542/s643/ m05/flower3.htm http://oak.cats.ohiou.edu/~braselto/readings/differ_intro.html

เนอหาสาระ เรอง การถายละอองเรณ


ชนดของดอก 1. ดอกเดยว (Solitary Flower) ดอกทมเพยงดอกเดยวอยบนกานดอก 2. ดอกชอ (Inflorescence Flower) กลมของดอกยอยทเกดบนกานดอกเดยวกน และดอกยอยแตละดอกอาจม

กานดอกยอย (pedicel) ลกษณะของชอดอก (Inflorescence Type) แบบชอกระจก (cymose type) ชอดอกทมดอกยอยทเกดกอนอยตรงกลาง หรอปลายชอดอกการบานของ

ดอกเรมทดอกยอยบรเวณกลางหรอดานปลายบนของชอดอก มหลายประเภทไดแก ชอกระจกดานเดยวชนดเดยว ชอวงแถวเดยว (ชอกระจกดานเดยวชนดประกอบ) ชอกระจกซอนเดยว ชอกระจกซอนเชงประกอบ ชอกระจกซอนผสม

ชอกระจกดานเดยวชนดเดยว (simple monochasium) ชอดอกทมดอก 2 ดอก โดยดอกยอยทอยปลายสดบานกอนดอกยอยทอยดานขาง

ชอวงแถวเดยว (helicoids cyme) เปนชอกระจกดานเดยวชนดประกอบ (compound monochasium) มดอกยอยทปลายสดบานกอน ดอกยอยออกดานเดยวท าใหดอกโคงเขาหาชอดอก เชน ชอดอกหญางวงชาง

ชอวงแถวค (scorpioid cyme) เปนชอกระจกดานเดยวชนดประกอบ (compound monochasium) มดอกยอยทปลายสดบานกอน ดอกยอยออกเปนแนวซกแซกท าใหชอดอกโคงเขาหาชอดอก

ชอกระจกซอน (dichasium) ชอดอกทดอกยอยทเกดกอนอยทปลาย มดอกยอยเกดสองขางของดอกทปลายชอ

ชอกระจกซอนเดยว (simple dichasium) ชอดอกทมดอกยอย 3 ดอก ดอกยอยตรงกลางบานกอนดอกยอยชอแบบหางกระรอก (ament, catkin) ชอดอกทคลายชอเชงลด แตชอดอกหอยลงและมกเปนดอกเพศเดยว เชนชอดอกหางกระรอออนสดอยสวนปลายหรอใจกลางของชอดอก การบานของดอกเรมทดอกยอยบรเวณโคนชอหรอดานนอกของชอดอก มหลายประเภทไดแก ชอกระจะ ชอเชงลด ชอแบบหางกระรอก ชอเชงหลน ชอเชงลดมกาบ ชอซรม ชอซรมเชง-ประกอบ ชอกระจกแนน ชอแยกแขนง

ชอกระจะ (raceme) ชอดอกยอยทมกานดอกยอยยาวไลเลยกน ดอกเกดสลบสองขางของแกนกลาง ดอกเกดและบานกอนอยดานลางของชอดอก เชน ชอดอกกลวยไม

ชอเชงลด (spike) ชอดอกทคลายชอกระจะ แตดอกยอยไมมกานดอกยอย เชนชอดอกกระถนณรงค ชอแบบหางกระรอก (ament, catkin) ชอดอกทคลายชอเชงลด แตชอดอกหอยลงและมกเปนดอกเพศเดยว

เชนชอดอกหางกระรอ



ชอเชงหลน (corymb) ชอดอกทดอกยอยมกานดอกยอยยาวไมเทากน ดอกยอยทอยลางสดมกานดอกยอย

ยาวทสดแลวลดหลนกนไปทปลายยอด ดอกยอยมกจะเรยงอยในระนาบเดยวกนหรอใกลเคยงกน เชนชอดอกหางนกยงไทย ผกกาดเขยว

ชอเชงลดมกาบ (spadix) ชอดอกทคลายชอเชงลด ดอกยอยเกดเบยดกนอยบนแกนกลางและมกาบ (spathe) หมชอดอก เชนชอดอกหนาวว บอนส

ชอซรม (umbel) ชอดอกทกานดอกยอยเจรญออกมาจากปลายกานชอดอกทจดเดยวกนและมขนาดไลเลยกน คลายซรม เชนชอดอกหอม กยชาย

ชอซรมเชงประกอบ (compound umbel) ชอซรมทบนกานยอยมการแตกเปนชอดอกยอยแบบชอซรมยอย (umbelet) อก และแตละชอดอกยอยมใบประดบรองรบ เชน ชอดอกของผกชลอม

ชอกระจกแนน (capitulum, head) ชอดอกทมดอกยอยเรยงบนฐานรองดอกทพองออกหรอแผกวาง และไมมกานดอกยอย เชนชอดอกทานตะวน บานไมรโรย ผกากรอง

ชอแยกแขนง (panicle, compound raceme) ชอดอกทมชอกระจะหลายชอมาซอนกน ชอรปถวย (cyathium) ชอดอกทประกอบดวยดอกเพศเมยทลดรปเหลอเพยงเกสรเพศเมย 1 ดอก และดอกเพศผทลดรปเหลอเพยงเกสรเพศผจ านวนมาก และมใบประดบรองรบ เชน ชอดอกโปยเซยน น านมราชสห

ฐานดอกรปถวย (hypanthium) ชอดอกทเกดจากฐานรองดอกเจรญขนเปนรปถวย อาจจะเจรญรวมกบกลบเลยง ชอฉตร (verticillate) ชอดอกทมดอกยอยเกดบรเวณรอบขอของแกนกลาง คลายฉตรเปนวง เชน ชอดอกกะเพราะ

โหระพา


วทยาศาสตรพนฐาน ๒ เรอง การสงเคราะหดวยแสง โดย นายวนย บญชสง ร.ร.กาญจนาภเษกวทยาลย นครปฐม (พระต าหนกสวนกหลาบมธยม)หนา 10

