การวเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรค กรณศกษาชมชนเมองขอนแกน ราชบร และบางแสน

โดย นายกรวรรณ รงสวาง

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรสถาปตยกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบชมชนเมอง แผน ก แบบ ก 2 ระดบปรญญามหาบณฑต

ภาควชาการออกแบบและวางผงชมชนเมอง บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2560 ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

การวเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรค กรณศกษาชมชนเมองขอนแกน ราชบร และบางแสน

โดย นายกรวรรณ รงสวาง

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรสถาปตยกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบชมชนเมอง แผน ก แบบ ก 2 ระดบปรญญามหาบณฑต

ภาควชาการออกแบบและวางผงชมชนเมอง บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2560 ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

AN ANALYSIS OF CREATIVE CITY STATUS: THE CASE STUDIES OF THE URBAN COMMUNITIES IN KHONKAEN, RATCHABURI AND BANGSAEN

By

MR. Korawan RUNGSAWANG

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for Master of Architecture (Urban Design)

Department of Urban Design and Planning Graduate School, Silpakorn University

Academic Year 2017 Copyright of Graduate School, Silpakorn University

หวขอ การวเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรค กรณศกษาชมชนเมองขอนแกน ราชบร และบางแสน

โดย กรวรรณ รงสวาง สาขาวชา การออกแบบชมชนเมอง แผน ก แบบ ก 2 ระดบปรญญา

มหาบณฑต อาจารยทปรกษาหลก ผชวยศาสตราจารย ดร. สพกตรา สทธสภา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ไดรบพจารณาอนมตใหเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรสถาปตยกรรมศาสตรมหาบณฑต

คณบดบณฑตวทยาลย (รองศาสตราจารย ดร.จไรรตน นนทานช)

พจารณาเหนชอบโดย

ประธานกรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร. ณฐวฒ ปรยวนตย ) อาจารยทปรกษาหลก (ผชวยศาสตราจารย ดร. สพกตรา สทธสภา ) ผทรงคณวฒภายนอก (รองศาสตราจารย ดร. กรณา รกษวณ )

ง

บทค ดย อ ภาษาไทย

58051208 : การออกแบบชมชนเมอง แผน ก แบบ ก 2 ระดบปรญญามหาบณฑต ค าส าคญ : สถานภาพเมองสรางสรรค, การวเคราะหเมองสรางสรรค, การพฒนาชมชนเมองสรางสรรค, อตสาหกรรมสรางสรรค, ชมชนเมอง

นาย กรวรรณ รงสวาง: การวเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรค กรณศกษาชมชนเมองขอนแกน ราชบร และบางแสน อาจารยทปรกษาวทยานพนธ : ผชวยศาสตราจารย ดร. สพกตรา สทธสภา

ชมชนเมองสรางสรรคเปนชมชนทมสภาพแวดลอมทน าไปสคณภาพชวตทด ชาวชมชนม

อาชพและทกษะทคลายกนและบานสามารถเปนพนทแสดงงานศลปะและอตลกษณของทองถนไดเปนอยางด จงสามารถเปนจดเรมตนของเศรษฐกจสรางสรรคและอตสาหกรรมสรางสรรคซงเปนการผลตสนคาทมเอกลกษณแสดงถงความเปนอตลกษณของสถานทนน โดยจะเปนทสนใจของกลมทเรยกวามวลชนสรางสรรค ซงตองการทจะอยอาศยภายในเมองทมสภาพแวดลอมดและมสงอ านวยความสะดวกเออใหเกดการคดสรางสรรคใหมๆ การวจยนเปนการวเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรค กรณศกษาชมชนเมองขอนแกน ราชบร และบางแสน เพอน าไปสการพฒนาชมชนเมองสรางสรรค วธการศกษาประกอบดวยการคนควาเอกสาร นวตกรรมการพฒนาสนคาทองถนและขาวสารการพฒนาเมองสรางสรรคทมอยในปจจบน โดยการรวบรวมเอกสารจากทองถน การสอบถามและสมภาษณผเชยวชาญดานเมองสรางสรรค น าขอมลเกยวกบแนวคดชมชนเมองสรางสรรคตางๆ มาเปรยบเทยบตวชวดความเปนชมชนเมองสรางสรรค เครองมอทใชเปนแบบวเคราะหเอกสาร แบบสอบถาม สมภาษณและการสงเกตการณประชาชนผอยอาศย และวพากษชดขอมลทไดกบกรอบแนว คดขอ ง Aaron Borchardt, Charles Landry, Richard Florida, UNESCO แล ะ UNCTAD ผลการวจยพบวาแนวคดและองคประกอบของชมชนเมองสรางสรรคคอ สภาพแวดลอมของชมชนเมองทนาอย สงอ านวยความสะดวกตอการคดสรางสรรค พนทสาธารณะและพนททางวฒนธรรม ชมชนเมองสรางสรรคมการเปดกวางทางความคดและเสรภาพในการอยอาศย ไมมการจ ากดเพศ อาย หรอชนชาต ซงประโยชนจากการวจยคอสถานภาพการเปนเมองสรางสรรคในประเทศไทย

จ

บทค ดย อ ภาษาอ งกฤ ษ

58051208 : Major (Urban Design) Keyword : Status of creative city, Analysis of creative city, Development of creative urban community, Creative industries, Urban Community

MR. KORAWAN RUNGSAWANG : AN ANALYSIS OF CREATIVE CITY STATUS: THE CASE STUDIES OF THE URBAN COMMUNITIES IN KHONKAEN, RATCHABURI AND BANGSAEN THESIS ADVISOR : ASSISTANT PROFESSOR DR. SUPAGTRA SUTHASUPA

A creative urban community is a community which creates an environment of good urban life. The community members have similar skills. Their homes can be the places for art galleries and be presenting their local identities. These characters start out creative economy and creative industries which produce unique products representing the place identity. This kind of environment interests people, in a creative class, who desire to live in a city where the environment and facilities induce their creativity. This paper analyzes the status of creative city by selecting the case studies of urban communities in Khonkaen, Ratchaburi, and Bangsaen. The methods used include to review the documents relating to the innovations of local products and to examine information and news about today’s development of creative cities. The information and data are gathered from a collection of local documents and interviews with creative-city professionals. Then the concepts of the creative city from many sources are compared via the indicators of creative urban community. Follows are an analysis of documents, questionnaires, interviews, and observations on the residents. A critical discussion of the creative-city conceptual frameworks by Aaron Borchardt, Charles Landry, Richard Florida, UNESCO, and UNCTAD is conducted. The results show that the concepts and elements of the creative urban community are the livable urban environment, facilities enhancing creativity, public spaces, and cultural spaces. The communities are open-minded and people are free to choose places to live. There is no restriction of gender, age, and race. To sum up, the paper is intended to reveal the status of the creative city in Thailand.

ฉ

ก ต ตก รรมประก าศ

กตตกรรมประกาศ

งานวจยชนน ท าส าเรจลลวงไดดวยด ดวยความชวยเหลอจากอาจารยทปรกษาวทยานพนธ ผศ.ดร. สพกตรา สทธสภา ทไดใหความรดานผงเมอง ค าแนะน าตรวจทาน และแกไขขอบกพรองตางๆ ดวยความเอาใจใสทกขนตอนตลอดระยะเวลาทผเขยนไดศกษาอยในภาควชาการออกแบบและวางผงชมชนเมอง เพอใหการเขยนงานวจย ฉบบนสมบรณทสด ทงนผเขยนขอขอบพระคณในความกรณาของ อาจารย ดร. พรดร แกวลาย คณะสถาปตยกรรมศาสตรและผงเมอง มหาวทยาลยธรรมศาสตร เปนอยางสง ทไดใหความรดานเมองสรางสรรค ชวยใหค าแนะน าในการท างานวจยในชวงเรมตน อกทงยงเปดประสบการณชวตใหมๆ มากมายในหลายแบบวธการคดสรางสรรค ขอขอบคณ นายกเทศมนตรของเทศบาลนครขอนแกน เทศบาลเมองราชบร กรมโยธาธการและผงเมอง ราชบร และเทศบาลเมองแสนสข ทกรณาใหความอนเคราะหขอมลตอเนอหาการท าวจยเปนอยางสง โดยเฉพาะอยางยง ทานนายกเทศมนตรเมองแสนสข คณ ณรงคชย คณปลม ทอนญาตใหเขาสมภาษณอยางเปนกนเองและเออเฟอขอมลโครงการพฒนาของเทศบาลเปนอยางด ขอขอบคณ ผศ.ดร.ธนะ จระพวฒน ทานกรณาชวยตดตอสถาปนกผงเมองเกาหลเพอสมภาษณออนไลนและบคลากรคณะสถาปตยกรรมศาสตร บณฑตวทยาลยตลงชน มหาวทยาลยศลปากรทกทานทใหค าแนะน า และอ านวยความสะดวกในการด าเนนงานวจยในครงน และผวจยขอขอบคณ ทนอดหนนการท าวจย ส าหรบนกศกษาระดบบณฑตศกษา จากเงนงบประมาณแผนดนหมวดเงนอดหนน ประจ าปงบประมาณ 2560 มหาวทยาลยศลปากร และไดรบทนอดหนนการท ากจกรรมสงเสรมและสนบสนนการวจย ประเภททนบณฑตศกษา จากส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต ประจ าปงบประมาณ 2561

กรวรรณ รงสวาง

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย ............................................................................................................................. ง

บทคดยอภาษาองกฤษ ....................................................................................................................... จ

กตตกรรมประกาศ............................................................................................................................. ฉ

สารบญ .............................................................................................................................................. ช

สารบญตาราง ................................................................................................................................... ญ

สารบญภาพ....................................................................................................................................... ฎ

บทท 1 บทน า ................................................................................................................................. 13

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา ............................................................................... 13

1.2 ความมงหมายและวตถประสงคของการวจย ........................................................................ 17

1.3 ปญหาการวจยและสมมตฐานของการวจย ........................................................................... 18

1.4 ขอบเขตการวจย .................................................................................................................. 18

1.5 ขนตอนการวจย ................................................................................................................... 22

1.6 เวลาทใชในการวจย .............................................................................................................. 23

1.7 วธการศกษา ......................................................................................................................... 24

1.8 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ................................................................................................... 24

1.9 แหลงขอมล .......................................................................................................................... 25

1.10 อปกรณทใชในการวจย ...................................................................................................... 25

1.11 คาใชจายทงหมดในการวจย ............................................................................................... 25

1.12 การเสนอผลงาน................................................................................................................. 26

1.13 นยามศพท ......................................................................................................................... 26

บทท 2 การทบทวนทฤษฎ แนวคด การศกษาทเกยวของ ................................................................ 28

ซ

2.1 เศรษฐกจสรางสรรค ............................................................................................................. 28

2.2 การพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศไทย ................................................................... 31

2.3 เมองสรางสรรค ยานสรางสรรค และชมชนเมองสรางสรรค ................................................. 33

2.4 Diamond Model ............................................................................................................... 63

2.5 กรณศกษาชมชนเมอง ยาน และชมชนเมองสรางสรรคในตางประเทศ ................................. 65

2.6 งานวจยทเกยวของ............................................................................................................... 87

2.7 บทสรปชมชนเมองสรางสรรค .............................................................................................. 89

บทท 3 วธด าเนนการวจย .............................................................................................................. 100

3.1 ขอบเขตงานวจย ................................................................................................................ 101

3.2 ขนตอนด าเนนงานวจย ....................................................................................................... 104

3.3 แหลงขอมล ........................................................................................................................ 107

3.4 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ............................................................................... 108

3.5 วธการเกบรวบรวมขอมล ................................................................................................... 115

3.6 การวเคราะหขอมล ............................................................................................................ 115

บทท 4 ขอมลทวไปของพนทศกษา ............................................................................................... 117

4.1 ประชากร ........................................................................................................................... 117

4.2 ต าแหนงทตง ...................................................................................................................... 119

4.3 ลกษณะทางภมประเทศ ..................................................................................................... 126

4.4 ววฒนาการของเมอง .......................................................................................................... 129

4.5 รปทรงของเมอง ................................................................................................................. 137

4.6 อตสาหกรรมสรางสรรค ..................................................................................................... 142

4.7 สาธารณปโภค/สาธารณปการ ............................................................................................ 149

4.8 สรปขอมลทวไปของพนทศกษา .......................................................................................... 161

บทท 5 ผลการศกษาและวเคราะห ................................................................................................ 164

ฌ

5.1 ผลการศกษาและการวเคราะหเมอง ยาน และชมชนเมองสรางสรรคกรณศกษาในตางประเทศ .......................................................................................................................................... 165

5.2 ผลการศกษาและวเคราะหเปรยบเทยบลกษณะทองถนไทยในพนทศกษาตอการเปนชมชนเมองสรางสรรค ................................................................................................................. 171

5.3 ผลการสมภาษณผน าชมชน ................................................................................................ 212

5.4 ผลการสมภาษณผมความรทางดานการวางผงเมอง ............................................................ 215

5.5 ผลการสมภาษณผเชยวชาญทางดานเมองสรางสรรคซงเกยวของกบการพฒนาชมชนสรางสรรค .......................................................................................................................................... 220

5.6 สรปผลการศกษาและวเคราะห ............................................................................................. 222

บทท 6 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ .................................................................................. 224

6.1 แนวคดและองคประกอบในการน าไปสชมชนเมองสรางสรรคในบรบทไทย ........................ 224

6.2 แนวคดและองคประกอบของชมชนเมองสรางสรรคกบทฤษฎอตลกษณของสถานท........... 226

6.3 บทสรปการวเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรค ............................................................. 228

6.4 ขอจ ากดและขอเสนอแนะ .................................................................................................. 229

รายการอางอง ............................................................................................................................... 232

ภาคผนวก ก แบบสมภาษณส าหรบคนในทองถน .......................................................................... 237

ภาคผนวก ข แบบสมภาษณส าหรบสถาปนกผงเมองเกาหล .......................................................... 239

ภาคผนวก ค สรปบนทกการศกษาภาคสนาม ณ มหานครโซล ...................................................... 241

ประวตผเขยน ................................................................................................................................ 263

สารบญตาราง

หนา ตารางท 1 ตวชวดทสงผลตอความสรางสรรคเชงกายภาพ ............................................................... 93

ตารางท 2 ตวชวดทสงผลตอชมชนเมองสรางสรรค ......................................................................... 97

ตารางท 3 ตวชวดทสงผลตอชมชนเมองสรางสรรคและวธการเกบขอมล ....................................... 108

ตารางท 4 ตวชวดทสงผลตอชมชนเมองสรางสรรค ....................................................................... 113

ตารางท 5 จ านวนประชากรในเทศบาลนครขอนแกน เทศบาลเมองราชบร และเทศบาลเมองแสนสข ในป พ.ศ. 2560 ............................................................................................................................ 119

ตารางท 6 ผลตภณฑมวลรวมภาค และจงหวด ณ ราคาประจ าป พ.ศ. 2557 ............................... 144

ตารางท 7 ผลตภณฑมวลรวมภาค และจงหวด ณ ราคาประจ าป พ.ศ. 2557 ............................... 145

ตารางท 8 ผลตภณฑมวลรวมภาค และจงหวด ณ ราคาประจ าป พ.ศ. 2557 ............................... 148

ตารางท 9 การวเคราะหแบบเปรยบเทยบดวยวธ SWOT Analysis .............................................. 161

ตารางท 10 วเคราะหเมอง ยาน และชมชนเมองสรางสรรคกรณศกษาในตางประเทศ .................. 166

ตารางท 11 การวเคราะหตามประเดนดานอตลกษณเพอเปรยบเทยบพนทศกษา ......................... 182

ตารางท 12 การวเคราะหตามประเดนดานสถานทเพอเปรยบเทยบพนทศกษา ............................. 192

ตารางท 13 การวเคราะหตามประเดนดานคนเพอเปรยบเทยบพนทศกษา ................................... 206

ตารางท 14 การวเคราะหตามประเดนเพอเปรยบเทยบพนทศกษาจากปจจยดานอตลกษณ ปจจยดานสถานท และปจจยดานคน รวมกบขอมลทวไปของพนทศกษา ................................................ 210

สารบญภาพ

หนา ภาพท 1 กรอบแนวคดทฤษฎในการศกษาชมชนเมองสรางสรรค..................................................... 16

ภาพท 2 ขนตอนการศกษา ............................................................................................................. 21

ภาพท 3 แสดงวธด าเนนการวจยตามขอบเขตแนวคดทฤษฎทเกยวของ ........................................ 105

ภาพท 4 แสดงผงการใชประโยชนทดนในเขตเทศบาลปจจบน ป 2560 และเสนทางการคมนาคม 121

ภาพท 5 แสดงผงลกษณะยานในเขตเทศบาลปจจบน ป 2560 (ดดแปลงจากแผนท GIS, 2560) .. 122

ภาพท 6 ผงการใชประโยชนอาคารของยานเมองเการาชบรในป 2560 (ดดแปลงจากแผนท GIS, 2560)...................................................................................................................................................... 124

ภาพท 7 ลกษณะภมประเทศของเมองขอนแกน (ดดแปลงจากแผนท Google Map, 2560) ........ 127

ภาพท 8 ลกษณะภมประเทศของเมองราชบร (ดดแปลงจากแผนท Google Map, 2560)............ 128

ภาพท 9 ลกษณะภมประเทศของเมองบางแสน (ดดแปลงจากแผนท Google Map, 2560) ......... 129

ภาพท 10 ลกษณะววฒนาการของเมองขอนแกน พ.ศ. 2540, 2550, 2560 (ดดแปลงจากแผนท Google Earth, 2560) .................................................................................................................. 130

ภาพท 11 การตงถนฐานและลกษณะการกระจายตวของเมอง (ดดแปลงจากแผนท GIS, 2560) .. 133

ภาพท 12 ลกษณะววฒนาการของเมองราชบร พ.ศ. 2540, 2550, 2560 (ดดแปลงจากแผนท Google Earth, 2560) .................................................................................................................. 135

ภาพท 13 ลกษณะววฒนาการของเมองบางแสน พ.ศ. 2540, 2550, 2560 (ดดแปลงจากแผนท Google Earth, 2560) .................................................................................................................. 136

ภาพท 14 แสดงผงของพนทเมองในป 2560 (ดดแปลงจากแผนท GIS, 2560) .............................. 138

ภาพท 15 แสดงผงของรปทรงเมองในปจจบน ป 2560 (ดดแปลงจากแผนท GIS, 2560) ............. 140

ภาพท 16 แสดงผงของพนทเมองในปจจบน ป 2560 (ดดแปลงจากแผนท GIS, 2560) ................ 141

ภาพท 17 แสดงผงโครงสรางพนฐานในปจจบน (ดดแปลงจากแผนท GIS, 2560) ......................... 151

ภาพท 18 แสดงผงเสนทางรถโดยสารดวนพเศษ (ดดแปลงจากแผนท GIS, 2560) ...................... 153

ฏ

ภาพท 19 แผนผงแสดงโครงการคมนาคมและขนสง (กฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวมเมองราชบร, 2555) ............................................................................................................................................ 154

ภาพท 20 แผนทโครงขายถนน และระบบขนสงสาธารณะ จดเปลยนถายการเดนทางทเชอมตอเขาสพนทชายหาดบางแสน (เทศบาลเมองแสนสข, 2560, p. 18) ........................................................ 158

13

บทท 1

บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา

การพฒนาเมองในปจจบนเกดจากประชากรทอยอาศยภายในเมอง ยงเมองมการเตบโตทาง

เศรษฐกจมากเทาใดกจะท าใหเมองนนมการพฒนาเมองมากขนเทานน ทงในดานสาธารณปโภค

สาธารณปการ รวมถงสภาพแวดลอมทางกายภาพของเมอง ประเทศไทยไดมแผนนโยบายพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแหงชาตทกลาวถงเศรษฐกจสรางสรรค โดยใหความส าคญกบคณภาพของคนทอย

อาศยจะเปนตวขบเคลอนทางเศรษฐกจของเมองไดเปนอยางด การเตบโตของเศรษฐกจสรางสรรค

จ าเปนตองมสภาพแวดลอมทางกายภาพทเออตอการเปนเมองสรางสรรคดวย และจาก The

Creative City: Place, Creativity & People, Glasgow and Portland (Borchardt, 2013) ไดให

ความหมายของเมองสรางสรรคคอ ความเชอมตอระหวางคน สถานทและอตลกษณเขาดวยกน สวนท

ประชมสหประชาชาต วาดวยการ คาและพฒนา ( UNCTAD - Conference on Trade and

Development) ไดใหนยามของเมองสรางสรรควา เมองทมกจกรรมทางวฒนธรรมทหลากหลายเปน

สวนส าคญของเศรษฐกจและสงคมของเมองนน ๆ และตองประกอบไปดวยรากฐานทมนคงทางสงคม

และวฒนธรรม มการรวมกลมกนอยางหนาแนนของคนทมงานสรางสรรคและมสภาพแวดลอมทดงดด

การลงทนเพราะความยงยนของสถานทในเชงวฒนธรรมเปนตวขบเคลอนความเตบโตของเศรษฐกจ

สรางสรรค (UNCTAD, 2008, pp. 9-22)

นอกจากนนแลวปจจยทางดานประชากร อตสาหกรรม เศรษฐกจ และกจกรรมทางดาน

ศลปะ ประเพณ วฒนธรรม เปนสงส าคญทกอใหเกดเมองสรางสรรค ซงพนทของเมองถกพฒนาดวย

นวตกรรมทางวฒนธรรมทมความสรางสรรค ซงเปนสนทรพยของแตละพนท อกทงยงมผประกอบการ

ทมความคดสรางสรรคจากบคคลรนใหมทเพมขน ตลอดจนความสมพนธของการเตบโตทางเศรษฐกจ

กบระดบของความคดสรางสรรคยงเปนตวแปรหนงทกอใหเกดเมองสรางสรรค (Borchardt, 2013)

ในปจจบนกระแสการอนรกษความเปนทองถนและกระแสความเปลยนไปของโลกสามารถเปนไปใน

14 ทศทางเดยวกนและสอดคลองกนดวยกระบวนการมสวนรวมของกลมประชาชนผอยอาศยในพนทซงม

ความเปนเจาของพนทและสะทอนลกษณะของทองถนออกมา รวมถงความเปนตวตนของสงคมนนได

จนกลายเปนเมองทมอตลกษณชดเจนมากขน ซงปจจยทสมพนธกบเมองสรางสรรค คอ คน สถานท

และอตลกษณซงมความเกยวของกบทฤษฎอตลกษณของสถานท โดยลกษณะของทองถนซงเปน

ปจจยทน าไปสการพฒนาแนวคดชมชนเมองสรางสรรค (Borchardt, 2013) ไดแก

1. ประชากร อาย 16-44 ป ซงเปนวยทก าลงมความคดสรางสรรคและสามารถน าความคด

เหลานนไปพฒนาเปนนวตกรรมสรางสรรคตอไปได และน าไปสการประกอบอาชพทเกยวของกบงาน

สรางสรรค

2. การมสวนรวมของชมชนเพอสะทอนลกษณะทองถนทน าไปสการสรางเมองสรางสรรค

3. กลมมวลชนสรางสรรค เนองจากเปนผกระตนและสรางสงใหม ๆ ใหเกดเปนเศรษฐกจ

สรางสรรค

4. นวตกรรมสรางสรรค เปนสนทรพยของแตละพนท สะทอนความเปนอตลกษณและตวตน

5. ต าแหนงทตง เพอเขาใจบรบทของเมองทท าการศกษา และน าไปสการวเคราะห

6. ลกษณะทางภมประเทศ เพอเขาใจบรบทของเมองทท าการศกษา และน าไปสการ

วเคราะห

7. ววฒนาการของเมองทสามารถน าไปสความเขาใจในสถานทหรออตลกษณของชมชน

8. รปทรงของเมองทกอใหเกดเศรษฐกจสรางสรรคเนองจากการกอตวของเมองจะท าให

เกดถนนสายเศรษฐกจ แมน าสายเศรษฐกจ และพนทวางสาธารณะ เปนตน

9. อตสาหกรรมสรางสรรคทเปนตวขบเคลอนทางเศรษฐกจในปจจบนใหมอตราการเตบโต

สงขน

10. สาธารณปโภค/สาธารณปการ เพอเขาใจบรบทของเมองทท าการศกษา และน าไปส

การวเคราะหดานปจจยพนฐานในการเปนเมองสรางสรรค

11. ศลปะ/ประเพณ/วฒนธรรม ซงอตราการเตบโตของเมองเกดจากการขบเคลอนโดย

นโยบายดานศลปะ/ประเพณ/วฒนธรรม และการสรางภาพลกษณใหมใหแกสนทรพยเดมหรอเรยกวา

Re-Branding

15

Charles Landry ผเชยวชาญดานการวางแผนการประยกตใชวฒนธรรมเพอการฟนฟเมอง

และผเขยนหนงสอ The Creative City กลาวไววา ความเปนอตลกษณทองถนทสอสารออกมาทาง

ศลปะรปแบบตาง ๆ และกจกรรมทางวฒนธรรมถอวาเปนทรพยากรสรางสรรคของเมอง ดงนนเมอง

สรางสรรคจงตองมองคประกอบของคน สถานท และอตลกษณ (Landry, 2000) ซงมความเกยวของ

กบอตลกษณของสถานท

ทฤษฎอตลกษณของสถานท (Place Identity) ถกพดถงตงแตปลายทศวรรษท 70 เปน

บทความในวารสาร Environment and Behaviour ฉบบท 10 โดย Harold Milton Proshansky

กลาวถงอตลกษณของสถานทเกดจากแนวคดของสถานทและอตลกษณในมตของลกษณะทางภม

ประเทศ การวางผงเมอง การออกแบบชมชนเมอง ภมสถาปตยกรรม โดยบคคลใหความหมายและ

ความส าคญตอสถานทส าหรบอยอาศยหรอไดไปเยอน ซงบคคลนนเกดการรบรและความเขาใจตอ

สภาพแวดลอมทางกายภาพแลวรสกผกพน ซงนนหมายถงความโดดเดนเฉพาะตว และความเปน

เอกลกษณของสถานทนนดวย (Proshansky, 1978, pp. 147-169) ผ เ ชยวชาญอกคนหนงคอ

Richard Florida ผใหนยามกลมมวลชนสรางสรรค (Creative Class) กลาวไววา กลมมวลชน

สรางสรรคซงเปนกลมคนทเปนกลไกส าคญในการขบเคลอนเศรษฐกจสรางสรรคมความส าคญอยางยง

ดวยเหตผลดงกลาวเมองตาง ๆ จงตองแขงขนกนเพอดงดด รกษาและสรางกลมมวลชนสรางสรรค

ดวยการพฒนาสภาพแวดลอมเมอง

จากการศกษาแนวคดตาง ๆ เกยวกบทฤษฎของเมองสรางสรรคและอตลกษณของสถานท

ผ วจยจงไดน าเสนอแผนภมแนวคดการเกดเมองสรางสรรคภายใตเศรษฐกจสรางสรรคตามท

UNCTAD ไดกลาวมาและ Charles Landry ก าหนดวาเมองสรางสรรรคมความสมพนธเกยวของกบ

คน สถานท และอตลกษณรวมทงทฤษฎอตลกษณของสถานทโดย Harold Milton Proshansky ซง

ปจจยทง 3 ขอทไดกลาวมานเปนองคประกอบหลก นอกจากนนงานวจยของ Aaron Borchardt ซง

ไดศกษาเมองสรางสรรคท Glasgow และ Portland พบวาปจจยทเกยวของกบเมองสรางสรรค

ประกอบดวย ประชากร การมสวนรวมของชมชน กลมมวลชนสรางสรรค (ซง Richard Florida ได

16 กลาวถงปจจยนดวย) ปจจยท Borchardt กลาวมาขางตนทงหมด 3 ปจจย ผวจยจดใหอยในกลม

ปจจยของคน สวนปจจยดานต าแหนงทตง ลกษณะทางภมประเทศ ววฒนาการของเมอง รปทรงของ

เมอง อตสาหกรรมสรางสรรค และสาธารณปโภค/สาธารณปการ ทง 6 ปจจยนผวจยจดใหอยในกลม

สถานท สวนปจจยดานศลปะ/ประเพณ/วฒนธรรม และนวตกรรมสรางสรรค ผวจยจดใหอยใน

กลมอตลกษณ โดยการจดกลมทกลาวมาขางตนนผวจยไดศกษาแนวคดทฤษฎจากแหลงตาง ๆ และ

น ามารวบรวมขอมลวเคราะหรวมกน จงไดมาซงแผนภมแนวคดเกยวกบเมองสรางสรรคโดยอางอง

แนวคดทฤษฎจาก Charles Landry, Richard Florida, Aaron Borchardt, UNCTAD, UNESCO

และแนวคดอตลกษณของสถานทโดยอางองทฤษฎของ Harold Milton Proshansky

ภาพท 1 กรอบแนวคดทฤษฎในการศกษาชมชนเมองสรางสรรค เศรษฐกจสรางสรรคน ามาสการพฒนาเมองทางดานกายภาพเพอตอบสนองการใชงานของ

คนซงอยอาศยในเมองสรางสรรค โดยประเทศไทยไดเรมมแผนนโยบายทางดานเศรษฐกจสรางสรรค

จากแนวคดชมชนเมองสรางสรรคมความสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตหลาย

ต าแหนงทตง

ลกษณะทาง ภมประเทศ

ววฒนาการของเมอง

รปทรงของเมอง

สาธารณปโภคสาธารณปการ

อตสาหกรรมสรางสรรค

สถานท

เมองสรางสรรค

เศรษฐกจสรางสรรค

คน

ประชากร

กลมมวลชนสรางสรรค

การมสวนรวมของชมชน

อตลกษณ ศลปะ/ประเพณ/วฒนธรรม

นวตกรรมสรางสรรค

17 ฉบบตงแตฉบบท 8 (พ.ศ. 2540-2544) ซงกลาวถงการพฒนาและผลกดนการเพมคณคาของสนคา

และบรการใหเพมสงขน บนฐานเศรษฐกจสรางสรรคของประเทศดวยทนเดมทมอย นนคอ วฒนธรรม

ซงเปนขอไดเปรยบของประเทศไทยทมสงสมมายาวนาน และแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559) มนโยบายตอบสนองกบเศรษฐกจโลกทก าลงพฒนาไปในลกษณะทม

หลายศนยกลางทางเศรษฐกจ จนมาถงปจจบนแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12

(พ.ศ. 2560-2564) ทด าเนนอยในปจจบน ไดก าหนดทศทางการขบเคลอนประเทศไวอยางชดเจน

โดยเนนการพฒนานวตกรรมทสรางสรรค ผลกดนใหประเทศไทยเปนเมองแหงการทองเทยวและ

พกผอนของอาเซยน ดงนนการพฒนาโครงสรางพนฐานและสภาพแวดลอมทางกายภาพของเมองท

เออตอการพฒนาเมองสรางสรรคเปนสงทตองด าเนนการควบคกนไป ซงประเทศไทยมแผนพฒนา

เศรษฐกจสรางสรรคและเมองสรางสรรคแตยงขาดแนวคด หลกการและวธการในการน าไปสการ

พฒนาแนวคดชมชนเมองสรางสรรค ดวยความส าคญนจงจ าเปนตองศกษาแนวคดชมชนเมอง

สรางสรรคในประเทศไทย

1.2 ความมงหมายและวตถประสงคของการวจย

1. ความมงหมายของการวจย

เพอน าเสนอสถานภาพการเปนเมองสรางสรรคในประเทศไทย

2. วตถประสงคของการวจย

1) เพอศกษาแนวคดและองคประกอบในการน าไปสการพฒนาชมชนเมองสรางสรรคใน

ประเทศไทย

2) เพอศกษาแนวคดทฤษฎอตลกษณของสถานท (Place Identity) ทเกยวของกบ

แนวคดชมชนเมองสรางสรรค

3) เพอวเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรคในประเทศไทย

18

1.3 ปญหาการวจยและสมมตฐานของการวจย

1. ปญหาการวจย

1.1 ชมชนเมองสรางสรรคในประเทศไทยมแนวคดและองคประกอบอยางไร

1.2 แนวคดและทฤษฎอตลกษณของสถานท (Place Identity) มสวนในการพฒนาชมชน

เมองสรางสรรคหรอไม

1.3 สถานภาพการเปนเมองสรางสรรคในประเทศไทยมลกษณะอยางไร

2. สมมตฐาน

2.1 แนวคดชมชนเมองสรางสรรคในประเทศไทยมองคประกอบทสมพนธกบลกษณะของ

ทองถนไทย ไดแก อตลกษณ สถานท และคน

2.2 แนวคด ทฤษฎอตลกษณของสถานท (Place Identity) เกยวของกบแนวคดชมชนเมองสรางสรรค

2.3 สถานภาพการเปนเมองสรางสรรคในประเทศไทยมลกษณะของทองถนไทย สงผลตอการ

พฒนาแนวคดชมชนเมองสรางสรรคในประเทศไทย จากตวชวดความเปนชมชนเมองสรางสรรคทง

ดานอตลกษณ สถานท และคน

1.4 ขอบเขตการวจย

การวเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรค กรณศกษาชมชนเมองขอนแกน ราชบร และ

บางแสนม 2 ขอบเขต คอ ขอบเขตเชงเนอหา และขอบเขตเชงพนท ซงลกษณะขอบเขตเชงพนทจาก

การคดเลอกเมองหรอชมชนทมศกยภาพตอการพฒนาชมชนเมองสรางสรรคทเหมาะสม และเปน

เมองหรอชมชนทมความพรอมทจะเขารวมในกระบวนการศกษาวจยอยางนอย 3 แหง

1. ขอบเขตพนท

ผวจยคดเลอกเมอง ยาน และชมชนเมองทมศกยภาพตอการพฒนาชมชนเมองสรางสรรคท

เหมาะสม และเปนเมองหรอชมชนทมความพรอมทจะเขารวมในกระบวนการศกษาวจยอยางนอย 3

แหง โดยมเกณฑในการคดเลอกคอ พนทต าแหนงทตงอยในภมภาคทแตกตางกน ประเภทของ

เศรษฐกจสรางสรรคทแตกตางกน ลกษณะการศกษาจะวเคราะหภาพรวมของจงหวดทงดานเศรษฐกจ

สงคมและกายภาพ และการคดเลอกพนทศกษาตามลกษณะอตลกษณของสถานท จากนนจงศกษา

19 และวเคราะหพนทในชมชนเมองของแตละจงหวด ซงชมชนเมองทคดเลอกมานถกคดเลอกจาก

กระทรวงพาณชยใหเปนเมองสรางสรรคทงหมด 30 จงหวด (อาคม เตมพทยาไพสฐ, 2554) โดยม

เกณฑการคดเลอกเมองตนแบบตามแนวทางเศรษฐกจสรางสรรคจากเมองทมตนทนและปญญาทาง

วฒนธรรม ประเพณ ภมปญญาพนบาน แหลงทองเทยว หรอสนคาทมเอกลกษณ และเมองทม

อตสาหกรรมสรางสรรคทมศกยภาพ ทควรไดรบการสงเสรมและสนบสนน แตในการศกษาครงนได

คดเลอกมา 3 พนทใน 3 จงหวดเพอการศกษาเชงพนท ไดแก 1) ขอนแกนเมองสรางสรรค 2) ยาน

สรางสรรคเมองเการาชบร 3) ชมชนเมองสรางสรรคบางแสน

โดยพนทชมชนเมองในจงหวดขอนแกนผวจยไดจดใหอยในระดบเมองสรางสรรค เนองจาก

แผนพฒนาทองถนมโครงการสรางและพฒนาทงเมอง มความรวมมอจากรฐบาล เอกชน และ

ประชาชน พนทชมชนเมองในจงหวดราชบรในระดบยานสรางสรรค เนองจากโครงการพฒนาเมองม

การจดอยในพนทสวนหนงของเมองเทานนไมไดมการพฒนาระดบทงเมอง และพนทชมชนเมอง

เทศบาลเมองแสนสขจงหวดชลบร ในระดบชมชนเมองสรางสรรค เนองจากมการพฒนาในชมชนเมอง

ตาง ๆ ทมความพรอมตอการพฒนาเปลยนแปลง โดยศกษาเฉพาะพนทชมชนเมองทมการกระจกของ

กจกรรมสรางสรรคเพอน ามาวเคราะหตามตวชวดความเปนชมชนเมองสรางสรรค เพราะเมอง

สรางสรรคเกดจากการรวมของยานสรางสรรคหลายยานเขาดวยกน และยานสรางสรรคเกดจากการ

รวมของชมชนเมองสรางสรรคหลายชมชนเมองเขาดวยกน ดงน นชมชนเมองจงมอยทงในยาน

สรางสรรคและเมองสรางสรรค

2. ขอบเขตเนอหา

- การศกษาแนวคดตาง ๆ เกยวกบทฤษฎของเมองสรางสรรคและอตลกษณของ

สถานท ผวจยจงไดน าเสนอกรอบแนวคดทฤษฎในการศกษาชมชนเมองสรางสรรค (ภาพท 2) โดย

ประกอบดวยแนวคดการเกดเมองสรางสรรคภายใตเศรษฐกจสรางสรรคตามท UNCTAD (2008) ได

กลาวมาและ Landry (2000, 2006, 2017) ก าหนดวาเมองสรางสรรคมความสมพนธเกยวของกบคน

สถานท และอตลกษณ รวมทงทฤษฎอตลกษณของสถานทโดย Harold Milton Proshansky (1978)

ซงปจจยทง 3 ขอทไดกลาวมานเปนองคประกอบหลก นอกจากนนงานวจยของ Borchardt (2013)

20 ซงไดศกษาเมองสรางสรรคท Glasgow และ Portland พบวาปจจยทเกยวของกบเมองสรางสรรค

ประกอบดวย 1) ประชากร 2) การมสวนรวมของชมชน และ 3) กลมมวลชนสรางสรรค (ซง Richard

Florida ไดกลาวถงปจจยนดวย) ปจจยท Borchardt กลาวมาขางตนทงหมด 3 ปจจย ผวจยจดใหอย

ในกลมปจจยดานคน สวนปจจยดาน 1) ต าแหนงทตง 2) ลกษณะทางภมประเทศ 3) ววฒนาการของ

เมอง 4) รปทรงของเมอง 5) อตสาหกรรมสรางสรรค และ 6) สาธารณปโภค/สาธารณปการ ทง 6

ปจจยนผวจยจดใหอยในกลมปจจยดานสถานท สวนปจจยดาน 1) ศลปะ ประเพณและวฒนธรรม

และ 2) นวตกรรมสรางสรรค ทง 2 ปจจยนผวจยจดใหอยในกลมปจจยดานอตลกษณ

- ศกษามตทางดานเนอหาของการวจย ไดแก ประชากร การมสวนรวมของชมชน

กลมมวลชนสรางสรรค นวตกรรมสรางสรรค ต าแหนงทตง ลกษณะทางภมประเทศ ววฒนาการของ

เมอง รปทรงของเมอง อตสาหกรรมสรางสรรค สาธารณปโภค/สาธารณปการ ศลปะ/ประเพณ/

วฒนธรรม

- ศกษาคนควา รวบรวมความรท เกยวของกบแนวคดเมองสรางสรรคและกรณ

ตวอยางจากตางประเทศ

- ศกษาขอมลและวเคราะหศกยภาพในการพฒนาเมอง เพอน าไปสการเสนอแนะ

แนวคดและองคประกอบของชมชนเมองสรางสรรคทเหมาะสมของประเทศไทย

- พนทศกษาชมชนเมองในจงหวดขอนแกน ซงเปนเมองแหงภมปญญา วถชวต

วฒนธรรม สการสรางนวตกรรม “ไหม” มวสยทศนของเทศบาลนครขอนแกน คอ พฒนาเมองสสากล

สรางสงคมแหงความสข โดยกลมปราชญชาวบานทสรางสรรคงานผาไหม

- พนทศกษาชมชนเมองในจงหวดราชบร ซงเปนเมองโองดนสก และตกตา มวสยทศน

ของเทศบาลเมองราชบร คอ ความสะอาดเดน เนนการศกษา พฒนาชมชนใหเขมแขง แหลงทองเทยว

ทางวฒนธรรม

- พนทศกษาชมชนเมองในจงหวดชลบรคอ ชมชนบางแสน เมองแสนสข มวสยทศน

เทศบาลเมองแสนสข คอ เมองนาอย แหลงทองเทยวสวยงามและยงยน รกษาทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม เศรษฐกจรงเรอง ประชาชนอยดมสข ชมชนเขมแขง ภายใตการบรหารทองถนทม

ธรรมาภบาล

21

ภาพท 2 ขนตอนการศกษา

ปญหาของการวจย

ความมงหมายและวตถประสงค

ของการวจย

ความเปนมาและ

ความส าคญของปญหา ชลบร

ราชบร

ต าแห

นงทต

ง

ขอบเขตการวจย ขอบเขตพนท

ขอนแกน ขอบเขตเนอหา

ลกษณะทองถน

อตลกษณของสถานท แนวคดและองคประกอบท

สมพนธกบลกษณะทองถนไทย

-คน -สถานท -อตลกษณ

ลกษณะของทองถนไทย ทจะ

สงผลการพฒนาแนวคดชมชน

เมองสรางสรรค

แนวคดชมชนเมองสรางสรรคใน

ประเทศไทยเกยวของกบอตลกษณ

ของสถานท

สมมตฐานของการวจย

การศกษา และวเคราะหขอมล

การเปรยบเทยบชดขอมลของ 3 พนท

ใน 3 จงหวดทเลอกมาเปนพนทศกษา

การเปรยบเทยบชดขอมลของ 5 พนท

ใน 5 ประเทศทเลอกมาศกษา

รปทรงของเมอง

ววฒนาการพฒนาของเมอง

ประชากร

ต าแหนงทตง

ลกษณะทางภมประเทศ

อตสาหกรรมสรางสรรค

สาธารณปโภค/

สาธารณปการ

รวบรวมขอมลทวไปของพนท

ชมชน 3 พนทใน 3 จงหวด

ไดแก ชมชนเมองสรางสรรคบาง

แสน ยานสรางสรรคราชบร และ

ขอนแกนเมองสรางสรรค การสมภาษณ / การ

สงเกตการณ การเกบรวบรวมขอมล

-การมสวนรวมของชมชน -กลมมวลชนสรางสรรค

-กจกรรมทางประเพณ / วฒนธรรม -นวตกรรมสรางสรรค

ชมชนเมองสรางสรรคในตางประเทศ

ไดแก เมองคานาซาวา สงคโปร โซล

ออสตนและเบอรมงแฮม

-ประชากร

ขอมลทตยภม

22

ภาพท 2 ขนตอนการศกษา (ตอ)

1.5 ขนตอนการวจย

เมอไดกรอบแนวคดในการวจยและการออกแบบการวจย จากนนน าไปสขนตอนการวจยซงม

ขนตอนดงน (แสดงในภาพท 2)

1. การเกบรวบรวมขอมล

การเกบรวบรวมขอมลในสวนของขอมลปฐมภมซงไดจากการสมภาษณและการสงเกตการณ

ประชาชนผอยอาศยในพนทศกษา เพอศกษาการมสวนรวมของชมชนทสะทอนลกษณะทองถนท

น าไปสการสรางเมองสรางสรรค กลมมวลชนสรางสรรค นวตกรรมสรางสรรคทมในชมชน และ

กจกรรมทางศลปะ / ประเพณ / วฒนธรรม ซงเปนขอมลทมความนาเชอถอมรายละเอยดชดเจน

นอกจากนนไดมการเกบรวบรวมขอมลในสวนของขอมลทตยภมเกยวกบลกษณะทองถนของ

พนทซงสามารถน ามาวเคราะหววฒนาการของชมชนเพอน าไปสความเขาใจในสถานทหรออตลกษณ

ของชมชน ไดแก ประชากร ต าแหนงทตง ลกษณะทางภมประเทศ ววฒนาการของเมอง รปทรงของ

เมอง และประเพณ/วฒนธรรม ทงในดานแนวคด ทฤษฎ หลกการทส าคญทางการออกแบบชมชน

เมองสรางสรรค โครงการทมความเกยวของกบการพฒนาชมชนเมองสรางสรรคในตางประเทศท

สามารถสงผลตอการพฒนาแนวคดชมชนเมองสรางสรรคในประเทศไทยตอไป

2. การศกษา และวเคราะหขอมล

ขนตอนการศกษาและวเคราะหขอมลเปนไปตามประเดนค าถามหรอปญหาการวจย ซง

ค าตอบในแตละประเดนเปนขอมลทไดจากการศกษาในขนตอนดงตอไปน

การสรปผลของการศกษา สถานภาพการเปนเมอง

สรางสรรคในประเทศไทย

แนวคดและองคประกอบ

ของชมชนเมองสรางสรรค

ของประเทศไทย

การสงเคราะหและการน าเสนอ

ผลของการศกษา ลกษณะ

ทองถนไทย ตวชวดดานสถานท

ตวชวดดานอตลกษณ

ตวชวดดานคน

23

- แนวคดทฤษฎของชมชนเมองสรางสรรคทมความส าคญในตางประเทศ ไดแก 1) เมอง

คานาซาวา ประเทศญปน 2) เมองสงคโปร ประเทศสงคโปร 3) กรงโซล ประเทศเกาหล 4) เมอง

ออสตน รฐเทกซส ประเทศสหรฐอเมรกา และ 5) เมองเบอรมงแฮม ประเทศองกฤษ

- ลกษณะของทองถนไทยของ 3 พนทใน 3 จงหวดทเลอกน ามาศกษา ไดแก 1) ชมชนเมอง

บางแสน เทศบาลเมองแสนสข จงหวดชลบร 2) ยานสรางสรรคเมองเกา อ าเภอเมอง จงหวดราชบร

3) ขอนแกนเมองสรางสรรค อ าเภอเมอง จงหวดขอนแกน ทจะสงผลตอการพฒนาแนวคดชมชนเมอง

สรางสรรคในประเทศไทย

การศกษาและวเคราะหขอมลโดยการเปรยบเทยบชดขอมลของกรณศกษาตางประเทศทง 5

พนทใน 5 ประเทศ และพนทศกษาในประเทศไทย 3 พนทใน 3 จงหวด และวพากษชดขอมลทไดกบ

กรอบแนวคดเมองสรางสรรคของ Borchardt, Landry, Florida, UNCTAD และ UNESCO และ

กรอบแนวคดอตลกษณของสถานท (Place Identity)

3. การสงเคราะหและการน าเสนอผลของการศกษา

การสงเคราะหขอมลเปนการศกษาภาพรวมทงหมด ซงผานการวเคราะหและสงเคราะห

ออกมา น าไปสการน าเสนอผลการศกษาทงหมดทมเนอหาในดานแนวคดและองคประกอบของชมชน

เมองสรางสรรคของประเทศไทย รวมถงลกษณะของทองถนไทยทจะสงผลตอการพฒนาแนวคดชมชน

เมองสรางสรรคในประเทศไทยดวย

4. การสรปผลของการศกษา

การสรปผลของการศกษาคอการประมวลผลของการศกษาทงหมด โดยน าเสนอเปนแนวคด

และองคประกอบของชมชนเมองสรางสรรคของประเทศไทย ทมความชดเจนและครอบคลมค าตอบ

ทกขอจากปญหาการวจยในขางตน

1.6 เวลาทใชในการวจย

ประมาณ 16 เดอน โดยเรมงานวจย ในภาคการศกษาปลาย เดอนมกราคม ปการศกษา

2559 และเสนอวทยานพนธ ในภาคการศกษาปลาย เดอนพฤษภาคม ปการศกษา 2560

24

1.7 วธการศกษา

1. การศกษาจากเอกสารเบองตน ด าเนนการทบทวนแนวคด และส ารวจขอมลจากเอกสาร

เวบไซต และรายงานผลการศกษาวจยตาง ๆ ทเกยวของ

2. การสมภาษณกลมประชากรเปาหมายทคดเลอกเปนกลมตวอยาง ประชากรผอยอาศย

ในพนทซงถกคดเลอกน ามาศกษาชมชนเมองสรางสรรคและผเชยวชาญทางดานเมองสรางสรรค

โดยการพดคยอยางไมเปนทางการ และการสมภาษณแบบมโครงสรางตามประเดนการวเคราะหกบ

ประชาชนผอยอาศยและเจาหนาทของหนวยงานทองถน โดยสอบถามความสมพนธเชงพนทของการ

ใชงานจากผทอยอาศยภายในชมชนเมองในเรองวสดทองถน อตลกษณของเมอง และแหลงอบรมและ

เรยนรกบการสมภาษณผน าชมชนเมอง ผมความรทางดานการวางผงเมองและผเชยวชาญดานเมอง

สรางสรรคซงเกยวของกบการพฒนาชมชนสรางสรรคของแตละจงหวด เกยวกบแนวคดและ

องคประกอบตามลกษณะทองถนไทยในการน าไปสการพฒนาชมชนเมองสรางสรรคในประเทศไทย

3. การส ารวจทางกายภาพ โดยใชวธจดบนทกขอมล การสงเกตการณ การถายภาพ

4. การวเคราะหขอมลปฐมภม และทตยภมทไดน ามาศกษาแนวคดทฤษฎของชมชนเมอง

สรางสรรคทมความส าคญในตางประเทศ โดยวเคราะหวตถประสงค องคประกอบ และกลยทธในการ

พฒนาออกแบบชมชนเมองสรางสรรค เพอน ามาสงเคราะหเปนตวชวดชมชนเมองสรางสรรคของ

ประเทศไทย และการเปรยบเทยบชดขอมลของ 3 พนทใน 3 จงหวดทเลอกมาเปนพนทศกษา

5. วพากษชดขอมลทไดกบกรอบแนวคดของ Borchardt, Landry, Florida, UNCTAD

และ UNESCO เพอน ามาวเคราะหขอมลและจดท าฐานขอมลการศกษาการออกแบบชมชนเมอง

สรางสรรคของประเทศไทย

1.8 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. สถานภาพการเปนเมองสรางสรรคในประเทศไทย

2. แนวทางการพฒนาเมองหรอชมชนทมลกษณะทองถน ซงจะเปนแนวทางการพฒนา

ส าหรบหนวยงานทเกยวของกบการพฒนาเมองสรางสรรคโดยสามารถประสานงานหรอพฒนา

กจกรรมสรางสรรครวมกบชมชน

25

1.9 แหลงขอมล

1. หอสมดแหงชาต หอสมดมหาวทยาลยศลปากร และหอสมดของมหาวทยาลยตาง ๆ

2. หนวยงานทเกยวเนองกบชมชนเมองสรางสรรคของประเทศไทย ไดแก

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

กรมโยธาธการและผงเมองกรงเทพมหานคร และจงหวดอน ๆ

ส านกงานสถตแหงชาต

3. ศนยสรางสรรคงานออกแบบ (Thailand Creative & Design Center) หรอ TCDC

4. ผบรหารธรกจ

5. หนวยงานทองถน

6. บคคลทมองคความรทางดานการพฒนาชมชนเมองสรางสรรค

1.10 อปกรณทใชในการวจย

1. แบบสมภาษณ

2. แบบสงเกตการณ

3. กลองถายรป เทปบนทกเสยง

4. ภาพถายดาวเทยม (Google Map และ Google Earth)

1.11 คาใชจายทงหมดในการวจย

1. คากระดาษ / ปากกา

2. คาเครองมอ

3. คาเดนทาง

4. คาพมพเลม / ท าเลม

5. คาใชจายในการท าแบบสอบถาม

6. คาลงส ารวจพนท (ภาคสนาม)

7. คาแผนทดาวเทยม

รวมทงสนโดยประมาณ 90,000 บาท

26

1.12 การเสนอผลงาน

1. ตพมพเผยแพรผลการศกษาวจยใหชมชน หนวยงานท เกยวของกบการพฒนาเมอง

สรางสรรค นกวชาการ และผสนใจทวไป ซงจะสงผลใหเกดการแลกเปลยนเรยนร การเพมเตมขอมล

และการขยายความคดเกยวกบการจดการชมชนเมองสรางสรรคไปสสงคมในวงกวาง โดยไดน าเสนอ

ผลงานในการประชมวชาการระดบชาต “สถาปตยกระบวนทศน ประจ าป พ.ศ. 2560” จดโดยคณะ

สถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยศลปากร ณ ศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน) เมอวนท

10 พฤศจกายน พ.ศ. 2560

2. การด าเนนงานศกษาวจยใชการจดการฐานขอมล เพอศกษาและรวบรวมขอมลลกษณะ

ทองถนตาง ๆ ซงกระบวนการด าเนนงานไดน าเสนอแนวคดและองคประกอบของชมชนเมอง

สรางสรรคในประเทศไทย

1.13 นยามศพท

ค านยามของพนทในระดบเมอง ยาน และชมชนเมอง มผเชยวชาญใหค านยามไวหลากหลาย โดยอางองจาก Frank Lloyd Wright ผเชยวชาญดานสถาปตยกรรม, Lewis Mumford ผเชยวชาญดานประวตศาสตรและสงคมศาสตร และ Spiro Kostof ผเชยวชาญดานประวตศาสตรสถาปตยกรรม ซงผวจยสรปค านยามไดดงน

พนทระดบเมอง หมายถง ชมชนขนาดใหญมคนอยอาศยจ านวนมากเพอด าเนนกจกรรม

รวมกน เปนสถานทซงบงบอกประเภทของผประกอบอาชพตามความถนด ตามฐานะทางการเงนของ

ประชาชน รวมถงความแตกตางดานเชอชาตและศาสนา สวนดานกายภาพมสงอ านวยความสะดวกใน

ดานการด าเนนชวตรวมกน เชน ถนน ไฟฟา ระบบประปา วด โรงเรยน โรงพยาบาล เปนตน โดยม

ชวงบลอกขนาดใหญทมโครงขายถนนขนาดใหญ และโครงขายรถขนสงสาธารณะทหลากหลาย โซน

ของกจกรรมเปนพนทขนาดใหญมความผสมผสานของกจกรรมอยางหลากหลายรอบจดเปลยนถาย

การเดนทาง

พนทระดบยาน หมายถง โครงขายการเชอมโยงดวยรถสาธารณะ ถนนขนาดใหญ มหลาย

ชมชนอยดวยกน กลมของรานคาอยในรศมใหบรการ 800 เมตร คนภายในยานสามารถเดนได และม

แหลงงานในยานใกลกบพนทอยอาศย

27

พนทระดบชมชนเมอง หมายถง ชวงบลอกขนาดเลกของถนนภายในชมชน ทมถนนโครงขาย

การเชอมโยงของเมอง โซนของกจกรรมทหลากหลาย พนทในชมชนเมองสามารถเดนได พนทสเขยว

และการออกแบบพนทมขนาดสอดคลองกบสดสวนของมนษย (Human-scale)

วสดทองถน หมายถง กจกรรมทางวฒนธรรม ประเพณ องคความรทองถนทไมสามารถจบ

ตองได (นามธรรม) และวสดทองถนทมอยในพนททสามารถจบตองได (รปธรรม)

28

บทท 2

การทบทวนทฤษฎ แนวคด การศกษาทเกยวของ

ผวจยท าการรวบรวมทฤษฎและงานวจยทเกยวของในลกษณะตาง ๆ ตงแตในระดบเมอง

ยานและชมชนเมองเพอน ามาเปรยบเทยบแนวคดและทฤษฎของนกวชาการทงในประเทศและ

ตางประเทศ เพอสรปแนวคดชมชนเมองสรางสรรค โดยศกษาทมาของความสรางสรรคจาก

องคประกอบ ซงประกอบดวย 1) ความคดสรางสรรค (UNCTAD, 2008, pp. 9-22) 2) สนคาและ

บรการสรางสรรค (OKMD, 2560b, p. 20) 3) อตสาหกรรมวฒนธรรม (ส านกพฒนาอตสาหกรรม

ชมชน, 2559, p. 20) 4) อตสาหกรรมสรางสรรค (OKMD, 2560b, p. 17) องคประกอบทง 4 ดานน

สงผลใหความสรางสรรคถกพฒนาตอยอดไปสการพฒนาดานเศรษฐกจ และดานการพฒนาเมอง

ตอไป ในบทนจงประกอบดวยประเดน 2.1 เศรษฐกจสรางสรรค 2.2 การพฒนาเศรษฐกจและสงคม

ของประเทศไทย 2.3 เมองสรางสรรค ยานสรางสรรค และชมชนเมองสรางสรรค 2.4 Diamond

Model 2.5 กรณศกษาชมชนเมอง ยาน และชมชนเมองสรางสรรคในตางประเทศ 2.6 งานวจยท

เกยวของ 2.7 บทสรปชมชนเมองสรางสรรค

2.1 เศรษฐกจสรางสรรค

The Creative Economy - How People Make Money from Ideas (Howkins, 2002)

เปนหนงสอทเขยนโดย จอหน ฮาวกนส (John Howkins) ในสหราชอาณาจกร กลาวถงเศรษฐกจ

สรางสรรคชวยสรางใหเกดความเชอมโยงของกจกรรมระหวางกนภายในระบบเศรษฐกจ ทงใน

ระดบมหภาคและระดบจลภาค ท าใหประเทศก าลงพฒนาสามารถกาวกระโดดไปอยในกลมทมการ

เตบโตสงของเศรษฐกจโลกได แตทงนตองอยภายใตเงอนไขของการมนโยบายภาครฐสนบสนนอยางม

ประสทธภาพเพยงพอ (ชมยพร วเศษมงคล, 2553)

ในปจจบนจะตองมการแขงขนทางดานความคดเรองของเศรษฐกจสรางสรรคไดสราง

นวตกรรมจากความคดสนคาและบรการทมการคดออกแบบและผลตเอง ซงแตเดมเปนอตสาหกรรม

ผลตชนสวนอยางเดยวของตางประเทศ เปนการรบจางผลตซงเปนนโยบายหลกของการพฒนา

29 ประเทศตอไปในอนาคต และ ดร.พรดร แกวลายไดกลาวไวอกดวยวา ในฐานะของเมองสรางสรรค

จ าเปนตองท าใหคนมเวลาคดสรางสรรคมากขน ลดระยะเวลาการเดนทาง ลดการจราจร มพนท

สาธารณะและพนทแลกเปลยนความคดเหนมากขน สงตาง ๆ เหลานเปนปจจยทจะเออตอการคด

สรางสรรคของทกคนใหสามารถคดนวตกรรมใหม ๆ ขนมาได (Mhs IT Valley, 2555)

ความเขาใจขนพนฐานของเศรษฐกจสรางสรรคมาจากการพฒนาทางดานเศรษฐกจและ

กายภาพของประเทศซงมแนวคดมาจากอตสาหกรรมสรางสรรคและอตสาหกรรมทางดานวฒนธรรม

โดยแนวความคดสรางสรรคนกมขอโตแยงอยบางจากการพฒนาแนวความคดสรางสรรค สนคา

สรางสรรค อตสาหกรรมวฒนธรรม อตสาหกรรมสรางสรรค และเศรษฐกจสรางสรรค ซงมการ

เผยแพรแนวคด การวเคราะหขนพนฐานส าหรบนโยบายทท าใหเกดแนวคดน และเกดการมสวนรวม

ของกลมมวลชนสรางสรรค แนวคดเมองสรางสรรคแตละแนวคดถกขบเคลอนใหมการเตบโตขนจาก

เศรษฐกจสรางสรรค ซงน ามาอธบายถงสงทกลาวขางตนนและท าใหเมองมการพฒนาเพมมากขนโดย

ดจากอตราการเตบโตของเศรษฐกจสรางสรรคในหลายๆ ประเทศ (UNCTAD, 2008, pp. 9-22)

เศรษฐกจสรางสรรคเกดจากการน าแนวคดสรางสรรคมาผสมผสานและเรยบเรยงใหม โดย

เนนการใชประโยชนจากสงทมอยทมความเปนอตลกษณและแตกตางของแตละ “ปจเจกชน” และ

“ประเทศ” มาสรางใหเกดความมงคงของบคคลและของประเทศ ซงระบบเศรษฐกจทกรปแบบทไดม

การพฒนาขนมาลวนแลวแตมแนวคดและวธปฏบตทเปนประโยชนส าหรบน ามาใชได ขนอยกบแตละ

สภาวะการณและความร ซงผวจยไดศกษาค านยามจากแหลงอางอง 2 แหลง ไดแก

2.1.1 เศรษฐกจสรางสรรค จากรายงาน Creative Economy Report 2008 (UNCTAD,

2008, pp. 9-22) UNCTAD ใหค านยามของเศรษฐกจสรางสรรควาเปนสงทรวมแนวคดของสนทรพย

สรางสรรคทมศกยภาพซงมการคดรวมกบการเตบโตและพฒนาทางดานเศรษฐกจ (ดรายละเอยดของ

บทบาทการประชมองคถด (ศนยบรการขอมลเศรษฐกจระหวางประเทศ, 2555)) โดยมลกษณะดงน

1) เศรษฐกจสรางสรรคสามารถสรางแรงกระตนจากการจดการรายได การสรางงาน

ทมความเกยวของกบความคดสรางสรรคและกระจายรายได อกทงการโฆษณาทางสอออนไลนยงชวย

กระจายความหลากหลายทางดานวฒนธรรมและการพฒนาประสทธภาพของมนษย

30

2) การสรางเศรษฐกจ วฒนธรรมและสงคมใหมการแลกเปลยนซงกนและกนดวย

เทคโนโลยสมยใหมรวมถงสนทรพยทางปญญาและการทองเทยวเชงสรางสรรค

3) การจดตงองคความรพนฐานเกยวกบกจกรรมทางเศรษฐกจทมการพฒนาหลาย

ดานรวมถงมการเชอมตอกบเศรษฐกจระดบจลภาคและมหภาค

4) ความเปนไปไดของการพฒนานวตกรรมตาง ๆ ทมแนวคดนโยบายเกยวของกบ

หลายอาชพและหลายหนวยงาน

5) หวใจของเศรษฐกจสรางสรรคคออตสาหกรรมสรางสรรค

2.1.2 เศรษฐกจสรางสรรค จากการสมภาษณหนวยงาน TCDC สรปเปน 3 แนวทางหลก

(พรดร แกวลาย และ ทพยสดา จนทรแจม, 2556)

1) การสรางเศรษฐกจสรางสรรคโดยเนนไปทการพฒนาอตสาหกรรมสรางสรรค

(Creative Industries-Clusters-Quarters)

2) การเพมศกยภาพของเมองในการชกชวนกลมมวลชนสรางสรรค (The Creative

Class) โดย Richard Florida ใหค านยามของกลมมวลชนสรางสรรคไวอยางคอนขางเจาะจงใหมา

อาศยอยอยางถาวร โดยเนนทการเออประโยชนและอ านวยความสะดวกสบายใหกบกลมคนเหลานน

3) การวางแผนจดการเมองอยางสรางสรรค (Creative City) โดยใหนกวางผงเมอง

และบคลากรทเกยวของนนเปดใจกวาง และ “คดนอกกรอบ” เพอการแกไขปญหาของเมองใหญและ

ใชหลกวชาการเพอสนบสนนใหมการพฒนาไปในทางทดขน

ปจจยในการเกดเศรษฐกจสรางสรรค คอ การพฒนาทนมนษยใหมศกยภาพสงผาน

กระบวนการเรยนรตลอดชวต ไดแก การเรยนรในหรอนอกระบบอยางสมดล ทงทเปนศาสตรและ

ศลป การสรางและพฒนาระบบนวตกรรมใหมประสทธภาพ โดยเฉพาะการเชอมโยงองคความรและ

นวตกรรมกบภาคการผลต และการพฒนาความรวมมอของแตละคลสเตอรอตสาหกรรมและ

หนวยงานทเกยวของ การสรางสรรคสภาพแวดลอมทางธรกจใหสามารถสรางแรงจงใจในการพฒนา

ใหกบผประกอบการไมวาจะเปนการคมครองทรพยสนทางปญญา การใชนโยบายการแขงขนการ

31 อ านวยความสะดวกในการเขาถงแหลงทน และการใชมาตรการภาษทจงใจและเปนธรรม การพฒนา

โครงสรางพนฐานทงโครงสรางพนฐานทางกายภาพ อาทระบบเครอขายดจทล ระบบคมนาคมขนสง

และโครงสรางพนฐานทางการเรยนรซงไดแก พนทเรยนรสาธารณะ พนทในการแลกเปลยนเรยนร

และบมเพาะ พนทในการแสดงออกซงศกยภาพและผลงาน รวมถงพนทพบปะระหวางผสรางสรรค

ผประกอบการ และผลงทน สะทอนใหเหนวาการเชอมองคประกอบของเศรษฐกจความรใหเปน

คลสเตอรหรอเครอขายระหวางภาคเอกชน ภาควชาการ ภาครฐและภาคประชาชนนนส าคญตอ

บรบทของไทยในการสรางอทยานการเรยนรระดบชาต เพอผลกดนไปสเปาหมายของเศรษฐกจความร

ไดอยางเปนรปธรรม

จากการศกษาพบวาตวชวดทสงผลตอความสรางสรรคเชงกายภาพของ UNCTAD มปจจย

ดานอตลกษณทงหมด 9 ตวชวด คอ 1) สนทรพยแหงความคดสรางสรรค 2) การกระจายรายได จาก

การส ารวจรายไดของธรกจสรางสรรค ทมการกระจายไปสแตละภาคสวน 3) การจางงาน เชน ธรกจ

สรางสรรคทเกดขนใหมหรอมอยเดม ประกาศหากลมมวลชนสรางสรรคทสามารถท างานออกแบบ

หรอสรางนวตกรรมใหม 4) การสงออก เชน ปรมาณสนคาและบรการสรางสรรคทถกสงออกไปขายยง

ตางประเทศ 5) กจกรรมทางสงคม 6) ความหลากหลายของวฒนธรรม 7) มลคาเพมของสนคาใน

ทองถน 8) สดสวนการจดทะเบยนสทธบตรการประดษฐ และ 9) อตสาหกรรมทใชเทคโนโลยชนสง

2.2 การพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศไทย

การสงเสรมการพฒนาเมองสรางสรรคถกก าหนดทศทางโดยการปรบโครงสรางทางเศรษฐกจ

ใหอยบนพนฐานความรทเนนการใชความคดสรางสรรคและการสรางนวตกรรมเพอสรางสนคาและ

บรการรวมถงพฒนาปจจยแวดลอมตาง ๆ ของทองถน โดยพฒนาทางดานกายภาพดวยการสราง

บรรยากาศทเอออ านวยตอการพฒนาเมองและพฒนาเมองศนยกลางของภมภาคใหเปนเมอง

เศรษฐกจฐานความรและสรางสรรค สงเสรมแหลงเรยนรและพนทสาธารณะ เพอสรางเวทนกคดและ

นกสรางสรรค (อาคม เตมพทยาไพสฐ, 2554) และการพฒนาและผลกดนการเพมคณคาของสนคา

และบรการใหเพมสงขนดวยทนเดมทมอยนนคอ วฒนธรรม (แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

32 หลายฉบบตงแตฉบบท 8) ตอมามนโยบายตอบสนองกบเศรษฐกจโลกทก าลงพฒนาไปในลกษณะทม

หลายศนยกลางทางเศรษฐกจ (ฉบบท 11) จนมาถงในปจจบนไดก าหนดทศทางการพฒนานวตกรรม

ทสรางสรรค (ฉบบท 12) ผลกดนใหประเทศไทยเปนเมองแหงการทองเทยวและพกผอนของอาเซยน

ปจจบนวฒนธรรมมบทบาทในระบบเศรษฐกจอตสาหกรรมและการทองเทยว เนองจากการ

แขงขนในตลาดทซบซอนและมการเปลยนแปลงโครงสรางความรวมมอในดานตาง ๆ เชน สหภาพ

ยโรป (EU) กลมประเทศก าลงพฒนาทมการพฒนาและการเตบโตทางเศรษฐกจอยางรวดเรว

(Emerging Market) (BRIC1) และกลมอาเซยน (ASEAN) สงผลใหทกประเทศพยายามหาสงท

แตกตางและโดดเดน เปนจดขายเพอน ารายไดเขาสประเทศ วฒนธรรมจงเปนเครองมอส าคญทหลาย

ประเทศน ามาเพอสรางความแตกตางในการแขงขน ซงประเทศไทยมทรพยากรทางวฒนธรรมหรอทน

ทางวฒนธรรมอยางมากและหลากหลายสามารถเพมศกยภาพและสรางมลคาใหกบประเทศในเวท

ตลาดโลก (ส านกพฒนาอตสาหกรรมชมชน, 2559) จากการศกษากลมอตสาหกรรมงานสรางสรรค

ตามลกษณะของงาน เชน การออกแบบ การบรการ ความคดสรางสรรคเปนสาขาทมมลคาสงทสด

รองลงมา คอ กลมมรดกทางวฒนธรรม กลมสอ และกลมศลปะ

โอกาสและศกยภาพของประเทศไทยทใชอตสาหกรรมสรางสรรคเปนเครองมอขบเคลอนและ

พฒนาเศรษฐกจของประเทศ ดวยการเพมมลคาผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ การเพมระดบการ

จางงาน สรางอาชพ การเหนถงความส าคญของการสงเสรมและพฒนาตอยอด เพอสรางมลคาเพม

ใหแกสนคาและบรการของทองถนจงสงผลโดยตรงตอการเพมศกยภาพทางเศรษฐกจและการแขงขน

ในตลาด (ทมขาวภมภาค, 2556) อกทงกรมทรพยสนทางปญญาไดจดกจกรรมสงเสรมเมองตอยอด

นวตกรรมสรางสรรคดวยทรพยสนทางปญญาซงถอเปนการด าเนนกจกรรมตอเนองจากโครงการเมอง

ตนแบบเศรษฐกจสรางสรรคทด าเนนการไปแลวในป พ.ศ. 2553-2554 เกดการสรางมลคาเพมใน

สนคาและบรการเชงเศรษฐกจและการแขงขนในตลาดทงภายในและตางประเทศ รวมทงเปนการ

สรางแรงจงใจและกระตนใหเกดความรวมมอระหวางกน

1 BRIC ประกอบดวยประเทศ บราซล (Brazil) รสเซย (Russia) อนเดย (India) และจน (China)

33

ดงนนการพฒนาโครงสรางพนฐานและสภาพแวดลอมทางกายภาพของเมองทเออตอการ

พฒนาเมองสรางสรรคเปนสงทตองด าเนนการควบคกนไป ซงประเทศไทยมแผนพฒนาเศรษฐกจ

สรางสรรคและเมองสรางสรรคทงทางดานกายภาพ ทรพยากรมนษย การบรหารจดการทเออตอการ

พฒนาเครอขายธรกจและการสรางเอกลกษณทสามารถสะทอนใหเหนถงตวตนของพนท ซงม

เปาหมายดงดดการลงทนเขาไปยงพนท สรางบรรยากาศหรอสภาวะทเออตอการเรยนรและพฒนา

ความคดสรางสรรค โดยการสงเสรมและสนบสนนอตสาหกรรมสรางสรรคเปนเครองมอในการ

ยกระดบอตสาหกรรมและบรการใหมมลคาเพม ตลอดจนสรางความแตกตางใหกบสนคาและบรการ

กระตนใหมขดความสามารถและศกยภาพในการแขงขนกบประเทศคแขงทางการคาอยางยงยน

2.3 เมองสรางสรรค ยานสรางสรรค และชมชนเมองสรางสรรค

ผวจยไดท าการศกษาค านยามจากหลายแหลงและน ามาสรปเปนค านยามของเมองสรางสรรค

(Creative City) ยานสรางสรรค (Creative District) และชมชนเมองสรางสรรค (Creative Urban

Community) ซงมความแตกตางกนโดยขนอยกบขนาดพนท ซงโดยลกษณะทวไปแลวจะมโครงสราง

ทางกายภาพทคลายกน แตมความแตกตางกนทความละเอยดของตวชวดในการประเมนความ

สรางสรรคในพนทตาง ๆ ซงมรายละเอยดดงน

2.3.1 เมองสรางสรรค (Creative City)

เมองสรางสรรคเกดขนจากเมองทมความโดดเดนและมแนวคดทางดานเศรษฐกจในวงกวางส

การมอทธพลทสงขน ซงเขยนโดย Richard Florida ในหนงสอ The Rise of the Creative Class

(2002) แสดงไววาเมองควรมการกระตนทางดานเศรษฐกจและความคดสรางสรรค โดยอาศยจาก

ประชากรทอยอาศยภายในเมอง แหลงอตสาหกรรมและกจกรรมทมอยมากภายในเมอง เมอง

ทงหลายมความเปนธรรมชาต มกลมมวลชนสรางสรรค มการเชอมตอของพนทระหวาง คน นวตกรรม

สงอ านวยความสะดวกและโอกาสทอยในปจจบนและถกกระตนใหเกดมากขน

แนวคดความเปนเมองสรางสรรคจะชวยใหเมองนนมความโดดเดนและเปนเมองทมสขภาวะ

ทดสามารถกระจายความรและสนบสนนเมอง ซงบทความของ Richard Florida ท าใหนกคดทางดาน

34 ผงเมองและรฐบาลทองถนชวยกนประชาสมพนธเรองเมองสรางสรรค โดยเมองสราง สรรคจะตอง

ประกอบไปดวยการเดนทางทมความหลากหลายและดงดดการใชงาน ในขณะท Charles Landry ได

กลาววาเมองมสนทรพยทส าคญคอประชากรทมความฉลาด มความปรารถนา มแรงขบเคลอน

ทางดานผงเมอง มจนตนาการและความคดสรางสรรค แนวคดการพฒนาเมองสรางสรรคถกชวดจาก

รฐบาลและสถาบนระดบโลกทรบเอาแนวคดเมองสรางสรรคไปใชในการพฒนาเมอง จากหนงสอ The

Art of Making Creative City (Landry, 2013) ไดน าเสนอตวเลขอนเปนปรากฏการณใหมทเกดขน

จากพฤตกรรมและทศนคตของคนวยท างานทวโลกนนคอ ป 1991 รอยละ 80 ของคนเลอกบรษท

และงานกอนเลอกเมองทจะเขาไปท างาน แตปจจบนน รอยละ 64 คนเลอกเมองทจะเขาไปอยอาศย

กอนเลอกงาน สงสะทอนทส าคญคอ ความดงดดใจของเมองมากอนความดงดดใจของงาน

เมองสรางสรรค คอ เมองทมสนทรพยแหงความคดสรางสรรคซงคนทอยภายในเมองนนตอง

ใหความส าคญตอความคดสรางสรรคและน าเอาความคดสรางสรรคเหลานนมาสรางพฒนาความ

เจรญเตบโตทางเศรษฐกจ สามารถถายโอนความคดของตนเองสสนคาและบรการ กอใหเกดการ

กระจายรายได การจางงาน การสงออกและมกจกรรมทางสงคม และทส าคญเมองสรางสรรคนนตอง

มความหลากหลายของวฒนธรรม ความเปนเมองสรางสรรคไมไดจ ากดเฉพาะคนในทองถน แต

สามารถดงคนนอกทองถนใหไปมสวนรวมไดดวย รวมถงตองมการพฒนาบคลากรทมความคด

สรางสรรค มการกระตนความเชองโยงระหวางสงคม วฒนธรรมและเศรษฐกจกอเกดการพฒนา

เศรษฐกจโดยใชองคความร การพฒนานวตกรรมและการสนบสนนเชงนโยบายดานความคด

สรางสรรคทางดานวฒนธรรม และความกาวหนาทางเทคโนโลยซงอยในมหาวทยาลยและโรงเรยน

การสรางมลคาเพมของสนคาในทองถนจากความสามารถของคนในทองถน แตปญหาทพบนนคอ การ

ขาดความเชอมโยงของผทมความคดสรางสรรคทางดานเทคโนโลย วทยาศาสตร เศรษฐกจ และ

วฒนธรรม ท าใหสนคาทถกขายอยในทองตลาดในปจจบนไมไดน ามาจากสนคาทองถนแตเปนสนคาท

ตอบสนองความตองการของผบรโภคขนาดใหญ (Mhs IT Valley, 2555)

ดงนนการยกระดบความส าคญของความคดสรางสรรคภายในเมองนนจะตองมความรวมมอ

ของภาคภาคตาง ๆ คอ ดานเทคโนโลย วทยาศาสตร เศรษฐกจ และวฒนธรรม ใหสามารถท างาน

35 รวมกนไดอยางมประสทธภาพและสอดคลองกน น ามาซงการผลตงานทมความตอเนองและครอบคลม

ทกดานของการใชชวตภายในเมองสรางสรรคทสามารถดงเอาความคดของทกภาคสวนมารวมกนใหได

เมองสรางสรรคจ าเปนตองมการบรณาการโจทยในการพฒนาความคดสรางสรรคระหวางหนวยงาน

ทองถน ภาครฐ และภาคเอกชนมใชหนวยงานใดหนวยงานหนง

เหตผลทตองมเมองสรางสรรคเนองจากสนทรพยของทองถนคอ วฒนธรรมความคด

สรางสรรคอยภายในทองถน โดยวฒนธรรมเหลานนใชเปนพนฐานชวตประจ าวนของคนในชมชนเมอง

พนทชมชนเมองเปนสถานทส าหรบการแผขยายการพฒนาทางวฒนธรรมและอตสาหกรรมสรางสรรค

ใหกวางขวางออกไป ซงการเสรมสรางคณคาทส าคญของเศรษฐกจสรางสรรคระดบทองถนจาก

หนวยงานทดแลบรหารจดการเมองทงหลายสามารถสนบสนน เกอกลและเรยนรไดจากผลงานการ

พฒนาเมองของชมชนเมองอนเพอการพฒนาเมองอยางยงยนตอไป เพราะเมองสรางสรรคสามารถ

ขบเคลอนไปดวยความคดสรางสรรคควบคไปกบการพฒนาเมองอยางยงยน ซงมเปาหมายคอ การ

สรางอาชพทมาจากรากฐานทางวฒนธรรม และความหลากหลายของสงคม ถกผสมผสานระหวาง

วฒนธรรมอน ๆ ประชาชนทอยอาศยในเมองอยดกนดสงผลตอการเตบโตทางเศรษฐกจในทศทางทด

ขน (UNESCO, 2014)

การสรางเครอขายเมองสรางสรรคเปนแรงสนบสนนใหเมองสรางสรรคตาง ๆ สามารถท างาน

รวมกน เมองมโอกาสทจะไดเขารวมเครอขายเมองสรางสรรค เพราะสนทรพยความคดสรางสรรค

การบรหารจดการเมองทมความรวมมอกนระหวางหนวยงานภาครฐ หนวยงานภาคเอกชน และ

หนวยงานทางดานสงคมทมเปาหมายสนบสนนการสรางสรรคและตอยอดนกคดสรางสรรค ตลอดจน

หนวยงานระดบทองถนรวมถงความรวมมอของกลมวฒนธรรม ประชาชนผอยอาศยภายในเมองท า

กจกรรมรวมกนภายในพนทสาธารณะท าใหเหนความมชวตชวาของเมอง ผลลพธของกจกรรมสงผล

ใหทกคนในเมองมความเปนเจาของและสรางความรบผดชอบตอการพฒนาเมองสรางสรรคอยาง

ยงยน

ผ เ ชยวชาญอกหลายคน (Proshansky et al. , 1983 , Landry, 2000, Florida, 2002,

Borchardt, 2013 , UNESCO, 2014, 2016) เ ขยนเกยวกบแนวคดเมองสร างสรรคทมความ

36 หลากหลาย ผวจยจงไดสรปเปนประเดนส าคญ ดงน 1) องคประกอบของเมองสรางสรรค 2) การ

เกดขนของกลมมวลชนสรางสรรคในสงคม 3) อตลกษณของสถานททสมพนธกบเมองสรางสรรค

4) พนธกจของหนวยงานรฐบาลและภาคเอกชนรวมกนเปนเมองสรางสรรค 5) แผนงานของบรตช

เคานซล เกยวกบเมองสรางสรรค 6) การเตบโตทางเศรษฐกจสมพนธกบระดบของความคดสรางสรรค

และเมองสรางสรรค 7) เมองสรางสรรคในกระแสโลก 8) เมองสรางสรรคในประเทศไทย

1) องคประกอบของเมองสรางสรรค

องคประกอบของเมองสรางสรรคมจดประสงคเพอกระตนกจกรรมทางเศรษฐกจและอตรา

การเตบโตของเมอง Charles Landry ไดกลาวถงการผสมผสานระหวางอตลกษณภายในเมองกบแรง

บนดาลใจในการสรางแนวคดสรางสรรคทมประสทธภาพและโดดเดน เมองสรางสรรคจะตองเปน

แหลงของการอยอาศยของคนจ านวนมากซงท าใหเมองนนมชวตชวาและเจรญเตบโตทางดาน

เศรษฐกจ สงทส าคญตอสถานทนนคอ ชมชนเมองและอตลกษณของสถานท การมสวนรวมและความ

รวมมอกนระหวางประชากรทอยอาศยภายในเมองตองมความรสกถงความเปนเจาของพนท โดยเพม

คณคาของนวตกรรมทมอยรวมถงเมองจะตองสะทอนลกษณะทองถนและเอกลกษณทองถนดวย

Charles Landry ไดกลาววาองคประกอบของเมองสรางสรรคมความหลากหลายอยางมาก และเตม

ไปดวยทศนคตทางดานความคดสรางสรรค เชน ความคดของศลปน นกแตงเพลง โดยเผย

ประสบการณตาง ๆ และค านงถงสงทเปนไปไดในอนาคต ความเปนเมองสรางสรรคไมไดหมายถง

บคคลใดบคคลหนงทมความตงใจจะท าสงใหม ๆ แตเปนความตงใจทจะน าเสนอและปรบปรงทกสง

ทกอยางภายในเมอง การผลตสนคาแลวเกดนวตกรรมขนมาใหม การแกไขปญหา การจนตนาการ

และการผลตนวตกรรมสามารถปรบเปลยนได ใหเปนเมองทมความแตกตางของกจกรรมและ

นวตกรรมทางความคดสรางสรรค (Landry, 2000)

จากการศกษาพบวาตวชวดทสงผลตอความสรางสรรคเชงกายภาพของ Landry มปจจย

ดานอตลกษณทงหมด 2 ตวชวด คอ สนทรพยแหงความคดสรางสรรค และศลปวฒนธรรม ปจจยดาน

สถานททงหมด 11 ตวชวด คอ วสดทองถน เชน สถาปตยกรรมทใชวสดอปกรณทหาไดงายจาก

37 ทองถน อตลกษณของเมอง การพฒนาทางดานเทคโนโลยภายในเมอง ผลงานศลปะทมความ

หลากหลาย งานเทศกาลทมความส าคญตอเมอง สวนสาธารณะ ถนนคนเดน ชองทางจกรยาน

สาธารณปโภคตาง ๆ ทจ าเปนตอการท าธรกจ พนทบรเวณโดยรอบมหาวทยาลย และแหลงอบรมและ

เรยนร และปจจยดานคนทงหมด 4 ตวชวด คอ ขนาดของกลมมวลชนสรางสรรค นกทองเทยว การม

สวนรวมของคนในทองถนและนกธรกจ

ความสมพนธระหวางคนและสถานท คอองคประกอบหนงของเมองสรางสรรคเพราะสถานท

จะตองมความหลากหลายทางดานกจกรรมและโอกาสตาง ๆ ท าใหเกดปฏสมพนธระหวางคนใน

ชมชนโดยเฉพาะอยางยงความมชวตชวาและความนาอยภายในเมอง Jane Jacobs เขยนถงเมองวา

เมองตองมความสะดวกสบายและสามารถทจะใหบางสงบางอยางแกทกคน ตลอดจนตองมการแสดง

ถงความเปนเมองสรางสรรค โดยคนทอยอาศยภายในเมองไดใชงานพนทสาธารณะของเมอง เพราะ

เมองไมใชโครงสรางทวไป แตจรง ๆ แลวเมองคอทอยของประชาชนทกคน เมองสรางสรรคมการ

เชอมโยงระหวางความมชวตชวาและสถานทอยางแนบแนน (Borchardt, 2013) การวเคราะหเมอง

สรางสรรคทมขนาดใหญและหลากหลาย Charles Landry (2017) ไดระบองคประกอบส าหรบการ

คนหาความคดสรางสรรคในสถานท ผานการวเคราะหกระบวนการทางความหลากหลายของเมอง

ประเมนความส าเรจและความลมเหลวของเมองดวยตวชวด ดงน 1) Political & Public Framework

คอ กรอบทางการเมองและกรอบงานสาธารณะ 2) Distinctiveness, Diversity, Vitality &

Expression คอ ความโดดเดน ความหลากหลาย ความมชวตชวาและการแสดงออก 3) Openness,

Trust, Accessibility & Participation คอ การเปดกวาง ความไววางใจ การเขาถงและการมสวนรวม

4) Entrepreneurship, Exploration & Innovation คอ การประกอบการ การส ารวจและนวตกรรม