การสรางเซลลสบพนธเพศผการสรางเซลลสบพนธเพศผของพชดอกจะเกดขนภายในอบเรณ ( anther ) ซงประกอบดวยอบละอองเรณ

(pollen sac ) อย 4 อน ภายในอบละอองเรณจะม เซลลอยเปนกลม ๆ แตละเซลลเรยกวา ไมโครสปอรมาเทอรเซลล ( microspored mother cell ) ไมโครสปอรแตละเซลลจะมการแบงนวเคลยสแบบไมโทซสท าใหได นวเคลยส 2 อน คอ เจเนอเรทฟนวเคลยส ( generative nucleus ) และ ทวบนวเคลยส( tubenucleus) การสรางเซลลสบพนธเพศเมย

การสรางเซลลสบพนธเพศเมย ในพชดอกเกดขนภายในรงไข ( ovary ) โดยทภายในรงไขอาจมหนงออวล (ovule ) หรอหลายออวล ภายในออวลมหลายเซลล แตจะมเซลลหนงทมขนาดใหญ เรยกวา เมกะสปอรมาเทอรเซลล ( megaspore mother cell ) เมกะสปอรมการขยายขนาดและแบงนวเคลยสแบบไมโทซส 3 ครงดวยกน ท าใหเซลลนม 8 นวเคลยส ซงจะแบงเปน 2 กลม ๆ ละ 4 นวเคลยส โดยกลมหนงจะอยทางดาน ไมโครไพล ( micropyle ) อกกลมหนงจะอยทางดานตรงขามไมโครไพล

ดงนนเมกะสปอรในระยะนมนวเคลยส เปน 3 กลมอยในบรเวณตางๆ ดงน 1. กลมทอยตรงขามไมโครไพล ( micropyle ) มนวเคลยส 3 เซลล เรยกวา แอนดโพแดล (antipodals) 2. กลมบรเวณตรงกลางมนวเคลยส 2 เซลล เรยกวาโพลารนวเคลยส ( polarnucleus หรอ polar nuclei) 3. กลมทางดานไมโครไพลมนวเคลยส 3 เซลล ซงมนวเคลยสอนตรงกลางจะมขนาดใหญกวาอนอนเปน

เซลลไข( egg cell ) อก 2 เซลลทขนาบขางเรยกวา ซนเนอรจด ( synergids)

แหลงทมา

http://203.113.101.214/biology/BioText/Student /BE2542/STUD2542/s643/m05/flower2.htm

เนอหาสาระ เรอง การสรางเซลลสบพนธ

(ดอก)

http://203.113.101.214/biology/BioText/Student/BE2542/STUD2542/s643/m05/flower2.htm

http://203.113.101.214/biology/BioText/Student/BE2542/STUD2542/s643/m05/flower2.htm


การปฏสนธของพชดอก เมอ ละอองเรณ ตกลงส ยอดเกสรตวเมย ละอองเรณจะงอกทอยาว เรยกวา พอลเลนทวบ (Pollen tube) ลงส

กานเกสรตวเมย ทวบนวเคลยสจะเคลอนตวไปตามทอ ผานทางร ไมโครไพล (Micropyle) ของออวล ในขณะน เจเนเรทฟนวเคลยส (Generative nucleus) จะแบงนวเคลยสแบบไมโทซสไดสเปรมนวเคลยส (Sperm nucleus) 2 ตว เขาผสมกน นวเคลยสของไข (Egg cell) ไดไซโกต (2n) ซงจะเจรญเปนเอมบรโอตอไป สวนอกนวเคลยสจะผสมกบโพลารนวคลไอ (Polar nuclei) เจรญเปนเอนโดสเปรม (3n) ซงเปนอาหารส าหรบเลยงเอมบรโอ

การผสมซงเกดจากการผสม 2 ครงนเรยกวา การปฏสนธซอน (Double Fertilization) ซงพบเฉพาะใน พชดอกหลงจากปฏสนธแลว

1. รงไข (ovary ) เจรญเปน ผลไม 2. ผนงรงไข (ovary wall ) เจรญเปน เปลอกและเนอของผลไม 3. ออวล (ovule ) เจรญเปน เมลด 4. ไข (egg ) เจรญเปน ตนออนอยภายในเมลด 5. โพลารนวเคลยส (polar nucleus ) เจรญเปน เอนโดสเปรม 6. เยอหมออวล (integument ) เจรญเปน เปลอกหมเมลด 7. ส าหรบสวนประกอบอน ๆ ของดอกจะเหยวแหงและสลายตวไป การปฏสนธซอนของพชดอก มความส าคญเปนอยางมาก เนองจากเปนการสรางอาหารใหแกสงมชวตอนๆ

เชน ผลไมทเราใชรบประทานกเกดมาจากการปฏสนธ อาหารพวกขาวจาว ขาวโพด กเปนสวนของ เอนโดสเปรม อาหารในเมลดถวหลายชนดกเปนอาหารทสะสมอยในใบเลยงของเอมบรโอของถว

แหลงทมา หนงสอ คมภรชววทยา ม.4-5-6 Entrance A-NET ฉบบสมบรณ

เรยบเรยงโดย ผศ.ประสงค หล าสะอาด และ ผศ.ดร.จตเกษม หล าสะอาด ส านกพมพ พ.ศ.พฒนา จ ากด

เนอหาสาระ เรอง การปฏสนธ


ปจจยทมผลตอการงอกของเมลด การเพาะเมลดจ าเปนจะตองศกษา เพราะพชเศรษฐกจหลายชนดยงคงตองขยายพนธดวยเมลด ปจจยทมผล

ตอการงอกของเมลดพช โดยปกตเมลดพชทแกเตมทจะมความชนต าประมาณรอยละ 10-15 มอตราการหายใจต าและมการเปลยนแปลงทางชวเคมภายในเมลดนอยมาก

ดงนนเมลดจ าเปนตองไดรบปจจยบางอยางทเหมาะสมจงจะงอกไดดงตอไปน 1.1 เมลดตองมชวตอย หมายความวา เมลดนนยงมชวตอยและสามารถทจะงอกได ในการเกบเมลดพชไว

นานๆ เมลดพชจะหมดอายท าใหเพาะไมงอก หรอมอตราการงอกต า 1.2 น าหรอความชน ท าใหน าและออกซเจนผานเขาไปในเมลด น าจะเปนตวกระตนปฏกรยาทางชวเคม

ตางๆ ภายในเมลดมการกระตนการสรางเอนไซม เพอยอยสลายสารอาหารทสะสมในเมลด เอนไซมทเกดขนในเมลดเ เชน อะไมเลส จะยอยแปงใหเปนมอลโทส โปรตเอส จะยอยโปรตนใหเปนกรดอะมโน ทงมอลโทสและกรดอะมโนละลายน าได และแพรเขาไปในเอมบรโอเพอใชในการหายใจและการเจรญเตบโต

1.3 ออกซเจน เมลดขณะงอกมอตราการหายใจสง ตองการออกซเจนไปใชในกระบวนการสลายสารอาหารเพอใหไดพลงงานซงจะน าไปใชในกระบวนการเมแทบอลซมตางๆของเซลล แตมพชบางชนด เชน พชน าสามารถงอกไดดในออกซเจนต า ความชนสง เพราะสลายสารอาหารแบบไมใชออกซเจนได แตเมลดหลายชนดจะไมงอกเลย ถาออกซเจนไมเพยงพอแมความชนจะสง เชน เมลดวชพชหลายชนดทฝงอยในดนลกๆ เมอไถพรวนดนใหเมลดขนมาอยใกลผวดน จงจะงอกได

1.4 อณหภม เมลดพชแตละชนดตองการอณหภมทเหมาะสมในการงอกแตกตางกน เชน เมลดพชเขตหนาวจะงอกไดดในชวงอณหภม 10-20 องศาเซลเซยส เชน หอมหวใหญและผกกาดหว งอกไดดทอณหภม 20 องศาเซลเซยส แตกมบางชนดตองการอณหภมในชวงกลางวนและกลางคนทตางกน หรอใหอณหภมต าสลบกบอณหภมสง การงอกจะเกดด เชน บวบเหลยม ถาใหอณหภม 20 องศาเซลเซยสเปนเวลา 16 ชวโมง สลบกบอณหภม 30 องศาเซลเซยส เปนเวลา 8 ชวโมงเมลดจงจะงอกได

1.5 แสง เปนปจจยหนงทควบคมการงอกของเมลด เมลดพชบางชนดจะงอกไดตอเมอมแสง เชน วชพชตางๆหญา ยาสบ ผกกาดหอม สาบเสอ ปอตางๆ เปนตน เมลดพชอกหลายชนดไมตองการแสงในขณะงอก เชน กระเจยบแตงกวา ผกบงจน ฝาย ขาวโพด เปนตน พชบางชนด เชน มะมวง ล าไย ขนน ทเรยน ระก า ฯลฯ เมอผลเหลานแกเตมทแลวน าเมลดไปเพาะในสภาพแวดลอมทเหมาะสม กจะงอกเปนตนใหมได บางชนด แมสภาพแวดลอมเหมาะสมแตเมลดกไมงอกเปนตนใหม เรยกวา มการพกตวของเมลด ( seed dormancy )

เนอหาสาระ เรอง การงอกของเมลด


2.1 เปลอกหมเมลดไมยอมใหน าซมผาน เนองจากเปลอกหมเมลดหนา หรออาจมสาร ควทน หรอ ซ

เบอรนหมอาศยการยอยสลายของจลนทรยในดนหรอการทเมลดผานเขาไปในระบบยอยอาหารของสตวทเลยงลกดวยนมหรอนก เชน เมลดโพธ เมลดไทร เมลดตะขบ หรออาจแตกออกดวยแรงขดถหรอถกไฟเผา เชน เมลดพชวงศหญา วงศไผบางชนด เมลดตะเคยน เมลดสก

วธการแกการพกตวของเมลดจากสาเหตน อาจท าไดโดยการแชน ารอน หรอแชในสารละลายกรด เพราะจะท าใหเปลอกหมเมลดออนนม การใชวธกลโดยการท าใหเปลอกหมเมลดแตกออกมหลายวธ เชนการเฉอนเปลอกแขงบางสวนของเมลดมะมวงหรอวธน าไปใหความรอนโดยการเผา หรอการใชความเยน สลบกบความรอนซงมกจะเกบไวในทอณหภมต าระยะหนงแลวจงน าออกมาเพาะ

2.2 เปลอกหมเมลดไมยอมใหแกสออกซเจนแพรผาน การพกตวแบบนมนอย สวนใหญเปนพช วงศหญาเปนการพกตวในระยะสน ๆ เกบไวระยะหนงกสามารถน าไปเพาะได อาจท าไดโดยการเพมแกสออกซเจน หรอใชวธกลท าใหเปลอกหมเมลดแตก

2.3 เอมบรโอของเมลดยงไมเจรญเตบโตเตมท เมลดไมสามารถจะงอกไดตองรอเวลาชวงหนง เพอใหเอมบรโอมการเปลยนแปลงทางชวเคม รวมไปถงการเจรญพฒนาของเอมบรโอใหแกเตมทเมลดจงจะงอกได เชน เมลดของปาลมน ามนอฟรกา

2.4 สารเคมบางชนดยบยงการงอกของเมลด เชน สารทมลกษณะเปนเมอกหมเมลดมะเขอเทศท าใหเมลดไมสามารถงอกได จนกวาจะถกชะลางไปจากเมลด

การแกการพกตวของเมลด อาจลางเมลดกอนเพาะหรอการใชสารเรงการงอก เชน จเบเรลลน (gibberellin) นอกจากนเมลดพชในเขตหนาวของโลก เชน แอปเปล เชอร ตองมการปรบสภาพภายใน โดยการผานฤดหนาวทมอณหภมต า และมความชนสงจงจะงอก เพราะอณหภมทต านท าใหปรมาณของ กรดแอบไซซก( abscisic acid ) ทยบย งการงอกของเมลดลดลงได ในขณะท จบเบอเรลลน หรอไซโทไคนน( cytokinin ) ทสงเสรมการงอกของเมลดจะเพมขน