5) Strategic Leadership, Agility & Vision คอ ภาวะผน าเชงกลยทธ ความคลองตวและวสยทศน

6) Talent Development & The Learning Landscape คอ การพฒนาความสามารถและ

สภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร 7) Communication, Connectivity & Networking คอ การ

สอสาร การเชอมตอและเครอขาย 8) The Place & Place-making คอ ความเปนสถานทและการ

38 สรางความเปนสถานท 9) Livability & Well-being คอ ความนาอยและการมสขภาวะท ด

10) Professionalism & Effectiveness คอ ความเปนมออาชพและมประสทธภาพ

ในการวจยเมองสรางสรรคของ Aaron Borchardt ระบองคประกอบทส าคญของเมอง

สรางสรรคนนคอ คน สถานทและอตลกษณ โดยปจจยตาง ๆ ทก าหนดขนจากแนวคดเมองสรางสรรค

ถกน าไปวเคราะหพนทเมองแตละสวนโดยดจากขอบเขตการศกษาจากตวชวด (Borchardt, 2013,

pp. 6-7) ไดแก

1) อตสาหกรรมสรางสรรค โดยการน าเสนอและก าหนดขอบเขตของอตสาหกรรม

สรางสรรคภายในเมอง

2) งานเทศกาล การจดกจกรรมเวทภายในเมองซงมประชาชนเขาไปรวมชมโดยเปนงาน

กจกรรมหรองานเทศกาลทมวถชวตทางวฒนธรรม

3) สนทรพยและสงอ านวยความสะดวก การมสาธารณปโภคพนฐานทางดานกายภาพ

อาคารและพนทส าหรบเมองซงมการใชงานเกยวของกบวฒนธรรมและกจกรรมทางดานความคด

สรางสรรค

4) อตลกษณของสถานท ระดบของความเปนเมองและลกษณะทองถนทมความโดดเดน

แสดงถงความเปนอตลกษณของยานหรอสถานท และมอตลกษณทเปนสากล ความเปนสถานทเรม

จากการมสวนรวมและความรวมมอกนของคนในทองถน ซงรวมถงทกษะความสามารถและวฒนธรรม

ทองถนภายในเมอง

5) ความสามารถในการปรบตวและการสรางนวตกรรม การตอบสนองตอสงตาง ๆ ท

เกดขนในอดตและมรดกทางวฒนธรรม

จากการศกษาพบวาตวชวดทสงผลตอความสรางสรรคเชงกายภาพของ Borchardt (2017)

มปจจยดานอตลกษณทงหมด 5 ตวชวด คอ 1) สนทรพยแหงความคดสรางสรรค 2) กจกรรมทาง

ส งคม 3) ความหลากหลายของวฒนธรรม 4) อตสาหกรรมท ใ ช เทคโนโลย ชนส ง และ

5) ศลปวฒนธรรม ปจจยดานสถานททงหมด 4 ตวชวด คอ 1) วสดทองถน เชน ลกษณะทาง

สถาปตยกรรมทใชวสดทองถนในการออกแบบจนกลายเปนสถานททม เอกลกษณ 2) อตลกษณของ

39 เมอง 3) ผลงานศลปะทมความหลากหลาย เชน การแสดงผลงานศลปะในพนทสาธารณะทโดดเดน

เปนจดหมายตา และ 4) สาธารณปโภคตาง ๆ ทจ าเปนตอการท าธรกจ เชน แหลงเกบน า แหลงผลต

ไฟฟา แหลงผลตพลงงานทางเลอก เปนตน และปจจยดานคนทงหมด 18 ตวชวด คอ 1) ขนาดของ

กลมมวลชนสรางสรรค 2) การมสวนรวมของคนในทองถน 3) วศวกร 4) อาจารย 5) นกเรยน

นกศกษา 6) นกวทยาศาสตร 7) นกเขยน 8) นกแสดง 9) ศลปน 10) นกออกแบบ 11) สถาปนก

12) นกวชาการ 13) นกธรกจ 14) นกกฎหมาย 15) นกวเคราะหการเงน 16) จ านวนเกยในเมองตอ

จ านวนประชากรเมอง 17) จ านวนผทมภมล าเนาในตางประเทศทอาศยอยในพนทตอประชากรเมอง

และ 18) การรณรงคบคคลขามเพศ

2) การเกดขนของกลมมวลชนสรางสรรคในสงคม

กลมคนทมความเชยวชาญ นกวทยาศาสตรและศลปน กลมคนเหลานท าใหเกดการกระตน

ทางดานเศรษฐกจสงคมและความเคลอนไหวทางวฒนธรรมโดยเฉพาะอยางยงในพนทเมอง กลม

มวลชนสรางสรรคท Richard Florida ไดก าหนดไวมอยมากมายรวมถงวศวกร สถาปนก นกออกแบบ

นกเรยนนกศกษา ศลปน นกแตงเพลง และนกแสดงทางดานบนเทง เศรษฐกจสามารถถกสรางดวย

แนวคดใหมเทคโนโลยใหมหรอความคดสรางสรรคแบบใหม ในวธของ Florida มการขยายกลมเชง

สรางสรรคไปสผทมความเชยวชาญทางดานธรกจการเงนและกฎหมายดวยหรอแมแตนกดนตร

นกวทยาศาสตรคอมพวเตอร นกเขยน นกลงทน และผทท างานทางดานการเผยแพรความคด

สรางสรรคทวไป คนเหลานมคณคาทางดานความคดสรางสรรคอยางมาก เพราะมความเปนตวเองสง

และมความแตกตางทางดานความคดและจตใจ โดยสรปแลวบคคลเหลานสามารถเพมคณคาทาง

เศรษฐกจและความคดสรางสรรค Florida ไดวเคราะหปญหาและสงทเกดขนในการประชมดานเมอง

สรางสรรคคอ ความขดแยงกบระบบทนนยมซงเปนกลไกของตลาดสนคาทจะขบเคลอนการพฒนา

พนทและประชากร แตชวตการท างานของคนสมยใหมมความสามารถและมความคดสรางสรรค ใน

ปจจบนคนสมยใหมมการเปลยนงานบอยขนเพราะคนเหลานไมเหนวาเรองเงนเปนเรองส าคญอนดบ

แรก แตใหความส าคญตอสถานทสงแวดลอมของการท างานและวถชวตสวนตวมากกวา กลมคน

40 สมยใหมตองการทจะอยในสภาพแวดลอมดวยสงเราและกจกรรมตาง ๆ ทหลากหลายและนาสนใจ

(Florida, 2002, pp. 15-25)

ผลลพธการมสวนรวมซงมาจากคนในทองถนทมกจกรรมทางดานวฒนธรรมของเมอง

สนทรพยในชมชนเมองทองถนทแสดงถงความผสมผสานของวฒนธรรมทมอยในปจจบน และ

กฎหมายนโยบายการควบคมความปลอดภยทเกดจากความรวมมอระหวางรฐบาลและเอกชน ในการ

รวมจดท ากจกรรมทางดานวฒนธรรมขนภายในสถานทนน เชน นโยบายการพฒนาเมองและ

การศกษา ดงนนความตองการพนฐานคอสาธารณปโภคสาธารณปการ และพนทสาธารณะ

(Borchardt, 2013) Florida อธบายการยกระดบเมองทวไปเปน Creative Center คอ สถานทหรอ

เมองนนจ าเปนตองม “3T” ซงกคอ Technology หมายถง สาธารณปโภคตาง ๆ ทจ าเปนตอการท า

ธรกจ Talent หมายถง ทรพยากรมนษยทมการศกษา มฝมอ มคณภาพ และ Tolerance หมายถง

การมชมชนทหลากหลาย แตมความเปนเอกลกษณ ซงเปนปจจยหลกๆ ของการสรางทนสรางสรรค

Richard Florida เสนอแนวทางเพมศกยภาพในการดงกลมมวลชนสรางสรรคใหเขามาอาศยอยาง

ถาวร ซงในเชงปฏบตควรมการละเวนภาษในบางพนท การสรางสนามกฬาและศนยการคาเพอ

สงเสรมความสามารถในการแขงขน สงแวดลอมของเมองนนควรไดรบการออกแบบและฟนฟใหนาอย

โดยเนนใหคนเดนทางดวยการเดนเทามากกวาการใชรถยนต สถาบนการศกษาตาง ๆ ควรสงเสรม

เพอใหเกด “บรรยากาศแหงการสรางสรรค” การสงเสรมกจกรรมและสรางสงอ านวยความสะดวก

ตาง ๆ ทสามารถเพมทนทางสงคมได เชน สวนสาธารณะ ถนนคนเดน และชองทางพเศษส าหรบ

จกรยาน และสดทายตองมการรณรงคใหประชาชนยอมรบเกย คนตางดาว ศลปน (Bohemians)

และวยรน เปนตน

ในแนวคดเกยวกบกลมมวลชนสรางสรรค Florida (2002) จงเสนอตวชวด ประกอบดวย

(1) Creative Class Index หมายถง ขนาดของกลมมวลชนสรางสรรคซงคดเปน 30% เมอ

เทยบกบจ านวนประชากรเมอง

(2) High Tech Index หมายถง ขนาดของการผลตสนคาจากอตสาหกรรมเทคโนโลยชนสง

ค านวณเปนเปอรเซนตจากผลผลตมวลรวมของจงหวด

41

(3) Innovation Index หมายถง สดสวนการจดทะเบยนสทธบตรการประดษฐและไดรบการ

อนมตตอจ านวนประชากรเมอง

(4) Talent Index หมายถง จ านวนคนทมปรญญาตรหรอสงกวา

(5) Gay Index หมายถง จ านวนเกยในเมองตอจ านวนประชากรเมอง

(6) Bohemian Index หมายถง จ านวนบคคลในอาชพทเกยวของกบการสรางสอและสง

สรางสรรคตาง ๆ โดยตรง เชน นกเขยน นกออกแบบ นกดนตร นกแสดง ศลปน ฯลฯ ตอจ านวน

ประชากรเมอง

(7) Melting Pot Index หมายถง จ านวนผทมภมล าเนาในตางประเทศทอาศยอยในพนทตอ

ประชากรเมอง

(8) Composite Diversity Index หมายถง สดสวนของตวชวด Gay Index, Bohemian

Index และ Melting Pot Index เพอเปรยบเทยบความหลากหลายของชมชน เพราะชมชนทมความ

หลากหลายสามารถสรางบคคลทมความคดสรางสรรค แมวาพวกเขาอาจจะเปนคนนอกทมาจาก

หลากหลายประเทศ หลากหลายเพศ

(9) Creativity Index หมายถง สดสวนของตวชวด Creative Class Index, High-Tech

Index, Innovation Index และTalent Index เพอเปรยบเทยบระดบความคดสรางสรรค

Richard Florida เปนผเชยวชาญดานเมองสรางสรรค มเปาหมายของการพฒนาเมองในดาน

การจางงาน ดานเศรษฐกจ ความรวมมอจากทกภาคสวน ซงมความตองการใหมลคาทางเศรษฐกจ

ของเมองสมพนธกบสนคาและบรการเนองมาจากอตสาหกรรมเทคโนโลย โดยเนนการผลตงานวจย

เพอน ามาใชในดานการตลาด จงมความจ าเปนตองผลตนกเรยน นกศกษา กจกรรมการเรยนรโดยใช

พนทเมองเพอใหเกดการเรยนรอยางสะดวกสบาย

กลมมวลชนสรางสรรคมการศกษาสง รายไดดซงมความส าคญตอธรกจตาง ๆ และเปนกลมท

ก าลงเพมจ านวนอยางรวดเรว กลมคนเหลานนบไดเปนรอยละ 30 ของแรงงานทงหมดในอเมรกา โดย

มรายไดทเกอบจะมากกวารายไดเฉลยของคนทวไปถงสองเทาโดย Richard Florida ไดแตกแขนงค า

42 นยามกลมมวลชนสรางสรรคลงไปโดยเรยกกลมคนทเปน “เสาหลก (Creative Core)” ในการให

ก าเนดแนวคดใหม ๆ เทคโนโลย และสอสรางสรรคใหม ๆ วาเปน Super-Creative Core ซงรวมถง

อาชพวศวกร อาจารย นกวทยาศาสตร นกเขยน นกแสดง ศลปน นกออกแบบ สถาปนก นกวชาการ

ฯลฯ แตไดกลาวถงความส าคญของอาชพอน ๆ (Creative Professionals) ทไมไดรวมใหก าเนด

ความคดสรางสรรคโดยตรงดวย เชน นกธรกจ นกกฎหมาย นกวเคราะหการเงน เปนตน (Tay, 2553)

จากการศกษาพบวาตวชวดทสงผลตอความสรางสรรคเชงกายภาพของ Florida (2002) ม

ปจจยดานคนทงหมด 16 ตวชวด คอ 1) วศวกร 2) อาจารย 3) นกเรยนนกศกษา 4) นกวทยาศาสตร

5) นกเขยน 6) นกแสดง 7) ศลปน 8) นกออกแบบ 9) สถาปนก 10) นกวชาการ 11) นกธรกจ

12) นกกฎหมาย 13) นกวเคราะหการเงน 14) จ านวนเกยในเมองตอจ านวนประชากรเมอง

15) จ านวนผทมภมล าเนาในตางประเทศทอาศยอยในพนทตอประชากรเมอง และ 16) การรณรงค

บคคลขามเพศ

3) อตลกษณของสถานททสมพนธกบเมองสรางสรรค

ค าวา "อตลกษณของสถานท" ถกใชมาตงแตปลายป 1970 (Proshansky et al., 1983, pp.

57-83) โดยอธบายถงความทรงจ า การตความ แนวคดการออกแบบและความรสกทเกยวของกบ

ลกษณะทางกายภาพทเฉพาะเจาะจง กจกรรมทางสงคมทมลกษณะแตกตางกนจากการใชพนทและ

สถานท สถานทเปนสวนหนงของอตลกษณของสถานท แตอตลกษณของสถานทเปนมากกวานน

เพราะเปนโครงสรางภายใตอตลกษณทางสงคม ซงประกอบไปดวยการส ารวจ การตความทตระหนก

ถงสงแวดลอม และความหลากหลายในสงคม ดานเพศ อาย ระดบชนทางสงคม ความเปนตวตน และ

ขอบงชทางสงคมอน ๆ ทมความเปนปจเจกบคคล

จากความสมพนธระหวางลกษณะทางกายภาพและแนวคดของความเปนปจเจกในชมชน

เมอง น าไปสการเรยนรประวตศาสตร วถชวตการเปนอยในชมชนเมองปจจบน ความสมพนธของ

อตลกษณของสถานทกบเมองสรางสรรคคอ การตระหนกรในคณคาทางวฒนธรรมของตนทม

ความสมพนธกบสถานทอยอาศย เชน วฒนธรรม งานศลปะ แสดงวถชวตของแตละบคคลทสะทอน

43 ความเปนตวตนออกมาสภายนอก ซงแทจรงแลวอตลกษณของแตละสถานทมอยทกพนทขนอยกบ

การรบร การตระหนกและการบรณาการของแตละบคคลสมพนธเชอมโยงกบลกษณะทางกายภาพ

ของสภาพแวดลอม ตามวตถประสงคของการวจยขอท 2

องคประกอบของอตลกษณของสถานท คอ ความทรงจ าในอตลกษณ คณคาในสถานท และ

ความสมพนธระหวางความแตกตางของลกษณะทางอตลกษณ เชน บาน ยานทอยอาศยและโรงเรยน

คนสามารถแสดงความเปนเจาของ ววฒนาการของอตลกษณของสถานทเหมอนการเรมตนของเดกท

มความแตกตางกนในตวของพวกเขาเองจากปจจยโดยรอบ ในแนวทางเดยวกนการพฒนาอตลกษณ

ของสถานทเหมอนการเรยนรของเดกทมาจากสงทเขาเหนซงมความแตกตางกน แตสมพนธกบ

สภาพแวดลอมทางกายภาพ ในระหวางอตลกษณเรมแรกทมรองรอยความทรงจ าของเดก สงทส าคญ

ทสดคอบานทอยในยานทอยอาศยและโรงเรยน ในทนทกษะทางสงคมและสภาพแวดลอมถกเรยนร

จากการประเมนคาและการจดจ าสถานทของเดก อตลกษณของสถานทมการเปลยนแปลงอย

ตลอดเวลาในชวงชวตของบคคลใดบคคลหนง แสดงถงวฒนธรรมทางสงคมและลกษณะของประชากร

ในทเอกลกษณเฉพาะตวของแตละสถานท อตลกษณของสถานทกลายมาเปนองคความรพนฐานของ

ลกษณะทางกายภาพและประสบการณ ความตองการทแทจรงของอตลกษณของสถานทมความ

ซบซอนเพราะเกดจากความคดทตางกนตามปจเจกบคคลทมความประสงคจะแสดงออกถง

ความสามารถทบคคลเหลานนท าได ซงมปจจยมาจากคน สงคม และวฒนธรรมทมความเกยวของกบ

การเปลยนผานจากกระบวนการทางองคความรสการปฏบตการของสภาพแวดลอมอยางม

ประสทธภาพ

สภาวะแวดลอมสรรคสราง เกดจากความสมพนธของวถชวตชมชนเมองทถกพฒนามาจาก

สงคมในยคปฏวตอตสาหกรรม และลกษณะทางกายภาพซงมอตลกษณของสถานท ในปจจบนได

น าไปสการเรยนรประวตศาสตร วถชวตการเปนอยในชมชนเมอง โดยอตลกษณของสถานทในบรบท

ของประเทศไทย คอ การตระหนกรในคณคาทางวฒนธรรมของตนทมความสมพนธกบสถานทอย

อาศย เชน วฒนธรรมของแตละภมภาค งานศลปะทแสดงออกถงวถชวตของแตละบคคลทสะทอน

ความเปนตวตนออกมาสภายนอก ซงแทจรงแลวอตลกษณของแตละสถานทมอยทกพนทขนอยกบ

44 การรบร การตระหนกและการบรณาการของแตละบคคลซงมความสมพนธเชอมโยงกบลกษณะทาง

กายภาพของสภาพแวดลอม

4) พนธกจของหนวยงานรฐบาลและภาคเอกชนรวมกนเปนเมองสรางสรรค (UNESCO, 2016)

ความรวมมอระหวางภาครฐกบภาคเอกชน ซงมบทบาทส าคญในการสงเสรมการพฒนาและ

ใชประโยชนจากองคความรและนวตกรรม ลดอปสรรคในการเขาถงองคความรใหม ๆ ทงในและนอก

ประเทศ เชน โครงการพฒนาพนทกจกรรมสรางสรรคและสงเสรมการตอยอดองคความร โครงการ

พฒนาโครงสรางพนฐานดานการสอสารสารสนเทศ โครงการพฒนาตอยอดทนทางความร การลด

ชองวางทางการเรยนรของประชาชนในประเทศ และการพฒนากฎหมายทสอดคลองกบการพฒนา

เมองสรางสรรค เปนตน เพอยกระดบศกยภาพของทรพยากรมนษย การสรางความรวมมอจาก

ผเชยวชาญและผทมความสามารถสรางสรรคนวตกรรม ชวยขบเคลอนประเทศใหเปนศนยรวมองค

ความร ยกระดบมหาวทยาลยใหเปนศนยความเปนเลศในดานการวจยพฒนา และการสราง

ผประกอบการในธรกจดานเทคโนโลย (OKMD, 2559, p. 14) โดยพนธกจของหนวยงานรฐบาลและ

ภาคเอกชนรวมกนเปนเมองสรางสรรค มวตถประสงค คอ

4.1) การสรางจดแขง ตลอดจนสามารถสรางการผลตทางดานวฒนธรรม สนคาและ

บรการสรางสรรค

4.2) การพฒนาศนยกลางทางดานความคดสรางสรรคและนวตกรรม เพอเปดโอกาส

ใหกบนกคดและผเชยวชาญทางดานวฒนธรรมในหลายๆ ภาคสวน

4.3) การปรบปรงชองทางการเขามามสวนรวมในชวตวฒนธรรม ส าหรบกลมทไมมความ

รวมมอกนเองหรอปจเจกบคคล

4.4) การผสมผสานระหวางวฒนธรรมและความคดสรางสรรคเขาไปสแผนงานการพฒนา

อยางยงยนทงหมด

4.5) การเสรมสรางความรวมมอระหวางประเทศโดยเมองตาง ๆ ทถกบนทกใหเปนเมอง

สรางสรรคซงมปจจยและวธการในการพฒนาอยางยงยน

45

4.6) การกระตนและเสรมสรางความคดรเรม โดยกลมของเมองสรางสรรคทจะสราง

ความคดสรางสรรคทเปนองคประกอบส าคญของการพฒนาเมอง

5) แผนงานของบรตช เคานซล เกยวกบเมองสรางสรรค น าเสนอตอกลมประเทศเอเชย

(TCDC, 2552)

บรตช เคานซล เปนองคกรสงเสรมความรวมมอระหวางประเทศดานโอกาสทางการศกษา

และศลปวฒนธรรมจากสหราชอาณาจกรซงมเครอขายระหวางกลมนกคด นกศกษา นกวชาการ

ผบรหาร และศลปนอสระทงในไทยและสหราชอาณาจกรทมารวมงานสมมนากจกรรมอตสาหกรรม

สรางสรรค กจกรรมการท าประโยชนเพอสงคมและไดรวมมอกบประเทศตาง ๆ 12 ประเทศในเขต

เอเชยตะวนออกและเอเชยตะวนออกเฉยงใตรวมทงออสเตรเลยและนวซแลนดดวย โดยแผนงานตอ

เมองสรางสรรคมแนวทางหลกครอบคลม 5 แนวทาง ไดแก

5.1) Cityscapers การพฒนากลมบคคลผมบทบาทในการสรางสรรคเมองใหญ ไดแก

นกออกแบบ สถาปนก วศวกร โดยสนบสนนใหบคคลเหลานไดท างานผานโครงการเชงปฏบตการ

รวมกบโจทยการออกแบบเมองใหญในสหราชอาณาจกร

5.2) Creative Catalysts การสนบสนน การพฒนา และการสรางเครอขายของ

ผประกอบการรนใหมในอตสาหกรรมสรางสรรค (Creative Industries) โดยมการคดเลอกตวแทน

จากภาคอตสาหกรรม ภาคการศกษาและสอจากประเทศทเขารวมโครงการเพอเดนทางไปศกษาเยยม

ชมหนวยงานส าคญตาง ๆ ในอตสาหกรรมสรางสรรคของแตละประเทศ

5.3) Inclusive Cities การส ารวจความเปลยนแปลงจากการยายถนฐานของคนเขามาใน

เมองใหญสงผลท าใหเมองนนมอตลกษณและวฒนธรรมทใหมและหลากหลายขน

5.4) Re-imagining the City การจดท าสารคดเกยวกบเมองใหญ ผานสอมลตมเดยโดย

เปนการท างานรวมกนระหวางกลมศลปนใหญกบกลมศลปนทองถนภายใตแนวคดเรองโลกาภวฒน

และการขยายตวของเมอง

46

5.5) Transforming Public Spaces การสนบสนนการแสดงออกทางความคดสรางสรรค

ผานทางสภาพแวดลอมและธรรมชาตของเมอง เปนการเปดโอกาสใหคนในสายงานสรางสรรค ไดแก

ศลปน นกศกษา ตลอดจนประชาชนทวไปในเมองไดมาท ากจกรรมรวมกนเพอสรางสรรคเมองของ

พวกเขาขนใหม สงเสรมความตระหนกรในชมชนเกยวกบการใชศลปะพฒนาเมอง

6) การเตบโตทางเศรษฐกจสมพนธกบระดบของความคดสรางสรรคและเมองสรางสรรค

แนวทางในการพฒนาศกยภาพของเมองโดยการแกไขปญหาทเกดขนดวยการน าโครงขาย

ของงานเมองสรางสรรคมาใชในการพฒนาเมอง ถกโตแยงวาเปนเพยงการพฒนาพนฐานเทานน เปน

เพยงการปรบเปลยนทไมมความส าคญใดตอภาพลกษณของเมอง แทจรงแลวการสรางอตลกษณของ

สถานทขนมาใหมดวยการใชแนวคดเมองสรางสรรคมเปาหมายเพอดงดดนกลงทนและนกทองเทยว

ยงไปกวานนยงมความสนใจในประชากรทองถนทอยอาศยภายในเมอง การมรายไดจากนายทนทเขา

มาพฒนาศกยภาพของพนทโดยการใชอตสาหกรรมสรางสรรค และกจกรรมตาง ๆ ทท าใหเศรษฐกจ

เตบโตขนดวยการน าสนทรพยสาธารณะไปใชอยางถกตองและเหมาะสม ประชากรทองถนทอยอาศย

ภายในพนทสามารถสรางรายไดและพฒนาอตลกษณของเมองขนมาใหม (Borchardt, 2013)

การพฒนาเมองสรางสรรคชวยกระจายบทบาททางสงคมและความเสมอภาค ท าใหการอยอาศย

ภายในเมองดขนเชนกน ตลอดจนการปรบปรงพนทเพมมากขนท าใหมความมนคงทางดานรายไดและ

กจกรรมทางดานเศรษฐกจดขนดวยสงตาง ๆ ชวยแกปญหาการขาดแคลนรายไดของชมชนทองถน

มการคนหาอตลกษณของตวเองเพอทจะแสดงตวตนออกมาในพนทของเมอง ผประกอบการในเมองม

ความคดรเรมถงเปาหมายของความหลากหลายโดยการมงเปาไปทเศรษฐกจซงมอยในปจจบน

กลมศลปนไดน ากลยทธในการพฒนาสนคาและบรการ ชวยใหสนทรพยของพวกเขามคณคา

เพมมากขน จากการน าองคความรทางดานวฒนธรรมของศลปนเหลานนมาสรางเปนกลมมวลชน

สรางสรรค นอกจากนยงมการตงกฎเกณฑทางดานความคดสรางสรรค ซงมการน าสนทรพยมาใชเปน

สงทท าใหเกดรายไดและกระตนใหเกดการลงทน โดยขนอยกบมลคาของทอยอาศยทองถนและการ

ด าเนนชวตในทองถนทมตลาดทางวฒนธรรมเปนแรงขบเคลอนการแสดงออกถงความเปนอตลกษณ

ของสถานท กลมผประกอบการคาดหวงวาตลาดของความคดสรางสรรคจะเปนหวใจของเมอง เพอ

47 ดงดดการทองเทยวและเศรษฐกจ โดยไมท าลายวถชวตเดมซงมผประกอบการทองถนและผอยอาศย

จนกลายเปนแหลงดงดดการลงทนและมนกพฒนาเขามาในพนท

สรปแนวทางการพฒนาสเมองสรางสรรคในประเทศไทยไดดงน

(1) การพฒนาสภาพแวดลอมและโครงสรางทางสงคม โครงสรางทางเศรษฐกจ สนคาทาง

วฒนธรรม น าประวตศาสตรขนบธรรมเนยมและจารตประเพณมาท าการผสมผสานกบเทคโนโลย

สมยใหม

(2) บรรยากาศของเมองทจะพฒนาใหเปนเมองสรางสรรค ตองเออตอการสรางธรกจและ

อตสาหกรรมสรางสรรค

(3) สงแวดลอมทางกายภาพและวฒนธรรมของเมอง มการขบเคลอนโดยความคดสรางสรรค

สงทกลาวมานเปนตนทนเดมทประเทศไทยมอยแลว เชน คเมองเดม วดวาอารามตาง ๆ แตตองมการ

ยกระดบการพฒนาใหมความสอดคลองกนมากขน

(4) อตสาหกรรมสรางสรรคทอยภายในเมองมชมชนทมกลมของคนทมความคดสรางสรรค

โครงสรางทางการศกษาทมความเกยวของกบความคดสรางสรรค และจดกจกรรมใหคนทมความคด

สรางสรรคไดออกมาแสดงความสามารถภายในเมอง เชน บรเวณโดยรอบมหาวทยาลย แหลงอบรม

และเรยนรเพอดงดดคนเขามาภายในพนทเมอง ซงใชตนทนทมอยในทองถน เชน ศลปวฒนธรรม

วสดทองถน อตลกษณของเมองเพอน าไปพฒนาสนคาและบรการทองถน

(5) การสรางความทาทายคอ ความกาวหนาทางวทยาศาสตร การพฒนาทางดานเทคโนโลย

วฒนธรรมและสถานการณเศรษฐกจในปจจบน ยงไมมความเชอมโยงกนจงท าใหการพฒนาเมอง

สรางสรรคของประเทศไทย ยงไมมความชดเจนและไมไดถกบรรจอยในแผนนโยบายการพฒนา

7) เมองสรางสรรคในกระแสโลก

ในกระแสโลกปจจบนนมเครอขายจากหลายองคกรทเขามาประเมนเมองเพอจดประเภทของ

เมองสรางสรรค ท าใหเกดเปนอตลกษณของเมองซงคนโดยทวไปสามารถรบรได โดยชมชนเมอง

สรางสรรคตาง ๆ ถกคดเลอกใหเปนเมองสรางสรรคของโลกดวยการประเมนสนทรพยทองถนทม

48 ความสรางสรรค รวมถงสนทรพยทเกดขนใหมจากคนทเขาไปอยอาศยซงองคกรมความสนใจใน

เศรษฐกจและเมองสรางสรรคเพอกระตนใหเกดการเตบโตทางเศรษฐกจ องคกรทส าคญคอยเนสโก

กระทรวงพาณชยของประเทศไทย ซงมรายละเอยดดงตอไปน

7.1) เครอขายเมองสรางสรรคของยเนสโก (UNESCO Creative Cities Network-

UCCN) (UNESCO, 2014)

เครอขายเมองสรางสรรคของยเนสโก เรมมาตงแตป ค.ศ. 2004 โดยเครอขายนมทงหมด

116 เมองทวโลก มเปาหมายทจะไดรบความรวมมอจากองคกรทวโลก และความรวมมอระหวางเมอง

เพอมงทจะส ารวจความคดสรางสรรคในการขบเคลอนการพฒนาเมองอยางยงยน โดยมทงดานสงคม

และทางดานวฒนธรรม “เครอขายเมองสรางสรรคของยเนสโกแสดงถงศกยภาพของสนทรพยทมอย

ในแตละเมอง ดวยการเคารพตอวฒนธรรมทถกสรางขนอยางยงยน โดยองคกรของยเนสโกตองการท

จะบนทกเมองใหม ๆ มากมายรวมถงประเทศตาง ๆ ใหมเครอขายมากขนและมความหลากหลาย”

กลาวโดย Irina Bokova ผบรหารทวไปของยเนสโก โดยองคการยเนสโกเฉลมฉลองการครบรอบ 10

ปของการประชมผปกปองและเผยแพรความหลากหลายทางดานวฒนธรรมในป พ.ศ. 2558 โดย

องคกรการพฒนาอยางยงยน 2030 น าเรองเมองสรางสรรคไปใชในประเดนการหารอระดบนานาชาต

เมอเดอนกนยายนป พ.ศ. 2558 ซงมหวขอส าคญอยทเรองวฒนธรรมและความคดสรางสรรคโดยมง

หมายไปทการพฒนาเมองอยางยงยน เครอขายเมองสรางสรรคนจะชวยเปนเวททส าคญทจะใหการ

ด าเนนงานขององคกรนานาชาตนส าเรจไปอยางมประสทธภาพ การเขารวมเครอขายเมองสรางสรรค

จะเผยแพรความคดสรางสรรคและอตสาหกรรมทางดานวฒนธรรม โดยการแบงปนการปฏบตหนาท

อยางดทสด การหาจดแขงของความรวมมอในชวตวฒนธรรมทองถนและการบรณาการวฒนธรรมเขา

กบเศรษฐกจ การพฒนาทางดานสงคมและแผนนโยบายการพฒนาของรฐบาล (ดรายละเอยดบทบาท

เครอขายเมองสรางสรรคของยเนสโก (UNESCOPRESS, 2015))

เครอขายเมองสรางสรรคมความสามารถในการเขาถงการแบงปนทรพยากรดานความร

รวมทงความรวมมอของรฐบาลทองถนกบรฐบาลตางประเทศ ภาคเอกชน ผประกอบการโดยเฉพาะ

ผประกอบการรายยอยและขนาดกลาง โดยไดรบความชวยเหลอดานความรความเชยวชาญจาก

49 หนวยงานตาง ๆ และองคกรทไมแสวงผลก าไรซงความรวมมอเหลานมงเนนไปทความรความสามารถ

ในการพฒนาระดบกลมอตสาหกรรมสรางสรรคซงมลกษณะคอ แนวคดเรมตนน าไปสกระบวนการ

ผลตตลอดจนกระบวนการจดจ าหนายซงสามารถน าเสนอผานองคกรของยเนสโกเพอประโยชนจาก

การเขาถงทรพยากรของสหประชาชาตมรายละเอยด ดงน

1) กลมของเครอขายสรางสรรคทมความส าคญกบเศรษฐกจสรางสรรคโดยเครอขายไดม

การพฒนาจดตงกลมทงหมด 7 กลม ไดแก กลมเมองสรางสรรคดานวรรณกรรมและการประพนธ

กลมเมองสรางสรรคดานภาพยนตร กลมเมองสรางสรรคดานดนตร กลมเมองสรางสรรคดานศลปะ

พนถน กลมเมองสรางสรรคดานการออกแบบ กลมเมองสรางสรรคดานสอศลปะ และกลมเมอง

สรางสรรคดานศาสตรเกยวกบอาหาร (ดรายละเอยดของเกณฑการจดกลมของเครอขายสรางสรรค

ของยเนสโกทมความส าคญกบเศรษฐกจสรางสรรคเชงพนท ใน UNCTAD, 2008, pp. 9-22; OKMD,

2560, p. 20; ส านกพฒนาอตสาหกรรมชมชน, 2559, p. 20 และ สขสนต ชนอารมย, 2554)

2) การเขารวมเครอขายสรางสรรค เมองทมความนาสนใจจะไดรบการเชญใหเปน

สมาชกในกลมเครอขายเมองสรางสรรคของยเนสโก โดยพจารณาจากความหลากหลายทางวฒนธรรม

ซงสามารถเขามาเปนสวนหนงของสมาชกในกลมใดกลมหนงทถกจดกลมไว แตละเมองไดรบการ

พจารณาโดยผทมอ านาจในการบรหารจดการเมอง หรอหนวยงานท เกยวของกบการพฒนา

อตสาหกรรมสรางสรรคและวฒนธรรมจากเอกสารสนบสนนทมความส าคญ เชน แผนงานดาน

นโยบายและกจกรรมทเกดขนในชวง 5 ปขางหนาทงระดบทองถนและระดบชาตรวมถงในระดบ

นานาชาตดวยเพอสรางความรวมมอในเมองตาง ๆ ของเครอขายเมองสรางสรรค

เกณฑการพจารณาเขารวมเครอขายเมองสรางสรรคของยเนสโก ไดแก 2.1) การเมองและ

การสนบสนนทางดานการเงน จากชมชนและอตสาหกรรมทมความส าคญ รฐบาลทองถนหรอรฐบาล

แหงชาต และกองทน 2.2) ขนบธรรมเนยมประเพณ การมงสความส าเรจอยางมสนทรยศาสตร และ

การสงผานวฒนธรรมจากรนสรน 2.3) สงแวดลอมทท าใหเกดการสรางสรรครวมสมย ชมชนเกยวกบ

ศลปะทแขงแรง มสภาพแวดลอมทเอออ านวย และผประกอบการดานวฒนธรรมจดกจกรรมเทศกาล

ทดงดดนกทองเทยวในเชงศลปวฒนธรรม 2.4) กลมอตสาหกรรม เชน อตสาหกรรมการพมพ

50 อตสาหกรรมการผลต และการจดจ าหนายและระบบสาธารณปโภคทเอออ านวยตอการทองเทยว

2.5) ระบบโครงสรางพนฐาน มการรวมลงทนในโครงสรางพนฐานระหวางภาครฐและเอกชน

2.6) สนคาทองถน 2.7) ความสมพนธระดบตางประเทศ การท าสญญาการคาระหวางประเทศ ตลาด

การคาในตางประเทศ มความสมพนธระดบสถาบนการศกษา และสภาพสงคมกบตางประเทศ

2.8) กจกรรมดานการศกษาและการฝกอบรม สถาบนการศกษาเขามามสวนรวม จดฝกอบรมภาคฤด

รอนในสถานศกษาตาง ๆ การฝกฝนในภาคธรกจ สนบสนนนกคดสรางสรรครนใหม และสรางความ

เทาเทยมของสนคาจากวฒนธรรมในประเทศและตางประเทศ 2.9) ดานสาธารณะประโยชน รางวล

แสดงการยอมรบจากสงคม และการท างานระหวางภาคประชาชนและสอ

เกณฑประเมนเมองสรางสรรคของยเนสโก (UNESCO, 2014) เพอจดเขากลมเครอขายเมอง

สรางสรรคของยเนสโก มเกณฑประเมน ไดแก 1. สงแวดลอมของเมองและภมทศนวฒนธรรมถกเตม

เตมไปดวยความคดสรางสรรค 2. สาธารณปโภคขนพนฐานส าหรบอตสาหกรรมสรางสรรคจะตองม

การผลตทรวมสมยและมความสามารถในการเผยแพรสนคาและบรการสรางสรรค 3. มกลมทไดรบ

การฝกฝนในการน าเสนอสนคาอยางมจดแขงและมชมชนทมความเชยวชาญในดานสนคาและบรการ

สรางสรรค 4. มพนทเวททเหมาะสมในระดบสาธารณะส าหรบผฟงทมความแตกตางหลากหลายในวง

กวาง 5. กจกรรมและงานส าคญตาง ๆ เกยวของกบงานสรางสรรคเมอถกจดเปนเจาภาพในการ

ประชม 6. โครงสรางทเปนทางการและไมเปนทางการส าหรบการศกษาและวจยในขอบเขตของงาน

สรางสรรค 7. การเคารพตอวสดทองถน และเงอนไขทางธรรมชาตของเมอง (ดรายละเอยดเมอง

สรางสรรคในตางประเทศ ใน UNESCO, 2015 และ UNESCOPRESS, 2015)

ลกษณะของเมองทสรางสรรคตามนยามของ UNESCO (มหาวทยาลยเชยงใหม, 2554) คอ

1) เมองสรางสรรคตองมระบบสงแวดลอมทางกายภาพและระบบทางดานวฒนธรรมของ

เมอง เพอเพมโอกาสของแรงขบเคลอนจากความคดสรางสรรคสสาธารณชน

2) การใชตนทนของทองถน ทางดานศลปวฒนธรรม ทรพยากรทน ามาท าสนคาและบรการ

ผนวกสงตาง ๆ ในธรกจโดยเฉพาะอตสาหกรรมทเกยวของกบความคดสรางสรรค

51

3) มโครงสรางทางดานการศกษาทเกยวของกบความคดสรางสรรค สถาบนการศกษา กลม

คนทอาจไมไดอยในมหาวทยาลยแตเปนกลมคนทน าเอาปญญาภมความรทางดานความคดสรางสรรค

มาสสาธารณชนท าใหเกดการศกษาวจยและคนควาสงใหม ๆ

4) เมองทมพนทกจกรรมและใหโอกาสกลมคนสรางสรรคไดใชชวต แสดงออก แลกเปลยน

และรวมงาน

จากกการศกษาพบวาตวชวดทสงผลตอความสรางสรรคเชงกายภาพของ UNESCO มปจจย

ดานอตลกษณทงหมด 6 ตวชวด คอ 1) สนทรพยแหงความคดสรางสรรค 2) กจกรรมทางสงคม เชน

งานเทศกาลประเพณเมองทเปนอตลกษณ 3) ความหลากหลายของวฒนธรรม เชน วฒนธรรมของแต

ละชมชนทมความโดเดนและกลายเปนอตลกษณทคนภายนอกรบรได 4) มลคาเพมของสนคาใน

ทองถน เชน สนคาและบรการเดมทถกพฒนาอตลกษณขน 5) อตสาหกรรมทใชเทคโนโลยชนสง เชน

การน าเทคโนโลยสมยใหมหรอระบบอนทเอรเนตควบคมระบบอตสาหกรรม และ 6) ศลปวฒนธรรม

เชน ผลงานศลปะทโดดเดนของศลปนในชมชน และวฒนธรรมของแตละชมชนทมความส าคญ ปจจย

ดานสถานททงหมด 4 ตวชวด คอ 1) วสดทองถน 2) งานเทศกาลทมความส าคญตอเมอ ง

3) สาธารณปโภคตาง ๆ ทจ าเปนตอการท าธรกจ และ 4) แหลงอบรมและเรยนร และปจจยดานคน 1

ตวชวด คอ การมสวนรวมของคนในทองถน

7.2) เมองตอยอดนวตกรรมสรางสรรคโดยกรมทรพยสนทางปญญา กระทรวงพาณชย

(อาคม เตมพทยาไพสฐ, 2554)

จากโครงการเมองตอยอดนวตกรรมสรางสรรคดวยทรพยสนทางปญญามเมองตนแบบ

เศรษฐกจสรางสรรคจ านวน 10 เมอง ประกอบดวย ชยนาท เมองแหลงเมลดพนธขาว (นางลอ-ทาชย)

เชยงราย เมองแหงการพฒนา (ดอยตง) เชยงใหม เมองหตถกรรมสรางสรรค นาน นานเมองเกาทม

ชวต เพชรบร เมองเพชร เมองตาลโตนด มหาสารคาม เมองแหงการเรยนร สการพฒนาชมชน ยะลา

Bird City ศนยกลางเศรษฐกจนก ลพบร เมองนวตกรรมแหงพลงงานทดแทน ล าปาง เมองเซรามค

และอางทอง ชมชนเอกราชหมบานท ากลอง โดยหลกเกณฑของการพจารณาจากคณะกรรมการ คอ

52 การน าเสนอแผนการน านวตกรรมดานทรพยสนทางปญญาหรอการใชองคความรในทองถนมาตอยอด

เปนสนคาและบรการภายในชมชนเพอสรางรายไดและเพมศกยภาพของทองถน ซงคณะท างานจาก

เมองตนแบบเขารวมกจกรรมอบรมเชงปฏบตการจากวทยากรท มความเชยวชาญในแตละดาน

ครอบคลมในเรองการออกแบบ การพฒนาสนคาหรอบรการ วธการทางการตลาด รวมถงการจด

แสดงผลงานสรางสรรคของ 10 เมองตนแบบเพอเชดชอตลกษณสรางแรงจงใจใหแกประชาชนใน

จงหวด ทองถนและชมชนอน ๆ

การเรยนรทเกดขนจากประสบการณ การใชชวต และความคดสรางสรรคของแตละคนเปน

ทรพยสนทางปญญา และเมอน าทรพยสนทางปญญาไปสรางสรรคใหเกดมลคาเพมในสนคาและ

บรการของประเทศ ซงเปนการน าความรไปกอใหเกดรายไดอยางเปนรปธรรม และเกดเปนเศรษฐกจ

ความรทมนวตกรรมและความคดสรางสรรคเปนกลไกส าคญ (OKMD, 2559, p. 5) กระทรวงพาณชย

ไดใหความมนใจตอการด าเนนงานและกจกรรมทสงเสรมเมอง รวมถงการตอยอดนวตกรรมสรางสรรค

ดวยทรพยสนทางปญญา โดยน าความคดสรางสรรคมาใชในการพฒนาประเทศและขบเคลอน

เศรษฐกจของประเทศ ชวยผลกดนใหประเทศไทยเปนศนยกลางอตสาหกรรมสรางสรรคในภมภาค

อาเซยนและเปนการเตรยมความพรอมในการรวมพฒนาอาเซยนใหเปนศนยกลางดานอตสาหกรรม

สรางสรรค การจดอนดบเมองตนแบบเศรษฐกจสรางสรรคเปนการประชาสมพนธรวมถงการสราง

เครอขายตอยอดผลงานสรางสรรคโดยการสรางงาน สรางรายไดในพนทดวยการน าภมปญญาทงใน

สวนบคคลและทองถนมาใชใหเกดประโยชนรวมทงเสรมความแขงแกรงทางเศรษฐกจโดยรวมของ

ประเทศ

8) เมองสรางสรรคในประเทศไทย

ผวจยส ารวจพนทกรณศกษาจากพนท 3 แหงใน 3 จงหวดมความแตกตางกนของภมภาคคอ

ชลบร ราชบร และขอนแกนทจะสงผลตอการพฒนาแนวคดชมชนเมองสรางสรรคในประเทศไทย โดย

พนทชมชนเมองในจงหวดขอนแกนผวจยไดจดใหอยในระดบเมองสรางสรรค เนองจากแผนพฒนา

ทองถนมโครงการสรางและพฒนาทงเมอง มความรวมมอจากรฐบาล เอกชน และประชาชน จาก

นโยบายการพฒนาเศรษฐกจสรางสรรคมาสการขบเคลอนอยางเปนรปธรรม โดยศนยสรางสรรคการ

53 ออกแบบ (TCDC) ไดด าเนนการพฒนาผประกอบการและผลกดนแนวคดการพฒนาเมองสรางสรรค

ขยายไปสภมภาค ดวยการขยายการใหบรการเพอใหผประกอบการและประชาชนในภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอไดเขาถงความร และทรพยากรในการพฒนาธรกจและความคดสรางสรรค ผาน

การใหบรการของ TCDC จนน าไปสการลงนามบนทกขอตกลงระหวางมหาวทยาลยขอนแกนกบศนย

สรางสรรคงานออกแบบ การสรางส านกงานเพอมงหวงใหเกดการขยายโอกาสทางการเรยนรและ

ความคดสรางสรรคสภมภาค สงเสรมใหเกดแหลงเรยนรสรางสรรคทเปนแหลงพบปะของเยาวชน เปน

แหลงเชอมโยงทางธรกจ และเปนแหลงแสดงผลงานและเวทสรางสรรค ส าหรบเยาวชน นกเรยน

นกศกษาและผประกอบการทองถน เพอสรางเมองทเกดขนจากรากฐานวฒนธรรม ประเพณทเกาแก

และงดงาม พรงพรอมดวยแรงงานทมทกษะฝมอ ทสรางสนคาอยางหลากหลายสามารถตอยอดดวย

องคความรใหม ๆ เชน การออกแบบ การพฒนาบรรจภณฑ การสราง Branding ยอมท าใหสนคาและ

บรการของภาคอสาน เดนหนาสการแขงขนไดอยางแขงแกรง โดยมงานแสดงนทรรศการ กอรางสราง

เมองสรางสรรค โดยศนยสรางสรรคการออกแบบ (TCDC, 2560) วนท 11 มกราคม พ.ศ. 2560 จด

ขนทโรงภาพยนตร SF ชน 5 หางสรรพสนคาเซนทรลพลาซาขอนแกน มวตถประสงคเพอสรางความร

ความเขาใจถงแนวทางการพฒนาเมองขอนแกนไปสเมองสรางสรรค จากวสยทศนและแนวคดของผ

วางนโยบายของเมอง นกสรางสรรคทประสบความส าเรจในการพฒนาพนท และกลมธรกจทจะมาช

โอกาสทจะเกดขนในอนาคต

โครงการน ารอง "ขอนแกนเมองสรางสรรค" ในโครงการสมมนาเชงปฏบตการเพอการพฒนา

เมอง (Smart City) (เทศบาลนครขอนแกน, 2559b) นายกเทศมนตรนครขอนแกนน าอาสาสมครรวม

พฒนาเมองประกอบดวย คณะผบรหารเทศบาลนครขอนแกน สมาชกสภาเทศบาล พนกงานเทศบาล

ประชาชนในเขตเทศบาลนครขอนแกน นกวชาการ กลมนกธรกจ และตวแทนจากสาขาวชาชพตาง ๆ

ตลอดจนนกเรยนนกศกษารวมประชมระดมความคดพฒนาเมองในรปแบบสรางสรรครวมระดม

ความคดออกแบบรายละเอยดโครงการครอบคลมในประเดนตาง ๆ ดงน

ดานพนทสรางสรรค (Creative Space) ไดแบงโครงการออกเปน 2 สวน คอ สวนท 1

บรเวณบงแกนนคร มงเนนการเพมพนทสเขยว การฟนฟศนยเยาวชนและครอบครวของเทศบาลนคร

54 ขอนแกน และสวนท 2 การรอฟนประวตเมอง ซงประกอบดวยกจกรรม การสบคนวถชวตทหายไป

การจดกจกรรม Workshop และนทรรศการประวตเมอง ฯลฯ

ดานเศรษฐกจสงคมสรางสรรค (Creative Economy) มงเนนทการพฒนาธรกจ Start Up

การฝกอาชพผมรายไดนอย การท าผลตภณฑอาหารคาวหวาน การจดหาสถานทรบประทานอาหาร

ส าหรบผมาเยอนใหเหมาะสมกบการเปนเมองทองเทยวหลกของประเทศไทย (MICE food center)

โดยเปนสถานทรบประทานอาหาร ซอของฝาก ตงอยใจกลางเมอง การสงเสรมผลตภณฑแปรรปจาก

สงทมคณคาของทองถน (Art craft) Connection Business สงเสรมจตส านกแบบเอออาทร สงเสรม

ใหผทประสบความส าเรจทางธรกจในเมอง ถายทอดองคความรสผประกอบการรายใหม ฯลฯ

ดานจราจรสรางสรรค (Creative Street) มงเนนการเสรมสรางลกษณะนสยทดเกยวกบ

การจราจรรวมกนของคนในเมอง การรณรงคการจราจรสรางสรรค เชน การประกวดค าขวญ สอ

รณรงคเพลงหมอล า สตกเกอรรณรงค ตลอดจน Creative Street การปรบปรงทาสทางเทาหรอถนน

ทางมาลายสรางสรรค ฯลฯ

2.3.2 ยานสรางสรรค (Creative District)

เมองสรางสรรคประกอบดวยยานสรางสรรคหลากหลายยานดวยกน จากพนทระดบเมองไปส

พนทยาน มประเดนส าคญ ดงน 1) เหตผลทตองมยานสรางสรรค 2) ประเภทของสนทรพย 3) ผม

สวนเกยวของในการพฒนายานสรางสรรค 4) การกระตนใหเกดการพฒนาในยาน 5) เปาหมายของ

การพฒนายานสรางสรรค 6) ยานสรางสรรคในตางประเทศ 7) ยานสรางสรรคในประเทศไทย (พรดร

แกวลาย, 2560)

1) เหตผลทตองมยานสรางสรรค

ปจจบนกระแสเมองสรางสรรคถกลดความส าคญลงโดยถกลดระดบของเมองลงมาสระดบ

ยานสรางสรรค ดร.พรดร แกวลาย (2560) ผเชยวชาญดานเมองสรางสรรคใหเหตผลวาการทขอบเขต

พนทลดลง การพฒนาระดบยานท าไดงายกวาระดบเมองมาก จากกรณศกษาเรองเมองสรางสรรคท

ผานมา รฐบาลมนโยบายพฒนาเมองสรางสรรคแตกระบวนการสดทายแลวกมเพยงบางยานเทานนท

55 ไดรบการพฒนา แตในเมองหนงสามารถมยานสรางสรรคหลายยานกได เมองทตองการยาน

สรางสรรคเพอสรางอตลกษณของเมองจะตองอาศยความรวมมอของทกภาคสวน ไดแก รฐบาล

เอกชน สถาบนการศกษา ซงสนทรพยในแตละทองถนสงผลตอการพฒนาสยานสรางสรรค

2) ประเภทของสนทรพย

การศกษายานสรางสรรคเรมจากส ารวจสนทรพย (Asset) ทมอยแลวในทองถนซงแบง

ออกเปน 2 ประเภท ไดแก

2.1) สนทรพยทจบตองได เชน ของเกา อาคารเกา เมองเกา เปนตน

2.2) สนทรพยทจบตองไมได เชน ประวตศาสตร และสามารถน าภมปญญาทองถนนนมา

ตอยอดเปนนวตกรรมดานสนคาทมอตลกษณ การน าสงทมอยเดมมาเพมมลคา เชน อตสาหกรรมผา

ไหม ซงในปจจบนเปนคนรนเกาน ามาขายโดยไมไดรบการปรบปรง

3) ผมสวนเกยวของในการพฒนายานสรางสรรค

การพฒนาอยางเปนระบบจะตองมการพฒนาโดยอาศยความรวมมอจากทกภาคสวน แหลง

เรยนรทางดานเมองสรางสรรคจะชวยใหคนในเมองมพนทส าหรบผลตสนคาและบรการทมความคด

สรางสรรคออกมาไดโดยเปนหนวยงานทางวฒนธรรม (Cultural Facilities) จดตงโดยหนวยงาน

รฐบาลซงการเขามาของหนวยงานนจะท าใหนกออกแบบทางดานตาง ๆ เขาไปอยอาศยภายในเมอง

นนดวย โดยสามารถดงดดนกออกแบบทมความคดสรางสรรคเขามาตงบรษทในเมองและเปนกลไกใน

การขบเคลอนเศรษฐกจของเมอง

4) การกระตนใหเกดการพฒนาในยาน

สนทรพยและวฒนธรรมทสรางขนสามารถกระจายไปในยาน โดยอาศยเศรษฐกจสรางสรรค

เปนศนยกลางยานทนาสนใจและมชวตชวา ท าใหยานกลายเปนหวใจของชวตทางสงคมและ

วฒนธรรม การกระตนการพฒนาสามารถท าไดโดยเรมจากคนท เคยอาศยอยในเมองเกาหรอ

ภาคเอกชนเรมเหนศกยภาพของพนทในเมองโดยวเคราะหศกยภาพของพนทวาในอนาคตจะมคนจาก

56 นอกพนทเขามาใชงานจ านวนมาก จงท าใหเจาของอาคารเกดการตนตวตออาคารซงถกทงรางน า

กลบมาปรบปรงและตกแตงอาคารใหมและน าธรกจรปแบบใหมเขาไปใชงานในพนท สวนพนทโกดง

เกาภายในเมองไดน ามาปรบปรงเปนหอแสดงนทรรศการขนาดใหญเพอรองรบกลมกจกรรม

สรางสรรคทเกดขนในพนท ซงแผนการพฒนายานสรางสรรคเรมจากนโยบายของรฐบาลในการพฒนา

พนทเมองนนและรฐบาลจะใหสทธประโยชนส าหรบผประกอบการรนใหมในการลงทน เชน การไมคด

ภาษ ใหเงนชวยเหลอสนบสนนธรกจ เปนตน ท าใหนกพฒนาโครงการเปลยนความคดซงจากเดมท

ควรจะสรางอาคารทพกอาศยกเปลยนมาเปนการปรบปรงโกดงและโฆษณาเชญนกออกแบบทางดาน

ความคดสรางสรรคเขามาอยอาศยในเมอง

5) เปาหมายของการพฒนายานสรางสรรค

เปาหมายคอ การแขงขนทางดานเศรษฐกจสรางสรรค นกออกแบบเขามาอยอาศยเปน

จ านวนมาก เมองจ าเปนตองมสภาพแวดลอมทท าใหนกคดสรางสรรคตองการอยในยาน โดยการ

ค านงถงกจกรรมดานสรางสรรค วถชวตซงมทงการใชชวตทงกลางวนและกลางคน เพราะนกออกแบบ

ทางดานความคดสรางสรรคสามารถยายไปทอน ในพนททตองการยายเขาไปท างานถาหากยานนนให

สทธประโยชนมากกวา

6) ยานสรางสรรคในตางประเทศ

ตวอยางยานสรางสรรคในตางประเทศ ไดแก ยาน Digbeth อยในเมอง Birmingham

ประเทศองกฤษ ทเรมพฒนายานสรางสรรคขนมาเพอแขงขนทางดานเศรษฐกจเพราะการใชความคด

ในการพฒนาสนคาและบรการจะไดรบผลตอบแทนมากกวาการใชแรงงานถงหลายสบเทา โดยเฉพาะ

อยางยง Creative Design, Technology และ Media โดยรฐบาลมนโยบายระดบทองถนประกาศให

นกออกแบบรนใหมยายเขามาท างานในเมองน ซงมนโยบายลดการเกบภาษ และโครงการทส าคญคอ

Custard Factory รฐบาลใหนกพฒนาเขาไปปรบปรงอาคารในยานแลวพฒนาเปนพนทท างาน

(Co-working Space) และพนทใหเชาของศลปน (Visitbirmingham, 2016)

57

7) ยานสรางสรรคในประเทศไทย

การพฒนาพนทสรางสรรคในยานเจรญกรง (TCDC, 2559) ซงเคยเปนยานทมความส าคญ

ทางเศรษฐกจและสงคมในอดต ใหเปนพนทสรางสรรคตนแบบของความเจรญทางธรกจสรางสรรค

สนองความตองการทางกายภาพ เศรษฐกจ และสงคม ผานการจดท ากจกรรมออกแบบพนท

สรางสรรครวมกบชมชนยานเจรญกรง และใชองคความรการออกแบบบรการ (Service Design) ใน

การคนหาปญหาและแนวทางแกไขทสอดคลองกบชมชน ผานการจดกจกรรมโครงการสรางสรรค

เจรญกรง (Co-Create Charoenkrung) เปนโครงการความรวมมอระหวางส านกงานกองทน

สนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) และศนยสรางสรรคงานออกแบบ (TCDC) ซงโครงการนม

4 รปแบบกจกรรมดวยกน ดงน

(1) กจกรรมระดมความคดเหนของชมชน หาแนวทางการพฒนาพนทสรางสรรค ผานองค

ความรการออกแบบบรการ (Service Design) รวมกบชมชนในการพฒนาพนทสรางสรรค

(2) กจกรรมกระตนความคดสรางสรรคของชมชน ออกแบบและจดท าพนทสรางสรรค ผาน

กจกรรมทสรางแรงบนดาลใจและกระตนการใชความคดสรางสรรคในการแกไขปญหา เพอยกระดบ

คณภาพชวตใหแกชมชนและคนในพนท

(3) กจกรรมสรางสรรคเจรญกรง กระตนชมชนและนกคดนกสรางสรรคมารวมกนสราง

บรรยากาศทท าใหพนทเกดการเปลยนแปลง เพอเปนการสรางเครอขายความรวมมอทเขมแขง

ระหวางคนในพนทและหนวยงานองคกรตาง ๆ

(4) กจกรรมสอสารสาธารณะ เขาใกลตวตนของพนทสรางสรรคยานเจรญกรงอยางลกซง

ผานสอสงพมพ สอโซเชยลมเดย สอวดทศน เพอถายทอดแนวคดของกจกรรมและกระบวนการคด

ดานความคดสรางสรรค

อกทงยงไดจดงานสมมนาเผยแพรผลงานวจย “ถอดรหสยานสรางสรรคเจรญกรง” ซงเปน

บทสรปโครงการสรางสรรคเจรญกรง (Co–Create Charoenkrung) โดยน าเสนอแนวคดการพฒนา

ยานสรางสรรคเจรญกรง พรอม “โมเดลกระบวนการออกแบบพนทสรางสรรคอยางมสวนรวม (Co-

Create Model)” ซงเปนผลลพธสงสดของโครงการ โดยสามารถน าไปประยกตใชพฒนาพนท

58 สรางสรรคอน ๆ ทวประเทศได เพอสรางพนทสรางสรรคทเออประโยชนในมตตาง ๆ ทงดานธรกจ

การออกแบบ และการจดกจกรรมของชมชน สามารถขบเคลอนมลคาทางสงคมและเศรษฐกจแก

ชมชนและพนทโดยรอบ

สงทคนพบในยานเจรญกรงสรางสรรค คอ

(1) มธรกจเกดใหมในรอบ 1 ปทผานมามากกวา 70% เปนธรกจรานอาหารและเครองดมท

มการเสนอรปแบบการออกแบบและเมนทแปลกตาแตกตางไปจากเดม

(2) นกลงทนหนาใหมมากกวา 50% เปนคนยโรปโดยเฉพาะกลมประเทศทชนชอบการเสพ

ศลปะอยางเชนฝรงเศสและอตาล

(3) 85% ของธรกจเกดใหมมกอยในอาคารเกา เชน โรงงานโกดงหรออาคารคหาแบบโบราณ

ซงนกลงทนมแนวโนมตองการรกษาความดงเดมของอาคารและปรบปรงพนทภายในใหนาสนใจ โดย

ไมท าลายโครงสรางเกาทง

(4) นกลงทนธรกจใหมเกอบ 100% ตงใจดงดดลกคาดวยศกยภาพของยานเจรญกรง

ทางดานเศรษฐกจวฒนธรรมและลกษณะภมประเทศทตงอยรมแมน าเจาพระยา ทงนนกลงทนตางก

มองเหนและตองการสรางธรกจในยานโดยพจารณาจากลกษณะเศรษฐกจวฒนธรรมทมมายาวนาน

และลกษณะภมประเทศรมน าทสงผลตอการคมนาคมและววทวทศนทงดงามและเปนอตลกษณของ

ยาน

(5) เจาของธรกจใหมราว 90% ตองการทจอดรถสาธารณะแบบถกกฎหมายทมระเบยบการ

จดการทด ทงนพนทจอดรถสาธารณะเปนทตองการอยางมากในยานเจรญกรง ทงยงเปน

สาธารณปโภคพนฐานทสงผลตอธรกจโดยตรง

(6) 80% ของลกคาทเขามาใชบรการหรอซอสนคาภายในยานนประสบปญหาดานการ

เดนทางและการหาทจอดรถ โดยลกคาเกนกวาครงมปญหาในการหาทจอดรถและรสกกลวทตองเดน

รมถนนในเวลากลางคน (Creative Thailand, 2560)

59

ในการศกษานผวจยเลอกพนทชมชนเมองในจงหวดราชบรซงจดอนดบเปนยานสรางสรรค

เนองจากโครงการพฒนาเมองมการจดอยในพนทสวนหนงของเมองเทานนไมไดมการพฒนาระดบทง

เมอง โดยมค าจ ากดความดานความสรางสรรคคอ เมองโอง ดนสกและตกตา โดยมวสยทศนจงหวด

ราชบร คอ ผน าเกษตรปลอดภย มงใหเปนเมองนาอย พฒนาการทองเทยวเชงอนรกษและเศรษฐกจ

เชงสรางสรรค เนองจากจงหวดราชบรมเนอดนดจงเหมาะแกการน ามาปนโอง ซงเปนทมาของ

อตลกษณของเมองนนเอง โดยมเถาฮงไถเปนโรงงานเซรามคไดกอก าเนดขนมาเกอบ 80 ป เปน

โรงงานทผลตงานเซรามคหรองานเครองปนดนเผาแหงแรก ผบรหารธรกจเครองปนดนเผาเถ าฮงไถ

คณวศนบร สพานชวรภาชน กลาววาชางปนตองการทจะท าบางสงบางอยางใหกบชมชนเพอสราง

ประโยชนใหกบภาพรวมของคนในสงคม กลมคนในชมชนทสรางงานศลปะเหลานมความส าคญตอ

การสรางความเปนเมองสรางสรรค ตลอดจนมการจดนทรรศการแสดงงานศลปะ อาทเชน ปกตศลป

ซงเปนงานททกบานถกใชแสดงงานศลปะเปรยบเสมอนหอศลป ทกพนทภายในเมองสามารถท าเปน

พนทแสดงงานศลปะไดเพอสนบสนนใหงานศลปะสรางสรรคสามารถเขาถงไดงายขน (Creative

Move, 2556)

อตลกษณของราชบรยานสรางสรรค เมองแหงศลปะรวมสมยเหนไดจากผลตภณฑทางการ

ทองเทยวตาง ๆ เชน โองมงกร ในปจจบนไดมการพฒนารปแบบเปนผลตภณฑเซรามคสมยใหมทม

ความสวยงามแปลกตาและสามารถใชประโยชนไดจรง ผลตภณฑผาทอมอและผาจกทมลวดลายเปน

เอกลกษณโดดเดนของบานคบว และบานดอนแร อ าเภอเมองราชบร หนงใหญ วดขนอน

อ าเภอโพธาราม งานศลปทรวมเอาศลปะหลากหลายแขนงเขาไวดวยกน ทงลวดลายตวหนงใหญเชง

จตรกรรม ศลปะการแสดงทางนาฏศลป ประกอบกบดนตรปพาทย แหลงผลตและจ าหนายตกตาผาท

มชอเสยงของอ าเภอโพธาราม (ส านกงานจงหวดราชบร, 2558) จากการศกษางานวจยการพฒนา

เมองตนแบบเศรษฐกจสรางสรรค เมองโองดนสกและตกตา (นรนทร สงขรกษา, 2558, pp. 45-70)

ผลการวจยพบวา จดออนทส าคญคอการขาดการสรางตราสนคาเพอสะทอนจดยนและแนวคดของ

ผลตภณฑและบรการของจงหวดราชบร ดงนนหนวยงานทเกยวของของจงหวดราชบรควรเรงรดการ

สรางตราสนคาทเปนเอกลกษณของจงหวด การใหผประกอบการผลตสนคาทมคณภาพ การสราง

60 สนคาใหมความโดดเดนและแตกตางจากสนคาพนฐานทผลตอยดวยการพฒนาฝมอชางแรงงานและ

การเปนเมองสรางสรรค

2.3.3 ชมชนเมองสรางสรรค (Creative Urban Community)

ยานสรางสรรคประกอบดวยชมชนเมองสรางสรรคหลากหลายชมชนดวยกน จากพนทระดบ

ยานไปสพนทชมชนเมอง มประเดนส าคญ ดงน 1) เหตผลทตองมชมชนเมองสรางสรรค 2) เศรษฐกจ

สรางสรรคระดบชมชน 3) กลยทธการพฒนาชมชนเมองสรางสรรค 4) ชมชนเมองสรางสรรคใน

ประเทศไทย 5) ปญหาทเกดขนจากชมชนเมอง 6) การแกปญหาของหนวยงานทองถน 7) อตลกษณ

ของชมชนเมองสรางสรรค 8) สงกระตนการพฒนาชมชนเมองสรางสรรค 9) กลมมวลชนสรางสรรค

ในชมชนเมอง

1) เหตผลทตองมชมชนเมองสรางสรรค

ชมชนเมองสรางสรรคใหความส าคญเรองคน การสรางสภาพแวดลอมของชมชนเมองให

สอดคลองกน คนในชมชนรจกกน ความเปนชมชนในเชงอาชพและทกษะทคลายกน มความปลอดภย

ในชมชนและทกบานสามารถเปนพนทแสดงงานศลปะไดเปนอยางด ชมชนเมองเกดจากพนทขนาด

เลกหลายแหงอยใกลกนและเกดความสมพนธซงกนและกน ความหมายของความคดสรางสรรคใน

ระดบเมอง ยาน และชมชนเมองมความแตกตางกนชดเจนเพราะมขนาดพนทตางกน การกระจกตว

ของกลมคนทมความคดสรางสรรคคลายกนอยในพนทเดยวกนท าใหเกดเปนอตลกษณของชมชนเมอง

คนทเขาไปอยสามารถพฒนาอตลกษณของสถานทใหไปในทศทางทดขนซงไมใชอตลกษณเดมทมมา

แตเปนอตลกษณทเกดจากการเปลยนแปลงของพนท

2) เศรษฐกจสรางสรรคระดบชมชน

แนวคดเศรษฐกจสรางสรรคระดบชมชน (วสาข สอตระกล, 2551) สรางโอกาสทเทาเทยม

ขนโดยไมกอปญหาความแบงแยกในสงคม องคประกอบหลกคอ 1. แนวคดของเศรษฐกจสรางสรรค

2. การสรางเครอขายสงคม 3. กลมทางวฒนธรรม โดยองคประกอบทงสามสวนนเปนปจจยทชวย

61 ผลกดนชมชนหรอกลมคนทมโอกาสนอยใหมศกยภาพในการสรางสรรคสงคมเลก ๆ แตมคณภาพของ

ตนเองขน ตลอดจนสามารถด ารงความสรางสรรคนนไวได

3) กลยทธการพฒนาชมชนเมองสรางสรรค

กลยทธการพฒนาชมชนเมองสรางสรรคใหบรรลเปาหมายจะตองเนนในสองจดหลก (วสาข

สอตระกล, 2551) คอ คนและสถานท โดยเรมจากคนตองมความเขาใจ ตงใจและมนใจ จากนนก

พฒนาสความสมพนธระหวางบคคล ชมชนและกลมธรกจ ตลอดไปทวทงเมองและทงภมภาค โดย

ปลอยใหความแขงแรงของวถชมชนทองถนเดมเปนกลไกทเชอมตอสมาชกทกหนวยเขากบระบบ

เศรษฐกจสรางสรรค กระบวนการนจะใหก าเนดวฒนธรรมชมชนใหมทเออตอการคงอยของชมชน

เมองสรางสรรคในอนาคต

4) ชมชนเมองสรางสรรคในประเทศไทย

ผวจยเลอกพนทชมชนเมองเทศบาลเมองแสนสข จงหวดชลบร จดอยในระดบชมชนเมอง

สรางสรรค เนองจากมการพฒนาในชมชนเมองตาง ๆ ทมความพรอมตอการพฒนาเปลยนแปลง ซง

เทศบาลนไดรบการคดเลอกจากกรมทรพยสนทางปญญา กระทรวงพาณชยใหเปน 1 ใน 30 เมอง

ตนแบบเศรษฐกจสรางสรรค ป พ.ศ. 2553-2554 โดยเปนชมชนทมตนทนและปญญาทางวฒนธรรม

ประเพณภมปญญาทองถน แหลงทองเทยวหรอสนคาและบรการทมอตลกษณ มการใชองคความร

ทองถน ศลปะวฒนธรรมทองถนมาตอยอดเปนสนคาและบรการภายในชมชนเพอสรางรายไดและเพม

ศกยภาพของทองถน ซงไดรบการสงเสรมสนบสนนทางดานความคดสรางสรรค

5) ปญหาทเกดขนจากชมชนเมอง

ในเทศบาลเมองแสนสขมนกทองเทยวเพมจ านวนมากขนสงผลกระทบตอสงแวดลอม ท าให

ชายหาดเสอมโทรม สรางปญหาดานขยะมลฝอย คนตองการเขามาหางานท ากเกดปญหาทางสงคม

และเศรษฐกจตามมาและทางเทศบาลเมองแสนสขเหนถงความส าคญในการทจะท าใหประชาชนใน

เขตรบผดชอบม คณภาพชวตทดจงไดก าหนดวสยทศน คอ เทศบาลเมองเปนเมองนาอย

62 แหลงทองเทยวสวยงามและยงยน รกษาทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม เศรษฐกจรงเรอง

ประชาชนอยดมสข ชมชนเขมแขง

6) การแกปญหาของหนวยงานทองถน

เทศบาลเมองแสนสขไดมการจดท าแผนยทธศาสตรแนวทางในการด าเนนงานและแกไข

ปญหา ตลอดจนตอบสนองตอความตองการของประชาชนในเขตใหเปนไปในทศทางเดยวกน

สอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต แผนการบรหารราชการแผนดน ยทธศาสตร

การพฒนาจงหวดและแผนชมชนเพอหวงจะเปนเครองมอทส าคญในการก าหนดทศทางการพฒนา

เทศบาลไปสการปฏบตงานทสอดคลองกบความเปนเมองสรางสรรค (กมลรตน รกษบรสทธศร, 2554)

7) อตลกษณของชมชนเมองสรางสรรค

เทศบาลเมองแสนสขเปนเมองทมสถานททองเทยวซงเปนทนยมและแพรหลายในหม

นกทองเทยวมาเปนระยะเวลายาวนานจนกลายเปนอตลกษณของบางแสน ไมวาจะเปนชายหาดบาง

แสน แหลมแทน เขาสามมขและมแหลงจ าหนายสนคาพนเมองทมชอเสยงคอ ตลาดหนองมน

นอกจากนยงมมหาวทยาลยบรพาซงเปนศนยกลางการศกษาของภาคตะวนออกดวย ท าใหเปนเมอง

เศรษฐกจทมผคนมากมายอยากทจะเขามาท างาน เรยนหนงสอจนในทสดตงรกรากอยทน จน

กลายเปนเมองทมประชากรคอนขางหนาแนน

8) สงกระตนการพฒนาชมชนเมองสรางสรรค

การมองชมชนเมองเปนผลรวมของพนทเมองไมใชสวนประกอบตาง ๆ ทตองมารวมกนเพยง

อยางเดยวเทานน ซงสงกระตนการพฒนาคอ ตวแทนจากแตละชมชนเมองมบทบาทส าคญในการรวม

วางแผนพฒนาเมอง และรวมสรางโมเดลพฒนาชมชนเมองสรางสรรคขนมา สงทเปนเครองพสจนคอ

ชาวเมองทมองวาตนเองเปนสมาชกของชมชนเมองทตวเองอยอาศย ในหลายครงนายกเทศมนตร

กลาววางานศลปะและงานออกแบบเปนสงส าคญอนดบตนๆ เพอใชในการพฒนาเมองทมความเจรญ

ทางดานจตใจสง ภายในเมองนนมหอศลป พพธภณฑงานศลปะทด สวนสาธารณะ รวมถงกจกรรมทม

การสงเสรมตงแตวยเดกจนถงศลปนรนใหญโดยสนบสนนใหคนใชความคดสรางสรรคเพอสราง

63 ความสขใหกบตวเองและสงคม ผเขาชมงานศลปะสามารถรบรไดถงความหลากหลายทางความคด

ของศลปน นกทองเทยวสามารถเขามาดงานศลปได

ประเดนส าคญของการเปนผลรวมของพนทเมองคอ กระตนใหเกดการสรางชมชนมากกวาสง

ปลกสราง และการลงทนสาธารณะเพอผลประโยชนของทองถน รวมถงการกระจายอตส าหกรรม

การคาและบรการไปยงสวนตาง ๆ ของระดบชมชนเมอง ระดบยาน จนไปถงระดบเมอง

(Bangsaenartcontest2017, 2560)

9) กลมมวลชนสรางสรรคในชมชนเมอง

ประชากรในเทศบาลเมองแสนสขสวนใหญประกอบอาชพคาขาย เศรษฐกจสวนใหญขนอย

กบการพาณชยกรรม กจกรรมการคาตงอยหนาแนนบรเวณตลาดและพนทสาธารณะ ซงเปนผลมา

จากการทองเทยว นกธรกจรนใหมเรมสรางธรกจสรางสรรคเพอกระตนใหเกดการใชสนคาและบรการ

สรางสรรคกอใหเกดรายไดเพมมากขน นอกจากนยงมอาชพทองถน เชน ประมง ท าสวนมะพราว

ฟารมกง แปรรปผลตผลทางทะเลโดยออกแบบบรรจภณฑทกระตนใหผบรโภคเลอกซอมากขน อาชพ

รบจาง งานบรการในกลมธรกจสรางสรรครวมถงกจการทเกยวเนองกบการบรการดานการทองเทยว

อยางสรางสรรค เปนตน โดยหนวยงานทองถนมกจกรรมงานบางแสนสรางศลปทจดขนในวนท 21

มกราคม พ.ศ. 2560 ซงชวยสงเสรมงานศลปใหขยายและสงตอถงคนทวไปดวยความงายและ

สะดวกสบาย เปดโอกาสใหคนไดซมซบศลปะมากขนและทส าคญชวยกระตนการทองเทยวอกทงยง

สงเสรมทางดานจตใจของคนทรกศลปะ (Bangsaenartcontest2017, 2560)

2.4 Diamond Model

ยทธศาสตรของธรกจชนน าหรอธรกจระหวางประเทศไดมการวเคราะหสรปเปนจดแขง

จดออน โอกาส และภยคกคาม น าผลทไดมาก าหนดยทธศาสตร โดยล าดบความส าคญของสงท

วเคราะหดวยแนวทาง Diamond Model ของ Michael E. Porter ในชวงป 1990 พอรเตอรไดเขยน

หนงสอชอ Competitive Advantage of Nations (Porter, 1990) เนนยทธศาสตรทระดบมหภาค

ระดบ Cluster หรอ Globalization จากค าถามทวา ท าไมบางประเทศจงประสบความส าเรจดาน

64 อตสาหกรรมไดรวดเรว จากการศกษาวจย พอรเตอรและทมงานแสดงใหเหนวาความไดเปรยบของ

ประเทศสามารถท าความเขาใจผานมมมองของเศรษฐศาสตรจลภาคโดยปจจยส าคญ คอ เงอนไขและ

สภาพแวดลอมในการก าเนดอตสาหกรรมในประเทศ จากสนคาทองถนไปสสนคาระดบโลกทเรยกวา

Diamond Model (Diamonds Are Forever, 2554) เปนเครองมอในการวเคราะหทเหมาะสม เพอ

ทราบถงปจจยทจะสงผลกระทบตอความสามารถในการแขงขนในระดบมหภาค ซงเปนการมองใน

ระดบประเทศโดยแตกตางจาก 5 Forces Model2 ทมองในระดบองคกร

ปจจยของ Diamond Model (Wikipedia, 2010) ประกอบดวย

1. Factor Conditions คอ ปจจยทสงผลกระทบตอการผลตและบรการในดานตาง ๆ หรอ

ปจจยในการด าเนนงาน อาท เชน ทกษะการผลต ทรพยากรธรรมชาต เงนทน (Localization)

2. Demand Conditions ภาวะอปสงค มความตองการภายในทเพยงพอ เพอกระตนใหเกด

กลมเปาหมาย ขนาดของตลาด สดสวนในตลาด (Globalization)

3. Company Strategy, Structure, and Rivalry กลยทธของบรษท และคแขงในธรกจ

เชน เงน กลยทธของบรษทคแขง การก าหนดเปาหมายขององคกรสรางแรงจงใจใหเจาของโครงการ

4. Quality of Related and Supporting ธรกจเกยวเนอง อตสาหกรรมตอเนอง และ

อตสาหกรรมสนบสนน R&D Labs, Scientists Team (Business Related)

5. Role of Government บทบาทภาครฐ มผลและไดรบผลจากปจจยก าหนดทง 4 โดยบาง

กรณเปนผลทางดานบวก และบางกรณเปนผลทางดานลบ ภาครฐบาลตองสนบสนนภาคอตสาหกรรม

ภาคประชาชนทองถน เชน นโยบายการสงเสรมเมองทองเทยว เมองแฟชน หรอเกยวของกบ

อตสาหกรรมทเขาไปลงทนใหม

จากปจจยของ Diamond Model ผวจยไดน ามาใชในการวเคราะหกลยทธของการพฒนา

เมองสรางสรรคในแตละเมอง โดยการศกษาสนคาและบรการทองถนทแสดงออกถ งอตลกษณ

2 5 Forces Model เปนเครองมอในการวเคราะหการตลาดของ Michael Potter (Khatri, 2013) มองคประกอบดงน

1. ภยคกคามจากคแขงหนาใหม (Threat of new entrants) 2. ภยคกคามจากสนคาทดแทน (Threat of substitutes) 3. อ านาจตอรองของลกคา (Bargaining power of buyers) 4. อ านาจการตอรองของซพพลายเออร (Bargaining power of suppliers) 5. สภาวะการแขงขนในอตสาหกรรม (Industry Rivalry)

65 วฒนธรรมทองถน ภมปญญาชาวบาน และการไดรบรางวล OTOP ซงสนคาและบรการสรางสรรค

เปนสวนหนงของตวชวดความเปนชมชนเมองสรางสรรคในดานอตลกษณ ชวยใหผวจยสามารถเขาใจ

กลยทธความตองการทางตลาดของสนคาและบรการสรางสรรคเพอเกดการตอยอดทางอตสาหกรรม

สรางสรรค ทสงผลตอการขยายตวทางเศรษฐกจสรางสรรคของชมชนเมองสรางสรรคนน การศกษา

และวเคราะหเมองสรางสรรคจากกรณศกษาตางประเทศ ใชทฤษฎ Diamond Model เปนหวขอใน

การศกษาคอ 1. ปจจยทสงผลกระทบตอการผลตและบรการ เปนการวเคราะหลกษณะองคประกอบ

ของพนท ถกพจารณาในหวขอวเคราะหกรณศกษาในตางประเทศ คอ องคประกอบของโครงการ

พฒนาเมองสรางสรรค 2. กลยทธของการพฒนา พจารณาในหวขอวเคราะหกรณศกษาใน

ตางประเทศ คอ กลยทธของโครงการพฒนาเมองสรางสรรค และ 3. บทบาทภาครฐ พจารณาใน

หวขอวเคราะหเปรยบเทยบกรณศกษาในตางประเทศ คอ วตถประสงคของโครงการพฒนาเมอง

สรางสรรค

2.5 กรณศกษาชมชนเมอง ยาน และชมชนเมองสรางสรรคในตางประเทศ

การศกษากรณศกษาชมชนเมองสรางสรรคในตางประเทศน ผวจยน าขอมลทวไปของเมอง

บทบาททท าใหเกดเมองสรางสรรคตาง ๆ ยานสรางสรรค และชมชนเมองสรางสรรค ซงรวมทงตวชวด

ทจะสงผลตอองคประกอบของเมอง องคกรการออกแบบภายในเมอง การบรหารจดการเมอง

สรางสรรคและจดนดพบของธรกจสรางสรรค มาเปรยบเทยบความแตกตางขององคประกอบซงจะท า

ใหเกดความสรางสรรค เมองทเลอกน ามาศกษามทงหมด 5 เมองและมพนททงหมด 3 ระดบ

พจารณาจากแผน นโยบาย และโครงการพฒนาในแตละเมอง คอ 1) ระดบเมองสรางสรรค ไดแก

เมองคานาซาวา เมองสงคโปร เมองโซล 2) ระดบยานสรางสรรค ไดแก เมองออสตน และ 3) ระดบ

ชมชนเมองสรางสรรค ไดแก เมองเบอรมงแฮม แตละเมองไดรบการยกยองจากยเนสโกใหเปนเมอง

สรางสรรค โดยมรายละเอยดดงตอไปน

2.5.1 กรณศกษาเมองคานาซาวาเมองสรางสรรคดานศลปะพนถน (พรดร แกวลาย และ

ทพยสดา จนทรแจม, 2556)

1) ขอมลทวไปของเมอง

66

เมองคานาซาวาเปนเมองหตถกรรมสรางสรรคและการพฒนาอยางยงยน มขนาดพนท 467.8

ตารางกโลเมตร

2) ประชากร

มประชากรอาศยอย 465,699 คน (2558) ในอดตตระกลมาเอดะปกครองเมองและมการน า

รายไดหลกของตระกลซงขนอยกบการเกยวขาวมาท าประโยชนเพอสงเสรมทางดานวฒนธรรมและ

การศกษาใหประชาชนมความสนใจในศลปะและงานฝมอโดยการเชญอาจารยทมชอเสยงจากทว

ประเทศมาใหความรทางดานหตถกรรม ชางฝมอทมชอเสยงทงหลายจากเมองเกยวโตและเอโดะมา

ถายทอดความรและเทคนคในการท างานฝมอประเภทตาง ๆ สงนน าไปสการพฒนาของวฒนธรรม

พนบานชนสงรวมถงกจกรรมตาง ๆ ไดแก งานหตถกรรม เชน แผนทองของคานาซาวา และการยอม

ผาไหมแบบคากะยเซน (KagaYuzen Silk Dyeing) รวมถงวฒนธรรมทางดานอาหาร อตสาหกรรม

เกาแกจ านวนมากไดรบการสบทอดสคนรนใหมจนถงปจจบน

3) การมสวนรวมของชมชนสรางสรรคและยงยน

ภาคสวนทมบทบาทในการสรางเมองใหกาวสการพฒนาทสรางสรรคและยงยนประกอบดวย

3 สวน ไดแก

3.1) ภาคผประกอบธรกจมการจดตงสมาคมความรวมมอระหวางผบรหารแหงคานาซาวา

ซงเปนกลมทมบทบาทส าคญในการน าเสนอแนวทางทเกยวของกบการพฒนาเมองและเปนผรวบรวม

คนในชมชนและผบรหารทองถน

3.2) ภาคประชาชน มสวนในการขบเคลอนทางดานสงแวดลอมและวฒนธรรมของเมอง

เปนหลก เชน การตอตานการสรางอาคารสงในพนทซงสงผลกระทบตอวฒนธรรม ทศนยภาพและ

สงแวดลอม โดยมการเคลอนไหวทางดานสงแวดลอม การรวมตวกนเพอเขารวมเปนสวนหนงของ

เครอขายสงแวดลอม และมการเคลอนไหวดานวฒนธรรมโดยจดตงเครอขายการละครแหงคานาซาวา

3.3) ภาคผบรหารทองถน นายกเทศมนตรของเมองเสนอนโยบายการพฒนาเมอง ภายใต

ชอคานาซาวาเมองระดบโลกในป 1995 และไดรบการตอบรบเปนแผนพฒนาระยะยาวในป 1996

67 โดยเปนนโยบายทเนนใหเกดความภาคภมใจในพนทซงมวฒนธรรมทโดดเดนและยาวนานมากกวา

400 ป ในฐานะทเปนเมองแหงความสงบสขและไมไดรบความเสยหายจากสงครามโลกครงท 2

4) นวตกรรมสรางสรรค

เมองทมการถายทอดศลปะกนมาอยางยาวนานทงทางดานหตถกรรม อาหาร และการแสดง

ไดรบการสบทอดมาอยางไมขาดชวงเนองจากทางผน าเมองตงแตสมยโบราณ มการพฒนาทางดาน

ทรพยากรบคคลอยางจรงจงทงการเชญชางฝมอทมชอเสยงมาถายทอดความร และการจดตง

สถานศกษาเพอเปนแหลงรวบรวมผทมความรและสนใจในดานการท าหตถกรรม การพฒนาทางดาน

ทรพยากรบคคลลวนเปนไปอยางตอเนองและพฒนาขนเรอย ๆ จนปจจบนสถานศกษาไดรบการ

พฒนาอยในรปแบบของมหาวทยาลยและสถาบน ซงมความเขมแขง ความพรอมและการสนบสนนให

ผลตภณฑและงานศลปะทองถนสามารถกาวไปสตลาดนานาชาต

5) อตสาหกรรมสรางสรรค

5.1) ความโดดเดนทางดานงานสรางสรรค ยเนสโกไดยกยองเมองคานาซาวาเปนเมอง

สรางสรรคในป 2009 ซงเครอขายนสนบสนนความรวมมอระหวางประเทศและการแลกเปลยนของ

ประเทศตาง ๆ ทพฒนาความคดสรางสรรครวมถงอตสาหกรรมวฒนธรรม โดยเมองนไดรบการจดให

เปนกลมเมองสรางสรรคดานศลปะพนถน ซงประกอบไปดวยอตสาหกรรมเกาแกทมความหลากหลาย

มากถง 26 อตสาหกรรม อตสาหกรรมเกาแกเหลานเปนอตสาหกรรมทส าคญของเมองอกทงย ง

ประกอบไปดวยบรษทกวา 800 บรษททประกอบธรกจเกยวกบอตสาหกรรมเกาแบบดงเดม มการจาง

งานเกดขนประมาณ 3,000 ต าแหนง อตสาหกรรมเกาแกของเมองคานาซาวาไดรบการก าหนดจาก

กฎหมายระดบชาตใหเปนอตสาหกรรมงานฝมอพนถน ไดแก เครองปนดนเผาคตาน การยอมผาไหม

แบบคากะยเซน เครองเคลอบคานาซาวา เครองตดแผนเงนแผนทองคานาซาวา โตะเครองหมบชาคา

นาซาวา และงานเยบปกถกรอยแบบทากะ นอกเหนอไปจากอตสาหกรรมทางดานหตถกรรม เมองน

ยงมอตสาหกรรมท างานอาหารและประเพณทมความโดดเดนและไดรบการพฒนาไมตางจากงาน

หตถกรรม

68

5.2) อตสาหกรรมสรางสรรคชวงของการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทรวดเรวของเมองใหญ

อตสาหกรรมไดเปลยนรปแบบเพอตอบสนองความตองการทางตลาดทมมากขนและท าใหสญเสย

วฒนธรรมทเคยมมาแตเดมและโครงสรางระบบเศรษฐกจแบบอสระ แตเมองคานาซาวามการพฒนาท

สามารถสรางความสมดลระหวางเศรษฐกจและวฒนธรรมโดยใชการพฒนาจากภายในซงสามารถสรป

ลกษณะส าคญ 5 ประการของการพฒนาเมองคานาซาวา ดงน

(1) ไมมส านกงานหรอสาขาของบรษทขนาดใหญทมชอเสยง

(2) มความหลากหลายในดานโครงสรางของอตสาหกรรม

(3) มการพฒนาเขตพนทอตสาหกรรมภายในบรเวณศนยกลางเมอง

(4) หามการพฒนาโรงงานขนาดใหญในพนท โดยใหพฒนาโรงงานขนาดเลกในพนท

เพอไมใหเกดการเปลยนแปลงอยางรนแรง

(5) รกษาทนทรพยทางวฒนธรรมโดยการสรางวฏจกรเศรษฐกจทองถนและพฒนา

นวตกรรมอยางตอเนอง รกษาอตสาหกรรมเกาแกชนสงดวยการเพมจ านวนของมหาวทยาลย

โรงเรยนฝกอาชพและองคกรทางการศกษาอน

6) ศลปะ/ประเพณ/วฒนธรรม มบทบาททางดานตาง ๆ ไดแก

6.1) บทบาททางดานการศกษาทมการจดตงวทยาลยดานศลปะ

6.2) บทบาททางดานกฎหมายของเมองทมความพยายามทจะใชการสงวนรกษาทรพยสน

ทางวฒนธรรมและประเพณโดยการออกกฎหมายเฉพาะภมภาค

6.3) บทบาททางดานกจกรรมมการสนบสนนจดตงกจกรรมทมความเกยวของทาง

วฒนธรรมอยางหลากหลาย

6.4) บทบาทในการสรางกระแสความสรางสรรคทางวฒนธรรม

สงทไดเรยนรจาก โครงการพฒนาในระดบเมองคอ การอนรกษทรพยากรส าคญในทองถน

และถายทอดสคนรนใหม ซงผลของการสรางสรรคมลคาเพม การพฒนาเมองสรางสรรคเกดขนอยาง

69

รวดเรวเนองจากมรากฐานของการพฒนาทเขมแขง ผประกอบธรกจ ประชาชนและผบรหารทองถนตาง

ด าเนนการพฒนาเมองและมความเขาใจเปนไปในทศทางเดยวกนสงผลใหเมอมการวางนโยบายทาง

วฒนธรรมจงไดรบการสนบสนนทดจากทกภาคสวน และมการตอยอดเพอเชอมโยงอตสาหกรรมทองถน

กบภายนอกระดบนานาชาต เชน การจดการแขงขนงานฝมอแหงคานาซาวา การจดประชมฝมอ

นานาชาต พพธภณฑศลปะรวมสมยแหงศตวรรษท 21 ท าใหเกดการเปลยนแปลงจากระดบทองถนส

ระดบสากล และยงสงผลตอการพฒนาอตสาหกรรมทองเทยวอกดวย

2.5.2 กรณศกษาเมองสงคโปรเมองสรางสรรคดานการออกแบบ

1) ขอมลทวไปของเมอง

สงคโปรมความทนสมย เปนสากลและเปนทตงของหนวยงานทางดานการออกแบบทส าคญ

การออกแบบดานการวางผงเมองมการคดอยางชาญฉลาด อาศยความรวมมอของแตละภาคสวนทม

ความตองการพฒนาเมอง เชน ทอยอาศย โรงพยาบาล สถานศกษาและการคมนาคม โดยสงคโปรม

พนท 718.3 ตารางกโลเมตร ในป พ.ศ. 2558 ไดเปดหอศลปแหงชาตแหงใหมเพอมงเนนจดแสดง

ศลปะเอเชยตะวนออกเฉยงใตโดยเครอขายใหมของศลปะและวฒนธรรมชมชน ซงชวยพฒนาการม

สวนรวมในระดบรากหญาของเมอง (World Cities Culture for U, 2017)

2) ประชากร

มประชากรประมาณ 5.4 ลานคน ประชากร 80% ทอยอาศยภายในเมองอยในโครงการ

บานพกอาศยของรฐบาลซงมระบบการจดการทด

3) ววฒนาการของเมอง

การพฒนาในป พ.ศ. 2546 กระทรวงวฒนธรรมไดกอตงหนวยงานออกแบบเมองสงคโปรท

สนบสนนงานดานการพฒนาเมองและมหนาทรบผดชอบออกแบบเมองใหนาอยในสภาวะแวดลอมท

ยงยนและใหมความอยดกนด โดยมการจดกจกรรมและโปรแกรมทส าคญของเมองรวมถงสปดาหงาน

ออกแบบ งานนจะกระตนองคกรหลายหนวยงานและสรางวสยทศนเกยวกบการออกแบบเปน

ศนยกลางของโลก มกลยทธการพฒนาภายในชวง 6 ป คอ สรางจดแขงดานผเชยวชาญทางดานการ

ออกแบบทองถนเพอการแขงขนในระดบโลก สรางผประกอบการรายยอยและผประกอบการขนาด

70 กลางเกยวกบธรกจดานการออกแบบเพอใหเมองมการเตบโตทางเศรษฐกจและสงคมอยางยงยน และ

พฒนานวตกรรมเพอเพมผลผลตและสามารถแขงขนในระดบนานาชาตได (UNESCO, 2016)

(ดรายละเอยดบทบาทของเมองสงคโปร ใน World Cities Culture for U, 2017)

4) นวตกรรมสรางสรรค

สงคโปรไดจดตงโครงการ “ Contact Singapore” ท าหนาทคนหานกคด นกสรางสรรคจาก

ทวโลกและตามดวยโครงการ “Renaissance City” เปนการสรางภาพลกษณของเมองใหม นอกจาก

การโฆษณาทด ยงจดสทธประโยชนพเศษ เชน การใหสทธในการซอ-เชา ทอยอาศยและการอนญาต

วซาชนดพเศษ เพอจงใจใหชาวตางชาตทท างานดานความคดสรางสรรคและนวตกรรมใชชวตอยใน

สงคโปรไดนานขนอกดวย (TCDC, 2552) อกทงยงมหนวยงานศลปะแหงชาตเพอรกษาศลปะใน

สงคโปรและท าใหศลปะเปนสวนหนงของชวต มหนาทประเมนคณคาทางศลปะ ประกอบดวย

1) พจารณาสงทกลมตาง ๆ คดขนมาและมอบสงทดทสดใหแกเมอง 2) พจารณาความคดสรางสรรค

และนวตกรรมทเปลยนแปลงเมองสความยงยนในอนาคต 3) สรางความเปนมออาชพ จากการประสบ

ความส าเรจในดานตาง ๆ ผานการประชมเชงปฏบตการ (NAC, 2017) เพราะภาครฐเชอวาศลปะเปน

หนทางส าคญส าหรบการแสดงออก การเรยนรและสะทอนอตลกษณเพอมงมนทจะสราง

สภาพแวดลอม ซงแทจรงแลวศลปะสามารถเจรญเตบโตได กระตนใหศลปนทองถนสรางความบนเทง

ทสมบรณแบบ ตลอดจนสรางแรงบนดาลใจแกชาวสงคโปรและประชากรโลก

5) อตสาหกรรมสรางสรรค ไดสรางมลคาใหเมองหลายวธเพอการพฒนาเปนเมองสรางสรรค ไดแก

(1) การขยายโปรแกรมการฝกฝนในดานการออกแบบและ เทคโนโลยเพอพฒนา

นวตกรรมโดยมงเนนไปทก าลงการผลตและการเตบโตอยางยงยน

(2) การสรางพนทส าหรบผสงอาย โดยหนวยงานบรการทางดานสาธารณะเพมคณภาพ

ชวตของผสงอายในเมอง

(3) การด าเนนงานของศนยกลางการออกแบบระดบชาตรวมมอกบหนวยงานสรางสรรค

ผานการจดกจกรรมงานออกแบบศลปะพนถนและศาสตรทางดานอาหาร

71

(4) การจดงานนทรรศการเพอแสดงงานทส าคญของเมองสรางสรรคดานการออกแบบ

และจดเวทการพดคยเพอแลกเปลยนประสบการณของนกพฒนาวางผงเมองและนกออกแบบระดบ

นานาชาต

(5) การประชาสมพนธโครงการสหวชาชพเพอสนบสนนการออกแบบ

6) ศลปะ/ประเพณ/วฒนธรรม (MCCY, 2017)

ประชากรตองการท าใหเมองมชวตชวาเพอสนองตอความทนสมย นกวางผงเมองตองสราง

พนทใหคนมพฒนาการทางอารมณ โดยการฟนฟโรงละครวคตอเรยและวคตอเรยคอนเสรตฮอลล

ปรบปรงพพธภณฑอารยธรรมเอเชย พพธภณฑแหงชาต โรงละครรมอาวมารนา (Esplanade) และ

หอศลปแหงชาต แสดงงานศลปะบนพนทสาธารณะดวยการเชอมโยงกนดวยสถานรถไฟใตดน

ทางเดนเทาเพอเขาถงพนทไดโดยตรง ซงมพนทสเขยว ทนงพกผอน และสะพานทางเดนจบลเปน

จดหมายตาของนกทองเทยว มความยาวทงหมด 8 กโลเมตร ระหวางทางเดนผานสถานทส าคญเพอ

การชมศลปะการแสดงตลอดทงป และรมอาวมารนามแผนพฒนาอยางตอเนองเพอฟนฟศนยกลาง

การใหบรการนกทองเทยว

สงทไดเรยนรจาก โครงการพฒนาในระดบเมองคอ โครงการสรางจดนดพบของงานทเตมไป

ดวยพนทสรางสรรคแสดงเทศกาลงานศลปะประจ าปของสงคโปรดวยซงมมากกวา 100 กจกรรม ซง

ถกจดขนตลอด 9 วน และมเวทสมมนาและการประชมเชงปฏบตการน าไปสงานสงสรรคทมการ

แลกเปลยนประสบการณระหวางนกสรางสรรค ชวยสรางความรวมมอระหวางประชาชนระดบลางกบ

ประชาชนระดบกลางใหมความรดานศลปะ วฒนธรรม ศนยกลางการออกแบบระดบชาตรวมมอกบ

หนวยงานสรางสรรคสรางสภาพแวดลอมทางกายภาพทเอออ านวยใหประชาชนใชพนทสวนกลางได

อยางสะดวกสบายจะสงผลใหประชาชนใชเวลาสวนใหญกบกจกรรมสรางสรรคบนพนทเมอง

สรางสรรค

2.5.3 กรณศกษากรงโซล ประเทศเกาหล เมองสรางสรรคดานการออกแบบ

1) ขอมลทวไปของเมอง

72

นครพเศษโซลเปนเมองหลวงและมหานครทใหญทสดของประเทศเกาหลใต มพนท 605.2

ตารางกโลเมตร โซลเปนปรมณฑลทอยอาศยขนาดใหญประกอบดวยบรเวณมหานครอนชอนและ

จงหวดคยองก นครโซลมสวนเกยวของกบเหตการณระดบโลกหลายเหตการณ โดยไดใชความ

พยายามอยางมากเพอเพมอทธพลในฐานะประเทศทเปนเจาภาพจดการประชมนานาชาตมากเปน

อนดบท 5 โดยไดจดงานเอเชยนเกมส (พ.ศ. 2529) โอลมปกฤดรอน (พ.ศ. 2531) ฟตบอลโลก (พ.ศ.

2545) การประชมสดยอด จ-20 และเมองแหงการออกแบบ โดยเปนเครอขายเมองสรางสรรคของ

ยเนสโก (พ.ศ. 2553) และเมองยอดนยมในดานการทองเทยวจากนกทองเทยวชาวจน ญปนและไทย

3 ปตอเนอง (พ.ศ. 2554) นครโซลมอตสาหกรรมชนน าทเจรญเตบโตอยางรวดเรว ซงในขณะนกรง

โซลมงเนนไปทความคดสรางสรรค การมสวนรวมและความสขของประชาชนมากขน

2) ประชากร

มประชากรประมาณ 25 ลานคน ซงเปนเกอบหนงในสของประชากรชาวเกาหลใต อาศยอย

ในโซลและชาวตางชาตอกประมาณ 275,000 คน มความส าคญทงทางดานสงคมเศรษฐกจและเปน

ศนยกลางทางดานวฒนธรรม

3) กลมมวลชนสรางสรรค

นกออกแบบเกาหลประมาณ 73 เปอรเซนตอาศยอยภายในกรงโซลซงเปรยบเปนหวใจหลก

ของการออกแบบ การปฏวตอตสาหกรรมภายในประเทศชวยยกระดบใหเปนเมองแหงอตสาหกรรม

สรางสรรค ผน าในดาน Digital Media City จากการบมเพาะธรกจไอทและสออยางครบวงจร โดย

ภาคสวนงานออกแบบมงเนนในดานเทคโนโลยทมความหลากหลายสมพนธกบอปกรณการใชงานตาง

ๆ ในชวตประจ าวนทงสงอ านวยความสะดวกภายในบาน เครองจกรทท างานในโรงงานอตสาหกรรม

เปรยบเสมอนเปนกจกรรมทางเศรษฐกจทชวยตอบสนองตอความตองการของผอยอาศยภายในเมอง

ถง 10 ลานคน (UNESCO, 2016)

ในปจจบนนมงานมากกวา 170,000 ต าแหนงภายในอตสาหกรรมการออกแบบของกรงโซล

3 อนดบแรกคอ 1) งานในสวนของการผลต 2) งานทปรกษาทางดานการออกแบบและ 3) นก

ออกแบบแฟชน รวมถงผเชยวชาญดานโฆษณา สถาปนก ผออกแบบเกมและนกพฒนาสอดจทล เมอง

73 สรางสรรคถกพฒนาภายใตอตลกษณของเมอง จดแขงคอความหลากหลายของกจกรรม อตรา

ความส าเรจทเพมขนภายในชวงเวลาสน ซงสามารถสรางสมรรถนะของคนทมความหลากหลายและม

คณคา การประนประนอมตอการเกดขนของแตละธรกจอยางเปนระบบ (ดรายละเอยดบทบาทของ

กรงโซล ใน World Cities Culture for U, 2017)

4) นวตกรรมสรางสรรค

ยานมหาวทยาลยอฮวามถนนเตมไปดวยรานคาแฟชน หนวยงานทองถนมแผนพฒนาถนนทง

5 เสนทางในยานเพอฟนฟเศรษฐกจทซบเซา ในเดอนตลาคมป พ.ศ. 2559 รฐบาลไดเลอกทมนก

ออกแบบ 9 ทมเขามาคดและออกแบบพฒนาพนทซงหลงจากออกแบบเสรจแลวทมออกแบบเหลานม

สทธในการเชาพนทกอนและไดรบการยกเวนคาธรรมเนยมในการเชาราน 1 ป อกทงรฐบาลยงชวย

คาใชจายในการตกแตงรานดวยเพอทจะชวยเหลอผเชาในระยะกอตงธรกจและในระยะยาว ซง

หลงจากพฒนาพนทแลวเกดผลตอบรบจากโครงการนท าใหเกดธรกจรนใหมในยานเพมมากขนโดย

รฐบาลเปดสญญาเชาระยะยาว นอกจากนยงมการออกแบบปายรานคาใหมลกษณะเดยวกนทงยาน

แตละรานสามารถออกแบบลกษณะพเศษของรานเขาไปได การปรบปรงสภาพแวดลอมของซอยบน

ถนนในยานนดวยการปพนดวยอฐจากการออกแบบดวยศลปะทองถน หนวยงานทองถนไดจดเทศกาล

เพอฉลองการปรบปรงสภาพแวดลอมภมทศนใหมของซอยตาง ๆ ทมธรกจของคนรนใหมเกดขน

มากมาย ในขณะทธรกจแฟชนรนใหมก าลงเตบโตขน สถาบนการศกษาดานแฟชนไดเขามามสวน

รวมกบธรกจเหลานดวยการสรางเวบไซตเพอเผยแพรผลงานของรานคา แนะน าคณลกษณะของราน

ซงมผประกอบการรนใหมและขอมลทวไปของถนนการคาในแหลงตาง ๆ เปนการสรางจดแขงของ

ตลาดในป พ.ศ. 2560 ภายใตชอ อฮวาถนนแหงแฟชน (SMG, 2017)

โครงการเมองโซลเมองเดนไดของหนวยงานทองถน ประกอบดวยการสรางถนน 20 สาย

เพอใหคนเดนเทาไดมสขภาพทดเรมตนในป พ.ศ. 2560 คาดวาจะมพนทซงสามารถเดนได

สะดวกสบายและปลอดภยบนถนนมความยาวกวา 6,892 เมตร โดยเรมจากการลดชองจราจรของ

รถยนตเปลยนเปนทางเดนเทาทกวางขวางขน ซงมการประชาสมพนธโครงการเมองเดน ไดแก

ประชาชน โดยเรมจากพนทจ านวน 20 แหงซงอยใน 19 เขตการปกครอง แตรปแบบของถนนนนจะ

74 ขนอยกบความคดเหนและความตองการของประชาชนทองถนจากการประชมรบฟงความคดเหน

ภายในยาน ทางรฐบาลมงบประมาณในการกอสรางถนนเดนไดถง 250 ลานบาท โดยมาตรฐานทวไป

จะมงเนนทการสรางสภาพแวดลอมซงสามารถเดนไดอยางปลอดภยปราศจากการถกคกคาม

จากปญหาคนเดนเทาตองเดนบนถนนเพราะไมมทางเทาหรอทางเทาแคบเกนไป จงมการ

ตดตงกลองวงจรปดทกทางแยกเพอความปลอดภยของคนเดนเทา ลดชองจราจรและเพมพนททางเทา

ใหมากขน บางพนทเพมความกวางทางเทาจาก 1.5 เมตร เปน 3.2 - 4.0 เมตร และลดขนาดชองทาง

จราจรจาก 10.8 - 11.3 เมตรเปน 7.0 เมตร ตลอดจนจ ากดความเรวของรถยนตจาก 60 กโลเมตรตอ

ชวโมงเปน 30 กโลเมตรตอชวโมง เพอความปลอดภยของคนเดนเทา แตยงมอปสรรคจากความ

คดเหนทแตกตางกนของประชาชนผอยอาศยในยาน สดทายหนวยงานทองถนสามารถประชมลง

ความเหนรวมกนไดถง 17 พนทในป พ.ศ. 2559 และอก 3 พนทสามารถด าเนนการไดภายในครงป

แรกของ พ.ศ. 2560 จากการคาดการณจ านวนนกทองเทยวทเพมขนทกป ทางรฐบาลจงมแผนพฒนา

ถนนใหมเอกลกษณเปนทจดจ าไดของนกทองเทยว อกทงยงมการเพมพนทสเขยวและสรางอปกรณ

ตกแตงถนน (Street Furniture)

5) อตสาหกรรมสรางสรรค ไดสรางมลคาใหเมองหลายวธเพอการพฒนาเปนเมองสรางสรรค

ไดแก

(1) การพฒนาเปาหมายของการเปลยนแปลงเมองสรางสรรคสเมองทมสถานทส าหรบ

สขภาพและยงยน โดยผานการเผยแพรความรและแลกเปลยนประสบการณ

(2) การสนบสนนอตสาหกรรมสรางสรรครปแบบเดมเปลยนแปลงสอตสาหกรรมดจทล

(3) การแลกเปลยนนกเรยน นกศกษาเพอเพมองคความรของความคดสรางสรรคจากแต

ละพนททวโลก

6) ศลปะ/ประเพณ/วฒนธรรม

จดประสงคของการบรหารจดการชมชนเมองสรางสรรคคอ ประการแรกเพอรบมอกบความ

ทาทายทยงใหญผานความรวมมอกบภาคสวนอน ๆ ซงวฒนธรรมสามารถเพมคณภาพชวตของผอย

อาศยในเมอง ประการทสองวฒนธรรมสามารถเสรมสรางศกยภาพในการแขงขนของกรงโซลโดยตรง

75 ซงเออตอการพฒนาของอตสาหกรรมขนาดเบาหรอการชวยอตสาหกรรมวฒนธรรมทางออมทจะม

การแขงขนทเพมมากขน ซงกระบวนการรบรทางวฒนธรรมมบทบาทส าคญในชวตประจ าวนของ

ประชากร เพราะคนบรโภคสอทางวฒนธรรมอยางรวดเรว

เนองจากมความเชอมโยงระหวางอตสาหกรรมออกแบบ และการสรางสรรคสงประดษฐทม

คณคา หนวยงานทองถนจงไดสนบสนนการพฒนาทางดานเทคโนโลยซงเปนสงดงดดบรษทออกแบบ

ท เปนผ ผลตอตสาหกรรมชนน าของเมอง พนท สาธารณะบร เวณดงแดมนด ไซนพลาซา

(Dongdaemun Design Plaza) ถกออกแบบโดย ซาฮา ฮาดด (Zaha Hadid) เปนสถานทศนยรวม

ทางวฒนธรรม แสดงวธผสมผสานวฒนธรรมดงเดมดวยการแสดงออกทรวมสมยมากขนของกรงโซล

ในศตวรรษท 21 พนทบรเวณนมผคนเปนจ านวนมากและเปนศนยกลางยานประวตศาสตรของกรง

โซล ระบบสาธารณปโภคขนาดใหญไดรบการออกแบบจากอตสาหกรรมสรางสรรคตาง ๆ ภายในเมอง

ท าใหมการฟนฟยานเศรษฐกจในบรเวณใกลเคยง อาคารพพธภณฑดงแดมนพลาซามพนท 86,574

ตารางเมตร ภายในมหองแสดงงานศลปะ หองปฏบตการเพอการออกแบบรวมถงหองสมดออกแบบ

และสงอ านวยความสะดวกส าหรบการเรยนรเพอการออกแบบ (ดรายละเอยดเตมเกยวกบการศกษา

ภาคสนาม ณ มหานครโซล ในภาคผนวก ค)

จากการสอบถามสถาปนกผงเมองเกาหล Dr. Gye Ho Im, Former City Planner ไดรบ

ค าตอบทเกยวของกบเมองสรางสรรคในกรงโซล (แบบสมภาษณส าหรบสถาปนกผงเมองเกาหล

ดภาคผนวก ข) ไดผลดงน

เมองถกก าหนดใหเปนเมองหลวงแหงการออกแบบระดบโลก (World Design

Capital-WDC) ภายใตการดแลของสมาพน ธการออกแบบโลก ( International Council of

Societies of Industrial Design-ICSID)

โซลเมองสรางสรรคเปนการหลอมรวมองคความรและวฒนธรรมเขาดวยกนผาน

องคกร DMC (Digital Media City) เปนศนยกลางของการคนควาและพฒนา ซงมการพฒนาพนท

มากอก (Magok) หรอโครงการ M-Village การพฒนาพนททางการเงนยออโด (Yeouido) และอก

หลายพนท เชน ซนชอน (Sinchon) และ ฮงแด (Hongdae) เพอพฒนาการรวมกลมและเชอมโยง

76 อตสาหกรรม (Clusters) ทงดานระบบเครอขายอนเตอรเนต สอมเดยและสอบนเทงอนดบหนงของ

โลก

หนวยงานทองถนออกนโยบายพฒนาเมองดานการออกแบบ โดยการเพมพนท

ส าหรบการเดน ลดชองการจราจร และเพมชองทางจกรยาน

นกออกแบบเกาหล (73%) อาศยอยในกรงโซล ซงสนใจระบบอนเตอรเนตความเรว

สง เทคโนโลยทชวยในการด ารงชวต ทอยอาศยอจฉรยะ และระบบอตสาหกรรมเทคโนโลยขนสง

รวมถงความหลากหลายทางวฒนธรรม กจกรรมทางเศรษฐกจ

สรางแหลงเรยนร ศนยรวมความหลากหลายทางวฒนธรรมใจกลางเมองเปนระบบ

ขนพนฐานทจ าเปนตอเมอง ลกษณะการออกแบบทางกายภาพทใชวสดทองถนสะทอนอตลกษณของ

เมองเพอเปน 1) แหลงผลตงานออกแบบ 2) อตสาหกรรมสรางสรรค ซงชวยกระตนการพฒนาเมอง

สรางสรรค และเศรษฐกจสรางสรรคในพนท 3) การจดนทรรศการ งานแสดงแฟชน งานแสดงสนคา

ใหม ๆ เวทสมมนา 4) ชมรมนกออกแบบ พนทปฏบตการ 5) การแสดงคอนเสรต 6) ศนยการเรยนร

ส าหรบเดกเพอออกแบบและบรณาการดานความคดสรางสรรค และ 7) กจกรรมทางวฒนธรรม

มากมาย รวมถงมการน าเสนอแนวโนมการออกแบบใหมในปถดไป แบงปนองคความรผานงาน

นทรรศการ

อตสาหกรรมงานออกแบบสรางต าแหนงงานถง 170,000 ต าแหนงภายในกรงโซล

เชน อาชพผผลตสนคาและบรการ นกออกแบบแฟชน ผเชยวชาญดานงานโฆษณา สถาปนก นกสราง

เกมส นกพฒนาคอนเทนตดานดจทล และทปรกษาดานงานออกแบบ

พนทโดยรอบโครงการทมการปรบปรงภมทศน ถกพฒนาเปนรานคา รานคาเฟ

รานอาหารขนาดเลก และรานขายสนคาทระลก มสภาพแวดลอมทเออตอการเดนของนกทองเทยว

และประชาชนทอาศยในเมอง

มการวางแผนพฒนาพนทเพอการรวมกลมทางดานธรกจระดบนานาชาต ศนยรวม

องคความรดานอตสาหกรรม และสนบสนนกลมคนรนใหมทมความคดสรางสรรคในการด าเนนธรกจท

ขบเคลอนดวยเทคโนโลย

77

สงทไดเรยนรจาก โครงการพฒนาในระดบเมองคอ โครงการพฒนามาจากบรบททาง

วฒนธรรม จากความรวมมอของหนวยงานทองถน ภาคประชาชนและภาคเอกชนมบทบาทส าคญตอ

วฒนธรรม ดงนนจงสนบสนนใหวฒนธรรมกลายเปนสนทรพยทปรบเปลยนไดและงายตอการควบคม

เพอสะทอนความรวมสมยของเมอง โดยองคประกอบของโซลเมองสรางสรรคจะประกอบดวย 3

องคประกอบ (SEA, 2017) ดงน 1) ความรสกตอวฒนธรรม การซาบซงในงานศลปะเพอเปดใจกวาง

ยอมรบวฒนธรรมทหลากหลาย 2) การฟมฟกความสรางสรรค ทกษะทางศลปะและตรรกะทาง

ความคด 3) การมสวนรวมของประชาชนสรางสงคมในชมชนเมองศลปะ วฒนธรรมและสรางวงจร

ความรวมมอ

2.5.4 กรณศกษาเมองออสตน รฐเทกซส สหรฐอเมรกาเมองสรางสรรคดานสอศลปะ

1) ขอมลทวไปของเมอง

เมองออสตนมยานทมความหลากหลายทางดานความคดสรางสรรคซงเปนองคประกอบท

ส าคญของเศรษฐกจทองถน เมองออสตนมขนาดพนท 704 ตารางกโลเมตร และมประชากร 947,890

คน (2559) โดยพนทยานในเมองออสตนชอ Hoppin มขนาดพนท 4.12 ตารางกโลเมตร

2) กลมมวลชนสรางสรรค

ศลปนและนกคดสรางสรรคมากมาย ไดสรางองคกรศลปะและวฒนธรรมไมแสวงหาก าไร

สามารถท าใหเมองมอตราการเตบโตทางเศรษฐกจเพมขน ประชาชนมความมงคงทางสถานะการเงน

และสงผลตอระบบวฒนธรรม หนวยงานสรางสรรคของเมองใหความส าคญกบสนคาและบรการ

สรางสรรคตาง ๆ ทเปนผลผลตจากกลมมวลชนสรางสรรคในเมองออสตน นกพฒนาเมองตระหนกถง

คณคาและความหลากหลายในยาน รวมทงชวยใหคนในชมชนมความคดสรางสรรคตอพนทดานการ

อยอาศยและดานการท างานทเหมาะสมกบกลมมวลชนสรางสรรค

หนวยงานศลปวฒนธรรมทองถนประเมนงานศลปะสรางสรรคและวฒนธรรมทส าคญ เพอ

จดท าแผนทสนทรพย ระบสถานทส าคญทางวฒนธรรม เพลง และความบนเทง โดยขอมลเหลานได

จากการส ารวจส ามะโนประชากรของชมชนดนตรทองถน เปนโครงการทหนวยงานทองถนจดท า

78 ขนมาเพอก าหนดนโยบายในอนาคตและการสนบสนนดานการพฒนายานสรางสรรคอยางยงยน (ด

รายละเอยดบทบาทของเมองออสตน ใน World Cities Culture for U, 2017)

3) นวตกรรมสรางสรรค

ธรกจทองถนทเจรญเตบโตเพมขนและมชอเสยงคอ เพลงและเทคโนโลยดจทลตาง ๆ โดยม

การพฒนาในระดบโลก เปนพนทของการเปลยนถายและจดตดของศาสตรดานศลปะ ธรกจสรางสรรค

มอตราการเตบโตสงขนถง 40 เปอรเซนตในรอบ 10 ปทผานมา ผลผลตมวลรวมของรฐสรางรายได

มากกวา 4.35 พนลานดอลลารสหรฐ จากกจกรรมเศรษฐกจประจ าปแสดงใหเหนถงต าแหนงงานทม

ความมนคงมากถง 49,000 ต าแหนง (UNESCO, 2016)

หนวยงานทางวฒนธรรมเมองรวมมอกบองคกรวฒนธรรมจดตงศนยกลางยานสรางสรรค ซง

ไดก าหนดแผนการอยอาศยและการท างานสรางสรรค อกทงยงสามารถแสดงผลงานของนกคด

สรางสรรค และจดกจกรรมทางวฒนธรรมทไดรบความรวมมอจากผอยอาศยภายในเมองเปนอยางด

เชน สปดาหออสตนเมองแฟชน ออสตนเมองแหงบทกว งานศลปะแหงเมองออสตน เปนตน เมองได

ผสมผสานงานศลปะมากขน โดยดจากกจกรรมและสวสดการตาง ๆ มการน าเสนอตวตนทาง

วฒนธรรม

4) อตสาหกรรมสรางสรรค

อตสาหกรรมสรางสรรค เชน เพลง ภาพยนตร สอดจทลบนเทง แกลเลอร งานเทศกาลใน

เมองทเกดขนจากความพรอมดานสถานทจดงาน เงนทน หนวยงานทรบผดชอบและผชมการแสดงม

สวนส าคญทท าใหยานพฒนาสยานสรางสรรคอยางยงยน ในเศรษฐกจสรางสรรคนนมความส าคญโดย

เปนนโยบายการวางผงเมองของออสตนในป ค.ศ. 2012 เพอรองรบอตสาหกรรมสรางสรรคและ

เทคโนโลยอยางชาญฉลาด ประกอบดวยวดโอเกมส สอศลปะดจทล และภาพยนตร ซงพจารณาจาก

เศรษฐกจทองถนของออสตน

ราอล อลวาเรส (Raul Alvarez) กรรมการบรหารเครอขายชมชน เหนถงจ านวนนกทองเทยว

ทเขามาในเมองออสตนมเพมมากขน เปนการพสจนใหเหนถงการแขงขนทางเศรษฐกจททาทาย

ส าหรบกจกรรมในยานระดบทองถนตลอดจนองคกรทเขามามสวนรวม เพอการทองเทยวและการ

79 เรยนรในทองถนมการสนบสนนทางวฒนธรรมและความคดสรางสรรคของเมองใหเดนไปขางหนา

โดยเฉพาะอยางยงการแสดงความเหนทสนบสนนความหลากหลายทางเชอชาต

นอกจากนนเมองออสตนไดสรางมลคาใหเมองหลายวธเพอการพฒนาเปนเมองสรางสรรค ไดแก

(1) การผนวกสอศลปะใหเขากบงานสาธารณะตาง ๆ เชน ศลปนทองถนท างานอยใน

ปจจบนดวยการใชมเดยททนสมย การจดการโครงการและเทศกาลศลปะสาธารณะ

(2) การประชาสมพนธการพฒนาสอศลปะ โดยการสรางแรงจงใจดวยเมองสรางสรรค

และแผนเงนทนทางดานวฒนธรรม

(3) การเพมโปรแกรมส าหรบศลปนทองถนทอยอาศยภายในเมอง ใหมการท างานใน

ดานสอมเดยสมยใหมและการใชสงอ านวยความสะดวกเพอแลกเปลยนโปรแกรมการ เรยนร และ

โอกาสส าหรบนกเรยน

(4) การสนบสนนการแลกเปลยนระหวางกลมมวลชนสรางสรรคทางดานสอศลปะ ใหม

ความนาจดจ า โดยผานองคกรการคารวมถงนกประชาสมพนธดานความคดสรางสรรคจากแตละ

หนวยงานทองถน

(5) การพฒนาเมองเพอนวตกรรมการคา การลงทน เทคโนโลยวทยาศาสตรและศลปะ

จากการเชอมโยงเครอขายทองถน ซงมเปาหมายเพอพฒนาอตสาหกรรมสรางสรรคทมอยและสราง

โอกาสส าหรบการสรางงานในสวนของเทคโนโลยและความคดสรางสรรคดวย

(6) งานนทรรศการการทองเทยวทมงเนนศลปน จากเมองสรางสรรคดานสอศลปะอน ๆ

5) สาธารณปโภค/สาธารณปการ

ภายในเมองมสถาบนการศกษาชนน า เชน มหาวทยาลยของรฐ Texas ชวยสนบสนนดาน

การพฒนาเมองทมความกาวหนา สรางแรงดงดดนกคดสรางสรรคมากมาย ในแตละปมคนเขามาอย

อาศยภายในเมองเพมขน โดยคนทเขามาอยใหมนสรางชอเสยงใหมากมาย ยานสรางสรรคในเมอง

ออสตนมดวยกนหลายพนท ประกอบดวย 1) ยานกลางเมองชอ Hoppin ในชวงวนหยดสดสปดาห

พนทแหงนประกอบดวยรานอาหาร บาร คอกเทล และหนวยงานของรฐ พนทนเปนจดหลอมรวมเงน

หมนเวยนในธรกจและความสนกสนานตลอดจนการอนรกษรกษาพนทดวย นอกเหนอจากนนยงตอง

80 รกษาโอกาสของการคาปลก โดยงานศลปะคอชวตของเมอง ในยานนมหอศลปและพพธภณฑทดอย

เกอบทกซอกทกมม 2) พนท 2 ชวงถนนระหวางศาลากลางเมองและถนนซานอนโตนโอ บรเวณนเปน

ทตงของรานคาระดบทองถนและระดบสากลซงมทงผลตภณฑทางดานความงาม การดแลรางกายและ

สถานทพกผอน รานอาหารและพนทเทยวกลางคน และยงเปนสถานทเดนเลนไดอยางสะดวกสบาย

3) ยานคลงสนคาเกา พนทโกดงเกาทมประวตศาสตร หลงจากปรบปรงใหมไดเกดธรกจรปแบบใหม

มากมาย รฐบาลจงพฒนาเปนพนททองเทยว ซงประกอบดวยบารและรานอาหาร ฉากหลงทแสดงถง

ความรงเรองในอดตกลายเปนสงดงดดกลมนกทองเทยว พนทประกอบไปดวยความหลากหลายเพอ

ความบนเทง รานอาหาร รานส าหรบกลมคนรกรวมเพศ และรานขายสนคาทมเอกลกษณเปนของ

ตวเอง 4) ถนนหมายเลข 6 ดานตะวนตก คอ พนทซงมรานเครองดมคอกเทลท าเองและหอศลป

ภายในลานเบยร อกทงยงมตลาดอาหารตลอด 2 ขาง (Austintexas, 2017)

6) ศลปะ/ประเพณ/วฒนธรรม

เมองออสตนมกจกรรม เพลง ภาพยนตร งานศลปะ วดโอเกมและนวตกรรมซงมการจด

กจกรรมดนตร (SXSW) อนเตอรแอคทฟ เทศกาลดนตร และเทศกาลแฟนตาซจนท าใหกลายมาเปน

งานทถกจดมาตลอดส าหรบปฏทนวฒนธรรมเมอง โดยอตลกษณของเมองออสตนคอ วงดนตรสด

กจกรรมเครองเสยง อกทงโปรแกรมเพลงคอนเสรตทยาวนานทสดในโทรทศนของอเมรกน ศลปน

ตองการอยในสภาวะแวดลอมทเตมไปดวยความคดสรางสรรค ซงพนทสาธารณะของเมองท าใหผชม

ผลงานสามารถเขาถงไดในวงกวางและหลากหลาย เชน ยานสรางสรรคดาวทาวนทางตะวนออกของ

ออสตน (Big Medium Museum) ซงเปนแหลงทองเทยวสตดโอของศลปนชาวตะวนตกแหงออสตน

นกพฒนาเมองสรางสรรคเหนความส าคญของปจจยดานการศกษา อาหาร สขภาพ ทอยอาศย และ

การขนสง ซงมการผสมผสานทางวฒนธรรมในชมชนเมองอยางเปนหนงเดยวกน เพราะวฒนธรรมไม

ควรสนองความตองการอยางใดอยางหนง แตตองเปนสวนหนงในการด ารงชวตและทกดานตอ

คณภาพชวต (World Cities Culture for U, 2017)

หนวยงานศลปวฒนธรรมเปนผน าในการพฒนาความคดสรางสรรคโดยจดล าดบความส าคญ

ทางเศรษฐกจเปนสวนหนงของแผนแมบท 30 ปส าหรบเมอง มวตถประสงคเพอ ประการแรก คนหา

81 วธสนบสนนและสงเสรมความคดสรางสรรคของเมองออสตนอยางดทสด สนบสนนยานสรางสรรค

การใหค าปรกษาเพอแกไขกฎหมายการใชประโยชนทดนในเมอง เชน โครงการ Think EAST มการ

พฒนายานสรางสรรคโดยเปนสวนหนงของโครงการพฒนาอสงหารมทรพยใหมและการท างานรวมกบ

สถาบนการศกษาในทองถนเพอพฒนาทกษะแรงงานสรางสรรคและเปดโอกาสแกผ ทสนใจอาชพ

สรางสรรค ประการทสอง การท าใหเมองเปนสถานทเปดโอกาสตออาชพสรางสรรคใหเกดความส าเรจ

ทางธรกจและท าโครงการทกระตนความเปนเมองสรางสรรคอยางตอเนอง

ยานดาวทาวนของเมองออสตน (Austin's Downtown Entertainment Districts) มขนาด

พนท 3.88 ตารางกโลเมตร เปนแหลงรวมความบนเทงทงหลายของเมอง ซงประชาชนทอาศยอย

ภายในเมองเขามาใชบรการเพอกระตนความคดสรางสรรค มอยหลายพนท ไดแก 1) Barton Springs

Road เปนแหลงรวมรานอาหาร 2) South Lamar (SOLA) แหลงรวมรานอาหารทองถน โรงเรยน

เกาแกทมชอเสยง และโรงละคร 3) South First (SOFI) แหลงรวมอาหารเมกซกน อาหารทองถนของ

เมองออสตน 4) South Congress (SOCO) แหลงรวมรานชอปปงสไตลบตก รานขายเสอผาผหญง

ภตตาคารและรานอาหารรมถนนทไดรบความนยม พนทลานจอดรถและพนทจอดรถรมทางถก

ออกแบบใหเออตอการเดนเทา บรรยากาศบนถนนมทงเสยงเพลงปอปทมชวตชวา และรถเขนขาย

ของ 5) ยานถนนหมายเลข 2 รวมแหลงชอปปง รานอาหารทหรหรา โรงแรมทดทสดของเมอง โรง

ภาพยนตร โรงละคร และมพนทส าหรบขายสนคาจากเกษตรกรทกเชาวนเสาร แสดงใหเหนถงสนคา

ทองถนทมคณภาพและสดใหมจากสวน 6) ยานถนนหมายเลข 4 เปนแหลงรวมความบนเทงทดทสด

ของเมอง มทงภตตาคาร ผบ บาร โดยกลมคนท างานจะเขามาในพนทบรเวณนหลงเวลาเลกงาน

7) ถนน Rainey มชมชนทมบานหลงเลกซงแตกตางจากบานทอยบนถนนอน ๆ ปจจบนบานเหลานน

ถกเปลยนการใชงานจากทพกอาศยมาเปนแหลงบนเทง ถนนทสามารถเดนไดอยางสะดวกสบาย

รานอาหารทมโตะอาหารทงภายในและภายนอกอาคาร และมอาคารสงสรางในพนท จดขายคอวว

ของแมน าโคโลราโดและทะเลสาบ Lady Bird 8) ยานถนนหมายเลข 6 เปรยบเสมอนเปนหวใจหลก

ของเมอง เนองจากมภตตาคาร รานพซซาทองถน รานดนตร และคาเฟทมชอระดบโลกสรางชอเสยง

แกเมองออสตน 9) ยานตลาดออสตน พนทถกรายลอมดวยรานคาสงและรานคาปลก รวมถงแหลง

82 บนเทง พนทชอปปง รานอาหาร บารพนถน พนทสเขยว และทางเขาสถานรถไฟออสตนดวย

10) ออสตนตะวนออก อยใกลกบยานดาวทาวน เปนทรวมพลของศลปน นกรอง นกดนตร และกลม

คนทมจตวญญาณของเสยงดนตร การออกแบบสภาพแวดลอมของยานเตมไปดวยงานศลปะ ดนตร

พนถน อาหาร เครองดมทมการผสมผสานอยางหลากหลาย พนทแหงนเปนจดเรมตนของวงดนตรทม

ชอเสยงและแนวคดนวตกรรมสรางสรรคใหม ๆ 11) ยานแมน าวฒนธรรม ศลปน นกรอง นกดนตร

รวมตวกนสรางวงดนตรกนบนพนทแหงน และแหลงรวมดนตรสดมากกวา 20 วงดนตร

การพฒนาดานวฒนธรรมของเมองเปนจดเรมตนทเปลยนบรรยากาศของเมองใหเปนทรจก

ในดานประเพณวฒนธรรม สรางทางเลอกแกคนทเขามาอยอาศยในยานสรางสรรค และกระตนให

เมองนาสนใจ เอกลกษณทางวฒนธรรมภายในชมชนเมองดาวทาวนสรางสรรคของออสตน มทงความ

โดดเดนและแตกตางมากขน โดยรฐบาลมงเนนการพฒนาทหวงผลก าไรของเมองอยางรวดเรวซงจะ

ท าลายเอกลกษณทางวฒนธรรม แตความเคลอนไหวของภาคทองถนท าใหเมองโดดเดน ดวยวธการ

สงเสรมธรกจทองถนทเปนอสระผานการสนบสนนจากหนวยงานทองถนและการประชาสมพนธ การ

แสดงบทบาททส าคญของวฒนธรรมและอตสาหกรรมสรางสรรคสามารถชวยสรางความเจรญเตบโต

ยานดาวทาวนสรางสรรคมวฒนธรรมซงถอเปนโอกาสและการสญเสยทางวฒนธรรมในเวลาเดยวกน

โดยภาคทองถนใหความส าคญกบการสงเสรมทางนวตกรรมและความคดสรางสรรคอยางตอเนองใน

หลากหลายสาขา โดยมงเนนบทบาทการเสรมสรางวฒนธรรมจากการปรบปรงคณภาพชวตและการ

อยอาศย เนองจากการเชอมโยงทางวฒนธรรมน าไปสการแกปญหาและเปนสงส าคญซงผลกดน

ความกาวหนาของเมอง

สงทไดเรยนรจาก โครงการพฒนาในระดบยานคอ การพฒนางานศลปะ วรรณกรรม การ

ออกแบบและอาหาร สามารถชวยบรรเทาความเครยดจากการใชชวตประจ าวนไดเปนอยางด เมองท

สรางความบนเทงสามารถกระตนความมชวตชวา พฒนาเรองราวจากประวตศาสตรและมรดกทาง

วฒนธรรม ซงคณคาทางวฒนธรรมน าไปสอตลกษณทคนรบรแสดงใหเหนถงยานทมความหลากหลาย

ทางเชอชาตสามารถผสมผสานเขากบสงคมเมอง และผลประโยชนจากการผสมผสานความ

83 หลากหลายทางวฒนธรรมสามารถน าไปสเครอขายผประกอบการทงดานการทองเทยวและการคา

วฒนธรรมทสามารถสรางความคดสรางสรรค

2.5.5 กรณศกษาเมองเบอรมงแฮมชมชนเมองสรางสรรค

1) ขอมลทวไปของเมอง

เบอรมงแฮมเปนเมองศนยกลางทางภมศาสตรของประเทศองกฤษ มขนาดพนท 267.8

ตารางกโลเมตร มประชากร 1.101 ลานคน (2557) พนทชมชนเมองมขนาด 23,196 ตารางเมตร ใน

อดตเปนหมบานแองโกลแซกซอนตงแตสมยศตวรรษท 6 ไดรบการบรณะใหมหลงสงครามโลกครงท

2 ในทศวรรษท 1950 และ 1960 ปจจบนเมองมพพธภณฑและหองแสดงศลปะททนสมย โรงละคร

แนวใหมและแหลงชอปปงทสรางเสนหใหกบเมองในฐานะของเมองตากอากาศในชวงวนหยดสด

สปดาห นอกจากนนยงมนกศกษาไทยไปศกษาตอเปนจ านวนมากเนองจากมมหาวทยาลยอย 4 แหง

คอ University of Central England (UCE), University of Birmingham, Aston University และ

Birmingham College of Food, Tourism and Creative Studies ในป พ.ศ. 2512 เจน จาคอบส

(Wikipedia, 2017) กลาววาเบอรมงแฮมเปนหนงในตวอยางเมองสรางสรรคทดทสดของโลก ซง

อธบายวาเมองนเปนเมองทมหองปฏบตการทางความคดสรางสรรค โดยวเคราะหจากโครงสรางท

ซบซอนของการประดบประดาตกแตง เมอเปรยบเทยบวฒนธรรมทมความนาคนหา ความหลากหลาย

กบความสงบ จดแขงคอ วฒนธรรมของเมองทแตกตางกนและถนนในเมองมความนาสนใจโดยไดรบ

อทธพลจากการปฏวตอตสาหกรรม

2) ววฒนาการของเมอง

ครงหนงเมองเบอรมงแฮมถกขนานนามวาเปนโรงงานของโลกเมอยคปฏวตอตสาหกรรม แต

หลงจากสงครามโลกครงท 2 สรางความเสยหายใหกบเมอง สถาปตยกรรมเดม อาคารเกาจากยค

วกตอเรยถกท าลายลงเปนจ านวนมาก แมแตอาคารหองสมดประจ าเมองท าใหเมองมสภาพเปนพนท

เการางขาดสสนไมเหมอนอดต ปจจบนเมองกลบมารงเรองเหมอนในประวตศาสตรดวยความส าเรจ

ของการพฒนาเมองสรางสรรค โดยการลงทนบรณะสถาปตยกรรมของเมอง สรางเอกลกษณทาง

วฒนธรรมใหแกเมอง สงเสรมความหลากหลายเปนสงคมทเปดกวาง สรางสงอ านวยความสะดวกเออ

84 ตอความคดสรางสรรค เปนพนททมคณภาพเพอรองรบนกคด นกสรางสรรคและผประกอบการ

(ประชาชาตธรกจออนไลน, 2559) หนวยงานทองถนก าหนดแผนพฒนาเมองระยะ 10 ป ทคาดวาจะ

สามารถพฒนาการลงทนในอตสาหกรรมภาคตาง ๆ และสรางเมดเงนไดถง 17,500 ลานปอนด (หรอ

ประมาณ 930,000 ลานบาท) (TCDC, 2552) พนทบางสวนถกปรบเปนสตดโอและพนทส านกงาน

รานคา โรงเรยนสอนเตนร า และบาร สวนจดขนถายสนคารมน ากถกเปลยนเปนสตดโอ หองเวรกชอป

หองประชม รานกาแฟ รานคาและพนทจดแสดงงานศลปะขนาดใหญรวมถงพนทจดกจกรรมรอบน าพ

เปนตน เมองมความโดดเดนดวยเสนหแหงความเปนเมองสรางสรรคทครบครนและทนสมย

ศลปะการแสดง ประวตศาสตรและวฒนธรรมอนยาวนานดงดดนกทองเทยวจากทวทกมมโลก (ด

รายละเอยดบทบาทของเมองเบอรมงแฮม ใน Birmingham, 2017)

3) อตสาหกรรมสรางสรรค

อตสาหกรรมสรางสรรคทมการปรบเปลยนอาคารเกาเปนชมชนเมองสรางสรรค คอโครงการ

ปรบเปลยนชมชนเมองเกาแกเปนพนทใหเชาในชอ Fezeley Studios ถงแมจะเปดตวในชวงวกฤต

การเงนในป พ.ศ. 2551 แตถกจองเตมภายในหนงปและในวนเปดโครงการมตวแทนจากอตสาหกรรม

สรางสรรคเขารวมกวา 600 บรษท ประกอบดวยผน าในดานโทรทศน แฟชน ดนตร งานศลปะ วดโอ

เกมส โฆษณา ภาพยนตรและสอออนไลน เชน เฟสบค (Facebook) สงนแสดงถงความส าเรจในการ

พฒนาเมองสการเปนเมองวฒนธรรมระดบโลก นอกจากนบรเวณโกดงไดจดแสดงผลงานของนก

ออกแบบรนใหม มการแสดงผลงาน 4 ครงตอปซงในแตละครงหรอแตละฤดกาลนนจะมผลงานจาก

ศลปนกวา 250 คนเขารวมจดแสดงโดยไมตองเสยคาใชจาย มการจดพนทรวบรวมหนงสอเกยวกบ

ศลปะและวรรณกรรมเดกอยางครบถวน ตอมาไดมการจดตงกลมองคกรเพอสงเสรมการลงทนและ

พฒนาพนทรมแมน าภายในเมองอกดวย

โครงการปรบเปลยนโรงงานเกาเปนชมชนเมองสรางสรรค พนทใหเชาในชอ Custard

Factory เปดในป พ.ศ. 2556 จากโรงงานเกาทยายออกจากเมองไปไดพฒนาใหกลายเปนกลมของ

ชมชนเมองสรางสรรค โดยภายในโครงการมพนทส าหรบนกธรกจรนใหม ไดแก ส านกงานสตดโอ

(Studio Offices) พนท แสดงงานศลปะ (Artist Spaces) พนท ร านคา (Retail Space) พนท

85 อตสาหกรรม (Industrial Space) และพนทส าหรบการปฏบตการ (Workshop Space) ตลอดจน

กจกรรมทสรางการมสวนรวมของผทเขามาใชงานพนทโครงการ เชน การประชมสมมนาและบรษท

ดานความบนเทง งานสงสรรค งานแตงงาน งานวนครสตมาส เปนตน สงเหลานน าไปสการพฒนา

พนทมากกวา 9 แสนตารางเมตรใหเปนพนทส าหรบการท างานและส าหรบการอยอาศยอกกวา 4,550

ยนต ตลอดจนเกดการจางงานใหมกวา 33,700 ต าแหนง (Creative Thailand, 2560, pp. 18-19)

ผวจยไดศกษาโครงการทง 2 โครงการคอ Fezeley Studios (ขนาดพนทโครงการ 6,422

ตารางเมตร) และ Custard Factory (ขนาดพนทโครงการ 16,774 ตารางเมตร) ผานทางเวบไซต

ของโครงการ ซงมการอพเดทขอมลรายวน รวมทงยงมขอมลทมความเกยวของกบความคดสรางสรรค

ดวย ดงนนการพฒนาโครงการอยางตอเนอง ควรมการประชาสมพนธกจกรรมตาง ๆ ทเกดขนภายใน

โครงการอยางสม าเสมอเพอสรางแรงกระตนแกนกธรกจรนใหมและนกทองเทยวทมความตองการเขา

มาใชงานพนทโครงการซงเปนชมชนเมองสรางสรรคอกแหงหนงของเมอง หนวยงานทองถนไดรบ

ความรวมมอจากภาครฐและภาคเอกชนพลกวกฤตใหเปนโอกาสโดยการใชประโยชนจากพนทเการาง

ฟนคนภาพลกษณของเมองใหกลบมามชวตชวาอกครง หลงจากธรกจจ านวนมากยายออกจากเมอง

4) สาธารณปโภค/สาธารณปการ

ศนยกลางการประชมและการจดนทรรศการะดบนานาชาต National Exhibition Centre-

NEC และ International Convention Centre - ICC เปนหนวยงานสองแหงในแผนพฒนาเมอง ม

หนาทดแลภาคสวนทงหมด 7 สวน ดงน

(1) ภาคสวนธรกจและเศรษฐกจ มแผนการกอตงธนาคารเบอรมงแฮม การกอตงศนย

ขอมลธรกจ (Business Insight) เพออ านวยความสะดวกใหแกผประกอบการโดยน าเสนอบรการกวา

40 ประเภท อาท การใหค าปรกษาส าหรบผเรมตนท าธรกจ บรการจดท าแผนธรกจ ฯลฯ

(2) ภาคสวนชมชนและการอยอาศย ใหค าแนะน าเกยวกบการอยอาศยในเมอง เชน การ

ช าระและขอคนภาษทองท (Council Tax) บรการเพอเดก เยาวชนและครอบครว ดแลเรอง

อาชญากรรมและความปลอดภยรวมกบต ารวจและหนวยงานทองถน ศนยสวสดการสตวเพอรบมอกบ

ปญหาทเกยวของกบสตว เชน สนขจรจด

86

(3) ภาคสวนการศกษาและการเรยนร นอกจากมหาวทยาลยเบอรมงแฮมและ

มหาวทยาลยแอสตน ยงมบรการดานการศกษาส าหรบผใหญ บรการหองสมดและศนยฝกอบรม

พฒนาคณภาพเพอพฒนาศกยภาพประชากรในทองถน รวมทงมบรการใหค าปรกษาส าหรบศลปนท

ตองการพฒนาธรกจจากความสามารถทางศลปะดวย

(4) ภาคสวนการวางแผนดานสงแวดลอม มการจดตงหนวยงานขนเพอรบผดชอบงานดาน

สงแวดลอม เชน หองทดลองทท าหนาทตรวจสอบคณภาพสงแวดลอมในทองถน หนวยงานดแลดาน

การก าจดและรไซเคลขยะ ทสามารถรองรบขยะไดกวา 500,000 ตนตอป

(5) ภาคสวนสขภาพและสาธารณสข มการกอตงโรงพยาบาลขนาดใหญแหงใหม และ

ใหบรการดานสาธารณสขเฉพาะทางแกผอยอาศยในชมชน เชน ศนยใหความชวยเหลอสตรทถก

ทารณในครอบครว ศนยใหค าปรกษาเรองสขภาพเพศชาย

(6) ภาคสวนนนทนาการและการทองเทยว มการสรางพพธภณฑศลปะและสนามกฬาใน

รมขนาดใหญเพมเตม จดตงศนยบรการขอมลดานนนทนาการ

(7) ภาคสวนการขนสงและถนน มการปรบภมทศนเมองเพออ านวยความสะดวก ความ

ปลอดภยและความสวยงามใหแกผทสญจรไปมา เชน ปรบสภาพทางเดนเชอมตอระหวางสวนเมอง

เกากบเมองใหมใหเปนพนทโลงกวาง เปดทวทศนของเมองเกา-ใหมจากจดเดยวกน ปายบอกทางบน

ถนน ปรบปรงภมทศนทางเดนรมคลองและสะพาน เพมโครงการถนนคนเดนเพอสรางพนททางศลปะ

และใหคนในชมชนไดท ากจกรรมรวมกนมากขน

เมองไดจดตงศนยกลางการผลตและทตงส านกงานใหญของบรษทในอตสาหกรรม เชน

บรษทรถยนต คอมพวเตอร อเลคโทรนกส เทคโนโลยและอน ๆ อกกวา 42,000 บรษท ในระยะ 10

ป คณะผบรหารเมองคาดวาแผนพฒนาจะเพมการลงทนในภาคอตสาหกรรมตาง ๆ ไดเปนเมดเงนถง

17,500 ลานปอนด หรอประมาณ 930,000 ลานบาทเพอปทางสการเปนเมองแหงผประกอบการโดย

แทจรง เมองเบอรมงแฮมเปนเมองแหงวฒนธรรมระดบโลก จดตงศนยกลางการประชมและการจด

นทรรศการะดบนานาชาต โดยมศนยแสดงนทรรศการแหงชาต (National Exhibition Centre-NEC)

ทเปดท าการตงแตป ค.ศ. 1976 เปนจดเรมตนทวางรากฐานการพฒนาและตอมากไดมการสรางศนย

87 การประชมนานาชาต ( International Convention Centre-ICC) อกแหงโดยเมองนเปนสถานท

จดการแสดงดนตรระดบโลกทท าการแสดงสดและการแขงขนกฬาตาง ๆ จงท าใหนกทองเทยวสมผส

ประสบการณทแตกตางของเมองทนาตนเตนและยงมความครบครนและทนสมย รวมถงการแสดงและ

สถานทจดการแสดงดนตรและละคร นอกจากนนย งเปนทตงของโรงละครขนาดใหญ (City of

Birmingham Symphony Orchestra และ Birmingham Royal Ballet)

สงทไดเรยนรคอ การพฒนาชมชนสรางสรรคเปนแนวทางส าคญในการพฒนาเมองทวโลก

เหนไดจากเมองเบอรมงแฮมทมการพฒนาฟนฟจากพนทวางเปลาหลงยคอตสาหกรรมส ชมชนเมอง

สรางสรรคทเตมไปดวยนวตกรรมวฒนธรรมและความคดสรางสรรคและความรวมมอทง 3 ภาคสวน

ส าคญคอ ภาคทองถน ภาคเอกชน และภาคประชาชน รเรมโครงการพฒนาโกดงและอาคารทถกทง

รางและพฒนาคณภาพของชวตประชาชน มการปรบปรงอาคารเกาและพนทของชมชนใหกลบมาใช

งานไดอยางมประสทธภาพอกครง รวมถงการสงเสรมการพฒนาอตสาหกรรมทงเกาและใหมเขา

ดวยกน โครงการน ารองในการพฒนาชมชนเมองสรางสรรคในประเทศไทยควรสรางความรวมมอจาก

ทง 3 ภาคสวนใหเปนในทางทศเดยวกนไดเพอใหเปนตนแบบของประเทศไทย

2.6 งานวจยทเกยวของ

สขสนต ชนอารมย (2554) ไดท าการศกษาเรอง แนวทางการพฒนาพนทสรางสรรค :

กรณศกษา โครงการ อาร.ซ.เอ. ผลการศกษา พบวา กรงเทพมหานครมศกยภาพในการพฒนาพนท

ไปสการเปนพนทสรางสรรคหลายแหง เชน ทองหลอ สยามสแควร สขมวท จตจกร ทาวนอนทาวน

และโครงการอาร.ซ.เอ โดยงานวจยชนนมงเนนศกษาพนทโครงการอาร.ซ.เอ. ซงเปนพนทรวบรวม

ความหลากหลายของกลมอตสาหกรรมสรางสรรค แตยงไมสามารถสรางเอกลกษณของพนทได เพอ

ศกษาหาแนวทางการพฒนาพนทโครงการอาร.ซ.เอ. สการเปนพนทสรางสรรคของกรงเทพมหานคร

ในอนาคตนน ผวจยท าการประเมนศกยภาพของพนทโดยมดรรชนชวด ดงน 1) อตราการเตบโตของ

กลมอตสาหกรรมสรางสรรค 2) การสรางแนวรวมและการสนบสนนกนในกลมอตสาหกรรม

สรางสรรค และ 3) ระบบนเวศทางความคดสรางสรรค โดยใชวธการเกบรวบรวมขอมลอตราการเชา

88 พนททงหมด 447 หนวยในโครงการตงแต พ.ศ. 2547-2554 รวมทงการสมภาษณกลมตวอยางภายใน

พนททงเจาของโครงการและผเชาพนท พบวา พนทโครงการอาร.ซ.เอ. มการเตบโตของกลม

อตสาหกรรมสรางสรรคอยางตอเนอง โดยเฉพาะในกลมสอและการออกแบบเกดความสมพนธและ

แนวรวมทางออมในพนท ตลอดจนเกดระบบนเวศทางความคดสรางสรรคในดานการแลกเปลยน แต

ยงขาดการพฒนาดานการเรยนรและการรวมมอทางธรกจในพนท ซงตองอาศยความรวมมอจาก

เจาของโครงการอาร.ซ.เอ. ผเชาพนทภายในโครงการตลอดจนหนวยงานทเกยวของรวมมอกนจง

สามารถผลกดนแนวทางการพฒนาพนทโครงการอาร.ซ.เอ. เปนพนทสรางสรรคในอนาคตได และเปน

สวนหนงของกลไกขบเคลอนการพฒนาเมองสรางสรรคของประเทศไทย

พรดร แกวลาย และ ทพยสดา จนทรแจม (2556) ไดเขยนบทความเรอง เมองสรางสรรค

แนวทางการพฒนาเมองจากสนทรพยสรางสรรคทองถนไทย โดยศกษาประเดน ดงน 1) จากเศรษฐกจ

สรางสรรคสเมองสรางสรรค 2) กรงเทพฯ: แหลงรวมบคลากร เศรษฐกจ และพนทสรางสรรคของ

ประเทศ 3) ทองถนกบศกยภาพเชงสรางสรรค: กรณศกษาพนทบางกะเจาและจงหวดเชยงใหม 4)

เมองสรางสรรคในตางประเทศ: กรณศกษาเมองโยโกฮามา และเมองคานาซาวา ประเทศญปน 5)

อนาคดเมองสรางสรรคบนรากฐานทเขมแขงของทองถนไทย

Aaron Borchardt (2013) ไดท าการศกษาเรอง The Creative City: Place, Creativity &

People, Glasgow and Portland ผลการศกษา พบวา การพฒนาเมองสรางสรรคชวยกระจาย

บทบาททางสงคมและความเสมอภาค ซงไมใชแคเพยงการท าใหสงคมดขนแตท าใหการอยอาศย

ภายในเมองดขนเชนกน ตลอดจนการปรบปรงพนทเพมมากขนท าใหมความมนคงทางดานรายไดและ

กจกรรมทางดานเศรษฐกจดขนดวย สงตาง ๆ เหลานท าใหชวยแกปญหาการขาดแคลนรายไดของ

ชมชนทองถน ผซงคนหาอตลกษณของตวเองเพอทจะแสดงตวตนออกมาในพนทของเมอง ในงานวจย

ระบองคประกอบทส าคญของเมองสรางสรรคนนคอ คน สถานทและอตลกษณ ซงแตละสวนม

องคประกอบยอยจากองคประกอบเหลานถกสรางใหเกดองคความรและเกดประโยชนสงสด โดย

ปจจยตาง ๆ ทก าหนดขนจากแนวคดเมองสรางสรรคถกน าไปวเคราะหพนทเมองแตละสวนโดยดจาก

ขอบเขตการศกษาจากตวชวดของเมองสรางสรรค

89

นภาพรรณ เจนสนตกล (2560) ไดท าการศกษาเรอง การพฒนาเมอง: จากความเปนเมองส

เมองสรางสรรค ผลการศกษา พบวา 1) เมอง คอพนททประกอบดวยประชากรหนาแนน เปน

ศนยกลางความเจรญทางดานเทคโนโลย การศกษา พลงงาน การสอสาร การคมนาคม กจกรรมทาง

เศรษฐกจ สงคมและการเมอง แนวคดการพฒนาเปนผลมาจากแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม

แหงชาตฉบบท 1-11 2) การพฒนาเมองสรางสรรคควรค านงถงมตทางเศรษฐกจ มตทางสงคม และ

มตทางวฒนธรรมทมความสอดคลองกบบรบทพนทของเมอง ตลอดจนมการจดการความรดวย

เทคโนโลยสมยใหมทอาศยความคดเชงสรางสรรค ซงการพฒนาดงกลาวจะตองอาศยทนมนษยผม

ความรความสามารถในการจดการความรและคดคนนวตกรรมใหม ๆ เพอพฒนาพนทของตนใหเปน

เมองเศรษฐกจสรางสรรค ประกอบกบการมทนทางสงคม คอ การสรางการยอมรบของคนในพนท

และความเหนยวแนนในการรวมกนสรางออกแบบและรบผลประโยชนรวมกนอยางมสวนรวมและ

รกษาไวซงเอกลกษณของชมชน

2.7 บทสรปชมชนเมองสรางสรรค

“ ชมชนเมองสรางสรรค ” มจดเรมตนมาจากเศรษฐกจสรางสรรค เนองจากการแขงขนใน

ปจจบนเกดจากความคดสรางสรรคในการสรางนวตกรรมสนคาและบรการทตอบสนองกบการใชชวต

แบบใหมของคนในปจจบน อตสาหกรรมสรางสรรคเปนตวเลอกทส าคญในการผลตสนคาทม

เอกลกษณแสดงถงอตลกษณของสถานทนน เมอมการรวมกลมกนเปนสงคมขนาดใหญซงเรยกกนวา

“ กลมมวลชนสรางสรรค ” มความตองการทจะอยอาศยภายในเมองทมสภาพแวดลอมดและสง

อ านวยตอการคดสรางสรรคสงใหม ๆ รวมไปถงงานศลปะ จนตนาการ ดนตร วรรณกรรม ภาพยนตร

รายการโทรทศน และวดโอเกม ตลอดจนการทดลองดานวทยาศาสตรหรอการสรางสรรคเทคโนโลย

ใหม ๆ เพอกระตนเศรษฐกจและการคา หนวยงานทใหความส าคญกบอตสาหกรรมสรางสรรคและ

เมองสรางสรรคไดจดประเภทเพอจ าแนกเมองทมความพรอมทางดานความคดสรางสรรค ประโยชน

ของการจ าแนกประเภทเมองคอ การประชาสมพนธเมองโดยเรมแขงขนกนดงดดคนทมความคด

สรางสรรคเหลานเขามาอยภายในเมอง สามารถกระตนเศรษฐกจของเมองใหมอตราการเตบโตสง ขน

ดงนนจงมแผนนโยบายตาง ๆ เออประโยชนตอธรกจรนใหม เชน การลดภาษ การชวยเหลอในการ

90 ตกแตงรานหรอการสรางชมชนเมองสรางสรรคแหงใหมเพอรองรบธรกจรปแบบใหม โดยในชมชน

เมองมการเปดกวางทางความคดและเสรภาพในการอยอาศยไมมการจ ากดเพศ อาย หรอชนชาต

ซงสงผลดตอความหลากหลายทางวฒนธรรมเปนอยางมาก ชมชนเมองสรางสรรคเกดขนจากความ

รวมมอของภาคทองถน ภาคเอกชน และภาคประชาชนทตองมการประชมรวมกนระดมความคดโดย

การออกความคดเหนในสงทตนเองตองการเพอสะทอนอตลกษณทมอยเดมเปนการรกษาสนทรพยทม

อยเดมบนทองถนหรอการสรางสนทรพยใหมซงเกดจากคนทเขาไปอยอาศยสรางอตลกษณขนมาเพอ

แสดงตวตนในสงคม

การวางแผนจดการชมชนเมองสรางสรรคจะตองมการจดการตงแตระบบของเมอง นกวางผง

เมองจะตองเปดใจกวางและคดนอกกรอบโดยการใชหลกวธการทางวชาการเพอสนบสนนใหเมองนน

เตบโตไปอยางยงยน อตราการวางงานนอยลงและต าแหนงงานดานความคดสรางสรรคมเพมมากขน

ความหลากหลายของอาชพ สงผลใหคนทมความเชยวชาญในดานตาง ๆ สามารถแลกเปลยน

ประสบการณได รฐบาลจงมงบประมาณในการพฒนาสภาพแวดลอมของเมองใหนาอย และสงผลดตอ

การอยอาศยในชวตประจ าวนดวยบรรยากาศของเมองเออตอการสรางธรกจดวยโดยเปนความสมพนธ

ระหวางคนกบสถานท ซงคนทท างานทกวนนถกรายลอมไปดวยความเครยดจงตองการพนทเพอ

พกผอนหรอเพมสนทรยภาพทางศลปะ โดยการเขาไปทหอศลปะแหงชาต หรอสวนสาธารณะทมการ

จดแสดงงานศลปะ รวมถงการมหนวยงานทรวมกลมคนเพอท ากจกรรมกระตนความคดออกมาและ

สามารถสรางนวตกรรมใหมของเมอง การพฒนาเมองชวยกระจายระดบทางสงคมและความเสมอภาค

ชมชนทองถนมคณคาเพมมากขนโดยการยกระดบสนทรพยทมอยเดมใหเปนทรจกในระดบนานาชาต

แตยงคงเอกลกษณความเปนทองถน ไมใชกระบวนการทางธรกจแบบทนนยมเขามาพฒนาเพราะจะ

ท าใหความเปนอตลกษณเดมสญสลายไป การจดเทศกาลกจกรรมใหคนทอยอาศยภายในชมชนเขามา

มสวนรวมกนตลอดเวลาเพอกระตนใหเกดการพฒนาอยางตอเนอง

ผวจยศกษาทฤษฎตาง ๆ ทเกยวของกบแนวคดและองคประกอบของชมชนเมองสรางสรรค

จาก Charles Landry, Richard Florida, Aaron Borchardt, UNCTAD, UNESCO และแนวคด อต

ลกษณของสถานท โดยอางองทฤษฎของ Harold Milton Proshansky จงไดสรปเปนตาราง

91 ความสมพนธของตวชวดความเปนเมองสรางสรรค ยานสรางสรรค และชมชนเมองสรางสรรค ดงท

แสดงในตารางท 1 โดยจ าแนกประเภทเปน 3 ประเภท ซงใชเกณฑจ าแนกประเภทของอตลกษณของ

UNCTAD (2008) และ UNESCO (2004, 2016) จากสงทสามารถบงบอกความเปนตวตนของเมอง

นน ลกษณะเฉพาะทโดดเดนสงผลใหผคนภายนอกรบรความแตกตางจากเมองอนได ประเภทสถานท

ของ Landry (2017) Borchardt (2013) และ UNESCO (2004, 2016) พจารณาจากพนท เชง

กายภาพ สภาพแวดลอมของเมองทสงผลตอการใชงานของคนในเมอง และประเภทคน Landry

(2000) Florida (2002) และ Borchardt (2013) พจารณาจากลกษณะอาชพทเกยวของกบความคด

สรางสรรค กลมคนสรางสรรคในแตละเมอง รวมถงเสรภาพของสทธมนษยชน ความเทาเทยมของคน

ทกเพศ ทกวย

เกณฑทใชจ าแนกตวชวดทสงผลตอความสรางสรรคเชงกายภาพในระดบเมองสรางสรรค

พจารณาจาก ระบบเศรษฐกจ การสงออกสนคาและบรการ อตราการจางงาน ระบบอตสาหกรรม

(UNCTAD, 2008) ต าแหนงทตง ลกษณะทางภมประเทศ ววฒนาการของเมอง รปทรงของเมอง

อตสาหกรรมสรางสรรค และสาธารณปโภคตาง ๆ ทจ าเปนตอการท าธรกจ (Borchardt, 2013) สวน

ยานสรางสรรค พจารณาจาก กลมของคนในชมชนหลายชมชนอยอาศยรวมกนจนเกดเปนเครอขาย

ของยาน กลมของธรกจทเกดขนภายในเมอง ซงในอดตพนทตาง ๆ ในประเทศไทยถกแบงดวยความ

เปนยาน แตกตางจากในปจจบนซงถกแบงดวยขอบเขตการปกครอง รวมถงระบบของวฒนธรรมท

คลายกนอยใกลกน และกลมอาชพทคลายคลงกนอยรวมกนจนท าใหสะทอนความเปนอตลกษณของ

สถานท และสดทายชมชนเมองสรางสรรค พจารณาจากการใชชวตของคนทอยอาศยภายในชมชน

เมอง การรวมกลมของอาชพประเภทตาง ๆ ความสมพนธของคนทอยในพนทมความใกลชดกน ความ

หลากหลายของวฒนธรรม สนทรพยและนวตกรรมสรางสรรคทสงผลใหเกดเศรษฐกจสรางสรรคถก

คดคนโดยคนทอยอาศยภายในชมชนเมองนน

ทงตวชวดความสรางสรรคเชงกายภาพทง 3 ประเภทมองคประกอบดงน (ดตารางท 1)

1. ประเภทของอตลกษณ มองคประกอบ 10 อยาง ไดแก 1) สนทรพยแหงความคด

สรางสรรค 2) การกระจายรายได 3) การจางงาน 4) การสงออก 5) กจกรรมทางสงคม 6) ความ

92 หลากหลายของวฒนธรรม 7) มลคาเพมของสนคาในทองถน 8) สดสวนการจดทะเบยนสทธบตรการ

ประดษฐ 9) อตสาหกรรมทใชเทคโนโลยชนสง 10) ศลปวฒนธรรม

2. ประเภทของสถานท มองคประกอบ 11 อยาง ไดแก 1) วสดทองถน 2) อตลกษณของ

เมอง 3) การพฒนาทางดานเทคโนโลยภายในเมอง 4) ผลงานศลปะทมความหลากหลาย 5) งาน

เทศกาลทมความส าคญตอเมอง 6) สวนสาธารณะ 7) ถนนคนเดน 8) ชองทางจกรยาน

9) สาธารณปโภคตาง ๆ ทจ าเปนตอการท าธรกจ 10) บรเวณโดยรอบมหาวทยาลย 11) แหลงอบรม

และเรยนร

3. ประเภทของคน มองคประกอบ 19 อยาง ไดแก 1) ขนาดของกลมมวลชนสรางสรรค

2) นกทองเทยว 3) การมสวนรวมของคนในทองถน 4) วศวกร 5) อาจารย 6) นกเรยนนกศกษา

7) นกวทยาศาสตร 8) นกเ ขยน 9) นกแสดง 10) ศลปน 11) นกออกแบบ 12) สถาปนก

13) นกวชาการ 14) นกธรกจ 15) นกกฎหมาย 16) นกวเคราะหการเงน 17) จ านวนเกยในเมองตอ

จ านวนประชากรเมอง 18) จ านวนผทมภมล าเนาในตางประเทศทอาศยอยในพนทตอประชากรเมอง

19) การรณรงคบคคลขามเพศ

93 ตารางท 1 ตวชวดทสงผลตอความสรางสรรคเชงกายภาพ

ปจจย

ตวชวดทสงผลตอความสรางสรรคเชงกายภาพ

ล าดบ

ท

ตวชวด

ผใหค านยาม ความสรางสรรคเชง

กายภาพ

Land

ry

Flor

ida

Borc

hard

t

UNCT

AD

UNES

CO

เมอง

สราง

สรรค

ยานส

รางส

รรค

ชมชน

เมอง

สราง

สรรค

อตลก

ษณ

1 สนทรพยแหงความคดสรางสรรค

⚫

⚫ ⚫ ⚫ ⚫

2 การกระจายรายได ⚫ ⚫

3 การจางงาน

⚫

⚫

4 การสงออก

⚫

⚫

5 กจกรรมทางสงคม

⚫ ⚫ ⚫

⚫ ⚫

6 ความหลากหลายของวฒนธรรม

⚫ ⚫ ⚫

⚫ ⚫

7 มลคาเพมของสนคาในทองถน

⚫ ⚫

⚫

8 สดสวนการจดทะเบยนสทธบตรการประดษฐ

⚫

⚫

9 อตสาหกรรมทใชเทคโนโลยชนสง

⚫ ⚫ ⚫ ⚫

10 ศลปวฒนธรรม ⚫

⚫

⚫

⚫

หมายเหต : (⚫) หมายถงตวชวดทผใหค านยามกลาวถงประเดนทเกยวของ

94 ตารางท 1 ตวชวดทสงผลตอความสรางสรรคเชงกายภาพ (ตอ)

ปจจย

ตวชวดทสงผลตอความสรางสรรคเชงกายภาพ

ล าดบ

ท

ตวชวด

ผใหค านยาม ความสรางสรรคเชง

กายภาพ

Land

ry

Flor

ida

Borc

hard

t

UNCT

AD

UNES

CO

เมอง

สราง

สรรค

ยานส

รางส

รรค

ชมชน

เมอง

สราง

สรรค

สถาน

ท

11 วสดทองถน ⚫ ⚫ ⚫ ⚫

12 อตลกษณของเมอง ⚫ ⚫ ⚫

13 การพฒนาทางดานเทคโนโลยภายในเมอง

⚫

⚫

14 ผลงานศลปะทมความหลากหลาย

⚫

⚫

⚫

15 งานเทศกาลทมความส าคญตอเมอง

⚫

⚫ ⚫

16 สวนสาธารณะ ⚫ ⚫

17 ถนนคนเดน ⚫ ⚫

18 ชองทางจกรยาน ⚫ ⚫

19 สาธารณปโภคตาง ๆ ทจ าเปนตอการท าธรกจ

⚫

⚫

⚫ ⚫

20 บรเวณโดยรอบมหาวทยาลย ⚫ ⚫

21 แหลงอบรมและเรยนร ⚫ ⚫ ⚫

หมายเหต : (⚫) หมายถงตวชวดทผใหค านยามกลาวถงประเดนทเกยวของ

95 ตารางท 1 ตวชวดทสงผลตอความสรางสรรคเชงกายภาพ (ตอ)

ปจจย

ตวชวดทสงผลตอความสรางสรรคเชงกายภาพ

ล าดบ

ท

ตวชวด

ผใหค านยาม ความสรางสรรคเชง

กายภาพ

Land

ry

Flor

ida

Borc

hard

t

UNCT

AD

UNES

CO

เมอง

สราง

สรรค

ยานส

รางส

รรค

ชมชน

เมอง

สราง

สรรค

คน

22 ขนาดของกลมมวลชนสรางสรรค

⚫

⚫

⚫

23 นกทองเทยว ⚫

⚫ ⚫ ⚫

24 การมสวนรวมของคนในทองถน

⚫

⚫

⚫

⚫

25 วศวกร

⚫ ⚫

⚫

26 อาจารย

⚫ ⚫

⚫

27 นกเรยนนกศกษา

⚫ ⚫

⚫

28 นกวทยาศาสตร

⚫ ⚫

⚫

29 นกเขยน

⚫ ⚫

⚫

30 นกแสดง

⚫ ⚫

⚫

31 ศลปน

⚫ ⚫

⚫

32 นกออกแบบ

⚫ ⚫

⚫

33 สถาปนก

⚫ ⚫

⚫

34 นกวชาการ

⚫ ⚫

⚫

35 นกธรกจ ⚫ ⚫ ⚫

⚫

หมายเหต : (⚫) หมายถงตวชวดทผใหค านยามกลาวถงประเดนทเกยวของ

96 ตารางท 1 ตวชวดทสงผลตอความสรางสรรคเชงกายภาพ (ตอ)

ปจจย

ตวชวดทสงผลตอความสรางสรรคเชงกายภาพ

ล าดบ

ท

ตวชวด

ผใหค านยาม ความสรางสรรคเชง

กายภาพ

Land

ry

Flor

ida

Borc

hard

t

UNCT

AD

UNES

CO

เมอง

สราง

สรรค

ยานส

รางส

รรค

ชมชน

เมอง

สราง

สรรค

คน

36 นกกฎหมาย

⚫ ⚫

⚫

37 นกวเคราะหการเงน

⚫ ⚫

⚫

38 จ านวนเกยในเมองตอจ านวนประชากรเมอง

⚫ ⚫

⚫

39 เปอรเซนตของผทมภมล าเนาในตางประเทศทอาศยอยในพนท / จ านวนประชากรเมอง

⚫ ⚫

⚫

40 การรณรงคบคคลขามเพศ

⚫ ⚫

⚫

หมายเหต : (⚫) หมายถงตวชวดทผใหค านยามกลาวถงประเดนทเกยวของ

97 ตารางท 2 ตวชวดทสงผลตอชมชนเมองสรางสรรค

ปจจย

ตวชวดทสงผลตอความสรางสรรคเชงกายภาพของชมชนเมองสรางสรรค

ล าดบ

ท

ตวชวด

ผใหค านยาม

Land

ry

Flor

ida

Borc

hard

t

UNCT

AD

UNES

CO

อตลก

ษณ

1 กจกรรมทางสงคม

⚫ ⚫ ⚫

2 ความหลากหลายของวฒนธรรม

⚫ ⚫ ⚫

3 มลคาเพมของสนคาในทองถน

⚫ ⚫

4 ศลปวฒนธรรม ⚫

⚫

⚫

สถาน

ท

5 วสดทองถน ⚫

⚫

⚫

6 อตลกษณของเมอง ⚫

⚫

7 แหลงอบรมและเรยนร ⚫

⚫

คน

8 ขนาดของกลมมวลชนสรางสรรค ⚫

⚫

9 นกทองเทยว ⚫

10 การมสวนรวมของคนในทองถน ⚫

⚫

⚫

11 วศวกร

⚫ ⚫

12 อาจารย

⚫ ⚫

13 นกเรยนนกศกษา

⚫ ⚫

หมายเหต : (⚫) หมายถงตวชวดทผใหค านยามกลาวถงประเดนทเกยวของ

98 ตารางท 2 ตวชวดทสงผลตอชมชนเมองสรางสรรค (ตอ)