การพกตวของเมลด(Dormancy) หมายถง สภาพทเอมบรโอในเมลดสามารถคงสภาพและมชวตอยไดโดยไมเกดการงอก แหลงทมา http://nd-biology.tripod.com/mysite/nd_biology_17.html http://www.sarracenia.com/faq/faq3480.html

เนอหาสาระ เรอง การงอกของ

เมลด

http://www.sarracenia.com/faq/faq3480.html


ลกษณะการงอกของเมลด

1. การงอกทชใบเลยงขนมาเหนอดน (Epigeal germination) รากออนงอกโผลพนเมลดออกทางรไมโครโพล(micropyle) เจรญสพนดนจากนน ไฮโปคอตล(hypocotyl) จะงอกและเจรญยดยาวตามอยางรวดเรว ดงสวนของใบเลยง(cotyldon) กบ เอปคอตล(epicotyl) ขนมาเหนอดน เชน การงอกของพชในเลยงคตาง ๆ

2. การงอกทฝงใบเลยงไวใตดน (Hypogeal germination) พบใน พชใบเลยงเดยว พชพวกนมไฮโปคอตล(hypocotyl) สน เจรญชา สวนเอปคอตล (epicotyl) และยอดออน (plumule) เจรญยดยาวไดอยางรวดเรว เชน เมลดขาว ขาวโพด หญา องคประกอบของเมลดขณะงอก

1. ใบเลยง ( Cotyledon ) ในพชใบเลยงคม 2 ใบ และในพชใบเลยงเดยวมเพยงใบเดยว ใบเลยงนจะไมท าการสงเคราะหดวยแสงและไมเจรญเตบโตตอไป

2. เอพคอทล ( Epicoty ) สวนทอยเหนอต าแหนงใบเลยง เมอเมลดงอกเปนตนพชสวนนจะกลายเปนล าตน ใบ และดอกของพช

3. ไฮโพคอทล ( Hypocoty ) เปนสวนทอยใตต าแหนงใบเลยงลงมา เมอเจรญเตบโตตอไปสวนนจะเปนสวนหนงของล าตน

4. แรดเคล ( Radicle ) สวนนอยถดจากสวนของล าตน คอ อยใตไฮโพคอทลลงมา ตอไปจะเจรญไปเปนรากแกว ซงในพชใบเลยงเดยวจะมรากแกวอยในชวงระยะเวลาสน ๆ หลงจากนนจะเปนรากฝอย ซงตางจากพชใบเลยงคทมรากแกวอยตลอดส าหรบในเมลดพชใบเลยงเดยวเมอผาดจะพบเยอหมแรดเคล ( Coleorhiza ) กบเยอหมเอพคอทล ( Coleoptil ) เปนสวนปองกนอนตรายแกสวนทหมเอาไว บางคนอธบายวาสวนทงสองน คอ สวนของใบเลยงอกใบหนงของพชใบเลยงเดยวทเปลยนแปลงไปทงต าแหนงและหนาท รวมทงใบเลยงอกใบหนงทเหลอนนมกจะเรยกชอใหมวา สควเตลลม ( Scutellum)

เนอหาสาระ เรอง การงอกของเมลด


โครงสรางของผลและเมลด เมอรงไขเปลยนแปลงกลายเปนผล ผนงรงไขจะเปลยนเปน เพรคารป (pericarp) หอหมเมลด

เพรคารปของผลแตละชนดมลกษณะแตกตางกน ประกอบดวยเนอเยอ 3 ชน ไดแก เอกโซคารป มโซคารป และ เอนโดคารป

1.1 เอกโซคารป (exocarp) เปนชนนอกสดของผลทมกเรยกวาเปลอก โดยทวไปประกอบดวยเนอเยอเอพเดอรมสเพยงชนเดยว แตกมผลบางชนดทเอกโซคารประกอบดวยเนอเยอหลายชนและอาจมปากใบดวย เอกโซคารปของพชแตละชนดจะมลกษณะแตกตางกนไป เชน เรยบเหนยว เปนมน ขรขระ อาจมหนาม มขนหรอตอมน ามน

1.2 มโซคารป (mesocarp) เปนชนกลางถดจากเอกโซคารปเขามา ผลบางชนดนนมโซคารปหนา บางชนดบางมาก มโซคารปของผลบางชนดเปนเนอออนนมใชรบประทานได

1.3 เอนโดคารป (endocarp) เปนชนในสดของเพรคารป ประกอบดวยเนอเยอทมความหนาชนเดยวหรอหลายชนจนมลกษณะหนามาก บางชนดเปนเนอนมใชรบประทานได

เพรคารปของผลแตละชนดจะแตกตางกนไป ผลบางชนดมเพรคารปเชอมตดกนจนแยกไมออก เชน ขาวโพด ถวเขยว ถวเหลอง บางชนดสวนเอกโซคารปและมโซคารปเชอมตดกนหรอแยกกนไมเดนชด เชน มะเขอเทศ มะละกอ ฟก แตเพรคารปของพชอกหลายชนดสามารถแยกเปน 3 ชนชดเจน เชน มะมวง พทรา มะพราว มะปราง

ผลทก าเนดมาจากรงไขแบบอนฟเรย เชน แตงกวา ฟกทอง ทบทมและฝรง มเปลอกนอกเปนผนงของฐานดอก สวนเพรคารปจะอยพดเขาไปและมกเชอมรวมกนจนสงเกตยาก ผลบางชนดมสวนเนอทรบประทานไดเจรญมาจากฐานดอกซงอวบเตงเจรญเปนเนอผล เชน แอปเปล สวนทเปนเพรคารปจรง ๆ จะอยขางใน เนอของผลชนดน

เนอหาสาระ เรอง โครงสรางของเมลด


เรยกวา ซโดคารป (seudocarp) เมลดพชบางชนด เชน ขาว ขาวโพด ทานตะวน ดาวเรอง ผกกาดหอม สวน

ทเรยกวา เมลดนนแทจรงแลวคอ ผล ซงเปนผลทมขนาดเลก มเพรคารปบางมากแนบสนทกบเยอหมเมลด ดงในกรณของบว สวนของแกลบกคอเพรคารป ร าคอสวนเยอหมเมลดและขาวสารทใชรบประทานคอ เอนโดสเปรม การเกดเมลด

หลงจากเกดการปฏสนธซอนแลว รงไขเจรญไปเปนผล สวนออวลเจรญไปเปนเมลด ซงภายในประกอบดวย เอมบรโอและเอนโดสเปรม โดยมเปลอกหมเมลดลอมรอบ เมอพชดอกมการปฏสนธซอน ท าใหไดทงไซโกตและเอนโดสเปรมซงไซโกตจะมการแบงเซลลตอๆไปเพอเพมจ านวนเซลลกลายเปนเอมบรโอ สวนเอนโดสเปรมจะกลายเปนอาหารใหเอมบรโอใชในการเจรญเตบโต

สวนประกอบของเมลด สวนประกอบของเมลดอาจแยกออกเปน 3 สวนดงน

1. เปลอกหมเมลด ( Seed coat หรอ Testa ) ท าหนาทปองกนสวนทอยภายใน โดยปองกนอนตรายและปองกนการคายน า หากมเปลอก 2 ชน ชนนอกจะหนาแขงแรงและเหนยว สวนชนในเปนชนบาง ๆ ซงบางครงชนในไมม หากเหนกานยดเมลดตดกบรงไขเรยกกานนวา ฟนนควลส ( Funiculus ) เมอเมลดหลดออกจากกานจะเหนเปนรอยแผลเปนเลกๆเรยกวา ไฮลม ( Hilum )

รไมโครไพล ( Micropyle ) รนเปนทางใหหลอดละอองเรณ ( Pollen tube ) ผานเขาไปตอ นกอนเกดการปฏสนธและเปนทางใหรากออน ( Radicle ) งอกออมาจากเมลด

2. เอนโดสเปรม ( Endosperm ) เปนอาหารสะสมส าหรบเอมบรโอสวนใหญเปนอาหารประเภทแปง หรอคารโบไฮเดรต มโปรตนและไขมนปะปนอยดวย พบในเมลดของพชใบเลยงคบางชนด เชน ละหง ซงมเอนโดสเปรมแขง สวนเมลดของพชใบเลยงเดยวบางชนด เชน มะพราว มเอนโดสเปรมทงของแขงและเหลว คอ เนอมะพราว และน ามะพราว ในเมลดถวเอนโดสเปรมจะรวมสะสมอยในใบเลยงจงเหนไดวาเมลดถวสามารถแกะแยกออกเปน 2 ซก ไดโดยงายแตละซกนน คอ ใบเลยง

3. เอมบรโอ ( Embryo ) คอสวนทจะเจรญเตบโตเปนตนไมตอไป สวนนประกอบดวยสวนยอย ๆ หลายสวนคอ

แหลงทมา http://web.debsirin.ac.th/inkyman/plant/5-2.html หนงสอ คมภรชววทยา ม.4-5-6 Entrance A-NET ฉบบสมบรณ เรยบเรยงโดย ผศ.ประสงค หล าสะอาด และ ผศ.ดร.จตเกษม หล าสะอาด ส านกพมพ พ.ศ.พฒนา จ ากด


ชนดของผล จากการศกษาโครงสรางของดอกและรงไขพบวา พชดอกแตละชนดมลกษณะโครงสรางของดอก จ านวน

และต าแหนงของรงไขแตกตางกนออกไป ถาหากจ าแนกผลตามกระบวนการเกดผลเปนเกณฑสามารถจ าแนกได เปน 3 ประเภท ดงน

1. ผลเดยว ( simple fruit ) คอผลทเกดมาจากรงไขอนเดยวในดอกเดยวกน ดอกอาจเปนดอกเดยว หรอดอกชอกได โดยลกษณะของดอกเดยวทจะกลายเปนผลเดยวนน จะ ตองเปนดอก 1 ดอก และมรงไข 1 อน เชน ผลสม มะเขอ ฟกทอง แอปเปล

2. ผลกลม ( aggregate fruit ) คอ ผลทเกดจากหลายรงไขในดอกเดยวกน หรอกลมของรงไข ในดอก

เดยวกน รงไขแตละอนกจะกลายเปนผลยอยหนงผล เชน ผลนอยหนา สตรอเบอร เปนตน

เนอหาสาระ เรอง การเกดผลไม


3. ผลรวม ( multiple fruit ) คอผลทเกดจากรงไข ของดอก ดอกชอซงเชอมรวมกนแนน รงไขเหลานจะกลายเปนผลยอย ๆ เชอมรวมกนแนนจนคลายเปนผลเดยวโดยลกษณะของดอกทจะกลายเปนผลรวมนน จะเปนดอกชอทมรงไขของดอกยอย แตละดอกมาเชอมรวมกน ไดแก ผลสบปะรด ขนน สาเก ยอ หมอน มะเดอ เปนตน

เนอหาสาระ เรอง การเกดผลไม


การเพาะเลยงเนอเยอ การเพาะเลยงเนอเยอพช เปนวธการขยายพนธพชวธหนง แตมการปฏบตภายใตสภาพทควบคม เรอง ความ

สะอาดแบบปลอดเชอ อณหภม และแสง ดวยการน าชนสวนของพชทยงมชวต เชน ล าตน ยอด ตาขาง กานชอดอก ใบ กานใบ อบละอองเกสร เปนตน มาเพาะเลยงบนอาหารสงเคราะห และชนสวนนนสามารถ เจรญและพฒนาเปนตนพชทสมบรณ มทงสวนใบ ล าตน และรากทสามารถน าออกปลกในสภาพธรรมชาตได