ปจจย

ตวชวดทสงผลตอความสรางสรรคเชงกายภาพของชมชนเมองสรางสรรค

ล าดบ

ท

ตวชวด

ผใหค านยาม

Land

ry

Flor

ida

Borc

hard

t

UNCT

AD

UNES

CO

คน

14 นกวทยาศาสตร ⚫ ⚫

15 นกเขยน ⚫ ⚫

16 นกแสดง ⚫ ⚫

17 ศลปน ⚫ ⚫

18 นกออกแบบ ⚫ ⚫

19 สถาปนก ⚫ ⚫

20 นกวชาการ ⚫ ⚫

21 นกธรกจ ⚫ ⚫ ⚫

22 นกกฎหมาย ⚫ ⚫

23 นกวเคราะหการเงน ⚫ ⚫

24 จ านวนเกยในเมองตอจ านวนประชากรเมอง

⚫ ⚫

25 จ านวนผทมภมล าเนาในตางประเทศทอาศยอยในพนทตอประชากรเมอง

⚫ ⚫

26 การรณรงคบคคลขามเพศ ⚫ ⚫

หมายเหต : (⚫) หมายถงตวชวดทผใหค านยามกลาวถงประเดนทเกยวของ

99

จากขอมลในตารางท 2 ตวชวดตาง ๆ จะน าไปใชในการเกบขอมล 3 พนทใน 3 จงหวดเพอ

เปนพนทน ารองในการศกษา ไดแก 1) ขอนแกนเมองสรางสรรค 2) ยานสรางสรรคเมองเการาชบร

3) ชมชนเมองสรางสรรคบางแสน โดยผวจยเลอกศกษาเฉพาะระดบชมชนเมองเทานน เนองจากพนท

ระดบเมองและระดบยานในแตละพนทนนมการรวมตวกนของชมชนเมอง ผวจยจงเลอกศกษาเพยง

ระดบชมชนเมองของแตละพนท เมอพจารณาตวชวดความเปนชมชนเมองสรางสรรค ซงตาม

สมมตฐานนนชมชนเมองมตวชวดตรงตามทก าหนดกสามารถมแนวโนมในการพฒนาเปนยาน

สรางสรรคและเมองสรางสรรคตอไป

บทถดไปคอ บทท 3 วธด าเนนการวจย ผวจยไดอธบายถงวธการวจย ลกษณะของขอมลท

เกบรวบรวมเพอวเคราะหตามตวชวด เครองมอในการวจย แบบสมภาษณผเชยวชาญทางดานชมชน

เมองสรางสรรค ขนตอนการรวบรวมขอมล และวธการวเคราะหขอมล ผวจยสามารถสรปตวชวดท

สะทอนความเปนชมชนเมองสรางสรรค โดยตวชวดทเลอกมานอาจจะเปนหนวยทเลกทสดซงสามารถ

น าไปวเคราะหพนทระดบชมชนเมองไดดงน

1. ประเภทของอตลกษณ มองคประกอบ 4 อยาง ไดแก 1) กจกรรมทางสงคม

2) ความหลากหลายของวฒนธรรม 3) มลคาเพมของสนคาในทองถน และ 4) ศลปวฒนธรรม

2. ประเภทของสถานท มองคประกอบ 3 อยาง ไดแก 1) วสดทองถน 2) อตลกษณของ

เมอง และ 3) แหลงอบรมและเรยนร

3. ประเภทของคน มองคประกอบ 19 อยาง ไดแก 1) ขนาดของกลมมวลชนสรางสรรค

2) นกทองเทยว 3) การมสวนรวมของคนในทองถน 4) วศวกร 5) อาจารย 6) นกเรยนนกศกษา

7) นกวทยาศาสตร 8) นกเ ขยน 9) นกแสดง 10) ศลปน 11) นกออกแบบ 12) สถาปนก

13) นกวชาการ 14) นกธรกจ 15) นกกฎหมาย 16) นกวเคราะหการเงน 17) จ านวนเกยในเมองตอ

จ านวนประชากรเมอง 18) จ านวนผทมภมล าเนาในตางประเทศทอาศยอยในพนทตอประชากรเมอง

19) การรณรงคบคคลขามเพศ

100

บทท 3

วธด าเนนการวจย

ในการวเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรค กรณศกษาชมชนเมองขอนแกน ราชบร

และบางแสนมความมงหมายทจะศกษาลกษณะของทองถนไทยทสงผลตอการพฒนาแนวคดเมอง

สรางสรรคในประเทศไทย โดยการศกษาชมชนเมองในเมองสรางสรรคของประเทศไทยซงถกจดอนดบ

ใหเปนเมองสรางสรรค ไดแก จงหวดขอนแกน จงหวดราชบร และจงหวดชลบร ซงสามารถระบ

ตวชวดเมองสรางสรรคทถกใชเปนขอเทจจรงทส าคญในการรวบรวมขอมลของแตละเมอง โดยเปน

การศกษาโดยใชวธการเชงคณภาพในงานวจย

งานวจยนแสดงถงทมาของตวชวดความเปนชมชนเมองสรางสรรค และการจดกลมตวชวดให

อยในชดของ 3 องคประกอบหลก (คน สถานท และอตลกษณ) ในระดบของพนทตางกน (เมอง ยาน

และชมชน) ซงการกระตนเศรษฐกจของเมอง เกดจากความสมพนธของความคดสรางสรรคของคนใน

ระดบชมชนกบธรกจในระดบยานทพฒนาอยางตอเนอง ซงในงานวจยนมการศกษาลกษณะทองถน

ของชมชน คอ คน สถานท และอตลกษณ ทมสวนท าใหความคดสรางสรรคเตบโตขน จนสามารถ

แลกเปลยนองคความร สรางสนคาหรอบรการใหมจากสงทไมเคยมอยเดมหรอจากการท าซ าจากสงท

มอยเดมแลว การวเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรค กรณศกษาชมชนเมองขอนแกน ราชบร

และบางแสนมความส าคญตอเมองในปจจบนเปนอยางมาก เนองจากประเทศไทยมการแขงขน

ทางดานเศรษฐกจและการลงทนสง ดงนนจงมความส าคญทตองศกษาคนควาและหาอตลกษณของ

สถานทซงมสวนสมพนธกบความเปนชมชนเมองสรางสรรค โดยศกษาเรอง 1) ลกษณะทางกายภาพ

ของชมชนเมองสรางสรรคจากการรวบรวมขอมลทตยภมดานประชากร ต าแหนงทตง ลกษณะทาง

ภมประเทศ ววฒนาการของเมอง รปทรงของเมอง อตสาหกรรมสรางสรรค และสาธารณปโภค/

สาธารณปการ 2) กรณศกษาเมองสรางสรรคในตางประเทศ 3) ชมชนเมองสรางสรรคของประเทศ

ไทยจากแนวคดเมองสรางสรรค ยานสรางสรรค และชมชนเมองสรางสรรคดวยการสมภาษณ

ผเชยวชาญ คนในทองถน ประกอบการส ารวจพนทและสอบถามความสมพนธเชงพนทของการใชงาน

101 จากผทอยอาศยภายในชมชนเมองและ 4) อตลกษณของเมอง ซงไดจากการศกษาการพฒนาชมชน

เมองสรางสรรคและวสยทศนจากการสมภาษณกบลกษณะของทองถนไทยจากรวบรวมขอมลทตยภม

โดยทบทวนแผนพฒนาทองถนและทฤษฎอตลกษณของสถานท ซงมตวชวดชมชนเมองสรางสรรรค

จากการศกษาทฤษฎและวรรณกรรมทเกยวของประกอบดวยการศกษาทฤษฎของ Charles Landry,

Richard Florida, Aaron Borchardt, UNCTAD, UNESCO และแนวคดอตลกษณของสถานทโดย

อางองทฤษฎของ Harold Milton Proshansky รวมถงขอมลจากกระทรวงพาณชย

3.1 ขอบเขตงานวจย

การวเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรค กรณศกษาชมชนเมองขอนแกน ราชบร และ

บางแสนม 2 ขอบเขต คอ ขอบเขตเชงพนท และขอบเขตเชงเนอหา ซงลกษณะขอบเขตเชงพนทจาก

การคดเลอกเมองหรอชมชนทมศกยภาพตอการพฒนาชมชนเมองสรางสรรคทเหมาะสม และเปน

เมองหรอชมชนทมความพรอมทจะเขารวมในกระบวนการศกษาวจยอยางนอย 3 แหง ส าหรบเกณฑ

การคดเลอกพนทน ารองในการศกษา มทงหมด 3 ขนตอน ดงน

1. ประเภทของเศรษฐกจสรางสรรคทแตกตางกน กระทรวงพาณชยมเกณฑการคดเลอก

เมองตนแบบตามแนวทางเศรษฐกจสรางสรรค 30 เมอง แตในการศกษาครงนไดคดเลอกมา 3 พนท

ใน 3 จงหวดเพอเปนพนทน ารองในการศกษาทมประเภทของเศรษฐกจสรางสรรคแตกตางกน ไดแก

1) ขอนแกนเมองสรางสรรค ประเภทของเศรษฐกจสรางสรรคคอ สนคาผาไหมพนถน 2) ยาน

สรางสรรคเมองเการาชบร ประเภทของเศรษฐกจสรางสรรคคอ งานศลปะพนถน 3) ชมชนเมอง

สรางสรรคบางแสน ประเภทของเศรษฐกจสรางสรรคคอ พนททางกายภาพ ทศนยภาพสวยงาม

2. การแบงตามลกษณะของภมภาคในประเทศไทย ไดแก ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาค

ตะวนตก และภาคตะวนออกซงมลกษณะทางภมประเทศแตกตางกน สงผลตอสนทรพยทาง

วฒนธรรมทหลากหลาย

3. การคดเลอกพนทศกษาตามลกษณะอตลกษณของสถานทซงมความแตกตางกน เชน

งานฝมอและหตถกรรม การทองเทยวเชงวฒนธรรม งานออกแบบ และทางสถาปตยกรรม

102

จากเกณฑดงกลาวไดคดเลอกพนทกรณศกษาคอ

1) ขอนแกนเมองสรางสรรค

ผวจยจดล าดบความส าคญพนทชมชนเมองของจงหวดขอนแกนใหมลกษณะแบบเมอง

สรางสรรค ซงเปนเศรษฐกจสรางสรรคแบบมรดกทางวฒนธรรม ในภมภาคภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

และอตลกษณแบบงานฝมอและหตถกรรม ดวยแผนนโยบายการพฒนาเมองของเทศบาลนคร

ขอนแกนมแนวคดสนบสนนการพฒนาสเมองสรางสรรคดวยการพฒนาระบบโครงขายการคมนาคม

การจดตงศนยสรางสรรคการออกแบบสาขาขอนแกนซงตงอยภายในมหาวทยาลยขอนแกน

เพอเผยแพรแนวคดการพฒนาเมองสรางสรรคใหขยายไปสภมภาค รองรบผประกอบการและ

ประชาชนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอไดเขาถงความร และทรพยากรในการพฒนาธรกจและความคด

สรางสรรค

2) ยานสรางสรรคเมองเการาชบร

ผ วจยจดล าดบความส าคญพนท ชมชนเมองของจงหวดราชบรใหมลกษณะแบบยาน

สรางสรรค ซ ง เปนเศรษฐกจสรางสรรคแบบมรดกทางดานงานศลปะในภมภาคตะวนตก

และอตลกษณแบบการทองเทยวเชงวฒนธรรม ดวยกจกรรมงานศลปะคอ เทศกาลปกตศลป ครงท 2

(2559) (MGR Online, 2559) หลงจากทเคยจดขนครงแรกเมอ 4 ปกอน (2555) โดยการรเรมของ

วศนบร สพานชวรภาชน ทายาทรนท 3 ของ “เถาฮงไถ” โรงงานเครองปนดนเผาเกาแกของเมอง

ราชบร รวมกบส านกศลปวฒนธรรมรวมสมย เทศกาลศลปะเพอชมชนกลางเมองราชบร เนองจาก

เมองราชบรทเคยเปนจดศนยกลางในกจกรรมการใชชวตในรปแบบตาง ๆ น าแนวคดสรางสรรคแสดง

ผานผลงานศลปะทสะทอนมตตาง ๆ และอตลกษณของสถานท เพอบอกรปแบบของยานทก าลง

เกดขนและสงทก าลงเปลยนแปลงไป โดยไดรบความรวมมอจากนกออกเเบบ เเละสถาปนกออกแบบ

พนทหอศลปในบานนนเปนพนทสวนตวทคนในยานเสยสละมอบใหเพอสรางใหเปนพนทเเสดงงาน

103 ถาวร และสามารถใชในการจดกจกรรมทางดานศลปะไดยงยน ภายใตแนวคดทกบาน คอ เเกลเลอร

ทกท คอ หอศลป3

3) ชมชนเมองสรางสรรคบางแสน

ผวจยจดล าดบความส าคญพนทชมชนเมองของเทศบาลเมองแสนสข จงหวดชลบรใหม

ลกษณะแบบชมชนเมองสรางสรรค ซงเปนเศรษฐกจสรางสรรคแบบงานสรางสรรรคตามลกษณะงาน

สถาปตยกรรม ในภมภาคภาคตะวนออก และอตลกษณการออกแบบพนทเพอพกผอน ดวยกจกรรม

บางแสนสรางศลปครงท 1 (กองบรรณาธการ บางแสนสขดอทคอม, 2560) ทจดขนในภายในเทศบาล

เมองแสนสขเมอเดอนมกราคมป พ.ศ. 2560 จากความรวมมอของภาครฐคอ เทศบาลเมองแสนสข

กระทรวงวฒนธรรม ภาคมหาวทยาลยคอ คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยบรพา คณะจตรกรรม

ประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร สถาบนบณฑตพฒนศลป คณะศลปกรรมศาสตร

มหาวทยาลยขอนแกน และภาคเอกชนคอ บรษท ไลฟแอนดลฟวง จ ากด เชญชวนกลมมวลชน

สรางสรรคสรางงานศลปะมาแขงขนวาดภาพศลปะทสะทอนอตลกษณของสถานท สงผลใหเกดการ

กระตนการทองเทยวภายในพนทชมชนเมองบางแสน อกทงยงสงเสรมใหคนในพนทตระหนกถง

ความส าคญของงานสรางสรรคดวย

ขอบเขตการศกษาดานพนทนนผวจยศกษาเฉพาะพนทชมชนเมองทมการกระจกของ

กจกรรมสรางสรรค สวนขอบเขตทางดานเนอหาคอ 1) ศกษามตทางดานเนอหาของการวจย ไดแก

ประชากร ต าแหนงทตง ลกษณะทางภมประเทศ ววฒนาการของเมอง รปทรงของเมอง อตสาหกรรม

สรางสรรค และสาธารณปโภค/สาธารณปการ 2) ศกษาคนควา รวบรวมความรทเกยวของกบแนวคด

เมองสรางสรรคและกรณตวอยางทงจากตางประเทศ 3) ศกษาขอมลและวเคราะหศกยภาพในการ

3 ภายในงานมศลปะชมชนทงหมด 13 แหง ไดแก 1.พพธภณฑสถานแหงชาต ราชบร 2. ถนนวรเดช 3. รถประจ าทาง (ราชบร โปง

กระทง) 4. รานหมอง 5. ตรอกก าแพงอฐ 6. รานทวผล 7. บานนาออด 8. ตรอกทางเขาตลาดสด 9. ศาลาไมรมน า 10. โบกรถไฟ 11.

รานอาภรภณฑ 12. โรงแรมกวงฮว 13. หอศลปรวมสมย เถา ฮง ไถ - ดคน เเละชมกจกรรมเตนแอโรบก บรเวณตลาดเทศบาล โดยศลปน สาครนทร เครอออน ซงเกดความรวมมอจากภาครฐและภาคเอกชน

104 พฒนาเมอง เพอน าไปสการเสนอแนะแนวคดและองคประกอบของชมชนเมองสรางสรรคทเหมาะสม

ของประเทศไทย

3.2 ขนตอนด าเนนงานวจย

ในการศกษาและวจยมขนตอนตาง ๆ ไดก าหนดไวตามวตถประสงคโดยสามารถแสดงเปน

แผนภมขนตอนการศกษาไดจากภาพท 3 ซงสามารถอธบายเปนขนตอนไดดงน

3.2.1 ก าหนดปญหา ความมงหมายและวตถประสงคของงานวจยน าไปสความเปนมาและ

ความส าคญของปญหา

3.2.2 ตงสมมตฐานของการวจย คอ 1) แนวคดชมชนเมองสรางสรรคในประเทศไทยม

องคประกอบทสมพนธกบลกษณะของทองถนไทย ไดแก คน สถานท และอตลกษณ 2) แนวคด

ทฤษฎอตลกษณของสถานท (Place Identity) เกยวของกบแนวคดชมชนเมองสรางสรรค และ

3) สถานภาพการเปนเมองสรางสรรคในประเทศไทยมลกษณะของทองถนไทย สงผลตอการพฒนา

แนวคดชมชนเมองสรางสรรคในประเทศไทย จากตวชวดความเปนชมชนเมองสรางสรรคทงดาน

อตลกษณ สถานท และคน

3.2.3 เกบรวบรวมขอมลจากการส ารวจและรวบรวมขอมลทตยภมของแตละพนท โดย

เลอกศกษาขอมลทวไปทเกยวของกบลกษณะทองถนของแตละชมชนเมอง นวตกรรมสรางสรรค

กจกรรมทางประเพณวฒนธรรม และศกษาเมองสรางสรรคในตางประเทศ ไดแก เมองคานาซาวา

เมองสงคโปร กรงโซล เมองออสตน และเมองเบอรมงแฮม ซงสามารถสรปเปนจดเดนของแตละเมอง

ทมความเกยวของกบโมเดลการพฒนาเมองสรางสรรค

3.2.4 ศกษาและวเคราะหขอมลทตยภมโดยการเปรยบเทยบชดขอมลทถกจดกลมตาม

ตวชวดทไดก าหนดมาดงตารางท 3 เพอยนยนวากระบวนการวเคราะหโดยน าขอมลหลายดานมา

รวมกนสงผลดตอพนทชมชนเมองสรางสรรค และโมเดลการพฒนาเมองจากกรณศกษาตางประเทศ

ทง 5 เมอง สามารถน ามาปรบใชกบพนทชมชนเมองทง 3 แหงในประเทศไทย

105

ภาพท 3 แสดงวธด าเนนการวจยตามขอบเขตแนวคดทฤษฎทเกยวของ

106

3.2.5 เกบรวบรวมขอมลปฐมภมของแตละพนทโดยการสมภาษณผอยอาศยในชมชน ใน

ดานการมสวนรวมของคนในชมชน และกลมมวลชนสรางสรรค

3.2.6 ประเมนพนทศกษาทง 3 พนท อกทงเพอใหบรรลวตถประสงคของการวจย ผวจยจง

แบงวธการศกษาตามวตถประสงคของการวจยดงน

1) ศกษาแนวคดและองคประกอบในการน าไปสการพฒนาชมชนเมองสรางสรรค

ในประเทศไทย เปนการศกษาภาพรวมของทง 3 จงหวดทไดเลอกมาศกษา เปนการเกบรวบรวมขอมล

ทตยภม (Secondary Data) พนฐานของจงหวด ตามกรอบแนวคดของ Borchardt (2013) ไดแก

ประชากร ต าแหนงทตง ลกษณะทางภมประเทศ ววฒนาการของเมอง รปทรงของเมอง อตสาหกรรม

สรางสรรค และสาธารณปโภค/สาธารณปการ

2) ศกษาแนวคดทฤษฎอตลกษณของสถานททเกยวของกบแนวคดชมชนเมอง

สรางสรรค ในวตถประสงคนจะมการเกบรวมรวมขอมลแบบทตยภมของพนทศกษา 3 พนทใน 3

จงหวดถงตวชวดทสงผลตอชมชนเมองสรางสรรคซงประกอบดวย ดานอตลกษณ และดานสถานท

เพอเปรยบเทยบตวชวดทสงผลตอชมชนเมองสรางสรรคของประเทศไทย

3) สถานภาพการเปนเมองสรางสรรคในประเทศไทยมลกษณะของทองถนไทย

สงผลตอการพฒนาแนวคดชมชนเมองสรางสรรคในประเทศไทย จากตวชวดความเปนชมชนเมอง

สรางสรรคทงดานอตลกษณ สถานท และคน ในวตถประสงคนจะมการเกบขอมลปฐมภม (Primary

Data) ใน 2 ขนตอน คอ

3.1) ด าเนนการเกบขอมลภาคสนามโดยการส ารวจพนท ชมชนเมอง

สมภาษณผน าชมชนเมองและเทศบาลผมความรทางดานการวางผงเมองของทองถนและผเชยวชาญ

ทางดานเมองสรางสรรคซงเกยวของกบการพฒนาชมชนสรางสรรค ดวยประเดนค าถามขอมล

เกยวกบแนวคดและองคประกอบในการน าไปสการพฒนาชมชนเมองสรางสรรคในประเทศไทย ขอมล

เกยวกบความส าเรจของชมชนเมองสรางสรรค โดยใชแบบสมภาษณส าหรบคนในทองถน (ด

รายละเอยดในภาคผนวก ก)

107

3.2) น าขอมลทไดทง 3 พนทมาวเคราะหโดยการเปรยบเทยบชดขอมลดง

ตารางท 3 ตวชวดทสงผลตอชมชนเมองสรางสรรค และจดล าดบความส าคญของสถานภาพการเปน

เมองสรางสรรคในแตละชมชนเมอง และแตละภมภาค

3.2.7 วเคราะหและน าเสนอสถานภาพการเปนเมองสรางสรรคดวยการใชตวชวด ไดแก

ปจจยดานอตลกษณ สถานท และคน ของทง 3 พนทจากเกณฑทแตกตางกน

3.2.8 สรปผลการวเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรค กรณศกษาชมชนเมอง

ขอนแกน ราชบร และบางแสน

3.3 แหลงขอมล

การด าเนนงานวจยท าการศกษาใน 2 สวน โดยมรายละเอยดดงน

3.3.1 การเกบขอมลจากแหลงทตยภม (ดจากตารางท 3) ไดแก สถตของเมองไทยซง

สามารถหาไดจากแหลงขอมลของจงหวด เชน หองสมดมหาวทยาลยทอยในจงหวด เทศบาลเมอง

และสามารถหาขอมลยอนหลงไดอกทงศกษาและรวบรวมขอมลจากหนงสอพมพซงมขาวเกยวกบ

เมองสรางสรรค ขอมลสบคน ไดแก ขนาดของกลมมวลชนสรางสรรค การมสวนรวมของคนในทองถน

วศวกร อาจารย นกเรยนนกศกษา นกวทยาศาสตร นกเขยน นกแสดง ศลปน นกออกแบบ สถาปนก

นกวชาการ นกธรกจ นกกฎหมาย นกวเคราะหการเงน จ านวนเกยในเมอง/จ านวนประชากรเมอง

และการรณรงคบคคลขามเพศ ทงนแนวคดนมกลไกการพฒนาจากหนวยงานทองถนซงเปนผ

ด าเนนงานชมชนเมองดานงานศลปะและอตลกษณของเมอง ขอมลทสบคน ไดแก กจกรรมทางสงคม

ความหลากหลายของวฒนธรรม มลคาเพมของสนคาในทองถน และศลปวฒนธรรม

3.3.2 การศกษาเรองความสมพนธเชงพนทของการใชงานจากผทอยอาศยภายในชมชน

เมอง โดยเกบขอมลจากแหลงปฐมภม จากทงบคคลทวไปหรอบคคลทเกยวของกบงานออกแบบและ

ความคดสรางสรรคดวยการเดนส ารวจเพอสงเกตคน พนท และการใชงาน ซงมประเดนส าคญคอ วสด

ทองถน อตลกษณของเมอง และแหลงอบรมและเรยนร

108

3.4 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล

การด าเนนงานวจยนสามารถแบงเครองมอทใชในการศกษาออกเปน 3 แบบดงตอไปน

3.4.1 ตวชวดของลกษณะทองถนทเกยวของกบชมชนเมองสรางสรรค (ดตารางท 3)

ตวชวดนเปนเครองมอทผวจยศกษาจากทฤษฎของ Charles Landry, Richard Florida,

Aaron Borchardt, UNCTAD, UNESCO และแนวคดอตลกษณของสถานทโดยอางองทฤษฎของ

Harold Milton Proshansky เพอใชในการบนทกลกษณะของทองถนในแตละพนทซงถกใชในชมชน

เมองของแตละจงหวดโดยการเกบรวบรวมขอมลของพนทระดบจงหวด ระดบเทศบาลตงแตป พ.ศ.

2540-2560 โดยตารางตวชวดทสงผลตอชมชนเมองสรางสรรค ซงประกอบดวยปจจยทง 3 ปจจย

ไดแก อตลกษณ สถานท และคน วธการเกบขอมล ไดแก การเกบขอมลจากปฐมภมและทตยภม และ

แหลงขอมลทไดมา เชน การส ารวจและสงเกตชมชน การสมภาษณและสอบถาม สถตของเทศบาล

และแหลงขอมลออนไลน

ตารางท 3 ตวชวดทสงผลตอชมชนเมองสรางสรรคและวธการเกบขอมล

ปจจย

ตวชวดทสงผลตอความสรางสรรคเชงกายภาพของชมชนเมองสรางสรรค

ล าดบ

ท

ตวชวด

วธกา

รเกบข

อมล

แหลงขอมล

อตลก

ษณ

1 กจกรรมทางสงคม ปฐมภม การส ารวจชมชนและสงเกตกจกรรมทางสงคม

2 ความหลากหลายของวฒนธรรม

ปฐมภม สอบถามคนในชมชน

3 มลคาเพมของสนคาในทองถน ทตยภม สถตของเทศบาล

4 ศลปวฒนธรรม ทตยภม สอบถามคนในชมชน

สถาน

ท 5 วสดทองถน ทตยภม สถตของเทศบาล

6 อตลกษณของเมอง ปฐมภม การสมภาษณเจาหนาทในเทศบาล

7 แหลงอบรมและเรยนร ทตยภม การสมภาษณเจาหนาทในเทศบาล

109 ตารางท 3 ตวชวดทสงผลตอชมชนเมองสรางสรรคและวธการเกบขอมล (ตอ)

ปจจย

ตวชวดทสงผลตอความสรางสรรคเชงกายภาพของชมชนเมองสรางสรรค

ล าดบ

ท

ตวชวด

วธกา

รเกบข

อมล

แหลงขอมล

คน

8 ขนาดของกลมมวลชนสรางสรรค

ปฐมภม การสมภาษณเจาหนาทในเทศบาล

9 นกทองเทยว ทตยภม สถตของเทศบาล

10 การมสวนรวมของคนในทองถน

ปฐมภม การส ารวจชมชนและสงเกตกจกรรมทางสงคม

11 วศวกร ทตยภม สถตของเทศบาล

12 อาจารย ทตยภม สถตของเทศบาล

13 นกเรยนนกศกษา ทตยภม สถตของเทศบาล

14 นกวทยาศาสตร ทตยภม สถตของเทศบาล

15 นกเขยน ทตยภม สถตของเทศบาล

16 นกแสดง ทตยภม สถตของเทศบาล

17 ศลปน ทตยภม สถตของเทศบาล

18 นกออกแบบ ทตยภม สถตของเทศบาล

19 สถาปนก ทตยภม สถตของเทศบาล

20 นกวชาการ ทตยภม สถตของเทศบาล

21 นกธรกจ ทตยภม สถตของเทศบาล

22 นกกฎหมาย ทตยภม สถตของเทศบาล

23 นกวเคราะหการเงน ทตยภม สถตของเทศบาล

24 จ านวนเกยในเมองตอจ านวนประชากรเมอง

ปฐมภม การส ารวจชมชนและสงเกตกจกรรมทางสงคม

110 ตารางท 3 ตวชวดทสงผลตอชมชนเมองสรางสรรคและวธการเกบขอมล (ตอ)

ปจจย

ตวชวดทสงผลตอความสรางสรรคเชงกายภาพของชมชนเมองสรางสรรค

ล าดบ

ท

ตวชวด

วธกา

รเกบข

อมล

แหลงขอมล

คน

25 จ านวนผทมภมล าเนาในตางประเทศทอาศยอยในพนทตอประชากรเมอง

ปฐมภม การส ารวจชมชนและสงเกตกจกรรมทางสงคม

26 การรณรงคบคคลขามเพศ ปฐมภม สอบถามคนในชมชน และกลมบคคลเพศท 3 ใน Facebook

3.4.2 แบบสมภาษณ

เปนเครองมอทสรางขนเพอเกบขอมลจากผน าชมชนเมองและเทศบาลจ านวน 3 คน โดยได

สมภาษณนายกเทศมนตรเทศบาลเมองแสนสขในชวงเดอนมถนายน พ.ศ. 2560 ผมความรทางดาน

การวางผงเมอง จ านวน 3 คน ในชวงเดอนมกราคม และเดอนตลาคม พ.ศ. 2560 และผเชยวชาญ

ทางดานเมองสรางสรรคซงเกยวของกบการพฒนาชมชนสรางสรรคของแตละจงหวด จ านวน 3 คน

ซงท างานในต าแหนงนกวเคราะหผงเมองระดบปฏบตการ ในชวงเดอนตลาคม พ.ศ. 2560 รวม

ทงหมด 9 คน เกยวกบแนวคดและองคประกอบตามลกษณะทองถนไทยในการน าไปสการพฒนา

ชมชนเมองสรางสรรคในประเทศไทย โดยมการนดสมภาษณแบบตวตอตว มการบนทกเสยงซงขอมล

ในแบบสมภาษณจะประกอบไปดวย

สวนท 1 ขอมลทวไปของผใหสมภาษณ

สวนท 2 ขอมลเกยวกบแนวคดและองคประกอบในการน าไปสการพฒนาชมชน

เมองสรางสรรคในประเทศไทย แนวคด ทฤษฎอตลกษณของสถานท (Place Identity) ทเกยวของกบ

111 แนวคดชมชนเมองสรางสรรค และลกษณะของทองถนไทยในการวเคราะหสถานภาพการเปนเมอง

สรางสรรคในประเทศไทย

สวนท 3 ขอมลเกยวกบความส าเรจของชมชนเมองสรางสรรค

มประเดนค าถามหลกและรองจากการวเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรค

แนวคดและทฤษฎอตลกษณของสถานทมสวนในการพฒนาชมชนเมองสรางสรรค และลกษณะของ

ทองถนไทย ทจะสงผลตอการวเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรค ดงน (ดรายละเอยดแบบ

สมภาษณส าหรบคนในทองถน ในภาคผนวก ก)

ค าถามหลก

1) มการพฒนาชมชนเมองสความเปนชมชนเมองสรางสรรคตามลกษณะทองถน

ไทยดานใดบาง

2) มกจกรรมการพฒนาเมองทสอดคลองกบแผนพฒนาของเทศบาลอยางไรบาง

3) โครงการพฒนาเมองตอบสนองกบนโยบายดานอะไรบาง

4) มกจกรรมใดบางทกระตนการรวมกลมของกลมมวลชนสรางสรรค

5) มวธการปฏบตตอคนชมชนเมองเพอใหตระหนกถงความส าคญของชมชนเมอง

สรางสรรคอะไรบาง

ค าถามรอง

1) ในความเหนของผใหสมภาษณ มองวาชมชนเมองนนเปนชมชนเมองสรางสรรคหรอไม

2) หลงจากเมองไดรบการจดอนดบจากกระทรวงพาณชยใหเปนเมองสรางสรรค ม

การกระตนกจกรรมสรางสรรคอยางไรบาง

3) โครงการทชวยกระตนเศรษฐกจของเมองมอะไรบาง

4) คนในเมองใหความรวมมอกบกจกรรมของเมองอยางไรบาง

5) แผนการพฒนาเมองระยะยาวมการพฒนาดานเมองสรางสรรคหรอไม

จากบทท 2 แนวคดทฤษฎชมชนเมองสรางสรรค ซงมการศกษากรณศกษากรงโซล

เมองสรางสรรค ประกอบกบภาควชาการออกแบบและวางผงชมชนเมอง มโครงการน านกศกษาไป

112 ทศนศกษายงประเทศเกาหล ผวจยไดมโอกาสน าประเดนค าถามเกยวกบงานวจยนไปใหสถาปนก นก

ผงเมองชาวเกาหลไดตอบค าถามตามประเดนกรงโซล เมองสรางสรรคดานการออกแบบซงมประเดน

ค าถาม (แบบสมภาษณส าหรบสถาปนกผงเมองเกาหล ดภาคผนวก ข) ดงน

1) ความคดเหนเกยวกบการเปนเมองสรางสรรคของกรงโซล และเมองนอยใน

สถานะใดเมอเปรยบเทยบกบเมองสรางสรรคแหงอน ๆ ทวโลกทไดรบการรบรองจาก UNESCO

2) รปแบบการท างานของนกพฒนาเมองเปนอยางไรเพอใหชมชนเมองกลายเปน

เมองสรางสรรค

3) องคประกอบเมองสรางสรรค แบบกรงโซล คออะไร

4) หนวยงานระดบทองถนมแผนและนโยบายในการพฒนาเมองสรางสรรคอยางไร

ใหยงคงอตลกษณเดมของเมองอย โดยไมใหความเตบโตทางเศรษฐกจเปนตวก าหนดการพฒนา

หรอไมและอยางไร

5) จากตวชวดความเปนชมชนเมองสรางสรรค กรงโซลมคณสมบตดานใดบาง

3.4.3 แบบส ารวจพนท

การเกบรวบรวมขอมลแบบส ารวจพนทเกยวกบประเดนกจกรรมทางสงคม ความหลากหลาย

ของวฒนธรรม ศลปวฒนธรรม การมสวนรวมของคนในทองถน จ านวนเกยในเมองตอจ านวน

ประชากรเมอง จ านวนผทมภมล าเนาในตางประเทศทอาศยอยในพนทตอประชากรเมอง และการ

รณรงคบคคลขามเพศ ผวจยไดก าหนดตวชวดจากการรวบรวมทฤษฎและวรรณกรรมทเกยวของกบ

การพฒนาชมชนเมองสรางสรรค และส ารวจตวชวดแตละดานวามหรอไม ถามตวชวดชมชนเมอง

สรางสรรคดงทแสดงในตารางท 4 หากสามารถระบจ านวนตองบอกปรมาณตามหนวยตาง ๆ เพอ

น ามาเปรยบเทยบชดขอมลแตละพนท หลงจากลงส ารวจพนทจรงผวจยประสบปญหาในการส ารวจ

ขอมล เนองจากบางขอมลไมไดมการบนทกสถต จงไดขอมลจากการบอกเลาของประชาชนทอยอาศย

ในพนทเทานน และตวชวดดานคน อาชพทเกยวของกบความสรางสรรค ผวจยไมสามารถจ าแนกได

ตามทก าหนดไว จงรวมเปนอาชพสรางสรรค

113 ตารางท 4 ตวชวดทสงผลตอชมชนเมองสรางสรรค

ปจจย

ตวชวดทสงผลตอความสรางสรรคเชงกายภาพของชมชนเมองสรางสรรค

ล าดบ

ท ตวชวด ม ไมม วธการเกบรวบรวมขอมล

หนวยวด ระดบการน าเสนอ

อตลก

ษณ 1 กจกรรมทางสงคม

2 ความหลากหลายของวฒนธรรม

3 มลคาเพมของสนคาในทองถน

4 ศลปวฒนธรรม

สถาน

ท 5 วสดทองถน

6 อตลกษณของเมอง

7 แหลงอบรมและเรยนร

คน

8 ขนาดของกลมมวลชนสรางสรรค

9 นกทองเทยว

10 การมสวนรวมของคนในทองถน

11 วศวกร

12 อาจารย

13 นกเรยนนกศกษา

14 นกวทยาศาสตร

15 นกเขยน

16 นกแสดง

17 ศลปน

18 นกออกแบบ

19 สถาปนก

20 นกวชาการ

21 นกธรกจ

22 นกกฎหมาย

23 นกวเคราะหการเงน

114 ตารางท 4 ตวชวดทสงผลตอชมชนเมองสรางสรรค (ตอ)

ปจจย

ตวชวดทสงผลตอความสรางสรรคเชงกายภาพของชมชนเมองสรางสรรค

ล าดบ

ท

ตวชวด ม ไมม วธการเกบ

รวบรวมขอมล หนวยวด ระดบการ

น าเสนอ

คน

24 จ านวนเกยในเมองตอจ านวนประชากรเมอง

25 จ านวนผทมภมล าเนาในตางประเทศทอาศยอยในพนทตอประชากรเมอง

26 การรณรงคบคคลขามเพศ

สงทตองการส ารวจลกษณะทองถนมประเดน ดงน

1) ประเภทของอตลกษณ มองคประกอบ 4 อยาง ไดแก 1) กจกรรมทางสงคม

2) ความหลากหลายของวฒนธรรม 3) มลคาเพมของสนคาในทองถน และ 4) ศลปวฒนธรรม

2) ประเภทของสถานท มอง คประกอบ 3 อยาง ไดแก 1 ) วสดทอง ถน

2) อตลกษณของเมอง และ 3) แหลงอบรมและเรยนร

3) ประเภทของคน มองคประกอบ 19 อยาง ไดแก 1) ขนาดของกลมมวลชน

สรางสรรค 2) นกทองเทยว 3) การมสวนรวมของคนในทองถน 4) วศวกร 5) อาจารย 6) นกเรยน

นกศกษา 7) นกวทยาศาสตร 8) นกเขยน 9) นกแสดง 10) ศลปน 11) นกออกแบบ 12) สถาปนก

13) นกวชาการ 14) นกธรกจ 15) นกกฎหมาย 16) นกวเคราะหการเงน 17) จ านวนเกยในเมองตอ

จ านวนประชากรเมอง 18) จ านวนผทมภมล าเนาในตางประเทศทอาศยอยในพนทตอประชากรเมอง

19) การรณรงคบคคลขามเพศ

115

3.5 วธการเกบรวบรวมขอมล

การด าเนนงานวจยท าการศกษาใน 2 สวน (ตารางท 3) โดยมรายละเอยดดงน

3.5.1 ขอมลปฐมภม ไดท าการเกบรวบรวมขอมลโดยแบงเปน 3 สวน ประกอบดวย

1) การส ารวจขอมลภาคสนามจากการลงพนททงหมด 3 พนทชมชนเมองสรางสรรคใน

3 จงหวด โดยใชแบบส ารวจพนท

2) สมภาษณความคดเหนตอชมชนเมองสรางสรรค ผเกยวของดานการวางผงเมองของ

แตละพนทตามค าถามหลกและรองจากแบบสมภาษณ

3) สงเกตการณประชาชนผอยอาศยโดยใชแบบส ารวจพนทและน ามาวเคราะห

ววฒนาการของชมชน ท าการเกบขอมลโดยการเขาไปสมภาษณแบบตวตอตว โดยมการบนทกเสยง

และน าขอมลไปประมวลผลในแตละประเดน

3.5.2 ขอมลทตยภม แบบวเคราะหเอกสาร โดยท าการรวบรวมขอมลเอกสารเกยวกบ

ลกษณะทองถนของพนทจากงานวจย หนงสอพมพและวารสารวชาการตาง ๆ ทเกยวของ

3.6 การวเคราะหขอมล

การด าเนนงานวจยใชวธการวเคราะหขอมลเปนเชงคณภาพ จากการส ารวจชมชนเมอง

สรางสรรค สมภาษณผน าชมชนเมองและเทศบาลผมความรทางดานการวางผงเมองของทองถนนน

และผเชยวชาญทางดานเมองสรางสรรคซงเกยวของกบการพฒนาชมชนสรางสรรคของแตละจงหวด

โดยผวจยแบงการวเคราะหขอมล ดงน

3.6.1 การวเคราะหเปรยบเทยบกรณศกษาตางประเทศทง 5 พนท โดยแบงเปนประเดน คอ

1) วตถประสงคของการพฒนาเมองสรางสรรค 2) องคประกอบของการพฒนาเมองสรางสรรค

3) กลยทธในการพฒนาเมองสรางสรรค

3.6.2 การวเคราะหขอมลพนฐานของชมชนเมองสรางสรรค สรปความสมพนธของแตละตว

ชวดตาง ๆ เพอการวเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรค ภายใตแนวคดการพฒนาในบรบท

116 ลกษณะทองถนไทย โดยใชสถตและขอมลตาง ๆ ทมบนทกจากหนวยงานทองถน ไดแก ประชากร

ต าแหนงทตง ลกษณะทางภมประเทศ ววฒนาการของเมอง รปทรงของเมอง อตสาหกรรมสรางสรรค

และสาธารณปโภค/สาธารณปการ ส าหรบการวเคราะหขอมลจากการรวบรวมขอมลทตยภม

3.6.3 การเปรยบเทยบวเคราะหเชงความส าคญ เพอก าหนดลกษณะของลกษณะทองถนไทย

จากการส ารวจออกมาเปนกลมโดยวเคราะหจดเดน จดดอย วกฤต และโอกาสในการแขงขนเพอทราบ

ถงลกษณะของทองถนไทย ทจะสงผลตอการวเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรคในประเทศ

ไทย

3.6.4 การวเคราะหจากการสมภาษณ เปนแนวทางการพฒนาจากผน าของแตละชมชน

ตามอตลกษณของสถานทเพอทราบถงนโยบายการพฒนาชมชนเมองสรางสรรค

3.6.5 การวเคราะหศกยภาพในการพฒนาชมชนเมองสรางสรรคและวสยทศน ในการพฒนา

กลมอตสาหกรรมสรางสรรคไดก าหนดเปนแนวคดและองคประกอบในการน าไปสการพฒนาชมชน

เมองสรางสรรคในประเทศไทย

ผวจยศกษาขอมลและสงเคราะหขอมลพนฐานของชมชนเมองสรางสรรค เพอใหไดมาซงการ

วเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรค กรณศกษาชมชนเมองขอนแกน ราชบร และบางแสน

สรปวธด าเนนงานวจยในครงนเปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) จากการรวบรวม

ขอมลจากแหลงทตยภม การสมภาษณและการส ารวจ ผวจยศกษาขอมลพนฐานของพนทศกษา 3

พนท ใน 3 จงหวดซงเลอกเปนกรณศกษาของประเทศไทยดวยการรวบรวมขอมลทวไปเพอใหเหนถง

ความแตกตางตามภมภาคของประเทศไทยในบทท 4

117

บทท 4

ขอมลทวไปของพนทศกษา

การศกษาและวเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรคในประเทศไทย กรณศกษาชมชนเมอง

ขอนแกน ราชบร และบางแสน เปนการศกษาภาพรวมของทง 3 จงหวดทไดเลอกมาศกษา ดวยการเกบ

รวบรวมขอมลทตยภม (Secondary Data) พนฐานระดบจงหวด และระดบเทศบาล ตามงานวจยของ

Aaron Borchardt เรอง The Creative City: Place, Creativity & People ทไดศกษาเมองสรางสรรคท

Glasgow และ Portland โดยจะมการจดแบงตามขอมลดานตาง ๆ คอ 1) ประชากร 2) ต าแหนงทตง

3) ลกษณะทางภมประเทศ 4) ววฒนาการของเมอง 5) รปทรงของเมอง 6) อตสาหกรรมสรางสรรค และ

7) สาธารณปโภค/สาธารณปการ โดยขอมลสนบสนนและเกยวของกบการเปนชมชนเมองสรางสรรค ดงน

4.1 ประชากร

ในการศกษาขอมลเรองประชากรของพนทศกษาทง 3 พนท เปนการรวบรวมขอมลระดบ

เทศบาลเพอศกษาดานจ านวนประชากร ความหนาแนนของประชากร อตราการเพม/ลดของประชากร

เกยวของกบเมองสรางสรรค โดยลกษณะความหลากหลายของประชากรทวไปสนบสนนและเกยวของกบ

ศกยภาพสการพฒนาชมชนเมองสรางสรรค เมอมอตราการเพมของประชากรมากขนแสดงถงการยายถน

ฐานเขามาภายในเมอง เนองจากชมชนเมองมสถานทท างานส าหรบคนวยท างาน สถานทพกผอนส าหรบ

นกทองเทยวหรอผสงอาย สถานศกษาทด รวมถงแหลงเรยนรทดส าหรบกลมมวลชนสรางสรรค แบง

หวขอตามพนทศกษา ดงน

4.1.1 ขอนแกนเมองสรางสรรค

จ านวนประชากรในเขตเทศบาลนครขอนแกนประมาณ 120,045 คน คดเปนรอยละ 59.5

ของประชากรเขตผงเมองรวม จ านวนครวเรอน 52,635 หลง ประชากรตามทะเบยนราษฎร มความ

หนาแนนของประชากร 2,609 คน/ตร.กม. (พนทเทศบาลมขนาด 46 ตารางกโลเมตร) จากขอมลของ

เทศบาล พบวามประชากรแฝง และมการเคลอนยายประชากรสง ในเขตเมอง สงผลใหประชากร

เพมขนจ านวนมาก และเกดการขยายตวของอาคารทพกอาศยประเภทอพารทเมนต หองเชา และ

118 หอพก ประมาณ 9,000 ยนต (เทศบาลนครขอนแกน, 2559b) อกปจจยทส าคญในปจจบนคอ

ความกาวหนาทางเทคโนโลยททนสมยและรวดเรว สงผลกระทบตอพฤตกรรมการใชชวตของคนใน

สงคม ท าใหคณภาพการศกษาและคณภาพชวตลดลง เนองจากคนใชชวตในโลกออนไลนมากขนจน

ละเลยการมปฏสมพนธกบคนรอบขาง รวมไปถงครอบครวของตนเอง

4.1.2 ยานสรางสรรคเมองเการาชบร

จ านวนประชากรในเขตเทศบาลเมองราชบรประมาณ 38,299 คน จ านวนครวเรอน 14,324

หลง ประชากรตามทะเบยนราษฎร มความหนาแนนของประชากร 4,402 คน/ตร.กม. (พนทเทศบาล

มขนาด 8.7 ตารางกโลเมตร) โครงสรางประชากรในป 2560 (ธนวาคม 2560) มสดสวนประชากรวย

เดก รอยละ 26.28 เยาวชนรอยละ 17.71 ประชากรวยท างาน รอยละ 52.42 และผสงอาย รอยละ

12.51 จากการศกษา พบวาประชาชนสวนใหญท างานรบจางในสถานประกอบการเพมขน

4.1.3 ชมชนเมองสรางสรรคบางแสน

จ านวนประชากรในเขตเทศบาลเมองแสนสขประมาณ 46,217 คน จ านวนครวเรอน 11,230

หลง ประชากรตามทะเบยนราษฎร มความหนาแนนของประชากร 2,142 คน/ตร.กม. (พนทเทศบาล

มขนาด 20.268 ตารางกโลเมตร) ประชากรสวนใหญอาศยอยในบรเวณชายฝงทะเลตงแตปากคลอง

บางโปรงจนถงหาดบางแสนลาง และสองขางเสนทางคมนาคมทส าคญ (เทศบาลเมองแสนสข, 2560,

p. 16)

119 ตารางท 5 จ านวนประชากรในเทศบาลนครขอนแกน เทศบาลเมองราชบร และเทศบาลเมองแสนสข ในป พ.ศ. 2560

พนท ประชากร

(ชาย)

ประชากร

(หญง)

ประชากร

ทงหมด

ครวเรอน ความหนาแนน

(คน/ตร.กม.)

คน รอยละ คน รอยละ

เทศบาลนคร

ขอนแกน 55,632 46.34 64,413 53.66 120,045 52,635 2,609

เทศบาลเมอง

ราชบร 17,398 45.43 20,901 54.57 38,299 14,324 4,402

เทศบาลเมอง

แสนสข 21,331 46.16 24,886 53.84 46,217 11,230 2,280

จากการศกษาทง 3 พนท พบวาชมชนเมองทอยอาศยมาตงแตอดต ท าใหเกดการอพยพยาย

ถนท าใหเกดกลมประชากรแฝงขนในพนทเปนจ านวนมากเปนผลใหจ านวนประชากรมอตราการ

เพมขนอยางรวดเรว การมประชากรจ านวนมากท าใหมโอกาสการเกดความหลากหลายของประชากร

ดวย นอกจากนนในเขตเทศบาลมแหลงทองเทยวทส าคญและมชอเสยงท าใหเกดธรกจทเกยวเนอง

จากการทองเทยว เชน ธรกจโรงแรม รานคา รานอาหาร การบรการดานการทองเทยว รวมทงยงม

มหาวทยาลยทมชอเสยง จงมประชากรจากทอนเขามาอยอาศยเพอประกอบอาชพตาง ๆ และเรยน

หนงสอเปนจ านวนมาก

4.2 ต าแหนงทตง

ในการศกษาขอมลเรองต าแหนงทตงของพนทศกษาทง 3 พนท เปนการรวบรวมขอมลทมความ

เกยวของกบเมองสรางสรรคในดานพนททางกายภาพ (ขอมลระดบจงหวด) การใชประโยชนทดน (ขอมล

ระดบเทศบาล) การเขาถงโดยระบบการคมนาคมและขนสง (ขอมลระดบจงหวด) ซงต าแหนงทตง

สนบสนนและเกยวของกบชมชนเมองสรรคจากสภาพภมประเทศทเอออ านวยตอการเปนศนยกลาง

120 (Node) ของการคมนาคม เชน ทางน า ทางบก มภมทศนสวยงามสามารถพฒนาเปนแหลงทองเทยวได

โดยแบงหวขอตามพนทศกษา ดงน

4.2.1 ขอนแกนเมองสรางสรรค

เมองขอนแกนตงอยบนถนนมตรภาพ ซงเปนเสนทางส าคญในการเดนทางจากภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอตอนกลาง ต าแหนงทตงของจงหวดอยในพนทลมน าหลก 2 ลมน า คอ ลมน ามล

และลมน าช มแมน าพองเปนเสนเลอดใหญคอยหลอเลยงใหชาวขอนแกน

ในเขตเทศบาลนครขอนแกนไดก าหนดการใชประโยชนทดนสวนใหญเปนพนทเพอการอย

อาศยหนาแนนมาก พาณชยกรรม และทอยอาศยหนาแนนปานกลาง เมองมการเตบโตทางดานทอย

อาศยเปนจ านวนมากรกล าพนทเกษตรกรรม ลกษณะอาคารรมถนนทเปนอาคารหองแถวไมสลบกบ

อาคารคอนกรต สวนภายในชมชนเปนบานเรอนไม เนอทของขอบเขตผงเมองรวมเมองขอนแกน

ครอบคลมพนทประมาณ 228.02 ตารางกโลเมตร และพนทเทศบาลนครขอนแกน 46 ตาราง

กโลเมตร ลกษณะของเมองในปจจบน ป 2560 มยานพกอาศยชมชนเมองเกา ยานพกอาศยพนทศนยกลาง

การคา ยานทพกอาศยสวสดการขาราชการ ยานทพกอาศยนกศกษา และยานทพกอาศยทรองรบการ

ขยายตวของเมอง (ภาพท 4) การกอสรางคอนโดมเนยมซงเปนอาคารสงหากไมมการควบคมความสง

ภายในเมอง จะสงผลกระทบตอภาพลกษณของเมองเดมได โดยพนทศกษาในระดบชมชนเมอง

ขอนแกนอยในบรเวณถนนศรจนทร ถนนหนาเมอง ถนนกลางเมอง และถนนหลงเมอง ซงมขนาด

พนท 1.52 ตารางกโลเมตร

121

ภาพท 4 แสดงผงการใชประโยชนทดนในเขตเทศบาลปจจบน ป 2560 และเสนทางการคมนาคม (ดดแปลงจากแผนท GIS, 2560)

การเขาถงโดยระบบการคมนาคมและขนสงมลกษณะ ดงน

1) เสนทางคมนาคมทางถนนทส าคญทเชอมโยงเมองขอนแกนกบพนทอน ๆ มเสนทางถนน

สายส าคญตาง ๆ ไดแก ทางหลวงแผนดนหมายเลข 2 (ถนนมตรภาพ) ทางหลวงแผนดนหมายเลข 12

(ถนนมะลวลย) ทางหลวงแผนดนหมายเลข 230 (ทางเลยงเมอง) ทางหลวงแผนดนหมายเลข 209

ทางหลวงแผนดนหมายเลข 2131

2) รถโดยสารประจ าทางระหวางประเทศบรษทขนสงและรฐวสาหกจรถเมลนครหลวง

เวยงจนทน เปดเสนทางเดนรถระหวางขอนแกน-นครหลวงเวยงจนทน

3) รถบรการภายในตวเมองเชน รถโดยสารประจ าทางขนาดเลก รถตกๆ และรถแทกซ

4) ขบวนรถไฟออกจากสถานกรงเทพฯ (หวล าโพง) ผานจงหวดขอนแกน ไปจงหวดอดรธาน

และหนองคาย มจดจอดรบ - สง ผโดยสารทสถานตาง ๆ ในจงหวดขอนแกน ไดแก สถานอ าเภอพล

สนามบน

ม.ขอนแกน

สญลกษณของแผนท

ยานราชการ

ยานสถานศกษา

ยานทอยอาศย

ยานการคา พาณชยกรรม

ยานอตสาหกรรม

122 สถานอ าเภอบานไผ สถานอ าเภอเมอง สถานอ าเภอน าพอง และสถานอ าเภอเขาสวนกวาง ใหบรการ

วนละ 4 ขบวน

5) ทาอากาศยานพาณชย 1 แหง หางจากตวเมอง 8 กโลเมตร เสนทางบนกรงเทพฯ –

ขอนแกน - กรงเทพฯ ใชเวลาเดนทางประมาณ 55 นาท 3 สายการบน ไดแก บมจ.การบนไทย สาย

การบนนกแอรและสายการบนแอรเอเชย

จากการศกษา พบวาถนนสายหลกมการจราจรและการขนสงปรมาณมาก ทางเทศบาลก าหนด

นโยบายลดความคบคงของการใชพนทเมอง โดยพนทยานราชการ ยานการศกษา ยานทอยอาศย ยานการคา

พาณชยกรรม และยานอตสาหกรรม ควรมการปรบปรงฟนฟ เพราะปจจบนมความหนาแนนและอมตว

บรเวณตะวนออกของพนทมแหลงน าจ านวนมาก แตไมไดรบการสงเสรมการพฒนาเมอง การขยายตวของ

ภาคอตสาหกรรม/บรการ เกดการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนจากภาคเกษตรไป เปนทอยอาศย และ

ธรกจบรการ (ภาพท 5) (เทศบาลนครขอนแกน, 2555)

ภาพท 5 แสดงผงลกษณะยานในเขตเทศบาลปจจบน ป 2560 (ดดแปลงจากแผนท GIS, 2560)

สนามบน ม.ขอนแกน

สญลกษณของแผนท

ทางรถไฟ

ถนน

ขอบเขตเทศบาล

ขอบเขตพนทศกษา

แหลงน า

ยานราชการ

ยานสถานศกษา

ยานทอยอาศย

ยานการคา พาณชยกรรม

เขตทหาร

พนทอนรกษชนบทและ

เกษตรกรรม

พนทเกษตรกรรม

123 4.2.2 ยานสรางสรรคเมองเการาชบร

จงหวดราชบรเปนจงหวดหนงในภาคกลางดานตะวนตกของประเทศไทย มพนท 5,196

ตารางกโลเมตร อยหางจากกรงเทพมหานครเปนระยะทาง 100 กโลเมตร ตามทางหลวงแผนดน

หมายเลขท 4 พนทเมองราชบรเปนศนยกลางของแหลงทองเทยวและการคา โดยมเสนทางถนนหลก

คอ ถนนเพชรเกษม และทางรถไฟสายใตผานกลางเมอง (ส านกงานจงหวดราชบร, 2556, p. 2)

โดยพนทศกษาในระดบชมชนเมองราชบรอยในบรเวณรมแมน าแมกลอง ถนนวรเดช ถนนอม

รนทร ถนนศรสรยวงศ ถนนไกรเพชร และถนนราษฎรยนด ซงมขนาดพนท 0.29 ตารางกโลเมตร

ลกษณะของภมประเทศเปนพนทราบลมต า พนทภายในบรเวณเมองเกานมความสวยงามอยใกล

แมน าสายส าคญ พนทรมแมน าถกใชเปนพนทสาธารณะจดงานกจกรรม เชน ถนนคนเดน และถนนสาย

ศลปะ

ลกษณะการใชประโยชนอาคารยานเมองเกาในเขตเทศบาลเมองราชบร (ภาพท 6) ดงน

1) การใชประโยชนทดนของชมชนเมองราชบรกระจกตวอยบรเวณรมแมน าแมกลองทง

ยานพาณชยกรรมและยานพกอาศย ยานอตสาหกรรมประเภทโรงงานเครองปนดนเผาอยทบรเวณ

ถนนสมบรณกล อยตดกบถนนศรสรยวงศ ซงการขยายตวของชมชนเมองราชบรทขยายออกไป สวน

ใหญเปนประเภททอยอาศย และอาคารพาณชยกรรม

2) ขอบเขตผงเมองรวมเมองราชบรมพนท 38 ตารางกโลเมตร ประกอบดวยเขตเทศบาล

เมองราชบร 8.7 ตารางกโลเมตร และพนทเขตเทศบาลต าบลหลกเมองบางสวน

3) อาคารเพอการอยอาศยกงพาณชยกรรมเพราะพนทบรเวณนเปนตลาดเกา เปดธรกจ

บรเวณชนลางของอาคารหองแถว และใชพนทดานบนเปนทอยอาศย ลกษณะการจดวางอาคารหอง

แถวเปนรปตวโอ มพนทวางตรงกลางเพอใชเปนตลาดชนเดยว ในปจจบนเปนตลาดทรพยสนสวน

พระมหากษตรย

4) อาคารทพกอาศยกระจายโดยรอบเมองเกา และอาคารของหนวยงานราชการ โดย

อาคารส าคญทอยรมแมน าแมกลองคอ พพธภณฑสถานแหงชาต ราชบร บรเวณพนทตอนเหนอของ

แมน าเปนพนททหาร ซงเปนพนทขนาดใหญสงผลใหไมมการตงถนฐาน

124

ภาพท 6 ผงการใชประโยชนอาคารของยานเมองเการาชบรในป 2560 (ดดแปลงจากแผนท GIS, 2560) การเขาถงโดยระบบการคมนาคมและขนสง การคมนาคมสะดวกเปนปจจยพนฐานเหมาะแก

การลงทนทงภาคเกษตรกรรมภาคอตสาหกรรมและสถานประกอบการ เมองราชบรอยใกลกบกรงเทพ

จงดงดดการลงทนเพราะใชเงนทนนอยในการขนสงท าใหรายไดจากการลงทนเพมมากขน (ส านกงาน

จงหวดราชบร, 2556, pp. 3-4) มลกษณะ ดงน

1) รถยนต เสนทางสายเกา สายเพชรเกษม ทางหลวงหมายเลข 4 ผานบางแค-ออมนอย-

ออมใหญ-นครชยศร-นครปฐม-ราชบร เสนทางสายใหม เสนทางหลวงหมายเลข 338 จากกรงเทพฯ-

พทธมณฑล-นครชยศร เขาถนนเพชรเกษมบรเวณอ าเภอนครชยศรกอนถงตวเมองนครปฐมประมาณ

16 กโลเมตร จากนนใชถนนเพชรเกษมตรงไปตวเมองราชบร

คายภาณรงษ

ทางร

ถไฟส

ายใต

พพธภณฑสถานแหงชาต แมน าแมกลอง

สญลกษณของแผนท

ขอบเขตพนทศกษา

แหลงน า

ราชการ

สถานศกษา

ทอยอาศย

การคา พาณชยกรรม

เขตทหาร

125

2) รถโดยสารประจ าทาง บรษท ขนสง จ ากด มบรการเดนรถจากสถานขนสงสายใตไป

จงหวดราชบรทกวน วนละหลายเทยว ใชเวลาเดนทางประมาณ 2 ชวโมง นอกจากนจากสถานขนสง

ราชบรมรถโดยสารไปยงจงหวดใกลเคยง คอ นครปฐม กาญจนบร สมทรสงคราม และเพชรบร

3) รถไฟ การรถไฟแหงประเทศไทย มบรการรถไฟออกจากสถานรถไฟหวล าโพง และ

สถานรถไฟธนบร (บางกอกนอย) ทกวนใชเวลาเดนทางประมาณ 2 ชวโมง

4.2.3 ชมชนเมองสรางสรรคบางแสน

เมองแสนสขไดรบการยกสถานะจากสขาภบาลแสนสข ขนเปนเทศบาลต าบลแสนสข เมอ

วนท 26 พฤศจกายน 2531 พรอมกนนไดขยายพนทความรบผดชอบจาก 12.5 ตารางกโลเมตร (15

หมบาน) เปน 20.268 ตารางกโลเมตร (20 หมบาน)

ดวยศกยภาพของทองถนและผบรหารทองถน ในการบรหารจดการอยางเปนระบบ สราง

ความเจรญกาวหนาไดอยางรวดเรวและในป พ.ศ. 2536 เทศบาลฯ จงไดรบงบประมาณสนบสนนจาก

หนวยราชการตาง ๆ เปนจ านวนมาก เชน การทองเทยวแหงประเทศไทย กระทรวงวทยาศาสตรและ

เทคโนโลย องคการบรหารสวนจงหวด กรมการปกครอง ฯลฯ ซงเทศบาลฯ ไดน างบส นบสนน

เหลานนมาใชในการพฒนาอยางตอเนอง

ปจจบนเทศบาลฯ ไดรบการยกระดบขนเปนเทศบาลเมองแสนสข เมอวนท 27 ตลาคม 2544

และยดหลกการบรหารทเดนชด คอ เมองทนาอยควบคกบการรกษาทรพยากร ธรรมชาตและ

สงแวดลอมทยงยน แหลงทองเทยวทสะอาดสวยงาม เปนทรจกระดบสากล พฒนาเศรษฐกจ สงคมให

เจรญรงเรอง เพอใหประชาชนอยดกนดตลอดไป บางแสนอยหางจากเมองชลบร 13 กโลเมตร บรเวณ

ชายหาดมความยาวประมาณ 2.5 กโลเมตร หาดมความลาดเอยงเพยงเลกนอย ระดบน าตนเหมาะกบ

การเลนน าทะเลและกจกรรมทางน า อกทงยงมถนนเลยบชายหาดทสวยงามเปนระเบยบเรยบรอย

(เทศบาลเมองแสนสข, 2560) ซงพนทศกษาในระดบชมชนเมองบางแสนอยในบรเวณรมชายหาดบาง

แสน ถนนบางแสน 1 และถนนบางแสน 2 ซงมขนาดพนท 0.15 ตารางกโลเมตร มการเขาถงโดย

ระบบการคมนาคมและขนสง มดงน

126

1) การเดนทางสวนใหญนยมใชรถยนตสวนตวขบจากกรงเทพฯ ประมาณ 1 ชวโมง เหมาะ

ส าหรบการทองเทยวแบบไปเชาเยนกลบ ตลอดแนวชายหาดสามารถจอดรถไดโดยงาย สะดวกสบาย

จงไมมปญหาเรองทจอดรถ

2) รถโดยสารประจ าทางจากเอกมย (สถานขนสงสายตะวนออก) หรอหมอชต โดยใชรถ

กรงเทพ-พทยา กรงเทพ-ระยอง หรอกรงเทพ-ศรราชา แตตองแจงวาประสงคจะลงรถทตลาดหนอง

มน จากนนตอรถสองแถวเขามายงชายหาดบางแสน

3) รถสองแถวประจ าทางในเมองชลบรมาถงเมองบางแสนไปจนถงตลาดหนองมน

4) รานคาใหบรการเชาจกรยานและรถมอเตอรไซคจ านวนมากตลอดถนนรมหาด

จากการศกษาทง 3 พนท พบวามลกษณะการใชประโยชนทดนเปนชมชนทอยอาศยขนาด

ใหญ เนองจากมชมชนเดมตงอยรมถนน หรอแมน าเสนส าคญ ทางเดนรมชายหาด และมพนทอย

อาศยส าหรบประชากรแฝงทงแรงงานในโรงงานอตสาหกรรมและนกศกษาซงในแตละปมนกศกษา

ยายเขามาอยใหมเปนจ านวนมาก สงผลใหพนทในชมชนเมองมอาคารสงส าหรบพกอาศย โรงแรม

ขนาดใหญ และบานพกอาศย ในปจจบนธรกจการทองเทยวเตบโตขนมาก เนองจากหนวยงานทองถน

สนบสนนนโยบายพฒนาเมองจงมนกทองเทยวเขามาเพมขน รวมถงกจกรรมเทศกาลประจ าป

ปรมาณการกอสรางอาคารส าหรบพกอาศยจงมมากขน

4.3 ลกษณะทางภมประเทศ

ในการศกษาขอมลเรองลกษณะทางภมประเทศของพนทศกษาทง 3 พนท เปนการรวบรวม

ขอมลระดบจงหวดทเกยวของกบเมองสรางสรรคดานภมประเทศ ความลาดชน ระดบความสงจาก

ระดบน าทะเล โดยสงเสรมใหเกดการขยายเมองไดงายเหมาะสมตอการอยอาศยของคนรนใหม ขนาดพนท

สงผลตอขนาดของชมชนเมองในแตละพนทมความแตกตางกน โดยแบงหวขอตามพนทศกษา ดงน

4.3.1 ขอนแกนเมองสรางสรรค

จงหวดขอนแกนตงอยในภมประเทศทเปนทราบสง อยในระดบความสงประมาณ 150 – 200

เมตร จากระดบน าทะเล จากการศกษา พบวาลกษณะทวไปเปนทราบและลาดชนขนไปทางทศเหนอ

127 พนทราบครอบคลมพนทรอยละ 56.40 ของพนทเขตเทศบาล โดยจงหวดขอนแกนไดรบผลกระทบ

จากภยพบตสภาวะโลกรอน เชน ภยแลง อทกภย และอคคภย สงผลกระทบตอประชาชน และ

สงแวดลอมทจ าเปนตอการอยอาศยภายในเมอง

ภาพท 7 ลกษณะภมประเทศของเมองขอนแกน (ดดแปลงจากแผนท Google Map, 2560)

4.3.2 ยานสรางสรรคเมองเการาชบร

จงหวดราชบรมลกษณะเปนทราบสงทางดานตะวนตกและคอยเทเปนทราบลมถงทราบต าไป

ทางตะวนออก สภาพภมประเทศแบงไดเปน 4 ลกษณะ (ส านกงานจงหวดราชบร, 2556, pp. 2-3) คอ

(1) พนทภเขาสง บรเวณชายแดนดานตะวนตกตดกบสหภาพพมา และเขตแดนดานใตตดกบ

จงหวดเพชรบร มสภาพเปนเทอกเขาสง อดมดวยปาดบ ปาเบญจพรรณ ปาเตงรง และปาไผ ในระดบ

ความสงตงแต 200 เมตร ถง 1,100 เมตร ในเขตอ าเภอสวนผง อ าเภอบานคา และอ าเภอปากทอ ดานตะวนตก

(2) พนทราบสง บรเวณถดจากบรเวณเทอกเขามาทางดานตะวนออกจนถงตอนกลางของ

พนทจงหวด มลกษณะเปนทราบสง และทเนนลาด มแมน าภาช และล าหวยสาขาเปนสายน าหลก

(3) ทราบลม บรเวณสองฝงแมน าแมกลองในบรเวณเมองเกา พนทศกษายานสรางสรรค และ

ดานตะวนออกของพนทจงหวด เนอดนเปนดนรวนและดนรวนปนดนเหนยว มความอดมสมบรณ

สญลกษณของแผนท

พนทความสง

50-100 เมตร

พนทความสง

100-200 เมตร

แหลงน า

ขอบเขตเทศบาล

สนามบน ม.ขอนแกน

128 มระบบชลประทานแมกลองใหญ ครอบคลมทวพนท ไดแก บรเวณเขตอ าเภอบานโปง อ าเภอโพ

ธาราม อ าเภอบางแพ อ าเภอเมองราชบร และอ าเภอปากทอ

(4) ท ราบลมต า ไดแก บร เวณตอนปลายของแมน าแมกลองท เ ชอมตอกบจงหวด

สมทรสงครามอยสงจากระดบน าทะเล 1- 2 เมตร ดนมความสมบรณ เหมาะแกการท าสวนผกผลไม

ภาพท 8 ลกษณะภมประเทศของเมองราชบร (ดดแปลงจากแผนท Google Map, 2560)

ลกษณะภมประเทศในเขตเทศบาลเมองราชบร ตงอยทางดานทศตะวนตกของเมน าแมกลอง

พนทมความลาดชนต า โดยทศทางการไหลของน าผวดนจะไหลจากทางดานทศตะวนตกของเมอง

บรเวณเขาแกนจนทรไปยงแมน าแมกลองซงตงอยทางดานทศตะวนออกของพนทและไมอยในพนท

เสยงอยางรนแรงดานภยธรรมชาต

4.3.3 ชมชนเมองสรางสรรคบางแสน

เมองบางแสนตงอยบนลกษณะภมประเทศเปนทราบชายฝงทะเล ประกอบดวยทราบแคบชายฝง

ทะเลมภเขาลกเลกสลบเปนบางตอน ลกษณะชายฝงเปนหาดโคลนซงเกดจากการพดพาตะกอนมาทบถม

ของแมน า มโคลนทบถมตดตอกนไปในทะเลประมาณ 2 กโลเมตร ปลายสดของอาวมภมประเทศเปน

แหลม คอ แหลมสามมขและแหลมแทน พนทระหวางแหลมทงสองมลกษณะเปนอาวตน มการทบถมของ

คายภาณรงษ

ทางร

ถไฟส

ายใต

พพธภณฑสถานแหงชาต แมน าแมกลอง สญลกษณของแผนท

พนทความสง

200-400 เมตร

พนทความสง

1000-1200 เมตร

แหลงน า

ขอบเขตเทศบาล

129 ตะกอนทรายกวาง 500 เมตร ทองทะเลลกจากชายฝง 1-3 เมตร ดานตะวนออกเปนทราบเชงเขาลาดแนว

ชายฝงทะเล จงเปนหาดทรายยาวประมาณ 5 กโลเมตร (ณฐชา ดวงยา, 2557)

หาดบางแสนแบงออกเปน 3 สวน คอ ชวงเหนอสดของหาด คอ แหลมแทน มโขดหนสวยงามลง

เลนน าไมได ชวงกลางของหาดคอ หาดบางแสน และชายหาดตอนใตสดคอ หาดวอนนภา (เทศบาลเมอง

แสนสข, 2560)

ภาพท 9 ลกษณะภมประเทศของเมองบางแสน (ดดแปลงจากแผนท Google Map, 2560)

4.4 ววฒนาการของเมอง

ในการศกษาขอมลเรองววฒนาการของเมองของพนทศกษาทง 3 พนท เปนการรวบรวมขอมล

ระดบเทศบาลทเกยวของกบเมองสรางสรรคดานการเตบโตของเมอง โดยพนทสรางสรรคจะเตบโตตาม

ถนนสายส าคญ และแมน าสายส าคญ เนองจากมความสะดวกสบายตอการสญจรของคนเดนเทา สงเสรม

ใหเกดพนทเรยนรและพนทสรางสรรคตาง ๆ โดยแบงหวขอตามพนทศกษา ดงน

4.4.1 ขอนแกนเมองสรางสรรค

ในอดตมการตงเมองขนทบานขาม หรอต าบลบานขาม อ าเภอน าพองในปจจบน ซงเปนเขต

แขวงรวมการปกครองกบบานชโลน มตอมะขามขนาดใหญทตายไปหลายปแลวกลบมใบงอกงาม

สถาบนวทยาศาสตรทางทะเล

ม.บรพา

หาดวอนนภา

ตลาดหนองมน สญลกษณของแผนท

ชวงตอนเหนอหาด

ชวงกลางหาด

ชวงตอนใตหาด

130 เกดขนใหมและหากผใดไปกระท ามดมรายหรอดถกดหมนกจะมอนเปนไป บรรดาชาวบานชาวเมองใน

แถบถนนน จงไดพรอมใจกนกอเจดยครอบตอมะขามเพอใหเปนทสกการะของคนทวไป แตเจดยท

สรางในครงแรกเปนรปปรางค หลงจากไดท าการบรณะใหมเมอราว 50 ปทผานมา จงไดเปลยนเปน

รปทรงเจดย และมนามวาพระธาตขามแกน ปจจบนตงอยในเขตวดเจตยภม บานขาม ต าบลบานขาม

อ าเภอน าพอง จงหวดขอนแกน พระเจดยขามแกนถอวาเปนปชนยสถานอนศกดสทธของชาวจงหวด

ขอนแกน ดานทศตะวนตกของเจดยพระธาตขามแกนมซากโบราณทปรกหกพงปรากฏอยอกฟากทง

ของบานขาม ซงแสดงใหเหนวาบรเวณแถบนนาจะเปนทตงของเมองมากอน การตงนามเมองวาขาม

แกน แตตอมาจงเรยกเพยนมาเปนเมองขอนแกน (เทศบาลนครขอนแกน, 2559a)

ภาพท 10 ลกษณะววฒนาการของเมองขอนแกน พ.ศ. 2540, 2550, 2560 (ดดแปลงจากแผนท Google Earth, 2560)

ววฒนาการของจงหวดขอนแกน สอดคลองกบการพฒนาสาธารณปโภค/สาธารณปการ ซง

ประกอบดวย

1. การจดตงสนามบนพลเรอน เปดเทยวบนครงแรกเมอวนท 6 กมภาพนธ พ.ศ. 2506

2. การกอตงมหาวทยาลยขอนแกนในป พ.ศ. 2507 เปนมหาวทยาลยแหงแรกของภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ

สนามบน

ม.ขอนแกน

พนททมอาคาร บานเรอนตงอย

ป 2550

(ทเพมขนจากป 2540) ป 2560

(ทเพมขนจากป 2540)

สญลกษณของแผนท

ป 2540

(ทเพมขนจากป 2540)

131

3. การกอสรางศนยราชการจงหวดในป พ.ศ. 2507 ทบรเวณโคกสนามบน มพนทประมาณ

550 ไร เนองจากบรเวณแหงเดมคบแคบ และรอบ ๆ เปนยานธรกจการคาหลกของเมอง โดยยาย

ศาลากลาง และสวนราชการอน ๆ กอสรางอาคารส านกงานเปนเอกเทศอกหลายแหง

4. การจดตงธนาคารแหงประเทศไทย สาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ในป พ.ศ. 2507

นบเปนศนยกลางการเงนภาครฐทส าคญของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

5. การพฒนาทางหลวงแผนดนหมายเลข 2 (ถนนมตรภาพ) ชวงทผานเมองขอนแกน เปน

แบบคขนานกบทางรถไฟสายตะวนออกเฉยงเหนอ (กรงเทพฯ – หนองคาย)

จากการส ารวจพบวาการพฒนาสาธารณปโภค สาธารณปการน ท าใหเกดการตงถนฐาน และ

ขยายตวของเมองตามมาดวย ววฒนาการของเมองบรเวณท 1 ดานตะวนตกเฉยงเหนอ (ภาพท 11)

การใชประโยชนทดนบรเวณใกลศนยกลางเปนยานพาณชยกรรมและบรการในระยะ 100 เมตร

ขนานกบทางหลวงแผนดนทงสองสาย ระยะถดไปเปนการพกอาศย สถานทราชการทส าคญในบรเวณ

น ไดแก มหาวทยาลยขอนแกน คายทหารกรมทหารราบท 6 คายสหราชเดโชไชย สนามบนขอนแกน

การใชประโยชนทดนประเภทอนตามแนวทางเลยงเมอง มหมบานจดสรรนอกเหนอจากชมชนเดม

เกดขนหลายแหง สวนใหญอยดานทใกลกบถนนมตรภาพพนเขตมหาวทยาลยขอนแกน ซงในอดตเปน

เพยงบานพกอาศยขนาดเลก ยงไมมหอพกนกศกษามากเทากบในปจจบน

ววฒนาการของเมองบรเวณท 2 (ภาพท 11) ดานทศตะวนตกเฉยงใต ในอดตเปนพนท

เกษตรกรรมใกลกบแหลงเกบน า ยงไมมหมบานจดสรร แตในปจจบนมการใชประโยชนทดนบรเวณ

ใกลศนยกลางเมองเปนยานพาณชยกรรมเละบรการ ถดไปเปนการพกอาศย อตสาหกรรม โกดงเกบ

สนคา อาคารพาณชยขนาดใหญอยหางจากศนยกลางเมองตามแนวถนนมะลวลย ถนนมตรภาพ ถนน

เหลานาด (ทางหลวงแผนดนหมายเลข 2131) สถานทราชการทส าคญในบรเวณนไดแก สถาน

ไฟฟาแรงสงขอนแกน สถานควบคมการจายไฟขอนแกน มหมบานจดสรรเกดขนใหมนอกเหนอจาก

ชมชนเดม กระจายตามพนทตาง ๆ ตามแนวถนนมะลวลย ถนนเหลานาด และทางเลยงเมอง การใช

ประโยชนทดนรอบนอกเปนเกษตรกรรม สถานพกผอนหยอนใจส าคญ คอ บงหนองโคตร เปนแกมลง

หนงในสามของเมอง แตบรเวณนปใดมปรมาณน าฝนมากน าจะทวมขงรอบหนองโคตร เพราะบรเวณ

132 สวนนมสภาพเหมอนแองกระทะ รวมถงบรเวณหวยกดกวางทางดานใต ทอาจเกดจากการระบายน า

ออกนอกพนทท าไดชา หรอปรมาณน าฝนโดยรวมมมากท าใหระดบน าในแมน าชสงเกนปกต

ววฒนาการของเมองบรเวณท 3 (ภาพท 11) ดานตะวนออกเฉยงเหนอ การใชประโยชนทดน

บรเวณทใกลศนยกลางเปนยานพาณชยกรรมและบรการขนานกบถนนมตรภาพ ถนนประชาสโมสร

ถดไปเปนยานพกอาศย สถานทราชการส าคญในบรเวณน ไดแก ศนยราชการจงหวดขอนแกน มณฑล

ทหารบกท 23 สถานขนสงจงหวดขอนแกน และมหมบานจดสรรนอกเหนอจากชมชนเดมเกดขน

หลายแหง บรเวณทหางศนยกลางเมองกมการปลกสรางอาคารตามแนวถนนมตรภาพ ถนนประชา

สโมสร ถนนหลงศนยราชการ ถนนกสกรทงสราง เพอประกอบการพาณชยและการบรการ การใช

ประโยชนทดนรอบนอกเปนเกษตรกรรม เพราะบรเวณนมลกษณะภมประเทศเปนเนนสงลาดไปหาท

ราบลมแมน าพองผสมกบทลาดลอนคลน สวนใหญอยในเขตจายน าของคลองสงน าชลประทาน

สถานทพกผอนหยอนใจส าคญ คอ บงทงสราง

ววฒนาการของเมองบรเวณท 4 (ภาพท 11) ดานตะวนออกเฉยงใต ในอดตเปนพนทอย

อาศยหนาแนนมาก เพราะการตง ถนฐานเรมตนจากบรเวณน ใกลกบบงแกนนคร รปแบบ

สถาปตยกรรมเรอนแถวไม ในปจจบนมการใชประโยชนทดนบรเวณใกลศนยกลางเมองซงเปนเนอ

เมองเดมเปนยานพาณชยกรรม ยานศนยการคา การบรการประเภทตาง ๆ การเงนการธนาคาร

เนองจากแนวถนนหนาเมอง ถนนกลางเมอง ถนนหลงเมอง ถนนเทพารกษ ถนนรอบเมอง ถนน

ประชาส าราญ ในแนวเหนอใต ถนนประชาสโมสร ถนนพมพสต ถนนอ ามาตย ถนนศรจนทร ถนนช

ทาขอน ถนนชวนชน ถนนรนรมย ในแนวตะวนออกตะวนตก มลกษณะเปนตารางกรด มการใช

ประโยชนเพอการพาณชยและบรการเตมพนท คอ บรเวณตลาดสดเทศบาล 1 (ตลาดเกา) ตลาดสด

เทศบาล 2 (ตลาด อ. จระ – ตรงขามสถานขนสงจงหวดขอนแกน) ตลาดสดเทศบาล 3 (ตลาดโบเบ)

ตลาดสดเทศบาล 4 (ตลาดบางล าพ)

133

ภาพท 11 การตงถนฐานและลกษณะการกระจายตวของเมอง (ดดแปลงจากแผนท GIS, 2560)

4.4.2 ยานสรางสรรคเมองเการาชบร

ราชบรเปนเมองเกาแกเมองหนงของประเทศไทย จากการศกษาและขดคนของนก

ประวตศาสตร นกโบราณคด พบวาดนแดนแถบลมแมน าแมกลองเปนถนฐานทอยอาศยของคนหลาย

ยคหลายสมย และมความรงเรองมาตงแตอดต จากหลกฐานทางโบราณสถานและโบราณวตถจ านวน

มากท าใหเชอไดวามผคนตงถนฐานอยในบรเวณนตงแตยคหนกลาง ตลอดจนไดคนพบเมองโบราณ

สมยทราวดทต าบลคบว อ าเภอเมองราชบร

พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช ปฐมกษตรยแหงราชวงศจกร ไดเคยด ารง

ต าแหนงหลวงยกกระบตรเมองราชบรในสมยกรงศรอยธยาตอนปลาย ซงในชวงปลายสมยกรงศร

อยธยาและตอนตนกรงรตนโกสนทรปรากฏหลกฐานทางประวตศาสตรวา เมองราชบรเปนเมองหนา

ดานทส าคญ เปนสมรภมการรบหลายสมย ยกทพมาตงรบศกพมาในเขตราชบรหลายครง ครงทส าคญ

ทสดคอสงครามเกาทพ ตอมา พ.ศ. 2360 สรางก าแพงเมองใหมทางฝงซายของแมน าแมกลองตลอด

สนามบน

ม.ขอนแกน

ศนยราชการจงหวด

ธนาคารแหงประเทศไทย

สญลกษณของแผนท

การขยายตวของ

เมองจากปจจย

ทางดานเศรษฐกจ

ตามถนนเสนหลก

(แนวตง-แนวนอน)

การขยายตวของ

เมองจากปจจย

ดานทอยอาศย

134 มาจนถงปจจบน พ.ศ. 2437 ไดเปลยนการปกครองสวนภมภาค โดยรวมหวเมองตาง ๆ ทอยใกลชด

กนตงขนเปนมณฑล และไดรวมเมองราชบร เมองกาญจนบร เมองสมทรสงคราม เมองเพชรบร เมอง

ปราณบร เมองประจวบครขนธ รวม 6 เมอง ตงขนเปนมณฑลราชบร ตงทบญชาการมณฑล ณ เมอง

ราชบร ทางฝงขวาของแมน าแมกลอง (ปจจบนคอศาลากลางจงหวดราชบรหลงเกา)

ตอมาใน พ.ศ. 2440 ไดยายทบญชาการเมองราชบร จากฝงซายกลบมาตงรวมอยแห ง

เดยวกบศาลาวาการมณฑลราชบรทางฝงขวาของแมน าแมกลอง จนถง พ.ศ. 2476 เม อไดมการ

ยกเลกการปกครองแบบมณฑลทงหมด มณฑลราชบรจงถกยกเลกและคงฐานะเปนจงหวดราชบ ร

จนถงปจจบน (ส านกงานจงหวดราชบร, 2556, p. 2) และเกณฑคนหลายชนชาตไปอยอาศยทราชบรจน

กลายการเปนถนทโปรดปรานของรชกาลท 4-6 ท าใหราชบรเจรญในแทบทกดาน ในเวลานนศลปะ

ตางยคทยงคงอยกบผคนจากหลากชนชาตจงหลอหลอมเอกลกษณโดดเดนเขาดวยกนกลายเปนศลปะ

แขนงพนทางราชบร จากการศกษาพบวาในอดตราชบรมชางหรอศลปนอสระพนบานทหาเลยงชพ

ดวยฝมอตวเอง เชน นายชน ชางเขยนงานศลปะวาดบนผนเพดานแทนทจะวาดบนฝาผนงแบบทอน

(ส านกงานจงหวดราชบร, 2558) การตงถนฐานรมแมน าแมกลองเรมจากมการคมนาคมทางน า และ

ขยายตวมายงถนนสายหลก ถนนเพชรเกษม มหางสรรพสนคา และอาคารพาณชยกรรมเกดขน

มากมาย พนทเขตทหารอยในเขตผงเมองรวมเมองราชบร สงผลกระทบตอการขยายตวและการ

พฒนาพนทกจกรรมตาง ๆ ท าใหเกดความไมตอเนองของพนทเมอง

135

ภาพท 12 ลกษณะววฒนาการของเมองราชบร พ.ศ. 2540, 2550, 2560 (ดดแปลงจากแผนท Google Earth, 2560)