ทผานมามการน าเทคนคการเพาะเลยงเนอเยอพชประยกตใชกบงานดานเภสชวทยา และชววทยา แตปจจบนมการพฒนา และน ามาใชแกปญหาหรอเพอประโยชนในภาคเกษตร และภาคอตสาหกรรมกนมาก ขน เชน การน าเมลดไผมาผลต-ขยายดวยวธเพาะเลยงเนอเยอ เมอครงเกดเหตการณไผออกดอกประมาณป 2538 หรอการน าหนอทมคณลกษณะทดของหนอไมฝรงมาผลต-ขยายดวยวธเพาะเลยงเนอเยอ เพอลดปญหา การใชเมลดซงมการคละเพศ นอกเหนอจากราคาของเมลดพนธทคอนขางสง และยงตองน าเขาจากตางประเทศ อกดวย เปนตน

ประโยชนของการเพาะเลยงเนอเยอ คณสมบตทถกน ามาใชใหเกดประโยชนของวธเพาะเลยงเนอเยอมหลายขอพอสรปไดดงน 1. สามารถผลตตนพนธพชปรมาณมาณมากในระยะเวลาอนรวดเรว ตวอยางเชน หากพชสามารถเพม ปรมาณได 3 เทา ตอการยายเนอเยอลงอาหารใหมทกเดอนๆ ละ 1 ครง เมอเวลาผานไป 6 เดอน จะสามารถผลต ตนพนธพชไดถง 243 ตน

2. ตนพชทผลตไดจะปลอดโรค โดยเฉพาะโรคทมสาเหตจากเชอไวรส มายโคพลาสมา ดวยการตด เนอเยอเจรญทอยบรเวณปลายยอดของล าตน ซงยงไมมทอน าทออาหาร อนเปนทางเคลอนยายของเชอโรค ดงกลาว

3. ตนพชทผลตได จะมลกษณะทางพนธกรรมเหมอนตนแม คอ มลกษณะตรงตามพนธ ดวยการใช เทคนคของการเลยงจากชนตาพชพฒนาเปนตนโดยตรง หลกเลยงขนตอนการเกดกลมกอนเซลลทเรยกวา แคลลส

4. ตนพชทผลตไดจะมขนาดสม าเสมอ ผลผลตทไดมมาตรฐานและเกบเกยวไดคราวละมากๆ พรอมกน หรอในเวลาเดยวกน

5. เพอการเกบรกษาหรอแลกเปลยนพนธพชระหวางประเทศ เชน การมอบเชอพนธกลวยในสภาพปลอดเชอ ขององคกรกลวยนานาชาต (INIBAP) ใหกรมสงเสรมการเกษตร เมอป พ.ศ. 2542

6. เพอประโยชนดานการสกดสารจากตนพช น ามาใชประโยชนดานตางๆ เชน ยาฆาแมลง ยารกษาโรค เปนตน

เนอหาสาระ เรอง การเพาะเลยงเนอเยอ


พนธพชทท าการเพาะเลยงเนอเยอ

1. ออย 2. เบญจมาศ 3. สตรอเบอร 4. หนอไมฝรง 5. ขง 6. มนฝรง 7. สบปะรด 8. สมนไพร 9. กลวย 10. กระเจยว/ปทมมา 11. ปเล 12. ไผ

เนอหาสาระ เรอง การเพาะเลยงเนอเยอ


ความรเบองตนเรองมะพราว

ใบมะพรา มสเขยวขนาดกวางประมาณ 2-5 ซ.ม. ยาว 50 – 100 ซ.ม. ใบมะพราวเรยงตดกนเปนแผง ทงสองขางทางมะพราว ประมาณ 200-240ใบ ใบทอยสวนโคนของทางและตอนปลายทางจะสนมากประมาณ 30 ซ.ม. สวนใบทตดอยตรงกลางยาวมากถง 100 ซ.ม. กวาขนไปทางมะพราวยาวประมาณ 5 – 6.5 เมตร กานทางยาวประมาณ 1.2 – 1.65 เมตร ทางมะพราวทอยบนยอดมะพราว ตดเรยงเวยนรอบตนเหมอนกบเกลยวของตะปควง ซงมทงเกลยว เวยนซายและเวยนขวา แตละทางตดเวยนรอบตนหางกนเปนมม 137 – 140 องศาตนมะพราวทออกผลจะมทางบนตน 30-35 ทาง จ านวนทางบนตนมะพราวไมแนนอนขนอยกบความแขงแรงของตน สงแวดลอมทปลก ปยทใชและฤดกาล ตนมะพราวทแขงแรงปลกในดนดนด ปยด จะมทางบนตนมาก เฉลยประมาณ 12 ทาง และสามารถอยบนตนไดนาน 2.5 - 3 ป สวนมะพราวทเรมปลกยงไมออกผลทางจะมอายนอยกวาน และจ านวนทางทผลตตอปกนอยกวา ดอกมะพราว มะพราวเปนพชพวก Monoecious คอ มดอกตวผ และดอกตวเมยอยแยกกน แตดอกทงสองชนด อยในชอดอกหรอจนเดยวกน บรเวณทมะพราวจะออกจนคอ บนล าตนตรงโคนทางทอยในซอกมมใบ มะพราวทออก ดอกแลวทโคนทางจะมตาดอกอยทกโคนทาง เมอตาดอกเจรญเตบโตเปนจนแลว จะโผลออกมาจากโคนทางเมอออก มาใหมๆมกาบหมจนหรอชอดอกไว ท าใหมองดคลายกบใบหอกมปลายแหลม เมอจนโตเตมทจะแตกออกตามแนวยาว จากปลายมาหาโคนท าใหเหนชอดอกอยภายใน ซงประกอบดวยกานชอดอก อยตอนโคนและตงแตตอนกลางถงปลาย ชอมแขนงแยกออกเปนระแง ทโคนของระแงแตละอนมดอกตวเมย 1-10 ดอก แตบางทเราจะพบจนมะพราวบางจน ไมมดอกตวเมยเลย การบานของดอก ดอกตวผเรมบานเมอกาบหมจนเปดออก โดยดอกตวผทอยตอนยอดของจนเรมบานกอน แตละดอกจะบานอยประมาณ 1 วน กรวงหลนไป ระยะเวลาระยะเวลาตงแตดอกตวผดอกแรกบานถงดอกสดทาย โรย กนเวลาประมาณ 20-24 วน หลงจากดอกตวผโรยหมดแลว 1-4 วน ดอกตวเมยจงจะเรมบาน ระยะเวลาบานรบ ละอองเกสรกนเวลานาน 1-2 วน ดงนน การผสมพนธจงใชละอองเกสรตวผจากชอดอกเดยวกนไมได ลกษณะดงกลาว เปนการบานผสมพนธของมะพราวตนสง สวนมะพราวพนธตนเตยการบานของดอกจะแตกตางกบตนสงจะเปนแบบ ลกษณะทผสมตวเอง จากลกษณะการผสมพนธทไมเหมอนกนนจงเปนลกษณะหนงทแตกตางกนระหวางพนธตนเตย และพนธตนสง ผล ผลมะพราวประกอบดวยเนอเยอ 3 ชน ดงน - Exocarp คอสวนเปลอกนอกสด สของเปลอกจะม ตงแตสเขยว เหลอง น าตาล น าตาลแดง และสงาชาง - Mesocarp คอ สวนเนอเยอถดจากเปลอกชนนอก จะมลกษณะเปนเสนใยและหยน มความหนาประมาณ 2-5 ซ.ม. - Endocarp คอสวนของกะลาซงเปนสวนเนอเยอทแขงทสด มรปรางกลมมขวตา 3 ตา ภายในประกอบดวย