4.4.3 ชมชนเมองสรางสรรคบางแสน

กอนป พ.ศ. 2486 ชมชนตาง ๆ ในเทศบาลเมองแสนสข ยงไมเปนทรจกของคนภายนอก

ยกเวนชมชนเขาสามมข ซงเปนชมชนประมง มบานเรอนเพยง 3-4 หลง เขาสามมขในสมยนนม

ลกษณะคลายเกาะรมฝงทะเล ตอนกลางเขาเปนปาดงดบ เชงเขาเปนปาแสม ปาโกงกาง ชายฝงทะเล

มลง และงชกชมมาก ตรงหวเขาดานตะวนตก มสงศกดสทธทชาวบานใกลเคยงนบถอคอ "เจาแมสาม

มข" ตอมาชมชนเขาสามมขหนาแนนและเจรญขนเมอ จอมพล ป. พบลสงคราม มาสรางบานพกตาก

อากาศขนทางดานตะวนตกของเขาสามมข นอกจากนนยงสรางบานรบรองของรฐบาล เพอใชรบรอง

บคคลส าคญ ตลอดจนทประชมคณะรฐมนตร รวมทงสรางบานพกส าหรบขาราชการอก 13 หลง และ

ตดถนนเชอมจากบางแสนไปเขาสามมขโดยรอบ (พ.ศ. 2501)

พ.ศ. 2503 จอมพลสฤษด ธนรชตไดสรางบานรบรองของรฐบาลขนใหมทแหลมแทน บคคล

ส าคญของรฐบาลยายไปประชมและพกแรมกนทบานรบรองแหลมแทน บานรบรองของรฐบาลทเขา

สามมขกถกละเลยและทรดโทรมลงตามล าดบ จากการศกษา พบวาในป พ.ศ.2536 เทศบาลฯ ได

จดท าโครงการน ารองในการพฒนาเขาสามมขใหเปนจดทองเทยวทส าคญ และไดพฒนาตอเนองมา

จนถงปจจบน และจะยงคงด าเนนตอไปในอนาคต (เทศบาลเมองแสนสข, 2560, p. 16)

คายภาณรงษ

ทางร

ถไฟส

ายใต

พพธภณฑสถานแหงชาต พนททมอาคาร

บานเรอนตงอย

ป 2550

(ทเพมขนจากป 2540) ป 2560

(ทเพมขนจากป 2540)

สญลกษณของแผนท

ป 2540

(ทเพมขนจากป 2540)

136

เทศบาลเมองแสนสขเปนชมชนเมองดานการศกษา (มหาวทยาลยบรพาเปนศนยกลาง

ทางดานการศกษาภาคตะวนออก) การทองเทยว และทพกอาศย ประชากรสวนใหญประกอบ อาชพ

คาขาย และธรกจบรการดานการทองเทยว เศรษฐกจโดยรวมจงขนอยกบการพาณชยกรรม กจกรรม

ดานการคาทตงอยหนาแนนบรเวณตลาดหนองมนและชายหาดบางแสน การเปลยนแปลงจนตภาพ

ของชายหาดมแนวโนมจะสญเสยภาพอตลกษณเดมทเกดจากบรรยากาศสบายๆ ของพนทชายหาด

ธรรมชาตไปสการเปนแหลงทองเทยวชายหาดแบบเมอง และในปจจบนการเขาสสงคมผสงอายของ

โลกจะเปนโอกาสของพนทพกผอน มสภาพอากาศดในประเทศไทย สามารถประกอบกจการการ

ใหบรการดแลผสงอายและการใหบรการการแพทยและสขภาพ ซงบางแสนมศกยภาพในการพฒนา

เพอรองรบบานพกผสงอายยคใหม

ภาพท 13 ลกษณะววฒนาการของเมองบางแสน พ.ศ. 2540, 2550, 2560 (ดดแปลงจากแผนท

Google Earth, 2560) จากการศกษาทง 3 พนท พบวาชมชนเมองขอนแกนเรมมววฒนาการการเตบโตจากพนท

ใกลแหลงน าคอ พนทรมบงแกนนครซงเปนพนททมความอดมสมบรณ จากนนจงขยายสถนนมตรภาพ

และทางรถไฟทเปนเสนทางการสญจรหลกเขาสเมองขอนแกน ชมชนเมองราชบรเรมมววฒนาการ

การเตบโตจากรมแมน าแมกลองซงในอดตเปนเสนทางสญจรหลก ดงนนจงมการกอสรางเรอนแถวไม

จ านวนมาก จนเกดเปนชมชนแหงแรกและขยายออกไปสถนนเพชรเกษมซงเปนถนนสายหลกเขาเมอง

สถาบนวทยาศาสตรทางทะเล

ม.บรพา

หาดวอนนภา

ตลาดหนองมน พนททมอาคาร บานเรอนตงอย

ป 2550

(ทเพมขนจากป 2540) ป 2560

(ทเพมขนจากป 2540)

สญลกษณของแผนท

ป 2540

(ทเพมขนจากป 2540)

137 ราชบร ชมชนเมองบางแสนเรมมววฒนาการการเตบโตจากรมชายหาดซงเปนแหลงธรกจส าคญของ

พนท และถนนสขมวทเปนถนนหลกจากกรงเทพมหานครสบางแสนจงมการเตบโตของอาคารสงปลก

สรางและการตงถนฐานมากทสด ผวจยจงสรปไดวาววฒนาการของเมองเรมจากถนน แมน าสายหลก

ของเมองน าไปสการประกอบธรกจและสามารถกระตนใหเกดเศรษฐกจได ซงชมชนเมองสรางสรรค

นนอยรวมกบชมชนเมองเกาทมประวตศาสตร มทศนยภาพทสวยงาม สถาปตยกรรมเกาแกทมคณคา

รวมถงคนทอยอาศยภายในชมชนเปนเสนหอยางหนงทดงดดคนจากทวบรเวณเขามาทองเทยวหรอตง

ถนฐานจนเกดเปนววฒนาการตงถนฐานในเมองตอไปในอนาคต

4.5 รปทรงของเมอง

ในการศกษาขอมลเรองรปทรงของเมองของพนทศกษาทง 3 พนท เปนการรวบรวมขอมลระดบ

เทศบาลทเกยวของกบเมองสรางสรรคดานพนทชมชนเมอง อาคารสงปลกสราง การขยายตวของเมองใน

ปจจบน รปทรงของเมอง เชน เมองกระชบ เมองแบบกระจายตว เมองเตบโตแบบศนยเดยว เมองเตบโต

แบบหลายศนย เมองเตบโตแบบแนวยาว แนวราบ แนวตง และขยายตวตามกรอบของก าแพงเมอง

เปนตน แตละพนทชวยสงเสรมใหเกดชมชนเมองสรางสรรคโดยเฉพาะการเตบโตตามเสนทางคมนาคม

เชน ถนน ทางรถไฟ และแมน า โดยแบงหวขอตามพนทศกษา ดงน

4.5.1 ขอนแกนเมองสรางสรรค

ขอบเขตเทศบาลนครขอนแกนมอาคารพาณชยอยตามแนวถนนในยานธรกจศนยกลางแทบ

ไมขาดตอน จากศนยกลางเมองไปสพนทเกษตรกรรม (ภาพท 14) มโรงงานอตสาหกรรมตามแนว

ถนนมตรภาพทางดานใตของบรเวณน สถานทราชการส าคญมโรงพยาบาลศนยขอนแกน เรอนจ า

กลางขอนแกน สถานต ารวจภธรอ าเภอเมองขอนแกน สนามกฬาจงหวดขอนแกน มหมบานจดสรร

เกดขนใหมทางดานใตและดานตะวนออก ตามแนวถนนขอนแกน – เชยงยน ถนนกลางเมอง (ทาง

หลวงแผนดนหมายเลข 2 เดม) การใชประโยชนทดนรอบนอกเปนเกษตรกรรม เพราะบรเวณน ม

ลกษณะภมประเทศเปนเนนสง บรเวณนสวนใหญอยในเขตจายน าของคลองสงน าชลประทาน

สามารถเพาะปลกไดตลอดป มสถานพกผอนหยอนใจส าคญของเมองและจดลานกจกรรมให

ประชาชนใชสนทนาการ สามารถใชประโยชนไดหลากหลายรปแบบ

138

ภาพท 14 แสดงผงของพนทเมองในป 2560 (ดดแปลงจากแผนท GIS, 2560)

จากการศกษา พบวาพนทชมชนเมองในปจจบน ป 2560 มการเตบโตจากศนยกลางเมอง

ตามถนนสายหลกของเมอง อาคารสงปลกสรางภายในเมองมความหนาแนนและกระจายตวออกนอก

เมองอยางไมมระเบยบ เปนการเตบโตแบบไรทศทางตามเสนทางของถนน ไมมศนยกลางหลกท

ชดเจน ถนนภายในเมองมลกษณะเดนคอ ถนนเปนตารางมพนทส าคญ เชน วด โรงเรยน และตลาด

สด เปนตน อยบนพนทภายในตารางกรดตามแนวของถนนหนาเมอง กลางเมอง และหลงเมอง อกทง

ยทธศาสตรของขอนแกนเปนศนยกลางทางดานการคมนาคม การศกษา การสาธารณสข เศรษฐกจ

และอตสาหกรรมสเขยว และวสยทศนพฒนาเมองสสากล สรางสงคมแหงความสข ซงจากการศกษา

ผงประเทศ ในพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จงหวดขอนแกนเปนศนยกลางการคมนาคมขนสง และ

บรการการทองเทยว Mice City and Event City จงเปนเมองศนยกลางภมภาคเพอเชอมโยงไปยง

ภมภาค AEC

สนามบน

ม.ขอนแกน

สญลกษณของแผนท

พนทชมชนและสง

ปลกสราง

พนทน า

พนทปาไม

พนทกายภาพรวม

พนทเบดเตลด

โรงงานในเขต

เทศบาล

139 4.5.2 ยานสรางสรรคเมองเการาชบร

ขอบเขตเทศบาลเมองราชบรมอาคารกระจกตวอยางหนาแนน ซงมทงอาคารตกแถวทพก

อาศยผสมกบรานคา ตลาดเกา และอาคารทส าคญของเมอง สวนใหญขยายตวอยรมแมน าแมกลองฝง

ซายของแมน า เนองจากมศนยกลางคอ ตลาดกลางเมอง พนทส าคญของเมองราชบรอยใกลกบแมน า

เชน ศาลแขวงราชบร สถานต ารวจภธรเมองราชบร โรงเรยน โรงพยาบาลราชบร ศนยกฬาจงหวด

ราชบร ส านกงานทางหลวงชนบทจงหวดราชบร เทสโก โลตส ราชบร เปนตน แตฝงขวาของแมน าม

พนทอยอาศยความหนาแนนนอยเนองจากเปนพนทเขตทหาร คายภาณรงษ กรมการทหารชาง มสง

ปลกสรางส าหรบทพกอาศยไปตลอดความยาวของแมน า ทศทางรปแบบเมองกระจายไปยงทศ

ตะวนตกของเมอง

รปทรงเมองเตบโตจากศนยกลาง โดยลกษณะเมองถกลอมดวยถนน แมน า และทางรถไฟ

เนอเมองอยภายในถนนสายหลก คอ ถนนเพชรเกษม และทางหลวงจงหวดหมายเลข 1010 ทตดผาน

เมองราชบร ดงนนตวเมองจงไมขยายตวขามมายงอกฝงของถนนสายหลก ระบบถนนภายในเมองม

การออกแบบทางดานผงเมองรปแบบตารางกรด เพอใหการสญจรสะดวกสบายและการตดถนนเสน

ทแยง (ถนนศรสรยวงศ) การจดล าดบความส าคญของถนนในเขตชมชนเมองไมคลองตวเกดการจราจร

ตดขดในชวงเวลาเรงดวน โดยยานเมองเการาชบรอยใกลกบแมน าแมกลองในบรเวณโคงน าซง

เปรยบเสมอนเปนจดเรมตนของเนอเมองและเรมมความหนาแนนกระจายมาทางทศตะวนออกมาถง

ทางรถไฟเหมอนก าแพงกนความเตบโตของเมองเกา ท าใหเมองไมขยายออกไป และอกเหตผลของ

พนทเมองถกแบงเปน 2 ฝงดวยแมน าทางดานทศตะวนออก-ตก ขาดความเชอมโยงระหวางชมชนเปน

อปสรรคตอการพฒนาและการคมนาคมขนสง ทางรถไฟผานแนวทศเหนอ-ใต (ภาพท 15)

140

ภาพท 15 แสดงผงของรปทรงเมองในปจจบน ป 2560 (ดดแปลงจากแผนท GIS, 2560)

4.5.3 ชมชนเมองสรางสรรคบางแสน

ชมชนเมองบางแสนมการตงถนฐานในลกษณะทอดตวยาวถามชายหาด ซงมการเตบโตของ

เนอเมองไปตามถนนเลยบชายหาดบางแสนมความยาว 2.5 กโลเมตร (ภาพท 16) โดยชมชนทอยตด

กบชายหาดมลกษณะเปนบานหลงเดยวตงอยบรเวณทางตอนลางของชายหาดบางแสน แตพนท

ชายหาดตอนบนเปนทดนขนาดใหญ มทงบานพกตากอากาศของหนวยงานทองถน และโรงแรม

รสอรทขนาดใหญ สงผลใหมการพฒนาดานเศรษฐกจสง เนองจากนกทองเทยวนยมพกโรงแรมตด

ชายหาด บรเวณรมถนนเลยบหาดจงมรานอาหาร รานสะดวกซอใหบรการ นโยบายพฒนา

สภาพแวดลอมของเมองบางแสนไดจดระเบยบรานอาหารทตงบนชายหาดใหยายไปอยบนถนนรม

หาด เนองจากบดบงทศนยภาพทสวยงามของเมองบางแสน อกทงยงเปลยนอตลกษณของเดมซงเปน

ชายหาดทมรมไปสชายหาดทงดงาม นาเดน มพนทออกก าลงกาย และสถานทพกผอนรมชายหาด

ลกษณะของถนนเปนระบบตารางกรดเพยงบางสวน ถนนภายในชมชนเมองมความซบซอน บางซอยม

สญลกษณของแผนท

พนทชมชนและสง

ปลกสราง

พนทน า

เสนทางคมนาคม

คายภาณรงษ

พพธภณฑสถานแหงชาต

141 ขนาดเลกท าใหรถสวนทางกนล าบาก โดยเฉพาะบรเวณดานหนามหาวทยาลย และหลงมหาวทยาลย

ซงเปนชมชนเมองมหาวทยาลย จากเดมเปนบานเดยว เปลยนเปนอาคารขนาดใหญเพอรองรบการอย

อาศยทเพมขน แตการพฒนาระบบสาธารณปโภคไมไดถกพฒนาใหรองรบการขยายตวของเมอง ถนน

ภายในซอยยงแคบและไมมทางเทาทเอออ านวยตอนกศกษาท ตองการเดนจากทพกอาศยไปยง

มหาวทยาลย กอใหเกดปญหาการเปลยนแปลงทางกายภาพของเมอง โดยหนวยงานทองถนขาดการ

วางแผนตงรบการเปลยนแปลงอยางรอบคอบ และการเปลยนแปลงสงผลกระทบตอสภาพแวดลอม

โดยเฉพาะระบบนเวศชายฝงและสภาพธรรมชาตของหาดเสอมถอยจากการพฒนาสงอ านวยความ

สะดวกส าหรบการทองเทยวและการขยายตวของชมชนเมอง

ภาพท 16 แสดงผงของพนทเมองในปจจบน ป 2560 (ดดแปลงจากแผนท GIS, 2560)

จากการศกษาทง 3 พนท ดานพนทชมชนเมอง (Figure & Ground) อาคาร สงปลกสราง การ

ขยายตวของชมชนเมอง พบวาเมองขอนแกนในปจจบนไดขยายไปตามแนวของถนนมตรภาพและทาง

รถไฟ ภายในเมองมถนนลกษณะตารางกรดเตมไปดวยยานธรกจทกระตนระบบเศรษฐกจของเมอง ชมชน

สญลกษณของแผนท

ศนยกลางเมอง

อนดบ 1

ศนยกลางเมอง

อนดบ 2

ศนยกลางเมอง

อนดบ 3

สถาบนวทยาศาสตรทางทะเล ม.บรพา

หาดวอนนภา ตลาดหนองมน

เขาสามมข

142 เมองซงเปนทอยอาศยของคนในพนทและนอกพนทดวยจงมการใชพนททางกายภาพทหลากหลาย สวน

ชมชนเมองราชบรในปจจบนมลกษณะแผกระจายจากแมน าแมกลอง ถนนแนวทแยงตดกบตารางกรด

ภายในชมชนเมองเกาใกลแมน า มทงตลาดและอาคารทส าคญ เชน พพธภณฑสถานแหงชาต เรอนแถวไม

ตงแตสมยโบราณ เปนตน เมองขยายตวไปทางทศตะวนตกเฉยงใตเนองจากทศตะวนออกถกกนดวยทาง

รถไฟ และทางดานทศเหนอถกกนดวยแมน าแมกลองและพนททางทหาร ดานชมชนเมองบางแสนใน

ปจจบน มการพฒนาพนทรมชายหาดเนองจากเปนพนททองเทยว ประกอบดวย โรงแรม รานอาหาร

คาเฟ พนทสาธารณะ เปนตน จงมสงปลกสรางหนาแนนโดยมถนนบางแสนสาย 1 และ 2 ขนาบ

ดานขางจนเกดเปนพนทตารางกรดและขยายเมองไปทางทศตะวนออกเฉยงเหนอทางถนนสขมวท

4.6 อตสาหกรรมสรางสรรค

ในการศกษาขอมลเรองอตสาหกรรมสรางสรรคของพนทศกษาทง 3 พนท เปนการรวบรวมขอมล

ระดบจงหวดทเกยวของกบเมองสรางสรรคดานเศรษฐกจ อตสาหกรรมทสามารถพฒนาเปนอตสาหกรรม

สรางสรรค รายไดจากการทองเทยว โดยแบงหวขอตามพนทศกษา ดงน

4.6.1 ขอนแกนเมองสรางสรรค

ภาคอตสาหกรรมการเกษตรทส าคญของจงหวดขอนแกน ไดแก โรงงานสขาวและอบเมลด

พช โรงงานท าแปงมนส าปะหลง และโรงงานท าผลตภณฑใบยาสบ ถกพฒนาเปนอตสาหกรรม

สรางสรรคโดยปรบเปลยนรปแบบการบรรจหบหอใหมความทนสมย เขาถงไดงาย การขยายตวของ

เศรษฐกจขอนแกน มการขยายตวจากป 2556 รอยละ 5.0 ตามสถานการณเศรษฐกจประเทศ

(เทศบาลนครขอนแกน, 2560) คอ ภาคการเกษตรกรรมมการขยายตว และมบทบาทเพมมากขน โดย

มจ านวนเงนหมนเวยน 380,083 ลานบาท ขยายตวรอยละ 5.6 ภาคอตสาหกรรมการผลต ขยายตว

รอยละ 5.4 และภาคบรการ ขยายตวรอยละ 5.3 ซงแบงประเภทของอตสาหกรรมไดดงน

1. อตสาหกรรมอโลหะ การผลตวสดกอสราง เชน การท าผลตภณฑคอนกรตหรอ

คอนกรตผสมเสรจ การผลตอฐดนเผา การท าเครองสขภณฑเซรามค โดยอตสาหกรรมเซรามค

143 สามารถตอยอดความรไปสอตสาหกรรมสรางสรรคไดดวยการออกแบบลวดลายททนสมย เปนทนยม

ของคนยคใหมรวมถงกลมมวลชนสรางสรรค

2. อตสาหกรรมขนสง ศนยบรการซอมยนต เชน โรงงานซอมรถยนต ท าเบาะและโครง

หลงคารถยนต ซอมรถจกรยานยนต ในปจจบนอซอมรถยนตตาง ๆ เรมพฒนาธรกจททนสมยมากขน

ดวยการจางชางรนใหมทมความคดสรางสรรคออกแบบตกแตงรถยนตททนสมย ชางยนตเลอกใช

เทคโนโลยสมยใหมในการดแลรกษาเครองยนต เชน การน าเทคโนโลยชนสงมาใชในการออกแบบตว

รถยนต อกทงยงเพมระบบความปลอดภยใหแกคนยคใหมดวย

3. อตสาหกรรมอาหาร ประกอบดวยอตสาหกรรมผลตน าดมและน าแขง และ

อตสาหกรรมแปรรปอาหาร ทตอบสนองคนยคใหมทนยมการถายรปกบอาหารหรอผลตภณฑบรรจ

อาหารทมความสวยงาม สงตอผานโลกออนไลนซงเปนชองทางในการจ าหนายสนคาประเภทอาหาร

ไดเปนอยางด

4. อตสาหกรรมไมและผลตภณฑจากไม ประกอบดวยโรงงานผลตวงกบ ประตหนาตาง

บานประต บานหนาตางจากไม ซงสามารถใชองคความรสรางสรรคออกแบบรปทรงของประตหรอ

หนาตางทตอบสนองความตองการของกลมลกคา เชน สถาปนก สถาปนกผงเมอง นกออกแบบภายใน

และภมสถาปนก เพอใหรปแบบสถาปตยกรรมมความสวยงามนาใชงานและทนสมย

5. อตสาหกรรมผลตภณฑโลหะ ประกอบดวยการผลตชนสวน และซอมเครองยนต

เชน นคมอตสาหกรรมชชตะ ผลตชนสวนอเลคโทรนค และนคมอตสาหกรรมไดชน ซงมแหลงเงนทน

จากญปนผลตชนสวนยานยนต เนองจากระบบสาธารณปโภคขนพนทฐานมความสะดวกสบายจง

สามารถดงดดกลมนกลงทนจากตางประเทศเขามาตงพนทโรงงาน ชวยกระตนเศรษฐกจและการจางงาน

รายไดจากการทองเทยวในป 2559 สรางรายไดเขาสจงหวดจากมลคาการจ าหนายสนคาของ

ฝากและของทระลก (OTOP) ของจงหวดถง 4,334,962,114 บาท (ส านกงานพฒนาชมชนจงหวด,

2559) รายไดจากธรกจบรการทเกยวเนองกบการทองเทยวจ าแนกตามประเภทธรกจและขนาด

โรงแรมและรสอรทของจงหวดถง 684,408,406.16 บาท (ส านกงานสรรพากรจงหวด, 2559) ภาค

การทองเทยวมอตราการเตบโตสงขนเนองจากเมองมสงอ านวยความสะดวกส าหรบนกทองเทยว พนท

144 ทองเทยวซงหาขอมลไดงาย และเดนทางสะดวกสบาย เอออ านวยใหนกทองเทยวทงชาวไทยและ

ตางประเทศ รวมถงนกทองเทยวระดบนกเรยนจบใหมทมขนาดกลมใหญ นยมทองเทยวในสถานท

แปลกใหม สถานทถกออกแบบใหตอบสนองกบการใชชวต เชน สภาพแวดลอมสวยงาม มความเปน

ธรรมชาต เหมาะส าหรบการถายรปเพอเผยแพรออนไลน และการตดแฮทแทคชอสถานททองเทยว

เพอโฆษณาสถานททองเทยว โดยนกบรหารจดการเมองไมจ าเปนตองเสยคาโฆษณาใด ๆ

จากตารางท 6 พบวาผลตภณฑมวลรวมจงหวดตอคนของจงหวดขอนแกนเปนอนดบท 32

ของประเทศเชอมโยงถงเศรษฐกจสรางสรรค เนองจากการพฒนาอตสาหกรรมยคใหม ใชเทคโลยขน

สงมาควบคมการผลต ผผลตมองคความรมากขนน าไปสการออกแบบระบบการผลตสนคาและบรการ

ทเพมขนไดอยางมากในขณะทใชแรงงานนอยลง เศรษฐกจทมรายไดหลกมาจากภาคอตสาหกรรมเปน

อตสาหกรรมการผลตเปนสวนใหญมการตงโรงงานกระจายตวอยนอกเมองเนองจากขอนแกนเปน

เสนทางสงสนคาทส าคญของภมภาค สวนในตวเมองเปนกจกรรมดานการคาสง คาปลก และซอมแซม

ยานยนต รวมถงสถานศกษาระดบอดมศกษา และระดบอน ๆ เปนจ านวนมาก ท าใหขอนแกน

ไดเปรยบจงหวดอน ๆ ในดานการคา การบรการและการลงทนในจงหวดสเมองสรางสรรค ประชากร

มรายไดเฉลย/คน/ป จงหวด 106,583 บาทตอคนตอป

ตารางท 6 ผลตภณฑมวลรวมภาค และจงหวด ณ ราคาประจ าป พ.ศ. 2557 ภาค/จงหวด ผลตภณฑมวลรวม

ภาค และจงหวด

ประชากร ผลตภณฑมวลรวม

จงหวด

การเรยงล าดบผลตภณฑมวลรวมจงหวด

ตอคน

(ลานบาท) (1,000 คน) ตอคน (บาท) ภาค ประเทศ

ทวราชอาณาจกร 13,132,241 67,003 195,995

กรงเทพมหานคร

และปรมณฑล 5,957,845 15,394 387,036

กรงเทพมหานคร 4,128,734 8,582 481,118 1 2

ขอนแกน 187,348 1,742 107,565 1 32

หมายเหต : เปนขอมลเบองตน (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต,

2557)

145 4.6.2 ยานสรางสรรคเมองเการาชบร

ดานเศรษฐกจในป พ.ศ. 2553 จงหวดราชบรมบทบาทตอเศรษฐกจสวนรวมในกลมจงหวด

ภาคกลางตอนลาง 1 (ราชบร สพรรณบร กาญจนบร และนครปฐม) โดยมมลคาผลตภณฑจงหวดเปน

สดสวน รอยละ 29.50 ของผลตภณฑกลมจงหวด และมมลคาผลตภณฑมวลรวมของประเทศคดเปน

ล าดบท 14 ของประเทศ มอตราการขยายตวผลตภณฑมวลรวมอยางตอเนอง ตงแตป พ.ศ.2546 –

2553 เฉลยรอยละ 1.57 ตอป เศรษฐกจการผลตทส าคญคอ สาขาอตสาหกรรม มสดสวนการผลต

รอยละ 24.84 และสาขาการเกษตร คดเปนรอยละ 18.69 ในขณะทสาขาการผลตรองลงมา ไดแก

สาขาพลงงาน และทอยอาศย รอยละ 25.14 และ 1.60 ตามล าดบ ส านกงานคณะกรรมการ

พฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต พบวาในป พ.ศ. 2552 ประชากรจงหวดราชบรมรายไดเฉลย

ตอหว 130,600 บาท โดยรายไดหลกมาจากสาขาการผลตไฟฟา กาซและประปา รองลงมาเปนสาขา

อตสาหกรรม และสาขาการเกษตร ตามล าดบ (ส านกงานจงหวดราชบร, 2556, pp. 7-8)

ตารางท 7 ผลตภณฑมวลรวมภาค และจงหวด ณ ราคาประจ าป พ.ศ. 2557

ภาค/จงหวด

ผลตภณฑมวลรวม

ภาค และจงหวด ประชากร

ผลตภณฑมวลรวม

จงหวด

การเรยงล าดบผลตภณฑมวลรวมจงหวด

ตอคน

(ลานบาท) (1,000 คน) ตอคน (บาท) ภาค ประเทศ

ทวราชอาณาจกร 13,132,241 67,003 195,995

กรงเทพมหานคร

และปรมณฑล 5,957,845 15,394 387,036

กรงเทพมหานคร 4,128,734 8,582 481,118 1 2

ราชบร 153,824 802 191,870 1 15

หมายเหต : ขอมลเบองตน (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2557)

จากการศกษาผลตภณฑมวลรวมจงหวดตอคนของจงหวดราชบรเปนอนดบท 15 ของ

ประเทศ เศรษฐกจทส าคญในเขตเทศบาลเมองราชบรประกอบดวยการคาการบรการและ

อตสาหกรรม

146

(1) การคา ในเขตเทศบาลมรานคาทงประเภท คาปลก คาสงและบรการ การคาปลกสวน

ใหญเปนรานขายเครองอปโภคและบรโภค ภตตาคารอาหารเครองดม เครองนงหม และการบรการ

ทางดานอน ๆ ไดเพมปรมาณมากขน

(2) อตสาหกรรม ประกอบดวยอตสาหกรรมประเภทหลก คอ อตสาหกรรมโรงกลง อซอมรถ

ซอมเครองยนต เครองเชอม โลหะ อตสาหกรรมเครองปนดนเผา อตสาหกรรมการทอผา และโรงงาน

ประเภทท าเสนกวยเตยว ขนมจน เตาห และขนมขบเคยว พบวามโอกาสพฒนาเปนอตสาหกรรม

สรางสรรคได

รายไดจากการทองเทยวมจ านวนนกทองเทยวและรายไดจากการทองเทยวนอยทสดในกลม

จงหวดภาคกลางตอนลาง เนองจากแหลงทองเทยวภายในเมองยงไมถกพฒนาใหตอบสนองกบ

นกทองเทยวยคใหม กลมมวลชนสรางสรรค โดยในป 2554 มนกทองเทยวเขามาในจงหวด

6,030,000 คน สรางรายไดเขาสจงหวด 9,391,100,000 บาท (ส านกงานจงหวดราชบร, 2556, pp.

7-8) ภายในเขตเทศบาลมแหลงทองเทยวทางประวตศาสตร ศาสนาและอารยธรรม ซงเปนสถานทท

มนษยกอสรางขน และยงปรากฏเปนหลกฐานหลงเหลออยในปจจบน และควรคาแกการทองเทยวชม

เปนอยางยง (เทศบาลเมองราชบร , 2556, p. 13) แหลงทองเทยวมความหลากหลาย รวมทง

วฒนธรรมพนเมอง ภมปญญาทเปนตนทนในการสงเสรมการทองเทยวและการผลตดานอน แต

ผประกอบการขาดทกษะในการใหบรการดานการทองเทยว เนองจากเมองราชบรไดเปนเมองแหง

ศลปะและการพกผอน รฐบาลสงเสรมการลงทนของกลมศลปน และเกษตรกรอยางตอเนองใน

ลกษณะกองทนตาง ๆ

ดานอตสาหกรรมการผลตทส าคญของจงหวด มมลคาการผลตทเพมขนอยางตอเนอง ในป

พ.ศ. 2556 จงหวดราชบรมจ านวนโรงงานอตสาหกรรม ทงสน 1,414 โรงงานและอตสาหกรรมสวน

ใหญ เปนอตสาหกรรมอาหาร และอตสาหกรรมแปรรปผลผลตเกษตร เชน โรงงานสบปะรดกระปอง

โรงงานมนเสน รองลงมาเปนอตสาหกรรมอโลหะส าหรบอตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดใหญ อย

ในอ าเภอบานโปง และโพธาราม ไดแก โรงงานผลตกระดาษ โรงผลตภณฑเซรามค เปนตน (ส านกงาน

จงหวดราชบร, 2556, pp. 7-8) ซงมศกยภาพตอการพฒนาสอตสาหกรรมสรางสรรคทส าคญของ

147 จงหวดราชบร ภาคการผลตสามารถเปนวตถดบเพอการแปรรปในพนทจงเปนแนวทางทเชอมโยงกน

ระหวางการผลตของเกษตรกร และภาคอตสาหกรรมแปรรป อกทงโรงงานอตสาหกรรมแปรรป

ทางการเกษตร และอาหารทงขนาดใหญ ขนาดกลางและขนาดเลก ซงมระบบการขนสงไมไกลจาก

กรงเทพฯ และการสงเสรมสนคาเกษตร เพราะตลาดสนคาเกษตรอตสาหกรรมปลอดภย และการสง

สนคาเกษตรไปยงจงหวดอนใกล เ คยง ดงนนจงหวดราชบรจะตองสนบสนนและสง เสรม

ภาคอตสาหกรรมในการพฒนากระบวนการผลตเขาสมาตรฐานสากลมากขน (ส านกงานจงหวด

ราชบร, 2556, pp. 7-10) จงหวดราชบรมมลคาการคาสง คาปลก จ านวน 11,359 ลานบาท เปนภาค

การผลตทสรางรายไดใหกบจงหวดราชบร รองลงมาจากสาขาอตสาหกรรม และสาขาการเกษตร

4.6.3 ชมชนเมองสรางสรรคบางแสน

ดานเศรษฐกจเทศบาลเมองแสนสขเปนชมชนทางการศกษา การทองเทยว และทพกอาศย

ประชากรสวนใหญประกอบอาชพคาขาย เศรษฐกจโดยรวมจงขนอยกบการพาณชยกรรม การคา

ตงอยหนาแนนบรเวณตลาดหนองมนและชายหาดบางแสน (เทศบาลเมองแสนสข, 2560) ดานการ

เกษตรกรรมเดมเปนชมชนเกษตรกรรม มการเพาะปลก เพาะเลยงชายฝงและท าการประมงเปนหลก

ปจจบนสภาพชมชนเปลยนไป ท าใหภาคเกษตรกรรมลดความส าคญลงไปมาก อาชพทยงมอยใน

ชมชน ไดแก การประมงและการเพาะเลยงชายฝง ซงจะอยในบรเวณ หาดบางแสนลาง แหลมแทน

ตอเนองไปจนถงเขตเทศบาลต าบลอางศลา นอกจากนยงมอาชพท าสวนมะพราว ฟารมกง และ

ปศสตวอน ๆ อกเลกนอย สวนใหญเปนการเสรมรายไดในครวเรอนมากกวาเปนอาชพ นอกจากน

ประชากรบางสวนยงมอาชพอนท เสรมสรางเศรษฐกจของชมชน ไดแก อาชพประมง การท าสวน

มะพราว ฟารมกง รบจาง รวมถงกจการทเกยวเนองกบการบรการดานการทองเทยว ไดแก การใหเชา

จกรยาน เรอลากกลวย (บานานาโบท) สกตเตอร เปนตน

ดานอตสาหกรรม โรงงานอตสาหกรรมในเขตเทศบาล มจ านวน 65 แหง สวนใหญเปน

โรงงานอตสาหกรรมอาหารขนาดใหญจนถงขนาดเลกกระจายทวพนทเทศบาล เชน โรงงานผลตซอว

โรงงานน าปลา โรงงานแปงมน โรงงานกงแหง นอกจากนยงมโรงงานอตสาหกรรมทตอบสนองอปสงค

ในดานการผลตและบรโภคของชมชน เชน โรงน าแขง อซอมรถ โรงงานท าของช ารวย โรงงานผลต

148 คอนกรตรวมถงกจการทด าเนนการโดยเทศบาลเมองแสนสข คอ โรงฆาสตว 1 แหง และโรงงาน

ปรบปรงคณภาพน า 2 แหง โดยอตสาหกรรมดานอาหาร และอตสาหกรรมการทองเทยวเปน

อตสาหกรรมทสามารถพฒนาเปนอตสาหกรรมสรางสรค อกทงยงมทาเรอขนาดใหญทส าคญ คอ

ทาเรอแหลมฉบง ท าใหมโอกาสเปนศนยกลางคมนาคม เพอการน าเขาและสงออกทางทะเลทส าคญ

รวมทงเสนทางเชอมโยงการขนสงไปสภมภาคตาง ๆ

ตารางท 8 ผลตภณฑมวลรวมภาค และจงหวด ณ ราคาประจ าป พ.ศ. 2557

ภาค/จงหวด

ผลตภณฑมวลรวม

ภาค และจงหวด ประชากร

ผลตภณฑมวลรวม

จงหวด

การเรยงล าดบผลตภณฑมวลรวมจงหวด

ตอคน

(ลานบาท) (1,000 คน) ตอคน (บาท) ภาค ประเทศ

ทวราชอาณาจกร 13,132,241 67,003 195,995

กรงเทพมหานคร

และปรมณฑล 5,957,845 15,394 387,036

กรงเทพมหานคร 4,128,734 8,582 481,118 1 2

ชลบร 716,051 1,627 439,975 2 3

หมายเหต : เปนขอมลเบองตน (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ,

2557)

ดานการทองเทยว มจ านวนนกทองเทยวและรายไดจากการทองเทยว โดยในป 2558 ม

นกทองเทยวเขามาในจงหวด 1,715,860 คน สรางรายไดจากการทองเทยวบางแสน 5,257.42 ลาน

บาท (กรมการทองเทยว, 2558) จากการศกษาพบวาผลตภณฑมวลรวมจงหวดตอคนของจงหวด

ชลบรเปนอนดบท 3 ของประเทศ เนองจากการทองเทยวเปนอตสาหกรรมบรการทมความส าคญทาง

เศรษฐกจอยางมาก ท าใหประชาชนในทองถนมรายได สรางงาน สรางอาชพ ตลอดจนชวยกระตนให

เกดการลงทนในดานตาง ๆ มากมาย เชน โรงแรม บานพกตากอากาศ รานอาหาร ฯลฯ นกพฒนา

เมองมวสยทศนการพฒนาการทองเทยวอยางยงยน และกระตนแหลงทองเทยวใหมชอเสยง และการ

มองหา สราง Branding ในความหมายของชมชนเมองบางแสน รวมถงเอกลกษณไทยทสอความหมาย

149 ออกมาผานชอรานคา โลโก เปาหมายของราน (สโลแกน) ก าลงเปนปจจยส าคญทสรางจดเดนใหกบ

ธรกจสรางสรรคและดงดดกลมมวลชนสรางสรรคเขาไปใชบรการ

จากการศกษาทง 3 พนท พบวาดานเศรษฐกจสรางสรรคมาจากอตสาหกรรมทสามารถ

พฒนาเปนอตสาหกรรมสรางสรรค และรายไดจากการทองเทยวของชมชนเมองขอนแกนเพมมากขน

ประชากรในเมองมมากขนเนองจากเศรษฐกจทด จากนกทองเทยวทเขามาเพยงรายวนเปลยนเปนอย

ระยะยาวหรอถาวรเพอท างาน เปดธรกจ ประกอบกบหนวยงานทองถนมโครงการพฒนาทสอดคลอง

กบการเปนเมองสรางสรรคทงดานพนททางกายภาพและแผนทางเศรษฐกจ สวนชมชนเมองราชบรม

รายไดจากการทองเทยวและรายไดจากการขายสนคาทองถนเพมมากขน เอกลกษณทเปนจดเดนของยาน

คอ ยานโบราณรมแมน า การอนรกษสถาปตยกรรมมาตงแตอดต พนทตงของโรงงานใกลเมองมจ านวน

มากจงสามารถพฒนาอตสาหกรรมสรางสรรคได และสามารถน าสนคามาจ าหนายภายในยานเมองเกา ซง

เปนระบบเศรษฐกจสรางสรรคทเกอหนนกน และชมชนเมองบางแสนเปนเมองแหงการศกษาและการ

ทองเทยว ดงนนจงมรายไดจากการทองเทยวสงสงผลใหเศรษฐกจของชมชนเมองนมอตราการเตบโต

และดวยแผนพฒนาทองถนสนบสนนการเปนการทองเทยวทางกฬา จงมงานกจกรรมตาง ๆ ทดงดด

คนภายนอกและนกทองเทยวเขามาเพมขนจากภาพลกษณในอดตทเปนสถานทพกผอนเพยงอยาง

เดยวเทานน เมอมนกทองเทยวเขามาเพมมากขนท าใหสงแวดลอมเสอมโทรมลง นกพฒนาเมองจงเรม

วางแผนการพฒนาเมองอยางยงยนดวยการลดปรมาณขยะ จดสภาพแวดลอมทางกายภาพทสวยงาม

รวมถงการจดพนทรานคารมชายหาดทเปนระเบยบ ท าใหนกทองเทยวสามารถมองเหนทะเลไดอยาง

ชดเจน จงเปนการทองเทยวอยางสรางสรรค

4.7 สาธารณปโภค/สาธารณปการ

ในการศกษาขอมลเรองสาธารณปโภค/สาธารณปการของพนทศกษาทง 3 พนท เปนการรวบรวม

ขอมลทเกยวของกบเมองสรางสรรคดานโครงสรางพนฐานการประปา ดานโครงสรางพนฐานการไฟฟา

ดานโครงสรางพนฐานการคมนาคมและขนสง (ทงทางระบบถนน ระบบราง ทางอากาศ และทางน า)

ทสามารถรองรบการเตบโตและพฒนาของเมองสรางสรรค ซงรองรบประชากรทยายเขามาอยอาศยหรอ

150 ท างานภายในเมอง สถานบนการศกษาในระดบอดมศกษา เพอใชเปนแหลงบมเพาะอตสาหกรรม

สรางสรรคได โดยแบงหวขอตามพนทศกษา ดงน

4.7.1 ขอนแกนเมองสรางสรรค

การประปาสวนภมภาคสาขาขอนแกนมพนทครอบคลมใหบรการ 84 ตร.กม. ป พ.ศ. 2559

มผใชน าในเขตบรการส านกงานการประปาฯ จ านวน 328,225 ราย ปรมาณก าลงผลตทใชงาน

406,992 ลกบาศกเมตรตอวน การเกดฝนในฤดกาลปกตและฝนนอกฤดกาลสามารถกอใหเกดสภาพ

น าทวมขงบนผวจราจรรวมทงบรเวณทลมต า มพนทดนใหน าฝนซมลงสชนดนดานลางนอยลงสงผลให

การระบายน าเปนไปไดชา (เทศบาลนครขอนแกน, 2559a)

พนทจงหวดขอนแกนไดรบบรการไฟฟาจากการไฟฟาสวนภมภาค โดยมแหลงผลตคอ

โรงไฟฟาพลงน าเขอนอบลรตนและโรงไฟฟาพลงความรอนน าพอง มแหลงน าทสามารถระบายน าฝน

ไดเปนอยางด คอ แหงท 1 บงทงสราง เปนพนทนนทนาการขนาดใหญ (เรมปลกตนไม แตมปญหา

เรองคณภาพของดนเคม) พนทแกมลง มเสนทางจกรยานแตไมถกใหความส าคญ โครงการปลกหญา

แฝกลดการพงทลายของหนาดน และชวยบ าบดน าเสย แหงท 2 บงแกนนคร เปนแหลงพกผอน

ออกก าลงกายและแหลงเรยนร ในแตละวนมประชาชนมาใชบรการเปนจ านวนมาก สงผลใหเกด

ปญหาขยะและการท าลายระบบนเวศ และมรานอาหาร สถานบนเทงเกดขนรอบบงมากมาย ท าใหม

ผใชบรการสถานบนเทงมากกวาทจะไปสถานทพกผอน และแหงท 3 บงหนองโคตร เปนทะเลสาบ

ขนาดใหญ ใชเปนทพกผอนหยอนใจเนองจากมสวนสาธารณะและชายหาด แตเดมบงนมขนาดเลก

กวาปจจบนแตมการขดดนตะกอนไปถมทดนบรเวณอน น าจงคอยๆ เตมเตมบงและเวลาฝนตก บงนก

เปนแหลงเกบน าขนาดใหญของเมองดวย

ในเขตผงเมองรวมเมองขอนแกนมโรงพยาบาลทงของรฐและเอกชนทใหบรการจ านวน 9

แหง เปนของรฐ 6 แหง โดยมโรงพยาบาลศรนครนทรเปนโรงพยาบาลส าคญทใหบรการคนไขทงใน

ภาคอสาน และประเทศเพอนบาน และเอกชน 3 แหง นอกจากนยงมศนยบรการสาธารณสขชมชน

และสถานอนามยในองคการบรหารสวนต าบลทมพนทตงอยรอบเทศบาลนครขอนแกน มสถาน

อนามยประจ าทกต าบลกระจายตวอยในพนท จงกลาวไดวา การบรการดานสาธารณสขในเขตพนทผง

151 เมองรวมเมองขอนแกนมการใหบรการทเพยงพอตอการใหบรการในอนาคต มสถานพยาบาลทเขา

รวมโครงการกบส านกงานประกนสงคมจงหวดขอนแกนทงหมด 4 แหง เปนสถานพยาบาลของรฐ

จ านวน 3 แหง ไดแก โรงพยาบาลศนยขอนแกน โรงพยาบาลชมแพ และโรงพยาบาลศรนครนทร สวน

สถานพยาบาลเอกชนจ านวน 1 แหง ไดแก โรงพยาบาลเวชประสทธ

ภาพท 17 แสดงผงโครงสรางพนฐานในปจจบน (ดดแปลงจากแผนท GIS, 2560)

นอกจากน จงหวดขอนแกนไดมโครงการรถโดยสารดวนพเศษ (Bus Rapid Transit, BRT)

เปนตนแบบในเมองภมภาค แบงเปน 2 ระยะ คอ ระยะท 1 พฒนาระบบรถประจ าทางดวนพเศษ

(Bus Rapid Transit : BRT) ในพนทผงเมองรวมเมองขอนแกน ใน 5 เสนทาง (สแดง สเหลอง สชมพ

สเขยวและสน าเงน) 108 กโลเมตร วงเงนลงทน 6,356.6 ลานบาท และมรถโดยสารสนบสนนการ

ใหบรการของ BRT ระยะท 2 กอสรางสวนตอขยายเสนทางการใหบรการในระยะท 1 สายสแดง และ

ม.ขอนแกน

สญลกษณของแผนท

พนทน า

สถานขนสง

โรงแรม

โรงพยาบาล

ศาสนสถาน

สถานศกษา

สาธารณปโภค

อตสาหกรรม

152 สายสเหลอง โครงการน ารองเสนทางสายสแดง (ส าราญ-ทาพระ) ระยะทาง 28 กโลเมตร โดย

เทศบาลนครขอนแกน และองคการบรหารสวนจงหวดขอนแกน ไดศกษาและออกแบบเพอกอสราง

ระบบรถโดยสาร BRT ตนแบบในเมองภมภาค มวตถประสงค ดงน

1) เพอแกไขปญหาจราจร จดระเบยบจราจรหนาสถานศกษา จดการเดนรถทางเดยว (One way)

2) การจดระเบยบเมอง การจดระเบยบปาย เชน ปายโฆษณา และ คดเอาตตาง ๆ

3) จดระเบยบทางเทา หาบเร รานคาแผงลอย

จากการศกษา พบวาเมองขอนแกนตงอยบนเสนทางระเบยงเศรษฐกจแนวตะวนออก-

ตะวนตก โดยมโครงการรถไฟรางควงคขนานกบถนนทางหลวงหมายเลข 9 และการใชแนวคดระบบ

นเวศเพอพฒนาเมองเปนสงทยาก แตการคดในเชงพนทเพอเกดการใชพนทอยางยดหยนในพนท

สรางสรรค การพฒนาเมองไมสามารถท าไดเพยงฝายเดยว แตเกดจากรฐบาล นกพฒนาเมอง

ประชาชน พอคาแมคา หนวยงานการศกษา เชน มหาวทยาลยขอนแกน ซงเปนสถานศกษา

ระดบอดมศกษาทสามารถผลตกลมมวลชนสรางสรรคตอปไดเปนจ านวนมาก ทท างานรวมกนเพอเกด

เปนยานสรางสรรคในอนาคต การเพมชมชนเขาไปสการพฒนาโครงการท าใหเกดการพฒนา เชน การ

เพมพพธภณฑ การเพมพนทสเขยว พนทสาธารณะ สอออนไลนสามารถชวยประชาสมพนธพนท

สรางสรรคทเกดขนใหมในยานไดเปนอยางดส าหรบนกทองเทยวและคนในเมอง

153

ภาพท 18 แสดงผงเสนทางรถโดยสารดวนพเศษ (ดดแปลงจากแผนท GIS, 2560)

4.7.2 ยานสรางสรรคเมองเการาชบร

พนทของเทศบาลเมองราชบรมลกษณะทางกายภาพดานโครงสรางพนฐานทส าคญคอ

1) พนทเขตเทศบาลเมองราชบร มแมน าแมกลองไหลผานเปนระยะทางประมาณ 4.7

กโลเมตร ตงอยฝงขวาของแมน าแมกลองเชอมตอกบพนทฝงซายโดยใชสะพานขามแมน าแมกลอง 2

แหง คอ สะพานธนะรชตและสะพานศรลกษณ

2) ถนนสายหลกทส าคญส าหรบใชตดตอกบจงหวดใกลเคยงในภมภาคตะวนตกและ

ภาคใต คอ ถนนแหงแรก ทางหลวงแผนดนหมายเลข 4 (ถนนเพชรเกษม)ระยะทางจาก

กรงเทพมหานครผานราชบรไปยงเพชรบรและลงสภาคใต และถนนแหงท 2 ถนนสายราชบร-วด

เพลง เปนเสนทางตดตอกบจงหวดสมทรสงคราม

3) เสนทางรถไฟจากกรงเทพมหานครไปยงภาคใตตดผานท าใหแบงเมองออกเปนสอง

สวน คอ ฝงตะวนออก (พนท ต.หนาเมอง ตดกบ ต.บานไร) และฝงตะวนตก (เปนทตงของยาน

พาณชยกรรม การคา และศนยราชการของเมอง) โดยมการกอสรางอโมงคลอดทางรถไฟ 2 แหง คอ

สนามบน

ม.ขอนแกน

สญลกษณของแผนท

พนทน า

สถานขนสง

เสนทางรถสองแถว

รถไฟฟารางเบา

154 บรเวณถนนอมรนทรตดกบถนนมนตร สรยวงศ และถนนไกรเพชรตดกบถนนรถไฟส าหรบใชเปน

เสนทางในการตดตอของประชาชนทงสองฝง

การคมนาคมขนสงม 3 ทาง คอ รถยนต เสนทางสายเกา สายเพชรเกษม ทางหลวงหมายเลข

4 ผานบางแค-ออมนอย-ออมใหญ -นครชยศร-นครปฐม-ราชบร และเสนทางสายใหม เสนทางหลวง

หมายเลข 338 จากกรงเทพฯ-พทธมณฑล-นครชยศร เขาถนนเพชรเกษมบรเวณอ าเภอนครชยศร

กอนถงตวเมองนครปฐมประมาณ 16 กโลเมตร จากนนใชถนนเพชรเกษมตรงไปตวเมองราชบร

รถโดยสารประจ าทาง โดยมบรษท ขนสง จ ากด มบรการเดนรถ จากสถานขนสงสายใตไป

จงหวดราชบรทกวน วนละหลายเทยว ใชเวลาเดนทางประมาณ 2 ชวโมง และทจงหวดราชบร บรษท

ราชบรกลม 76 จ ากด นอกจากนจากสถานขนสงราชบรมรถโดยสารไปยงจงหวดใกลเคยงคอ

นครปฐม กาญจนบร สมทรสงคราม และเพชรบร และการรถไฟแหงประเทศไทย มบรการรถไฟออก

จากสถานหวล าโพง และสถานธนบร (บางกอกนอย) ทกวน ใชเวลาเดนทางประมาณ 2 ชวโมง

ภาพท 19 แผนผงแสดงโครงการคมนาคมและขนสง (กฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวมเมองราชบร,

2555)

คายภาณรงษ พพธภณฑสถานแหงชาต

สญลกษณของแผนท

แนวเขตผงเมองรวม

เขตเทศบาล

เขตทาง

ถนนเดม

ถนนเดมขยาย

ทางรถไฟ

สะพาน

แมน า คลอง

คลองระบายน า

เสนชนความสง

ความกวางของเขตทาง

ขนาด 10 เมตร

ขนาด 20 เมตร

ขนาด 30 เมตร

155

จงหวดราชบรมสถานศกษาระดบอดมศกษา มทงหมด 3 แหง คอ 1) มหาวทยาลยเทคโนโลย

พระจอมเกลาธนบร มชอเสยงในดาน วศวกรรมศาสตร วทยาศาสตร เทคโนโลย สถาปตยกรรม

ศาสตร 2) มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย เปดการเรยนการสอนใน 4 คณะ ครอบคลมทง

ระดบปรญญาพทธศาสตรบณฑตจนถงปรญญาพทธศาสตรดษฎบณฑต หลกสตรนานาชาตและ

ภาษาองกฤษ รวมทงสน 33 สาขาวชา และ 3) มหาวทยาลยราชภฏหมบานจอมบง เปนมหาวทยาลย

สรางบณฑตทมคณภาพโดยเฉพาะบณฑตมความสามารถทหลากหลายและมงานท า แหลงเพาะบม

ภมปญญาโดยเฉพาะภมปญญาตะวนออก สรางทรพยากรมนษยทมคณคาตอการพฒนาทสมดลและ

ยงยน มจดเดนดานมวยไทยและการแพทยแผนไทย ภาษาจน ธรกจการทองเทยว และอตสาหกรรม

พนเมองเปนศนยกลางการเชอมโยงระหวางทองถน ระดบชาต และนานาชาตโดยใชรากฐาน

ภมปญญาไทย

จงหวดราชบรมศนยบนดาลไทยเปนพนทซงเกดจากกระทรวงวฒนธรรมในฐานะหนวยงานท

มพนธกจโดยตรง ในการน ามตทางวฒนธรรมมาเพมคณคาและมลคาเพมทางเศรษฐกจและสงคม และ

สงเสรมอตสาหกรรมทางวฒนธรรม เพอเปนศนยกลางในการใหบรการและใหค าแนะน าปรกษา

ส าหรบการพฒนาธรกจอตสาหกรรมวฒนธรรมเชงสรางสรรคบรหารจดการเสนหทางวฒนธรรม (ทน

ทางวฒนธรรม) มาเพมคณคาและมลคาทางเศรษฐกจและสงคม สงเสรมอตสาหกรรมเชงสรางสรรค

ตลอดจนรวบรวมขอมลทนทางวฒนธรรมจากแหลงอารยธรรมทวประเทศและสงเคราะหผาน

กรณศกษาทท าใหผสนใจไดเหนรปธรรมทจบตองไดและน าไปประยกตใชงานไดจรง โดยวตถประสงค

ของศนยบนดาลไทยจงหวดราชบร ประกอบดวย

(1) เพอขบเคลอนการด าเนนงานของศนยบนดาลไทย

(2) เพอกระตนใหเยาวชน ประชาชนเกดความภาคภมใจและรวมกนอนรกษ ฟนฟศลปะ

และวฒนธรรม ดวยการน าทนทางวฒนธรรมมาสรางคณคาทางสงคม และเพมมลคาทางเศรษฐกจ

(3) เพอสงเสรมการทองเทยวทางวฒนธรรมในพนท

จากการศกษา พบวาศนยบนดาลไทยไดพฒนาผลตภณฑตาง ๆ (ส านกพฒนาอตสาหกรรม

ชมชน, 2559) ไดแก

156

(1) หนงใหญวดขนอน หนงใหญเปนมหรสพท เกาแกของไทยมคณคาดานศลปะการ

ออกแบบเชงจตรกรรมทมความวจตรบรรจงผสมกบฝมอชางแกะสลกจงไดน าภมปญญาเหลานมา

ประยกตใชในการออกแบบเพอเปนผลตภณฑททรงคณคาและสามารถใชในชวตประจ าวน

(2) งานหลอทองเหลอง กระดงทองเหลองของชาวไทยยวนทอพยพมาอยทเมองราชบร แต

เดมท าขนเพอใชในชวตประจ าวนซงมคณคาถกสบทอดตอมา แตงานประเภทนยงไมเปนทรจก และไม

มผสบทอดซงท าใหภมปญญาการท างานทองเหลองก าลงสญหายไป

(3) งานผาทอ ผาขาวมา เกดจากชาวจนทอพยพมาอยในเมองราชบร

(4) งานดนเผาเครองปนดนเผาเรมจากโองมงกรทมการตอยอดโดยใชศลปะและการ

ออกแบบเกดความหลากหลายท าใหราชบรเปนเมองแหงการผลตภาชนะดนเผาชนน าของประเทศ

ใหเปนจดเรมตนส าหรบการพฒนาผลงานเพอสรางโอกาสใหกบกลมคนทตองการสนคาและบรการ

ดานสาธารณสข เทศบาลมศนยบรการสาธารณสข 2 แหง มบคลากรท าหนาทดานการ

รกษาพยาบาล สงเสรมสขภาพ และการปองกนและควบคมโรคตดตอโดยเทศบาลไดจางแพทย และ

ทนตแพทย เพอใหบรการรกษาผปวย รวมทงไดจดตงศนยสาธารณสขมลฐานในชมชน (คสมช.) 7

แหง มอาสาสมครมลฐานชมชนตาง ๆ ในเขตเทศบาล

ดานอนามยและสงแวดลอม เทศบาลเมองราชบรมโรงฆาสตว 1 แหง ตงอย ณ ต าบลคบว อ าเภอ

เมอง จงหวดราชบร การจดเกบและการจดขยะมลฝอยในเขตเทศบาลปรมาณขยะประมาณวน

ละ 60 ตนโดยเทศบาลไดจดซอททงขยะ จ านวน 203 ไร บรเวณ ต าบลรางบว อ าเภอสวนผง แต

ขณะนยงไม ไ ดน าขยะไปท งในทดนบรเวณดงกลาว แตไดน าไปท งบร เวณทดนของเอกชน

บรเวณ อ าเภอปากทอ จงหวดราชบร

ระบบการระบายน าในเขตเทศบาลระบายลงสแมน าแมกลองโดยตรงมจดระบายน า

รวม 10 จด โดยระบายน าผานคลองระบายน า 4 แหง คอ คลองหลงวดชองลม คลองสวนฝรง คลอง

บานไร และคลองบานเลา สงผลใหแมน าแมกลองมสภาพเสอมโทรม ในปจจบนไดกอสรางสถานท

บ าบดน าเสยไวแลวบนพนทประมาณ 176 ไรซ งกรมโยธาธการได วาจางบรษท เนาวรตน

157 พฒนาการ จ ากด (มหาชน) มาด าเนนการกอสรางระบบบ าบดน าเสย งบประมาณ 359 ลานบาท

(เทศบาลเมองราชบร, 2556, p. 14)

4.7.3 ชมชนเมองสรางสรรคบางแสน

ดานโครงสรางพนฐาน เทศบาลเมองแสนสขอยหางจากกรงเทพมหานครประมาณ 74

กโลเมตร อยหางจากตวเมองชลบรประมาณ 13 กโลเมตร สามารถเชอมตอกบพนทภายนอกเขต

เทศบาลเมองไดโดย ใชเสนทาง ดงตอไปน (เทศบาลเมองแสนสข, 2560, p. 18)

1) ถนนสายประธาน ไดแก ทางหลวงแผนดนหมายเลข 3 (ถนนสขมวท) เปนเสนทางม

จดเรมตนจากกรงเทพมหานคร เชอมและผานตวเมองส าคญๆ ทางภาคตะวนออก

2) ถนนสายหลก ไดแก ทางหลวงหมายเลข 314, 3134, 3137 ถนนบางแสนสาย 1 และสาย 2

3) ถนนสายรอง ไดแก ถนนขาวหลาม ถนนมตรสมพนธและ ข13 (ถนนเลยงชมชนตลาด

หนองมน)

4) ถนนสายยอย ไดแก ถนนทเชอมตอระหวางถนน บางแสนสาย 1 กบถนนบางแสนสาย 2

การใหบรการระบบขนสงสาธารณะและจดเปลยนถายการเดนทาง บรเวณชายหาดบางแสน

สามารถแบง ออกเปน 2 ประเภท ดงน

(1) ระบบขนสงสาธารณะเพอเชอมตอเขาสพนท ชายหาดบางแสน ประกอบดวย

- รถโดยสารสายกรงเทพ-พทยา กรงเทพ-ศรราชา และกรงเทพ-ระยอง โดยจะจอดสง

บรเวณหนาตลาดหนองมน หรอเสนถนนสขมวท

- รถตโดยสาร มจดจอดใหบรการ 2 แหง ไดแก บรเวณดานขางของมหาวทยาลยบรพา

และหางแหลมทองบางแสน

(2) ระบบขนสงสาธารณะในบรเวณชายหาดบางแสน มรถสองแถวใหบรการ และวงผาน ถ.

บางแสนสาย 1 และสาย 2

การคมนาคมดวยรถยนตสวนตว มสองเสนทางหลก คอเสนทางสายมอเตอรเวยหรอ

กรงเทพฯ – ชลบร ตอเชอมกบวงแหวนรอบนอก และเสนทางสายบางนา ตราด ทางหลวงหมายเลข

158 34 และการเดนทางดวยรถต สายอนสาวรย-บางแสน จากอนสาวรยชยสมรภม ใชเวลาเดนทาง

ประมาณ 1 ชวโมงครง สายพระรามสอง-บางแสน และสายรงสต-บางแสน

ภาพท 20 แผนทโครงขายถนน และระบบขนสงสาธารณะ จดเปลยนถายการเดนทางทเชอมตอเขาสพนทชายหาดบางแสน (เทศบาลเมองแสนสข, 2560, p. 18)

พนทเทศบาลเมองแสนสขมสถานศกษาระดบอดมศกษา คอ มหาวทยาลยบรพา มการเตรยมความพรอม E – learning / Distance Learning ผทจบอาชวะอาจมาเรยนตอสงขน เนองจากมหาวทยาลยมอาจารยคณวฒปรญญาเอกมาก และมการบรณาการหลกสตรใหสอดคลองกบความตองการของตลาด

ดานระบบน าประปาและบ าบดน าเสย การประปาสวนภมภาคสาขาชลบร มความสามารถในการผลตน าประปาได 172,800 ลบ.ม. ตอวน ซงก าลงการผลตน าประปาของการประปาสวนภมภาคยงสามารถรองรบการใชน าทจะเพมขนในอนาคตไดอยางพอเพยง เนองจากปรมาณการใชน าประปาในปจจบนยงคงนอยกวาก าลงการผลต ระบบระบายน าและการบ าบดน าเสย ท าการวางทอระบายน า คอนกรตไปตามแนวถนนตาง ๆ เพอรองรบน าฝน ในพนทน าทวมถงคดเปนรอยละ 1 ของพนททงหมด และทอระบายน านยงรองรบน าทงและน าเสยเขาสระบบบ าบดน าเสยรวมของเทศบาล มโรง

สญลกษณของแผนท

จดจอดรถสองแถว

จดจอดรถจกรยานยนต

รบจาง

จดจอดรถต

ถนนสายหลก

ถนนสายรอง

B

M

V

159 ปรบปรงคณภาพน าจ านวน 2 แหง ซงน าไดรบการปรบปรงกอนปลอยทงลงทะเล (เทศบาลเมองแสนสข, 2560, p. 21)

การใหบรการไฟฟาภายในเทศบาลอยในความรบผดชอบของการไฟฟาสวนภมภาคบางแสน

ปจจบนมผใชไฟฟาประมาณ 72,000 ราย โดยผใชไฟฟาสวนใหญเปนประเภททอยอาศย (เกน 150

หนวย) การใหบรการไฟฟาเปนไปอยางปกตและเพยงพอ พบปญหาไฟฟาดบเลกนอย แตสวนใหญเกด

จากอบตเหตไมไดเกดจากปรมาณไฟฟาไมเพยงพอ ในสวนระบบไฟฟาแสงสวางจดใหมโคมไฟฟา

ส าหรบสองสวางจ านวน 3,431 ชด ซงครอบคลมถนน 85 สายภายในเขตความรบผดชอบของ

เทศบาลเมองบางแสน

ดานการจดการขยะมลฝอย ใน พ.ศ. 2556 มปรมาณขยะมลฝอย โดยเฉลยประมาณ 90 ตน

ตอวน และทางเทศบาลท าการเกบขนขยะทกวน ในชวง เวลา 03.00 – 12.00 น. ขยะมลฝอยทเกบ

ไดทงหมดจะถกน าไปฝงกลบอยางถกวธทศนยก าจดขยะมลฝอยของเทศบาลซงตงอยต าบลบางพระ

อ าเภอศรราชา จงหวดชลบร (เทศบาลเมองแสนสข, 2560, p. 21)

ดานพนทสาธารณะ สามารถแบงได 4 ประเภท (เทศบาลเมองแสนสข, 2560, p. 20) คอ

1) โครงสรางคอตกรตทยนลงในทะเล ลานแหลมแทน เปนพนดาดแขงเปดโลงขนาดใหญ

สรางยนลงไปในทะเลเชอมตอกบศาลา (ถกรอถอน) พนทถกใชเปนทรองรบกจกรรมในชวงเวลาพเศษ

ในเวลากลางวนถกใชเปนทจอดรถ ไมสามารถท ากจกรรมอน ๆ ไดเนองจากรอนและขาดรมเงา

ลานสวนสาธารณะหาดวอนนภา พนทดาดแขงเปดโลงขนาดใหญเปนพนทท ากจกรรมของคนในพนท

มสภาพคอนขางทรดโทรม มองคประกอบสงปลกสรางทนาสนใจกระจายตวอยในพนท

2) ทางเดนบรเวณหาดบางแสนบน ทางเดนหนแกรนตขนาด 3 เมตร ยาวตงแตชวงซอย

บางแสน-อางศลา จนถงบรเวณวงเวยนบางแสน พนปอฐบลอกทแทรกระหวางแนวตนมะพราว

ปจจบนใชเปนทตงรานคาแผงลอยและรานขายอาหาร รถเขน

3) ทางเดนบรเวณหาดบางแสนลาง ทางเดนคอนกรตตดรมน าซงเชอมตอกบก าแพงกนคลน

ยาวตงแตวงเวยนบางแสนไปจนถงบรเวณรานอาหารซงคอนขางมสภาพทรดโทรม พนปอฐบลอกท

160 แทรกระหวางแนวตนมะพราว ปจจบนใชเปนทตงรานคาแผงลอยและรานขายอาหาร รถเขน โดยพน

อฐบลอกชวงหาดบางแสนลางคอนขางมสภาพทรดโทรม

4) สวนบรการนกทองเทยว เชน หองน า/หองอาบน า จดบรการนกทองเทยวอน ๆ จดบรการ

นกทองเทยวมมากพอ สวนใหญกระจกตวอยบรเวณชวงหาดบางแสนบน ทงนแมจดบรการ

นกทองเทยวจะมเพยงพอรองรบนกทองเทยว แตโดยสวนใหญมสภาพทไมคอยไดมาตรฐาน โรงแรมท

พกมความหลากหลายทงรปแบบและราคาสามารถรองรบนกทองเทยวไดทกกลม สวนสถานบนเทงม

อยบรเวณหาดวอนนภาซงไดรบการพฒนาปรบปรงลกษณะทางกายภาพ และสภาพแวดลอมของ

พนทหลกใหสวยงาม

จากการศกษาทง 3 พนท พบวาโครงสรางพนฐานของชมชนเมองเปนเครอขายบรการทเปน

สงอ านวยสะดวกและโครงสรางพนฐานสเขยว ซงเปนรากฐานของการเตบโตของประชากรและ

สนบสนนสงคม เศรษฐกจและสงแวดลอมในชมชนเมอง ดวยการเพมประสทธภาพของโครงสราง

พนฐานของชมชนเมอง ไดแก

1) เสนทางการเดน และเสนทางปนจกรยาน

2) การใหบรการรถขนสงสาธารณะทมอยางทวถงทกพนทในเมอง

3) การออกแบบ การจดการไฟฟาและน า เชน ดานพลงงานทดแทน ดานการปองกน

น าทวม และน าฝนของทองถน

4) พนทเปดโลงสาธารณะ และพนทสเขยว

5) สงอ านวยความสะดวกของชมชน เชน ศนยดแลเดกเลก ศนยกลางชมชน และหองสมด

6) รปทรงของเมองใหมชวยสนบสนนการบรการ การทองเทยวทเขาถงไดงาย

7) การเพมจ านวนทอยอาศยทมบรเวณใกลกบสถานขนสงสาธารณะ

8) การพฒนาศนยกลางของกจกรรมและเปนจดเปลยนถายการเดนทาง การเชอมโยง

ชมชนเมองใหมชวตชวา

161

4.8 สรปขอมลทวไปของพนทศกษา

สรปการศกษาขอมลพนทศกษาทง 3 พนท เปนการรวบรวมขอมลแสดงจดแขง จดออน โอกาส

และภยคกคาม เปรยบเทยบโดยแบงหวขอตามพนทศกษา ดงน

ตารางท 9 การวเคราะหแบบเปรยบเทยบดวยวธ SWOT Analysis

พนทศกษา

SWOT ANALYSIS

ขอนแกนเมองสรางสรรค ยานสรางสรรค

เมองเการาชบร

ชมชนเมองสรางสรรค

บางแสน

จดแขง 1. ยทธศาสตรของขอนแกนเปน

ศนยกลางทางดานการคมนาคม

การศกษา การสาธารณสข

เศรษฐกจ และอตสาหกรรมสเขยว

และวสยทศนพฒนาเมองสสากล

สรางสงคมแหงความสข

2. ผงประเทศเปนศนยกลางการ

คมนาคมขนสง และบรการการ

ทองเทยว Mice City and Event

City

3. รายไดเฉลย/คน/ป จงหวด

106,583 บาทตอคนตอป

4. ภาคการเกษตรกรรมมการ

ขยายตว และมบทบาทเพมมากขน

โดยมจ านวนเงนหมนเวยน

380,083 ลานบาท

1. โรงงานอตสาหกรรม

แปรรปทางการเกษตร

และอาหารทงขนาดใหญ

ขนาดกลางและขนาดเลก

ระบบการขนสงไมไกล

จากกรงเทพฯ

2. แหลงทองเทยว

หลากหลาย รวมทง

วฒนธรรมพนเมอง ภม-

ปญญาทเปนตนทนในการ

สงเสรมการทองเทยวและ

การผลตดานอน

3. การสงเสรมสนคาเกษตร

โดยมตลาดสนคาเกษตร

อตสาหกรรมปลอดภย

และศนยสงสนคาเกษตร

1. การพฒนาการ

ทองเทยวอยางยงยน และ

มแหลงทองเทยว

หลากหลายทมชอเสยง

2. การพฒนาปรบปรง

ลกษณะทางกายภาพ

และสภาพแวดลอมของ

พนทหลก ใหสวยงาม

3. มทาเรอขนาดใหญท

ส าคญ คอ ทาเรอแหลม

ฉบง ท าใหมโอกาสเปน

ศนยกลางคมนาคม เพอ

การน าเขาและสงออก

ทางทะเลทส าคญ รวมทง

เสนทางเชอมโยงการ

ขนสงไปสภมภาคตาง ๆ

162 ตารางท 9 การวเคราะหแบบเปรยบเทยบดวยวธ SWOT Analysis (ตอ)

พนทศกษา

SWOT ANALYSIS

ขอนแกนเมองสรางสรรค ยานสรางสรรค

เมองเการาชบร

ชมชนเมองสรางสรรค

บางแสน

จดออน 1. เมองมการเตบโตทางดานทอย

อาศยเปนจ านวนมาก รกล าพนท

เกษตรกรรม

2. การกอสรางคอนโดมเนยมซง

เปนอาคารสงหากไมมการควบคม

ความสงภายในเมอง จะสงผล

กระทบตอภาพลกษณของเมองเดม

ได

1. การจดล าดบ

ความส าคญของถนนใน

เขตชมชนเมองไม

คลองตวเกดการจราจร

ตดขดในชวงเวลาเรงดวน

2. ผประกอบการขาด

ทกษะในการใหบรการดาน

การทองเทยว

การเปลยนแปลงจนต-

ภาพของชายหาดม

แนวโนมจะสญเสย

ภาพอตลกษณเดมทเกด

จากบรรยากาศสบายๆ

ของพนทชายหาด

ธรรมชาตไปสการเปน

แหลงทองเทยวชายหาด

แบบเมอง

โอกาส 1. การเปนเมองศนยกลางภมภาค

เพอเชอมโยงไปยงภมภาค AEC

2. เสนทางระเบยงเศรษฐกจแนว

ตะวนออก-ตะวนตก โดยม

โครงการรถไฟรางควงคขนานกบ

ถนนทางหลวงหมายเลข 9

3. ระบบ Logistic ระบบขนสง

มวลชนและสาธารณะ BRT และรถ

สองแถว

4. โรงพยาบาลศรนครนทร

ใหบรการคนไขทงในภาคอสาน

และประเทศเพอนบาน

1. การเปนเมองแหง

ศลปะและการพกผอน

2. รฐบาลสงเสรมการ

ลงทนของกลมศลปนและ

เกษตรกรอยางตอเนองใน

ลกษณะกองทนตาง ๆ

3. พนทจงหวดราชบรไม

อยในพนทเสยงอยาง

รนแรงดานภยธรรมชาต

1. การขยายตวดานการ

ทองเทยวและการตงถน

ฐาน

2. การเขาสสงคมผสงอาย

เปนโอกาสในกจการการ

ใหบรการดแลผสงอายและ

การใหบรการการแพทย

และสขภาพ

3. การมองหา branding

ในความหมายของชมชน

เอกลกษณไทยทสอ

ความหมายออกมาผานชอ

รานคา จดเดน เปนตน

163 ตารางท 9 การวเคราะหแบบเปรยบเทยบดวยวธ SWOT Analysis (ตอ)

พนทศกษา

SWOT ANALYSIS

ขอนแกนเมองสรางสรรค ยานสรางสรรค

เมองเการาชบร

ชมชนเมองสรางสรรค

บางแสน

ภยคกคาม 1. ภยพบตจากผลกระทบสภาวะโลก

รอน เชน ภยแลง อทกภย และ

อคคภย สงผลกระทบตอประชาชน

และสงแวดลอม

2. ประชากรแฝง และมการ

เคลอนยายประชากรสง

3. การขยายตวของ

ภาคอตสาหกรรม/บรการ เกดการ

เปลยนแปลงการใชประโยชนทดน

จากภาคเกษตรไป เปนทอยอาศย

และธรกจบรการ

4. ความกาวหนาทางเทคโนโลยท

ทนสมยและรวดเรว สงผลกระทบตอ

พฤตกรรมการใชชวตในสงคม ท าให

คณภาพการศกษาและชวตลดลง

1. พนทเขตทหารอยใน

เขตผงเมองรวมเมอง

ราชบร สงผลกระทบตอ

การขยายตวและการ

พฒนาพนทกจกรรมตาง

ๆ ท าใหเกดความไม

ตอเนองของพนทเมอง

2. พนทเมองถกแบงเปน

2 ฝงดวยแมน าทางดาน

ทศตะวนออก-ตก ขาด

ความเชอมโยงระหวาง

ชมชนเปนอปสรรคตอ

การพฒนาและการ

คมนาคมขนสง ทางรถไฟ

ผานแนวทศเหนอ-ใต

1. การเปลยนแปลงทาง

กายภาพ โดยหนวยงาน

ทองถนขาดการวางแผน

ตงรบการเปลยนแปลง

อยางรอบคอบ

2. การเปลยนแปลงสงผล

กระทบตอสภาพแวดลอม

โดยเฉพาะระบบนเวศ

ชายฝงและสภาพธรรมชาต

ของหาดเสอมถอยจากการ

พฒนาสงอ านวยความ

สะดวกส าหรบการ

ทองเทยวและการขยายตว

ของชมชนเมอง

จากการศกษา SWOT Analysis ผวจยจงเหนขอดและขอเสยของพนทกรณศกษา แลว

สามารถเสนอวสยทศนการพฒนาชมชนเมองในอนาคตและไดตอบปญหาการวจยขอท 1.1 จาก

สมมตฐานแนวคดและองคประกอบชมชนเมองสรางสรรคสมพนธกบลกษณะของทองถนไทย คอ

อตลกษณ สถานท และคน ไดแก ประชากร ต าแหนงทตง ลกษณะทางภมประเทศ ววฒนาการของ

เมอง รปทรงของเมอง อตสาหกรรมสรางสรรค และสาธารณปโภค/สาธารณปการน าไปสสรปการ

วเคราะหแบบเปรยบเทยบ เพอสนบสนนปจจยดานอตลกษณ สถานท และคน ในบทท 5 ตอไป

164

บทท 5

ผลการศกษาและวเคราะห

จากการวเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรค โดยการใชศกษาในพนทชมชนเมอง

ขอนแกน ราชบร และบางแสน ผวจยไดแบงการน าเสนอผลการศกษาตามค าถามการวจย ซงมหวขอ

ตอไปน

5.1 ผลการศกษาและการวเคราะหเมอง ยาน และชมชนเมองสรางสรรคกรณศกษาใน

ตางประเทศ

5.2 ผลการศกษาและวเคราะหเปรยบเทยบลกษณะทองถนไทยในพนทศกษาตอการเปนชมชน

เมองสรางสรรค

สามารถตอบค าถามการวจยในขอท 1.2 แนวคดและทฤษฎอตลกษณของสถานท (Place

Identity) มสวนในการพฒนาชมชนเมองสรางสรรคหรอไม ตามสมมตฐาน แนวคด ทฤษฎอตลกษณของ

สถานท (Place Identity) เกยวของกบแนวคดชมชนเมองสรางสรรค โดยผลการศกษากรณศกษา

ตางประเทศสามารถบอกถงจดเดนในการพฒนาเมองสรางสรรคทมลกษณะแตกตางกน

การศกษาแนวคดทฤษฎอตลกษณของสถานท (Place Identity) ทเกยวของกบแนวคดชมชน

เมองสรางสรรค ในวตถประสงคนจะมการเกบรวมรวมขอมลแบบทตยภมของพนทศกษา 3 พนทใน 3

จงหวดถงตวชวดทสงผลตอชมชนเมองสรางสรรคซงประกอบดวย ผลการส ารวจดานอตลกษณ ผลการ

ส ารวจดานสถานท และผลการส ารวจดานคน เพอเปรยบเทยบตวชวดทสงผลตอชมชนเมองสรางสรรค

ของประเทศไทย โดยผวจยใชตวชวดทง 3 ดาน พจารณารวมกนเนองจากทฤษฎอตลกษณของสถานทม

ปจจยมาจากคน สงคม สถานท และวฒนธรรม

5.3 ผลการสมภาษณผน าชมชน

5.4 ผลการสมภาษณผมความรทางดานการวางผงเมอง

5.5 ผลการสมภาษณผเชยวชาญทางดานเมองสรางสรรคซงเกยวของกบการพฒนาชมชน

สรางสรรค

165

สามารถตอบค าถามการวจยในขอท 1.3 สถานภาพการเปนเมองสรางสรรคในประเทศไทยม

ลกษณะอยางไร ตามสมมตฐาน สถานภาพการเปนเมองสรางสรรคในประเทศไทยมลกษณะของทองถน

ไทย สงผลตอการพฒนาแนวคดชมชนเมองสรางสรรคในประเทศไทยจากตวชวดความเปนชมชนเมอง

สรางสรรคทงดานอตลกษณ สถานท และคน ซงขอสรปจดเดนของกรณศกษาตางประเทศน ามา

เปรยบเทยบกบสถานการณการพฒนาเมองในระดบพนททง 3 ชมชนเมองทผวจยคดเลอกมาตามเกณฑ

จงสรปเปนสถานภาพเมองสรางสรรคในประเทศไทยได

การวเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรคมลกษณะของทองถนไทยตามตวชวดการ

เปนชมชนเมองสรางสรรค ในวตถประสงคนจะมการเกบขอมลปฐมภม (Primary Data) การมสวนรวม

ของชมชน กลมมวลชนสรางสรรค นวตกรรมสรางสรรค ใน 2 ขนตอน คอ

1) ด าเนนการเกบขอมลภาคสนามโดยการส ารวจพนทชมชนเมอง ท าการสมภาษณ

ผน าชมชนเมองและเทศบาล ผมความรทางดานการวางผงเมองของทองถนและผเชยวชาญทางดานเมอง

สรางสรรคซงเกยวของกบการพฒนาชมชนสรางสรรค

2) น าขอมลทไดทง 3 พนทมาวเคราะหและจดล าดบความส าคญของสถานภาพการ

เปนเมองสรางสรรคในแตละชมชนเมอง

5.1 ผลการศกษาและการวเคราะหเมอง ยาน และชมชนเมองสรางสรรคกรณศกษาในตางประเทศ

จากบทท 2 หวขอ 2.5 กรณศกษาชมชนเมองสรางสรรคในตางประเทศ ผศกษาจงไดน า

ขอมลมาวเคราะหความแตกตางขององคประกอบซงจะท าใหเกดความสรางสรรคตามแนวทาง

Diamond Model โดยแบงเปนประเดน คอ 1) วตถประสงคของการพฒนาเมองสรางสรรค 2)

องคประกอบของการพฒนาเมองสรางสรรค 3) กลยทธในการพฒนาเมองสรางสรรค และวเคราะห

เปนปจจยดานอตลกษณ สถานท และคน ตามแตละตวชวด พบวามรายละเอยดดงตอไปน

166 ตารางท 10 วเคราะหเมอง ยาน และชมชนเมองสรางสรรคกรณศกษาในตางประเทศ

เมอง

สราง

สรรค

วตถป

ระสง

คของ

การ

พฒนา

เมอง

สราง

สรรค

องคประกอบของการพฒนาเมอง

สรางสรรค

กลยทธในการพฒนาเมองสรางสรรค

เมอง

คานา

ซาวา

เมอง

สราง

สรรค

ดานศ

ลปะพ

นถน

เพอเ

ปนผน

าแหง

เศรษ

ฐกจฐ

านคว

ามรข

องโล

กและ

อนรก

ษวฒน

ธรรม

ทองถ

น

(1) อตสาหกรรมเกาแกเปน

อตสาหกรรมงานฝมอพนถน

(2) การพฒนาเขตพนท

อตสาหกรรมภายในบรเวณ

ศนยกลางเมอง

(3) ผประกอบธรกจจดตงสมาคม

ความรวมมอระหวางผบรหาร

ประชาชนและหนวยงานภาครฐ

น าเสนอแนวทางทเกยวของกบ

การพฒนาเมอง

(4) การจดการแขงขนงานฝมอ

แหงคานาซาวาการจดประชมฝมอ

นานาชาต

(1) การสงเสรมทางดานวฒนธรรมและการศกษา

ดานศลปะและงานฝมอ

(2) การรกษาทนทรพยทางวฒนธรรมโดยการ

สรางวฏจกรเศรษฐกจทองถนและพฒนานวตกรรม

อยางตอเนอง

(3) การพฒนาเศรษฐกจฐานความร เกดจากการ

ท างานขามสายความร ขามหนาทขามสายงาน

และขามระดบในองคกร ชวยสงสมทกษะความ

ช านาญของบคลากรในองคกร

(4) ระบบการศกษาทมคณภาพเชอมโยงกบความ

ตองการของตลาดแรงงาน เนนสรางคนใหมความ

สรางสรรคในการแกไขปญหา

(5) รฐบาลเปนผก าหนดทศทาง ดแล และสงเสรม

การเพมขดความสามารถในการแขงขน ดวยการ

สงเสรมนวตกรรม การแขงขนอยางเสร และการ

คมครองทรพยสนทางปญญา

(6) การพฒนาโครงสรางพนฐานทางเศรษฐกจท

เหมาะสมกบระบบธรกจและโลกทเปลยนแปลงไป

ยกระดบโครงสรางพนฐานดานไอท (7) สรางสวสดการทางสงคมเพอผลกดนใหเกดการ

ใชประโยชนจากทรพยากรมนษยอยางเตมศกยภาพ

167 ตารางท 10 วเคราะหเมอง ยาน และชมชนเมองสรางสรรคกรณศกษาในตางประเทศ (ตอ)

เมอง

สราง

สรรค

วตถป

ระสง

คของ

การ

พฒนา

เมอง

สราง

สรรค

องคประกอบของการพฒนาเมอง

สรางสรรค

กลยทธในการพฒนาเมองสรางสรรค

เมอง

สงคโ

ปรเม

องสร

างสร

รคดา

นการ

ออกแ

บบ

เพอเ

ปนแน

วทาง

การพ

ฒนาเป

นสงค

มแหง

การเร

ยนร

(1) หนวยงานออกแบบเมองท

สนบสนนงานดานการพฒนาเมอง ม

หนาทรบผดชอบออกแบบเมองใหนา

อย และการวางผงเมองทชาญฉลาด

จากความรวมมอของแตละภาคสวน

ทมความตองการพฒนาเมอง

(2) การแขงขนในระดบโลกและ

สรางผประกอบการรายยอยและ

ผประกอบการขนาดกลาง เกยวกบ

ธรกจดานการออกแบบ

(3) การพฒนาพนทส าหรบ

ประชากรผสงอาย

(4) หนวยงานศลปะแหงชาตเพอ

รกษาศลปะทองถน จดเทศกาลงาน

ศลปะประจ าป ระดบนานาชาต

(1) การเตรยมความพรอมใหเดกและเยาวชนม

ทกษะในการด ารงชวต

(2) การยกระดบทกษะแรงงานโดยการ

ฝกอบรมและพฒนาทกษะแรงงาน

(3) การสงเสรมและสนบสนนเครอขายพนท

เรยนรชมชน รวมถงหนวยงานดานการสงเสรม

การเรยนร

168 ตารางท 10 วเคราะหเมอง ยาน และชมชนเมองสรางสรรคกรณศกษาในตางประเทศ (ตอ)

เมอง

สราง

สรรค

วตถป

ระสง

คของ

การ

พฒนา

เมอง

สราง

สรรค

องคประกอบของการพฒนาเมอง

สรางสรรค

กลยทธในการพฒนาเมองสรางสรรค

กรงโซ

ล เม

องสร

างสร

รคดา

นการ

ออกแ

บบ

เพอเ

ปนแน

วทาง

การพ

ฒนา

เปนส

งคมแ

หงกา

รเรยน

รดาน

การอ

อกแบ

บ

(1) การฟนฟความสมพนธระหวาง

ประชากรในเมอง สรางการมสวนรวม

(2) จดตงฝายนวตกรรมทางสงคม

สนบสนนการสรางสงคมทนาอย

(3) เทคโนโลยสมยใหมและบรการสราง

เครอขายทางสงคม

(4) Living and Art Creative Center

สถานทเรยนรและสรางผลงานศลปะ โดยม

พนท Making Space และการจดกจกรรม

ตาง ๆ ทนาสนใจอยางตอเนอง

(5) เมองแหงการเรยนร แหลงเรยนร

พนฐานประกอบดวย หองสมดหลากหลาย

รปแบบทงหองสมดของรฐบาลกลางและ

รฐบาลทองถน ตลอดจนหองสมดขนาดเลก

ตามหมบาน

(6) หองสมดไฮบรดแหงแรกของโลกท

ผสมผสานไอเดยดจทลและอนาลอก เปน

แพลตฟอรมแลกเปลยนขอมลความรท

สามารถเขาถงหองสมดและสถาบนทวโลก

กวา 800 แหง โดยสะดวกและรวบรวม

ดจทลคอนเทนตไวมากกวา 264 ลานชน

(1) การสรางงาน และเพมรายได

(2) การจดการศกษาทมคณภาพและ

สงเสรมการเรยนรตลอดชวต

(3) การเชอมโยงการศกษาและการ

ฝกอบรมทกษะทสอดคลองกบความ

ตองการของตลาดแรงงาน

(4) การสงเสรมใหภาคทองถนและ

ภาคเอกชน จดการเรยนรในทท างานเพอ

สรางโอกาสในการเรยนรตลอดชวตใหแก

ผปฏบตงาน

(5) แนวทางสรางสงคมแหงการเรยนรใน

ชมชนดวยการเปลยนเมองใหเปนชมชน

การเรยนร เพอกระตนใหผคนในชมชนได

ใชเวลาวางกบโอกาสในการเรยนร

(6) การพฒนาขดความสามารถทาง

นวตกรรมโครงสรางสารสนเทศอน

ทนสมยและสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจ

ทเอออ านวย

(7) การจดการกบปญหาสงแวดลอม ลด

การบรโภคเกนความจ าเปน

169 ตารางท 10 วเคราะหเมอง ยาน และชมชนเมองสรางสรรคกรณศกษาในตางประเทศ (ตอ)

เมอง

สราง

สรรค

วตถป

ระสง

คของ

การ

พฒนา

เมอง

สราง

สรรค

องคประกอบของการพฒนาเมองสรางสรรค กลยทธในการพฒนาเมอง

สรางสรรค

เมอง

ออสต

น เม

องสร

างสร

รคดา

นสอศ

ลปะ

เพอผ

สมผส

านคว

ามหล

ากหล

ายทา

งวฒน

ธรรม

(1) สถาบนการศกษาชนน า ชวยสนบสนนดาน

การพฒนาเมองทมความกาวหนา สรางแรง

ดงดดนกคดสรางสรรคมากมาย

(2) ศลปนและนกคดสรางสรรคมากมาย สราง

องคกรศลปะและวฒนธรรมไมแสวงหาก าไร

(3) หนวยงานสรางสรรคของเมอง ให

ความส าคญกบสนคาและบรการสรางสรรคตาง

ๆ รวมถงอตสาหกรรมสรางสรรค

(1) การสนบสนนการวจยและพฒนา

(R&D) รวมถงการถายทอดความร

และนวตกรรมจากตางประเทศเปน

หลก

(2) นโยบายการวางผงเมอง ดาน

เศรษฐกจสรางสรรคเพอรองรบ

อตสาหกรรมสรางสรรคและ

เทคโนโลยอยางชาญฉลาด

เมอง

เบอร

มงแฮ

มชมช

นเมอ

งสรา

งสรร

ค

เพอเ

ปนแน

วทาง

ตลาด

เสรเพ

อดงด

ดการ

ลงทน

(1) การบรณะสถาปตยกรรม สรางเอกลกษณ

ทางวฒนธรรมใหแกเมอง

(2) การสรางสงอ านวยความสะดวกเออตอ

เปนพนทสรางสรรคทมคณภาพ

(3) โครงการทมการปรบเปลยนยานอาคารเกา

เปนชมชนเมองสรางสรรค

(4) เมองมความโดดเดนดวยความสรางสรรคท

ครบครนและทนสมย

(5) การสนบสนนดานศลปะการแสดง

ประวตศาสตรและวฒนธรรม

(6) การพฒนาโครงสรางพนฐานเพอสนอง

ความตองการของภาคเอกชน

(1) นโยบายอตราภาษต า

(2) การใชกฎหมายแรงงานทมความ

ยดหยน

(3) การใชนโยบายการคาเสร

(4) การคงหนสาธารณะของประเทศ

ใหอยในระดบต า

(5) การสรางความมนคงทางการเงน

การคลงเพอสรางความเชอมนใหแกผ

ลงทนและนกธรกจ

(6) การสนบสนนโครงการทอยอาศย

การจดหาและการบรหารจดการทดน

170 ตารางท 10 วเคราะหเมอง ยาน และชมชนเมองสรางสรรคกรณศกษาในตางประเทศ (ตอ)

จากการศกษาเมองสรางสรรคทง 5 เมอง ไดแก เมองคานาซาวา มจดเดนดานทองถนซง

หนวยงานภาคเอกชนเปนผพฒนาโครงการในเมอง เมองสงคโปร มจดเดนดานเทคโนโลยซง

หนวยงานภาครฐเปนผพฒนาโครงการในเมอง เมองโซล จดเดนดานการออกแบบซงหนวยงาน

ภาครฐเปนผพฒนาโครงการในเมอง เมองออสตนจดเดนดานเพมมลคาสนทรพยประเพณ วฒนธรรม

ซงหนวยงานภาคเอกชนเปนผพฒนาโครงการในเมอง และเมองเบอรมงแฮม จดเดนดานฟนฟเมอง

เกาสพนทส านกงานสรางสรรคซงหนวยงานภาคเอกชนเปนผพฒนาโครงการในเมอง พบวาการจด

กจกรรมแสดงนทรรศการผลงานและเทศกาลศลปะรวมสมยสาธารณะ ตลาดขายสนคาทางความคด

สรางสรรค การอพยพ และการโยกยายถนฐาน น าไปสการเปลยนแปลงสงทดกวา การพฒนาควบค

ไปกบการปรบปรงผงเมองและสาธารณปโภคพนฐานทจ าเปน เชน เสนทางสญจร ทจอดรถ และการ

สรางพนทสาธารณะส าหรบรานคาทองถน ซงท าใหชมชนเมองมชวตชวาและมคณคาทางเชง

เศรษฐกจ สงคม ชมชนโดยรอบ ซงประชากร วถชวต กจกรรมสรางสรรค การบรหารพฒนาเมอง

การลงทนธรกจรปแบบใหม และวสยทศนจากผน าทองถนทวโลก แตยงไมมสตรส าเรจใดทเปน

เมอง

สราง

สรรค

วตถป

ระสง

คของ

การพ

ฒนา

เมอง

สราง

สรรค

องคประกอบของการ

พฒนาเมองสรางสรรค

กลยทธในการพฒนาเมองสรางสรรค

เมอง

เบอร

มงแฮ

มชมช

นเมอ

งสรา

งสรร

ค

เพอเ

ปนแน

วทาง

ตลาด

เสรเพ

อดงด

ดการ

ลงทน

(7) การใชความรในการสรางสรรคนวตกรรมและ

เทคโนโลยใหม เชน การเงน การทองเทยว และธรกจคา

ปลก

(8) การใหความส าคญกบการวจยและพฒนา (R&D)

รวมถงการถายทอดความรและนวตกรรมจากตางประเทศ

เปนหลก

(9) การสงเสรมความหลากหลายใหเปนสงคมทเปดกวาง

171 ค าตอบส าหรบการพฒนาชมชนเมองสรางสรรค เพราะค าตอบทดทสดเปนสงทตองคนหาเปดมมมอง

และอตลกษณทคนในชมชนเมองสรางขน

สงส าคญคอ ศลปะวฒนธรรมสะทอนถงความเปนอตลกษณของชมชนเมองเปรยบเสมอนตว

แทนทเชอมโยงความสมพนธของผคนในพนทและธรกจเขาดวยกน ซงงานเทศกาลใจกลางชมชน

เมองไมเพยงสรางแรงบนดาลใจใหคนในพนท เทานน แตยงชวยยกระดบธรกจทองถนขนมาหา

หนทางเปลยนแปลงทงสนคาและบรการสรางสรรค โดยกระบวนการเพมมลคาธรกจชวยสงผล

กระทบเชงบวกไปในชมชนใกลเคยง เพอใหความสรางสรรคพฒนาสระดบยาน เมองสรางสรรคตอไป

5.2 ผลการศกษาและวเคราะหเปรยบเทยบลกษณะทองถนไทยในพนทศกษาตอการเปนชมชน

เมองสรางสรรค

5.2.1 ผลการส ารวจดานอตลกษณ

จากบทท 2 หวขอ 2.7 บทสรปชมชนเมองสรางสรรค ผศกษาจงไดเกบขอมลดานอตลกษณ

ของพนทศกษาทง 3 พนท ในประเดน 1) กจกรรมทางสงคม 2) ความหลากหลายของวฒนธรรม

3) มลคาเพมของสนคาในทองถน และ 4) ศลปวฒนธรรม โดย 4 ประเดนนสามารถสรางอตลกษณ

ใหแกพนทได

5.2.1.1 ขอนแกนเมองสรางสรรค

1) บรบททางกจกรรมทางสงคม

จากการสมภาษณหวหนาฝายกองชางทเทศบาลนครขอนแกนเมอง เมอเดอนมนาคม พ.ศ.

2560 พบวา ความรวมมอระหวางหนวยงานทองถน หนวยงานพฒนาเมองและประชาชนมความ

เขมแขงในการจดกจกรรมระดบจงหวดเพอดงดดนกทองเทยวและการลงทนเขามายงพนทเมอง ไดแก

การพฒนาโครงสรางพนฐาน (ระบบรถไฟฟารางเบา และระบบรถไฟรางค) ซงเกดจากความตองการ

ระดบประเทศ ด าเนนนโยบายไปสระดบหนวยงานทองถน และกระตนใหเกดแรงผลกดนของภาค

ประชาชน ทงดานการจดกจกรรมสมมนาของหนวยงานพฒนาเมอง มหาวทยาลย และกลมมวลชน

สรางสรรค

172

2) บรบททางความหลากหลายของวฒนธรรม

จากการส ารวจของผ วจย เมอเดอนมนาคม พ.ศ. 2560 พบวาประชากรขอนแกน

ประกอบดวย ชาตพนธ 5 กลม ไดแก ไทย พมา กะเหรยง จน และลาว ความหลากหลายของ

วฒนธรรมปจจบนท าใหเกดแผนพฒนาดานศลปะวฒนธรรมจารตประเพณและภมปญญาทองถน โดย

มการจดกจกรรมศลปะและงานประเพณตาง ๆ ประจ ามอง

3) บรบททางมลคาเพมของสนคาในทองถน

จากการสมภาษณหวหนาฝายส านกงานพฒนาชมชนจงหวดขอนแกน เมอเดอนมนาคม พ.ศ.

2560 พบวา งานหตถศลปในเมองขอนแกนแบงตามต าบล ไดแก

- ต าบลในเมอง อ าเภอเมอง มสนคา ไดแก แคนทระลก โปงลาง และแคน ประชาชน

สามารถเรยนรจากชางไมในกลมอตสาหกรรมครวเรอน ไดรบรางวลผลตภณฑ OTOP ระดบ 4 ดาวป

2552 และป 2553

- ต าบลแดงใหญ อ าเภอเมอง มสนคา ไดแก ชดโถพญาค โถพลขนาดกลางและขนาดใหญ

ประชาชนสามารถเรยนรจากศนยศลปาชพ กดนาขาม จงหวดสกลนคร และอบรมดานการพฒนา

ผลตภณฑจากส านกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม ไดรบรางวลผลตภณฑ OTOP

ระดบ 2 ดาวปพ.ศ 2517 และ 2549

- ต าบลในเมอง อ าเภอเมอง มสนคา ไดแก อปสราเนรมต เกยวตด สรอยคอ ประชาชน

สามารถเรยนรจากครอบครวเรองการท าเครองประดบไทยโรงทอและเครองประดบนาฏศลปไทย

ไดรบรางวลผลตภณฑ OTOP ระดบ 4 ดาวป 2549 และมาตรฐานผลตภณฑชมชนป 2550

วสดทองถนทหาไดงายภายในชมชนเมอง คอ ผาไหม ผามดหม ซงในปจจบนการทอผามดหม

ไดกลายเปนอตสาหกรรมหลกแทบทกครวเรอน ในอ าเภอชนบทมผประกอบการจ านวนมาก ทงทเปน

ประเภทกลมเจาของรายเดยว เชน นายสงคราม งามยง และนายสรมนตร ศรสมบรณ ประเภทกลม

ผผลตชมชน เชน กลมทอผาไหมบานหนองกองแกว และกลมทอผาไหมมดหมบานชนบท

173

4) บรบททางศลปวฒนธรรม

จากการส ารวจของผวจย เมอเดอนมนาคม พ.ศ. 2560 พบวามงานเทศกาลตามประเพณและ

วฒนธรรมทส าคญ ไดแก

1) งานเทศกาลดอกคณเสยงแคน เทศกาลสงกรานตบนถนนขาวเหนยว รมบงแกนนคร จด

ขนระหวางวนท 13 -15 เมษายน ของทกป บรเวณบงแกนนคร เปนสถานทพกผอนหยอนใจและ

ชมนมสงสรรคของชาวขอนแกนตกแตงดวยดอกไมหลากส เพอความสวยงามและแนวคดสรางสรรค

ซงจดเดนของงานเปนความงามของขบวนรถบปผาชาตเสยงเพลงและสาวงาม

2) งานเทศกาลไหมและประเพณผกเสยว ประชาชนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมอาชพรอง

ทนอกเหนอจากการท านา คอ การปลกหมอนเลยงไหม และการทอผาตาง ๆ สวนประเพณการผก

เสยวเปนขนบธรรมเนยมดงเดมของภาคอสาน ทมงใหคนรนเดยวกนรกใคร เปนพเปนนองชวยเหลอ

กนเรยกวา "คเสยว" จดขนเปนประจ าทกป ในชวงปลายเดอน พฤศจกายน ถงตนเดอนธนวาคม เปน

เวลา 10 วน 10 คน บรเวณสนามกฬากลางจงหวด

3) งานเทศกาลไหวพระธาตขามแกน เปนงานเฉลมฉลองพระธาต เพอใหประชาชนได

สกการะพระธาต คบานคเมอง ในงานมการแสดงศลปะพนบาน และการออกรานจ าหนายสนคาตาง

ๆ จดขนเปนประจ าทกป ในวนเพญเดอนหก (วนขน 15 ค า เดอน 6) ณ วดเจตยภม

5.2.1.2 ยานสรางสรรคเมองเการาชบร

1) บรบททางกจกรรมทางสงคม

จากการสมภาษณ นายมตรภาพ พนเพมพนธ นกผงเมองระดบช านาญการ ทกรมโยธาธการ

และผงเมองจงหวดราชบร เมอเดอนกนยายน พ.ศ. 2560 พบวายานเมองราชบรมศกยภาพสงในการ

สงเสรมงานดานศลปะ เนองจากมสนทรพยและตนทนทางดานศลปวฒนธรรม เชน ผาทอจก โอง

มงกร เครองปนดนเผา งานจกสาน เครองทองเหลอง อาหารพนบาน ประเพณ และการละเลน

พนบาน และมสงปลกสรางทส าคญ เชน ตลาดรมน าโบราณโคยก พพธภณฑสถานแหงชาต อาคาร

ศาลแขวง งานศลปะรวมสมยของจงหวดจากหลายภาคสวนทนาสนใจ เชน หอศลปะของเอกชนโดย

กลมกจกรรมของนกเรยน และมกจกรรมทางสงคมดานศลปะทหลากหลายตลอดป ดงนนจงมการ

174 จดหาพนทเพอสงเสรมการแสดงออกดานศลปะและการพฒนาฝมอของประชาชน รวมถงผทสนใจใน

งานศลปะทกเพศทกวย และสงเสรมใหราชบรเปนเมองศลปะชนน าของประเทศ มการสงเสรมดาน

อตลกษณของยานสรางสรรคเมองราชบรในบรบททางกจกรรมทางสงคม คอ

- พนทสรางสรรคสงเสรมใหมพนทของเมอง ซงผคนทสนใจสามารถเขามาท ากจกรรม

รวมกน เพอหลอมรวมองคความรและกจกรรมทแปลกใหม

- พนทยดหยน คอ การใชพนทสาธารณะของเมองจดงานและกจกรรมศลปะ เชน พนท

กลางแจง ทจอดรถ ลานวด ทางเทาหนาบาน ศาลาประชาคม เพอใหประชาชนในเมองเขาใกลพนท

ทางดานศลปะ

- พนทผสมผสานเกดจากการใชประโยชนขององคความรทางศลปะแบบประเพณดงเดม

ประเพณทองถนผสมผสานกบความตนตวและองคความรของศลปะรวมสมยทสามารถเรยนรไดจาก

หอศลปะเอกชนและเดกนกเรยนเดกวยรนทมความเชยวชาญทางดานศลปะสรางสรรค

- พนทส าหรบบคคลเพอจดงานและกจกรรมตอบสนองความสนใจทหลากหลายของคนทก

เพศทกวยเขาถงสะดวกส าหรบผพการคนชรา

- ลานแสดงงานศลปะรวมสมย ส าหรบกจกรรมการใชพนทสาธารณะ ไดแก ลานพนทรมน า

ตรอกขางพพธภณฑสถานแหงชาต ชมรมดานศลปะการด าเนนงานดานศลปะ เชน ชมรมถายภาพ

ประจ าจงหวด ชมรมภาพสน ามน ชมรมดนตรสากล และเครอขายศลปะระหวางบคคลหลากหลาย

กลม งานจดแสดงผลงานทท าขนจากชาวเมองราชบรมกจกรรมตลอดทงป การจดท าปฏทนงานศลปะ

และจดหมายขาวดานศลปะ

- กจกรรมศลปะส าหรบประชาชนทกกลมทกวยดวยศลปะทหลากหลายแขนงโดยอาศย

ความรวมมอจากชมรมตาง ๆ ไดแก 1) งานแสดง เชน การละเลนตาง ๆ การแสดงดนตร เทศกาล

หนงกลางแจง งานแสดงภาพถาย และภาพวาดของศลปน 2) งานฝกฝมอใหคนในทองถน เชน สอน

ถายภาพขาวด า สอนท าเครองปนดนเผา สอนวาดภาพสน า สอนวาดภาพสน ามน ท าผาบาตก และ

สาธตการท าหตถกรรม

175

2) บรบททางความหลากหลายของวฒนธรรม

จากการส ารวจของผวจย เมอเดอนกนยายน พ.ศ. 2560 พบวา ชาตพนธมความหลากหลาย

ทงหมด 8 ชาตพนธ ไดแก ไทยพนถนราชบร ไทยเชอสายจน ไทยวน มอญ เขมร ลาวเวยง กะเหรยง

และไทด า ในสวนศลปวฒนธรรม มความหลากหลายทางวฒนธรรม กลาวคอ ประชาชนทง 8 ชาต

พนธ มการสบทอดศลปวฒนธรรมมาจนถงรนปจจบนจงเปนตนทนทางสงคมทจะเชอมโยงไปสการ

พฒนาดานอน ๆ จงหวดราชบรมศกยภาพดานการทองเทยวทส าคญคอ การทองเทยวเชงนเวศน

การทองเทยวเชงวฒนธรรมและวถชวตชมชน ผานกาลเวลามาหลายสมยจวบจนมาถงยครตนโกสนทร

จงกลายเปนยคทองของศลปะราชบรทแทจรงจากศลปะเพอศาสนากนาจะน ามาเปนศลปะเพอการ

ด ารงอย แกนศลปะของราชบรคอ ความสนกงานราชบรใชศลปะทหลากหลายชนชาตมาหลอหลอม

กบรากฐานศลปะไทย อาศยความเขาใจในความงามทแตกตางแลวสรางสรรคใหมใหกลมกลนกน

3) บรบททางมลคาเพมของสนคาในทองถน

จากการสมภาษณ นายมตรภาพ พนเพมพนธ นกผงเมองระดบช านาญการ ทกรมโยธาธการ

และผงเมองจงหวดราชบร เมอเดอนกนยายน พ.ศ. 2560 พบวางานหตถศลปในเมองราชบรแบงตาม

ต าบล ไดแก

- ต าบลเจดยหก อ าเภอเมอง มการท าโองน า โองขนาดตาง ๆ โดยเรยนรปนดนเผาดวย

ตนเอง

- ต าบลเจดยหก อ าเภอเมอง มการท าโองทรงระฆง กระถาง 8 ปบมะเฟองปากหยก แจกน

ปากตด โดยเรยนรจากบรรพบรษและบดา สบทอดกจการจากครอบครว ไดรบรางวลผลตภณฑ

OTOP ระดบ 5 ดาวป พ ศ. 2546 และมาตรฐานผลตภณฑชมชนป พ.ศ 2549

- ต าบลเจดยหก อ าเภอเมอง มการท าแจกนเซรามคลายกานขดเลก กาน าชาและถวยชาม

เซรามค โดยเรยนรการเขยนลายเครองปนดนเผาจากการศกษาดวยตนเอง ไดรบรางวลผลตภณฑ

OTOP ระดบ 5 ดาวป พ.ศ 2547 และรางวล OTOP ระดบ 4 ดาวป 2549

176

- ต าบลหลมหน อ าเภอเมอง มการท าโองมงกร โองลายมา โองลายเบญจมาศ โดยเรยนร

การเขยนลายจนบนเครองปนดนเผาจากผรในชมชนและฝกฝนดวยตนเอง ไดรบรางวลผลตภณฑ

OTOP ระดบ 5 ดาวป 2547 และรางวล OTOP ระดบ 4 ดาวป 2549

- ต าบลคบว อ าเภอเมอง มการท าผาซนตนจก โดยเรยนรการทอผาจกจากศนยสบทอด

ศลปะผาจกราชบร อบรมขบวนการจดท าเสนใยจากกรมสงเสรมอตสาหกรรม และอบรมการจดท า

บรรจภณฑจากกรมสงเสรมอตสาหกรรม ไดรบรางวลผลตภณฑ OTOP 5 ดาวป 2549

- ต าบลคบว อ าเภอเมอง มการสรางพระนาคปรก พระพทธรป สงหค โดยเรยนรการ

แกะสลกหนจากชางชาวจน

4) บรบททางศลปวฒนธรรม

จากการส ารวจของผวจย เมอเดอนกนยายน พ.ศ. 2560 พบวามงานเทศกาลตามประเพณ

และวฒนธรรมทส าคญ ไดแก หตถกรรมพนบานเครองปนดนเผาของจงหวดราชบร โดยแหลงวตถดบ

ส าคญสามารถหาไดงายภายในจงหวดราชบรคอ ดนปนสแดง สวนดนสขาวน าเขาจากจงหวดสราษฎร

ธาน ระนอง ปราจนบร จนทบร ระยอง ล าปาง เชยงใหม โดยเคลอบเครองปนดนเผาใชขเถาไม

ดนเลน หนฟนมา หนปน จากเปลอกหอยทสามารถหาไดในจงหวดราชบร ขนตอนตอมาคอการเขยน

ลายดวยสผสมสนมของโลหะตาง ๆ เชน สนมเหลก สนมทองแดง สนมแมงกานส ซงผลตเอง

ภายในประเทศ ยกเวนสน าเงนจากโคบอลตออกไซดทตองน าเขาจากตางประเทศ

ประวตเครองปนดนเผาของจงหวดราชบร เรมจากในป พ.ศ. 2476 โดยนายซงฮง แซเตย

และเพอนๆ ทเคยท าเครองปนดนเผาทเมองปงโคยประเทศจนไดมาพบแหลงดนทจงหวดราชบร จงได

น าตวอยางดนไปทดลองเผาทเตาเผาของเจาสวฮะลม สามเสน กรงเทพ จงตงโรงงานชอ เถาเซงหล

ผลตไหน าปลา โองน าไมมลาย กระถางตนไม เปนโรงงานแรกของราชบรโดยใชผลตทดแทนการน าเขา

จากประเทศจน

ตอมาในป พ.ศ 2486 ไดแยกกจการกนโดยนายจอเหมง แซอง ตงโรงงานเถาแซไถ เรมผลต

โองมลายมงกรเปนครงแรก โดยสงดนขาวจากประเทศจนไวส าหรบตดลายมงกร และป พ.ศ. 2497

นายซงฮง แซเตย ไดตงโรงงานใหมเปน เถาฮงไถ ป พ.ศ. 2546 เปนชวงทมจ านวนโรงงานมากทสดคอ

177 52 โรงงาน ป พ.ศ 2556 มการปรบคาแรงเพมขนท าใหจ านวนโรงงานปดกจการไปเหลอ 36 โรงงาน

ปจจบนเหลอโรงงานทงหมด 23 โรงงาน

5.2.1.3 ชมชนเมองสรางสรรคบางแสน

1) บรบททางกจกรรมทางสงคม

จากการสมภาษณนายณรงคชย คณปลม นายกเทศมนตร เทศบาลเมองแสนสข เมอเดอน

มถนายน พ.ศ. 2560 พบวากจกรรมทางสงคมของชมชนเมองบางแสน ไดแก ตลาดนดถนนคนเดน

การแขงวงมาราธอน ไตรกฬา ปนจกรยาน และงานแขงขนรถยนต ซง เกดจากลกษณะทางกายภาพ

ของชายหาดททอดยาว ทะเลทสวยงามเปนหาดทรายแหงแรกทใกลเมองหลวงมากทสด ซงสงผล

ตอเนองถงลกษณะทางความรสกและบรรยากาศ ท าใหเกดกจกรรมทางสงคมในบรเวณชายหาดแหงน

จงสรปไดวา ความประทบใจหรอภาพจ าของชายหาดบางแสนนนเปนผลจากส านกในถนททเกดขน

โดยไมรตวเกดจากการซมซบประสบการณจากการมาใชพนทหลายๆ ครง

ดงนนการรกษาคณคาของหาดบางแสนใหคงอยตอไปอยางมเอกลกษณจะตองค านงถงการ

เปลยนแปลงรายละเอยดของลกษณะทางกายภาพของชายหาด เนองจากกจกรรมทางสงคมสงผล

กระทบตอการเปลยนแปลงตาง ๆ ทงในทางบวกและทางลบของภาพรวม การพฒนาพนทส าหรบใน

ทางบวกนน การเสรมภาพจ าใหม ๆ ทไมขดตอคณคาดงเดมของชายหาดบางแสน อาจสงผลดตอการ

ฟนคนชวตของเมองบางแสน เชน การใชองคประกอบภมทศนรปแบบใหม ๆ เปนบางจดเพอใหเกด

การแทรกแซงความคนชนของสภาพแวดลอมเดม ๆ เกดการตงค าถามและเกดประสบการณทแปลก

ใหมซงเปนการส านกในถนททเกดขนโดยรตว

2) บรบททางความหลากหลายของวฒนธรรม

จากการส ารวจของผวจย เมอเดอนมถนายน พ.ศ. 2560 พบวามชาตพนธ 5 กลม ไดแก

มอญ-เขมร จน ญวน ลาว และไทยมสลม ซงมการจดกจกรรมสบทอดประเพณวฒนธรรมตาง ๆ

จนถงปจจบน

178

3) บรบททางมลคาเพมของสนคาในทองถน

จากการส ารวจของผวจย เมอเดอนมถนายน พ.ศ. 2560 พบวางานหตถศลปทมการเพม

มลคาแยกรายต าบล ไดแก

- ต าบลเสมด อ าเภอเมอง คณชนชม ศภพชญนาม ไดจดท ากระแตบสานไมไผตกแตงดวย

เมลดแตงกวา พดสานไมไผตกแตงลาย ตะกราสานหวายหหนง โดยเรยนรจากอาจารยวทยาลย

เทคโนโลยและอาชวศกษากรงเทพ และเรยนรการท าผลตภณฑเพมเตมดวยตนเอง ไดรบรางวลโลคร

สอนวชาศลปกรรมดเดนจงหวดชลบร เกยรตบตรการตกแตงรานคาดเดนศนยสงเสรมอตสาหกรรม

ภาคท 9 และบคคลทางวฒนธรรมสาขาภมปญญาชาวบานจงหวดชลบร

- ต าบลเสมด อ าเภอเมอง มการท าก าไลเงนลงยา1 ก าไลฝงพลอย ก าไลและแหวนนล โดย

เรยนรการท าเครองเงนดวยตนเอง ไดรบรางวลมาตรฐานผลตภณฑชมชนป 2553

- ต าบลเสมด อ าเภอเมอง มการท าหนแกะสลกพระพทธเจา หนแกะสลกสงโตจน หน

แกะสลกพระพฆเนศ โดยเรยนรจากบดา และไดรบรางวลผลตภณฑ OTOP ระดบ 4 ดาวป 2546

และป 2549

4) บรบททางศลปวฒนธรรม

จากการส ารวจของผวจย เมอเดอนมถนายน พ.ศ. 2560 พบวามงานเทศกาลตามประเพณ

และวฒนธรรมทส าคญ โดยเทศบาลเมองแสนสขจดงานตาง ๆ ไดแก

- เทศกาลสงทายปเกาตอนรบปใหมในชวงปลายเดอนธนวาคมของทกประหวางวนท 30 –

31 ธนวาคม ของทกป ณ บรเวณพนทนนทนาการแหลมแทน และรงขนของปใหมมการรวมท าบญตก

บาตรขาวสารอาหารแหงและอาหารสด ณ บรเวณตลาดหนองมน ถนนสนตเกษม ตงแตศาลาพทธ

สมาคมสวางผลหนองมนไปจนถงซอยหมอจรง โดยนมนตพระภกษและสามเณรจากวดตาง ๆ ในเขต

เทศบาล มารบ บณฑบาตจากพทธศาสนกชนและประชาชนโดยทวไปเพอเปนสรมงคลในวนแรกของ

วนขนปใหม

- ประเพณกอทรายวนไหลบางแสน งานประเพณกอพระทรายวนไหล ณ บรเวณชายหาด

บางแสน เปนงานประเพณทไดถอปฏบตมาตงแตสมยโบราณ เดมเรยกวางานท าบญวนไหล คอการท

179 สมาชกในชมชนของหมบานตาง ๆ ไดมาท าบญรวมกนเนองในเทศกาลวนสงกรานตหรอวนปใหมของ

ไทย แตในปจจบนการละเลนและประเพณดงเดมบางอยางเรมจะสญหายไปเทศบาลเมองแสนสขจง

ได อนรกษสงเสรมวฒนธรรมประเพณและการละเลนพนบานอนดงามไวใหคงอยและเปนทรจก

แพรหลาย โดยมกจกรรมหลกคอ การประกวดและกอพระทรายตลอดชายหาดบางแสน การแขงขน

มวยทะเล การละเลนพนบานและการเลนน าสงกรานตวนไหล

- ประเพณแหเทยนพรรษา หนวยงานรฐบาล เอกชน รฐวสาหกจและโรงเรยนตาง ๆ

ภายในเขต เทศบาลเมองแสนสขจดกจกรรม ณ วดกลางดอน ซงเปนประเพณงานบญเกาแกทสวยงาม

และสามารถหาชมไดยากในปจจบน

- เทศกาลแขงขนกฬาทางน าในชวงเดอนมกราคมเปนประจ าทกปเพอพฒนาและเสรมสราง

ศกยภาพการทองเทยว สรางรายไดใหกบทองถนบรเวณชายหาดบางแสน (หลงศาลเจาพอแสน) ซง

ในงานมการแขงขนเรอในรนตาง ๆ ไมวาจะเปนการแขงขน Scooter 30 HP Standard การแขงขน

เรอสตรเลก การแขงขนเรอ F1 การแขงขน Scooter ลากกลวย 40 HP การแขงขน เรอสปอรต 40

HP การแขงขน Scooter Tohatsu

- บางแสนไตรกฬา สปดาหท 3 ของเดอนกมภาพนธ มกจกรรมวายน า วง และปนจกรยาน

- กจกรรม Electric Run บางแสน เปนงานกจกรรมระดบโลกประเภท Fun Run โดยม

แสงไฟนออนทสวยงามตลอดระยะทาง 5 กโลเมตร และโซน Festival สนกสนานกบความบนเทงจาก

ดเจชอดงมากมาย

- การแขงขนบางแสนกรงปรซ Grand Prix เดอนกรกฎาคม งานมหกรรมการแขงรถยนต

ทางเรยบรายการใหญ ซงสรางประวตศาสตรแกวงการมอเตอรสปอรตเมองไทย

- บางแสนฮาลฟมาราธอนหรอบางแสน 21 ในเดอนธนวาคมทกสดสปดาหท 2 ของเดอน

นโยบายสงเสรมภาพลกษณใหกบเมองบางแสนเปนเมองรกสขภาพรวมกบภาคเอกชน แบงประเภท

การแขงขนเปนระยะทาง 5 กโลเมตร 10 กโลเมตรและ 21.1 กโลเมตร

- โครงการแขงขนกฬาทางน าเดอนธนวาคมถงมกราคม ประกอบดวย การแขงขนเรอเรว

เรอสกตเตอร เรอสตรเอฟวน ซงเทศบาลเมองแสนสขรวมมอกบภาคเอกชน

180

- เทศกาลบางแสนไบควค (Bangsaen Bike Week) เทศบาลเมองแสนสข รวมกบเทศบาล

จงหวดชลบรจดงานขนในชวงเดอนพฤศจกายนของทกป ณ บรเวณแหลมแทน เพอเปนการสงเสรม

การทองเทยวและกระตนเศรษฐกจในจงหวด พรอมทงยงเปนการรวมรณรงคการขบขทถกตองและ

ปลอดภยอยางมน าใจ มการจดแสดงรถจกรยานยนตโบราณและคลาสสครวมสมยกวา 5,000 คน

และมกจกรรมแสดงบนเวทอกมากมาย การแขงขนจกรยาน เดอนพฤศจกายน การแขงขนระดบสากล

บนเสนทางรมทะเลและภเขาทสวยงาม

- เทศกาลบางแสน ไทยแลนดสปด เฟสตเวล โดยกระทรวงการทองเทยวและกฬา การ

ทองเทยวแหงประเทศไทย การกฬาแหงประเทศไทยจงหวดชลบร องคการบรหารสวนจงหวดชลบร

เทศบาลเมองแสนสข และราชยานยนตสมาคมแหงประเทศไทย (ร.ย.ส.ท.) รวมกนจดงานมหกรรม

การแขงขนรถยนตทางเรยบรายการใหญแหงป “BANGSAEN THAILAND SPEED FESTIVAL” บน

สนามเฉพาะกจ ณ ชายหาดบางแสน โดยการปรบเปลยนบรเวณชายหาดบางแสน ใหกลายเปน

สนามแขงขนรถยนตทางเรยบทเปยมดวยมาตรฐานความปลอดภยระดบสากล ความยาวรอบสนามถง

3,700 เมตร เพอเตรยมรองรบทพรถแขงทางเรยบและนกแขงชนแนวหนาทงของประเทศไทยและ

ตางชาตในรายการใหญ SUPER CAR THAILAND CHAMPIONSHIP, TOYOTA MOTORSPORTS

และ TOYOTA BANGSAEN ENDURANCE ซงจะจดขนในชวงเดอนธนวาคม ของทกป ณ ชายหาด

บางแสน แหลมแทน และเขาสามมข

สรปขอมลดานอตลกษณของพนทศกษา

1) บรบททางกจกรรมทางสงคม มจดทเหมอนกนคอ การมงานเทศกาลของชมชนเมอง

ทแผขยายอตลกษณออกไปสบคคลภายนอก การยอมรบความหลากหลายและความตองการทาง

ธรกจโดยสนบสนนรากเหงาของเศรษฐกจวฒนธรรมทมภายในชมชนเมอง จนสามารถพฒนาตอยอด

ไปไดหลากหลายและประชาชนในชมชนเมองพรอมรบแนวคดสรางสรรคใหม มสวนรวมในการพดคย

แลกเปลยนความรและประสบการณ รวมถงการพฒนาวฒนธรรมดงเดมสวฒนธรรมสรางสรรค

2) บรบททางความหลากหลายของวฒนธรรม มจดทแตกตางกนคอ ชาตพนธของชาว

ขอนแกนม 5 ชาตพนธ ชาวราชบรม 8 ชาตพนธ และชาวบางแสนม 5 ชาตพนธ แตในปจจบนมความ

181 หลากหลายมากกวาในอดตเนองจากนกทองเทยวทชอบเมองนนสามารถยายถนฐานไปในพนทได

เพราะการจดงานนทรรศการชวคราวบนพนทสาธารณะในเมอง รานคาทขายสนคาทองถนตงอยใกล

พนทสาธารณะมความสะดวกตอการเขาถง หองจดแสดงผลงานสนคาบรการสรางสรรค และ

นวตกรรมการออกแบบตงแตในอดตจนถงปจจบนทไดรบความนยมในระดบสากล งานออกแบบ

ทางดานแฟชนเสอผา กระเปา และเครองประดบ เปนตน มสวนชวยใหคนรบรถงความหลากหลาย

ทางวฒนธรรมไดในพนทเดยวกน

3) บรบททางมลคาเพมของสนคาในทองถน มจดทเหมอนกนคอ สนคาทองถนทถกเพม

มลคา โดยจดวางในรานขายของทระลกทแสดงถงอตลกษณของเมองเพอใหนกทองเทยวเลอกซอ

สนคาทองถนทแตละชมชนมความแตกตางกน หองจดแสดงนทรรศการววฒนาการการกอสรางเมอง

เพอใหผชมรสกเปนสวนหนงของการพฒนาเมองดวย หองจดแสดงงานหตถกรรมศลปกรรมของศลปน

เพอเปนการแสดงถงฝมอและความสามารถ เชน ชมชนเมองขอนแกนมการพฒนาแฟชนผาไหมไทยส

ตลาดสากล ชมชนเมองราชบรพฒนาเครองโองดนเผาทวไปสงานเครองปนชนสง และชมชนเมองบาง

แสนจากอาหารทวไปสผลตภณฑอาหารแปรรป

4) บรบททางศลปวฒนธรรม มจดทเหมอนกนคอ การน าผลงานศลปะประตมากรรมมา

จดแสดง งาน installation ทแสดงแสงสดงดดความสนใจจากนกทองเทยว พนทโดยรอบของการจด

แสดงกจกรรมนเปนรานขายของเกยวกบงานฝมอเชน งานศลปะ การออกแบบเสอผา และม

พพธภณฑเมองดวย ภายในจ าหนายสนคาทบงบอกความเปนอตลกษณของเมอง ชมชนเมองขอนแกน

มการน าโรงงานอตสาหกรรมทอผามาจดแสดง ชมชนเมองราชบรมหอศลปแสดงผลงานภาพวาดของ

ศลปนทมชอเสยงและชมชนเมองบางแสนมนทรรศการจดแสดงเกยวกบเทคโนโลย เชน ผชมม

ปฏสมพนธกบไฟทถกจดแสดง เกาอนงในงานบางแสนสรางศลปทท าจากเปเปอรมาเช และภายใน

งานเปดเพลงพนถน ประกอบในเทศกาลตลอดเวลา

182 ตารางท 11 การวเคราะหตามประเดนดานอตลกษณเพอเปรยบเทยบพนทศกษา

ตวชวด ขอนแกนเมอง

สรางสรรค

ยานสรางสรรคเมองราชบร

ชมชนเมองสรางสรรคบางแสน

วธการเกบ

รวบรวมขอมล

หนวยวด

ระดบการ

น าเสนอ

1) กจกรรมทางสงคม

ม ม ม ส ารวจ แหง ชมชน

2) ความหลากหลายของวฒนธรรม

ม ม ม ส ารวจ จ านวนครงทจดงาน

ยาน

3) มลคาเพมของสนคาในทองถน

ม ม ม รายงาน บาท เมอง

4) ศลปวฒนธรรม ม ม ม รายงาน งาน เมอง

ตวชวดทสงผลตอความสรางสรรคเชงกายภาพ ผวจยใชเปนเครองมอศกษาจากทฤษฎของ

Charles Landry, Richard Florida, Aaron Borchardt, UNCTAD, UNESCO และแนวคดอตลกษณ

ของสถานทโดยอางองทฤษฎของ Harold Milton Proshansky เพอใชในการบนทกลกษณะของ

ทองถนในแตละพนทซงถกใชในชมชนเมองของแตละจงหวดจากปจจยดานอตลกษณ โดยการเกบ

รวบรวมขอมลตงแตป พ.ศ. 2550-2560 จากการวเคราะหท าใหไดองคประกอบของการพฒนาพนท

เมองสรางสรรค ยานสรางสรรค และชมชนเมองสรางสรรค ดงน

1. จากการวเคราะหกรณศกษาขอนแกนเมองสรางสรรค สรปองคประกอบของการพฒนา

เมองสรางสรรค คอ ปจจยดานอตลกษณ คอ (1) มลคาเพมของสนคาในทองถนสงเสรมใหเกดการ

สรางงาน เพมประสทธภาพในการผลตและการพฒนานวตกรรมสรางสรรค (2) กจกรรมทางสงคมเพอ

รองรบการเตบโตทางเศรษฐกจและการเปดประชาคมอาเซยน น าไปสเมองสรางสรรคอยางยงยน

(3) ความหลากหลายของวฒนธรรม (4) ศลปะ ประเพณและวฒนธรรม

183 2. จากการวเคราะหกรณศกษายานสรางสรรคเมองเกา จงหวดราชบร สรปองคประกอบของ

การพฒนายานสรางสรรค คอ ปจจยดานอตลกษณ คอ (1) มลคาเพมของสนคาในทอง ถน

(2) กจกรรมทางสงคม (3) ความหลากหลายของวฒนธรรม และ (4) ศลปะ ประเพณและวฒนธรรม

กจกรรมดานศลปวฒนธรรมจงเปนโอกาสทจะสงเสรมใหเกดการเรยนร ความคดสรางสรรคน าไปส

การพฒนายานสรางสรรค ดวยการใชศลปะเปนตวน าในการขบเคลอนกระบวนการจนเกดเปนเมอง

ศลปะ โดยกลมมวลชนสรางสรรคในยานสรางสรรคเมองเการาชบร มองเหนคณคาของศลปวฒนธรรม

และน าไปใชอยางสรางสรรค เพราะศลปะเปนงานสรางสรรคทอยรวมกบสงคมเมองราชบรมานาน

และศลปะอยในทกมต เชน งานปน งานโองมงกร ซงมการบรหารจดการทดชวยสงเสรมคณภาพชวต

ของคนในยาน

3. จากการวเคราะหกรณศกษาชมชนเมองสรางสรรคบางแสนสรปแนวคดและองคประกอบ

ของการพฒนาชมชนเมองสรางสรรค คอ ปจจยดานอตลกษณ คอ (1) ศลปะ ประเพณและวฒนธรรม

(2) มลคาเพมของสนคาในทองถน เกดเปนนวตกรรมธรกจสรางสรรคของเมอง เชน ธรกจ Start up

การสรางเรองราวใหกบสนคาและธรกจ (3) กจกรรมทางสงคม จากงานทจดขนประจ าทกป

5.2.2 ผลการส ารวจดานสถานท

ในการส ารวจดานสถานทของพนทศกษาทง 3 พนท เปนการรวบรวมขอมลเพอศกษาใน

ประเดน 1) วสดทองถน 2) อตลกษณของเมอง (ทางกายภาพ-รปธรรม) และ 3) แหลงอบรมและ

เรยนร โดย 3 ประเดนนเกยวของกบสถานเนองดวยทตงของพนทกรณศกษา

5.2.2.1 ขอนแกนเมองสรางสรรค

1) บรบททางวสดทองถน

จากการส ารวจของผวจย เมอเดอนมนาคม พ.ศ. 2560 พบวาวสดทองถนในทนหมายถง

ลกษณะของอาคารภายในเมองขอนแกนมรปแบบเปนตกแถวพาณชย สลบกบเรอนไมเกาเปนบาง

พนท และโครงการขนาดเลกและขนาดกลาง (Small/medium Project) ทมการพฒนาในยาน และ

ชมชนเมอง ไดแก 1. พนทสาธารณะส าหรบชมชนทสรางโดยบรษทไมแสวงหาก าไร 2. Park Day

184 (Parklet) คอโครงการทใชเวลา 1 วน เปลยนพนทจอดรถเปนลานกจกรรมขนาดเลกของคนในชมชน

โดยเปนนโยบายจากเทศบาลทชวยสนบสนน ซงเหนไดวาพนทสรางสรรคเลก ๆ สามารถสรางแรง

กระตนใหกบชมชนเมองเปนอยางมาก การพฒนาชมชนเมองเปนสอกลางทชวยเชอมโยงคนจาก

หลากหลายพนทเขามาชวยพฒนาชมชนเมองอยางสรางสรรค

2) บรบททางอตลกษณของเมอง

จากการส ารวจของผวจย เมอเดอนมนาคม พ.ศ. 2560 พบวาอตลกษณของเมอง ไดแก

ความส าเรจทเกดจากการพฒนายานเกา คอ การใชงานอาคารเกาอกครงเพอเปนพพธภณฑ หองสมด

และลานกจกรรมของชมชน การอนรกษวสดทองถนทมอยในชมชนไดรบความรวมมอจากคนในชมชน

มากขน ทงคนวยท างาน คนสงอาย และเดกในชมชน นอกจากนนการหาพนททเหมาะสมใหมส าหรบ

พอคาแมคารมทางเทากประสบความส าเรจ ถงแมจะมการตอตานโครงการจากคนในชมชน ซงท าให

เกดปฏกรยาตอบสนองจากเทศบาลโดยสามารถปรบปรงเพอประโยชนของคนในชมชน อตลกษณของ

เมองขอนแกนเกดจากการออกแบบเพอดงดดคนรนใหม รวมถงเจาของธรกจรปแบบใหม ซงรานทม

มาตงแตในอดตเรมพฒนาตามการพฒนายาน รานคาใหม ๆ สามารถเผยแพรผาน Website เพอให

คนภายนอกไดรบร สงทเกดขนจรงคอ ยานในเวลากลางวนและกลางคนมความเงยบซงยานทไมใช

ศนยกลางเมองจงไมเกดการพฒนาธรกจอยางมาก

3) บรบททางแหลงอบรมและเรยนร

จากการส ารวจของผวจย เมอเดอนมนาคม พ.ศ. 2560 พบวาศนยเรยนรและออกแบบเมอง

ขอนแกน (TCDC) ไปตงในชมชนกอใหเกดการพฒนายานโดยรอบ เกดการตอบสนองจากคนในชมชน

เพอกจกรรมตาง ๆ เพราะฉะนนอาคารสถาปตยกรรมทดชวยใหเกดกจกรรมรวมกนระหวางคนใน

ชมชน โดยสถานทตงของอาคารเกดขนมาตงแตอดตโดยมประวตศาสตรทนาสนใจ การเกดขนของ

ความเปนสถานท โดยส านกงานออกแบบทมองคความรทโดดเดนชวยเพมพนความรและสรางการม

สวนรวมของคนในชมชน อกทงยงดงดดกลมคนภายนอกเขามาดวย มการพฒนาพนททอยโดยรอบ

อาคารเกาเปนหอศลปทมความรวมสมย และกระตนเศรษฐกจทองถนเพอการพฒนาในอนาคต เมอง

ขอนแกนมมหาวทยาลยขอนแกน และศนยเรยนรและออกแบบ (TCDC) สอดคลองกบการพฒนา

185 เมอง เนองจากมระบบสาธารณปโภค สาธารณปการมากมายเพอคนหลายกลม เชน โครงการเปลยน

พนทจอดรถเปนพนทสเขยวขนาดเลกในชมชน ลดพนทส าหรบรถยนตและมพนทพกผอน ซงเกดจาก

ความรวมมอของคนในชมชน

5.2.2.2 ยานสรางสรรคเมองเการาชบร

1) บรบททางวสดทองถน

จากการส ารวจของผวจย เมอเดอนกนยายน พ.ศ. 2560 พบวาวสดทองถนในทนหมายถง

อตสาหกรรมหลก โดยโครงสรางการผลตทสามารถกระจายเขาไปสสาขาอตสาหกรรม เนองจาก

อตสาหกรรมในจงหวดราชบรเปนอตสาหกรรมการเกษตรและการแปรรปอาหารพฒนาเปนสนคา

OTOP และมรานคาปลก เชน โรงสขาว โรงงานน าตาลและผงชรส โรงงานแปรรปผลผลตทาง

การเกษตร นอกจากนจงหวดราชบรยงมตลาดกลางสนคาเกษตรระดบภาคตงอยในพนท ท าใหสนคา

เกษตรของจงหวดราชบรสามารถสงไปถงผบรโภคไดกวางขวางและรวดเรว โดยสนคา OTOP ระดบ

5 ดาว จ านวน 5 รายการทส าคญ คอ ผาจกทอมอ นมตราหนองโพ น าพรกกงเสยบตราแพแกว

เทยนหอมชางไทย และชดอาหารเชาไมตาล แตไมไดตงอยในเมองราชบร

2) บรบททางอตลกษณของเมอง

จากการส ารวจของผวจย เมอเดอนกนยายน พ.ศ. 2560 พบวายานเมองเการาชบรม

อตลกษณดวยความเปนยานชมชนเกาและอตลกษณดานการแตงกาย โดยอตลกษณของเมองเชง

กายภาพ ยานของเมองราชบรแบงเปนทชดเจนคอ ยานการคารมน า ยานพาณชยกรรมใหม ยานทอย

อาศยเกาแก ยานทอยอาศยใหม จงมการพฒนาเพอเพมความเดนชดและความเปนระเบยบสวยงาม

ของพนทแตละยาน เพอคณภาพชวตทดของผทอยอาศยและความประทบใจของผมาเยยมชม

จงหวดราชบรเปนศนยกลางทางเศรษฐกจของภาคตะวนตก ตามนโยบายของส านกงาน

พฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ซงมพนทเศรษฐกจของเมอง ไดแก ถนนรถไฟ ถนนราษฎรยนด

ถนนคฑาธร ถนนสมบรณกล และถนนศรสรยวงศ จงมการพฒนาพนทดานกายภาพอยางชดเจนเพอ

กระตนเศรษฐกจจนเกดการสรางงานทองถน โดยมการอนรกษอาคาร การฟนฟบรณะยานเกา

186 การรกษาสงแวดลอมและงานศลปะ การพฒนาปรบปรงพนทสาธารณะ ไดแก สวนสาธารณะ ทางเดน

รมน า ทางเทา ถนนทใชสญจร จากการออกแบบเชงวฒนธรรมและศลปะทเดมของเมองใหเปนจดเดน

ชาวไทยวนราชบร มเอกลกษณดานการแตงกายทมความพเศษทแสดงถงเอกลกษณทเดนชด

โดยเฉพาะผาซน ซงเปนเครองแตงกายหลกของสตร ผาซนในชวตประจ าวนของสตรไทยวนทส าคญ

เชน ซนตนจก ซนตา ซนซว (ซนสเขยว) ซนแล โครงสรางผาซนจะประกอบดวยผา 3 สวน แตละสวน

คอ ผาคนละชนทน ามาเยบประกอบกน ผาซนทกประเภทของชาวไทยวนตองมหวซน โดยหวซนจะ

เปนผาฝายสขาวเยบตอกบผาสแดงซงอยตดกบตวซน (ผาสขาว และผาสแดงจะตองเปนผาคนละผน

น ามาเยบตดกนจงจะถกตามเอกลกษณดงเดมของผาซนชาวไทยวนแตโบราณ) สวนตวซนกจะม

ลกษณะแตกตางกนตามชนดของซน เชน ซนตนจก ตวซนจะทอเปนผายกมกลายตาง ๆ ซนตาตวซน

ทอเปนพนสแดงจกดอกประกอบเปนระยะพงดวยสด าเปนแถบพน ซนแลทอเปนพนสด าตลอดทงตว

ซนมแถบสแดงเชอมตอกบตนซน หรอซนซวทอเปนผาพนยกดอกสเขยวตลอดทงตวและทอจกคน

ระหวางตวซนกบตนซน สวนตนซนเปนสวนทน ามาตอกบตวซนซงเปนสวนลางสด ผาทอไทยวนทเปน

เอกลกษณทโดดเดนทสดคอ การตอตนซนดวยผาทใชกรรมวธการจก จงเรยกวา ผาซนตนจก

3) บรบททางแหลงอบรมและเรยนร

จากการส ารวจของผวจย เมอเดอนกนยายน พ.ศ. 2560 พบวาเมองราชบรมแหลงอบรมและ

เรยนร คอ วสาหกจชมชนและผลตภณฑสนคา OTOP หลายประเภท ในป พ.ศ. 2552 จงหวดราชบร

มสนคา OTOP ระดบ 5 ดาว จ านวน 26 รายการ ซงเปนล าดบ 4 ของประเทศ และในป พ.ศ. 2553

มมลคาการจ าหนายสนคา 321,570,000 บาท จงเปนสนคาทจะเพมรายไดใหจงหวดและกระตนการ

ทองเทยว ภายในเมองมแหลงอบรมและเรยนรทสามารถพฒนาศกยภาพคนและสรางรายไดใหกบ

จงหวดเพมขน เชน การทองเทยวแนวชายแดนไทย-พมา บรเวณอ าเภอสวนผงและอ าเภอบานคาเปน

ทรพยากรทส าคญในการยกระดบการทองเทยว โดยแหลงอบรมและเรยนรในบรบทยานเมองเกา

ราชบร หมายถง พนทสาธารณะ และลานโลง

แหลงพาณชยกรรมของเมองบนถนนวรเดช ซงตงอยรมแมน าแมกลองเปนตนก าเนดของ

ชมชนเมองสมยปจจบน ซงมประวตการคาและประวตศาสตรของเมองมายาวนาน รปแบบของสง

187 ปลกสรางในพนทจงมเอกลกษณทเดนชด แตในปจจบนอาคารไดรบการดดแปลง ตอเตม หรอทบและ

สรางใหมท าใหบรรยากาศและเอกลกษณบางอยางเปลยนแปลงไป เชน ประตบานเฟยม หลงคาทรง

ปนหยา กระเบองทรงวาว รายละเอยดทางสถาปตยกรรม ปจจบนพนทพาณชยมการใชกจกรรม

คาขายสนคาหลายประเภท ทงตลาดสด ตลาดแหง ควรฟนฟเพอสงเสรมกจกรรมตาง ๆ ใหเปนแหลง

อบรมและเรยนรอยางมศกยภาพ

ถนนในยานพาณชยกรรมของเมองราชบร เชน ถนนราษฎรยนด มกจกรรมการคาบรการ

ส าหรบชวตประจ าวนทหลากหลาย คอ รานขนม รานเสอผา รานอาหารจานเดยว ประกอบกบถนนม

สภาพบรรยากาศปด เนองจากเขตทางเทากวางดอบอนเปนถนนทมการจราจรสงบ ปลอดภย ใกล

ตลาดสด และสถานรถไฟเหมาะกบถนนคนเดนและถนนในงานเทศกาล และมการสงเสรมการขาย

ผลตภณฑทองถนดวยการจดจ าหนายผลตภณฑ OTOP ผลตภณฑจากกลมชมชน ผลตภณฑจาก

นกเรยน รานคาระดบชมชน เชน รานอาหาร (สมต า หรอกวยเตยว) รานกาแฟ รานขายของเกา ราน

ตดผม รานขายยา รานตดเสอ เพอใหบรการคนในเมอง และมลกษณะพนททางกายภาพทเงยบสงบ

รมรน การจราจรเบาบางเหมาะกบการเดนซอสนคาและบรการสรางสรรค โดยพนทสาธารณะ ลาน

โลงในยานเมองเกาทสามารถพฒนาเปนพนทสรางสรรคทใชเพอการอบรมและเรยนร คอ

(1) ลานกลางตลาดสนามหญา มศกยภาพส าคญในการเชอมพนทหลายๆ สวนของตลาด

เขาดวยกนซงสามารถพฒนาเปนลานกจกรรม ลานแสดงสนคา แหลงการเรยนรกลางแจง สามารถ

ปรบภมทศนโดยรอบดวยการใชวสดปพนใหสวยงามและจดหนารานใหนามอง ซงมงานตลาดโบราณ

งานถนนคนเดน และงานแสดงพชผกผลไม

(2) พนทตลาดแบบแยกสดสวนชดเจน คอ ตลาดสด ตลาดเสอผา ตลาดโบราณ แผนผง

ตลาดถกแสดงในพนทสาธารณะ และศนยรวมกจกรรม เชน หอนาฬกา สถานรถไฟ การอนรกษ

อาคารสถาปตยกรรมเรอนแถวไม ส าหรบนกทองเทยว นกเรยน นกศกษาไดเรยนรววฒนาการของ

เมองเการาชบร

188

(3) อาคารศนยการเรยนรและปายมการออกแบบใหกลมกลน สงเสรมภาพลกษณท

โดดเดน เชน การใชโทนสเดยวกนกบกลมอาคาร ปายโฆษณาทเหมาะสมกบทศนยภาพของถนน

ออกแบบและจดหนารานใหมบรรยากาศตอนรบ

(4) ทางเทาสาธารณะสะอาดปราศจากสงกดขวางทเปนอปสรรคตอการเดน มความ

ตอเนองตามแนวยาวของถนนเพอความคลองตว และใชวสดทองถน หลกเลยงการใชวสดทแขง

กระดาง เชน คอนกรต หรอพนยางมะตอย

(5) ภมทศนบนถนนทสงเสรมการเรยนร แสดงถงความสะดวกสบายในการเดน สามารถ

เขาถงรานคาไดอยางสะดวกและการสงเสรมปลกตนไมเปนแนวยาวดวยไมพม กระถางตนไม ดอกไม

เพมพนทสเขยว เชน การปลกตนตกแก ซมไมระแนง บรเวณรมก าแพงคอนกรต ปายรถโดยสาร และ

ลานจอดรถ ตลอดจนอปกรณประกอบถนนตาง ๆ เชน เสาไฟ มานง ถงขยะ และประตมากรรม

5.2.2.3 ชมชนเมองสรางสรรคบางแสน

1) บรบททางวสดทองถน

จากการส ารวจของผวจย เมอเดอนมถนายน พ.ศ. 2560 พบวาวสดทองถนทถกใชใน

สถาปตยกรรมรมชายหาดคอ หลงคามงจาก ไมไผ เปนตน และวสดทองถนในทนหมายถงกจกรรมท

ส าคญของเมองบางแสน ไดแก

- กจกรรมปนจกรยานรมชายหาด ดวยระยะทางยาว 2.5 กโลเมตร บนถนนบางแสนสาย 1

- กจกรรมทางน ารมชายหาด นอนบนเตยงผาใบ รบประทานอาหาร วายน าโตคลน เลน

หวงยาง เลนบานานาโบท และกจกรรมอน

- กจกรรมสมผสวถชวตชาวประมง หาดวอนนภา หาดวอนนภาเปนชายหาดททอดยาว 2

กโลเมตรเหมาะแกการนงพกผอนบรเวณสดหาดคอหมบานชาวประมง ทมสะพานปลา

- ศาลเจาแมสามมขและเจาพอแสน ศาลเจาแมสามมขตงอยบรเวณเขาสามมก ศาลทงแบบ

ไทยและจน สวนศาลเจาพอแสน ตงอยบรเวณชายหาดบางแสน เปนต านานความรกโดยเฉพาะหนม

สาวทอยากสมหวงในความรกสามารถอธษฐานขอพรไดทกประการ

189

- จดชมววเขาสามมข อยใกลกบศาลเจาแมสามมขระหวางทางลงเขาจะมมมมองทเปนจด

ชมววพระอาทตยตก

- ถนนคนเดนบางแสนบรเวณแหลมแทนเปนแหลงจบจายรมทะเลทมสนคาหลากหลาย

ประเภททงงานแฮนดเมดกระเปาผา ของกนพนบาน อาหารซฟดสดใหม

- ตลาดหนองมนมอาหารทะเลสดใหมอาหารแปรรป เชน หมกแหง กงแหง และขาวหลาม

- กจกรรมทลาน SCG บรเวณหาดวอนนภา พนทพกผอนบรเวณลานอเนกประสงคซงมสง

ปลกสรางของเอสซจไวเปนทพกผอนหยอนใจหรอออกก าลงกายเพอสขภาพซงมสวนสาธารณะ อกทง

ยงมอาคารหองสมด ศาลาชมวว และอาคารอเนกประสงค

- พนทถายรป เชน วงเวยนบางแสน รานเบเกอรตาง ๆ จดใหอาหารลง หรอการเลนน า

ชายทะเล

2) บรบททางอตลกษณของเมอง

จากการส ารวจของผวจย เมอเดอนมถนายน พ.ศ. 2560 พบวาอตลกษณของบางแสน ไดแก

บรเวณสวนสาธารณะหาดวอนนภา แหลมแทน และหาดบางแสนบน ซงกลมนกทองเทยว มความถใน

การใชงานพนทมากโดยเฉพาะวนหยดสดสปดาหและวนหยดนกขตฤกษ โดยพนททมความเขมขนของ

การใชงานมากทสดคอ บรเวณหาดบางแสนบนโดยเฉพาะชายหาดบรเวณหนาเทศบาลแสนสขและ

ชายหาดทตดกบวงเวยนบางแสน ใชส าหรบกจกรรมเลนน า บานานาโบท กจกรรมดานสขภาพ

สอดคลองกบความตองการของกลมผอาศยโดยรอบ รองลงมาคอ บรเวณแหลมแทน ใชส าหรบการนง

ปกนก ชมวว ซงจากความถในการใชงานของนกทองเทยวแตละกลมจะเหนไดวา แตละกลมมจดรวม

กจกรรม (Node) ทแบงแยกกนอยางชดเจน ความหนาแนนของการใชพนทในลกษณะ ดงกลาว

เกดขนเฉพาะในวนหยดและเทศกาลจงควรค านงถงคอการกระจายการใชงานพนทในวนธรรมดาซง

เปนวนทไมมกลมนกทองเทยว

ประชาชนทวไปไมสามารถใชพนทท ากจกรรมนนทนาการอน ๆ หรอเขาถงพนทชายหาดได

สวนจดบรการทวไปส าหรบนกทองเทยว ยงมปรมาณไมเพยงพอและการกระจายตว เชน จดบรการ

ขอมลและทจอดรถ ตลอดจนสงอ านวยความสะดวกบางประเภท เชน หองอาบน า และหองน า ยงม

190 คณภาพทยงไมไดมาตรฐาน กลมผใชงานมความตองการกจกรรมพเศษทสามารถเรยนรเรองราวของ

พนทบางแสนจนเกดเปนอตลกษณของชายหาดบางแสน หรอเรยนรเกยวกบระบบนเวศทนาสนใจ

สามารถดงดดใหใชเวลาในพนทไดเพมขนมากกวาการนงเลน ทานอาหาร ตองการกจกรรมทผอน

คลายและมบรรยากาศสงบ (passive) มากกวากจกรรมทมความกระฉบกระเฉง (active)

3) บรบททางแหลงอบรมและเรยนร

จากการส ารวจของผวจย เมอเดอนมถนายน พ.ศ. 2560 พบวาบางแสนมแหลงอบรมและ

เรยนร ไดแก สถาบนวทยาศาสตรทางทะเลมหาวทยาลยบรพา การศกษาโลกใตสมทรชมแนวปะการง

ระบบนเวศ และฝงปลาหลากหลายชนดซงมอโมงคอะครลคใสยาวกวา 37 เมตรซงเปนตปลาขนาด

ใหญและมขอมลใหความร

หอศลปและวฒนธรรมภาคตะวนออกอยภายในมหาวทยาลยบรพา มหาวทยาลยท าหนาท

เปนปญญาของสงคมดวยการสรางหอศลปะและวฒนธรรมภาคตะวนออกยกระดบงานศลปแหงทอง

ทะเลเทยบเทากบนานาชาตรองรบการจดกจกรรมทางศลปะและทศนศลปอยางหลากหลายและเปน

การรณรงคใหนกทองเทยวไดเรยนรวฒนธรรมประเพณทางภาคตะวนออก

พนทสาธารณะของเมองเพอการพกผอน พบปะสงสรรค และถนนคนเดน ซงเปนสงทคน

ภายนอกรบรอตลกษณของบางแสน โครงการพฒนาพนทสาธารณะ ลานโลงของเมอง จดหมายตา

ของเมอง และทางเดนทงชมชนบนพนทสาธารณะกลมกลนไปกบพนทสวนตว เชน ทางเดนรม

ชายหาดซงอยตดกบชมชนเมองบางแสนบนถนนบางแสนสาย 1 และสาย 2

สรปผลการส ารวจดานสถานททง 3 พนท พบวาขอบเขตของเมอง ยาน ชมชนเมอง

สรางสรรคไมสามารถบอกขนาดไดชดเจน ขนอยกบคนในชมชน แตหากอางองทฤษฎ ของปเตอร

คาลธอรป สรปขนาดของเมองสรางสรรคคอ ความกวาง 3,200 เมตร ความยาว 3,200 เมตร ยาน

สรางสรรคคอ ความกวาง 1,600 เมตร ความยาว 1,600 เมตร ชมชนเมองสรางสรรคคอ ความกวาง

800 เมตร ความยาว 800 เมตร ซงการพฒนาชมชนสรางสรรคตองทราบความตองการของคนใน

ชมชน ปญหาทส าคญคอ ขาดการมสวนรวมของคนในชมชน แตการพฒนาพนทวางสาธารณะใน

ชมชนใหเกดอตลกษณของเมอง ยาน ชมชนเมองสรางสรรค จ าเปนตองอาศยความรวมมอจากทก

191 ภาคสวน เชน กลมจตรกรทเขามาวาดภาพบนก าแพงอาคารทวางในชมชน เกดเปนจดถายรปส าหรบ

นกทองเทยว สรางความส าเรจอยางมากดวยการใชศลปะ สงทเรยนรคอ การพฒนาจากโครงการเลก

เพอใหคนสวนใหญเหนถงความส าคญในระดบชมชนเมอง โดยสอดคลองกบแนวคดของปเตอร

คาลธอรป ในประเดนดานการเพมพนทส าหรบกจกรรมอยางผสมผสานภายในชมชนเมอง เพอความ

หลากหลาย และความมชวตชวาตอคนรนใหม และกลมมวลชนสรางสรรค ชวยกระตนเศรษฐกจจาก

การใชวสดทองถน สรางอตลกษณของชมชนเมอง และแหลงเรยนรชมชนดวยเทคโนโลยรปแบบใหม

ปจจยดานสถานทของชมชนเมองสรางสรรคเพอใหผคนออกมาใชชวตในพนทสาธารณะ และ

ระบบขนสงสาธารณะ เพอคณภาพชวตพนฐานทดดวยการสนบสนนโครงการพฒนาจากภาครฐ เชน

พนทสาธารณะเพอจดแสดงงานศลปะหรอท ากจกรรมดานอน ๆ เพมมลคาทางวฒนธรรม จากความ

รวมมอกนระหวางอตสาหกรรมสรางสรรคทแตกตางกนเพอผลกดนใหเกดระบบเศรษฐกจสรางสรรค

ควบคไปกบการวางแผนพฒนาทสงเสรมคณคาทางศลปะ วฒนธรรมและนวตกรรม ซงคนในพนท

สามารถน าวฒนธรรมเกามาประยกตใหทนสมยและตอยอดใหเกดเปนนวตกรรมใหม สถาปตยกรรมท

มมาตงแตอดต คอ สงส าคญของชมชนทไมอาจหาไดจากทอนสงผลใหนกธรกจรนใหมเลอกทจะปรบ

ลกษณะการใชงานในอาคารใหทนสมยเขากบลกษณะวฒนธรรมแขนงตาง ๆ เชน ศลปะ ดนตร

อาหาร และแฟชนมากขนหรอแมแตแนวคดการสรางถนนศลปะ คอ จตรกรรมฝาผนงบนพนท

สาธารณะ ซงเปนการสรางอตลกษณใหมใหกบสถานทโดยสามารถดงดดนกทองเทยวเขามาภายใน

ชมชนเมองมากขน อกทงยงชวยกระตนเศรษฐกจใหเตบโต

สรปขอมลดานสถานทของพนทศกษา

1) บรบททางวสดทองถน มจดท เหมอนกนคอ มการเลอกใชวสดทองถนในการ

ออกแบบงานสถาปตยกรรมเพอสะทอนความเปนอตลกษณของสถานท สงผลใหคนทเขามาทองเทยว

จดจ าความเปนเมองได แตละชมชนเมองทง 3 พนทมการเลอกใชวสดทองถนตางกน คอ ชมชนเมอง

ขอนแกนมอาคารคอนกรตผสมกบหองแถวไมเกาบนถนนศรจนทร ศนยเรยนรและออกแบบรวมถง

โครงการสรางสรรคขนาดเลกในเมอง ชมชนเมองราชบรเปนตกแถวคอนกรตและมเรอนแถวไมรม

192 แมน าแมกลอง มโรงงานอตสาหกรรมดงเดม โรงงานเครองปนดนเผา และชมชนเมองบางแสนเลอกใช

วสดไมไผ หลงคามงจากในการออกแบบรานคา โรงแรม ตามรมชายหาด กจกรรมประจ าปทส าคญ

และถกจดรมชายหาดบางแสน

2) บรบททางอตลกษณของเมอง มจดทเหมอนกนคอ การจดงานออกแบบ งาน

เทศกาลออกแบบของเมองไมควรจดถาวรควรจดเปนงานกจกรรมตาง ๆ เพอเกดการกระตนใหคน

ภายในเมองออกมาแสดงความสามารถแสดงฝมอทบงบอกถงอตลกษณของเมองและสามารถสราง

ความเชอมโยงกบลกคา ไมควรเปนงานทอยถาวร และไมมการจดแสดงกจกรรมเพราะขาดการดงดด

จากนกทองเทยวและเมอคนเขามาแลวรสกวางานนนไมมอะไร เนองจากไมมกจกรรมใดใดเกดขน

บรเวณรอบ ๆ งาน ผวจยจงมความเหนวาการจดแสดงผลงานศลปะหรอการกระตนใหเกดการ

ทองเทยวทางเศรษฐกจนนควรจดเปนงานกจกรรมทมทกสปดาห ซงจดโดยหนวยงานการทองเทยว

ของประเทศไทยหรอศนยบรการนกทองเทยวกเปนได

3) บรบททางแหลงอบรมและเรยนร มจดทเหมอนกนคอ แหลงอบรมและเรยนรสวน

ใหญอยในพนทเพอการศกษา เชน มหาวทยาลย พพธภณฑ จดบรการนกทองเทยว พนทท างานและ

เรยนรรวมกน และส านกงานหนวยงานทองถน

ตารางท 12 การวเคราะหตามประเดนดานสถานทเพอเปรยบเทยบพนทศกษา ตวชวด ขอนแกน

เมองสรางสรรค

ยานสรางสรรคเมองราชบร

ชมชนเมองสรางสรรคบางแสน

วธการเกบ

รวบรวมขอมล

หนวยวด

ระดบการ

น าเสนอ

1) วสดทองถน ม ม ม ส ารวจ แหง ชมชน 2) อตลกษณของเมอง

ม ม ม ส ารวจ จ านวนงาน

เมอง

3) แหลงอบรมและเรยนร

ม ม ม รายงาน แหง เมอง

193

ผวจยวเคราะหไดองคประกอบของการพฒนาพนทเมองสรางสรรค ยานสรางสรรค และ

ชมชนเมองสรางสรรค ดงน 1. จากการวเคราะหกรณศกษาขอนแกนเมองสรางสรรค สรปองคประกอบของการพฒนา

เมองสรางสรรค คอ ปจจยดานสถานท คอ (1) การเลอกใชวสดทองถนในการออกแบบอาคารภายใน

เมอง (2) อตลกษณของเมอง การพฒนาศนยกลางเมองการทองเทยว Mice City and Event City

ดวยการสงเสรมการขยายโอกาสการเขาถงทงดานความร ทกษะ และการฝกอบรม ตลอดจนการผลต

(3) แหลงอบรมและเรยนร ศนยรวมความคดสรางสรรคและดจทล (4) สวนสาธารณะของเมองไดรบ

ความนยมจากคนทองถนและนกทองเทยว แสดงใหเหนถงความใสใจในการดแลสขภาพของคนอย

อาศย (5) การขนสงสาธารณะและการทองเทยวสเขยวยงยนเปนมตรตอสงแวดลอม

2. จากการวเคราะหกรณศกษายานสรางสรรคเมองเกา จงหวดราชบร สรปองคประกอบของ

การพฒนายานสรางสรรค คอ ปจจยดานสถานท คอ แหลงอบรมและเรยนร พนทรวมตวของศลปน

และผสนใจทงในและตางประเทศ เปนพนทแลกเปลยนเรยนรและน าเสนอนวตกรรม และผลงานทม

เอกลกษณของศลปนรวมถงเปนการสงเสรมการทองเทยวเชงศลปวฒนธรรม ซงมศนยกลางอยท

พพธภณฑและเชอมตอกบยานธรกจและสตดโอทกระจายอยโดยรอบโดยใชแนวคดการพฒนาเมอง

3. จากการวเคราะหกรณศกษาชมชนเมองสรางสรรคบางแสนสรปแนวคดและองคประกอบ

ของการพฒนาชมชนเมองสรางสรรค คอ ปจจยดานสถานท คอ (1) การใชชวตในเมองทมความ

ปลอดภย โดยชมชนเมองสรางสรรคบางแสน มโครงการจดระเบยบชายหาดบางแสนใหมคณภาพทด

ขน สรางสภาพแวดลอมทด เพอใหชอเสยงความเปนเมองทองเทยวของบางแสนกลบมาอกครง

(2) อตลกษณของเมอง โดยการจดงานวงมาราธอน เพอดงดดใหผคนตางถนและนกทองเทยวไดมา

รวมกจกรรม ซงนอกจากจะเปนการสรางรายไดทางตรงใหกบผประกอบการในพนททไดนกทองเทยว

แลว ยงเปนการประชาสมพนธภาพลกษณใหม ๆ ของเมองบางแสน ดวยการสนบสนนเปนเมอง

Sport Tourism (3) แหลงอบรมและเรยนร พนทท ากจกรรมของชมชน ไดแก หองสมดชมชน

ศนยกลางชมชน ศนยบรการ ศาลประจ าชมชน การเขาถง อาคารส านกงาน และมการท าแผนท

สะดวกตอการใชงาน (4) กองทนพฒนาเมอง (5) สงอ านวยความสะดวกดานกฬาและธรกจ (6)

194 เสนทางการเดนและการปนจกรยาน (7) พนทสาธารณะและสนามเดกเลน (8) พนทท างานและเรยนร

รวมกน

5.2.3 ผลการส ารวจดานคน

ในการส ารวจดานคนของพนทศกษาทง 3 พนท เปนการรวบรวมขอมลเพอศกษาในประเดน

1) ขนาดของกลมมวลชนสรางสรรค 2) นกทองเทยว 3) การมสวนรวมของคนในทองถน 4) วศวกร

5) อาจารย 6) นกเรยนนกศกษา 7) นกวทยาศาสตร 8) นกเขยน 9) นกแสดง 10) ศลปน

11) นกออกแบบ 12) สถาปนก 13) นกวชาการ14) นกธรกจ 15) นกกฎหมาย 16) นกวเคราะห

การเงน 17) จ านวนเกยในเมองตอจ านวนประชากรเมอง 18) จ านวนผทมภมล าเนาในตางประเทศท

อาศยอยในพนทตอประชากรเมอง 19) การรณรงคบคคลขามเพศ แตเนองจากความหลากหลายของ

อาชพทเกยวของกบความสรางสรรคจงสรปอาชพทกลาวมาขางตน ( วศวกร อาจารย นกเรยน

นกศกษา นกวทยาศาสตร นกเขยน นกแสดง ศลปน นกออกแบบ สถาปนก นกวชาการ นกธรกจ นก

กฎหมาย นกวเคราะหการเงน) ดวยการศกษาในประเดน อาชพสรางสรรค ผวจยจงสรปการรวบรวม

ขอมลเพอศกษาในประเดน 1) ขนาดของกลมมวลชนสรางสรรค 2) อาชพสรางสรรค 3) นกทองเทยว

4) การมสวนรวมของคนในทองถน 5) จ านวนเกยในเมองตอจ านวนประชากรเมอง 6) จ านวนผทม

ภมล าเนาในตางประเทศทอาศยอยในพนทตอประชากรเมอง และ 7) การรณรงคบคคลขามเพศ โดย

7 ประเดนนสามารถสรางกลมมวลชนสรางสรรคใหแกพนทได

5.2.3.1 ขอนแกนเมองสรางสรรค

1) บรบททางขนาดของกลมมวลชนสรางสรรค

จากการสมภาษณหวหนาฝายกองชางทเทศบาลนครขอนแกนเมอง เมอเดอนมนาคม พ.ศ.

2560 พบวากลมมวลชนสรางสรรคนยมการออกแบบทซมซบไปกบพนททางกายภาพ รวมกนจด

กจกรรมแสดงผลงานสงประดษฐเฟอรนเจอรทชวยใหเกดความสะดวกสบาย จดถายรปของชมชน

เชน การจดนทรรศการชวคราวทแสดงถงอตลกษณทางกายภาพของชมชนเมอง ซงการมองความ

เชอมโยงระหวางพนทของชมชนกบพนทสาธารณะ คอ Urban Platform ทท าใหกลมมวลชน

195 สรางสรรคสรางโครงการขนาดเลกทมเอกลกษณ ในขณะเดยวกนรฐบาลมงหนาพฒนาโครงการขนาด

ใหญ โดยชมชนเมองมงานศลปะทองถนทนาอนรกษจนเกดการรวมตวของกลมมวลชนสรางสรรค ทง

จากมหาวทยาลยขอนแกนทมการเรยนการสอนทสงเสรมใหนกศกษาใชความคดสรางสรรค ตงแต

คณะทนตแพทยศาสตรจนถงคณะศลปกรรมศาสตร (มทงหมด 27 คณะ นกศกษาจ านวนทงหมด

39,164 คน ขอมลป พ.ศ. 2561) และการศกษาพนทชมชนเมองตงแตอดตจนถงปจจบนเพอศกษา

การเตบโตของเศรษฐกจในชมชนสงผลตอขนาดของกลมมวลชนสรางสรรคทเพมขนาดมากขน โดยม

โครงการสงเสรมเศรษฐกจ เชน ตลาดสนคาและบรการทองถนบนพนทสาธารณะใกลชมชน ซงสวน

ใหญพอคาแมคาเปนกลมคนรนใหมทมแนวคดการออกแบบรานคาใหนาดงดดมากขน

2) บรบททางอาชพสรางสรรค

จากการส ารวจของผวจย เมอเดอนมนาคม พ.ศ. 2560 พบวาศนยบนดาลไทย จงหวด

ขอนแกน ณ คมสฐาน (รมบงสฐาน) มหาวทยาลยขอนแกนซงมทงนกศกษาและอาจารย เปนศนยแหง

การขบเคลอนการสรางแรงบนดาลใจในการน าทนวฒนธรรมมาใชเพมคณคาทางสงคมและมลคาเพม

ทางเศรษฐกจ สงเสรมใหเกดนกคด นกออกแบบรนใหม การมสวนรวมของชมชน กจกรรมของสงคม

ทเกดขนภายในเมอง เชน งานแสดงงานศลปะ คนในเมองใหความรวมมอกบกจกรรมของเมอง การม

สวนรวมของคนหลายกลมอาศยพนททมความเปนสาธารณะ TCDC คอ Platform ทใหมาเรยนรและ

แลกเปลยนความร แลกเปลยนวฒนธรรมดวย การวเคราะหเมองไปจนถงอตลกษณของชมชนเมองนน

ท าใหเกดการเรยนรรวมกนของคนในชมชน สงเสรมอาชพสรางสรรคใหม ๆ

จากการสมภาษณหวหนาชมชนเมองขอนแกน ณ ตลาดสดบางล าพ เมอเดอนมนาคม พ.ศ.

2560 พบวาเกดการรวมกลมเชญชวนใหมารวมท ากจกรรม เชน เกษตรกรชวยกนปลกสวนกนได

พอคาแมคาในตลาดในเมองรวมตวกนเรยนรกลยทธการเพมมลคาสนคา รวมถงโครงการพฒนาสนาม

เดกเลน หอศลป และหอสมดชมชน โดยมจดประสงคเพอพฒนาศกยภาพของคนน าไปสอาชพ

สรางสรรคในเมอง ยานหรอชมชนเมองนนอยางสรางสรรค แตในปจจบนนกธรกจเขามามบทบาทใน

การพฒนาเมองเปนอยางมาก โดยเฉพาะดานอสงหารมทรพย คอนโดมเนยม หางสรรพสนคา เปนตน

196

3) บรบททางนกทองเทยว

จากการสมภาษณหวหนาฝายกองชางทเทศบาลนครขอนแกนเมอง เมอเดอนมนาคม พ.ศ.