เนอหาสาระ เรอง มะพราว


seed coat มลกษณะเปนแผนเนอเยอบางๆ สน าตาลถดจาก seed coat จะเปนสวนเนอมะพราว solid - endosperm และน ามะพราว เนอมะพราวขณะยงออนเนอจะบางและออนนม ผลแกเนอจะแขง หนาประมาณ 4-10 ม.ม. สวนของเมลดคอ สวนของ Endocarp หรอสวนทถกหอหมดวยกะลาทงหมดนนเอง สวนของคพพะ Embryo จะแทรกอยตรงตานม เมอผลแกจดและอยในสภาพแวดลอมทเหมาะสมจะพฒนาเปนหนอ แทงออกนอกกะลาเจรญ เปนตนใหมตอไป


ผล (Fruits)

ผล คอ รงไขทไดรบการปฏสนธ (fertilization) แลวเจรญเตบโตเตมท อาจมบางสวนของดอกเจรญมาดวย เชน ฐานรองดอก กลบเลยง ภายในมเมลดหรอไมมกได ส าหรบผลทเกดจากรงไขทไมไดรบการปฏสนธ และไมมเมลด เรยกวา ผลลม (parthenocarpic fruit)

โครงสรางของผล (Structure of Fruit)

โครงสรางของผลสวนมากประกอบดวย ผนงผล (pericarp) และเมลด (seed) ผนงผล คอสวนทเจรญเปลยนแปลงมาจากรงไข ม 3 ชน ไดแก ผนงผลชนนอก ผนงผลชนกลาง ผนงผลชนใน

ผนงชนใน (Endocarp) ผนงชนใน มทงออนนมเชน สม และมลกษณะแขงเชน มะมวง มะพราว ผนงชนกลาง (Mesocarp) ผนงชนนมกนม เชน มะมวง มะละกอ ผลบางชนดมผนงชนกลางเปนเสนใยเหนยว เชน

มะพราว ตาล จาก ผนงชนนอก (Exocarp) ชนผวนอกสดของผล ชนนในผลบางชนดมผวชนนอกบางหรอออนเชน ผลองน ชมพ

มะมวง ผลบางชนดผวชนนอกแขงและเหนยว เชนมะพราว ฟกทอง เมลด (Seed) คอออวลทไดรบการปฏสนธและเจรญเตบโตเตมท ประกอบดวย เปลอกเมลด ม 2 ชน คอ ชนนอก และ

ชนใน เอนโดสเปรม และเอมบรโอ


ประเภทของผล (Classification of Fruits) ผลเดยว (Simple Fruit ) ชนดของผลทเกดจากดอกเดยว เกสรเพศเมยมหนงหรอหลายคารเพลทเชอมตดกน

เชน ผลแตงโม มะละกอ สม มะมวง

ผลกลม (Aggregate Fruit) ชนดของผลทเกดจากดอกเดยวแตมหลายคารเพล และแตละคารเพลแยกจากกน ซง

แตละคารเพลนจะเจรญไปเปนผลยอย เชน ผลนอยหนา การเวก จ าป จ าปา สตรอเบอรร

ผลรวม (Multiple Fruit) ชนดของผลทเกดจากดอกยอยหลายๆ ดอก ในชอดอกเดยวกนเจรญเชอมตดกนเปนผลเดยว เชน ผลขนน สบปะรด ยอ

ผลแบบมะเดอ (syconium) ผลรวมทขางในผลกลวง ซงเปนผลทเจรญมาจากชอดอกทมฐานรองดอกรปถวย

(hypanthium) ภายในประกอบดวยดอกยอยมขนาดเลก ไมมกลบดอก และแยกเพศ ภายในชอดอกมชองเปดขนาดเลก (ostiolum) ใหแมลงขนาดเลกเขาไปชวยการผสมเกสร ไดแก ไทร มะเดอ กราง



ชนดของผล (Types of Fruit) ผลมเนอสด (Fleshy Fruit) คอผลทแกแลวมผนงผลสดไมแหง แบงออกเปน

ผลเมลดเดยวแขง (Drupe) ผลสดทมเมลดเดยว ผนงชนกลางเปนเนอหนาออนนม ผนงชนในแขงมาก ไดแกพทรา มะมวง

ผลแบบมเนอหลายเมลด (Berry) ผลสดทมเมลดหลายเมลด เนอผลออนนม ผนงชนนอกทเปนเปลอกมลกษณะออนนม เชนเดยวกน ไดแก

มะละกอ มะเขอเทศ


ผลแบบสม (Hesperidium)

ผลทผนงชนนอกมตอมน ามนจ านวนมาก ผนงชนกลางออนนมคลายฟองน าสขาวผนงชนในมลกษณะเปนเยอบาง และมบางสวนของชนนแปรรปเปนถงน าเพอสะสมน าตาล และกรดมะนาว ไดแก สม มะนาว

ผลแบบแตง (Pepo) ผลทเจรญมาจากรงไขใตวงกลบ ผนงชนนอกแขงและหนา ผนงชนกลางและผนงชนในหนาออนนม ไดแก แตงโม แตงกวา น าเตา

ผลแหง (Dry Fruit) คอผลทแกแลวผนงผลแขงและแหง แบงออกเปน 2 ประเภทใหญๆ ไดแก ผลแหงแกไมแตก (dry indehiscent fruit) และผลแหงแกแตก (dry dehiscent fruit)

ผลแหงแกไมแตก (Dry Indehiscent Fruit) แบงออกเปน ผลแหงเมลดตดหรอผลแบบธญพช (Caryopsis or Grain)

ผลเดยวหนงเมลด เปลอกแขงและเชอมตดแนนกบเปลอกเมลดหม เชนขาว ผลเปลอกแขงมกาบรปถวย (Acorn)

ผลคลายผลเปลอกแขงเมลดเดยว แตมกาบหมผล (cupule) ทงหมดหรอบางสวน เชนผลเกาลด กอชนดตางๆ


ผลแหงเมลดออน (Achene) ผลขนาดเลก ผนงผลแหงและบาง ม 1 เมลด ผนงผลกบเปลอกหมเมลดแยกกน สวนมากมฐานรองดอกขนาดใหญเชน บวหลวง ถาผลเกดจากรงไขใตวงกลบ และมขนทปลายเมลด เรยกวาผลแหงเมลดลอนปลายมขน (cypsela) เชนผลของทานตะวน

ผลเปลอกแหงเมลดเดยว (Nut) ผลทมเปลอกแขงและผวมน เปนผลทเกดจากรงไขทมหลายคารเพลเชอมกนแตมเมลดเดยว เชน ผลมะพราว กระจบ มะมวงหมพานต


ผลเปลอกแหงเมลดเดยว (Nut) ผลทมเปลอกแขงและผวมน เปนผลทเกดจากรงไขทมหลายคารเพลเชอมกนแตมเมลดเดยว เชน ผลมะพราว กระจบ มะมวงหมพานต

ผลแบบปกเดยว (Samara) ผลทมผนงผลชนนอกเจรญยนออกมาเปนปก อาจมปกเดยวหรอมากกวา เชนผลประด กวม หรอผลคลายผลปกเดยว (samaroid) มกลบเลยงเจรญไปเปนปก เชน ผลยางนา เหยง พะยอม รกใหญ

ผลแยกแลวแตก (Schizocarp)

ผลทเจรญมาจากรงไขทมหลายคารเพลเชอมกน เมอรงไขเจรญเตมทแลวคารเพลจะแยกกน แตละคารเพลเรยก ซกผลแบบผกช (mericarp) ซงภายในม 1 เมลด เชน ผลผกช ครอบจกรวาล

ผลแหงแกแตก (Dry Dehiscent Fruit) แบงเปน


ฝกแตกแนวเดยว (Follicle) ผลทเกดจากดอกทมคารเพลเดยวหรอหลายคารเพลทแยกกน เมอผลแกจะแตกเพยงตะเขบเดยว เชน ผลจ าป จ าปา

ผลแตกแบบผกกาด (Silique) ผลทเกดจากรงไขทม 2 คารเพล เมอผลแกผนงผลแตกตามยาวจากดานลางไปยงดานบนแบงออกเปนสองซก เมลดตดอยแนวกลางของผล (central false septum) เชนผลผกกาดนก ผกเสยน ฝกแบบถว Legume ผลทเกดจากดอกทมคารเพลเดยว เมอผลแกจะแตกออกตามแนวตะเขบ 2 ขางของผล ไดแกผลของพชวงศถว

ผลแบบฝกหกขอ (loment, lomentum) ผลคลายผลแบบถวแตมรอยคอดรอบฝกเปนชวงๆหรอเวาเปนขอๆ เมอผลแกจะหกบรเวณน แตละขอม 1 เมลด เชนผลไมยราพ คน


ผลแบบผกช (cremocarp) ผลขนาดเลกม 2 เมลด เมอผลแกและแตกออก เมลดจะแยกจากกนโดยมคารโพฟอร (carpophores) เสนเลกๆยดไว

ผลแหงแตก (capsule) ผลทเกดจากดอกทรงไขมหลายคารเพลเชอมกน และเมอผลแกจะแตก แบงออกเปน ผลแหงแตกตามรอยประสาน (septicidal capsule) ผลแหงแตกตามแนวยาวของผนงคารเพล เชน ผลกระเชาสดา ผลแหงแตกกลางพ (loculicidal capsule) ผลแหงแตกตรงกลางพของแตละชอง เชน ผลทเรยน ตะแบก

ผลแหงแตกเปนชอง (poricidal capsule)

ผลแหงทเปดเปนชองหรอรใกลยอดผล เชน ผลฝน

ผลแหงแตกแบบฝาเปด (circumscissile capsule, pyxis)

ผลแหงแลวแตกตามขวางรอบผลลกษณะเปนฝาเปด มเมลดจ านวนมาก เชน ผลหงอนไก


o ผลแหงแตกเปนชอง (poricidal capsule)

ผลแหงทเปดเปนชองหรอรใกลยอดผล เชน ผลฝน

o ผลแหงแตกแบบฝาเปด (circumscissile capsule, pyxis)

ผลแหงแลวแตกตามขวางรอบผลลกษณะเปนฝาเปด มเมลดจ านวนมาก เชน ผลหงอนไก

Documents

วิทยาศาสตร์ ๒ ว๒๑๑๐๒ ตัวช้ีวัด ...เร อง การส บพ นธ (ดอกเพ มเต ม) ว ทยาศาสตร