2560 พบวา จ านวนผเยยมเยอนจงหวดขอนแกน เดอนตลาคม ป พ.ศ. 2560 ม 382,851 คน

(กระทรวงการทองเทยวและกฬา, 2560) ซงมอตราการเปลยนแปลงจากเดอนตลาคม ป พ.ศ. 2559

คอ -1.99% แตสงเกตไดวามรายไดจากผเยยมเยอนสงขน +3.08% มมลคา 1,192.99 ลานบาท

แสดงใหเหนวาถงแมจะมจ านวนนกทองเทยวลดลงแตนกทองเทยวมก าลงในการซอสนคาและบรการ

ทมการใชความคดสรางสรรคมากขน ท าใหเศรษฐกจภายในเมองมอตราการเตบโตสงขน

4) บรบททางการมสวนรวมของคนในทองถน

จากการส ารวจและสมภาษณหวหนาชมชนเมองขอนแกน ณ ตลาดสดบางล าพ เมอเดอน

มนาคม พ.ศ. 2560 พบวากจกรรมการมสวนรวมใชวธการท า Workshop ใหคนในชมชนบอกสงท

เกดขนรวมถงปญหาอปสรรคตาง ๆ ใชวธการถายรปเพอดงดดใหคนมารวมกจกรรม ไดรบภาพถาย

เปนทระลก เชน 1) กจกรรมวนเดก ใหเดกอนบาลในชมชนมารวมงานซงมทงผปกครอง คร และ

นกเรยน โดยภายในงานจดนทรรศการค าบอกเลาของคนทองถน และนทรรศการรปภาพจากคนใน

ชมชนถายกนเองท าใหเหนกจกรรมทเกดขนจรง 2) กจกรรมการท าแผนทชมชนโดยขอความรวมมอ

จากบรษทเอกชน 3) โครงการพฒนาตาง ๆ เชน โครงการตลาดตองชม โครงการถนนคนเดน

โครงการอาหารยอดนยมทคนในชมชนรบประทาน โครงการพฒนาออกแบบรานคาใหสวยงามถก

สขอนามย ดวยการมองเหนถงทรพยากรในทองถนทมคณคาและการสนบสนนในเชงนโยบายธรกจ

สรางสรรค จากสถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน) และส านกงานนวตกรรม สอดคลองกบ

แผนพฒนาของหนวยงาน เพอความยงยนท าใหรฐบาลเหนประโยชนของการพฒนาเมอง ยาน และ

ชมชนสรางสรรค

5) บรบททางจ านวนเกยในเมองตอจ านวนประชากรเมอง

จากการค านวณของผวจย โดยเทศบาลนครขอนแกนมประชากรรวม 120,045 คน (เทศบาล

นครขอนแกน, 2559b) พบวาขอมลจากออนไลนมจ านวนเกยในกลมออนไลน 2,664 คน คดเปน

สดสวน 1 : 45 (อางองสมาชกของกลมเกยในเวบไซต Facebook, 12 ธ.ค. 60) เมอเปรยบเทยบจาก

197 สถตของ INDA Poll กลาววา กลม LGBT ม 6% ของประชากร ดงนนเมองขอนแกนจะมจ านวนของ

คนกลม LGBT ของประชากรในเขตเทศบาลมจ านวน 7,202 คน คดเปนสดสวน 1 : 16

6) บรบททางจ านวนผทมภมล าเนาในตางประเทศทอาศยอยในพนทตอประชากรเมอง

จากการค านวณและการส ารวจของผวจย พบวาจ านวนผทมภมล าเนาในตางประเทศทอาศย

อยในพนทหมายถงประชากรแฝงซงรวมถงชาวตางชาตทเขามาท างานในจงหวดขอนแกน มจ านวน

85,528 คน (ผวจยใชขอมลจ านวนประชากรจากส ามะโนประชากรและเคหะ พ.ศ. 2553) เมอเทยบ

สดสวนกบประชากรจงหวดขอนแกนจากทะเบยนราษฎร พ.ศ. 2553 จ านวน 1,767,601 คน พบวาม

จ านวนผทมภมล าเนาในตางประเทศทอาศยอยในพนทตอประชากรเมอง คอ 4.83% ของประชากร

ในจงหวดขอนแกน

7) บรบททางการรณรงคบคคลขามเพศ

จากการส ารวจจ านวนการรณรงคตามสทธของคนในกลม LGBT ทกลาวไวขางตนของผวจย

พบวา ความเปนเสรภาพและความเสมอภาคในสงคมไทยไดเปดโอกาสใหบคคลทกกลมสามารถ

แสดงออกในความเปนตวตนหรออตลกษณหรอจดเดนของตนเองไดอยางเปดเผย แตบคคลเหลานน

จะตองปฏบตตามขนบธรรมเนยมประเพณ และเคารพกฎหมายซงทกคนสามารถยอมรบได การ

รณรงคบคคลขามเพศในประเทศไทยหรอในจงหวดขอนแกนนนไมไดถกแสดงออกอยางเปดเผย แต

เปนการยอมรบทางดานจตวทยา ซงแตละคนมความสามารถในการยอมรบไดแตกตางกน ดงนนการ

รณรงคบคคลขามเพศจงสงผลตอการเปดโอกาสใหกลมมวลชนสรางสรรคซงสวนมากเปนบคคลใน

กลมขามเพศทมความคดสรางสรรคอยางมาก สามารถพบไดจากบคคลของสงคม เชน นกแสดง

นกดนตร ศลปน อาจารย แพทย เปนตน

5.2.3.2 ยานสรางสรรคเมองเการาชบร

1) บรบทดานขนาดของกลมมวลชนสรางสรรค

จากการสมภาษณนายมตรภาพ พนเพมพนธ นกผงเมองระดบช านาญการ ทกรมโยธาธการ

และผงเมองจงหวดราชบร เมอเดอนกนยายน พ.ศ. 2560 พบวาชมชนคนอารต หองสมดศลปะและ

การออกแบบ ดคน ณ หอศลปดคนเปนสถานทสาธารณะส าหรบนกศกษาภาควชาการออกแบบจาก

198 หลากหลายมหาวทยาลย จากความรวมมอของนตยสาร room นตยสารบานและสวน และบรษท

แปซฟคคาไม จ ากด (PACIFIC WOOD) รวมกนจดโครงการ Pacificwood The Power of Veneers

Season 5 "Design Camp" และศนยบนดาลไทย จงหวดราชบร จากกระทรวงวฒนธรรมจดตงขน

ชาวไทยจนไดเขามาตงถนฐานในอ าเภอเมองราชบรสงถงรอยละ 50 โดยกลมนมบทบาททาง

เศรษฐกจของเมองอยางมาก ตงแตระดบแรงงานไปจนถงเจาของกจการตาง ๆ ทงโรงสขาว โรงหบ

ออย ดงนนชาวจนจงเปลยนบทบาทของยานเมองราชบรจากเดมเปนสถานทท าการและทพกของ

ผปกครองเมอง เปนศนยกลางยานการคา อกทงเมองราชบรยงมความโดดเดนในดานความ

หลากหลายทางเชอชาต เผาพนธและวฒนธรรมของประชากร เพราะมการอพยพมาจากทางทะเล

ชายแดนไทย-พมา แตละชาตพนธมขนบธรรมเนยมประเพณทเปนเอกลกษณชองตนและยดถอปฏบต

ตามวฒนธรรมดงเดมมาถงปจจบน

2) บรบทดานอาชพสรางสรรค

จากการส ารวจของผวจย เมอเดอนกนยายน พ.ศ. 2560 พบวาการสรางมลคาสนคาทาง

ภมปญญาทองถน เพมรายไดสนคา OTOP ของจงหวดราชบร โดยการพฒนาการเรยนรของชมชน

และกลมผลตในการพฒนาคณภาพการผลตบรรจภณฑ และพฒนาชองทางการตลาดและ

ประชาสมพนธเพอเพมรายไดการจ าหนายสนคา OTOP และสนคาวสาหกจชมชน การพฒนาลวดลาย

บนเนอผาจกซงเปนสนคาหตถกรรมพนถนโดยมการสรางสรรคขนมาท าใหสามารถจ าแนกผาจกตาม

กลมของชางฝมอ (อาชพสรางสรรค) ไดเปน 3 กลม คอ (1) กลมผาจกคบว ทสหกรณเกษตรไท - ยวน

ราชบร กลมผาจกดอนแร ทศนยหตถกรรมทอผาพนบานราชบร (2) กลมผาจกหนองโพ-บางกะโด ซง

มความงามทเปนเอกลกษณแตกตางกน และ (3) กลมสงเสรมอาชพทอบานไร เปนผาโจงกระเบนและ

ผาขาวมาส าหรบใชในชวตประจ าวน ปจจบนผาทอบานไรเปลยนจากงานหตถกรรมการทอไปส

อตสาหกรรมทอผาทยงคงเอกลกษณเดมไว น าไปสอาชพสรางสรรคได อกทงหนวยงานทองถนมแนว

ทางการพฒนาจงหวดราชบร คอ การเพมผลผลตและรายไดของจงหวดราชบร โดยการเพมผลผลต

เฉลยตอหนวยใหสงขนและลดตนทนการผลตในการปลกพชเศรษฐกจทส าคญ เชน สบปะรด มน

199 ส าปะหลง ขาว ตลอดจนการเพมมลคาการผลตทางการเกษตรโดยการยกระดบการผลตเขาส

มาตรฐาน GAP และการรบรองอาหารปลอดภยทงเนอสตว และการเพาะเลยงสตวน า

3) บรบทดานนกทองเทยว

จากการสมภาษณนายมตรภาพ พนเพมพนธ นกผงเมองระดบช านาญการ ทกรมโยธาธการ

และผงเมองจงหวดราชบร เมอเดอนกนยายน พ.ศ. 2560 พบวาการประชาสมพนธ การพฒนา

มาตรฐานแหลงทองเทยว และการจดกจกรรมสนบสนนใหเกดการทองเทยวเพมขน โดยจ านวนผ

เยยมเยอนเดอนตลาคม ป พ.ศ. 2560 ของจงหวดราชบรม 131,505 คน (กระทรวงการทองเทยวและ

กฬา, 2560) ซงมอตราการเปลยนแปลงจากเดอนตลาคม ป พ.ศ. 2559 คอ +5.17% และมรายได

จากผเยยมเยอนสงขน +10.24% มมลคา 262.73 ลานบาท แสดงใหเหนวาจงหวดราชบรสงเสรม

ดานการทองเทยวมากท าใหมนกทองเทยวเขามาเพมขน

แผนพฒนาสามปของเทศบาลเมองราชบร พ.ศ 2560-2562 โครงการพฒนาภายใต

ยทธศาสตรการพฒนาดานคณภาพชวต แนวทางสงเสรมสวสดการและกจกรรมนนทนาการสงเสรมให

เกดนกทองเทยวเพมขน ไดแก โครงการจดกจกรรมสงเสรมศลปะชมชนคนอารต ซงมงบประมาณ

มากถงปละ 1 ลานบาท โครงการทบนมเบอรวนเปนกจกรรมเตนแอโรบค โครงการนาฏการ

ศลปวฒนธรรม โครงการวงดนตรสากลไทยประยกต โครงการฝกอบรมนาฏศลปไทยสรางสรรคและ

องกะลงรวมสมย และโครงการพฒนาภายใตยทธศาสตรการพฒนาดานศลปะ วฒนธรรม จารต

ประเพณ และภมปญญาทองถน แนวทางการสงเสรม และบ ารงขนบธรรมเนยม วฒนธรรม ภมปญญา

ทองถน คอ โครงการสงเสรมการจดงานประเพณและวฒนธรรมตาง ๆ เชน วนปใหม วนสงกรานต

วนลอยกระทง วนแหเทยนพรรษา เปนตน โครงการคดเลอกศนยเฝาระวงทางวฒนธรรมดเดน

โครงการคณธรรมน าใจอนรกษวฒนธรรมไทยปองกนภยทางสงคม โครงการฝกอบรมศลปะการแสดง

เองกอ

4) บรบทดานการมสวนรวมของคนในทองถน

จากการส ารวจของผวจย เมอเดอนกนยายน พ.ศ. 2560 พบวาความเขมแขงของชมชน

จงหวดราชบร มหมบาน จ านวน 975 หมบาน ซงแตละหมบานมแผนพฒนาหมบาน/ชมชน สามารถ

200 พงตนเองได เนองจากมผน าชมชนเมองและปราชญชาวบานทเขามามสวนรวมในการสรางความ

เขมแขงของชมชน โดยหนวยงานทองถนไดสงเสรมการพฒนาแบบมสวนรวมในการก าหนดทศ

ทางการพฒนาดวยตนเองแตตองใชระยะเวลา และอกจ านวนหนงทตองสนบสนนการพฒนาตนเอง

โดยใชแผนแมบทเปนเครองมอในการสรางการเรยนร และการมสวนรวมแกประชาชนในพนทเพอ

สรางภมคมกนและสามารถพงตนเองได

5) บรบทดานจ านวนเกยในเมองตอจ านวนประชากรเมอง

จากการค านวณของผวจย โดยเทศบาลเมองราชบร มประชากรรวม 38,299 คน พบวาขอมล

จากออนไลนมจ านวนเกยในกลมออนไลน 688 คน คดเปนสดสวน 1 : 55 (อางองสมาชกของกลมเกย

ในเวบไซต Facebook, 12 ธ.ค. 60) เมอเปรยบเทยบจากสถตของ INDA Poll กลาววา กลม LGBT ม

6% ของประชากร ดงนนเมองราชบรจะมจ านวนของคนกลม LGBT ของประชากรในเขตเทศบาล

จ านวน 2,297 คน คดเปนสดสวน 1 : 16

6) บรบทดานจ านวนผทมภมล าเนาในตางประเทศทอาศยอยในพนทตอประชากร

เมอง

จากการค านวณและส ารวจของผวจย พบวาจ านวนผทมภมล าเนาในตางประเทศทอาศยอย

ในพนทหมายถงประชากรแฝงซงรวมถงชาวตางชาตของจงหวดราชบร มจ านวน 54,179 คน (ผวจย

ใชขอมลจ านวนประชากรจากส ามะโนประชากรและเคหะ พ.ศ. 2553) เมอเทยบสดสวนกบประชากร

จงหวดราชบรจากทะเบยนราษฎร พ.ศ. 2553 จ านวน 839,075 คน พบวามจ านวนผทมภมล าเนาใน

ตางประเทศทอาศยอยในพนทตอประชากรเมอง คอ 6.45% ของประชากรจงหวดราชบร

7) บรบทดานการรณรงคบคคลขามเพศ

จากการส ารวจจ านวนการรณรงคตามสทธของคนในกลม LGBT ทกลาวไวขางตนของผวจย

พบวาคนในเมองราชบรใหการยอมรบกลมบคคลขามเพศมากขน สงเกตไดจากหนวยงานทองถน หรอ

บรษทเอกชนเปดโอกาสใหกลมบคคลเหลานเขาไปท างานบรหารมากขน เนองจากความสามารถทม

มากกวาบคคลทวไป ประกอบความคดสรางสรรคในการแกไขปญหาตาง ๆ จนท าใหผลงานโดดเดน

และเปนทยอมรบในกลมสงคม จากทกลาวมานแสดงถงการรณรงคบคคลขามเพศของเมองราชบร

201

5.2.3.3 ชมชนเมองสรางสรรคบางแสน

1) บรบทดานขนาดของกลมมวลชนสรางสรรค

จากการสมภาษณนายณรงคชย คณปลม นายกเทศมนตร เทศบาลเมองแสนสข เมอเดอน

มถนายน พ.ศ. 2560 พบวาผอยอาศยโดยรอบแบงเปน 2 กลม ไดแก ประชากรทตงถนฐานในเมอง

แสนสข มจ านวน 46,000 คน ตามขอมลทะเบยนราษฎร ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555-2560)

ประชากรมแนวโนมเพมมากขน ประมาณรอยละ 6 สวนใหญประกอบอาชพคาขายบรเวณชายหาด

บางแสน และบรเวณตลาดหนองมน มการประกอบอาชพประมง และรบจางทวไปตามล าดบ

โครงสรางอายของประชากร (ฐานขอมลป พ.ศ. 2555) พบวาในอก 20 ปขางหนา (พ.ศ. 2575) ม

แนวโนมจะเปนสงคมผสงอาย มประชากรสงอายเพมขนรอยละ 3 เมอเทยบในชวงอายเดยวกนกบป

ปจจบนซงกลมผสงอายสามารถรวมกลมเปนผสงอายสรางสรรคไดดวยองคความรและประสบการณ

ถายทอดสคนรนถดไปได

อกสวนหนงคอกลมประชากรแฝง ไดแก กลมนกศกษามหาวทยาลยบรพา ซงมจ านวน

มากกวา 47,000 คน เทยบเทากบจ านวนประชากรพนถน โดยมหาวทยาลยสามารถผลตกลมมวลชน

สรางสรรคไดจากหลกสตรทสอนในชนเรยนตงแตคณะแพทยศาสตรจนถงคณะดนตรและการแสดง

(มทงหมด 27 คณะ นกศกษาจ านวนทงหมด 35,137 คน ขอมลป พ.ศ. 2561) และกลมคนตางถน

หรอตางดาว มจ านวนประมาณ 3,600 คน โดย สวนมากท าอาชพคาขาย รบจางทวไป และมาใชพนท

ชายหาดในการพกผอน ซงมสวนชวยใหเกดการขบคลอนเศรษฐกจสรางสรรคในดานแรงงานผลต

สนคาและบรการ

2) บรบทดานอาชพสรางสรรค

จากการส ารวจของผวจย เมอเดอนมถนายน พ.ศ. 2560 พบวาคนทสรางสรรคหรอคนทคด

สงใหม ๆ สรางความเปลยนแปลงไปในทางทดสะทอนความเปนตวตนของตวเองไดและยอมรบสงท

แตกตางจากผอน จากระดบคนเปนกลมเปนชมชนเมองและหลายชมชนเมองเปนยาน ชมชนเมอง

สรางสรรคนนเรมมาจากการมคนสรางสรรคมากอน การสนบสนนอยางเปนทางการจากทางภาครฐ

และไดรบการผลกดนทหลากหลาย ทงทเปนผอยอาศยเดมและผเขามาลงทนใหมโดยการพบปะพดคย

202 แสดงใหเหนถงความตองการและความตงใจของผอน สามารถเรยนรความลมเหลวและความส าเรจ

นอกจากสรางความสมพนธอนดตอกนแลวยงท าใหสามารถพฒนาระบบความคดและทศนคตทเตม

เตมตวตน สระดบสงคมเมองเกดเปนเครอขายทางเศรษฐกจสรางสรรค ประกอบอาชพสรางสรรค

ไดแก เจาของรานขายของสดซงเปนผคาโดยตรงจากชาวประมง เจาของธรกจรานกาแฟ ศลปนวาด

รปตามถนนคนเดน มคคเทศกน าเทยวชายหาด และผประกอบการรานอาหารและโรงแรม เปนตน ซง

คนทมอาชพสรางสรรคจ าเปนตองมพนท เรยนร ไดแก (1) หองสมดออนไลน (2) พพธภณฑ

Interactive / Experience (3) พพธภณฑออนไลน (4) แหลงเรยนรทนาเชอถอได (5) พนทสาธารณะ

ส าหรบจด Workshop (6) Foreign Language ส าหรบฝกใชภาษาในการสอสาร (7) สถานทฝก

ทดลองอาชพ

3) บรบทดานนกทองเทยว

จากการสมภาษณนายณรงคชย คณปลม นายกเทศมนตร เทศบาลเมองแสนสข เมอเดอน

มถนายน พ.ศ. 2560 พบวานกทองเทยวทมาเทยวบางแสนสามารถแบงตามลกษณะรปแบบกจกรรม

การทองเทยวออกเปน 2 ประเภท ไดแก กลมนกทองเทยวชาวไทย ซงเปนกลมหลกสวนใหญอาศยอย

ไมไกลจากบางแสน เชน กรงเทพมหานครและปรมณฑล หรอกลมคนทท างานในแหลงอตสาหกรรม

ในจงหวดชลบรโดยนยมเดนทางมาเชา กลบเยน หรอพกคางคนประมาณ 2 วน สวนกลมนกทองเทยว

ชาวตางชาตคดเปนรอยละ 10 ของนกทองเทยวโดยรวม สวนใหญเปนผสงอายในแถบสแกนดเนเวย

ซงมแนวโนมเพมจ านวนสงขน นยมเขามาพกผอนระยะยาวในชวงฤดหนาว มกอยอาศยเปน

ระยะเวลา 1 เดอนขนไป จากการเกบขอมลผใชงานหลกของพนทหาดบางแสน ไดแก กลมผอาศย

โดยรอบ และนกทองเทยวชาวไทย สวนใหญตองการเขามาท ากจกรรมการพกผอน การออกก าลงกาย

ในบรรยากาศสบายๆ เชน รบประทานอาหาร เลนน าทะเล ปนจกรยาน วงออกก าลงกาย เปนตน

จ านวนผเยยมเยอนเดอนตลาคม ป พ.ศ. 2560 ของจงหวดชลบรม 1,539,399 คน (กระทรวงการ

ทองเทยวและกฬา, 2560) ซงมอตราการเปลยนแปลงจากเดอนตลาคม ป พ.ศ. 2559 คอ +5.5%

และมรายไดจากผเยยมเยอนสงขน +18.42% มมลคา 25,361.10 ลานบาท แสดงใหเหนวาจงหวด

ชลบรสงเสรมดานการทองเทยวเปนอยางมากท าใหมนกทองเทยวเข ามาเพมมากขน ในแตละปม

203 นกทองเทยวทเดนทางมาบางแสนประมาณปละ 1,100,000 คน ใชจายเฉลยประมาณ 1,300 บาทตอ

คน จงท าใหเศรษฐกจเตบโตอยางรวดเรว

4) บรบทดานการมสวนรวมของคนในทองถน

จากการส ารวจของผวจย เมอเดอนมถนายน พ.ศ. 2560 พบวากลมบคคลในหนวยงานตาง ๆ

ใหความรวมมอเปนอยางด สงเกตไดจากงานกจกรรมทจดขนบนชายหาดบางแสน ทงการจดงาน

แขงขนไตรกฬา การแขงรถ การจดระเบยบเตยงผาใบ จนไปถงการรวมเกบขยะบรเวณรมชายหาด

จนท าใหภาพลกษณทเคยเสยกลบมาดตอทศนคตของกลมคนทองถนและนกทองเทยว

5) บรบทดานจ านวนเกยในเมองตอจ านวนประชากรเมอง

จากการค านวณของผวจย เทศบาลเมองแสนสขมประชากรรวม 46,217 คน พบวาขอมล

จากออนไลนมจ านวนเกยในกลมออนไลน 598 คน คดเปนสดสวน 1 : 77 (อางองสมาชกของกลมเกย

ในเวบไซต Facebook, 12 ธ.ค. 60) เมอเปรยบเทยบจากสถตของ INDA Poll กลาววา กลม LGBT ม

6% ของประชากร ดงนนเมองบางแสนจะมจ านวนของคนกลม LGBT ของประชากรในเขตเทศบาลม

จ านวน 2,773 คน คดเปนสดสวน 1 : 16

6) บรบทดานจ านวนผทมภมล าเนาในตางประเทศทอาศยอยในพนทตอประชากร

เมอง

จากการค านวณและส ารวจของผวจย พบวาจ านวนผทมภมล าเนาในตางประเทศทอาศยอย

ในพนทหมายถงประชากรแฝงซงรวมถงชาวตางชาตของจงหวดชลบร มจ านวน 494,782 คน (ผวจย

ใชขอมลจ านวนประชากรจากส ามะโนประชากรและเคหะ พ.ศ. 2553) เมอเทยบสดสวนกบประชากร

จงหวดชลบรจากทะเบยนราษฎร พ.ศ. 2553 จ านวน 1,316,293 คน พบวามจ านวนผทมภมล าเนาใน

ตางประเทศทอาศยอยในพนทตอประชากรเมอง คอ 37.58% ของประชากรจงหวดชลบร

การสงเสรมดานการทองเทยวและสรางความประทบใจใหกบนกทองเทยวมาเทยวงานสงทาย

ปเกาตอนรบปใหม ท าใหชายหาดบางแสนเปนทรจกอยางแพรหลาย และชวยสงเสรมใหประชาชนใน

เขตเทศบาลและทองถนใกลเคยงไดมรายไดจากการทองเทยว เสรมสรางเศรษฐกจชมชนและสราง

กลมเปาหมายถาวรใหกบการทองเทยวงานเทศกาลมากขน โดยไดรบความรวมมอและสนบสนนเปน

204 อยางดจากองคการบรหารสวนจงหวดชลบร กจกรรมในงานผเขารวมงานจะไดสนกสนานไปกบ

คอนเสรตจากศลปนดง และวงรอคแถวหนาของไทย มโซนจ าหนายสนคาทางวฒนธรรมสนคาโอทอป

จ าลองบรรยากาศงานวดยอนยค จ าหนายอาหารและเครองดม การจดงานเปนไปตามยทธศาสตร

การพฒนาดานการทองเทยวของจงหวดชลบร และสอดคลองกบนโยบายของรฐบาล ในการสงเสรม

ใหองคกรปกครองสวนทองถนพฒนาและเสรมสรางศกยภาพดานการทองเทยวใหไดมาตรฐานและม

คณภาพระดบสากล เพอเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศท าใหน ารายไดเขาประเทศ

และเปนการกระตนเศรษฐกจของพนท โดยเทศบาลเมองแสนสขมงเนนใหเปนศนยกลางและดนแดน

แหงความหลากหลายของการทองเทยว เพอเปนเมองทองเทยวทมคณภาพและมาตรฐานความ

ปลอดภย

7) บรบททางการรณรงคบคคลขามเพศ

จากการส ารวจจ านวนการรณรงคตามสทธของคนในกลม LGBT ทกลาวไวขางตนของผวจย

พบวาพนทชมชนเมองบางแสนอยใกลเมองพทยา โดยอตลกษณของเมองพทยาเปนพนททมกลม

บคคลขามเพศเปนจ านวนมาก และประกอบอาชพทางดานสรางสรรค เชน นกแสดง นกแตงหนา นก

จดแตงทรงผม ซงลวนสรางสสนและน ารายไดมาสทองถนเปนจ านวนมาก สงใหกระตนเศรษฐกจของ

เมองไดเปนอยางด แตในขณะเดยวกนกลมบคคลขามเพศทอยในชมชนเมองบางแสนประกอบอาชพ

สวนตว เจาของธรกจรานกาแฟ รานคาเฟตาง ๆ รมชายหาด รานขายของทระลกจากงานฝมอของคน

ทองถน ซงรองรบนกทองเทยว จดเดนของบคคลเหลานคอ สามารถจงใจลกคาไดจากการใชความคด

สรางสรรคออกแบบตกแตงรานคา ออกแบบสนคาหรอบรการสรางสรรค เพมมลคาใหกบสนค า

ทองถน จนสามารถสงออกไปยงตางประเทศ จากทกลาวมาขางตนแสดงถงความสามารถ

ประสทธภาพในการท างานทไมมการปดกนกลมบคคลเหลาน

สรปขอมลดานสถานทของพนทศกษา

1) บรบทดานขนาดของกลมมวลชนสรางสรรค มจดท เหมอนกนคอ กลมธรกจ

สรางสรรคใหมเกดขนมากมาย ซงเจาของธรกจเปนกลมคนรนใหมทมความคดสรางสรรคในการสราง

205 จดขายของตนเอง และพนทสรางสรรคเหลานนสวนใหญจะกระจกตวในบรเวณถนนสายเศรษฐกจ

และแมน าสายเศรษฐกจ

2) บรบทดานอาชพสรางสรรค มจดทเหมอนกนคอ อาชพทใชความคดสรางสรรคใน

การประกอบอาชพมอยมากมาย ไมเพยงแควศวกร อาจารย นกเรยนนกศกษา นกวทยาศาสตร

นกเขยน นกแสดง ศลปน นกออกแบบ สถาปนก นกวชาการ นกธรกจ นกกฎหมาย นกวเคราะห

การเงน แตยงมนกท าขนม คนขายสนคาท ามอขางทาง ซงผวจยพบเหนจากการเดนส ารวจภายใน

เมอง จงสงเกตวาทกอาชพใชความคดสรางสรรคทงสนขนอยกบผลผลตทออกมาวาอยในรปแบบของ

สนคาทจบตองไดหรอจบตองไมได

3) บรบทดานนกทองเทยว มจดทเหมอนกนคอ อตรานกทองเทยวเพมขนเมอมการ

พฒนาทางดานเศรษฐกจของเมอง และสงเสรมอตลกษณทองถน เพอใหประชาชนสามารถผลตสนคา

และบรการทตอบสนองกบกลมนกทองเทยวรนใหม ซงใหความสนใจความเปนทองถนและจดเดนทไม

เหมอนทอน

4) บรบทดานการมสวนรวมของคนในทองถน มจดทเหมอนกนคอ ประชาชนให

ความส าคญกบกจกรรมของเมอง เมอมการรณรงคท ากจกรรมบางอยางประชาชนใหความรวมมอ

อยางเตมท ยงเปนโครงการในระดบชมชนเมองประชาชนใหความสนใจเปนอยางมาก

5) บรบทดานจ านวนเกยในเมองตอจ านวนประชากรเมอง มจดทเหมอนกนคอ คนกลม

LGBT ของ 3 พนท ดวยขอจ ากดในการสบคนขอมลเชงสถตจ านวนของเกยในแตละพนท ผวจยจง

อางองสมาชกของกลมเกยในเวบไซต Facebook INDA poll (ระบวากลม LGBT มประมาณ 6%

ของประชากรในประเทศไทย ซงอางองจาก LGBT Capital, 2015 สถตในงานวจยไดผลวา จ านวน

LGBT ในประเทศไทยม 3.95 ลานคน เมอเทยบกบจ านวนประชากรไทยทงประเทศ 65.9 ลานคน จง

ไดสดสวนของจ านวน LGBT / จ านวนประชากรประเทศ คอ 1 : 15.69) และ IDAHOT Thailand

(สทธของ LGBT ในประเทศไทย) เหนไดวาสดสวนของชมชนเมองบางแสนมคาสงทสด รองลงมาเปน

เมองขอนแกน และยานราชบร

206

6) บรบทดานจ านวนผทมภมล าเนาในตางประเทศทอาศยอยในพนทตอประชากรเมอง

ไมมสถตบนทกขอมลประชากรแฝงในพนทรายป ผวจยจงส ารวจจากการสงเกตและรวบรวมขอมล

จากป 2553 พบวาคนสวนใหญทเขามาอยอาศยในพนทเปนแรงงานตางดาว โดยชมชนเมองบางแสน

มจ านวนสงสด รองลงมาคอยานราชบร และเมองขอนแกน

7) บรบทดานการรณรงคบคคลขามเพศ มจดทเหมอนกนคอ ในประเทศไทยมสทธของ

คนในกลม LGBT สรปไดดงน 1) กจกรรมของคนทมเพศเดยวกน (Same-sex sexual activity)

2) การยอมรบความเทาเทยมทางกฎหมาย (Legal equal age of consent) 3) กฎหมายตอตานการ

เลอกปฏบตในการจางงาน (Anti-discrimination laws in employment) 4) กฎหมายตอตานการ

เลอกปฏบตในการจดหาสนคาและบรการ (Anti-discrimination laws in the provision of goods

and services) 5) กฎหมายตอตานการเลอกปฏบตในพนทอน ๆ ทงหมดรวมถงการเลอกปฏบตโดย

ออมและค าพดทแสดงถงความเกลยดชง (Anti-discrimination laws in all other areas ( incl.

indirect discrimination, hate speech)) 6) การยอมรบอยางเปดเผยส าหรบทหารทเปนเกยและ

เลสเบยน (Gays and lesbians allowed to serve openly in the military) 7) สทธส าหรบการ

ผาตดแปลงเพศ (Right to change sex surgically) 8) สทธการเปลยนเพศอยางถกกฎหมาย (Right

to change legal gender) 9) การอนญาตใหผสมเทยมส าหรบเลสเบยน (Access to IVF for

lesbians) (Wikipedia, 2560)

ตารางท 13 การวเคราะหตามประเดนดานคนเพอเปรยบเทยบพนทศกษา ตวชวด ขอนแกน

เมองสรางสรรค

ยานสรางสรรค

เมองราชบร

ชมชนเมอง

สรางสรรคบางแสน

วธการเกบ

รวบรวมขอมล

หนวยวด ระดบการ

น าเสนอ

1) ขนาดของกลมมวลชนสรางสรรค

ม ม ม รายงาน คน ยาน

2) อาชพสรางสรรค ม ม ม รายงาน งาน เมอง 3) นกทองเทยว ม ม ม รายงาน คน เมอง

207 ตารางท 13 การวเคราะหตามประเดนดานคนเพอเปรยบเทยบพนทศกษา (ตอ)

ตวชวด ขอนแกนเมอง

สรางสรรค

ยานสรางสรรคเมองราชบร

ชมชนเมองสรางสรรคบางแสน

วธการเกบ

รวบรวมขอมล

หนวยวด ระดบการ

น าเสนอ

4) การมสวนรวมของคนในทองถน

ม ม ม ส ารวจ จ านวนครง

ชมชน

5) จ านวนเกยในเมองตอจ านวนประชากรเมอง

ม ม ม รายงาน อตราสวน เมอง

6) จ านวนผทมภมล าเนาในตางประเทศทอาศยอยในพนทตอประชากรเมอง

ม ม ม รายงาน อตราสวน เมอง

7) การรณรงคบคคลขามเพศ

ม ม ม ส ารวจ หนวยงานทยอมรบ

เมอง

ผวจยวเคราะหไดองคประกอบของการพฒนาพนทเมองสรางสรรค ยานสรางสรรค และ

ชมชนเมองสรางสรรค ดงน

1. จากการวเคราะหกรณศกษาขอนแกนเมองสรางสรรค สรปองคประกอบของการพฒนา

เมองสรางสรรค คอ ปจจยดานคน คอ (1) ขนาดของกลมมวลชนสรางสรรคทเขามาอยอาศยมากขน

ภายในเมอง (2) จ านวนนกทองเทยวทเพมขนทกป (3) การมสวนรวมของคนในทองถน (4) การเพม

208 จ านวนของวศวกร อาจารย นกเรยนนกศกษาจากมหาวทยาลยในจงหวด (5) นกแสดง ศลปนทผลต

ออกไปสสงคมลวนเปนคนขอนแกน รวมถงนกออกแบบและสถาปนกทมความเชยวชาญ (6)

นกพฒนาเมองขอนแกน มวสยทศนและแนวคดของนกวางนโยบายของประเทศ นกสรางสรรคท

ประสบความส าเรจในการพฒนาพนทและกลมธรกจทจะมาชโอกาสทจะเกดขนในอนาคต จากความ

รวมมอของภาคสวนไดแก ภาครฐและเอกชน รวมด าเนนการไปในทศทางเดยวกนในอนทจะเออตอ

การพฒนาเมองอยางสรางสรรค สงทส าคญทสด คอ ศกยภาพของคน สามารถรวมพฒนาวถชวตของ

คน (7) นกธรกจรนใหมทเรมสรางธรกจสวนตว

2. จากการวเคราะหกรณศกษายานสรางสรรคเมองเกา จงหวดราชบร สรปองคประกอบของ

การพฒนายานสรางสรรค คอ ปจจยดานคน คอ กลมมวลชนสรางสรรค การพฒนาธรกจไปพรอมกบ

การสงเสรมความรวมมอระหวางคนในยาน ระหวางผประกอบการ นกวชาการ และศลปน ในการตอ

ยอดองคความร พฒนาทกษะ และพฒนาธรกจ โดยมการน าเอาเทคโนโลย เทคนคการออกแบบ และ

วตถดบแบบใหม ๆ เขามาใชเพอใหไดผลตภณฑทมประสทธภาพ

3. จากการวเคราะหกรณศกษาชมชนเมองสรางสรรคบางแสนสรปแนวคดและองคประกอบ

ของการพฒนาชมชนเมองสรางสรรค คอ ปจจยดานคน คอ (1) กลมมวลชนสรางสรรคจากนกศกษา

จบใหมจากมหาวทยาลย (2) การพฒนาการทองเทยวเพอการเพมจ านวนนกทองเทยว (3) กจกรรม

สรางการมสวนรวมของคนในทองถนดวยกจกรรมการจดระเบยบชายหาดบางแสน เพอน าพนท

สาธารณะกลบคนมา บนชายหาดทมความยาว 2.5 กโลเมตรมการกางเตยงและรมใหบรการ

นกทองเทยว โดยการด าเนนงานการประชมชาวบานกบฝายบรหารของทองถนเพอหาแนวทางรวมกน

(4) วศวกร อาจารย นกเรยนนกศกษา นกวชาการจากมหาวทยาลยในบรเวณใกลเคยง (5) ศลปน นก

ออกแบบ จากกจกรรมประกวดภาพวาดของโครงการบางแสนสรางศลป (6) สถาปนก จากงาน

สถาปตยกรรมของโรงแรมรมชายหาดทมความสวยงามดงดดสายตาของนกทองเทยวท าใหเหนถง

ศกยภาพของสถาปนกในชมชนเมอง (7) นกธรกจทเรมตนธรกจรานอาหาร รานกาแฟบรเวณรม

ชายหาด

209

จากค าถามการวจยขอท 1.2 คอ แนวคดและทฤษฎอตลกษณของสถานท (Place Identity)

มสวนในการพฒนาชมชนเมองสรางสรรคหรอไม สรปผลการส ารวจดานอตลกษณทง 3 พนท พบวา

แนวคดทฤษฎอตลกษณของสถานทเปนหนงในองคประกอบของลกษณะทองถนไทยทจะสงผลตอ

ตวชวดความเปนชมชนเมองสรางสรรคของประเทศไทย โดยสอดคลองกบแนวคดทฤษฎอตลกษณ

ของสถานท คอ การตระหนกรในคณคาทางวฒนธรรมของตนทมความสมพนธกบสถานทอยอาศย

เชน วฒนธรรมของแตละภมภาค งานศลปะทแสดงออกถงวถชวตของแตละบคคลทสะทอนความเปน

ตวตนออกมาสภายนอก ซงแทจรงแลวอตลกษณของแตละสถานทมอยทกพนทขนอยกบการรบร การ

ตระหนกและการบรณาการของแตละบคคลซงมความสมพนธเชอมโยงกบลกษณะทางกายภาพของ

สภาพแวดลอมดวย การพฒนาพนททมประวตศาสตรและการผสมผสานทางวฒนธรรมเกดเปนการ

พฒนาเชงบวกทนาสนใจมากขน โดยสามารถเกบสนทรพยเหลานนและฟนฟพนทขนมาใหมเพอ

รองรบคนรนใหม ซงเปนสงทนาสนใจคอ ความมเสนหของประเทศไทยโดยอาศยลกษณะทองถนไทย

การใหความส าคญกบการพฒนาเศรษฐกจในเชงพนท เนนความรวมมอของภาครฐเอกชนและ

ประชาชนใหรวมกนสงเสรมศกยภาพ ไดแก (1) สนทรพยทางวฒนธรรม (2) อตลกษณของสถานท

(3) การพฒนาโครงสรางพนฐาน (4) การมอบสทธประโยชนตาง ๆ เพอสรางภาพลกษณของชมชน

เมองใหกลายเปนศนยกลางการรวมตวของธรกจสรางสรรคและกลมมวลชนสรางสรรค เกดเปน

สนทรพยใหมทางเศรษฐกจทเรยกวา “ชมชนเมองสรางสรรค” ซงสามารถกระตนเศรษฐกจและ

ยกระดบคณภาพชวตของประชาชนในพนทไดอยางยงยน โดยทประเทศไทยมพนฐานในการพฒนา

เพอเพมขดความสามารถการแขงขนของเศรษฐกจสรางสรรคระดบประเทศได

210 ตารางท 14 การวเคราะหตามประเดนเพอเปรยบเทยบพนทศกษาจากปจจยดานอตลกษณ ปจจยดานสถานท และปจจยดานคน รวมกบขอมลทวไปของพนทศกษา

ตวชวด ขอนแกนเมอง

สรางสรรค

ยานสรางสรรค

เมองราชบร

ชมชนเมองสรางสรรคบางแสน

วธการเกบ

รวบรวมขอมล

หนวยวด ระดบการ

น าเสนอ

ปจจยดานอตลกษณ 1) กจกรรมทางสงคม

ม ม ม ส ารวจ แหง ชมชน

2) ความหลากหลายของวฒนธรรม

ม ม ม ส ารวจ จ านวนครงทจด

งาน

ยาน

3) มลคาเพมของสนคาในทองถน

ม ม ม รายงาน บาท เมอง

4) ศลปวฒนธรรม ม ม ม รายงาน งาน เมอง ปจจยดานสถานท 1) วสดทองถน ม ม ม ส ารวจ แหง ชมชน 2) อตลกษณของเมอง

ม ม ม ส ารวจ จ านวนงาน

เมอง

3) แหลงอบรมและเรยนร

ม ม ม รายงาน แหง เมอง

4) ต าแหนงทตง ม ม ม รายงาน - เมอง 5) ลกษณะทางภมประเทศ

ม ม ม รายงาน - เมอง

6) ววฒนาการของเมอง

ม ม ม รายงาน - เมอง

7) รปทรงของเมอง ม ม ม รายงาน รปแบบ เมอง

211 ตารางท 14 การวเคราะหตามประเดนเพอเปรยบเทยบพนทศกษาจากปจจยดานอตลกษณ ปจจย

ดานสถานท และปจจยดานคน รวมกบขอมลทวไปของพนทศกษา (ตอ)

ตวชวด ขอนแกนเมอง

สรางสรรค

ยานสรางสรรค

เมองราชบร

ชมชนเมองสรางสรรคบางแสน

วธการเกบ

รวบรวมขอมล

หนวยวด ระดบการ

น าเสนอ

8) อตสาหกรรมสรางสรรค

ม ม ม รายงาน แหง เมอง

9) สาธารณปโภค/สาธารณปการ

ม ม ม รายงาน แหง เมอง

ปจจยดานคน 1) ขนาดของกลมมวลชนสรางสรรค

ม ม ม รายงาน คน ยาน

2) อาชพสรางสรรค

ม ม ม รายงาน งาน เมอง

3) นกทองเทยว ม ม ม รายงาน คน เมอง 4) การมสวนรวมของคนในทองถน

ม ม ม ส ารวจ จ านวนครง

ชมชน

5) จ านวนเกยในเมองตอจ านวนประชากรเมอง

ม ม ม รายงาน อตราสวน เมอง

6) จ านวนผทมภมล าเนาในตางประเทศทอาศยอยในพนทตอประชากรเมอง

ม ม ม รายงาน อตราสวน เมอง

212 ตารางท 14 การวเคราะหตามประเดนเพอเปรยบเทยบพนทศกษาจากปจจยดานอตลกษณ ปจจย

ดานสถานท และปจจยดานคน รวมกบขอมลทวไปของพนทศกษา (ตอ)

ตวชวด ขอนแกนเมอง

สรางสรรค

ยานสรางสรรค

เมองราชบร

ชมชนเมองสรางสรรคบางแสน

วธการเกบ

รวบรวมขอมล

หนวยวด ระดบการ

น าเสนอ

7) การรณรงคบคคลขามเพศ

ม ม ม ส ารวจ หนวยงานทยอมรบ

เมอง

8) ประชากร ม ม ม รายงาน จ านวนคน

เมอง

5.3 ผลการสมภาษณผน าชมชน

ประเดนการสมภาษณดานประชากร การมสวนรวมของชมชน กลมมวลชนสรางสรรค

นวตกรรมสรางสรรค กจกรรมทางประเพณ / วฒนธรรม อตลกษณของสถานท ลกษณะทองถนไทย

การพฒนาชมชนเมองสรางสรรค วสยทศน แผนพฒนาทองถน และขอมลพนฐานของชมชนเมอง

สรางสรรค ผวจยไดสมภาษณหวหนาฝายกองชางทเทศบาลนครขอนแกน เมอเดอนมนาคม พ.ศ.

2560 สมภาษณ นายมตรภาพ พนเพมพนธ นกผงเมองระดบช านาญการ ทกรมโยธาธการและผง

เมองจงหวดราชบร เมอเดอนกนยายน พ.ศ. 2560 และนายณรงคชย คณปลม นายกเทศมนตร

เทศบาลเมองแสนสข เมอเดอนมถนายน พ.ศ. 2560 ใหตอบในมมมองของผน าชมชน ไดผลตาม

ประเดน ดงน

5.3.1 ความเขาใจเรองชมชนเมองเปนชมชนเมองสรางสรรค

พบวาผน าชมชนเมองขอนแกนใหความส าคญกบอทธพลของวฒนธรรมและ

ความสรางสรรคในสถานท สงผลตอการลงทนในดานวฒนธรรมและอตลกษณของสถานทซง

สอดคลองกบผน าชมชนเมองราชบร แตผน าชมชนเมองบางแสนใหความส าคญกบผอยอาศยและ

213 นกทองเทยว เพราะสงผลตอการเตบโตของการทองเทยวและเศรษฐกจของชมชน สงเสรมการลงทน

ดวยโครงการตาง ๆ โดยดงดดคนทมความสามารถเปนสงส าคญในการพฒนาเมอง ผลการวเคราะห

ประเดนจากผลการสมภาษณคอ ชมชนเมองทอยใกลถนนสายหลกและแมน าสายส าคญ เนนการ

สงเสรมดานการอยอาศยและพฒนาโครงสรางพนฐาน สวนชมชนเมองการทองเทยวและพกผอน เนน

การสงเสรมพฒนาสงอ านวยความสะดวกและพนทสาธารณะเพอสงเสรมสภาพแวดลอมทางกายภาพ

เมอง

5.3.2 โครงการทชวยกระตนเศรษฐกจและกจกรรมสรางสรรคหลงจากเมองไดรบ

การจดอนดบจากกระทรวงพาณชยใหเปนเมองสรางสรรค

พบวาโครงสรางพนฐานสามารถชวยกระตนเศรษฐกจสงผลตอการตดสนใจของ

นกทองเทยวและนกลงทน เนองจากชมชนเมองขอนแกนมแผนโครงการดานโครงสรางพนฐานหลก

คอ สถานรถไฟ สนามบน และโครงการกอสรางรถไฟฟารางเบาซงเปนสงทดงดดใหนกธรกจเขามา

ลงทนในเมองมากขนเพราะเปนจงหวดแรกทมโครงการรถไฟฟาซงรองลงมาจากกรงเทพมหานคร

บงบอกถงความเตบโตดานเศรษฐกจน าไปสเศรษฐกจสรางสรรคและกจกรรมสรางสรรค ชมชนเมอง

ราชบรพฒนายานเมองเกาใหมกจกรรมสรางสรรครมแมน าแมกลอง เชน ถนนคนเดน หอศลป

หองสมดชมชน (มทงโทรทศน คอมพวเตอร และสญญาณอนเตอรเนตเพอการเรยนร) และนทรรศการ

ศลปะทองถนในชมชน เปนตน และชมชนเมองบางแสนมโครงสรางพนฐานดานการศกษา เชน กลม

ของโรงเรยนระดบอนบาล ประถมศกษา มธยมศกษา และมหาวทยาลย เพอใหเกดการเรยนรของ

กลมคนรนใหมทงในเชงวชาการและระดบรากหญา เกดเปนศนยกลางชมชนเมองสรางสรรค

5.3.3 กจกรรมทกระตนการรวมกลมของกลมมวลชนสรางสรรค

พบวาทง 3 ชมชนเมองใหความเหนตรงกนดานศนยกลางชมชนเปนองคประกอบ

ส าคญทกระตนการรวมกลมของกลมมวลชนสรางสรรค ไดแก ศนยกลางทางศลปะ พพธภณฑแหลง

ทองเทยว ศนยสขภาพ ไปรษณย ศนยใหค าปรกษาแกประชาชน เปนตน สภาพแวดลอมของเมองทม

ทศนยภาพสวยงาม เตมไปดวยพนทสเขยว มความเปนธรรมชาต และพนทสาธารณะ ซงในปจจบน

214 สงคมผสงอายมขนาดใหญมากขนสงผลใหทอยอาศยส าหรบผสงอายมอตราสงขน และตองการให

เมองพฒนาโครงสรางพนฐานใหสะดวกสบาย เชน ภตตาคาร คาเฟ หางสรรพสนคา โรงแรม

โรงพยาบาล โบสถ สนามกฬา สถานรถไฟ สนามบน และสวนสาธารณะระดบชมชน

5.3.4 วธการปฏบตตอคนชมชนเมองเพอใหตระหนกถงความส าคญของชมชนเมอง

สรางสรรค พบวาทง 3 ชมชนเมองมวธการปฏบตตอคนชมชนผานการพฒนาเมอง ดงน

1) การสงเสรมการใชระบบขนสงสาธารณะ โครงสรางพนฐานในพนทเพอการ

เตบโตและศนยกลางทางเศรษฐกจภายในเมอง

2) การเพมคณภาพการออกแบบทกดานภายในชมชนเมอง

3) การอนรกษและตอยอดมรดกของชมชนเมอง

4) การผสมผสานทอยอาศย สงเสรมความสามารถในการหาทอยอาศย และ

การแขงขนของทอยอาศย

5) การสนบสนนใหประชาชนมสขภาพด และการมสวนรวมของชมชน

6) การสงเสรมเศรษฐกจและอาชพของคนในชมชน

7) สภาวะแวดลอมทางธรรมชาต การสนบสนนใหมพนทเปดโลง พนททาง

กฬาและพนทพกผอน

8) การตระหนกถงสภาวะอากาศเปลยนแปลง

9) การจดการน า ปรมาณการใชน าในเมอง และการหมนเวยนใชน า

10) การจดการเหตฉกเฉนและหลกเลยงภาวะทอนตราย

ความส าคญของชมชนเมองสรางสรรค จากสถานการณการใชประโยชนทดนใน

พนทเมอง และการวางผงเมองรวมทประกาศใชตามกฎกระทรวง ป พ.ศ. 2560 พบวาขาดแคลนพนท

เปดโลงสาธารณะเพอสงเสรมคณภาพชวตของประชาชน พนทอนรกษสงแวดลอมธรรมชาต และพนท

เกษตรกรรม ปจจบนแนวคดการพฒนาเมองใหความส าคญกบแหลงผลต แลกเปลยน บรโภคและ

หมนเวยนทรพยากรกลบมาใชใหม เพอลดการใชพลงงานและชวยฟนฟระบบนเวศ เชน พนทบรเวณ

ชายฝงทะเล พนทท าประมงชายฝงโดยชมชนทองถน พนทเมองใหม และพนทเมองเกา เปนตน และ

215 สถานการณการเปลยนแปลงในดานสงคมและคณภาพชวต คอ ปญหาพฤตกรรมวยรนและเยาวชน

ตลอดจนปญหาความสมพนธของคนในชมชน ทงทปจจยดานเยาวชนและชมชนทเขมแขงจะเปน

ตวชวดความส าเรจในอนาคตของ การสงเสรมความเขมแขงดานเศรษฐกจ ครอบครวและชมชน ตงแต

เดกเลก เยาวชน วยท างาน และผสงอาย เพอการแสดงออก เรยนรและใชชวตอยางเหมาะสม

โดยเฉพาะพนทโลงสาธารณะทไดรบการวางแผนและออกแบบมาอยางดจะสามารถชวยพฒนา

ศกยภาพประชาชนและลดคาใชจายดานชวตและสขภาพ เชน อบตเหต โรคภย การวางงาน และ

อาชญากรรม เปนตน ซงเปนแนวทางการพฒนาเมองอยางยงยนมงด าเนนการอยและประสบ

ความส าเรจทงในแงการดงดดกลมประชากรทมคณภาพใหตงถนฐานและดงดดนกทองเทยวใหมา

เยยมชมเมองทมความสข

5.4 ผลการสมภาษณผมความรทางดานการวางผงเมอง

ผวจยไดสมภาษณหวหนาฝายกองชางทเทศบาลนครขอนแกนเมอง เมอเดอนมนาคม พ.ศ.

2560 สมภาษณ นายมตรภาพ พนเพมพนธ นกผงเมองระดบช านาญการ ท กรมโยธาธการและผง

เมองจงหวดราชบร เมอเดอนกนยายน พ.ศ. 2560 และนายณรงคชย คณปลม นายกเทศมนตร

เทศบาลเมองแสนสข เมอเดอนมถนายน พ.ศ. 2560 โดยใหตอบในมมมองของนกผงเมอง แบงตาม

ประเดน ดงน

5.4.1 แผนการพฒนาเมองระยะยาวมการพฒนาดานเมอง

พบวาแผนงานโครงการพฒนาตามผงเมองรวมเมองขอนแกน ป พ.ศ. 2560 ซง

ก าหนดวสยทศนของเทศบาลนครขอนแกนคอ “พฒนาเมองสสากล สรางสงคมแหงความสข” ม

แนวทางในการจดระเบยบตลาดกลางเมอง เพอลดปญหาตาง ๆ เชน ปญหามลภาวะ ปญหา

การจราจร ปญหาสงแวดลอมและการจดการขยะ ทสงผลกระทบตอสาธารณะ และการพฒนา

ขอเสนอ ก ากบตดตามความกาวหนาในการด าเนนโครงการ และหารอในประเดนความคบหนาของ

การด าเนนโครงการคนขอนแกนหวใจไรมลพษ และรปแบบการสนบสนนทเหมาะสมของโครงการ

รถไฟฟารางเบา LRT ตามแนวทางการพฒนาเมองสรางสรรค

216

แผนงานโครงการพฒนาตามผงเมองรวมเมองราชบร ป พ.ศ. 2556 ตอเนอง

จนถงปจจบนมการจดล าดบการพฒนาระยะ 10 ป ซงมโครงการเมองศลปะ คอ 1) จดตงยานศลปะ

และพนทศลปะอน ๆ ในปงบประมาณ 2555-2557 2) จดตงชมรมศลปะ ในปงบประมาณ 2556-

2559 3) จดกจกรรมศลปะ ในปงบประมาณ 2556-2565 4) ถนนคนเดน ในปงบประมาณ 2555-

2565 5) พจารณากอสรางตลาดสนามหญาเปนลานอเนกประสงค ในปงบประมาณ 2561 -2565

เนองจากเมองราชบรมตนทนทางศลปวฒนธรรมทเดนชด แนวความคดการพฒนาพนทศลปะคอ การ

หาพนทใหศลปะ เพอคนในชมชนทกเพศ ทกวย ไดแสดงออกอยางสรางสรรคและหลากหลาย

แผนงานนเสนอใหพฒนาพนทรมน าถนนวรเดชเปนพนทศลปะ เนองจากเปนพนททมเอกลกษณดาน

ศลปะทชดเจน ประกอบกบมภมทศนทสวยงาม สามารถใชเปนพนทอเนกประสงคเพอจดกจกรรมตาง

ๆ ของยานสรางสรรคเมองราชบร

แผนยทธศาสตรการพฒนาเทศบาลเมองแสนสข พ.ศ. 2558-2562 ซงก าหนด

วสยทศนคอ “เทศบาลเมองแสนสข เปนเมองนาอยพฒนาการเรยนรคคณธรรม แหลงทองเทยว

สวยงามและยงยน รกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เศรษฐกจรงเรอง ประชาชนอยดมสข

ชมชนเขมแขง ด ารงประชาธปไตย ภายใตระบบการบรหารทองถนทมธรรมาภบาล” และนโยบาย

ผบรหารเทศบาลเมองแสนสข ซงมงเนนการพฒนาในดานเศรษฐกจ สงคม ทรพยากรธรรมชาตและ

วฒนธรรม

การวางแผนเพอพฒนาดานกายภาพเปนองคประกอบส าคญทสนองตอนโยบาย

และแผนยทธศาสตรของเทศบาลฯ ของทง 3 ชมชนเมอง โดยเฉพาะพนทบรเวณชายหาดบางแสน ซง

เปนแหลงทองเทยวทมความส าคญและมประวตศาสตรเกาแก มสภาพธรรมชาตทถกอนรกษเปนพนท

เปดโลงสาธารณะกวางใหญทสดในเขตเทศบาล มศกยภาพในการเปนพนทกจกรรมเพอพฒนา

คณภาพชวต กระตนเศรษฐกจสงเสรมสงคมและวฒนธรรมของชมชนเมอง จากการเปนแหลง

ทองเทยวทเดนทางสะดวกจากเขตเมอง ในชวง 20 ปทผานมาประสบปญหาสภาพแวดลอมทเสอม

โทรม ทงจากปจจยทางธรรมชาต กจกรรมการทองเทยว และการขยายตวของเมองท าใหภาพลกษณ

แหลงทองเทยวยอดนยมในอดตเรมลดบทบาทลง แตพนทชายหาดบางแสนมศกยภาพสงในการ

217 รองรบการเตบโตทงทางดานการเปนแหลงทอยอาศย แหลงทองเทยว และแหลงสงเสรมกจกรรมเชง

ธรกจระดบชาต หนวยงานทองถนจดท าผงแมบทเพอพฒนาพนทเพอเปนเอกสารอางองส าหรบทก

ภาคสวน ใหมความเขาใจในการพฒนาใหเปนไปตามวตถประสงคในการสรางภาพลกษณใหม รองรบ

ประชาชนในเขตเทศบาล นกทองเทยวทงชาวไทยและตางประเทศ

5.4.2 แหลงอบรมและเรยนรในเมอง

ผวจยไดสมภาษณทขอนแกนเมองสรางสรรค ยานสรางสรรคเมองเการาชบร

และชมชนเมองสรางสรรคบางแสนจากการเกบขอมล พบวา เมองขอนแกนมแหลงอบรมและเรยนร

คอ 1) ศนยบนดาลไทย เปนหนวยงานและศนยกลางในการใหบรการและใหค าแนะน าปรกษาส าหรบ

การพฒนาธรกจอตสาหกรรมวฒนธรรมเชงสรางสรรคบรหารจดการเสนหทางวฒนธรรม (ทนทาง

วฒนธรรม) 2) คมสฐาน เปนพนทอาคารชดส าหรบจดกจกรรมหลากหลายรปแบบ ท ากจกรรมตาง ๆ

ทงในสวนของสถานทและภาพลกษณทางกายภาพ เปนบรเวณศนยกลางดานวฒนธรรม จดการเรยนร

ทหลากหลาย 3) พทธศลปสถาน แบงพนทเปน 3 สวน ไดแก ลานพทธศลป พพธภณฑพทธศลป

อาคารพทธศลป ประกอบดวยหองนทรรศการถาวร อาคารแฝดหล งแรกเปนพนทจดแสดงพระไม

มากกวา 100 องค สวนอาคารหลงท 2 จดใหเปนหองประชมสมมนารองรบไดกวา 100 ทาน

4) อสานนทศน เปนหองนทรรศการถาวรในรปแบบพพธภณฑการศกษา แสดงเรองราวเกยวกบ

ภมภาคอสาน โดยใชวธการน าเสนอดวยเทคโนโลยและสอททนสมยในลกษณะทเปนอนเตอรแอคทฟ

มวเซยม 5) หอศลปวฒนธรรม มหาวทยาลยขอนแกน เปนหนวยกลางในการประสานงานการจด

นทรรศการ เผยแพรและจดแสดงดานศลปวฒนธรรมของหนวยงานตาง ๆ 6) โฮงมนมง มพนทสวน

นทรรศการ และหองจ าหนายของทระลก 7) ศนยสรางสรรคงานออกแบบ (TCDC) สาขา

มหาวทยาลยขอนแกน สงเสรมการใชความคดสรางสรรคใหแกผประกอบการ นกออกแบบ นกศกษา

และประชาชนผสนใจในภาคอสาน

ยานเมองเการาชบรซ งอย ใกลกบแมน าแมกลอง มอาคารทส าคญทาง

ประวตศาสตร คอ 1) พพธภณฑสถานแหงชาต 2) หอศลปเถาฮงไถ 3) อาคารศาลแขวง 4) กลม

อาคารเกาถนนวรเดช 5) อาคารบนถนนสฤษดเดช ซงมลกษณะทางกายภาพเปนตรอกขนาดเลก ๆ

218 ทางทศตะวนออกของพพธภณฑสถานแหงชาตสามารถใชเปนพนทศลปะเพอใชจดงาน เนองจากเปน

ถนนสน ไมมการสญจรของรถขนาดใหญ บรรยากาศสงบ รมรน บรเวณน เคยใชจดงานศลปะของ

นกเรยนในจงหวด คอ ตดศลปบนราชบร และสามารถประยกตใชไดตอไปในอนาคต 6) พนทรมแมน า

แมกลอง ตลอดแนวถนนวรเดชปจจบนไดรบการเปลยนแปลงเปนทางเดนรมน า มทศนยภาพท

สวยงาม ซงมศกยภาพสงตอการเปนพนทอเนกประสงคเพอจดงานและกจกรรมเพอการแสดงออก

อยางสรางสรรค

ชมชนเมองแสนสขมแหลงเรยนรส าหรบคนในชมชน ไดแก 1) สถาบน

วทยาศาสตรทางทะเล มหาวทยาลยบรพา เปนสถานเลยงสตวน าเคม การจ าลองตปฏบตการ การจด

นทรรศการ และตวอยางสตวทะเลทดองน ายา และการสตฟฟแบงเปนชดนทรรศการความรดาน

วทยาศาสตรทางทะเลออกเปนเรองตาง ๆ หลายชดนทรรศการโลกใตทะเลใหผเขาชมไดชม รวมถงจด

แสดงผลงานการวจยของนกวทยาศาสตรดานการศกษาพฤตกรรมสตวทะเล และงานวจยดานการ

เพาะพนธสตวทะเลทสวยงามและหายาก โดยตกแตงสภาพแวดลอมใหใกลเคยงธรรมชาต ใหมากทสด

2) ศนยเรยนรโลกใตทะเลบางแสน เปนอาคารรปปลากระเบนเชอมตอกบสวนสถานเลยงสตวน าเคม

โดยจ าลองชวตความเปนอยของสตวทะเลและจดแสดงความสมพนธของสงมชวตในระบบนเวศวทยา

ทางทะเลในภมภาคตาง ๆ

5.4.3 การพฒนาชมชนเมองสความเปนชมชนเมองสรางสรรคตามลกษณะทองถนไทย

พบวาเทศบาลนครขอนแกน และเทศบาลเมองราชบรม ชมชนธรกจสรางสรรค

คอ กลมคนและงานสรางสรรค เพอเผยแพรผลงานสนคาและงานกจกรรมตาง ๆ แบงปนความร

ประสบการณการท าธรกจสรางสรรค ในพนทราชบรมการรวมตวกนเปนเครอขายอตสาหกรรม

เซรามคยอย เพอพฒนาดานการตลาด การออกแบบ และการพฒนาผลตภณฑ แตความเชอมโยง

ระหวางเครอขาย ยงคงจ ากดและขาดความเชอมโยงระหวางอตสาหกรรมตนน า กลางน า และปลาย

น า รวมถงความเชอมโยงกบอตสาหกรรมสนบสนนและหนวยงานทเกยวของ ดงนนการสรางความ

รวมมอและรวมใจของทกภาคสวน โดยเฉพาะภาคประชาชนในการรวมคดพฒนา และหาทางออก

อยางยงยน จงเปนปจจยส าคญในการยกระดบอตสาหกรรมเซรามคและเมองใหเปนเมองแหงการ

219 สรางสรรค โดยมงเนนการน าองคความรเทคโนโลยสมยใหม และความคดสรางสรรคมาเปนเครองมอ

ในการเพมคณคาผลตภณฑ และสรางเมองใหมชวตโดยเตมเตมกจกรรม พนทเพอการแลกเปลยน

เรยนรและสรางสรรคนวตกรรม ซงจะน าไปสการยกระดบอตสาหกรรมเซรามค การสรางเอกลกษณ

ของพนท และการพฒนาตอยอดภมปญญาทองถน ใหเปนทร จกของคนในวงกวางทงในและ

ตางประเทศทมความส าคญตอภาพลกษณของเมองอยางมากเพราะเปนการสะทอนอตลกษณของ

เมอง วถชวตทดคณภาพชวตและแรงบนดาลใจของคนทอาศย บอกเลาเรองราวของเมองสผมาเยอน

เพอใหเกดการตระหนกถงความส าคญและประวตศาสตรของเมอง

เทศบาลเมองแสนสขไดมการพฒนาไปสความยงยนและสอดคลองกบทศทางใน

แผนพฒนาฯ ฉบบท12 เชน โครงการเมองชาญฉลาดทเนนกลมเปาหมายผไดรบประโยชนทส าคญ

มาก คอ กลมผสงอายในพนทเทศบาลซงมจ านวนมากกวาเกณฑขนต าของการเปนเมองแหงสงคม

ผสงอายโดยเนนการน าเทคโนโลยขนสงแบบออนไลนมาเพอชวยพฒนาคณภาพชวตดวยความรวมมอ

กบภาคสวนอน เชน ผประกอบการกบหนวยงานเอกชน และโครงการเมองแหงกฬาและสขภาพซงท า

ใหชายหาดบางแสนไดกลายเปนสวนหนงของสนามแขงขนประลองความเรวในกฬาแขงรถระดบโลก

และไตรกฬา (วง-วายน า-จกรยาน) ทสงเสรมทงเศรษฐกจการคาและการทองเทยวในพนทและ

ถายทอด ภาพทวทศนทมความหลากหลายทงมตสงแวดลอม ธรรมชาตและวฒนธรรมของพนทออกส

สงคมภายนอกดวยมมมองใหมทแตกตางไปจากเดมอยางสรางสรรค ซงแสดงใหเหนความพยายาม

อยางมากของหนวยงานทองถน โดยเฉพาะการพฒนาเมองใหกาวทนโลกบนหลกคดเศรษฐกจ

สรางสรรคและการพฒนาชมชนอยางยงยน

5.4.4 กจกรรมการพฒนาเมองทสอดคลองกบแผนพฒนาของเทศบาล

จากการเกบขอมลพบวา แผนงานของเทศบาลนครขอนแกน เทศบาลเมอง

ราชบร และเทศบาลเมองแสนสข มการวางผงแมบทการพฒนาพนทบรเวณถนนสายหลก ถนนสาย

ส าคญ และชายหาดทสามารถใชเปนกรอบแนวทางการพฒนาพนท ในการด าเนนงานของเทศบาล

และหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ โดยยดหลกการพฒนาอยางยงยน สรางความสมดลดานเศรษฐกจ

สงคม และสงแวดลอมตามแผนยทธศาสตรการพฒนาของเทศบาลใหเกดประโยชนทงในดานการใช

220 งานของชมชนและนกทองเทยว รวมทงเปนการสรางภาพลกษณใหม ใหกบเมองในรปแบบเมองท

ทนสมย นาอยนาเทยวส าหรบคนทกกลมโดยเฉพาะกลมมวลชนสรางสรรค

5.4.5 โครงการพฒนาเมอง

จากการเกบขอมลพบวา โครงการพฒนาเมองของเทศบาลนครขอนแกน

เทศบาลเมองราชบร และเทศบาลเมองแสนสข มการเสนอแนวทางการออกแบบมาตรฐาน (Typical

Design) ของโซนการใชงานบรเวณพนทสาธารณะ เชน สวนกลางเมอง ทางเทา รวมถงการปรบปรง

รปแบบทางเดน ทางจกรยาน ถนนตามแนวถนนสายส าคญและทจอดรถ เพอก าหนดบทบาทผงแมบท

และรายละเอยดโครงการส าหรบออกแบบพนทโครงการยอยตอไป แตเทศบาลเมองแสนสข ม

โครงการปรบปรงภมทศนชายหาด โครงการลาน/สะพานปลา และพนทโครงการยอยเพอออกแบบ

ภมสถาปตยกรรม จะเปนการวเคราะหลกษณะทางกายภาพของพนทแตละสวน เพอน าเสนอการวาง

ผงและแนวความคดขนตนดานพนทใชสอยและการออกแบบภมสถาปตยกรรม (Landscape

Conceptual Design) เชน โครงการลานถนนคนเดน โครงการลาน/ศาลาเฉลมพระเกยรต

5.5 ผลการสมภาษณผเชยวชาญทางดานเมองสรางสรรคซงเกยวของกบการพฒนาชมชนสรางสรรค

ผวจยไดสมภาษณผชวยศาสตราจารย ดร.พรดร แกวลาย ผเชยวชาญดานการพฒนา

เมองสรางสรรคและนวตกรรมสรางสรรค ทคณะสถาปตยกรรมศาสตรและการผงเมอง

มหาวทยาลยธรรมศาสตร เมอเดอนมกราคม พ.ศ. 2560 ใหความคดเหนดานหลกการพฒนาเมอง

สรางสรรค คอ 1) การเตบโตและการแขงขนทางเศรษฐกจ 2) การเขาถงทสะดวกสบาย 3) การขนสง

ภายในเมองทเชอมตอกน 4) การออกแบบระดบโลก 5) ประชากรมความรวมมอทางสงคม 6) ความ

หลากหลายและทางเลอกของทอยอาศย 7) ทอยอาศยสามารถหาไดส าหรบผมรายไดนอย 8) เมองม

ความยดหยนตอวกฤตการณสภาวะอากาศเปลยนแปลง 9) กลยทธการปกปอง ฟนฟและเพม

สภาพแวดลอมทดภายในเมอง 10) การจดการทรพยากรธรรมชาตทมประสทธภาพ

ส าหรบสวนของการพฒนายานสรางสรรคโดยสงเสรมความรวมมอระหวางภาครฐ

สถาบนการศกษา และเอกชนในการด าเนนโครงการและมาตรการตาง ๆ เพอพฒนายานสรางสรรค

221 เชน การจดงานเทศกาลศลปะทกปซงเปนทรวมตวของศลปนและผสนใจทงในและตางประเทศ พนท

แลกเปลยนเรยนรและน าเสนอนวตกรรมผลงานทมเอกลกษณของศลปนรวมถงเปนการสงเสรมการ

ทองเทยวเชงศลปวฒนธรรม ซงมศนยกลางอยทพพธภณฑและเชอมตอกบยานธรกจและสตดโอท

กระจายอยโดยรอบโดยใชแนวคดการพฒนาเมองและการพฒนาธรกจไปพรอมกนผานการสงเสรม

ความรวมมอในประเทศและระหวางประเทศ ระหวางผประกอบการ นกวชาการ และศลปน เพอตอ

ยอดองคความร พฒนาทกษะ และพฒนาธรกจ โดยการน าเอาเทคโนโลย เทคนคการออกแบบ และ

วตถดบแบบใหม ๆ เขามาใชเพอใหไดผลตภณฑทมประสทธภาพ มรปแบบและคณสมบตตรงตาม

ความตองการของตลาด การรกษาศลปวฒนธรรมและการพฒนาชมชนในยานใหนาอย เพอยกระดบ

คณภาพชวตของคนในชมชนเปนส าคญ

และใหความคดเหนถงชมชนเมองสรางสรรค มลกษณะดงน

1. การคมนาคมขนสง เสนทางการเดนและปนจกรยานภายในชมชน

2. การจดการของเสย การน ามาใชใหม การดแลสขภาพของประชาชน ความ

ยงยนของเมองในดานของการลดคารบอนใหเปน ศนย การปรบตวใหเขากบสภาวะแวดลอมท

เปลยนแปลงไปของอากาศ การจดการน า การจดการสภาพแวดลอม สวนสาธารณะ การขนสง

สาธารณะและการทองเทยวสเขยวยงยนเปนมตรตอสงแวดลอม

3. การพฒนาเมองอยางชาญฉลาด

4. ศนยทปรกษาดานธรกจ มการรวบรวมรายชอกลมธรกจขนาดเลกภายในเมอง

แจงขอมลขาวสารดานธรกจ จดอบรมและสมมนาทางดานกอสราง ตงธรกจใหม งานกจกรรมพบปะ

ส าหรบนกลงทน การสรางโอกาสในการลงทนซงจะตองมการประชาสมพนธสทธพเศษของตลาด

การคา กลมธรกจ Start Up โดยมสนคาเปนเอกลกษณและเพมอตราการเตบโตทางการเงนของเมอง

5. พนทสาธารณะ จดหมายตาของนกทองเทยว ศนยประชมจดงาน

6. การส ารวจชมชนเมอง เพอจดท าขอมลส าหรบนกทองเทยวของเมอง เชน

แผนทและเสนทางการทองเทยวเขาถงงายและสะดวกสบาย

222

7. การเผยแพรฐานขอมลของชมชน ไดแก วฒนธรรมประเพณ ประวตศาสตร

งานประจ าป และงานศลปะ การเรยนรจากแหลงและสอเรยนรตาง ๆ ทสามารถท าใหเกดโอกาส

ความคดสรางสรรคเปนรปแบบงานใหม ๆ ทางดานศลปวฒนธรรม ไดแก งานแสดงภาพถายทาง

วฒนธรรม พพธภณฑทองถน ตลาดเกาเลาเรอง หอภาพยนตร ทรปน าเทยวเชงวฒนธรรม และงาน

สมมนา เชน เปดตวหนงสอ ยอนรอยประวตศาสตร ภมปญญาดงเดม

8. การจดการระบบเครอขาย และการเสรมสรางกลมธรกจออนไลน การพฒนา

เศรษฐกจพนฐานของชมชน กฎหมายในการท าธรกจและการเขาถงงายตอการลงทนทางธรกจ

9. ธรกจทองถนของคนในชมชน โดยการก าหนดแผนและนโยบายการพฒนา

พนทส าหรบธรกจตาง ๆ ใหเปนเมองส าหรบนกลงทน

10. โมเดล 3 มตส าหรบแตละเมองเพอใหเกดความเขาใจไดงายตอประชาชน

ทวไป โดยระบต าแหนงโครงการทจะพฒนาในอนาคต และจดตงกองทนพฒนาเมอง

11. พนทหองสมด สนามเดกเลน พนทดจทล พนทจดกจกรรมชมชน พนทส าหรบ

ผอพยพ โครงการดแลสขภาพประจ าบาน งานสนคาปลอดภาษ สนคาลดราคา

12. พนทท างาน Co-Working Space ดวยการสรางมลคาใหกบสถานท เพมจด

ขายของธรกจจากการเลาเรองความส าเรจของนกลงทน

13. การจดท าสวสดการสงคม อาสาสมครประจ าชมชน กองทนหมบาน กองทน

ดานศลปะและวฒนธรรม กองทนพฒนาชมชน กองทนเสรมสรางกฬาและพนทพกผอน การสรางแรง

บนดาลใจในการอนรกษมรดกทางวฒนธรรม งานเทศกาลดนตรและประเพณทส าคญ

14. การจดการดานมรดกกจกรรมทางประวตศาสตรการสรางแรงดงดดเพอ

อนรกษมรดกการขนชอมรดกของชมชนการสรางใหเปนมรดกของชาต และการเลาเรองราว

ความส าคญของมรดกเรานนทเปนแหลงขอมลส าคญตอผมาเยอน

5.6 สรปผลการศกษาและวเคราะห

สรปผลการศกษาและวเคราะหกรณศกษาตางประเทศทงหมด 5 เมองและมพนททงหมด 3

ระดบ คอ 1) ระดบเมองสรางสรรค ไดแก เมองคานาซาวา เมองสงคโปร เมองโซล 2) ระดบยาน

223 สรางสรรค ไดแก เมองออสตน และ 3) ระดบชมชนเมองสรางสรรค ไดแก เมองเบอรมงแฮม ผวจยได

ทราบถงประเดนตาง ๆ คอ 1) วตถประสงคของการพฒนาเมองสรางสรรค 2) องคประกอบของการ

พฒนาเมองสรางสรรค 3) กลยทธในการพฒนาเมองสรางสรรค ซงมปจจยดานสถานท คอ โครงการ

พฒนาพนทการเรยนรเพอเสรมสรางองคความรใหแกคนในเมอง เกดการแลกเปลยนประสบการณ

จากคนตางอาชพกนในพนทสาธารณะ เชน หอศลป สวนสาธารณะ รานอาหาร รานกาแฟ เปนตน

เพราะปจจยดานคน การพฒนาคนใหมประสทธภาพมสวนสนบสนนใหเกดการพฒนาเมองสรางสรรค

ไดโดยงาย ประกอบกบอตลกษณทมอยในทกพนทถกสงเสรมใหเปนจดเดนของเมอง จนเกดการรบร

จากคนภายนอก และเปรยบเทยบกบพนทกรณศกษาในประเทศไทยทง 3 พนท รวมทงระดบเมอง

ยาน ชมชนเมองสรางสรรค มองคประกอบการพฒนาอยางสรางสรรค ไดแก การคมนาคมขนสง

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กองทนและการเงน นโยบายและแผนพฒนาเมอง และวฒนธรรม

ประเพณ เปนตน โดยสถานภาพของชมชนเมองขอนแกนมโมเดลการพฒนาเมอสรางสรรคคลายกบ

เมองสงคโปรและเมองโซล ชมชนเมองราชบรมโมเดลการพฒนาเมอสรางสรรคคลายกบเมองเบอร

มงแฮม และชมชนเมองบางแสนมโมเดลการพฒนาเมอสรางสรรคคลายกบเมองออสตน น าไปสการ

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ ในบทท 6 ตอไป

224

บทท 6

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

จากวตถประสงคของการวเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรค กรณศกษาชมชนเมอง

ขอนแกน ราชบร และบางแสน ผลจากการรวบรวมขอมล ทงจากการศกษางานวจย การส ารวจ

การสมภาษณ และการวเคราะหองคประกอบของชมชนเมองสรางสรรค ไดแก ปจจยทางดาน

อตลกษณ ดานสถานท และดานคน ในพนทชมชนเมองขอนแกน จงหวดขอนแกน ชมชนเมองราชบร

จงหวดราชบร และชมชนเมองบางแสน จงหวดชลบร และอภปรายผลทไดรบกบทฤษฎทไดศกษา

พบวาการเปนชมชนเมองจะมโอกาสเปนเมองสรางสรรคและไดรบการสงเสรมจากหนวยงานภาครฐ

ซงผวจยขอน าเสนอการสรป อภปรายผล และขอเสนอแนะเปนประเดน ตามล าดบดงน

6.1 แนวคดและองคประกอบในการน าไปสชมชนเมองสรางสรรคในบรบทไทย

จากวตถประสงคของการวจย ขอท 1 เพอศกษาแนวคดและองคประกอบในการน าไปสการ

พฒนาชมชนเมองสรางสรรคในประเทศไทย ชมชนเมองทกอสรางจากการตงถนฐาน การอพยพ

การโยกยาย และการเกดใหม ทงในดานสงปลกสรางทางสถาปตยกรรมและชวตของผคนในชมชน

ประเทศไทยมสถานะความหลากหลายของชมชนเมองและวฒนธรรมจากอดตเชนเดยวกบเมองอน ๆ

ในกรณศกษาตางประเทศทง 5 เมองทเลอกน ามาศกษา ตามการศกษาและวเคราะหบทท 5

อตลกษณของเมองถกแสดงในลกษณะของชอถนนและชอสถานทบางอยางทบงบอกถงชมชน

ชางฝมอหรอทกษะทเชยวชาญสอดคลองกบการพฒนาชมชนเมองสรางสรรคดวย รวมถงศลปนและ

นกเขยนมสถานทพบปะสงสรรคในชมชนเมองตาง ๆ และในยควฒนธรรมดานดนตรและแฟชน

เฟองฟ พนทภายในเมองใหญถกเปลยนเปนยานวฒนธรรมขนาดเลกลง แตมความหลากหลายของ

ยานมากขน โดยสภาพแวดลอมเมองถกเปลยนเปนชมชนเมองสรางสรรคทถกออกแบบโดยสถาปนก

ผงเมองยคใหม ซงเปนกลมมวลชนสรางสรรคสอดคลองกบการพฒนาชมชนเมองสรางสรรคบางแสน

และเรมธรกจรปแบบใหมมากมายในหองแถวเกาทถกปรบปรงใหมและทางเดนเชอมโยงกนในชมชน

เมองสรางสรรคจงหวดขอนแกน และจงหวดราชบร ตามการศกษาและวเคราะหบทท 5

225

เมอง ยาน และชมชนเมองเกดขนโดยธรรมชาตจากการรวมตวของคนในชมชนบนโครงสราง

พนฐานทเอออ านวย แตปจจบนการพฒนาเมองสมยใหมมองคประกอบของเมองจากการศกษาและ

วเคราะห ดงน 1) อตลกษณทางวฒนธรรม 2) อตลกษณของสถานท 3) คณคาทางประวตศาสตร

ของชมชนเมอง 4) รปแบบอาคารสถาปตยกรรม 5) รานคา และ 6) ชมชนเดม 7) การมสวนรวมของ

คนในชมชน 8) วสยทศนของพฒนาพนทระดบทองถน และ 9) โครงสรางพนฐานใหม ซงเปนปจจย

ส าคญในการพฒนาเศรษฐกจสรางสรรคและคณภาพชวตของคนในชมชนเมอง เชน พนทเรยนรและ

ฝกฝนทกษะใหม การคมนาคมขนสงรปแบบใหม ความสะดวกปลอดภยในการทองเทยวและอย

อาศย จดเดนของเมองทสามารถดงดดผคนและนกธรกจยคใหม จากการศกษาขอมลทวไปของพนท

ศกษาในบทท 4 และ SWOT Analysis โดยผวจยไดสรปประเดนของชมชนเมองสรางสรรคใน

ประเทศไทย ไดแก

(1) นกพฒนาเมองวางแผนออกแบบชมชนเมองสรางสรรคอยางเปนธรรมชาตและ

เหมาะสมกบบรบทของพนท ยงคงรกษาอตลกษณของชมชน ทงดานความเชอ เชอชาต และ

วฒนธรรมทหลากหลาย จากการศกษาขอมลทวไปของพนทศกษาในบทท 4

(2) นกพฒนาเมองมรปแบบการท างานเพอใหชมชนเมองกลายเปนชมชนเมองสรางสรรค

โดยแบงขอบเขตการท างานออกเปน 6 ประเดน ไดแก 1) ศลปะและวฒนธรรม 2) งานออกแบบและ

ดจทลสมยใหม 3) การอนรกษอาคารเกา 4) การวางผงเมอง 5) ชมชนเกา และ 6) โมเดลการพฒนา

ชมชนเมองสรางสรรค จากการศกษาขอมลทวไปของพนทศกษาในบทท 4

(3) นโยบายและแผนดานภาษพเศษ ส าหรบอตสาหกรรมสรางสรรคในพนท เชน การลด

ภาษใหผประกอบการรายใหมทเขามาตงกจการในพนท โดยการท าธรกจทอนตองจายภาษ 30% แต

สรางธรกจชมชนเมองสรางสรรคจายเพยง 20% เพอจงใจในการลงทนอตสาหกรรมสรางสรรค โดย

หนวยงานทองถนพฒนาสาธารณปโภค สาธารณปการพนฐาน เชน ประปา ถนน ไฟฟา ไฟสองสวาง

เพอความปลอดภยในเวลากลางคน อนเตอรเนตความเรวสง ระบบขนสงมวลชน การปรบปรงภม

ทศนถนน พนทสาธารณะ สงเสรมใหประชาชนมสขภาพด เปนตน จากกรณศกษาชมชนเมอง ยาน

และชมชนเมองสรางสรรคในตางประเทศในบทท 2

226

(4) สงเสรมการมสวนรวมในชมชน เชน การท าประชาพจารณ การแสดงความคดเหน

สาธารณะ ในประเดนชมชนเมองสรางสรรค และจดประชมกบคนทงในและนอกพนท เพอใหการ

พฒนามแนวทางทเหมาะสม ตามการศกษาและวเคราะหบทท 5

(5) งานศลปะชวยกระตนเศรษฐกจของชมชนเมอง เชน โครงการถนนศลปะ ชวยให

พอคาแมคาทขายสนคามกลมลกคามากขน จากนกทองเทยวสรางสรรคสมยใหม ตามการศกษาและ

วเคราะหบทท 5

(6) การพฒนาพนทชมชนเดม ศนยกลางทางเศรษฐกจถกฟนฟใหมโดยยงคงเสนหดงเดม

เพอใหพนทชมชนเมองสรางสรรคเปนจดเชอมตอระหวางเมองเกากบเมองใหมซงเปนทตงของธรกจ

สรางสรรค ตามการศกษาและวเคราะหบทท 5

6.2 แนวคดและองคประกอบของชมชนเมองสรางสรรคกบทฤษฎอตลกษณของสถานท

จากวตถประสงคของการวจย ขอท 2 เพอศกษาแนวคดทฤษฎอตลกษณของสถานท (Place

Identity) ทเกยวของกบแนวคดชมชนเมองสรางสรรค ผวจยพบประเดนส าคญ คอ (1) การพฒนา

ชมชนเมองใหเชอมโยงกบแผนพฒนาเศรษฐกจและแผนพฒนาของทองถน (2) การพฒนาเมองบน

พนฐานอตลกษณของสถานท (3) โครงสรางพนฐานสนบสนนธรกจสรางสรรค (4) การสนบสนน

อตลกษณของสถานทในชมชนเมองใหเปนศนยกลางของการคด ผลต และขายสนคาและบรการ

สรางสรรค ตามการศกษาและวเคราะหบทท 5 ดงน

(1) การพฒนาชมชนเมองใหเชอมโยงกบแผนพฒนาเศรษฐกจและแผนพฒนาของทองถน

พนทส าหรบธรกจสรางสรรค เชน รานหนงสอ รานกาแฟ รานอาหารไทย พนทแสดง

งานศลปะ และพพธภณฑ เปนตน มความสอดคลองกบแผนพฒนาของทองถน โครงการพฒนาฟนฟ

พนทรมแมน า รมถนนสายส าคญภายในชมชนเมอง หรอโครงการอนรกษยานเมองเกา อกทงยงม

องคกรพฒนาเมองของจงหวด จากหลายภาคสวนทรวมมอกนสรางชมชนเมองสรางสรรค เพอสราง

ความเชอมโยงระหวางงานสรางสรรคทสอดรบกบแผนพฒนาเศรษฐกจและชวยสงเสรมอตลกษณ

ของสถานทเชงพนททางกายภาพสรางสรรค ซงสงเสรมใหชมชนนาจดจ า ดงดดบคลากรและธรกจ

สรางสรรคตลอดจนสงเสรมเศรษฐกจทองเทยวสรางสรรค

227

(2) การสรางแนวรวมในการพฒนาเมองบนพนฐานอตลกษณของสถานท

เนองจากพนทชมชนเมองมความหลากหลาย ทงดานความเชอ ศาสนา และวฒนธรรม

ดงนนการพฒนาพนทจงจ าเปนตองเกดจากความรวมมอของภาค 3 ภาคสวน คอ 1) ภาครฐ

หนวยงานในการรบผดชอบการสรางปฏสมพนธกบชมชนโดยอาจจะอยในรปแบบของกจกรรมของ

เมองเชนการเปดเวทรบฟงความคดเหนการจดท าประชาพจารณเพอเชอมโยงภาครฐเอกชนและ

ประชาชนเขาดวยกน 2) ภาคเอกชน มความคลองตวในการด าเนนงานสงเขามามสวนรวมในการ

พฒนา จะชวยใหภาครฐสามารถมองเหนปญหา และด าเนนการแกไขไดอยางรวดเรวและตรงจดเกด

เปนการพฒนาชมชนเมองสรางสรรคทยงยน และ 3) ภาคประชาชน เปดโอกาสใหประชาชนผม

ความคนเคยในพนทแสดงความคดเหน กอใหเกดความรสกมสวนรวม สรางความไววางใจ และให

ความรวมมอในการด าเนนการแผนพฒนาทจะเปนไปอยางตอเนอง

(3) โครงสรางขนพนฐานเพอสนบสนนธรกจสรางสรรค

จากการส ารวจพนทในชมชนเมองซงมอาคารพาณชยทมประวตศาสตรและม

เอกลกษณจ านวนมาก แตอาคารถกปลอยทงราง เพราะไมสามารถตอบสนองตอการใชงานรวมสมย

ได ดงนนการปรบเปลยนหนาทใชสอยอาคารเกาจงเปนการสรางโครงสรางพนฐานทจบตองได ซงไม

เพยงบรณะฟนฟอาคารเกาเพอการอนรกษ แตเปนการฟนฟเพอการใชงานรวมสมยโดยค านงถง

ลกษณะการท างานของกลมคนท างานสรางสรรคในชมชนเมองสรางสรรค โดยการปรบเปลยนพนท

ใหมความยดหยนสามารถเปนไดทงพนทจดแสดงผลงานแกลอร สตดโอ และพนทจดกจกรรม

สาธารณะ ท าใหเกดปฏสมพนธระหวางคนในกลมและแลกเปลยนความคดสรางสรรค นอกจากน

ควรเพมการเชอมตอพนทดวยระบบขนสงมวลชน ปรบปรงภมทศนของชมชนเมองใหสะอาดรมรน

และรวมกนก าหนดภาพลกษณภายนอกของอาคารตาง ๆ ใหเปนในทศทางเดยวกน

การบรหารจดการภายในองคกรเพอสนบสนนกลมมวลชนสรางสรรคด าเนนงานได

อยางมประสทธภาพและสะดวกรวดเรวตลอดทกขนตอนตงแตกระบวนการผลตจนถงการขาย ไดแก

1) การจดตงศนยบมเพาะความรเพอพฒนาผประกอบการ การอนญาตใหใชพนทไดอยางสะดวก

ตลอด 24 ชวโมง 2) ระบบอนเทอรเนตความเรวสงฟร 3) การพฒนากฎหมายและการมอบสทธ

228 ประโยชนใหกบกลมคนท างานสรางสรรคทางดานเงนทนสนบสนน 4) การเปดพนทเพอจดกจกรรม

อนกอใหเกดระบบนเวศสรางสรรค เพอรองรบการลงทนการเขามาของธรกจ และสทธประโยชน

ส าหรบภาคเอกชน ผลงทน ผประกอบการ ผเกยวของกบการพฒนาชมชนเมอง

(4) การสนบสนนอตลกษณของสถานทในชมชนเมองใหเปนศนยกลางของการคด ผลต

และขายสนคาและบรการสรางสรรค

ชมชนเมองมการเตบโตอยางยงยนการมสวนรวมของคนในพนท ท าใหเกดวงจรทาง

เศรษฐกจในชมชนมศกยภาพเปนศนยกลางของการผสมผสานอตสาหกรรมสรางสรรคในพนท โดย

การพฒนาชมชนเมองใหกลายเปนศนยกลางของการคด ผลต และขาย ภายใตขอบเขตการท างาน

ของกลมมวลชนสรางสรรค โดยเรมตนจากการจดท าฐานขอมลอตสาหกรรมสรางสรรค ระบบการ

ท างานตงแตฐานขอมลผผลตสถานทไปจนถงผจดจ าหนายทงในพนทและบรเวณใกลเคยง เพอตรวจ

ตดตามและประเมนเชงศรษฐกจ เชงกายภาพ และการคาดการณแนวโนมสงทจะเกดขนในอนาคต

นอกจากนการวางแผนพฒนาระยะยาวทค านงถงอตลกษณของสถานทชวยกระตนใหชมชนเมอง

สรางสรรคเปนจดหมายปลายทางของนกธรกจ กลมมวลชนสรางสรรค และนกทองเทยว

6.3 บทสรปการวเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรค

วตถประสงคของการวจย ขอท 3 เพอวเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรคใน

ประเทศไทย ชมชนเมองขอนแกน ราชบร และบางแสนมความพรอมทจะเปนเมองสรางสรรคเพราะ

มตวชวดครบตามทผวจยไดตงเปนเกณฑไวตามตารางท 14 ซงบางตวชวดเปนการตรวจสอบเชง

ปรมาณและยงไมมการตรวจสอบเชงคณภาพ โดยคนไทยคนเคยกบวฒนธรรมชมชนและพนท

ยาวนาน ซงคนรนเกาเหนความเปลยนแปลงของชมชนเมองทงแบบฉบพลนและคอยเปน คอยไป

ในขณะทคนรนใหมซมซบและดดซมวฒนธรรมรปแบบใหมไดดกวา แตความกาวหนาและเปาหมาย

ของชมชนเมองสรางสรรคมาจากการส ารวจความตองการของคนดงเดมบรณาการกบความม

ชวตชวาแบบใหม ลกษณะของทองถนไทยในการวเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรคใน

ประเทศไทยมปจจยมาจากนวตกรรมสรางสรรคทเกดขนภายในชมชนเมองสรางสรรค

229

ผลการวจยสอดคลองตามวตถประสงค โดยการพฒนาชมชนเมองสรางสรรคใหเปนจดหมาย

ใหมของการทองเทยวและการอยอาศย รวมถงดานการบรหารการลงทน วสยทศนจากผน าทองถน

อยางไรกตามไมมสตรส าเรจทเปนค าตอบส าหรบการสรางสรรคและการพฒนาชมชนเมอง เพราะ

ค าตอบทดทสดเปนสงทตองคนหา เปดมมมอง และทมเทในสงทคนในชมชนเมองเชอมนเพอใหความ

สมบรณแบบจากสนทรพยเดมในชมชมคงอยอยางยงยน งานวจยชนนไดผลการศกษาทสอดคลองกบ

แนวคดเมองสรางสรรคของ Charles Landry (2000, 2006, 2017) , Richard Florida (2002) และ

UNESCO (2004) ผลการศกษาสนบสนนแนวคดของ Aaron Borchardt (2013) ดวยเพราะตวชวด

ทสงผลตอความสรางสรรคเชงกายภาพ ปจจยดานอตลกษณตรงกบแนวคดของ UNESCO (2016)

ปจจยดานสถานทตรงกบแนวคดของ Charles Landry (2017) และปจจยดานคนตรงกบแนวคดของ

Richard Florida (2002) และไมสอดคลองกบแนวคดของ UNCTAD (2008) ทใชเปนกรอบ

การศกษา ซงกลาววาเมองสรางสรรคถกพฒนาขนจากความสมพนธในระดบเมอง เพราะความส าคญ

ของพนทในระดบยานและระดบชมชนเมองซงมกจกรรมทางสงคมและวฒนธรรมทหลากหลายเปน

สวนส าคญของเศรษฐกจและสงคมของระดบเมอง ดงนนเมองสรางสรรคจงเกดจากอตลกษณ

สถานท และคนในระดบยานหรอระดบชมชนเมองกอนจงจะน าไปสการพฒนาระดบเมอง อกทงยงม

การรวมกลมกนอยางหนาแนนของคนทมงานสรางสรรคในระดบยานและระดบชมชนเมอง จาก

ปจจยดงน (1) สนทรพยทางวฒนธรรม (2) อตลกษณของสถานท (3) การพฒนาโครงสรางพนฐาน

(4) การมอบสทธประโยชนตาง ๆ เพอสรางภาพลกษณของชมชนเมองใหกลายเปนศนยกลางการ

รวมตวของธรกจสรางสรรคและกลมมวลชนสรางสรรค เกดเปนสนทรพยใหมทางเศรษฐกจทเรยกวา

“ชมชนเมองสรางสรรค”

6.4 ขอจ ากดและขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะจากผลการศกษากรณศกษาทง 3 พนท มดงน

1) ขอเสนอแนะส าหรบนกวางผงเมองและสถาปนกผงเมอง

จากการศกษาทงในปจจยทางดานอตลกษณ ดานสถานท และดานคนของชมชนเมอง

สรางสรรคตามลกษณะทองถนในประเทศไทย การสมภาษณนกวางผงเมองและสถาปนกผงเมอง

230 พบวาแผนพฒนาเมอง ยาน และชมชนเมอง จ าเปนตองส ารวจสนทรพย ความตองการของคนใน

ระดบชมชนเพอใหการพฒนาตอบสนองตอการใชชวตประจ าวน สงเสรมคณภาพชวตและกระตน

การลงทนดานธรกจสรางสรรค และวางนโนบายโครงการพฒนาชมชนเมองสรางสรรค

2) ขอเสนอแนะในเชงการออกแบบชมชนเมอง

แนวคดชมชนเมองสรางสรรคทจะเกดขนในประเทศไทยไดสอดคลองกบการพฒนา

เมองดวยเศรษฐกจสรางสรรค น ามาซงการพฒนาสภาพแวดลอม การใชประโยชนอาคาร และ

สาธารณปโภคทจ าเปนตองเอออ านวยตอการประกอบธรกจสรางสรรคและตอบสนองตอความ

ตองการของกลมมวลชนสรางสรรคทยายเขามาอยในชมชนเมอง จงจ าเปนตองใหสถาปนกผงเมอง

ออกแบบเมอง ยาน และชมชนเมองทมความนาอย ประกอบดวย สวนสาธารณะ ถนนคนเดน

ชองทางจกรยาน พนทสาธารณะบรเวณโดยรอบมหาวทยาลย แหลงอบรมและเรยนร เปนตน ความ

ทนสมยในการพฒนาทางดานเทคโนโลยภายในเมอง รวมถงการแสดงออกถงอตลกษณของสถานท

สงทกลาวมาขางตนเปนสวนหนงของตวชวดทสงผลตอความสรางสรรคเชงกายภาพ ทงนแนวคดการ

พฒนาเมองสรางสรรคในปจจยดานสถานท และดานคน ยงเปนองคประกอบหนงของแนวคดการ

พฒนาเมองอจฉรยะดวย ตามหลกเกณฑการประเมนการออกแบบเมองอจฉรยะของสถาบนอาคาร

เขยวไทยภายใตมลนธอาคารเขยวไทย (2559) ในดานชมชนอจฉรยะ (Smart Community) ตวชวด

ประกอบดวยปจจยทงหมด 4 ดาน คอ 1. ดานการมสวนรวมในชมชนและการอยดกนด ไดแก

1) ชองทางในการมสวนรวมในชมชน 2) การรณรงคเพอใหเกดการมสวนรวม 3) การออกแบบเพอ

ทกคน 4) พนทบรการชมชน 2. ดานการศกษา ไดแก 1) ชองทางการศกษาตลอดชวต 2) ศนยการ

เรยนรอจฉรยะ 3. ดานการรกษาความปลอดภย ไดแก 1) การรกษาความปลอดภยทางกายภาพ

และการวางแผนความปลอดภย 2) การจดการภยพบตและวกฤตการณ 4. ดานสขภาพและสขภาวะ

ผวจยไดสรปการพฒนาเมองสรางสรรคโดยการวเคราะหสถานภาพจากตวชวดตาง ๆ ทงเชงคณภาพ

และเชงปรมาณ ซงอาจกลาวไดวา เมองสรางสรรค เกดจากแนวคดเมองอจฉรยะ ซงมการพฒนาเชง

กายภาพ (Hardware) และอตลกษณของสถานท ซงมการพฒนาทางนามธรรม (Software) หรอ

สมการการออกแบบเมองน Creative City = Smart City + Place Identity

231

3) ขอเสนอแนะส าหรบงานวจยตอไป

การวจยนเปนการวเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรค กรณศกษาชมชนเมอง

ขอนแกน ราชบร และบางแสนซงศกษาปจจยทางดานอตลกษณ ดานสถานท และดานคน อกทง

การศกษานไดใชกรณศกษาจาก 3 ภมภาค คอ ภมภาคตะวนออก ภมภาคกลาง และภมภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอเทานน จงควรมการท าวจยใหครบทกภมภาค เนองจากแตละพนทมปจจย

ทางดานอตลกษณ ดานสถานท และดานคนแตกตางกน การน าผลการวจยไปใชหรอพฒนาตอยอด

นนควรพจารณารวมกบการศกษาในภมภาคอนและปรบเปลยนตามความเหมาะสมของสถานทนน ๆ

โดยการตงค าถามการสมภาษณหรอการส ารวจในเชงกายถาพ การออกแบบและวางผงเมองบนพนท

ตองพจารณาจากประเดนตาง ๆ ไดแก 1) ประชากร 2) ต าแหนงทตง 3) ลกษณะทางภมประเทศ

4) ววฒนาการของเมอง 5) รปทรงของเมอง 6) อตสาหกรรมสรางสรรค และ7) สาธารณปโภค/

สาธารณปการ และเหนควรใหตรวจสอบชมชนเมองสรางสรรคตามตวชวดในเชงคณภาพและเชง

ปรมาณพรอมกน ผวจยพบวาปจจยดานการทองเทยวสรางสรรครปแบบใหมสงผลตอการพฒนา

เมอง ซงเปนอกหนงปจจยทมผลตอตวชวดชมชนเมองสรางสรรค ระหวางท างานวจยเกดขอสงสยใน

ปจจยดานคน กลมมวลชนสรางสรรค คนทประกอบอาชพพอคาแมคาสมยใหม สวนใหญเปนคนรน

ใหมทมการคดสนคาและบรการเพอดงดดและเรยกรองความสนใจจากลกคาไดเปนอยางด จงเหน

ควรใหมการศกษาในกลมพอคาแมคาสมยใหมทนยมไปขายสนคาและบรการในตลาดวยรน เชน Art

Box ซงมทงกจกรรมแสดงดนตร ขายเสอผา เครองประดบ อาหาร และเครองดม ซงเปนตลาดท

ไดรบความนยมอกทงยงสนบสนนการเตบโตของเศรษฐกจใหยงยนจนกลายเปนอตลกษณของ

สถานท จงเปนประเดนทนาสนใจหากน าไปตงค าถามและศกษาตอ

4) ขอจ ากดของงานวจย

ในดานขอจ ากดของการเกบขอมลนนเกดความคลาดเคลอนของขอมล ท าให

ผลการวจยอาจไมสมบรณ ขอจ ากดดานเวลาจงไมสามารถตรวจสอบตวชวดทงเชงคณภาพและเชง

ปรมาณ และดานโอกาสในการสมภาษณโดยตรงกบนกวางผงเมองและสถาปนกผงเมอง จงแจงไวให

ผอานไดทราบพรอมทงเหตผลเพอใหผทจะน าผลการวจยไปใชตอไป

ราย ก ารอ างอ ง

รายการอางอง

Austintexas. (2017). Entertainment Districts. Retrieved March 10, 2017, from http://www.austintexas.org/visit/entertainment-districts/downtown/

Bangsaenartcontest2017 (Writer). (2560). บางแสนสรางศลป ครงท 1 Bangsean Art Contest 2017. In Youtube (Producer).

Birmingham. (2017). Big City Plan. Retrieved March 20, 2017, from http://bigcityplan.birmingham.gov.uk/big-city-plan/

Borchardt, A. (2013). The Creative City: Place, Creativity & People, Glasgow and Portland. The Glasgow School of Art. Retrieved January 9, 2017, from https://issuu.com/thecreativecity/docs/creative-city

Creative Move. (2556). Wasinburi Supanichvoraparch ปนเมองโองใหเปนเมองศลปะ ไมงายแตกไมยาก. สบคนเมอ 18 มกราคม 2560 จาก http://www.creativemove.com/interview/wasinburee-supanichvoraparch/#ixzz4W6ubzvH1

Creative Thailand. (2560). คณคาใหมเจรญกรง (Revalue Charoenkrung). นตยสารสงเสรมความคดสรางสรรคผลกดนเศรษฐกจไทย, เมษายน 2560 (7), หนา 34.

Diamonds Are Forever. (2554). Diamond Model เครองมอทใชในการวเคราะหยทธศาสตร และความเปนเลศทางธรกจ: ศนยการจดการและบมเพาะธรกจ (Business Incubation and Management Center). สบคนเมอ 30 มถนายน 2560 จาก http://diamond-model.blogspot.com/2011/04/diamond-model.html

Florida, R. (2002). The Rise of the Creative Class. NY : Basic Books. Howkins, J. (2002). The Creative Economy: How People Make Money from Ideas.

London: Penguin. Khatri, M. (Producer). (2013). Porter's Five Forces. Retrieved July 25, 2017, from

https://www.slideshare.net/mayurkhatri5/porters-five-forces-26443199 Landry, C. (2000). The Creative City: A Toolkit for Urban Innovators. London: Earthscan. Landry, C. (2013). The Art of Making Creative City. Abingdon (Oxon) : Earthscan.

233

MCCY. (2017). Enlivening the Civic District. Retrieved March 10, 2017, from https://www.mccy.gov.sg/en/Topics/Arts-and-Heritage/Articles/Enlivening_the_Civic_District.aspx

MGR Online. (2559). ปกตศลป 2 : ทอยบร เทศกาลศลปะเพอชมชน กลางเมองราชบร “ทกบาน คอเเกลเลอร ทกท คอหอศลป”. Manager online. สบคนเมอ 25 พฤศจกายน 2560 จากhttp://www.manager.co.th/CelebOnline/ViewNews.aspx?NewsID=9590000006069

Mhs IT Valley. (2555). เชยงใหมเมองสรางสรรค. In Youtube (Producer). NAC. (2017). Strategic Thrusts. สบคนเมอ 1 ตลาคม 2560 จาก

https://www.nac.gov.sg/aboutus/mission-vision.html OKMD. (2559). Knowledge Economy. นตยสาร OKMD เดอะ โนวเลจ, 1, หนา 28. OKMD. (2560). Way To Knowledge 4.0. นตยสาร OKMD เดอะ โนวเลจ, 3, หนา 28. Porter, M. E. (1990). Competitive Advantage of Nations. New York : Free Press. Proshansky, H. M. (1978). The City and Self-identity. Journal of Environment and

Behaviour, 10(2). Retrieved March 15, 2017, from http://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/0013916578102002

SEA. (2017). The Seoul Creative Engagement with the Arts (SEA) Program. Retrieved May 8, 2017, from http://english.sfac.or.kr/html/projects/arts_edu_program_index.asp

SMG. (2017). Creation of Ewha Fashion Culture Street in Sinchon, the Urban Regeneration Area. Urban Planning News. Retrieved May 8, 2017, from http://english.seoul.go.kr/creation-ewha-fashion-culture-street-shinchon-urban-regeneration-area/

Tay. (2553). แนวทางการสรางเมองสรางสรรคของ Richard Florida. ไทย. สบคนเมอ 6 มนาคม 2560 จาก http://differentbutsamesame.blogspot.com/2010/08/richard-florida.html

TCDC. (2552). British Council เสนอ 5 กลยทธสรางสรรคสการเปน ‘Creative Cities’. TCDC. สบคนเมอ 15 มนาคม 2560 จาก http://www.tcdc.or.th/articles/business-industrial/8834/#British-Council-เสนอ-5-กลยทธสรางสรรคสการเปน-‘Creative-Cities’

TCDC. (2559). โครงการสรางสรรคเจรญกรง Co-create Charoenkrung. บทความน าเสนอในงานโครงการสรางสรรคเจรญกรง, ไปรษณยกลาง บางรก.

TCDC. (2560). สมมนา “กอรางสรางเมองสรางสรรค”. บทความน าเสนอในงานกอรางสรางเมองสรางสรรค, โรงภาพยนตร SF ชน 5 หางสรรพสนคาเซนทรล พลาซา ขอนแกน.

234

UNCTAD. (2008). Creative Economy Report 2008, pp. 357. Retrieved January 25, 2017, from unctad.org/en/docs/ditc20082cer_en.pdf

UNESCO. (2014). What is the Creative Cities Network from UNESCO Creative Cities Network. Retrieved January 20, 2017, from http://en.unesco.org/creative-cities/content/about-us.

UNESCO. (2015). List of UNESCO Creative Cities. Paper presented at the UNESCO Creative Cities Network Annual Meeting, Kanazawa, Japan.

UNESCO. (2016). Creative Cities Network. Retrieved January 20, 2017, from http://en.unesco.org/creative-cities/home

UNESCOPRESS. (2015). 47 Cities Join the UNESCO Creative Cities Network. Retrieved January 20, 2017, from http://www.unesco.org/new/en/media-services/single-view/news/47_cities_join_the_unesco_creative_cities_network/#.VmrnNUorLGi

Visitbirmingham. (2016). The Big Birmingham Experience. Retrieved June 5, 2017, from http://visitbirmingham.com/

Wikipedia. (2010). Diamond Model (Vol. 2017). The Free Encyclopedia: Wikipedia. Wikipedia. (2017). Birmingham. Retrieved January 29, 2017, from

https://en.wikipedia.org/wiki/Birmingham Wikipedia. (2560). LGBT Rights in Thailand. 21 พ.ย. 60. สบคนเมอ 21 พฤศจกายน 2560 จาก

https://en.wikipedia.org/wiki/LGBT_rights_in_Thailand World Cities Culture for U. (2017). Global Leadership on Culture in Cities. Retrieved

April 18, 2017, from http://www.worldcitiescultureforum.com/ กมลรตน รกษบรสทธศร. (2554). ความคดเหนของประชาชนตอการพฒนาเมองนาอยอยางยงยนของ

เทศบาลเมองแสนสข อ าเภอเมอง จงหวดชลบร. มหาวทยาลยบรพา จงหวดชลบร: มหาวทยาลยบรพา

กองบรรณาธการ บางแสนสขดอทคอม. (2560). รวมชมรวมประกวดวาดภาพ “บางแสน สรางศลป” บทความน าเสนอในงานบางแสน สรางศลป, เทศบาลเมองแสนสข จงหวดชลบร.

ชมยพร วเศษมงคล. (2553). ผประกอบการ ในยคเศรษฐกจสรางสรรค. MGR Online. สบคนเมอ 21 มกราคม 2560 จาก http://www.manager.co.th/iBizchannel/ViewNews.aspx?NewsID=9530000131454

ณฐชา ดวงยา. (2557). ลกษณะภมประเทศจงหวดชลบร. สบคนเมอ 15 พฤษภาคม 2560 จาก https://natchapat1120.wordpress.com/ภมประเทศ/

235

ทมขาวภมภาค. (2556). จาก 10 เหลอ 3 สานตอเมองสรางสรรค, เศรษฐกจ. หนงสอพมพคมชดลก (5 มกราคม). สบคนเมอ 21 พฤศจกายน 2560 จากhttp://www.komchadluek.net/news/economic/148686

เทศบาลนครขอนแกน. (2555). โครงการจดท าแผนพฒนาทอยอาศยและแผนปองกน. เทศบาลนครขอนแกน จงหวดขอนแกน: เทศบาลนครขอนแกน.

เทศบาลนครขอนแกน. (2559a). แผนพฒนาสามป พ.ศ. 2559-2561. เทศบาลนครขอนแกน จงหวดขอนแกน: เทศบาลนครขอนแกน.

เทศบาลนครขอนแกน. (2559b). อาสา Smarts รวมคดโครงการน ารอง "ขอนแกน เมองสรางสรรค". khonkaenlink (10 ตลาคม). สบคนเมอ 17 กรกฎาคม 2560 จาก http://www.khonkaenlink.info/home/news/3010.html

เทศบาลนครขอนแกน. (2560). รายงานประมาณการเศรษฐกจขอนแกน. เทศบาลนครขอนแกน จงหวดขอนแกน: เทศบาลนครขอนแกน.

เทศบาลเมองราชบร. (2556). สภาพทวไปและขอมลพนฐานส าคญของทองถน. เทศบาลเมองราชบร, (หนา 1-15): เทศบาลเมองราชบร.

เทศบาลเมองแสนสข. (2560). โครงการจดท าผงแมบทการพฒนาพนทชายหาดบางแสน เทศบาลเมองแสนสข จงหวดชลบร. โครงการภายใตสถาบนวจยและใหค าปรกษาแหงมหาวทยาลยธรรมศาสตร, (รายงานฉบบสมบรณ (Final Report), หนา 169). เทศบาลเมองแสนสข จงหวดชลบร: เทศบาลเมองแสนสข.

นรนทร สงขรกษา. (2558). การพฒนาเมองตนแบบเศรษฐกจสรางสรรค เมองโอง ดนสกและตกตา ราชบร. มหาวทยาลยศลปากร, หนา 70. สบคนเมอ 20 กรกฎาคม 2560 จาก https://tci-thaijo.org/index.php/sujthai/article/view/45231/37433

ประชาชาตธรกจออนไลน. (2559). Birmingham เปลยนพนทรางสยานสรางสรรค. ประชาชาตธรกจ. สบคนเมอ 17 พฤษภาคม 2560 จาก http://www.prachachat.net/news_detail.php?newsid=1474880247

พรดร แกวลาย. (2560). เมองสรางสรรคในบรบทของประเทศไทย. สมภาษณ, 11 มกราคม. พรดร แกวลาย และ ทพยสดา จนทรแจม. (2556). เมองสรางสรรค แนวทางการพฒนาเมองจาก

สนทรพยสรางสรรคทองถนไทย. วารสารสถาบนพระปกเกลา (ฉบบท 101), หนา 186. สบคนเมอ 20 กรกฎาคม 2560 จาก http://kpi.ac.th/เมองสรางสรรค-แนวทางการพฒนาเมองจากสนทรพยสรางสรรคทองถนไทย.html

มหาวทยาลยเชยงใหม. (2554). ไอบเอม รวมกบ มช. เผยกลยทธ สรางสมารทเตอร ซต เชยงใหม ใหเปนศนยกลางของภมภาคทางการแพทยและศนยการผลตและจดสงสนคาทางการเกษตร. งาน

236

ประชาสมพนธ กองกลาง ส านกงานมหาวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม. สบคนเมอ 15 พฤษภาคม 2560 จาก https://cmu.ac.th/researchnewsdetail.php?id=208&rsstype_id=2

วสาข สอตระกล. (2551). จากเศรษฐกจสรางสรรคสสงคมสรางสรรค: Neighborhood-based Creative Economy. TCDC. สบคนเมอ 15 กรกฎาคม 2560 จากhttp://www.tcdc.or.th/articles/business-industrial/17088/#จากเศรษฐกจสรางสรรคสสงคมสรางสรรค-Neighborhood-based-Creative-Economy

ศนยบรการขอมลเศรษฐกจระหวางประเทศ. (2555). การประชมองคถด ครงท 12 (UNCTAD XII). กระทรวงการตางประเทศ. สบคนเมอ 17 กมภาพนธ 2560 จากhttp://www.mfa.go.th/business/th/customize/16511-การประชมองคถด-ครงท-12.html

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2557). ผลตภณฑมวลรวมภาค และจงหวด ณ ราคาประจ าป พ.ศ. 2557. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต.

ส านกงานจงหวดราชบร. (2556). ขอมลทวไปจงหวดราชบร. สบคนเมอ 20 กรกฎาคม 2560 จากhttp://123.242.157.9/hdetail.php?QNo=3&QSt=A&QGroup=0

ส านกงานจงหวดราชบร. (2558). ขอมลทวไปจงหวดราชบร (หนา 56). จงหวดราชบร: ส านกงานจงหวดราชบร.

ส านกพฒนาอตสาหกรรมชมชน. (2559). เสนหไทย ในวถรวมสมย รวมผลงานตนแบบ ผลตภณฑทนทางวฒนธรรมและภมปญญา ป 2557-2558 (ฉบบท 1). กรงเทพฯ: กรมสงเสรมอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม.

สขสนต ชนอารมย. (2554). แนวทางการพฒนาพนทสรางสรรค : กรณศกษา โครงการ อาร.ซ.เอ. สถาปตยกรรมศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยธรรมศาสตร. สบคนเมอ 7 มกราคม 2560 จาก http://digi.library.tu.ac.th/thesis/ra/0310/title-biography.pdf

อาคม เตมพทยาไพสฐ. (2554). เศรษฐกจสรางสรรคของไทย. บทความน าเสนอในการประชมผบรหารระดบสงกระทรวงวฒนธรรม.

ภาคผนวก ก

แบบสมภาษณส าหรบคนในทองถน

หมายเลขแบบสมภาษณ

ค าชแจง

แบบสมภาษณนเปนสวนหนงของวทยานพนธเรองการวเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรค กรณศกษาชมชนเมองขอนแกน ราชบร และบางแสน ระดบปรญญามหาบณฑต วตถประสงค

เพอเกบขอมลความคดเหนเกยวกบการวเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรค กรณศกษาชมชนเมอง

ขอนแกน ราชบร และบางแสน และความส าเรจของชมชนเมองสรางสรรค

สวนท 1 ขอมลทวไปของผใหสมภาษณ

เพศ: O ชาย O หญง O อน ๆ หนวยงาน............................................................ ต าแหนง............................................................ สวนท 2 ขอมลเกยวกบแนวคดและองคประกอบในการน าไปสการพฒนาชมชนเมองสรางสรรคในประเทศไทย

แนวคดทฤษฏอตลกษณของสถานท (Place Identity) ทเกยวของกบแนวคดชมชนเมองสรางสรรค และลกษณะของ

ทองถนไทยในการวเคราะหสถานภาพการเปนเมองสรางสรรคในประเทศไทย

(1) ในความเหนของผใหสมภาษณ มองวาชมชนเมองนนเปนเปนชมชนเมองสรางสรรคหรอไม

(2) หลงจากเมองไดรบการจดอนดบจากกระทรวงพาณชยใหเปนเมองสรางสรรค มการกระตนกจกรรม

สรางสรรคอยางไรบาง

(3) การพฒนาชมชนเมองสความเปนชมชนเมองสรางสรรคตามลกษณะทองถนไทยดานใดบาง

(4) กจกรรมการพฒนาเมองทสอดคลองกบแผนพฒนาของเทศบาลอยางไรบาง

(5) โครงการพฒนาเมองถกพฒนาไปในนโยบายดานอะไรบาง

(6) มกจกรรมใดบางทกระตนการรวมกลมของกลมมวลชนสรางสรรค

(7) จ านวนบคคลขามเพศภายในชมชนเมอง

(8) ความหลากหลายของวฒนธรรมในชมชนเมอง

238

(9) วสดทองถนทหาไดงายภายในชมชนเมอง เอกลกษณเฉพาะตวหรออตลกษณะของชมชนเมอง

(10) การเพมมลคาของสนคาทองถนใหเกดเปนนวตกรรมสรางสรรค

สวนท 3 ขอมลเกยวกบความส าเรจของชมชนเมองสรางสรรค

(1) โครงการทชวยกระตนเศรษฐกจของเมองมอะไรบาง

(2) แผนการพฒนาเมองระยะยาวมการพฒนาดานเมองสรางสรรคหรอไม

(3) แหลงอบรมและเรยนรทมอยในเมองเพยงพอหรอไม

(4) กลมอาชพของคนในเทศบาลเมองในเกยวของกบศลปะ หรอแนวคดสรางสรรคมมากนอยเพยงใด

(5) มวธการปฏบตตอคนชมชนเมองเพอใหตระหนกถงความส าคญของชมชนเมองสรางสรรคอะไรบาง

(6) การมสวนรวมของคนชมชนเมอง

(7) กจกรรมของสงคม เชน งานแสดงงานศลปะ เกดขนภายในเมองมบางหรอไม

☺ ขอขอบพระคณในความรวมมอของทานเปนอยางสง ☺

239

ภาคผนวก ข

แบบสมภาษณส าหรบสถาปนกผงเมองเกาหล

An Analysis of Creative City Status: The Case Studies of the Urban

Communities in Khonkaen, Ratchaburi and Bangsaen

An Urban Design Master Thesis by Korawan Rungsawang Email: korawanrungsawang@gmail.com

Advisor: Assistant Professor Dr. Supaktra Suthasupa

Questions to Dr. Gye Ho Im, Former City Planner 1. Do you know that Seoul is highly ranked as Creative City in Design by UNESCO?

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

2. In your opinion, do you think Seoul is a Creative City?

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

3. How, in your own opinion, being named a Creative City in Design has helped bringing in

more investment to Seoul from the technology and innovaton corporations?

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

4. How was the development of Cheonggyecheon River being the starting point of taking

Seoul to become a Creative City? Has the development been the agent of economic

growth of the areas along the River?

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

240

5. Do you think Dongdaemun Design Plaza is the learning hub for creative professions

(those who work in creative industry such as designers, artists, and art & design

students)? How do they utilize the DDP?

____________________________________________________________________________

6. Are there more Creative City development plans or projects in Seoul City? What are

they?

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

241

ภาคผนวก ค

สรปบนทกการศกษาภาคสนาม ณ มหานครโซล

สรปบนทกประสบการณและสงทไดเรยนรของโครงการรายวชาการศกษาภาคสนาม ณ มหานคร

โซล และเขตเศรษฐกจพเศษอนชอน สาธารณรฐเกาหล

วนท 15-18 มนาคม 2560 ซงเปนเมองกรณศกษาของผวจยโดยมหวขอและรายละเอยด ดงน

การศกษาภาคสนาม ณ มหานครโซลและเขตเศรษฐกจพเศษอนชอน สาธารณรฐเกาหลม

โครงการทใชเปนกรณศกษา ทงหมด 18 โครงการ โดยแบงเปนหมวดหมไดดงน

1. ประเภทโครงการพฒนา

2. ประเภทโครงการอนรกษ

3. ประเภทโครงการพฒนาทควบคกบการอนรกษ และนอกจากโครงการทเปนกรณศกษาทง

18 โครงการแลว ระหวางการเดนทางในสาธารณรฐเกาหลยงไดสมผสกบพนฐานการใชชวตของ

สาธารณรฐเกาหล ซงอาจแบงยอยเปนประเดนส าคญไดดงน

• การด าเนนชวตของประชาชน

• วฒนธรรมการรบประทานอาหาร

• ระบบคมนาคมขนสง

• ทอยอาศย ฯลฯ โดยไดมการวเคราะหประสบการณและการเรยนรจากการศกษา

ภาคสนาม ดงน

1.1 โครงการ INCHON ECONOMIC FREE ZONE (IEFZ)/ SONGDO CITY: IEFZ

1.ประสบการณ และสงทไดเรยนรจากโครงการทเปนกรณศกษา (ขอด /สงทควรน ามาใช

ประโยชน /มมมองในดานบวก)

- โครงการ INCHON ECONOMIC FREE ZONE (IEFZ) SONGDO CITY นนเปนเมองนนท

อยในพนทเขตเศรษฐกจพเศษนนมระบบการจดการของเมองทมการวางแผนมาเปนอยางด โดยเฉพาะ

การพฒนาเมองใหมบนทะเล ทสามารถพฒนาเมองไดอยางเตมท และไมมขอจ ากด อกทง

กระบวนการในการจดการทเกดจากความรวมมอของรฐบาลและเอกชน สามารถควบคมและจดการ

ใหอยในขอบเขตและเปาหมาทวางไว เนองจากมการบงคบใชกฎหมายทเขมงวดและเครงคด รวมถง

242

การทมประชาชนเขามามสวนรวมในการพฒนา จากศกษาโครงการดงกลาวท าใหเขาใจถงแผนพฒนา

ของเมองอนชอน แนวคดในการวางผงเมอง แนวทางการพฒนาโครสรางทส าคญของเมองอนชอน

เชน ระบบคมนาคมขนสงของเมอง ระบบถนนภายในเมอง การวางแผนดานระบบขนสงมวลชน และ

การบรหารจดการโครงการๆทเปนไปตามผงเมอง

2. ขอสงเกตและขอควรระมดระวงในการด าเนนโครงการทคลายคลงกบโครงการทเปน

กรณศกษา (ขอเสย / ปญหา / สงทไมควรน ามาใชอก /มมมองในดานลบ)

- ในการถมทะเล หรอถมแมน า เพอพนทในการพฒนาเมองนนจะตองมความระมดระวงใน

เรองผลกระทบทางดานระบบนเวศ และสงแวดลอมในพนททมการถม และพนทบรเวณใกลเคยง

รวมถงยงตองมงสรางจตส านกรกษาและความภาคภมใจใหเกดกบคนในพนท อกทงยงตองมการวาง

ขอก าหนดและขอบงคบทมผลตามกฎหมาย รวมถงการบงคบใชทจะสงผลในดานไมดใหรดกม และม

ประสทธภาพ จงถอวาเปนตวแปรทส าคญในการพฒนาเมองทอยในพนทเขตเศรษฐกจพเศษ

ภาพท 1 แผนผงพนทเศรษฐกจเสรอนชอน

พนทเศรษฐกจเสรอนชอนเปนพนทจดนทรรศการ การพฒนาพนทเศรษฐกจเสรอนชอน ซง

แบงเปน 3 ศนยกลางหลกๆ ดงน

1. Songdo เปนศนยกลางธรกจ การคา สถานพยาบาล การศกษา และพนทอยอาศย

2. Yeongjong เปนศนยกลางการคมนาคมขนสงทงทาอากาศยานและทาเรอ ระดบนานาชาต

และศนยกลางระบบโลจสตกส

243

3. Cheongna เปนศนยกลางธรกจการเงน การทองเทยวและการกฬา รวมถงอตสาหกรรม

ไฮเทค

อาคารนทรรศการตงอยในพนทศนยกลางการพฒนาเมอง มลกษณะเปนอาคารสง สามารถ

มองเหนการพฒนาพนทจรงไดครบถวน และมชวงเวลาการพฒนาตงแตออดต ปจจบนและอนาคตใน

ป ค.ศ. 2022

ประโยชนทไดรบจากโครงการ และสงทควรน ามาใชประโยชนกบการพฒนาได

1. การวางแผนการพฒนาเมอง มการฉายภาพใหประชาชนเหนใน อนาคตอยางชดเจน

เพอใหประชาชนและผประกอบการตาง ๆ ไดคาดกการณในการลงทนในพนทพฒนา ดงกลาวไดอยาง

ด

2. ภาครฐบาลและภาคเอกชนมพละก าลงมากพอทจะรวมกนพฒนาพนทมหาศาลได

อยางมประสทธภาพ

3. ผประกอบการและผลงทนมความมนใจในการลงทนในพนทซง อาจเนองจาก

มาตรการจงใจของงภาครฐทนาดงดด และนาสนใจ

ภาพท 2 พนทเศรษฐกจเสรอนชอน (Songdo)

244

ขอสงเกตและขอควรระมดระวง และปญหาในการด าเนนโครงการ

ศนยกลางการพพฒนาเมอง บรเวณ Songdo ซงเปนยานเปนศนยกลางธรกจ การคา

สถานพยาบาล การศกษา และ พนทอยอาศย ซงยงพฒนาไมสมบรณนน ยงไมมผคนอาศยอยมากนก

สวนใหญเปนคนทท างานอย ในพนทดงกลาว ท าใหบางชวงเวลาเมองขาดความม ชวตชวา จงตง

ขอสงเกตวายานดงกกลาวนเปน Smart City ไดอยางมประสทธภาพหรอไม

1.2 โครงการ COMPACT/SMART CITY

1. ประสบการณ และสงทไดเรยนรจากโครงการทเปนกรณศกษา (ขอด /สงทควรน ามาใช

ประโยชน /มมมองในดานบวก)

- โครงการ COMPACT CITY/ SMART CITY นนเปนโครงการดานพพธภณฑทจดแสดง

ขอมลของพฒนาเมองทวางแผนเมองในพนทเขตเศรษฐกจพเศษไดตามกรอบทฤษฎของการพฒนา

เมองแบบ COMPACT CITY และ SMART CITY โดยจะจดแสดงใหเหนภาพทจะเกดขนกบเมอง

ตงแตอดต ปจจบน รวมถงภาพรวมทจะเกดขนในอนาคตอกดวย โครงการดงกลาวนนมรปแบบของ

สถาปตยกรรมทงภายนอกและภายในทด แตเนองจากชวงเวลาทเขาไปศกษาโครงกลาวดงกลาวนน

เปนชวงเวลาทมการปดปรบปรงพนทจดแสดงงานสวนใหญ จงท าใหรบทราบเพยงแตขอมลเบองตนท

เกยวของทางดานประวตศาสตรความเปนมาของพนทเสยเปนสวนใหญ โดยการจดแสดงนนมการ

น าเสนอโดยใชทงหนจ าลองพรอมเทคโนโลยเมาชวย รวมถงการน าสงของทใชจรงมาจดแสดง และ

วทยากรเขามาชวยบรรยายท าใหมความรในภาพของขอมลเบองตนในชวงกอนการพฒนาโครงการ

มากขน

2. ขอสงเกตและขอควรระมดระวงในการด าเนนโครงการทคลายคลงกบโครงการทเปน

กรณศกษา (ขอเสย/ปญหา/สงทไมควรน ามาใชอก/มมมองในดานลบ)

- เนองจากโครงการนพนทสวนใหญมการปดปรบปรงท าใหรบทราบขอมลในการศกษาเพยง

แคขอมลเบองตนเทานน

นทรรศการ Compact/Smart City เปนนทรรศการทจดแสดง การพฒนาความเปนเมอง

ตงแตอดต ปจจบน และอนาคต มนทรรศการแยกเปนสวนๆ ดงน

1. พฒนาการความเปนเมองในอดต ศลปวฒนธรรม การตดตอการคา

245

การคมนาคม และความทกขระทมในสงครามและการยดครองดนแดนจากชาต

มหาอ านาจ เพอเปนความทรงจ าและรากฐานในการพฒนาเมอง

2. แบบจ าลองการพฒนาเมองในปจจบนและอนาคต

3. การพฒนาพนทเศรษฐกจเสรอนชอน โดยน าเสนอดวยรปแบบ

แผนภาพ แผนผงค าอธบาย แบบจ าลอง และสอผสมเทคโนโลยสมยใหมทดงดดการ

เขาชมของคนทกเพศททกวย

ภาพท 3 นทรรศการ Compact/Smart City

ประโยชนทไดรบจากโครงการ และสงทควรน ามาใชประโยชนกบการพฒนาได

1. ไดเปนววฒนาการ และพนฐานของประเทศในทกดานความยากล าบาก บมเพาะใหคนในชาต

เปนหนงเดยว มระเบยบวนย อนเปนฐานรากทส าคญในการพฒนาประเทศ โดยทพฒนา

กาวหนาไปยงอนาคต บนรากฐานชาตทมนคง ดงจะเหนไดจากหลายๆ โครงการในกรงโซล

2. มการอพเดท ปรบปรง สอนทรรศการใหทนยคสมยตลอดเวลา

1.3 โครงการ SEOUL TOWER

1.ประสบการณ และสงทไดเรยนรจากโครงการท เปนกรณศกษา (ขอด /สงทควรน ามาใช

ประโยชน /มมมองในดานบวก)

- เปนจดชมววทสงทสดในกรงโซล มงานสถาปตยกรรมททนสมย เหนเดนชดเนองจากตงอย

บนพนทของภเขาทสงสดใจกลางกรงโซลท าใหกลายเปนหนงในแลนดมารคทส าคญของเมองเนองจาก

สามารถเหน

246

- มการน าภาพวดโอเขามาดงความสนใจขอคนทเขามาเยยมชมในขณะทโดยสารลฟทขน

และลง

- มการสรางรปแบบของกจกรรมทดงความสนใจใหนกทองเทยว หรอผคนในกรงโซลไดเขา

มารวมกจกรรม เชนการคลองกญแจ หรอ การแสดงตาง ๆทเกยวของกบอดต

2. ขอสงเกตและขอควรระมดระวงในการด าเนนโครงการทคลายคลงกบโครงการท เปน

กรณศกษา (ขอเสย / ปญหา / สงทไมควรน ามาใชอก /มมมองในดานลบ)

- นอกจากกจกรรมดงกลาวแลวพนทแหงนยงขาดกจกรรมทนาจะดงดดนกทองเทยวใหเขา

มาเยยมชม

- พนทโครงการตงอยในพนททมลกษณะลาดชนมาก ท าใหตองมการเดนเทาเขาไปยงพนท

บรการสวนหนง แตบรเวณพนทดงกลาวไมมการออกแบบทนกถงบคคลพการ ในการถงพนทบรการ

Seoul Tower เปน Landmark ทส าคญ และเปนจดชมทวทศนของกรงโซลทงหมดตงอยบน

เชงเขานมซาน ต าแหนงเดยวกบปอมปราการโบราณส าหรบเฝาระวงขาศกและก าแพพงเมองเกาของ

เกาหล

ภาพท 4 Seoul Tower

ประโยชนทไดรบจากโครงการ และสงทควรน ามาใชประโยชนกบการพฒนาได

1. Seoul Tower เปน Landmark ทส าคญ และเปนจดชมทวทศนของกรงโซลทงหมด

2. ตงอยบรเวณปอมปราการโบราณส าหรบเฝาระวงขาศก และก าแพงเมองเกาของงเกาหลท า

ใหระลกถงไดวา อดตมความเปนชาตทเขมแขงไดอยางไร

247

3. สราง Landmark ใหมโดยยงคงอนรกษสถานทอนทรงคณคาอยางกลมกลน ใหชนรนหลงได

เหน

4. จดเสนทางสญจร ใหสามารถเปนสถานทออกก าลงกาย และนนทนาการไดอยางลงตว

1.4. โครงการ DONGDAEMUN DESIGN PLAZA

1.ประสบการณ และสงทไดเรยนรจากโครงการทเปนกรณศกษา (ขอด /สงทควรน ามาใช

ประโยชน /มมมองในดานบวก)

- มสถาปตยกรรมภายนอกและภายในททนสมย เปนเอกลกษณ ท าใหกลายเปนหนงในแลนด

มารคทส าคญของเมอง

- เปนพนททพฒนาใหตอยอดจากการทมแผนพฒนาเมองก าหนดไววา กรงโซลจะตองเปน

เมองแหงการออกแบบ พนทโครงการดงกลาว

- เปนโครงการทเปนสวนเชอมตอพนทบรเวรตลาดทงแดมน โดยโครงการดงกลาวสามารถ

เขาไดหลากหลายวธ

- บางสวนของโครงการพอมการน าการออกแบบเขาใชรวม ท าใหเกดการใชงานสองรปแบบ

เชน จดระบายอากาศของพนทโครงการมการออกแบบทด จนสามารถท ากลายงานประตมากรรม

ตงอยบรเวณพนทไดอยางไมขดตา

- ถงแมจะมความโดดเดนในเรองของงานสถาปตยกรรม แตพนทดงกลาวนนกไดมการเกบ

บางสวนของโบราณสถานไวจดแสดงใหผคนเขามาเยยมชน

- พนทภายนอกของโครงการเปนพนทสาธารณะทผคนสามารถเขามานงพกผอนได

2. ขอสงเกตและขอควรระมดระวงในการด าเนนโครงการทคลายคลงกบโครงการทเปน

ก ร ณ ศ ก ษ า ( ข อ เ ส ย / ป ญ ห า / ส ง ท ไ ม ค ว ร น า ม า ใ ช อ ก / ม ม ม อ ง ใ น ด า น ล บ )

- เนองจากรปแบบทางสถาปตยกรรมทมความโดดเดน เปนเอกลกษณและแปลกตามาก จน

อาจจะไปขดกบบรบทของพนทใกลเคยงกบโครงการ ซงหากมการด าเนนการโครงการทมความ

คลายคลงกบโครงการดงกลาวแลวจะตองมการศกษาพนทและบรบทโดยรอบ เพอใหเกดความสมดล

กบพนทโดยรอบ

248

DDP เรยกไดวาเปนศนยกลางดานศลปะระดบนานนาชาตทตงอยในนกรง โซล มพนทจด

แสดงผลงานศลปะ พนทขายสนคาทออกแบบจากศลปนระดบนานาชาตและมพนท Design Lab

ส าหรบท างานวจยทางดานศลปะส าคญ DDP ยงเปนพนทสาธารณะใหประชาชนมารวมท ากจกรรมใน

เมองอกดวย

ภาพท 5 Dongdaemun Design Plaza

ประโยชนทไดรบจากโครงการ และสงทควรน ามาใชประโยชนกบการพฒนาได

1. ประเทศเกาหลมวสยทศนทดในการเลอกปรบปรงสถานทไมไดใชประโยชน

ใหเปนพนทสาธารณะอนเกดประโยชนสงสดไดดและสามารถท าโครงการขนาดใหญระดบนใหเกดขน

ไดจรง

2. รปแบบสถาปตยกรรมล าสมยท าใหดงดดนานาชาตเขามารวมลงทนหรอ

สรางกจกรรมขนในพนทแหงน

3. เปนตวอยางทดในการสรางสถาปตยกรรมใหมซอนทบ สงกอสรางเกา โดย

เคารพสงกอสรางเกาทมคณคาทางประวตศาสตรนน และสามารถออกแบบใหอยรวมกนไดอยางลงตว

4. ออกแบบอาคารและพนทสาธารณะใหเชอมตอกบระบบขนสงมวลชน

สาธารณะไดอยางกลมกลนและลงตว

ขอสงเกตและขอควรระมดระวง และปญหาในการด าเนนโครงการ

1. อาคารขนาดใหญมาก จนท าใหประโยชนใชสอย ดหลวมๆ ซงอาจเกดจากการออกแบบท

เรมตนจากฟอรมของอาคารแลวจดการประโยชนใชสอย ภายหลงแตอยางไรกตาม ทาง DDP ก

ประชาสมพนธไดนาสนใจมาก

249

2. DDP เปนอาคารขนาดใหญ ซงมคาบ ารงรกษาสงมาก ท าใหรายไดทจะน ามาบ ารง รกษา

อาคารไมสมดลกบรายจาย จากทไดรบขอมลนน การใชงานจรงตองปรบเปลยนประโยชนใชสอย เพอ

สรางสมดลรายจายใหมากทสด

1.5 โครงการ FLOATING ISLAND

1. ประสบการณ และสงทไดเรยนรจากโครงการทเปนกรณศกษา (ขอด /สงทควรน ามาใช

ประโยชน /มมมองในดานบวก)

- โครงการดงกลาวเปนโครงการเกาะเทยมทสรางอยบรเวณแมน าฮน เปนหนงในแลนดมารค

ของพนท มรปแบบทางสถาปตยกรรมททนสมย เปนพนทพกผอนหยอนใจ รวมถงการจดกจกรรรม

แหงใหมของรมแมน าฮน

- รปแบบสถาปตยกรรมภายนอกมความโดดเดน

2. ขอสงเกตและขอควรระมดระวงในการด าเนนโครงการทคลายคลงกบโครงการทเปน

กรณศกษา (ขอเสย / ปญหา / สงทไมควรน ามาใชอก /มมมองในดานลบ)

- โครงการดงกลาวตงอยบรเวณกลางน า อกทงยงมขนาดสง อาจจะท า ใหมการบดบงของ

ทศนยภาพรมแมน า จงตองระมดระวงในการออกแบบเปน Landmark และพนทสาธารณะแหงใหมท

ตงอยกลางแมน าฮน

ภาพท 6 Floating Islands

ประโยชนทไดรบจากโครงการ และสงทควรน ามาใชประโยชนกบการพฒนาได

1. เปน Landmark ทสวยงามอกแหงหนง ในแนว พนทสาธารณะรมแมน าฮน

2. เปนสถานทดงดดกจกรรมสาธารณะตาง ๆ ใหคกคกในบรเวณน

250

3. เปนตวแทน และเปนตนแบบของอาคารททนตอภาวะอากาศแลละภยธรรมชาตในอนาคต

(Amphibian Building)

ขอสงเกตและขอควรระมดระวง และปญหาในการด าเนนโครงการ

1. Floating Islands เปนเพยง Landmark เทานน ประโยชนใชสอยของแตละอาคารเปน

รานอาหารและกจกรรมเฉพาะดานไมสามารถใชท ากจกรรมสาธารณะในอาคารไดอยาง

แทจรง

2. Floating Islands ตองใชงบประมาณในการดแลรกษาสงเนองจากเปนท นลอยน า ซงตง

ขอสงเกตไดวาคมคาหรอไม

1.6 โครงการ NAMSAN HANOK VILLAGE

1. ประสบการณ และสงทไดเรยนรจากโครงการทเปนกรณศกษา (ขอด /สงทควรน ามาใช

ประโยชน /มมมองในดานบวก)

- เปนโครงการทแสดงใหเหนถงการอนรกษทมคณคาทางประวตศาสตรไดเปนอยางด

เนองจากเปนการน าบานของขนนางชนผใหญจากพนทตงเดมทไดรบการพฒนามาตงและจดแสดงไว

- เหนถงรปแบบการวางอาคารรวมถงสวนตาง ๆ ในพนท

- พนทดงกลาวมไทมแคปซลทจะเปดขนอกภายใน 400 ปขางหนา เปนการเกบและอนรกษ

สงตาง ๆ ใหกบคนรนหลงไดรบรและเขาใจถงประวตศาสตรความเปนมาของสาธารณรฐเกาหล

- มการละเลนสมยโบราณใหผคนทเขามาเยยมชมไดทดลองเลน

2. ขอสงเกตและขอควรระมดระวงในการด าเนนโครงการทคลายคลงกบโครงการทเปน

กรณศกษา (ขอเสย / ปญหา / สงทไมควรน ามาใชอก /มมมองในดานลบ)

- เนองจากเปนการน าบานในสมยอดตมาประกอบในพนทท าใหตองมความระมดระวงในการ

รอถอน หรอตดตงเนองจากมคณคาทางประวตศาสตร

251

1.7 โครงการ SEOUL MUSEUM OF HISTORY

1. ประสบการณ และสงทไดเรยนรจากโครงการทเปนกรณศกษา (ขอด /สงทควรน ามาใช

ประโยชน /มมมองในดานบวก)

- เปนโครงการทตงอยใจกลางกรงโซล และพนททองเทยวเชงประวตศาสตรของเมอง จงท า

ใหสามารถเดนทางเขาถงพนทไดงาย

- มวางรปแบบ ล าดบขนตอนในการจดแสดงของขอมล

- มการจดแสดงหนจ าลองของเมองโซลพรอมทงมการน าเทคโนโลยเขามาชวยเพมความ

นาสนใจใหกบการน าเสนอ

- มการจดแสดงชนสวนของพระราชวงโบราณ รวมถงแผนทเมองในสมยโบราณ

- รปแบบทางสถาปตยกรรมของโครงการนนเปนแบบรวมสมย แตกกลมกลนกบบรรยากาศ

โดยรอบของพนท

2. ขอสงเกตและขอควรระมดระวงในการด าเนนโครงการทคลายคลงกบโครงการทเปน

กรณศกษา (ขอเสย / ปญหา / สงทไมควรน ามาใชอก /มมมองในดานลบ)

- ระบบการสญจรในการสญจรในการเดนดนทรรศการยงไมเปนระบบและเรยงตามล าดบท

เหมาะสม

1.8 โครงการ SEOUL CITY HALL AND SEOUL PLAZA

1. ประสบการณ และสงทไดเรยนรจากโครงการทเปนกรณศกษา (ขอด /สงทควรน ามาใช

ประโยชน /มมมองในดานบวก)

- มการอนรกษทางงานสถาปตยกรรมทดโดยคงรปแบบเดมของงานสถาปตยกรรมไว และม

การปรบเปลยนการใชงานใหเหมาะสมและเกดประโยชนกบผคนในเมอง

- อาคารหลงใหมมการออกแบบใหประหยดพลงงาน และใสใจสงแวดลอม อกทงยงมพนทให

ผคนภายนอกไดเขามาใชบรการในพนท

- รปแบบในการออกแบบอาคารมความนาสนใจ

- ลานหนาศาลาวากลางมขนาดใหญ เหมาะในการจดกจกรรมในพนท

252

2. ขอสงเกตและขอควรระมดระวงในการด าเนนโครงการทคลายคลงกบโครงการทเปน

กรณศกษา (ขอเสย / ปญหา / สงทไมควรน ามาใชอก /มมมองในดานลบ)

- เนองจากลานดานหนาเหมาะกบการท ากจกรรม ท าใหตองการเฝาระวงในเรองการจด

กจกรรม และเพมความปลอดภยในบรเวณพนท ในกรณทมการจดกจกรรมทแสดงถงความขดแยง

1.9 โครงการ NATIONAL MUSEUM OF KOREA

1. ประสบการณ และสงทไดเรยนรจากโครงการทเปนกรณศกษา (ขอด /สงทควรน ามาใช

ประโยชน /มมมองในดานบวก)

- โครงการมขนาดใหญ มรปแบบสถาปตยกรรมทนสมย ดสวยงามโดดเดน และกลมกลนกบ

พนทโดยรอบ

- มพนทในการจดแสดงงานตาง ๆ กวางขวาง

2. ขอสงเกตและขอควรระมดระวงในการด าเนนโครงการทคลายคลงกบโครงการทเปน

กรณศกษา (ขอเสย / ปญหา / สงทไมควรน ามาใชอก /มมมองในดานลบ)

- เนองจากพนทโครงการมขนาดใหญมาก ท าใหพนทจดแสดงชนดานบนทมการจดแสดงงาน

นน แทบจะไมมผคนขนไปเยยมชม

1.10 โครงการ BLUE HOUSE/ CHEONGWADAE SARANGCHAE

1. ประสบการณ และสงทไดเรยนรจากโครงการทเปนกรณศกษา (ขอด /สงทควรน ามาใช

ประโยชน /มมมองในดานบวก)

- มการจดรปแบบของพนทบรเวณรปปนนกฟนกซไดนาสนใจ

- มรปแบบการจดวางผงตามหลกฮวงจยโบราณของเกาหล โดยตงอยบรเวณพนททดทสด

ของเมอง

- เกบรกษาอนรกษงานสถาปตยกรรมในอดตไดเปนอยางด

- อาคารพพธภณฑชองเดวา มรปแบบทางสถาปตยกรรมทดและนาสนใจ

253

2. ขอสงเกตและขอควรระมดระวงในการด าเนนโครงการทคลายคลงกบโครงการทเปน

กรณศกษา (ขอเสย / ปญหา / สงทไมควรน ามาใชอก /มมมองในดานลบ)

- เนองจากมระยะเวลาจ ากดในการเยยมชม ท าใหไมสามารถส ารวจทกสวนของโครงการ

1.11 โครงการ GYEONGBOKGUNG PALACE

1. ประสบการณ และสงทไดเรยนรจากโครงการทเปนกรณศกษา (ขอด /สงทควรน ามาใช

ประโยชน /มมมองในดานบวก)

- โครงการ GYEONGBOKGUNG PALACE หรอพระราชวงหลวงเคยงบกกง นนเปนโครงการ

ทเกบอนรกษโบราณสถานทมความส าคญของเมองเปนอยางมาก โดยเปน 1 ใน 5 ของพระราชวง

หลวงทยงคงหลงเหลออยในประวตศาตร อกทงยงเปนพระราชวงหลวงทมขนาดใหญทสด พนท

โครงการนนตงอยภายในมหานครกรงโซล ท าใหพระราชวงแหงนม การจดระเบยบของการจดวาง

อาคารบรเวณใกลเคยงกบพระราชวงหลวงไมใหมการบดบงสายตา อกทงยงใชบรรดาอาคารสงนนน

เปนเสนทน าสายตาเขาสพระราชวง ท าใหพระราชวงนนเปนทนาสนใจและดยงใหญ อกทงพระราชวง

แหงนยงเปรยบเหมอนกบแลนดมารคทมความส าคญทางประวตศาตรของสาธณารณรฐเกาหล และ

เปนแหลงทองเทยวทมความส าคญของเมอง ท าใหไดรบประสบการณในการออกแบบพนททม

ความส าคญทางประวตศาสตรของเมอง รวมถงการใชขอก าหนดในการวางอาคาร รวมถงความสงของ

คารทจะสงผลตอพนทโครงการอนรกษทมความส าคญทางดานประวตศาตร

2. ขอสงเกตและขอควรระมดระวงในการด าเนนโครงการทคลายคลงกบโครงการทเปน

กรณศกษา (ขอเสย / ปญหา / สงทไมควรน ามาใชอก /มมมองในดานลบ)

- พนทโครงการนนตงอยในพนททมการจราจรทหนาแนน อกทงยงมอาคารสงตงอยใกลเคยง

กบโครงการ หากมการวางแผน การออกแบบและการวางรปแบบ รวมถงขอก าหนดทไมรอบคอบและ

รดกมแลว อาจจะท าใหพนทโครงการทมความส าคญทางประวตศาตรและความส าคญระดบประเทศ

นนถกบดบง และท าใหพนทโครงการนนดอยความส าคญลงไป หากมการออกแบบและด าเนนการ

โครงการทมลกษณะคลายคลงกนนนจะตองค านงถงปจจยทกลาวมารวมพจารณาดวย

254

1.12 โครงการ TTUKSEOM HANGANG RIVER PARK

1. ประสบการณ และสงทไดเรยนรจากโครงการทเปนกรณศกษา (ขอด /สงทควรน ามาใช

ประโยชน /มมมองในดานบวก)

- โครงการสวนสาธารณะรมแมน า TTUKSEOM HANGANG RIVER PARK นนเปนหนงใน

โครงการฟนฟสงแวดลอมของเมองทมผลจากการพฒนาเมองของมหานครกรงโซลในอดต จาก

โครงการดงกลาวจะเหนไดวากรงโซลนนไดใหความส าคญกบเรองสงแวดลอมอยางจรงจง โดยระบใน

ขอก าหนดวาหามมการตงสงปลกสราง หรอทอยอาศยใกลกบแมน าฮนตามระยะถอยรนทก าหนด ท า

ใหผคนภายในพนท และภายในเมองสามารถใชพนทรมแมน าไดทกพนทของรมแมน า และสามารถ

ใชไดทกคน โดยสวนสาธารณะแหงนเปนพนทส าหรบนนทนาการของยานมจดชมววทมรปทรงอาคาร

คลายกบทอทคนสามารถเดนจากเขามาถงพนทโดยตรง โดยไมตองผานพนทลานจอดรถ อกทงยงม

ลฟตทค านงถงผสงอาย และผพการใหสามารถเขาถงพนทได เปนแลนดมารคของพนท อกทงยงมการ

สรางกจกรรมทมความนาสนใจสลบหมนเวยนตามฤดการตาง ๆ เชน ชวงฤดรอนจะมพนทของสระ

วายน าขนาดใหญเปดใหบรการ แตหากเปนชวงฤดหนาวสระวายน าดงกลาวจะปดบรการ แตจะมลาน

สไลดเดอรหมะแทน จากการสรางกจกรรมในพนทดงกลาวท าใหพนทโครงการนนไดมจดสนใจทจะท า

ใหเกดการใชงานตลอด อกทงการออกแบบพนทสวนสาธารณะดงกลาวไมมการวางผงทขดขวาง

ทศนยภาพ อกทงยงมพนทในการปนจกรยานทไมจ าเปนตองใ ชพนทมากเกนพอด มเลนส าหรบ

จกรยาน และส าหรบคนเดนเทาอกดวย

2. ขอสงเกตและขอควรระมดระวงในการด าเนนโครงการทคลายคลงกบโครงการทเปน

กรณศกษา (ขอเสย / ปญหา / สงทไมควรน ามาใชอก /มมมองในดานลบ)

- จากโครงการดงกลาวขอสงเกตทควรระมดระวงคอพนทโครงการนนตงอยใกลกบพนทใต

สะพาน ซงหากขาดการออกแบบทดนนจะท าใหจดบรเวณใตสะพานนเปนจดเสยงทจะกอใกเกด

อาชญากรรม อกทงบางจดของพนทนนสามารถใหจกรยาน และคนเดนนนใชพนทในการสญจร

รวมกน อาจจะท าใหเกดอบตเหตไดหากไดรบการออกแบบทไมครอบคลม พนทโครงการมขนาดใหญ

แตมจดรกษาความปลอดภยไมมากพอ

255

Teoksam Han River Park เปนพนทสาธารณะส าหรบพกผอน ออกก าลงกาย และพบปะ

สงสรรคของประชาชนทไดรบความนยมมาก นอกจากนยงเปนจดเชอมตอระบบขนสงมวลชนทส าคญ

อกสถานหนงดวย

ประโยชนทไดรบจากโครงการ และสงทควรน ามาใชประโยชนกบการพฒนาได

1. การจดพนทรมน าของกรงโซล มขอทนาสนใจคอมระยะถอยรนประมาณ 100 เมตร ท

สามารถจดพนทใหเปนพนทสาธารณะไดท าใหเปดมมมองรมน าไดอยาง เตมทและในกรณ

น าหลาก พนทถอยรนนจะชวยรบปรมาณน าทสงขนจากแมน าไดอยางด

2. จดเสนทางสญจรของคนเดน จกรยาน ใหสามารถเปนสถานทอออกก าลงกาย และ

นนทนาการทหลากหลาย ไดอยางลงตว และจดพนทจอดรถ และหองน าสาธารณะไดอยาง

เหมาะสม

ภาพท 7 Teoksam Han River Park

1.13 โครงการ CHEONGGYECHEON MUSEUM

1. ประสบการณ และสงทไดเรยนรจากโครงการทเปนกรณศกษา (ขอด /สงทควรน ามาใช

ประโยชน /มมมองในดานบวก)

- โครงการ CHEONGGYECHEON MUSEUM นนเปนพพธภณฑทจดแสดงขอมลทาง

ประวตศาสตรทเกยวของกบการพฒนาคลองชองเกชอน โดยพพธภณฑแหงนมรปแบบสถาปตยกรรม

รวมสมยจท าใหรสกดงดดและนาสนใจ โดยในการจดแสดงขอมลประวตศาสตรทางการพฒนานนม

การเรยงล าดบตามชวงการพฒนาไดเปนอยางด โดยมการใชทางลาดชวยในการเดนชมพพธภณฑจง

256

เกดความไหลลน และตอเนอง อกทงผเยยมชมยงไมเหนอยมากเนองจากเปนทางลาดเดนลงไป

สะดวกตอผสงอายและผพการในการเยยมชม ในการน าเสนอรปแบบของขอมลทเกยวของนนมความ

นาสนใจ เนองจากมการใชหนจ าลองมาชวยในการน าเสนอท าใหเหนภาพในชวงองการพฒนานนได

อยางชดเจน รวมถงมการน าสงของ แบบทใชในการสรางคลองมาจดแสดงอกดวย ภายนอกโครงการม

การน าบานในอดตมาจดแสดงใหเหนถงภาพในอดตอกดวย

2. ขอสงเกตและขอควรระมดระวงในการด าเนนโครงการทคลายคลงกบโครงการทเปน

กรณศกษา (ขอเสย / ปญหา / สงทไมควรน ามาใชอก /มมมองในดานลบ)

- ตองมการท าความเขาใจเรองวถชวตของผคนทอาศยอยบรเวณรมคลองใหเปนอยางด

รวมถงมระบบการจดการทมนใจวาจะไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม

1.14 โครงการ CHEONGGYECHEON STREAM

1. ประสบการณ และสงทไดเรยนรจากโครงการทเปนกรณศกษา (ขอด /สงทควรน ามาใช

ประโยชน /มมมองในดานบวก)

- โครงการ CHEONGGYECHEON STREAM เปนโครงการทเกยวของกบการพฒนาเมอง โดย

ค านงถงคณคาทางประวตศาสตรและสงแวดลอมในเมอง โครงการดงกลาวเปนโครงการทเกดจากการ

รบฟงเสยงจากประชาชนในประเทศวาใหมการฟนฟคลองชองเกชอนทมความส าคญในอดตขนมา อก

ทงเปนโครงการทน าประชาวจารณของคนในเมองมาปรบใช โครงการดงกลาวหลงพฒนาใหเสรจ

สมบรณแลวนนท าใหเกดการสงเสรมภาพลกษณทดของเมอง รวมถงฟนฟสงแวดลอม ทศนยภาพทไม

ดกลบมาใหกลายเปนพนทนาอยและนาใช โดยพนทนมการออกแบบทสวยงาม และนาสนใจ เปนการ

ออกแบบทออกแบบทางดานสงแวดลอมแบบยงยน โดยเลอกใชพรรณไมทไมจ าเปนตองดแลมากนก

อกทงยงมการสรางเอกลกษณใหกบยานตาง ๆ ของเมอง โดยใชสะพานขามคลองทมรปแบบแตกตาง

กน

2. ขอสงเกตและขอควรระมดระวงในการด าเนนโครงการทคลายคลงกบโครงการทเปน

กรณศกษา (ขอเสย / ปญหา / สงทไมควรน ามาใชอก /มมมองในดานลบ)

- โครงการคลองชองเกชอนนนเปนโครงการทตงอยบนเงอนไขทบรเวณโดยรอบของพนทนน

ไมมบานพกอาศย อาคารทตงอยตดกบตวคลอง อกทงปรมาณน าในคลองอยในระดบทไมสง ไมมการ

257

สญจรทางน า ท าใหสามารถดแลและจดการสงแวดลอม ความสะอาด ความปลอดภยภายใน พนท

โครงการได หากตองด าเนนโครงการทมลกษณะคลายคลงกบโครงการทศกษาจะตองน าเรองบรบท

โดยรอบ รวมถงเรองของวถชวตของผคนในพนทดงกลาวมาเปนหนงปจจยทส าคญในการออกแบบ

1.15 โครงการ GWANGHWAMUN SQUARE

1.ประสบการณ และสงทไดเรยนรจากโครงการทเปนกรณศกษา (ขอด/สงทควรน ามาใช

ประโยชน /มมมองในดานบวก)

- จตรสควางฮามนนน ตงอยบรเวณตรงกลางของถนน 12 เลน เปนจดทเชอมตอใหเกดความ

เนองระหวางประตกวางฮามน และพระราชวงหลวงเคยงบกกง โดยจตรสดงกลาวเปนพนทเปดโลง

สาธารณะทมขนาดยาวท าใหผคนทอาศย หรอท างานอยในพนทบรเวณใกลเคยงสามารถเขามาใชใน

พนทได ถงแมตวจตรสจะตงอยบรเวณกลางถนน 12 เลนกตาม เนองจากมการออกแบบเรองการ

เขาถงพนทไมวาจะเปนทางเดนเขาพนทแบบลอดมาจากใตดน ทางขามทางมาลายทมไฟสญญาณ

จราจรแจง ภายในพนทมอนสาวรยของบคคลทมความส าคญทางประวตศาสตรของประเทศไว เพอให

คนในประเทศไดตระหนกถงความส าคญของสงทบคคลส าคญทงสองนไดท าใหกบประเทศชาต โดย

จตรสแหงนมการออกแบบใหกลมกลนกบทศนยภาพ รวมถงสามารถเชอมตอกบพนทส าคญๆทอยใกล

กบจตรสแหงน

2. ขอสงเกตและขอควรระมดระวงในการด าเนนโครงการทคลายคลงกบโครงการทเปน

กรณศกษา (ขอเสย/ปญหา/สงทไมควรน ามาใชอก/มมมองในดานลบ)

- ในการด าเนนการโครงการทคลายคลงกบโครงการจตรสควางฮามนนนจะตองค านงถงเรอง

การเขาถงพนท ทจะตองมความปลอดภยกบผเขามาใชงาน โดยจตรสความฮามนจากทไดไป

สงเกตการณมาจะเหนไดวาพนทในบรเวณจตรสนนขาดพนทสเขยวทใหรมเงากบคนในพนท รวมถง

การซบเสยงและฝนละอองทเกดจากการสญจรโดยพาหนะ

1.16 โครงการ EWHA CAMPUS COMPLEX

1. ประสบการณ และสงทไดเรยนรจากโครงการทเปนกรณศกษา (ขอด /สงทควรน ามาใช

ประโยชน /มมมองในดานบวก)

258

- โครงการ EWHA CAMPUS UNIVERSITY นนเปนโครงการทเปนแลนดมารคใหกบยานอแด

ซงรปแบบของสถาปตยกรรมของโครงการนนมรปแบบททนสมย โดยเปนอาคารประหยดพลงงาน

เนองจากมการใชกระจกเพอการเปดรบแสงธรรมชาต ดานบนของอาคารมสวนทนกศกษา หรอผเยยม

ชมมหาวทยาลยสามารถขนไปใชงาน และพกผอน อกทงยงเปนการลดความรอนจากแสงอาทตยท

สงผลโดยตรงกบตวอาคาร แตถงแมรปแบบของสถาปตยกรรมของโครงการนนจะมความโดดเดนมาก

แตตวอาคารดงกลาวกสมารถกลมกลนกบอาคารและพนทอน ๆ ของมหาวทยาลยทมมาแตเดมไดเปน

อยางด โดยสถานทโครงการนนสามารถเขาถงไดหลากหลายไมวาจะเปนทางรถยนตสวนบคคล รถ

ประจ าทาง หรอแมกระทงรถไฟใตดนทมสถานถงพนทโครงการโดยตรง จงท าใหพนทบรเวณใกลเคยง

กบพนทโครงการมการพฒนารปแบบการคาขายเกดขน

2. ขอสงเกตและขอควรระมดระวงในการด าเนนโครงการทคลายคลงกบโครงการทเปน

กรณศกษา (ขอเสย / ปญหา / สงทไมควรน ามาใชอก /มมมองในดานลบ)

- เนองจากพนทโครงการดงกลาวเปนพนทของมหาวทยาลย ท าใหการออกแบบพนทดงกลาว

รวมถงการเปดใหผคนจากภายนอกเขาไปใชภายในได อาจเปนการรบกวนสมาธของนกศกษาของ

มหาวทยาลยดงกลาว จงควรมการจ ากดการเขาถงของพนทภายในเพอความเปนระเบยบเรยบรอย

และความปลอดภยของผใชหลก

เปนมหาวทยาลยหญงเกาแกมการกอตงและกอสรางอาคารโดยไดรบอทธพลจากกครสอน

ศาสนาครสต รปแบบอาคารจงมรแบบเรเนสซองคและโกธคตามคตครสตศาสนา นอกจากนยงม

อาคารแหงใหมทรองรบกจกรรมทเพมขนของมหาวทยาลย เชน หองสมด พนทพกผอน ราน อาหาร

ฯลฯ โดยเปนอาคารสมยใหมทสรางมมมองพเศษ และเพมความโดดเดนใหกบใจกลางพนทโดยให

ความเคารพตออาคารเดมเปนอยางมาก

ภาพท 8 Ewha Campus Complex

259

ประโยชนทไดรบจากโครงการ และสงทควรน ามาใชประโยชนกบการพฒนาได

1. อาคาร Ewha Campus Complex เปนอาคารทออกแบบใหเคารพ บรบทเดมของ

มหาวทยาลยทมอาคารอนทรงคณคาอยโดยเปนอาคารทออกแบบประโยชนใชสอยทงหมด

อยใตระดบผวพนปกต จงไมรบกวนสายตาตอบรบท และตวอาคาร Complex นเองกม

จดเดนในตวเอง และยงเพมเสนน าสายตาสอาคารส าคญอกดวย

2. เนองจากอาคาร Ewha Campus Complex เปนอาคารใตดนแตตองการแสงสวางเทากบ

อาคารปกตจงมการออกแบบหนนากากอาคารเปนนกระจกเพอรบแสงธรรมชาตและเพม

Reflector ในจดอบของอาคารดวยแผนสะทอนทออกแบบอยางสวยงาม

1.17 โครงการBUKCHON HANOK VILLAGE

1. ประสบการณ และสงทไดเรยนรจากโครงการทเปนกรณศกษา (ขอด /สงทควรน ามาใช

ประโยชน /มมมองในดานบวก)

- โครงการ BUKCHON HANOK VILLAGE นนเปนโครงการอนรกษทางดานประวตศาสตร

เชงทองเทยว โดยหมบานแหงนเปนหมบานของบรรดาขนนางในอดตของประเทศเกาหล และมผอย

อาศยอยจรงในปจจบน บรเวณพนทแหงนจงมราคาทดนทมมลคาสงมาก โดยโครงการดงกลาวจะเปน

การเกบอนรกษงานสถาปตยกรรมในอดตของสาธารณรฐเกาหล รวมถงการตงถนฐานทพนททมความ

ลาดชนไดเปนอยางด โดยพนทแหงนทางรฐบาลไดมการสนบสนนใหเปนหนงในการสงออกวฒนธรรม

ผานความบนเทง จงท าใหหมบานแหงนเปนทรจกและมชอเสยง

2. ขอสงเกตและขอควรระมดระวงในการด าเนนโครงการทคลายคลงกบโครงการทเปน

กรณศกษา (ขอเสย / ปญหา / สงทไมควรน ามาใชอก /มมมองในดานลบ)

- เนองจากโครงการ BUKCHON HANOK VILLAGE นนเปนโครงการอนรกษประวตศาสตร

เชงทองเทยวนนยงมประชาชนทอาศยอยในหมบานดงกลาวนนจรง ๆ อกทงยงมผคนจ านวนมาเขาไป

ในพนท ท าใหอาจกอใหเกดการรบกวนผคนทพกอาศยอยในพนทดงกลาว รวมถงเรองความปลอดภย

ของทรพยสนอกดวย อกทงการเสนทางในการเขาไปเยยมชมพนทโครงการนนเปนถนน 2 เลน ไมม

ทางเทาส าหรบสญจร ท าใหผทมความสนใจเขามาเยยมชมและศกษาพนทโครงการนนจะตองสญจร

บนผวทางจราจร อาจกอใหเกดอนตราย และอบตเหตจากการเยยมชม ในการด าเนนการโครงการท

260

คลายคลงกบโครงการนนจะตองมการค านงถงประเดนดงกลาวรวมดวย รวมถงเรองของวถชวตของ

ผคนในพนท

1.18 โครงการNATIONAL FOLK MUSEUM OF KOREA

1. ประสบการณ และสงทไดเรยนรจากโครงการทเปนกรณศกษา (ขอด /สงทควรน ามาใช

ประโยชน /มมมองในดานบวก)

- เปนการจดเกบเรองราวทางประวตศาสตรทเกยวของกบวถชวตของคนเกาหลไดเปนอยางด

- มการเรยงล าดบของการจดนทรรศการทด

- ใหความรความเขาใจกบผคนในชาต รวมถงนกทองเทยวเกยวกบเรองราวของวถชวตชาว

เกาหลในสมยกอน โดยน าเสนอออกมาในรปแบบหนจ าลอง

สรปการศกษาภาคสนาม ณ มหานครโซลและเขตเศรษฐกจพเศษอนชอน สาธารณรฐเกาหล

โดยสามารถสรปการวเคราะห ประสบการณและการเรยนรจากการศกษาภาคสนามไดดงน 1.

ประเภทโครงการพฒนา โครงการพฒนาพนททกโครงการ มเปาหมายการพฒนาไปในอนาคตอยาง

กาวไกล และมวตถประสงคการพฒนาครอบถวนรอบดาน ทงการพฒนาดานเศรษฐกจ ธรกจการคา

ระบบคมนาคมขนสง ทอยอาศย สรางเสรมคณภาพชวตของประชาชน ทงพนทสาธารณะ พนท

นนทนาการ และการสงเสรมดานศลปวฒนธรรมทงระดบประเทศและระดบ นานาชาต ในโครงการ

พฒนาทกโครงการ มการประชาสมพนธและจดแสดงแนวคดการพฒนา ใหประชาชนในประเทศ และ

ตางประเทศไดเหนภาพในอนาคตทชดเจน ทส าคญสดและนาน ามาเปนแบบอยางมากทสดคอ การ

พฒนาโครงการทกโครงการ ค านงถงรากฐานทางประวตศาสตร ศลปวฒนธรรม และความเปนตวตน

ของชนชาตเกาหล เพอเปนหลกในการพฒนาทกโครงการ 2.ประเภทโครงการอนรกษ สาธารณรฐ

เกาหลใหความส าคญกบความเปนตวตนของชนชาตตน ใหความส าคญกบการอนรกษทกๆดาน ทงวถ

ชวต อาคารบานเรอน ศลปวฒนธรรม ประวตศาสตร ระบบการปกครอง ฯลฯ โครงการแตละ

โครงการ มการเกบรกษาทกเศษเสยวของประวตศาสตรอยางละเอยดดวยวธการน าเสนอททนกบยค

สมย ซงแตละโครงการแบงบทบาทหนาท ในการอนรกษในแตละสวนแตกตา งกนออกไป แตม

วตถประสงคส าคญเดยวกนคอการปลกฝงใหประชาชนเกดความรกชาต และรวมพลงเปนหนงเดยว

เพอการพฒนาประเทศและชนชาตไปสอนาคตอยางมนคง 3.ประเภทโครงการพฒนาทควบคกบการ

อนรกษ (15-18) โครงการพฒนาพนทบางโครงการ ตงอยในพนททซอนทบกนกบ สถานทส าคญทาง

261

ประวตศาสตรทมอยกอนแลว ถงแมสงทพฒนาขนใหมจะมรปแบบและแนวคดททนสมยล ายคสก

เพยงใด แตทกโครงการกใหความเคารพตอสถานทส าคญทางประวตศาสตรนน บางโครงการใชวธการ

ฟนฟและพฒนา บางโครงการเกบรกษา ความสงางามทางประวตศาสตรไวโดยไมยงเกยวบางโครงการ

ผนวกสงใหมและสงทมอยกอนเขาดวยกนเปนชนเดยว ซงจะเหนไดวาสาธารณรฐเกาหลให

ความส าคญกบคณคาทางประวตศาสตรอยางมากและนอกจากโครงการทเปนกรณศกษาทง 18

โครงการแลว ระหวางการเดนทางในสาธารณรฐเกาหลยงไดสมผสกบ พนฐานการใชชวตของ

สาธารณรฐเกาหลซงอาจแบงยอยเปนประเดนส าคญไดดงน

• ระบบคมนาคมขนสง ระบบขนสงมวลชนของสาธารณรฐเกาหลมประสทธภาพสง มโครงขาย

การเดนทางเชอมโยงทวถง ทกสวนของกรงโซลมระบบการใหบรการเปนระบบอจฉรยะ เปน

เมองทมระบบขนสงมวลชนทชาญฉลาดทมประสทธภาพ

• สงอ านวยความสะดวกสาธารณะ สาธารณรฐเกาหลใหความส าคญกบสงอ านวยความสะดวก

สาธารณะอยางมาก ทงทาง เทา ทางเดนแมกระทงทางลาด ในการใชรถ และการเดนเทา

รวมกน หองน าสาธารณะมใหบรการตลอดเสนทางการสญจร และ ภายในหองน าสาธารณะ

ทกแหงใหความส าคญกบการใชงานแบบ Universal ทกแหง

• การวางแผนพฒนาโครงการตาง ๆ ระดบประเทศ ระดบภาค และระดบเมองมความสอดคลอง

และตอเนองกน โครงการวางแผนพฒนาของโครงการตาง ๆจงมประสทธภาพ และเปนไปใน

ทศทางเดยวกน

• การวางแผนดานโครงสรางพนฐานนนเปนไปตามล าดบศกด มการวางแผนดานระบบขนสง

มวลชนทด มการน ามาตรการทท าใหคนในเมองใชระบบขนสงสาธารณะมากกวาการใชรถ

สวนตว

• ใหความส าคญกบความเปนชาต ปลกฝงความเปนกบคนรนหลง โดยใชพพธภณฑเปนสงบอก

เลาเรองราวตาง ๆ จงเปนเหตผลทท าใหสาธารณรฐเกาหลนนมพพธภณฑมาก และมการ

น าเสนอทนาสนใจ

• จากการปลกฝงใหคนในชาตรกชาต จงท าใหงายตอการพฒนาเมอง พฒนาประเทศ เนองจาก

คนในชาตเหนแกประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตว

• ผงเมองมการบงคบใชไดอยางเขมงวด

262

• ระยะเวลาทลงพนทในการศกษาภาคสนามนนมระยะเวลาทนอย อกทงบางแหงแทบจะไมม

เวลาเขาไปเยยมชมพนท รวมถงไมไดรบขอมลเทาทควร ท าใหขาดความเขาใจในการศกษา

ขอมล

• สาธารณรฐเกาหลเปนอกประเทศทเปนแบบอยางทดในดานการพฒนาเมอง วธคดและการ

ปลกฝงความรกชาตทเปนพนฐานส าคญในการพฒนาประเทศ

ประวต ผ เข ย น

ประวตผเขยน

ชอ-สกล นาย กรวรรณ รงสวาง วน เดอน ป เกด 24 พฤษภาคม 2536 สถานทเกด กรงเทพมหานคร วฒการศกษา พ.ศ. 2554 วทยาศาสตรบณฑต (สถาปตยกรรม) คณะสถาปตยกรรมศาสตร

และผงเมอง มหาวทยาลยธรรมศาสตร เกยรตนยมอนดบ 2 ทอยปจจบน บานเลขท 73/1 ซอยวดราชสทธาราม ถนนอสรภาพ แขวงวดทาพระ เขต

บางกอกใหญ กรงเทพมหานคร 10600 ผลงานตพมพ "CONGRESS PUBLICATION, 52ND ISOCARP CONGRESS The Hague,

The Netherlands 2017" PUBLISHED AUTHOR “Four Decades of Vertical Living: A Comprehensive Analysis of the Architectural Development of the Vertical Housing Projects by the National Housing Authority in Bangkok and the Greater Metropolitan Area between 1973 and 2013.” โดยเขยนรวมกบ อาจารย พยพ ภกดเหลา ประจ าภาควชาสถาปตยกรรม คณะสถาปตยกรรมศาสตรและการผงเมอง มหาวทยาลยธรรมศาสตร

รางวลทไดรบ ทนอดหนนการท าวทยานพนธ ส าหรบนกศกษาระดบบณฑตศกษา จากเงนงบประมาณแผนดน (หมวดเงนอดหนนทวไป) ของบณฑตวทยาลย ประจ าปงบประมาณ 2560 มหาวทยาลยศลปากร ทนอดหนนการท ากจกรรมสงเสรมและสนบสนนการวจย แผนพฒนาศกยภาพบณฑตวจยรนใหม ประจ าปงบประมาณ 2561 ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต